1. Ontwerp In de ontwerpfase is het materiaal relevant. Hier is al veel winst te behalen. Hout beleeft bijvoorbeeld een revival omdat het een duurzame grondstof is die in principe onbeperkt beschikbaar is (mits herplanting plaatsvindt), CO2 opslaat en goede isolatiewaarden heeft. Metalen zoals staal en aluminium zijn goed herbruikbaar. Het hergebruik van kunststof composieten is lastiger maar daarover later meer. Bij het ontwerp van een product moet je ook kijken naar de wijze van construeren. Zijn onderdelen van het product in de gebruiksfase gemakkelijk te vervangen? Is het product in de afdankfase eenvoudig te demonteren? Kun je deze delen hergebruiken of liever nog upcyclen? Daarnaast is de wijze waarop het product gebruikt gaat worden ook belangrijk. De wijze van gebruiken en de effecten ervan, wordt voor een groot deel al door het ontwerp bepaald. Bijvoorbeeld het gebruik van energie. Een jacht kun je ontwerpen met een efficiënt onderwaterschip, waardoor de weerstand in het water zoveel mogelijk wordt beperkt. Dat heeft weer effect op de hoeveelheid energie die je moet toevoegen om een voorwaartse beweging te verkrijgen. Samenvattend, in hoeverre duurzaamheid bij het ontwerp van boten een bepalende factor hangt af van: • materiaalkeuze en de toepassing daarvan in verband met demontage in de toekomst • makkelijk te vervangen onderdelen • hergebruik/upcyclen • energieverbruik 2. Productie Na de ontwerpfase volgt de productiefase. We bekijken de productie van boten in kunststof composiet, metaal en hout. Naar schatting is in Nederland ongeveer 70% van het aantal aanwezige boten gemaakt van composiet materiaal. Internationaal is dat ongeveer 90%. De algemene claim is dat ongeveer 10 tot 20% van de milieu-impact van een boot gerelateerd is aan de productiefase. Fiber Reinforced Plastic (FRP) Voor het maken van de basismaterialen voor composiet (FRP) is veel energie nodig; een derde van de productiekosten zijn energie gerelateerd. (1) Om een boot van FRP te maken is een aantal stappen nodig. Stap 1 – Het maken van een plug. Deze plug wordt bijvoorbeeld van polystyreen gemaakt en afgewerkt met epoxy om de nodige ‘strakheid’ te verkrijgen. Stap 2 – Het maken van een mal. Van deze plug wordt vervolgens een mal gemaakt. Met 3D printen maak je meteen een eindproduct. HISWA MAGAZINE 2 33
34 Online Touch Home