29e Jaargang • no. 3 • april 2021 03 Transformatie in Delden: Rabobank wordt Theldenhof Pagina 07 DC ALDI Deventer krijgt luxe uitstraling Aannemersbedrijf Bramer verbouwde “Huis van de gemeente Dronten” Keolis opent nieuwe pauzelocatie in Zwolle
Inhouds opgave 03 30 53 07 39 05 Voorwoord: “Zakenkabinet is de oplossing” 07 13 19 24 Project transformatie in Delden Theldenhof draagt bij aan ingrijpend stuk stadsvernieuwing L&O Architecten ontwerpt veelbelovende herbestemming voormalig Rabopand Theldenhof vergt een mate van flexibiliteit voor Lammerink Installatiegroep Obimex Almelo; marktbepalende groothandel in de “droge afbouw” 30 35 39 42 44 Nieuwbouw DC ALDI Deventer Luxe uitstraling voor nieuw distributiecentrum ALDI in Deventer Fantastische uitstraling op zichtlocatie voor DC ALDI Deventer Keolis opent nieuwe circulaire pauzelocatie op busstation Zwolle Column Danny van Hal: “De politiek praat en belooft, de uitzendbranche werkt en levert” Boerkamp Bouw en Kijk. Interieur gaan duurzaam samenwerken 49 51 Bouw Hornbach Enschede gestart Column KienhuisHoving: “Blokchaintechnologie in opmars in de vastgoedsector” 53 64 67 69 71 Nieuwbouw Huis van de gemeente Dronten 24,5 miljoen euro voor “Het huis van de gemeente Dronten” Nieuwe appartementen aan de Zwartewaterallee in Zwolle Kindcentrum Markelo in gebruik genomen Eerste houtbouw appartement M’DAM geplaatst Column BIM4ALL: “Integreer BIM in uw gehele bouwproces” Rectificatie In de vorige editie van Bouwen in het Oosten is een foutje geslopen. In het artikel “Samen de hoogte in” op pagina 52 staat “Wie de hoogte in wil bouwen dient goed na te denken over de manier waarop het materieel en de mensen veilig naar boven komen. Wat voor steiger is er nodig, maken we gebruik van een bouwlift of is een hefsteiger een betere oplossing? De mogelijkheden zijn divers en er is altijd een passende oplossing, vertelt uitvoerder Erik Baas van Nemaco Bouwmachines.” Dit moet zijn: “uitvoerder Erik Baan van Janssen de Jong Bouw.” Bouwen in het Oosten 03
Voorwoord Voorwoord Door: Gerard van Leeuwen Zakenkabinet is de oplossing Sommige zaken zullen nooit veranderen. Neem bijvoorbeeld de cao-onderhandelingen. Die verlopen sinds jaar en dag stroef tot zeer stroef. Ook nu weer. Volgens Bouwend Nederland verliezen de bonden zich teveel in details, maar als er gediscussieerd wordt over veel details, dan mag je uiteraard spreken van een breed wederzijds ongenoegen. Enerzijds vindt Bouwen Nederland dat de bonden problemen oplossen die er niet zijn en dat deze “oplossingen” de loonruimte beperken. Loonruimte die de bonden juist benadrukken, onder andere door stug vast te houden aan de gewraakte zwaar werk toelage. Toch zal er, zoals altijd, een oplossing worden opgehoest in de polder. Dit alles vindt plaats onder een instabiel politiek gesternte. Op dit moment van schrijven, vlak na Pasen, trilt de grond onder het Binnenhof nog van de parlementaire clash van de donderdag ervoor. Als we alle perikelen moeten duiden, dan staat er veel ter discussie, behalve een conclusie: de vorming van een nieuw kabinet zal maanden, zo niet een half jaar duren en zitten we dus met een redelijk vleugellam demissionair kabinet waar de onderlinge verhoudingen nu niet bepaald warm meer te noemen zijn. Je zou er bijna moedeloos van worden. Maar de praktijk leert ons dat dit gevoel niet terecht is. Vele doemscenario’s, geschetst door (semi) overheden als het CBS, RIVM en het CPB blijken in verreweg de meeste gevallen enorm mee te vallen. Voor ondernemers is het op z’n minst wrang te noemen dat de “modellen” er soms tientallen procenten naast zitten. Dat geldt voor uiteenlopende aspecten, zoals de vermeende stijging van de werkeloosheid, de impact van de derde golf, het consumentenvertrouwen en zo zijn er nog legio voorbeelden. Nu is de politiek vooral beeldbepalend. Wie het schouwspel van 1 april op het netvlies heeft, zou haast denken dat we er met zijn allen onderdoor gaan. Zo verziekt en gepolariseerd is de Haagse bubble. Met al die incompetentie in het achterhoofd zou ik vanaf deze plaats willen pleiten voor een zakenkabinet die ervoor zorgt dat we zo geruisloos mogelijk weer uit de lockdown kunnen komen. Goede kandidaten te over, bijvoorbeeld op de huidige ministeries, het bedrijfsleven en NGO’s. Desnoods voor een periode tot 1 januari. Dan kunnen de dames en heren in Den Haag werken aan het oplossen van het geschonden vertrouwen en het wegwerken van de kilo’s boter op ieders hoofd. Op de cover Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Theldenhof Delden Van links naar rechts: Ewald Steggink (Bouwbedrijf Steggink), Walter Olde Engberink (L&O Architecten) en Eric Nijkamp (NyStaete Group) Uitgever: Bouwen in de regio v.o.f. Postadres: Postbus 204, 8600 AE, Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d, Sneek Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen en Jolanda Groothuis Eindredactie: Joeri van Leeuwen Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Accountmanagement: Digna Schoonen (06 - 442 099 10) Erik Kuipers (06 -196 859 76) en Rob van Luit (06 - 184 483 55) Vormgeving & opmaak: Nanno van Leeuwen Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Post.nl Bouwen in het Oosten 05
Theldenhof Delden Door: Jolanda Groothuis NyStaete Group, Bouwbedrijf Steggink, Lammerink Installatie en L&O steken de koppen bij elkaar Theldenhof draagt bij aan ingrijpend stuk stadsvernieuwing Het voormalige pand van de Rabobank in Delden wordt door Bouwbedrijf Steggink uit Reutum momenteel getransformeerd tot een wooncomplex met zes hoogwaardige appartementen, drie penthouses en een commerciële plint op de begane grond, geschikt voor kantoor of retailactiviteiten. Ewald Steggink kreeg de opdracht in handen van projectontwikkelaar Eric Nijkamp, eigenaar van de Nystaete Group. Deze twee partijen onderhouden reeds jarenlang een gezonde, zakelijke relatie. Dit neemt echter niet weg dat elk project van NyStaete vanzelfsprekend door de Reutumse bouwer wordt uitgevoerd. De twee zijn behoorlijk aan elkaar gewaagd. Bouwen in het Oosten 07
Het voormalige Rabopand in Delden is niet het eerste bankgebouw waar Eric Nijkamp fiducie in zag. Ook in Lochem en Ootmarsum liet hij de voormalige Rabobankkantoren ombouwen tot luxe appartementencomplexen. “De prominente locatie waar dergelijke panden meestal gehuisvest zijn, spelen daarbij een belangrijke rol. De ervaring leert dat mensen graag binnenstedelijk willen wonen, met voldoende parkeergelegenheid om de deur”, aldus de projectontwikkelaar. “Bovendien zijn voormalige bankkantoren nagenoeg altijd degelijke bouwwerken. In Delden ontstond veel belangstelling toen men gehoor kreeg van de op handen zijnde plannen om een nieuwe en passende invulling te geven aan het Rabopand. In eerste instantie was ons idee om hier vijftien jongeren-stadsappartementen te realiseren voor woningstichting ‘Wonen Delden’. Dit was echter, in verband met de hoogte van de kap, bouwkundig niet haalbaar. Vervolgens besloten we, na een verkennend marktonderzoek, om er zes hoogwaardige appartementen en drie penthouses te bouwen. Op de begane grond zal woningstichting ‘Wonen Delden’ gehuisvest blijven. De overige beschikbare commerciële ruimtes dienen nog ingevuld te worden. Het traject met betrekking tot de omgevingsvergunning met de gemeente Hof van Twente verliep, mede vanwege de zogeheten ‘kruimelvergunning’, (*zie kader) relatief snel.” Geen-gezeur-generatie NyStaete richtte zich met zijn plannen tot L&O Architecten, Bouwbedrijf Steggink en Lammerink Installatiegroep. De beweegredenen: “Bij deze partijen weet ik op welke knoppen ik moet drukken. Hoewel zij Eric Nijkamp: “In Delden ontstond veel belangstelling toen men gehoor kreeg van de op handen zijnde plannen om een nieuwe en passende invulling te geven aan het Rabopand.” 08 Bouwen in het Oosten
Theldenhof Delden niet altijd het meest voordelig zijn, kan ik ervan op aan dat gemaakte afspraken worden nagekomen. Bovendien staan deze bedrijven garant voor kwaliteit en zijn ze nog van een ‘geen-gezeur-generatie’. Dat past ons. Tijdens het voortraject zijn de installatieadviseurs van Duria Ootmarsum en Doc17 als bouwmanagementbureau eveneens betrokken geweest bij de ontwikkelingen van dit project.” Stadsvernieuwing Ewald Steggink, directeur van het gelijknamige bouwbedrijf uit Reutum werd in het voorjaar van 2020 door Eric Nijkamp benaderd over het ingrijpende stuk stadsvernieuwing in Delden. De beide heren, die samen met Erik Lammerink (Lammerink Installatiegroep), vaker een drie-eenheid vormden, bogen zich over de plannen en kwamen er op basis van EMVI (Economisch meest voordelige inschrijving) uit. Het project werd aangenomen voor 2,6 miljoen euro. Uitermate geschikt Ewald Steggink: “De voormalige Rabobank dateert uit 1998, wat betekende dat er zowel constructief als bouw- en installatietechnisch veel voorbereidende werkzaamheden mee gemoeid gingen. Dergelijke projecten zijn maatwerk, maar ze zijn de bouwkundige ingreep beslist waard. Ondanks dat de gehele kap gesloopt moest worden (door Kamphuis Sloopwerken Reutum), zijn bestaande gebouwen als deze uitermate geschikt voor transformatie. Feitelijk zou bij meerdere nieuwbouwprojecten vooraf al moeten worden nagedacht over een eventuele andere functie op termijn. Aan deze ingreep doen we goed. De animo voor de woningen bleek groot. Ewald Steggink: “Feitelijk zou bij meerdere nieuwbouwprojecten vooraf al moeten worden nagedacht over een eventuele andere functie op termijn.” Bouwen in het Oosten 09
Theldenhof Delden Al bij aanvang van de plannen was er veel interesse vanuit de Deldense gemeenschap. Inmiddels zijn alle appartementen, op twee na verkocht. Met de zes appartementen op de eerste verdieping richten we ons op het middensegment, met de drie penthouses op de hogere inkomensklasse. Deze komen op de tweede verdieping. Alle woningen worden hoogwaardig en duurzaam afgewerkt en voldoen aan de geldende bouwvoorschriften.” Eigen, unieke stek Rob Scholten (Bouwbedrijf Steggink) en Marcel Teders (NyStaete Group) zijn respectievelijk projectleider en projectmanager en direct betrokken bij het werk in Delden. Volgens Scholten is het qua uitvoering niet direct een bouw die afwijkt van de standaard: “Qua indeling en inrichting echter, wordt geen woning hetzelfde, waarmee de toekomstige bewoners, met ruime inspraak, mogen rekenen op een eigen, unieke stek. Vorig jaar september zijn we, nadat de sloopwerkzaamheden gereed waren, gestart met de aanvang van dit project. De oplevering staat in november gepland. Gemiddeld zijn we, inclusief onderaannemers, met twintig vaklieden werkzaam op deze bouw. Afgelopen februari bereikten we het hoogste punt. Binnen ons bedrijf is het dan traditie om samen met de toekomstige bewoners een ‘richtmoal’ te houden. Helaas waren we genoodzaakt dit, vanwege de corona-maatregelen, uit te stellen totdat het weer toegestaan is. We betrekken de bewoners sowieso nauw bij de voortgang van de bouw en steken veel energie in de kopersbegeleiding. Dat wordt gewaardeerd.” Rob Scholten: “We betrekken de bewoners nauw bij de voortgang van de bouw en steken veel energie in de kopersbegeleiding. Dat wordt gewaardeerd.” Ewald Steggink Marcel Teders Eric Nijkamp Rob Scholten Bouwen in het Oosten 11
Marcel Teders: “We voeren driewekelijks werkoverleg en eens in de zes weken houden we een bouwvergadering waarbij alle partijen betrokken zijn.” Restauratiediscipline Specifieke woonwensen Marcel Teders vult Rob Scholten, met wie hij nauw contact onderhoudt, aan: “Walter Olde Engberink van L&O Architecten realiseerde voor elke woning een apart ontwerp dat zich onder meer kenmerkt door de verrassend vele lichtinval. De wooneenheden ogen bovendien royaler door de aangrenzende, opvallend grote buitenterrassen. Enkele woningen krijgen een eigen dakterras, anderen beschikken over een loggia of balkon. Daarnaast heeft iedere woning een eigen parkeerplaats in de royale parkeerkelder onder het gebouw en een berging. De bewoners zijn overigens vrij om met hun eigen woonwensen af te wijken van het ontwerp. Niet iedere aannemer zit hierop te wachten. Het kost immers extra tijd en energie.” 12 Bouwen in het Oosten In verhouding Bovendien is het volgens Marcel Teders belangrijk om, bij de keuze van een aannemer, te kijken of de organisatie het qua omvang, kennis en materieel aankan: “Maar tevens moet de aanneemsom in verhouding staan tot de jaaromzet. Tegenover de werkwijze van Bouwbedrijf Steggink sta ik absoluut positief. We voeren driewekelijks werkoverleg en eens in de zes weken houden we een bouwvergadering waarbij alle partijen betrokken zijn. De werkzaamheden verlopen tot op heden, geheel volgens de gestelde planning. Onze onderlinge communicatie is strak, de lijnen kort. Gaat het niet linksom, dan wel rechtsom. Het is een goede manier om tot het gewenste eindresultaat te komen. Daar zijn we het eigenlijk allemaal wel over eens.” Naast het project in Delden werkt Bouwbedrijf Steggink momenteel aan twee andere werken van NyStaete Group. Ewald Steggink: “Met het oog op onze restauratiediscipline zijn deze de moeite van het benoemen zeker waard. Het betreffen Havezate ‘Huize de Kamp’ in Neede en de voormalige burgemeesterswoning ‘Villa Smits’ in Eibergen. Deze monumentale objecten worden door ons volledig gerestaureerd, waarbij veel historische elementen in ere worden hersteld.” (In de zomereditie van Bouwen in Gelderland zal hier meer aandacht aan worden besteed, red.)
Theldenhof Delden Door: Jolanda Groothuis L&O Architecten ontwerpt veelbelovende herbestemming voormalig Rabopand Walter Olde Engberink, eigenaar van L&O Architecten uit Haaksbergen werd reeds in 2017 door projectontwikkelaar Eric Nijkamp benaderd met de vraag zijn visie te geven over het bestaande Rabopand in Delden. Destijds waren er alleen plannen, niets was nog concreet. Niettemin waren beide heren het er snel over eens dat het uit 1998 daterende gebouw zeker geschikt was voor een veelbelovende herontwikkeling. Dat had een aantal redenen. Walter Olde Engberink: “De uitdaging zat hem met name in het opdelen van het pand met haar prominente aanwezigheid in het centrum van Delden. Ogenschijnlijk hebben we het omgeturnd tot drie massa’s, waardoor het beter opgaat in de omliggende gebouwen.” Bouwen in het Oosten 13
Walter Olde Engberink: “Onze expertise, gecombineerd met verfrissend nieuwe ideeën zorgen voor creatieve, gedurfde en goed doordachte ontwerpen.” Constructief gezien was het pand er maar deels geschikt voor in verband met de beperkte hoogte van de kap.” Walter Olde Engberink onderhoudt al jaren een goede, zakelijke relatie met Eric Nijkamp van NyStaete Group. Hij realiseerde diverse ontwerpen voor de projectontwikkelaar, waaronder de transformatie van de Rabobank panden in Lochem en Ootmarsum. In het verlengde daarvan lag het redelijk voor de hand dat Eric Nijkamp zich, ook met het oog op het project in Delden, tot Walter richtte. Niet haalbaar Diverse brainstormsessies volgden, ideeën werden geboren en contacten gelegd met de gemeente Hof van Twente, woningstichting ‘Wonen Delden’ en de Rabobank HengeloDelden. Walter Olde Engberink: “Al met al nam het ontwerp- en vergunningstraject een behoorlijke tijd in beslag, waarbij in eerste instantie gedacht werd aan stadsappartementen in het bestaande gebouw. Maar, tijdens het proces bleek dit geen haalbare optie. Huidige huizenmarkt Met het oog op de A-locatie in Delden en de potentie van het (nog steeds) courante gebouw, ontstond gaandeweg het idee om negen fraaie appartementen te bouwen waarvan drie luxe penthouses op de bovenverdieping. Walter Olde Engberink: “Bovendien bleek uit onderzoek dat hier onder de bewoners van Delden behoefte aan was. Velen stonden er wel voor open om afscheid te nemen van hun bestaande woning, in ruil voor een comfortabel appartement op een centrale plek in Delden. Niet in de laatste plaats speelde de huidige huizenmarkt hierbij een positieve rol.” Compromissen In samenspraak met Eric Nijkamp, de gemeente Hof van Twente en zijn eigen team, boog de architect zich over het project dat later onder de naam Theldenhof zou doorgaan. Walter Olde Engberink: “De uitdaging zat hem met name in het opdelen van het pand met zijn imposante aanwezigheid in het centrum van Delden. Ogenschijnlijk hebben we het opgedeeld in drie massa’s, waardoor het zich minder onderscheidt van de schaal van de omliggende gebouwen. In overleg met alle betrokken partijen waaronder Eric Nijkamp, vanuit commercieel oogpunt, de afdeling Welstand met haar esthetische blik en de eisen van het bestemmingsplan en het bouwbesluit, kwamen we tot een definitief ontwerp. Dit bleek prima te passen in het centrum van Delden en sluit aan bij de wensen van 14 Bouwen in het Oosten
Theldenhof Delden de opdrachtgever en de nieuwe bewoners.” Continue inzichtelijk Omdat geen appartement en penthouse met elkaar overeen komt maakt L&O Architecten veelvuldig gebruik van haar eigen 3D projectbeheermethode. Walter Olde Engberink: “Deze methode maakt het mogelijk om alle projectgegevens te verzamelen in één centraal Bouw Informatie Model (BIM). Het model vormt een platform waarbinnen alle betrokken partijen met elkaar communiceren. Hierdoor is het bouwproject continue inzichtelijk en het voorbereiding- en uitvoeringsproces beheersbaar. Het leidt over het algemeen sowieso tot betere gebouwen, minder bouwfouten en structureel lagere bouwkosten. Bovendien is het voor de bewoners prettig om middels onze ontwerpen visualisatietechniek inzage te krijgen in hun toekomstige woning. Dit wordt erg gewaardeerd, evenals de intensieve kopersbegeleiding tijdens het hele bouwproces. Daar doet Bouwbedrijf Steggink goed aan.” Doordachte ontwerpen L&O Architecten is een allround, modern architectenbureau waar een gemotiveerd en creatief team achter zit. Walter Olde Engberink: “Constructief gezien was het pand er maar deels geschikt voor in verband met de beperkte hoogte van de kap.” Bouwen in het Oosten 15
Theldenhof Delden Ruim tachtig jaar ervaring werd opgebouwd in nieuwbouw, verbouw, renovatie, restauratie, monumentenzorg en herbestemming. Walter Olde Engberink: “Onze expertise, gecombineerd met verfrissend nieuwe ideeën zorgen voor creatieve, gedurfde en goed doordachte ontwerpen. Woningbouw, bedrijfsgebouwen, kantoren, winkels, scholen en zorg behoren tot de gebieden waarin we werkzaam zijn. Onze opdrachtgevers variëren van particulieren, bedrijven, ontwikkelaars, beleggers, overheden en besturen van geloofsgemeenschappen.” Over L&O Architecten De geschiedenis van L&O Architecten gaat terug tot midden jaren dertig van de vorige eeuw toen Anton Leferink zijn eigen zaak begon in het centrum van Haaksbergen. Hij hield zich bezig met alle facetten uit de bouw; van architect tot aannemerij en van makerlaardij tot financieel advies. In 1964 treden zijn zoon Bennie en echtgenote Maria, respectievelijk architect en interieurarchitect, toe tot het bedrijf en turnen het om tot een allround architectenbureau. Vanaf 1999 maakt Walter Olde Engberink deel uit van het team en wordt de naam gewijzigd in L&O Architecten. Inmiddels is L&O Architecten een veel gevraagd bureau dat nauw betrokken is bij talrijke projecten. Met haar ontwerpen richt zij zich voornamelijk op bouwprojecten in het hele oosten van het land. Bouwen in het Oosten 17
Bouwen in het Oosten voor alle professionals in de bouw Is Overijssel zakelijk interessant voor uw bedrijf? Bouwen in het Oosten werd in 1992 als titel Wilt u Bouwen in het Oosten kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweninhetoosten.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweninhetoosten.nl geïntroduceerd en heeft inmiddels een toonaangevende positie in de Overijsselse bouwen installatiewereld veroverd. www.bouweninhetoosten.nl redactie@bouweninhetoosten.nl
Theldenhof Delden Door: Jolanda Groothuis Theldenhof vergt een mate van flexibiliteit voor Lammerink Installatiegroep Lammerink Installatiegroep werd door projectontwikkelaar Eric Nijkamp aangewezen als verantwoordelijke partij voor alle installatietechnische werkzaamheden bij project Theldenhof in Delden. De opdracht werd vergund na een strakke aanbestedingsprocedure, Lammerink nam het project aan voor 430.000 euro. De uitdaging zit hem volgens projectleider Stefan Lansink niet zozeer in de complexiteit, maar in de flexibiliteit van het werk: “Elke woning wordt anders uitgevoerd, dat zijn aspecten die extra aandacht verdienen.” De ingrijpende verbouwing van het voormalige Rabopand is momenteel in volle gang. Doordat Nystaete Group nieuw perspectief zag in het ruim twintig jaar oude gebouw, is het pittoreske Delden eind dit jaar een markant gebouw rijker. Van de oorspronkelijke indeling is momenteel weinig meer over. Passend binnen de gestelde uitgangspunten draagt Lammerink Installatiegroep een flinke steen bij aan de transformatie van het object. “Deze uitgangspunten droegen ertoe bij dat niet alleen nu, maar tevens in het voortraject veel energie gestoken werd”, aldus projectleider Stefan Lansink. “De persoonlijke wensen van de toekomstige bewoners stonden hierbij hoog op de prioriteitenlijst. Dat vergde wat extra werkvoorbereiding en ook nu, tijdens de werkzaamheden op de bouw, wordt een mate van flexibiliteit gevraagd. Tussendoor wil er nog weleens afgeweken worden van de oorspronkelijk ideeën. Dit ervaren onze vakStefan Lansink Bouwen in het Oosten 19
Stefan Lansink: “Erik Lammerink en Ewald Steggink is een zakelijk duo dat elkaar verstaat. Dit vertaalt zich in de werkwijze van hun medewerkers.” mensen overigens niet als een onoverkomenlijkheid, het maakt het project afwisselend en uitdagend. Dat geen appartement of penthouse met elkaar overeenkomt, geeft dit gebouw een extra dimensie, zowel voor de bewoners als voor de uitvoerende medewerkers.” Hergebruik materieel Boven de commerciële plint, op de eerste etage, gaat er veel veranderen. Stefan Lansink: “De riante vergaderruimte, waar voorheen veelvuldig door de Rabobankmedewerkers gebruik van werd gemaakt, is in zijn geheel verdwenen. Hier worden de zes appartementen gerealiseerd. Op de tweede etage, ofwel de voormalige zolder komen de drie penthouses. Voor meer wooneenheden bleek deze verdieping niet geschikt. Het plafond was te laag, zeker met het oog op de aan te brengen isolatie. De begane grond behoudt haar commerciële functie, maar wordt anders ingedeeld. De intentie was vooraf al dat hier, vanuit duurzaamheidsoogpunt, zo weinig mogelijk materialen zouden worden verspild. Niet alleen deuren en kozijnen zijn verplaatst, ook de radiatoren zijn daar een onderdeel van. Deze worden niet vervangen, maar krijgen een nieuwe plek. De luchtbehandeling van de begane grond zal tevens worden hergebruikt evenals dat de gehele installatie van woningstichting ‘Wonen Delden’ wordt hergebruikt of aangepast.” Vooruit lopen Volgens de projectleider, die wekelijks op de bouw te vinden is, verlopen de werkzaamheden volgens planning. Lammerink is verantwoordelijk voor alle W- en E-installaties. Stefan Lansink: “Over het algemeen is dit voor ons een redelijk standaard project. Maar, met het oog op de toekomst, worden wel mogelijkheden gecreëerd om 20 Bouwen in het Oosten
Theldenhof Delden Werkzaamheden op termijn over te gaan op gasloos verwarmen. Dit uitgangspunt sluit naadloos aan op onze bedrijfsfilosofie; we willen niet bijblijven in ons vakgebied, maar vooruit lopen.” Passende aanwinst Meewerken aan de transformatie van bankgebouwen is voor Lammerink Installatiegroep geen onbekend terrein. Ook bij de Rabo’s in Denekamp, Tubbergen en Ootmarsum namen zij de installatietechnische werkzaamheden op zich. Stefan Lansink: De vestiging in Ootmarsum was in 2017 een project waar dezelfde partijen als nu in Delden bij betrokken zijn. Eric Nijkamp van NyStaete Group, Ewald Steggink, directeur Bouwbedrijf Steggink en Erik Lammerink, directeur Installatiegroep Lammerink vormden hier, onder de naam E3 Real Estate, een drie-eenheid. Het pand dat destijds al vijf jaar leeg stond was een doorn in het oog voor Ootmarsum. Na de transformatie werd het een passende aanwinst voor de binnenstad. Dat is nu, door de grootscheepse verbouwing in Delden, eveneens het geval. Zij draagt bij aan een ingrijpend stuk stadsvernieuwing.” Zakelijk duo Over de onderlinge samenwerking met de vaklieden van Bouwbedrijf Steggink houdt Stefan Lansink het kort: “Zelf ben ik reeds twintig jaar in dienst bij Lammerink, en heb door de jaren heen aan heel wat werken van Steggink mogen meewerken. Erik Lammerink en Ewald Steggink is een zakelijk duo dat elkaar verstaat, dat vertaalt zich in de werkwijze van hun medewerkers. Zij kennen elkaar en hebben dezelfde Twentse mentaliteit. Dat werkt. Letterlijk. Meer is er eigenlijk niet van.” Lammerink Installatiegroep is bij dit project verantwoordelijk voor het engineeren, leveren, monteren en bedrijfswaardig opleveren van: E-installaties • Brandmeld- en ontruimingsinstallatie • Verlichting LED • Kracht/WCD aansluitingen en voedingen • Geheel nieuwe infra vanaf Trafo tot en met nieuwe verdelers • Data-installatie • 56 PV panelen • Toegangscontrole • Intercomsysteem • Zonweringinstallatie W-installaties • Vloerverwarming. • CV installatie • Koeling VRF in het kantoorgedeelte • Koeling drie penthouses • Luchtbehandeling • Rioolaanleg • HWA • Zinken goten • Sanitair • Ventilatiesysteem en gasdetectiesysteem parkeergarage Bouwen in het Oosten 21
Bouwen in Gelderland voor alle professionals in de bouw Is Gelderland zakelijk interessant voor uw bedrijf? Wilt u Bouwen in Gelderland kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweningelderland.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweningelderland.nl Bouwen in Gelderland is zeer recent als nieuwe titel geïntroduceerd. De verwachting is, dat het magazine een vergelijkbare toonaangevende positie in de Gelderse bouw- en installatiewereld gaat veroveren als Bouwen in het Oosten in deze regio. Het blad richt zich op de professionals in de bouw, zowel opdrachtgevers als uitvoerende, adviserende en controlerende bedrijven. www.bouweningelderland.nl redactie@bouweningelderland.nl
Theldenhof Delden Lammerink Installatiegroep: ‘Hightech op klompen’ Erik Lammerink: “We beschrijven onze bedrijfsfilosofie ook wel als ‘hightech op klompen’. Het is niet onze drive om bij te blijven, maar om vooruit te lopen.” Lammerink Installatiegroep bestaat bijna zes decennia en heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld van regionaal bedrijf tot een landelijke speler. Binnen de onderneming zijn tweehonderd medewerkers werkzaam. Volgens directeur Erik Lammerink zit het geheim achter zijn succesvolle organisatie in de combinatie van aandacht voor de mens en passie voor de techniek: “Alleen als je de goede mensen om je heen hebt -medewerkers, opdrachtgevers en andere partners- lukt het om mooie dingen te bereiken en de lat steeds hoger te leggen. We beschrijven onze bedrijfsfilosofie ook wel als ‘hightech op klompen’. Intern is het niet onze drive om bij te blijven in ons vakgebied, maar om vooruit te lopen en daarmee de kennis en vaardigheden op het hoogste peil te houden. Ook extern leggen we onze kwaliteit voortdurend onder de meetlat. Zo beschikken we over diverse certificeringen op het gebied van kwaliteitszorg en veiligheid. Ook werken we bij complexe projecten volgens de BIM-methodiek en werken we al jaren met geïntegreerde contracten volgens UAVgc. Juist de combinatie van een professionele bedrijfsvoering met de cultuur van een familiebedrijf maakt ons sterk. Opdrachtgevers mogen bij ons rekenen op een overzichtelijke structuur, heldere communicatielijnen, een vast aanspreekpunt en hands-on mentaliteit. We zijn altijd bereid om hard te werken en een stap extra te zetten. Én we zijn ambitieus. Alleen dan lukt het om te blijven groeien, in elk opzicht.” Bouwen in het Oosten 23
Maikel Eshuis: “Obimex is bewust bezig om zo duurzaam mogelijk te opereren binnen de Nederlandse afbouw.” 24 Bouwen in het Oosten
Algemeen Door: Jolanda Groothuis Obimex Almelo; marktbepalende groothandel in de ‘droge afbouw’ Obimex ontwikkelde zich tot een landelijk bekende groothandel in plafonds, wanden en verlichting. De afbouwbranche is een breed begrip in de bouwwereld. Immers; wat houdt afbouw nu exact in? Schilders, stukadoors, vloerenleggers, allen vallen ze onder deze noemer. Bij Obimex in Almelo wordt daarom voor de duidelijkheid gesproken over ‘droge afbouw’, omdat er bij hetgeen dit bedrijf levert, geen water komt kijken. Gipswanden, glazen scheidingswanden, systeemplafonds en aanverwante materialen zijn slechts een kleine greep uit het assortiment. Uit een kijkje achter de schermen van deze marktbepalende groothandel blijkt dat Obimex zich heeft geprofileerd tot een landelijk bekende speler, waarbij duurzaamheid een steeds grotere rol gaat spelen. Circulaire afbouwproducten en refurbishment zullen daar in de toekomst zeker een deel van gaan uitmaken. De eerste indruk is de beste indruk; aan dit gezegde kan Obimex aan de Twentepoort West 39 in Almelo zich zeker spiegelen. Degene die bekend is met de organisatie én; niet in de laatste plaats met de medewerkers zal dit beamen. What you see is what you get; met eigen systeemwanden, innovatieve producten en het complementaire assortiment werd Obimex een belangrijke pijler in de afbouwbranche. En dat is niet voor niets. Aan het woord zijn algemeen directeur Michel Verweg en Maikel Eshuis, verkoop buitendienst en marketingmanager. Het ontstaan van Obimex Michel Verweg legt uit dat Obimex onderdeel uitmaakt van de Verweg-groep: “Deze werd in 1975 opgericht door de familie Verweg. Wat begon met zelfstandig monteren, werd door de jaren heen uitgebouwd tot een volwaardig opererend montagebedrijf. Daarnaast werd Bouwen in het Oosten 25
de handel een steeds belangrijker onderdeel. Om hier een juiste scheiding in aan te brengen, besloot mijn vader en toenmalig directeur, Tinus Verweg, in 1997 de handel en de montage te scheiden. Dit was het begin van Obimex. We hebben ons ontwikkeld tot een landelijke groothandel in plafonds, wanden en verlichting. Voor onze circa dertig vaste toeleveranciers vertegenwoordigen en leveren we de producten aan afbouwers van wanden en plafonds. Dit vindt plaats vanuit ons magazijn in Almelo; van Groningen tot Maastricht, van Den Helder tot Middelburg en het gebied daartussen in. Klanten die vandaag voor twee uur hun bestelling plaatsen, mogen morgen rekenen op levering. Duidelijkheid, snelheid en betrouwbaarheid zijn onze kernwaarden.” Veilig en integer “Obimex levert beduidend meer dan pakketten”, aldus Maikel Eshuis die reeds twaalf jaar werkzaam is binnen het bedrijf. “Wij streven ernaar om een marktbepalende, betrouwbare voorkeurspartner te zijn voor de Nederlandse droge afbouwbranche. Binnen onze bedrijfsvoering ligt de nadruk op maximale samenwerking, het toevoegen van waarde en partnerships met onze relaties, leveranciers en medewerkers. Hiermee binden we onze producten en kennis samen. Duurzame relaties die gebaseerd zijn op aandacht en vertrouwen staan bij ons hoog in het vaandel, evenals duurzaamheid in het algemeen, waar we ons steeds meer op gaan focussen. Onze strategie is erop gericht om de huidige onderneming verder te versterken en in balans te brengen met de omgeving en het milieu; veilig, integer en duurzaam.” Michel Verweg: “Onze strategie is erop gericht om de huidige onderneming verder te versterken en in balans te brengen met de omgeving en het milieu; veilig, integer en duurzaam.” Tweede leven “Obimex is bewust bezig om zo duurzaam mogelijk te opereren binnen de Nederlandse afbouw. Dit zullen we in de toekomst dan ook steeds verder gaan doorvoeren. We zetten ons voortdurend in om de invloed van onze activiteiten beter te beheren vanuit milieukundig oogpunt en zodoende een gedegen, durabele bedrijfsvoering te bevorderen. Met vragen als: Hoe voorkom je dat bouwmaterialen in de verbrandingsoven terechtkomen en, welk tweede leven is er mogelijk?, zijn wij actief aan de slag gegaan. Al in 2030 moet 26 Bouwen in het Oosten
Algemeen de helft van alle bouwmaterialen circulair zijn. Als handelaar voelen we ons verplicht hierin mee te denken en derhalve een compleet nieuwe rol te gaan vervullen. Refurbishment gaat daar onder meer een onderdeel van uitmaken”, aldus Michel Verweg. Milieulijst 2020 “Maikel Eshuis vervolgt: “Het hergebruik van materialen belooft een slim alternatief te worden voor nieuw, ook in de (af)bouwwereld. Refurbished producten zijn reeds eerder verkocht en in gebruik geweest. Door deze retour te nemen en ze een opknapbeurt te geven door onze specialisten is het heel goed mogelijk om ze te hergebruiken en zo een tweede leven in te blazen. Bij een aantal producten heeft Obimex reeds mooie stappen gezet. Zo hebben we, naast de circulaire plafondplaten, ook aan een hernieuwd plafondvlies gewerkt. Dat is nu al leverbaar. Het houdt in dat een bestaande, verouderde plafondplaat alleen voorzien wordt van een nieuw vlies. Op deze manier wordt het plafond volledig opgefrist, met als bijkomend voordeel dat de akoestiek- en brandveiligheidswaarden overeind blijven. Bovendien hoeft de plafondplaat niet afgevoerd te worden. Met de door Obimex zelf ontwikkelde systeemwand, -de Obiwand- zijn we eveneens een eind op weg. Het is een eenvoudig demonteerbaar bouwpakket dat reeds op de Milieulijst 2020 staat. Indien een ondernemer investeert in een product op deze lijst, biedt hem dat belastingvoordeel in de vorm van investeringsaftrek.” Nieuwste eisen In lijn met deze strategie besloot Obimex om ook op beleidsniveau invulling te geven aan nog meer duurzaamheid door onder andere het certificeren op basis van de FSC ® en PEFC ™ standaarden. Michel Verweg: “Zo voldoen onze vrachtwagens bijvoorbeeld aan de nieuwste eisen voor milieuzones en rijden we zo veel mogelijk met elektrische auto’s. Bovendien zijn onze logistieke lijnen efficiënt, zowel horizontaal als verticaal. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden met betrekking tot zonne-energie en trachten wij ons gedrukte papierwerk tot het minimum te reduceren door orders, offertes, facturen en andere communicatieve uitingen digitaal te versturen.” Platte organisatie Bij Obimex werken 45 mensen in vast dienstverband. Met de Twentse nuchterheid, simpele Bouwen in het Oosten 27
Algemeen duidelijkheid en warme kenmerken van een familiebedrijf is het er volgens Maikel Eshuis prettig werken: “De sfeer binnen ons bedrijf is informeel en collegiaal. Ondanks dat we meerdere takken van sport beoefenen werken we niet op eilandjes. Onze mensen zijn vakbekwaam, kunnen daardoor snel schakelen en zijn hierdoor voor veel facetten inzetbaar. De organisatie is plat. De directie staat midden tussen de mensen en voelt zich absoluut niet verheven boven de werknemers.” Obimex College Over de aanwas binnen de (afbouw)branche erkennen Michel Verweg en Maikel Eshuis dat deze tegenwoordig relatief beperkt is: “Er is inderdaad een tekort aan vakmensen en met de vergrijzing zal dat niet verbeteren. Bovendien ging veel kennis verloren tijdens de vorige economische crisis, toen afbouwers die hun baan verloren, besloten een andere koers te gaan varen. Daar komt bij dat ons beroep niet zichtbaar is in de hedendaagse bouwopleidingen. Jongeren worden timmerman, metselaar of stukadoor, maar zelden plafondof wandmonteur. Vanuit dat oogpunt ontstond ‘Obimex College’ waarin we investeren in de afbouwbranche door cursussen te geven aan bestaande vakmensen die hun kennis willen verbreden. Ook vertellen we jonge scholieren graag over de kneepjes van ons mooie vak. De montage van systeemen glaswanden of lastig te monteren plafondoplossingen, waaronder verdekte plafonds of plafondeilanden, zijn daar onderdelen van. Deze kennisuitwisseling doen we soms alleen, maar ook in samenwerking met onze partners en toeleveranciers. Hoewel we nu, vanwege COVID19 redelijk beperkt zijn, hopen we van harte deze lessen zo spoedig mogelijk weer op te mogen pakken.” Optimaal bouwproces Binnen Obimex wordt voortdurend gezocht naar innovatieve en nieuwe producten of verwerkingsmethoden voor een zo optimaal mogelijk, duurzaam bouwproces. Michel Verweg: “Onze bedrijfsvoering richt zich op toekomstige ontwikkelingen waaronder het werken in BIM en de 3Duitwerking van projecten. Daarnaast stond de ontwikkeling van honderd millimeter systeemwanden met H-profielen centraal, waardoor deze sneller en beter te (de)monteren zijn. Ook hebben we, met het oog op montagegemak, onlangs onze glaswanden verbeterd en trachten we tevens ons transport en de logistiek verder te optimaliseren. Uiteraard houden we ook andere trends in de gaten, waaronder 3D-printen en prefab bouwen. Onze missie om voorop te lopen in het leveren en beter bouwen van afbouwprojecten, zijn daar allemaal verlengstukken van.” De disciplines van Obimex: Plafond Systeemplafonds Gipsplafonds Akoestische plafonds Plafondeilanden Plafondspecials Wand Metal stud wanden Systeemwanden Glazen wanden Wand akoestiek Bouwkundige brandpreventie Licht Duurzame verlichting Afvoegen Afwerking van gipswanden en plafonds Bouwen in het Oosten 29
Luxe uitstraling voor nieuw distributiecentrum ALDI in Deventer In Deventer wordt momenteel hard gewerkt aan de realisatie van het nieuwe distributiecentrum van Aldi Vastgoed BV. Een redelijk gecompliceerde bouw met een vrieshuis en een koelcel, beide van ongeveer 5000 m2 . Tel daarbij een hal van 29.000 m2 die volledig geconditioneerd is op en het is duidelijk dat er naast bouwkundige uitdagingen voor hoofdaannemer Vrolijk B.V, uit Breda, de focus eveneens ligt op de installatietechniek. Projectleider Steffen Jansma van de snelgroeiende Bredase aannemer licht op verzoek van Bouwen in het Oosten het werk toe. 30 Bouwen in het Oosten
Aldi Deventer Bouwbedrijf Vrolijk is niet een vertrouwde verschijning in het verzorgingsgebied van ons magazine. Als het aan Steffen Jansma ligt zal daar een eind aan komen. “Voor ons is het project in Deventer een echt referentieproject. Wij zijn gespecialiseerd in dit soort projecten en hebben diverse projecten met koel vries combinatie van deze omvang op onze naam staan. We werken landelijk, dus het is eigenlijk toeval dat we nog niet echt gesetteld zijn. Met dit distributiecentrum op een fraaie zichtlocatie op Bedrijvenpark A1 laten we ook in deze regio zien wat we goed kunnen. Een belangrijke pijler in onze bedrijfsfilosofie is dat we veel samenwerken met onderaannemers uit de regio zelf. Ook bij dit project zijn verschillende oostelijke bedrijven betrokken. We werken landelijk en we doen ook projecten in Limburg en het noorden. Oost Nederland is ook voor ons een interessant landsdeel.” Constructieve aanpassing Het project in Deventer kwam voor Steffen Jansma via een aanbesteding in beeld. “Den Hollander Bouwadvies en Ontwerp uit Klundert was daarbij ons aanspreekpunt. De prijs was bepalend, maar ook ons verhaal vond men belangrijk. Op ons advies is er een constructieve aanpassing geweest op het ontwerp. Daarmee werden we ook ontwerpverantwoordelijk wat Bouwen in het Oosten 31
Aldi Deventer uiteraard voor de opdrachtgever weer een risicobeperkende uitwerking heeft. We zijn vorig jaar vlak voor de bouwvak gestart. We begonnen met het grondwerk in week 35, daarna volgden de vloer- en funderingspalen. In totaal zo’n elfduizend stuks. Half februari startte het werk aan de betonstructuur. Het is de planning dat rond de start van de vakantie het pand wind- en waterdicht is. De betonmontage gaat als een speer. De engineering is voor 99 procent gereed. Ik verwacht geen grote hobbels tijdens de resterende realisatieperiode. Alles is gemodelleerd in 3D tot en met de stopcontacten aan toe. We hebben vrijwel geen last gehad van te late leveranties door bijvoorbeeld covid-gerelateerde problemen in de logistiek. Wat natuurlijk wel hand over hand toeneemt zijn de prijsstijgingen bij de inkoop. Denk alleen maar aan de sterk gestegen prijzen in de staalwereld en in de isolatiematerialen.” Installaties Zoals gememoreerd zit de complexiteit van de realisatie van het nieuwe distributiecentrum met name in de installaties. Steffen Jansma: “En daarnaast zijn er nog enkele specifieke aspecten. Er zijn in totaal 92 docking stations voor de vrachtwagens. Omdat ALDI veel in eigen beheer doet komen er ook een wasstraat, een werkplaats en een tankstation. Ook is er ruimte gecreëerd voor vrachtwagens van leveranciers. Wij zijn verantwoordelijk voor het constructief ontwerp, waarbij ALDI zelf zorg draagt voor de inrichting. Qua installaties is het een bijzonder distributiecentrum omdat ook de grote hal van 29.000 vierkante Steffen Jansma: “Al met al schat ik in dat de installaties ongeveer veertig procent vormt van de aanneemsom. Nee, dit is bepaald geen blokkendoos waarvan er dertien in een dozijn gaan.” meter volledig geconditioneerd is. Dat maken we lang niet altijd mee in vergelijkbare projecten. Om toch door te kunnen draaien bij een stroomstoring is er een noodaggregaat voorzien dat een continuïteit garandeert van tien uren. Al met al schat ik in dat de installaties ongeveer veertig procent vormt van de aanneemsom. Nee, dit is bepaald geen blokkendoos waarvan er dertien in een dozijn gaan.” Modern Steffen Jansma is van mening dat het distributiecentrum een bovengemiddelde uitstraling krijgt. “Het gebouw wordt Bouwen in het Oosten 33
Bouwbedrijf Vrolijk gekenmerkt door transparantie. Echt van deze tijd. Door de toepassing van relatief veel glas is er sprake van veel lichtinval. Dat zie je veel terug in de architectuur van deze jaren. De zonnepanelen die gesitueerd zijn op 13.000 vierkante meter van het dak zorgen voor voldoende energie om gasloos te kunnen functioneren. Ik zou de uitstraling zeker ook het predicaat “sjiek” mee willen geven. Vooral het gekozen gevelpaneel zorgt daarvoor. Het geeft een prachtig effect. Maar ook op de puien is niet bezuinigd. Het wordt echt een eyecatcher van de bovenste orde.” Bouwbedrijf Vrolijk maakt de laatste jaren een stormachtige ontwikkeling door. Steffen Jansma: “Elf jaar geleden kwam ik binnen bij het bedrijf. De omzet bedroeg destijds zo’ n tien miljoen euro en was het bedrijf voornamelijk actief in de agrarische bouw. Je moet dan denken aan de bouw van aardappel- en uienschuren. In 2015 bedroeg de omzet al veertig miljoen euro en vorig jaar was dat 180 miljoen. Voor dit jaar is de doelstelling rond de 200 miljoen. Dan mag je spreken van een substantiële groei. Anno 2021 bestrijken we de gehele breedte van het spectrum. Van woningbouw tot logistieke centra en van bioscopen tot een multicultureel centrum. We engineeren zelf en hebben modelleurs, constructeurs en bouwkundig tekenaars in eigen gelederen en ontwikkelen ook veel zelf. We mijden echter de architectuur. Esthetisch ontwerpen laten we over aan de specialisten op dit gebied: architecten.” Om de groei in goede banen te leiden, betrok Vrolijk onlangs het oude kantoor van Bouwbedrijf Sprangers in Breda dat enige tijd geleden teloorging. De orderportefeuille is meer dan goed gevuld. “We kunnen hooguit nog één project opstarten, maar dat is dan in de loop van het najaar”, aldus Jansma. “We hebben veel verschillende soorten projecten op de agenda staan voor komende periode.” 34 Bouwen in het Oosten
Aldi Deventer Fantastische uitstraling op zichtlocatie voor DC ALDI Deventer In de vijfentwintig jaar van haar bestaan is Den Hollander Bouwadvies en Ontwerp uitgegroeid van een regionale partij tot een landelijke speler. Sprekende voorbeelden daarvan zijn de realisatie van twee grote distributiecentra in Groningen en Deventer. In laatstgenoemde plaats vordert de bouw al gestaag. “We lopen mooi op schema”, vertelt woordvoerder Edwin van der Heide. “Voor ons is het project in Deventer een echte “van A tot Z” opdracht”, vertelt Edwin van der Heide. “Al onze disciplines komen aan bod. We waren betrokken bij het locatieonderzoek, het ontwerp, de bouwkundige en constructieve engineering, het schrijven van de bestekken, de aanbesteding, het aanvragen van de vergunningen en nu het bouwmanagement. Zelf ben ik aangehaakt vanaf de aanbesteding. Onze opdrachtgever ALDI Vastgoed B.V. was geen onbekende van ons. We hebben in het recente verleden veel opdrachten voor hen mogen uitvoeren. Projecten die varieerden van nieuwe winkels tot de verbouw van bestaande distributiecentra, het inpassen van koel- en vriescapaciteit en dergelijke. De eerste contacten stammen uit eind vorige eeuw. Dan mag je spreken van een langdurige relatie. Bouwen in het Oosten 35
In Deventer is de importantie van de installaties bovengemiddeld. Er is veel koelen vriescapaciteit en het DC krijgt een interne wasstraat voor de vrachtauto’s. Uiteraard is ook de omvang behoorlijk al hebben we wel eerder gebouwen gerealiseerd van een vergelijkbare grootte. In onze tak van sport maakt het overigens niet uit of het nu een project van 20.000 of 50.000 vierkante meter betreft. Het spelletje blijft gelijk. In de voorbereiding van het project hebben we een aantal marktpartijen benaderd en hun interesse gepeild. De aanbesteding kende in de laatste fase een aantal inschrijvers die beoordeeld zijn op basis van de prijs en een plan van aanpak. Ook het aspect van de snelheid in de realisatie was een belangrijk ijkpunt. Overall gezien kwam bouwbedrijf Vrolijk als beste uit de bus, ook qua prijs. Vrolijk is al jarenlang een goede, betrouwbare partner. Voor hun verhuizing zaten we op een steenworp afstand van ze. Hennie Hoendervangers tekende voor het ontwerp. Op basis van een referentietekening vanuit ALDI Duitsland is hij aan de slag gegaan. Het resultaat mag gezien worden. Het is een samenspel tussen ons origineel plan en de voorschriften van de welstandscommissie en de ruimtelijke inpassing geweest, wat ten grondslag heeft gelegen aan het definitief ontwerp. De eerste aanzet was iets soberder dan wat nu daadwerkelijk gerealiseerd wordt. 36 Bouwen in het Oosten
Aldi Deventer De uitstraling wordt fantastisch op deze zichtlocatie. Daar is iedereen het mee eens. Het gebouw wordt gasloos gebouwd en alle, inmiddels standaard, duurzame aspecten worden ingevuld. Zonnepanelen, warmtepomp, en hergebruik van restwarmte uit de koel- en vriesinstallatie, aan alle eisen wordt voldaan. Nu we in de uitvoeringsfase zitten, is het goed te constateren dat we mooi op schema lopen. Voor de zomer zijn we wind- en waterdicht. Het tempo zit er goed in en eerlijk gezegd verwacht ik niet al te grote hobbels.” Goed gevulde orderportefeuille De markt in de bouwsector is volop in beweging. De woning markt is overspannen en ook spelen er discussies rond stikstof, PFAS en andere kwesties. Hoe ervaart Edwin van der Heide de actuele situatie? “De politieke discussie gaan deels aan mij voorbij. Wat ik wel kan zeggen is dat de coronapandemie ervoor zorgde dat velen vorig jaar een tijdje de adem heeft ingehouden omdat er veel onzekerheid was. Dat is inmiddels redelijk weggeëbd. Projecten die in 2020 in de koelkast belandden komen nu op gang. We hebben een goed gevulde orderportefeuille. Het loopt nu gestaag door. Parallel aan het DC in Deventer gaan we binnenkort starten met een vergelijkbaar distributiecentrum in Groningen in opdracht van ALDI Vastgoed B.V.. Wel maak ik me zorgen over de ontwikkelingen qua prijsniveau. De beschikbaarheid van bouwmaterialen, de levertijden en de daarmee gepaard gaande prijsverhogingen heeft onze aandacht. Hetzelfde geldt voor het vinden van goede mensen. Ook voor ons bedrijf. We hebben hier drie vacatures, maar het blijkt een hele toer om daar een geschikte, gekwalificeerde invulling aan te geven.” Edwin van der Heide: “Het is een samenspel tussen ons origineel plan en de voorschriften van de welstandscommissie en de ruimtelijke inpassing geweest.” Bouwen in het Oosten 37
Busstation Zwolle Door: Jolanda Groothuis Fotografie: Ewout Huibers Keolis opent nieuwe circulaire pauzelocatie op busstation Zwolle Begin april opende een buschauffeur van Keolis, samen met CEO Alex Rentier en Floris van der Kleij en Piet van der Werf van Hubbel BV de nieuwe pauzelocatie van Keolis op het busstation in Zwolle. Op de groenstrook tussen het busstation en de fietsenstalling aan de Hanzelaan, drinken chauffeurs voortaan hun kop koffie, terwijl ze zicht hebben op de bussen en de reizigers. De nieuwe locatie is duurzaam en volledig circulair, waarvan de onderdelen in de toekomst herbruikbaar zijn. Bovendien is het gebouw voorzien van een groendak en ook de zij- en achterkant van de gevels zijn begroeid met planten. De nieuwe pauzelocatie was aan de buitenkant al even te bewonderen. Op 2 maart werden de twee aparte delen geplaatst en aan elkaar bevestigd. De afgelopen periode is de locatie verder gemonteerd en ingericht. Tevens werd het gebouw aangesloten op elektra en water. Bijzondere afmeting De locatie is drie meter breed en eenentwintig meter lang; een bijzondere afmeting. André de Jong, manager facility en Martin Kruis, implementatiemanager binnen Keolis: “Aangezien de groenstrook slechts zes meter breed is en het gebouw aan de achtergevel van planten moest worden voorzien, paste de standaard modulemaat van de Hubbel als een handschoen. Dit vroeg wel om speciale aandacht bij de indeling van het interieur. Naast voldoende zitplaatsen -45 stuks in totaal- voor de buschauffeurs, moesten er tevens ruimtes worden gecreëerd voor een keuken en de toiletten. Bovendien wilden wij dat het gebouw een duurzaam karakter zou krijgen, passend bij het elektrische busvervoer dat wij bieden. Naast de functionaliteit en de duurzame aspecten was er ook oog voor detail. In het gebouw Bouwen in het Oosten 39
Busstation Zwolle André de Jong en Martin Kruis: “Naast de functionaliteit en de duurzame aspecten was er ook oog voor detail.” is een gerecyclede rode bank geplaatst, afkomstig uit een DAF MB200 bus die in de jaren zeventig dienst deed. Ook zijn er, door een geschenk van Hubbel BV, aan Keolis en de buschauffeurs, nostalgische foto’s te bewonderen van bussen uit het verleden.” Circulair bouwsysteem Hubbel BV uit Amsterdam, de leverancier van de pauzelocatie, staat bekend om haar unieke, circulaire bouwsysteem ‘Hubbel’. Het duurzame bouwsysteem is in grootte, functie en esthetiek keer op keer aanpasbaar en herbruikbaar. CO2 -uitstoot “Circulair bouwen betekent dat alle grondstoffen eenmalig worden benut en in de toekomst keer op keer te gebruiken zijn. Dat geldt ook voor deze nieuwe pauzelocatie”, aldus Floris van der Kleij, mede-eigenaar van de firma Hubbel. “Als de locatie in Zwolle in de toekomst niet meer nodig blijkt, verplaatsen we het systeem of kopen wij het terug. Alle onderdelen gaan dan retour naar onze loods en worden refurbished om er een nieuwe Hubbel van te maken op een andere locatie of voor een ander bedrijf. Het gebouw wordt telkens opnieuw gebruikt en herbouwd. Deze manier van bouwen voorkomt bovendien uitputting van grondstoffen, omdat er geen nieuwe onderdelen worden gemaakt. Dat scheelt veel CO2 -uitstoot. Het is een milieuvriendelijke oplossing die bijdraagt aan de vermindering van het broeikaseffect.” Tijdelijke voorziening Martin Kruis en André de Jong kozen voor de firma Hubbel vanwege haar visie op circulair bouwen: “Dit past binnen het karakter van onze organisatie en bij de busvloot die sinds december vorig jaar dienst doet. Een belangrijke factor was de locatie waar de nieuwe pauzelocatie gerealiseerd zou worden. Voorheen was deze gevestigd in de tunnel van het treinstation, maar voldeed qua ruimte niet meer. Er werd derhalve gekozen voor een grotere pauzelocatie, dichter bij het busstation. Dit is echter voor de gemeente Zwolle en de NS een ontwikkelingsgebied dat nog niet geheel overzienbaar is. Met die wetenschap besloten we op de betreffende locatie een tijdelijke pauzevoorziening te realiseren. Op termijn zal er een nieuwe, definitieve pauzevoorziening worden gebouwd. Juist door het tijdelijke karakter én het feit dat dit tijdelijke onderkomen moest passen in het beeldkwaliteitsplan van de gemeente Zwolle, kozen we voor een circulaire oplossing. Dat is met het plaatsen van dit unieke bouwsysteem goed gelukt.” Meer informatie: www.hubbels.eu. Bouwen in het Oosten 41
De politiek praat en belooft, de uitzendbranche werkt en levert De opgaande lijn met projecten in de bouw en infra zet zich door. Goed nieuws na al die negatieve coronaberichten. Een gunstig teken voor alle partijen in de bouw, van gedreven buitenlandse vakman tot en met projectontwikkelaars en financiers. Neem de bouw van de Nieuwe Sluis in Terneuzen waar Haldu Groep voor mag werken: het aantal vakmensen dat wij hiervoor leveren stijgt week na week. Nu zelfs meer dan was begroot. Op kantoor nodigen we inmiddels weer substantiële aantallen buitenlandse vakmensen uit om wederzijds kennis te maken. En velen van onze oudgediende buitenlandse vakkrachten durven inmiddels weer opnieuw naar Nederland te komen om namens Haldu Groep bij al onze A-merk opdrachtgevers te werken. Onze ontvangstruimtes voor nieuwe werknemers hebben we uiteraard coronaproof ingericht. En iedereen komt alleen na het verstrekken van een negatieve PCR-testuitslag. Voor 2021 had ik drie scenario’s bedacht; van bad case, mid case tot best case. We begonnen het jaar goed met het mid case scenario en toen raakten ineens 42 compleet onverwacht, na al die jaren slap winterweer, onze targets letterlijk en figuurlijk ondergesneeuwd. Een fikse domper die we nu weer met man en macht aan het inhalen zijn. Les uit corona Als ik één les heb getrokken uit corona, is dat je weliswaar snel moet acteren, maar dat je moet zien weg te blijven bij paniekvoetbal. Oké, veiligheid staat altijd voorop, maar ik denk eerlijk gezegd ook dat we onnodig geld hebben verloren door soms té snel projecten on hold te zetten. Mocht er zich dus weer een soortgelijke situatie voordoen, dan helpt het, denk ik, als we samen eerst even tot tien tellen. Dan nóg kun je veilig acteren, maar tegelijkertijd ook onnodig inkomensverlies helpen voorkomen. Hallo Den Haag…flexwerk is sterk werk! Terwijl ik dit schrijf, zitten we momenteel midden in de verkiezingscampagne. Met alle beloften van politici over werk. Maar uiteindelijk zijn het uitzendbureaus zoals Haldu Groep en onze gewaardeerde opdrachtgevers die ondertussen gewoon voor écht werk zorgen. Weer of geen weer. Ik hoop dan ook dat de WAB, de wet die compleet niet opleverde wat de bedoeling was, een gunstiger vervolg krijgt. Met weer meer waardering voor de bijdrage die flexwerk levert aan onze economie. Hallo Den Haag…. flexwerk is sterk werk! Bouwen in het Oosten
Column Overheid, kunnen we helpen? Ik noemde u al de politiek. Na vier jaar misstanden, zoals de toeslagenaffaire, dingen zij weer naar uw hand. Zelf heb ik wat moeite met de trage start van de vaccinatiecampagne. In Italië schakelde de regering het leger in om de vaccinatiecampagne een fikse push te geven. In Lent zie ik een grote testlocatie die gewoon dicht is, je vraagt je toch af waarom? In Nederland kan de overheid misschien nog wat leren van de logistieke kennis van de bouwsector. Dagelijks, in weer en wind, krijgen wij op talloze bouwplaatsen precies op tijd alle materialen geleverd én staan precies op tijd professionele vakmensen klaar om die materialen direct te verwerken. Wellicht komt die logistieke know-how van pas in de vaccinatiecampagne? Je weet maar nooit. Of nog beter: benoem een manager uit de eventsector, die weten helemaal van organiseren! Vooral als straks de beloofde hoge aantallen vaccins arriveren, dan moet die logistieke operatie knallen. We staan vlak voor de start van hét seizoen voor de bouw. In maart, april wordt het weer beter en gaan traditioneel de trossen los. Iedereen is nu zijn team aan het klaarstomen, met nog alle kans om er een heel mooi jaar van te maken. Aan Haldu Groep zal het niet liggen! Danny van Hal Bouwen in het Oosten 43
De samenwerking tussen Luc Boerkamp en Anouk Snellink resulteert in uniek maatwerk, waarbij de klant mag rekenen op dit team als één partner zodat een optimale, onderlinge communicatie wordt gegarandeerd. Opdrachtgevers kunnen bij Boerkamp Bouw en Kijk. Interieur terecht voor: • Uit- en kleinbouw • Een omvangrijke of kleine verbouwing • Renovatie • Restylen interieur • Bouwbegeleiding • Zakelijke projecten • Nieuwbouwprojecten 44 Bouwen in het Oosten
Algemeen Door: Jolanda Groothuis Boerkamp Bouw en Kijk. Interieur gaan duurzaam samenwerken Boerkamp Bouw en Kijk. Interieur hebben onlangs, met het oog op een duurzame samenwerking, de handen ineen geslagen. Hoewel beide bedrijven onder hun eigen naam blijven opereren, mogen klanten rekenen op de gezamenlijke expertise, waarbij persoonlijk advies en korte lijnen voorop staan. Het team dat gevormd wordt door Luc Boerkamp en Anouk Snellink werkt vanaf 1 maart samen voor opdrachtgevers uit heel Twente. Bouwen in het Oosten 45
Algemeen Boerkamp Bouw Hengelo (OV) is specialist in kleinbouw voor zowel particuliere als zakelijke opdrachtgevers. Door de kleinschaligheid staat het bouwbedrijf niet alleen garant voor de uitvoering van projecten, maar ook voor het ontwerp, advies en begeleiding. Het is tevens de bedrijfsfilosofie die Boerkamp Bouw erop nahoudt; het van A tot Z betrokken willen zijn bij het gehele bouwtraject. Juiste achtergrond Mede door de sterke toename van het aantal opdrachten bleek Anouk Snellink, eigenaar van Kijk. Interieur, een uitstekende aanvulling te zijn op het gebied van ontwerp en interieur. De samenwerking betekent voor klanten dat zij alle aspecten met betrekking tot hun (nieuwbouw)plannen in één hand kunnen leggen. Hierdoor is de gang naar diverse andere partijen, waaronder bijvoorbeeld een tekenbureau, niet meer nodig. Bijkomend voordeel is bovendien dat Luc Boerkamp en Anouk Snellink vanaf dag één de bouwkundige details met de interieurwensen kunnen combineren, waardoor de nodige efficiëntie ontstaat. Door samen te werken vertalen zij de wensen van de klant in één ontwerp, waarbij de tekeningen honderd procent aansluiten op het gewenste eindresultaat. Bouwkundige aspecten Evenals Boerkamp Bouw richt Kijk. Interieur zich op de particuliere en de zakelijke klant. Anouk Snellink werkt daarbij nauw samen met diverse partijen om een sfeervol interieur te creëren, zonder daarbij het oog voor de bouwkundige aspecten te verliezen. Opdrachtgevers mogen bij haar rekenen op advies op maat, waarbij een persoonlijk ontwerp, de sfeer en stijl worden vertaald in een uitwerkingsplan. Hierbij kan gedacht worden aan sfeerbeelden, indelingsplannen, interieurmaatwerk, lichtplannen en 3D visualisaties. Haalbare oplossingen In de optiek van dit jonge, dynamische team is elke verbouwing uniek. Of het nu een woning, appartement, bedrijfspand of historisch object betreft; ieder project verdient een frisse blik en haalbare oplossingen. Deze gezamenlijke visie maakte dat Boerkamp Bouw en Kijk. Interieur begin dit jaar de koppen bij elkaar staken en besloten om tot een duurzame samenwerking over te gaan. Participeren Het tweekoppige team ontwerpt, adviseert, realiseert de tekeningen, calculeert, offreert, coördineert en staat garant voor een vakkundige uitvoering van het bouwproject. Een belangrijk aspect hierin is dat de klant, daar waar wenselijk, blijft participeren. Het nieuwe bouwen Door veel te werken met dampopen en luchtdichte houtskeletelementen bouwt Boerkamp Bouw zoveel mogelijk duurzaam. Door de elementen prefab in eigen werkplaats te realiseren kan er nauwkeurig worden gewerkt en wordt de bouwtijd op locatie aanzienlijk verkort. Meer informatie: www.boerkampbouw.nl en www.kijkinterieur.nl. Bouwen in het Oosten 47
Algemeen Bouw HORNBACH Enschede gestart Zeventiende Nederlandse vestiging opent deuren eerste helft 2022 HORNBACH is gestart met de bouw van haar zeventiende Nederlandse vestiging in Enschede. Het is de tweede projectbouwmarkt van het Duitse familiebedrijf op Overijsselse bodem. Na de opening van HORNBACH Duiven in januari 2019 zet de groei van de bouwmarktketen door. HORNBACH is ondertussen ook aan het bouwen in Apeldoorn en treft voorbereidingen voor verdere expansie. In Enschede zal HORNBACH haar deuren openen in de eerste helft van 2022. Bouwen in het Oosten 49
“Wij zijn trots te kunnen melden dat HORNBACH in de eerste helft van 2022 ook in Enschede gevestigd is”, zegt Evert de Goede, algemeen directeur HORNBACH Bouwmarkt Nederland. “Onlangs is de bouw gestart en we kunnen klussend Enschede en omstreken volgend jaar dan ook eindelijk onze toegevoegde waarde tonen.” HORNBACH Enschede verrijst op het voormalige DCW-terrein aan de Zuiderval en is straks uitstekend bereikbaar via afslag 25 van de A35. Duurzaam project, nieuwe uitstraling Inmiddels is aannemer Ten Brink Bouw begonnen met diverse voorbereidende grondwerkzaamheden. De Goede vervolgt: “Dit keer slaan we geen eerste paal. De kantoren en algemene ruimtes worden vervaardigd uit een prefab betonconstructie. De bouwmarkt zelf bestaat uit een staalconstructie. Natuurlijk voert oranje de boventoon in het ontwerp, maar daarbij krijgt deze vestiging een nieuwe look & feel, zowel buiten als binnen. Zo worden de zuid- en westgevel voorzien van sandwich gevelplaten en profilit-beglazing, geplaatst in een prefab betonnen kaderconstructie. Dat geeft niet alleen een architectonisch hoogwaardige uitstraling, maar is ook sterk isolerend. Het dak wordt bedekt met PVC, wat een lange levensduur heeft en volledig recyclebaar is.” Evert de Goede: “Natuurlijk voert oranje de boventoon in het ontwerp, maar daarbij krijgt deze vestiging een nieuwe look & feel, zowel buiten als binnen.” Op het dak van de bouwmarkt worden bovendien 3.000 zonnepanelen geïnstalleerd. Daarmee wordt zo’n 1.000 megawattuur elektriciteit per jaar opgewekt. Genoeg om zelfvoorzienend te zijn én stroom terug te leveren aan het netwerk. Ook wordt HORNBACH Enschede aangesloten op het duurzame stadswarmtenet van de stad. Projectbouwmarkt met tuincentrum en drive-in Met een oppervlakte van 17.000 m2 belooft de bouwmarkt een waar klusparadijs te worden. De Goede vervolgt: “Met een assortiment van 120.000 artikelen vind je bij ons voor elk project de juiste materialen. Maar we bieden in Enschede straks ook volop inspiratie. Bijvoorbeeld in ons badkamer- en keukencentrum. HORNBACH Enschede zal bovendien beschikken over een volwaardig tuincentrum, ruime dierenafdeling en een Drive In.” Expansie HORNBACH Enschede wordt de zeventiende vestiging van de Duitse bouwmarktketen in Nederland. In Apeldoorn wordt momenteel gebouwd aan de zestiende vestiging, die dit najaar al zijn deuren opent. De Goede besluit: “Maar ik verwacht niet dat de teller op 17 blijft steken. We zien nog volop groeimogelijkheden in ons land. Op de planning staan onder andere vestigingen in Almelo, Nijmegen en Rotterdam.” 50 Bouwen in het Oosten
KienhuisHoving informeert Blockchaintechnologie in opmars in de vastgoedsector Wanneer gesproken wordt over blockchain wordt vaak gedacht aan de cryptovaluta Bitcoin. Blockchain en Bitcoin zijn echter niet hetzelfde. Blockchain is de techniek achter Bitcoin en kan veel breder worden toegepast om bijvoorbeeld problemen op te lossen en/of processen efficiënter te maken. Ook in de vastgoedwereld worden steeds meer ideeën bedacht en uitgevoerd met toepassing van blockchaintechnologie. Twee voorbeelden zullen we in deze column kort bespreken. Wat is blockchain? Drie essentiële kenmerken maken blockchain uniek en veelbelovend, namelijk: decentraal, onveranderbaar en transparant. Blockchain wordt vaak vergeleken met een digitaal grootboek. Elk blok bevat informatie over transacties en een verwijzing naar het vorige blok (de zogenaamde hash), waardoor er een ketting van data ontstaat. De data wordt decentraal opgeslagen in een netwerk van computers. Iedereen beschikt daardoor over een identieke kopie van de blockchain. Hierdoor is het nagenoeg onmogelijk de data eenzijdig te veranderen. Toepassingen Eén van de ideeën om blockchaintechnologie toe te passen is bij de eigendomsoverdracht van vastgoed. Naar huidig recht is daarvoor tussenkomst van de notaris vereist. In wezen valideert de notaris de vastgoedtransactie. De gedachte is om de validatie van de transactie te laten plaatsvinden door inzet van kchaintechnologie, waardoor de traditionele rol van de notaris zal veranderen. Voordelen zijn lagere transactiekosten en een snellere overdracht van vastgoed. Het is echter nog de vraag hoe dit proces precies moet worden vormgegeven. Om eigendomsoverdracht via een blockchain mogelijk te maken, zal namelijk eerst het eigendom van de onroerende zaak op één of andere manier in een blockchain gezet moeten worden. Pas daarna kan de eigendomsoverdracht via de blockchain plaatsvinden. Daarnaast spelen er nog andere (juridische) vragen, zoals hoe om te gaan met meer complexe vastgoedtransacties. Denk bijvoorbeeld aan het splitsen van een gebouw in appartementsrechten. En wat nu als één van de partijen de koopovereenkomst vernietigt waardoor er achteraf nooit een geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden? Op deze en andere vragen zal eerst een antwoord moeten komen wileigendomsoverdracht via blockchain mogelijk worden. Een al bestaande toepassing van blockchain in het vastgoed zijn smart Deze column is geschreven door: Nelleke Jans, advocaat ondernemingsrech. E-mailadres: nelleke.jans@kienhuishoving.nl Laurens Vermeulen, advocaat Bouw- en Aanbestedingsrecht. E-mailadres: laurens.vermeulen@kienhuishoving.nl contracts. Bij een smart contract worden de gemaakte contractuele afspraken omgezet in computertaal en opgeslagen in een blockchain. De gemaakte afspraken bestaan simpel gezegd uit de volgende regel: ‘if this, than that’. Als aan een bepaalde voorwaarde is voldaan, voert het smart contract automatisch een bepaalde handeling uit. Hierdoor wordt het uitvoeren van de overeenkomst geautomatiseerd. Smart contracts kunnen bij tal van processen worden gebruikt. Zo worden smart contracts al ingezet bij het onderhoud aan gebouwen. Gebouwen worden eerst ‘smart’ gemaakt door ze vol te hangen met sensoren. De data van de sensoren wordt opgeslagen in een blockchain waar vervolgens een smart contract aan gekoppeld kan worden. Het smart contract kan bijvoorbeeld bepalen dat als de temperatuur in het gebouw lager is dan 17 graden, de beheerder automatisch opdracht krijgt de installaties te controleren. Op deze manier wordt gebouwbeheer een stuk efficiënter en goedkoper is de gedachte.
Gemeentehuis Dronten Door: Jolanda Groothuis 24,5 miljoen euro voor “Het huis van de gemeente Dronten” Het geheel verbouwde gemeentehuis in Dronten is een feit. Op tijd opgeleverd en binnen het budget. “Het Huis van de Gemeente Dronten”, zoals nu op de voorgevel prijkt is niet alleen de trots van alle inwoners, medewerkers en raadsleden geworden, maar tevens voor Aannemersbedrijf Bramer en gedelegeerd opdrachtgever Pieter van Kruistum. Zij namen respectievelijk de bouwkundige uitvoering en de volledige regie op zich. Met dit prestigieuze project ging ruim 24 miljoen euro gemoeid. Bouwen in het Oosten 53
Gemeentehuis Dronten Een ‘verhokt’, bruut gebouw, zonder klimaatinstallaties werd in een tijdsbestek van ruim een jaar getransformeerd naar een open, licht, duurzaam en circulair gemeentehuis. Pieter van Kruistum, eigenaar van Van Kruistum Bouwmanagement BV uit Leersum, leidde als projectmanager de gehele verbouwing, van voorbereiding tot oplevering, in goede banen. Hij legt uit: “De sloop van de binnenkant van het gebouw startte in november 2019, de voorbereidingen begonnen ruim een jaar eerder. Medio 2018 spraken we onder andere met medewerkers over de inrichting van hun nieuwe werkplek. We voerden werkplekanalyses uit en brachten de behoeftes in kaart. Klimaatbeheersing en transparantie speelden daarbij een grote rol. Het veertig jaar oude gebouw en tevens gemeentelijk monument, bestond voornamelijk uit erg veel kleine, gemetselde ruimtes, bereikbaar via kruip-doorsluip-door routes; kantoortjes waar zomers de temperaturen konden oplopen tot veertig graden. Van prettige werkomstandigheden was al lang geen sprake meer. Feitelijk was het hele gebouw op. Het was gedateerd, zonder mechanische ventilatie en koeling en de elektrotechnische installaties waren afgeschreven. Het gemeentehuis droeg totaal niet meer bij aan de hedendaagse maatschappij. Ook niet voor de inwoners van Dronten.” Complete metamorfose Na het Europese aanbestedingstraject werd Aannemersbedrijf Bramer de opdracht gegund voor de bouwkundige werkzaamheden. Het Plan van Aanpak en hun ervaring gaven de doorslag. De installatietechniek werd ondergebracht bij Lomans uit Amersfoort. Senior projecteider Koen Wierts Koen Wierts: “Aan ons de taak om de papieren wijsheid om te zetten in de praktijk. Daaraan voorafgaand rees de vraag of het gewenste ook maakbaar was.” Pieter van Kruistum: “Het voormalige gemeentehuis was een ‘verhokt’, bruut gebouw, zonder klimaatinstallaties Feitelijk was het inbouwpakket helemaal op.” Bouwen in het Oosten 55
Gemeentehuis Dronten van Aannemersbedrijf Bramer was vanaf het begin nauw betrokken bij de verbouw en heeft daarmee het gemeentehuis een complete metamorfose zien ondergaan. In zijn visie is het een project met een hoge ambitie: Sterk team “Een gebouw met zo’n omvang helemaal opnieuw opbouwen, is geen standaard opdracht. Slechts de trappenhuizen en de liftschacht bleven gehandhaafd, voor de rest ging, binnen de buitenschillen, alles tegen de vlakte. Aan ons de taak om de papieren wijsheid om te zetten in de praktijk. Daarbij waren maakbaarheid, functionaliteit, duurzaamheid en kosten, constante factoren welke werden afgewogen. Zo stond het voortraject hoofdzakelijk in het teken van belangen afwegen, kritische vragen stellen en met elkaar daarin de juiste balans zien te vinden. Hoe gaan we samen, met respect voor het gebouw, aan de slag? Ondanks dat wij niet eerder met Pieter van Kruistum, Inbo Architecten en Lomans Totaalinstallateur hadden samengewerkt, vormden we een hecht team. Het wederzijdse vertrouwen was groot en dat werd gedurende het proces alleen maar sterker.” Koen Wierts: “Door de corona-uitbraak wisten we niet waar we rekening mee moesten houden en wat we konden verwachten.” Bouwen in het Oosten 57
GEHEID GOED EN EEN TIKKIE MEER HEIWERKEN SPEERSTRA DRONTEN HEEFT U HEIWERK NODIG? VRAAG DAN VRIJBLIJVEND EEN OFFERTE AAN, OOK VOOR PARTICULIEREN. WWW.SPEERSTRAHEIBEDRIJF.NL
Gemeentehuis Dronten Anticiperen Bij de aftrap van de grootschalige verbouwing, eind 2019, was van COVID19 nog geen sprake. Nog geen drie maanden erna beheerste het virus de wereld. Zo ook de voortgang op de bouw in Dronten. Koen Wierts: “We wisten niet waar we rekening mee moesten houden en wat we konden verwachten, maar we hebben wel direct actie ondernomen door in kleine, vaste teams te werken, meer schaftruimte te regelen, de schafttijden te spreiden en de toiletruimten twee keer daags grondig te reinigen. Ook is kritisch gekeken naar de beschikbaarheid van materialen en daar waar we problemen verwachtten werd onze strategie aangepast. Maar natuurlijk, we hebben ‘m weleens geknepen. Bovendien waren er periodes dat er zo’n tachtig vaklieden op de bouwplaats werkzaam waren. Ondanks de scherpe richtlijnen heeft dit de voortgang van de verbouw niet belemmerd. Het gebouw was groot genoeg om voldoende afstand van elkaar te kunnen houden, zonder dat het afbreuk deed aan de onderlinge sfeer. Iedereen had respect voor elkaar, de betrokkenheid en het meedenkend vermogen was groot. Samen hadden we als doel om ervoor te zorgen dat het gemeentehuis aanvoelt als een warme jas. Volgens ons is dit gelukt. Het is een duurzaam en mooi afgewerkt gebouw geworden, met als kers op de taart het PowerParking-project (*kader). Aannemersbedrijf Bramer heeft door de jaren heen binnen de gemeente Dronten verschillende projecten gerealiseerd. We zijn er trots op dat we als bouwbedrijf zowel letterlijk als figuurlijk mee mogen bouwen aan deze gemeente.” Grote betrokkenheid Bouwregisseur Pieter van Kruistum sluit zich bij deze Honderd jaar Bramer BV is een familiebedrijf dat in 2022 honderd jaar bestaat. Naast Vriezenveen, heeft het bedrijf vestigingen in Dronten, De Wijk en Geesteren. Bouwen in het Oosten 59
Gemeentehuis Dronten woorden aan: “Bouwen moet leuk zijn. En dat was het in Dronten. De goede onderlinge samenwerking is zeker ook de verdienste van Aannemersbedrijf Bramer en installateur Lomans, beide familiebedrijven met veel eigen mensen in dienst. Dat past bij elkaar. Daarnaast hebben we ons best gedaan om zoveel mogelijk lokale ondernemers te betrekken bij de renovatie. Dat waren er rond de achttien, die kijkende naar prijs en kwaliteit, uitstekend konden meebewegen in het bouwproces. Het is fijn dat een substantieel deel van het totaalbedrag in de buurt bleef.” Circulair overheidsgebouw Nu het gemeentehuis is opgeleverd blikt Pieter van Kruistum terug op een mooi project: “En een succésvol project. We leverden binnen het tijdsbestek en taakstellend budget op, en behaalden zelfs de top zeven van de meest circulaire overheidsgebouwen van Nederland. Maar het meest belangrijk; er staat een mooi, sfeervol, circulair, duurzaam en toekomstproof gemeentehuis waar het voor eenieder prettig werken en bezoeken is.” Pieter van Kruistum: “Er staat een mooi, sfeervol, circulair, duurzaam en toekomstproof gemeentehuis waar het voor eenieder prettig werken en bezoeken is.” Bouwen in het Oosten 61
0546 - 56 45 70 Schildersbedrijf bv Dekker Schildersbedrijf B.V. Westeinde 400 I 7671 CP Vriezenveen www.dekkerschilders.nl Dekker Schilders staat voor kwaliteit.
Gemeentehuis Dronten *PowerParkingproject Het plan was om het gemeentehuis aardgasvrij te maken, maar Dronten ging een stap verder. Het project PowerParking is een toonbeeld voor grootschalige verduurzaming en daarmee werden de zonnepanelen op het dak en de solar carport op de parkeerplaatsen onderdeel van de renovatie van het gemeentehuis. Door het project PowerParking werden bovendien ook een batterij (voor opslag/buffering) en openbare laadpalen -geschikt voor bidirectioneel laden en ontladengerealiseerd. Met name de koppeling van opslag en het laden aan de zonnepanelen is zeer innovatief. De combinatie van opwek (zonnepanelen), opslag (batterij) en gebruik (gemeentehuis en oplaadpunten) werd nog niet eerder toegepast. Hierdoor wordt er tevens terug geleverd aan het openbare net, wanneer het gemeentehuis voldoende duurzaam opgewekte zonne-energie heeft, de laadbehoefte is vervuld en de opslagcapaciteit vol is. De batterij kan eveneens worden ingezet voor de balancering van het elektriciteitsnet. Het Europese PowerParking-project zou aanvankelijk op Lelystad Airport worden gerealiseerd. Door het uitstellen van de opening van de luchthaven voor vakantievluchten, zocht de provincie Flevoland naar een nieuwe locatie. Deze werd gevonden in Dronten. Bouwen in het Oosten 63
Nieuwe appartementen Een van de nieuwe woonlocaties aan de Zwartewaterallee in Zwolle is het Zwartewaterkwartier. Van Wijnen kocht dinsdag 30 maart 2021 deze grond van een particuliere grondeigenaar en gaat hier ongeveer driehonderd appartementen verspreid over verschillende woongebouwen ontwikkelen en bouwen. Hiermee wordt een belangrijke stap gezet in de gebiedsvisie van de Zwartewaterallee die is opgesteld door verschillende marktpartijen uit Zwolle. Het Zwartewaterkwartier is namelijk het eerste project van deze gebiedsontwikkeling dat wordt gerealiseerd. Ter hoogte van de Zwartewaterallee 44 staan nu twee kantoorgebouwen van EY en MyOffice. Naast deze gebouwen ontwikkelt en realiseert Van Wijnen ongeveer driehonderd koopen huurappartementen verspreid over verschillende woongebouwen. “Ons doel is om hier zoveel mogelijk kanten-klare appartementen te realiseren van ons innovatieve woonproduct Fijn Wonen. Het zijn appartementen die betaalbaar, comfortabel en toekomstbestendig zijn, op locatie worden samengesteld en hierdoor een korte bouwtijd hebben. Dit sluit aan bij onze ambitie om hier circulair en energieneutraal te bouwen”, vertelt Arjen Oosting, directeur Van Wijnen Projectontwikkeling Noord en Oost. Zwartewaterkwartier in de toekomst Het nieuwbouwproject Zwartewaterkwartier wordt 64 Bouwen in het Oosten
Algemeen aan de Zwartewaterallee zorgvuldig ontwikkeld met oog voor mobiliteit en biodiversiteit. Zo is het streven dat bewoners hier gebruik gaan maken van deelauto’s en elektrische fietsen. Daarnaast komen er onder enkele appartementengebouwen parkeergarages. De openbare ruimtes rondom de gebouwen krijgen een groen karakter. Het naastgelegen parkeerterrein wordt heringericht met een zogeheten groene loper met wandelroutes en er komen nieuwe bomen en planten. Dit alles draagt bij aan de biodiversiteit en een prettige leefomgeving voor mens en dier. Diverse appartementen De appartementen van De Zwartewaterkwartier komen in verschillende groottes en prijsklassen. Met een divers aanbod aan huur- en koopappartementen wordt het voor veel doelgroepen mogelijk om op deze ideale locatie te wonen. Hier woon je namelijk dicht bij voorzieningen en uitvalswegen en op vijf fietsminuten van het centrum van Zwolle. Eerste stap in de totale gebiedsvisie Met de contractondertekening voor de Zwartewaterkwartier zet Van Wijnen de eerste stap in de totale gebiedsvisie van de Zwartewaterallee. In deze visie slaan marktpartijen uit Zwolle de handen ineen om dit gebied te herontwikkelen. Deze unieke samenwerking staat ook wel bekend als ‘De Zwolse aanpak’ en zorgt nu al voor een versnelling in het ontwikkelingstraject. Op die manier wordt er een bijdrage geleverd aan de woningbouwopgave in Zwolle. Arjen Oosting: “Ons doel is om hier zoveel mogelijk kant-en-klare appartementen te realiseren van ons innovatieve woonproduct Fijn Wonen.” Bouwen in het Oosten 65
Vraag en aanbod VACATURE Ben je bijna of onlangs afgestudeerd in het Nederlands Recht en wil je je verder verdiepen in de praktijk? Wij hebben bij KienhuisHoving advocaten en notarissen een mooie startersfunctie als juridisch medewerker in het bouw- en aanbestedingsrecht. Wanneer het van beide kanten goed voldoet, kun je je verder ontwikkelen als advocaat-stagiair. Dat vraagt om hard werken, maar we vinden een goede balans tussen werk en ontspanning ook heel belangrijk. Dus misschien zien we jou binnenkort wel in onze eigen bruine kroeg ‘Bouke’s Corner’, tijdens één van onze borrels (als het weer kan en mag). Meer informatie vind je op onze website of je neemt contact op met mijn collega Marianne ten Feld-Sprik, advocaat bouw- en aanbestedingsrecht (marianne.tenfeld@kienhuishoving.nl).
Algemeen Innovatief partnerschap Kindcentrum Markelo in gebruik genomen Kindcentrum Markelo, de opvolger van IKC Magenta Delden, is in gebruik genomen. De opgedane kennis uit het IKC Magenta is direct toegepast en opgeschaald. Het resultaat is een toekomstbestendig en energieneutraal gebouw. Fotografie: Lucas van der Wee De gemeente Hof van Twente heeft bij de aanbesteding van de bouw van de twee integrale kindcentra gekozen voor het zogenoemde ‘innovatief partnerschap’. Het is de eerste tender in Europa die op deze wijze is uitgezet. De partners binnen het winnende consortium, Klaassen Groep, Rouweler Installaties en RoosRos Architecten, hebben daarin de afgelopen jaren samen met de betrokken schoolbesturen en gemeente, invulling gegeven aan de ‘Groene Droom’ voor beide kindcentra. Die droom omvat onder andere de verbinding tussen binnen én buiten spelen en leren èn een hoge duurzaamheidsambitie. Daarnaast is groen bouwen een thema, waarbij de partners binnen het consortium hebben gezocht naar innovatieve manieren om aantoonbaar duurzaam en energiezuinig te bouwen. De opgedane kennis van IKC Magenta kon goed gebruikt worden. Het Integraal Kindcentrum Magenta werd namelijk vorig jaar bekroond met de publieksprijs van de Duurzaam Bouwen Awards 2020. Projectleider Frans van Heemst: “Er wordt gebruik gemaakt van duurzame en zoveel mogelijk ecologische materialen. Voorbeeld daarvan is de houten gevel en de Bouwen in het Oosten 67
Frans van Heemst: “Er wordt gebruik gemaakt van duurzame en zoveel mogelijk ecologische materialen.” een compact tweelaags gebouw. De ruimten op de begane grond en de verdieping worden ruimtelijk en visueel met elkaar verbonden door het centrale hart. Een grote vide zorgt voor licht toegepaste houtvezelisolatie dat door een bewerking geschikt is gemaakt als isolatie materiaal. Het gebouw is onderhoudsarm en NOM (Nul-op-de-Meter) gebouwd met lage jaarlijkse huisvestings- en geen energielasten. Meer dan 400 zonnepanelen zorgen voor de benodigde energiebehoefte. Het onderwijsgebouw voldoet aan Frisse scholen klasse A en heeft een EPC van -0,002, een GPR van 9,1 gemiddeld en een energielabel A++++.” Licht en lucht Vanuit het oogpunt van duurzaamheid is gekozen voor en lucht in deze ontmoetingsruimte waar zowel ouders en kinderen als leerkrachten gebruik van kunnen maken. Via het centrale hart kan iedereen de school binnenkomen en doorlopen naar de kinderopvang of basisscholen De Zwaluw of De Welp. De lokalen krijgen door de grote raampartijen in de gevels veel daglicht binnen, wat zorgt voor een goede leeromgeving. Op de begane grond loopt binnen en buiten mooi in elkaar over door de kozijnen die doorlopen tot aan het maaiveld. 68 Bouwen in het Oosten
Algemeen Eerste houtbouw appartement M’dam geplaatst Bijzonder transport voor grootste houten woongebouw van Nederland Dinsdag 6 april zijn de eerste vier houtbouw appartementen in project M’DAM in Monnickendam aangekomen. Met een bijzonder transport werden de geprefabriceerde woningen vanuit de fabriek in Enschede naar de bouwlocatie aan de Pierebaan gebracht, waar de appartementen met een bouwkraan op de juiste plek zijn gezet. De komende weken worden alle in totaal 62 appartementen naar de locatie getransporteerd en samengesteld tot het grootste massief houten woongebouw van Nederland. Project M’DAM wordt nu echt fysiek zichtbaar. Op dit moment draait de fabriek in Enschede op volle toeren. Voor alle 62 appartementen wordt een compleet bouwproces in de twee grote productiehallen van de fabriek van De Groot Vroomshoop doorlopen. In de eerste fase van de productielijn worden de woningen samengesteld met als resultaat een nagenoeg complete woning inclusief badkamer. In de vervolgstappen worden de voorzieningen zoals elektra, installaties, vloerlagen en binnendeuren ingebouwd en worden de woningen voorzien van dakbedekking. De laatste fase van de prefabricage bestaat uit het monteren van de galerijen en balkons. Een compleet duurzaam en snel bouwproces dat op één locatie plaatsvindt. Hout slaat CO2 op Houten gebouwen vormen een belangrijke oplossing in de strijd tegen klimaatverandering. Hout is het enige bouwmateriaal dat Bouwen in het Oosten 69
Complete woningen op transport van fabriek naar de bouwlocatie M’DAM. De woningen worden met een bouwkraan direct op de juiste plek gezet. CO2 opslaat. Alle appartementen bestaan grotendeels uit massief hout (Cross Laminated Timber). Een appartement van bijvoorbeeld 78 m2 slaat evenveel CO2 op als er met 45.000 kilometer autorijden wordt uitgestoten. M’DAM loopt voorop in het modulair en innovatief bouwen met de laagst mogelijke footprint. Dit houtbouwconcept reduceert de CO2 -uitstoot en is daardoor veel duurzamer en milieuvriendelijker dan traditionele bouwprojecten. Oplevering na de zomer Op de bouwlocatie vindt de eindmontage plaats, waarna alle woningen gekoppeld worden tot een U-vormig gebouw. Naast de houten constructiemethode bestaat 70 ook de gevel van M’DAM grotendeels uit hout, aangevuld met traditioneel metselwerk en aluminium gevelelementen. Door de prefabricage in de fabriek en de snelle bouwtijd op de locatie is de bouwoverlast ter plaatse beperkt. Na de zomer van 2021 wordt M’DAM opgeleverd. Uitbreiding woningaanbod Waterland De gemeente Waterland is straks de eerste gemeente in Nederland met een compleet circulair houten woongebouw. Het totale plan bestaat uit 21 sociale koopappartementen en 21 vrije sector koopappartementen die zijn verkocht aan inwoners van de gemeente Waterland. Tevens komen er 20 sociale huurappartementen in het plan, die vanaf deze zomer door woningcorporatie Wooncompagnie worden aangeboden. Duurzame samenwerking M’DAM is ontwikkeld door BMB ontwikkeling B.V. uit Limmen (onderdeel van VolkerWessels). Het gebouw is een ontwerp van productontwikkelaar en architect Finch Buildings uit Amsterdam. De prefabricage en bouw van het houtbouwconcept wordt uitgevoerd door De Groot Vroomshoop (tevens onderdeel van VolkerWessels). In de nieuwe fabriek in Enschede is een productielijn ingericht voor de prefabricage van CLT (houten) gebouwen. M’DAM is het eerste project dat op deze lijn wordt geproduceerd. Bouwen in het Oosten
1 Online Touch