0

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 2, april 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: Recreatie & Toerisme Nederland herontdekt het water Jachthavens aan zet: Vakantiegevoel belangrijk Zeil- en vaarscholen in coronatijd

Kwaliteit weerspiegelt kwaliteit Met Perfection Pro tillen we de consequent indrukwekkende prestaties die u gewend bent van het Perfection assortiment naar een nog hoger niveau. Perfection Pro is een gemakkelijk aan te brengen hoogglans aflak die glimt als een spiegel, perfect voor iedere boot en voor ieder substraat. Het uitgebreide assortiment kleuren van Perfection Pro kan à la minute op locatie worden aangemaakt door uw plaatselijke distributeur met behulp van het revolutionaire verfmengsysteem van International, zo bespaart u tijd en geld. Wij introduceren Perfection Pro Undercoat en Varnish voor het ultieme professionele systeem. Met de beschikbaarheid van een sneldrogende grondverf en de komst van een vernis die ieder houten oppervlak laat stralen. Het assortiment Perfection Pro vormt nu een uitgebreide oplossing voor iedere professionele schilder. Perfection Pro: ontwikkeld door professionals voor professionals. international-yachtpaint.com facebook.com/InternationalYachtPaint Alle in deze publicatie genoemde handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan het AkzoNobel-concern. © AkzoNobel 2021. 10363/0121

VOORWOORD Voorwoord Revival of the eighties Een playlist met nummers van Michael Jackson, Madonna en Prince. De aankoop van een wortelvormige jeans. Een windsurfcursus die geboekt is voor de zomervakantie. Hè, leef ik weer in de jaren ’80 ofzo, dacht ik toen afgelopen week deze drie dingen waarnam in mijn gezin. Maar inderdaad, het schijnt zo te zijn: in het post-coronatijdperk ligt een revival van de jaren ’80 voor de hand. Het is een periode die goed te vergelijken is met de huidige tijd. Ook destijds moesten we een crisis overwinnen. Trendwatchers voorspellen net als toen een focus op technologie (artificial intelligence), op gezondheid en fitness (weerstand) en op veiligheid (hygiëne). Niet zo gek dus dat de watersport populair is: het is veilig, dichtbij en in de gezonde buitenlucht. In dit nummer besteden we aandacht aan de groeiende waardering voor (water)recreatie en toerisme in Nederland. Echter, om de nieuwe generatie watersporters vast te houden, worden voorzieningen op jachthavens steeds belangrijker. Het creëren van een vakantiegevoel in plaats van het bieden van een parkeerplaats voor de boot. Lees het artikel hierover op pagina 24. In het artikel ‘Nederland herontdekt’ op pagina 18 zoomen we in op een recent gehouden onderzoek waaruit blijkt dat toerisme en recreatie een belangrijke bijdrage leveren aan ons Bruto Nationaal Geluk. Mensen hebben een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’ die het eerst was. Ondernemers hebben daar met hun vele nieuwe concepten een belangrijke rol in gespeeld. Zeilscholen ontwikkelen zich ook flink: ze doen meer dan alleen het aanbieden van cursussen. Het verhuren van waterlodges bijvoorbeeld waarin Zeilschool Pean (pagina 28) succesvol in is. Nu ze vanwege de coronacrisis geen groepen mogen ontvangen, zetten ze in op andere activiteiten. We gaan vast een mooie zomer tegemoet. Met hopelijk veel vrijheid en plezier. En als we dat een revival of the eighties noemen, prima. Maar dan heb ik nog w een verzoekje. Mag dan ook weer het Prikkebeen-ijsje op de markt? Liane Jansen Hoofdredacteur Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV HISWA MAGAZINE 2 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl

INHOUD Artikelen Nederland herontdekt Op het water was het druk afgelopen zomer. Al varend ontdekten Nederlanders hun eigen land. Hoe ontwikkelt zich de trend van binnenlandse vakanties? Jachthavens aan zet Als jachthavens de nieuwe watersporters vasthouden met een vakantiegevoel, brengen meer mensen de zomer in eigen land door op het water. Zeil- en vaarscholen in coronatijd Om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen, zetten deze ondernemers ook in op andere activiteiten. TechTalk: duurzaamheid in de jachtbouw Welke rol duurzaamheid in de jachtbouw speelt, wordt aan de hand van de verschillende productiestadia onderzocht. Het Portret Dit keer: Eva Meijer van Hoora Watersport. 42 32 28 24 18 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Vraag & Antwoord Op stap met Jeffrey Belt Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 31 36 38 44 52 59 62 HISWA MAGAZINE 2 5

B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw

Op stapel Doggersbank 66 Offshore Op dit moment is de Doggersbank 66 Offshore van Altena Yachting in aanbouw. Het is een meer dan 20 meter rondspant motorjacht met aluminium opbouw. De Doggersbank gaat over zeewaardige duurzaamheid. Het robuuste offshore-ontwerp blijft de tand des tijds doorstaan. Net als zijn naamgenoot, de grote zandbank in een ondiep gedeelte van de Noordzee. Nu is de legendarische langeafstandsverkenner weer in opbouw. Er werden tot nu toe meer dan 700 Doggersbank-modellen gebouwd. De Doggersbank is als de Leatherman van de Zwitserse zakmessen. Het is solide, stijf en geschikt om onder alle omstandigheden te presteren. De Doggersbank 66 Offshore wordt begin 2022 opgeleverd. www.altena-yachting.nl Specificaties Lengte Breedte Doorvaarhoogte CE-klasse 20.05 m 5.65 m 3.65 m CE-A HISWA MAGAZINE 2 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON telt 12 nieuwe leden 1. Bootverhuur Zoutkamp www.bootverhuur-zoutkamp.nl 2. Galama aan ’t Water www.galamadammen.nl 3. Happy Vakantiehuis www.happy-vakantiehuis.nl 4. Perix Odiliapeel website in de maak 5. Ullapool www.fred-developers.nl 6. Virage Star www.fhma-charters.nl en www.babro.nl 7. De Jong Sloepverhuur www.dejongsloepverhuur.nl 8. Waterpark Veerse Meer nog geen website 9. Nautical Trade Pilots nog geen website 10. Alu Boat Holland www.aluboatholland.nl 11. Camping Mans nog geen website 12. Reborn Yachts www.rebornyachts.nl 8 HISWA MAGAZINE 2

ONDERNEMERSNIEUWS TVL-regeling verbeterd De regeling Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) voor specifieke ondernemingen wordt verbeterd. Het generieke economische steunpakket waarin onder andere de NOW en de TVL-regeling zijn geregeld, past niet altijd voor bedrijven met specifieke bedrijfskenmerken. Zo ondervinden seizoensgebonden watersport- en recreatiebedrijven bij de aanvraag en berekening van de TVL problemen vanwege de omzetdip in het naseizoen. “Wij zijn tevreden met de grote opwaardering van het economische steun- en herstelpakket van het Rijk”, laat Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON, weten. “De TVL had hierbij onze bijzondere aandacht. Het is goed dat het vergoedingspercentage omhoog is gegaan. De maximale bijdrage is verhoogd naar 400.000 euro. Tegelijkertijd zagen we dat de verhoging van de steunmaatregelen niet bij seizoensgebonden bedrijven terecht komt, vanwege blijvende problemen met de systematiek. Daarom voerden we gesprekken met verschillende kamerfracties om op zoek te gaan naar specifieke oplossingen. De generieke regelingen worden niet aangepast, maar voor schrijnende gevallen, zoals bij onze seizoensgebonden bedrijven, wordt wel een loket opgetuigd om per bedrijf naar oplossingen te zoeken.” Praktische hulp om energie en geld te besparen Recreatie- en watersportondernemers kunnen vanaf nu gebruik maken van een praktisch hulpmiddel om te besparen op energie en geld. Daarmee kunnen ondernemers de kosten van bedrijfsvoering structureel verlagen. De hulp bestaat uit een onlineprogramma: DEB.nl met een digitale bespaarassistent die aangeeft hoeveel euro’s te besparen zijn. DEB staat voor Duurzaam Energie Besparen. Het is een initiatief van MKB-Nederland, gesteund door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en tot stand gekomen in samenwerking met brancheorganisaties en verenigingen, waaronder HISWA-RECRON. Gebruik van het programma is kosteloos. De opzet is speciaal ontwikkeld voor mkb-ondernemers. Dus concreet, duidelijk en gebruiksvriendelijk. Je hoeft als ondernemer geen specialist te zijn om snel en gemakkelijk aan de slag te gaan. Als je inlogt op DEB.nl, zie je in één oogopslag in harde euro’s wat je kunt besparen. En kun je de maatregelen zien die daarvoor nodig zijn. Ga naar www.deb.nl/HISWA-RECRON, maak je eigen account aan en bespaar op jouw kosten. HISWA MAGAZINE 2 9

ONDERNEMERSNIEUWS Extra steunpakket voor Gelderse ondernemers Er komt extra ondersteuning voor de Gelderse horeca-, toerisme- en vrijetijdssector die zwaar is getroffen door de coronacrisis. Met de extra aanvulling op de bestaande regeling ‘Steuntje in de rug’ worden ondernemers geholpen die eind 2020 misgrepen vanwege de grote belangstelling. De provincie Gelderland maakt daarom opnieuw geld vrij, ongeveer één miljoen euro. Ondernemers uit de horeca-, toerisme- en vrijetijdssector krijgen een waardebon waarmee ze zakelijk advies kunnen inkopen, gericht op de toekomst van het bedrijf. Bijvoorbeeld op het gebied van strategie, innovatie, marketing en duurzaamheid, of voor een doorstart of saneringstraject. HISWA-RECRON en Koninklijke Horeca Nederland verzorgen de uitvoering van de regeling. Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON: “Deze extra financiële impuls van de provincie is voor onze sector van groot belang. Er is duidelijk behoefte aan zicht op perspectief. Ondersteunend advies van buitenaf met deze regeling is daarbij een waardevol hulpmiddel. Ik hoop dat meer provincies het initiatief van het Gelderse college volgen.” Scepsis over haalbaarheid Nota Varen Amsterdam HISWA-RECRON heeft de Gemeente Amsterdam gevraagd om een aantal zaken in de Nota Varen 2 nogmaals te beoordelen en eerder én op korte termijn in gesprek te gaan. HISWARECRON is van mening dat een aantal zaken niet kan wachten tot 2022 en bij niet tijdig handelen voor grote problemen gaat zorgen voor de watersportsector. Zo werd eerder door de wethouder toegezegd dat het varen door Amsterdam niet belast gaat worden: er komt geen ‘botentol’. Er zou slechts een vignet van een paar tientjes gekocht moeten worden als de boot niet aangelegd wordt en alleen maar doorvaart. Dat betekent dat als een watersportbedrijf zeilles geeft aan kinderen, moet betalen voor alle kleine ongemotoriseerde zeilboten. Dat terwijl er voor opleidingsdoeleinden voor roeien een vrijstelling is bedacht. HISWA-RECRON verzoekt de gemeente om voor alle watersportopleidingen in Amsterdam een vrijstelling te geven. De bedoeling was dat het vignet bij aanvang van het vaarseizoen (1 april 2021) zou gelden. Dat is niet gehaald. Het is nog niet bekend hoe, wanneer en waar de vignetten verstrekt gaan worden. HISWA-RECRON constateerde dat er op het gebied van het emissieloos maken van de pleziervaart nog zeer veel werk te doen is. “We zijn behoorlijk sceptisch over de haalbaarheid van de opgaven die er liggen. Denk aan de enorme investeringen in elektrische infrastructuur door de jachthavens, uitbreiding van de levercapaciteit van Leander en natuurlijk de watersporter zelf die met hoge kosten zijn boot moet ombouwen. Ook in het openbaar vaarwater moet de gemeente flink investeren in laadpalen”, aldus Gerdina Krijger, regiomanager Noord-Holland en Flevoland bij HISWA-RECRON. 10 HISWA MAGAZINE 2

ONDERNEMERSNIEUWS Succesvolle samenwerking Veluwe op 1 krijgt vervolg Stijn Boode, de nieuwe regiomanager in Gelderland en Utrecht. Het netwerkprogramma Veluwe op 1 van de VeluweAlliantie is verlengd met vijf jaar. HISWARECRON is partner hierin namens de recreatiesector. Hierin zijn Veluwse gemeenten en regio’s, recreatie- en horecaondernemers, dagattracties, grondeigenaren, natuurorganisaties, terreinbeheerders en de provincie vertegenwoordigd. De ambities legden ze vast in de VeluweAgenda 2030. In 2030 moet de Veluwe een voorbeeldregio zijn als het gaat om het verbeteren van de biodiversiteit en het verduurzamen van toerisme. Er zijn al veel succesvolle projecten gerealiseerd zoals de aanleg van routes voor fietsen, wandelen, MTB en ruiters, de nieuwe Recreatiezonering, Veluwe Remembers en de Belevingsgebieden Veluwe. Voor de ondernemers op de Veluwe is het van groot belang goed vertegenwoordigd te zijn in deze samenwerking. Stijn Boode, regiomanager Gelderland en Utrecht bij HISWA-RECRON, onderstreept het belang: “De recreatiesector maakt zich, samen met alle ondertekenaars, sterk voor de Veluwe als duurzame en vitale vakantiebestemming. Wij gaan voor natuurinclusief ondernemen: recreatie en toerisme met oog voor de natuur.” Nieuwe subsidieregeling voor ondernemers Overijssel Gastvrij Overijssel heeft een vernieuwd innovatieprogramma voor toeristische ondernemers, het Topprogramma Overijsselse Toeristische Ondernemers - deel 2 (TOTO-2). Er is een innovatievoucher van 7.500 euro per ondernemers beschikbaar. Het programma is bedoeld voor ondernemers met een innovatie-ambitie in de toeristische- en recreatieve sector in Overijssel. Juist in deze coronacrisis wil de netwerkorganisatie vooruitkijken naar nieuwe mogelijkheden in de markt. De uitvoering van dit programmaonderdeel ligt in handen van HISWA-RECRON, Koninklijke Horeca Nederland en MarketingOost. Zij werken samen met ondernemers aan het versterken van kennis, concurrentiekracht en innovatief vermogen in de sector. Het programma bestaat uit 125 bedrijfsscans en 125 innovatievouchers. De bedrijfsscan is een vragenlijst die helpt richting te geven aan de innovatie. Vervolgens bespreekt de ondernemer de scan samen met de contactpersoon van HISWA-RECRON of KHN, wordt er een innovatievoucher toegekend en worden innovaties geformuleerd. Aan de hand van de uitkomsten wordt een innovatietraject opgestart. Verder staan (digitale) congressen, workshops en regionale bijeenkomsten op de planning. Kijk voor meer informatie en inschrijving op: www.gastvrijoverijssel.nl/toto-innovatievoucher. HISWA MAGAZINE 2 11

ONDERNEMERSNIEUWS Meld je aan voor tv-programma Welkom op het water In het voorjaar van 2022 is op RTL 4 een nieuw watersportprogramma te zien: RTL Welkom op het water. In het programma reizen de presentatoren met een zeiljacht of motorboot door Nederland, elke aflevering in een andere regio. RTL Welkom op het water is een initiatief van HISWA-RECRON en mediabedrijf de Mediabroers. Het programma is onderdeel van de campagne Welkom op het water, powered by HISWA. Het doel van het programma is om de kijker te inspireren het water op te gaan en deel te nemen aan de watersport. De uitzendingen starten vanaf maart 2022 en zijn te zien op zondagmiddag van 17:30 tot 18:00 uur. Precies voor het journaal van 18:00 uur. De Mediabroers hebben met hun programma RTL Kampeert, dat nu wordt uitgezonden op dat tijdstip, al laten zien dat er hoge kijkcijfers worden behaald. Het gehele seizoen van RTL Kampeert is vorig jaar door zo’n 5,5 miljoen kijkers gezien. In elke aflevering van RTL Welkom op het water wordt aandacht besteed aan een specifieke regio en vaargebied. Daarnaast komt in het programma naar voren wat er allemaal komt kijken bij de watersport. Zo gaan de presentatoren op bezoek bij een jachthaven of ander watersportbedrijf, proberen ze verschillende watersporten uit en zijn er in elke aflevering weer andere jachten en boten te zien. Deelnemen Als watersportbedrijf kun je deelnemen aan het programma. Pardo, West yachting en Sea Fury meldden zich al aan. Er zijn verschillende mogelijkheden. Zo kunnen de presentatoren langs komen bij jouw bedrijf, varen met een van jouw boten of een bezoek brengen aan de regio waar jouw bedrijf gevestigd is. De makers maken samen met jou het script, komen langs voor het filmen en promoten je deelname op social media voor alle uitzendingen. De beelden van jouw bedrijf kunnen later ook voor eigen gebruik ingezet worden. Als HISWA Erkend Bedrijf krijg je korting. Meer informatie bij Rianne Hartog, projectleider Welkom op het water: r.hartog@hiswarecron.nl. 12 HISWA MAGAZINE 2

ONDERNEMERSNIEUWS Pensioenfonds Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw naar Pensioenfonds Meubel Het Pensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw gaat per 1 januari 2022 consolideren met het Pensioenfonds Meubel. Na een uitgebreide selectie waarbij HISWA-RECRON als sociale partner nadrukkelijk betrokken was, is de keuze voor het Pensioenfonds Meubel gemaakt. HISWA-RECRON ziet het als de juiste stap om de pensioenen nu en in de toekomst betaalbaar te houden en zeker te stellen. De samenvoeging zorgt voor schaalvoordelen voor beide partijen en een robuuste organisatie. Het resultaat: lagere kosten en een toekomstbestendig pensioen. Groot voordeel hierbij is dat beide pensioenregelingen en sectoren een grote verwantschap hebben. Door de samenvoeging ontstaat een pensioenfonds met circa 120.000 deelnemers en een belegd vermogen van ruim 6 miljard euro. De pensioenuitvoering van Pensioenfonds Meubel wordt ondergebracht bij TKP Pensioen, een pensioenuitvoeringsorganisatie met ruime ervaring in het bedienen van pensioenfondsen met een grotere omvang. Export naar Verenigd Koninkrijk? Bereid je voor In het Verenigd Koninkrijk is de Recreational Craft Regulations (UKCA-markering) van kracht en pleziervaartuigen moeten daaraan voldoen. Dit certificaat wordt procedureel op eenzelfde wijze afgegeven als de Europese CE. Voor Europese bouwers die exporteren naar het VK moet een formele vertegenwoordiger of importeur worden aangesteld in het VK. De Britten hebben HISWA-RECRON laten weten dat er nagenoeg geen Nederlandse bouwer zich heeft geregistreerd. Ga je exporteren naar het VK? Vraag dan tijdig een registratie aan. De afgifte van de UKCA op basis van EU-CE duurt lang, omdat de certificerende instantie het werk niet aan kan. Inspectie SZW over gevaarlijke stoffen Veel ondernemers ontvingen een brief van de Inspectie SZW met het verzoek om gevaarlijke stoffen te inventariseren en door te geven. Met de hoeveelheden van de stoffen moeten ondernemers ook het CAS-nummer doorgeven. Het CAS-nummer is een uniek nummer voor alle individuele gevaarlijke elementen, polymeren, componenten en legeringen. Naar de mening van HISWA-RECRON is het registreren van een CAS-nummer niet vereist in de wet. Ondernemers moeten op productniveau gevaarlijke stoffen bijhouden en niet op stoffenniveau. De gevraagde registratie kan een opmaat zijn naar reductie op stoffenniveau. Inmiddels heeft de Inspectie SZW aangegeven dat deze registratie niet vereist is, maar dat het een verzoek is. Met de Commissie ARBO binnen VNO-NCW bespreekt HISWA-RECRON in overleg met de inspectie de verdere acties. Heb je ook een brief gekregen hierover, neem dan contact op met Jeroen van den Heuvel: j.heuvel@hiswarecron.nl. HISWA MAGAZINE 2 13

ONDERNEMERSNIEUWS Aanvullingen op EU Richtlijn Pleziervaartuigen Er komen mogelijk drie aanvullingen in de volgende versie van de EU Richtlijn Pleziervaartuigen. De EU heeft opdracht gegeven om een studie hiernaar uit te voeren. De enquête over de mogelijke effecten van deze aanvullingen maakt een rondje langs de belanghebbenden. Binnen ICOMIA begeleidt de Technische Commissie, waarin HISWA-RECRON zitting heeft, deze enquête. De eventuele aanvullingen gaan over brandstofdampemissies uit brandstofsystemen, uitlaatgasemissies en ontwerpcategorieën. De nieuwe EU Richtlijn Pleziervaartuigen wordt in 2027 verwacht. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank. Nieuwe stagiair bij HISWA-RECRON Nick van den Berg is de nieuwe stagiair bij HISWA-RECRON. Hij studeert Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Nick zit in de laatste fase van zijn studie en doet zijn afstudeeronderzoek bij HISWA-RECRON. “Ik ga onderzoeken wat de stand van zaken is op het gebied van duurzaamheid binnen de sector. Vervolgens ga ik analyseren waar, voor zowel ondernemer als de branchevereniging, kansen liggen om op in te spelen. Op basis hiervan ga ik HISWA-RECRON adviseren op welke manier zij kunnen bijdragen aan verduurzaming van de sector”, aldus Nick. ‘Boats for sale’ op hiswa.nl De content in de botenbank op www.hiswa.nl is vertaald in het Engels. Het aanbod van nieuwe en gebruikte boten is nu in het Engels beschikbaar. Zo worden buitenlandse bezoekers beter gefaciliteerd. Dat betekent natuurlijk wel dat je als bedrijf ook Engelse teksten moet invoeren bij de booteigenschappen. Leden van HISWA-RECRON kunnen dit doen via mijnhiswarecron.nl. Wil je je vindbaarheid nog verder optimaliseren, zorg er dan voor dat je bedrijfsprofiel in het Engels wordt weergegeven en maak hierbinnen ook Engelse zoekwoorden aan. Als de SEO-indicator op groen staat, zit je goed. Kom je er niet uit, neem dan even contact op met afdeling communicatie: communicatie@hiswarecron.nl. Meer informatie: www.hiswa.nl/en. 14 HISWA MAGAZINE 2

ONDERNEMERSNIEUWS Aanpassing nomenclatuur De goederennaamlijst internationale handel bevat een standaard indeling van alle goederen. Deze lijsten zijn door Eurostat benoemd in de zogenoemde Gecombineerde Nomenclatuur (GN). Op basis van deze nomenclatuur wordt de internationale goederenstroom in kaart gebracht. Internationale koepel van watersportbrancheorganisaties ICOMIA haalt daar de in- en exportcijfers uit voor het jaarlijkse statistiekboek. HISWA-RECRON maakte zich via ICOMIA zich sterk om pleziervaartuigen boven de 24 meter een eigen nummer toe te kennen. Tezamen met het voorstel om de lengte-indeling van zeilboten en motorboten gelijk te trekken en om waterscooters een eigen nummer te geven, verzocht de EU aan ICOMIA deze aanpassing te onderbouwen en te onderschrijven. Als de aanvraag wordt geaccepteerd, duurt de bureaucratie rond deze aanpassing circa zes jaar. Onderzoek: toerisme en recreatie bepalen Bruto Nationaal Geluk Hoe diepgeworteld is de gastvrijheidssector in de samenleving? Hoe zou de maatschappij eruit zien zonder dat mensen kunnen ontspannen, recreëren, uit eten gaan, kamperen, sporten, elkaar ontmoeten, cultuur snuiven, reizen in binnen- en buitenland, congresseren en evenementen bijwonen? Gastvrij Nederland (waar HISWA-RECRON onderdeel van uitmaakt) en CELTH gaven antwoord op die vraag gegeven in het onderzoek: de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie. Voor het eerst is hierbij in beeld gebracht hoe groot de waarde van de gastvrijheidssector is voor de Nederlandse economie en vooral voor de hele maatschappij. De ondernemers uit de brede gastvrijheidssector zijn verantwoordelijk voor 91,2 miljard aan omzet en ruim 800.000 banen. Wereldwijd werkt zelfs 1 op de 10 mensen in de sector. Het belang van toerisme en recreatie is echter veel breder. Zo vergroot het de kwaliteit van leven, maakt het mensen gezonder en gelukkiger en verbindt het groepen mensen. De sector draagt bij aan het succes van andere sectoren (inkomen en werkgelegenheid toeleveranciers) en aan het vestigingsklimaat. Ondernemers scheppen banen in streken waar (van oudsher) minder werk is en de aanwezigheid van (zakelijke) toeristen en recreanten is essentieel voor winkels en voor openbare voorzieningen. De overheid heeft hierin een belangrijke taak te vervullen. Deze taak kan beter worden ingevuld, zo wordt onomstotelijk duidelijk uit het onderzoek. De maatregelen als gevolg van de coronapandemie laten heel nadrukkelijk zien welke effecten het vrijwel geheel sluiten van de sector heeft op een maatschappij. Kees van Wijk, voorzitter Gastvrij Nederland: “Dat de gastvrijheidssector bijna 4,5% bijdraagt aan ons Bruto Binnenlands Product wisten we al, maar de bijdrage aan ons Bruto Nationaal Geluk is minstens zo belangrijk en zo mogelijk nog groter.” Het onderzoeksrapport vind je op www.hiswarecron.nl/actueel/ nieuws. HISWA MAGAZINE 2 15

ONDERNEMERSNIEUWS Meer subsidie voor leerbedrijven Het ministerie van Onderwijs heeft per studiejaar 10,6 miljoen uitgetrokken voor verhoging van de Subsidieregeling Praktijkleren. Dit geld is bedoeld om werkgevers in sectoren die zwaar zijn getroffen door de coronamaatregelen te stimuleren BBL-plekken aan te blijven bieden. BBL staat voor Beroeps Begeleidende Leerweg: vier dagen werken in bedrijf en één dag per week naar school. Werkgevers in de watersportsector kunnen gebruik maken van deze hogere subsidie vanwege de volgende redenen: • De arbeidsmarktperspectieven voor mbo’ers zijn goed • De sector is conjunctuurgevoelig • De sector wordt voornamelijk privaat gefinancierd Deze werkgevers ontvangen dus extra subsidie voor het aanbieden van BBL-leerplekken boven op het bedrag aan subsidie waarvan zij op grond van de huidige regeling praktijkleren al aanspraak op kunnen maken. Voor de bepaling van de leerbedrijven die in aanmerking zullen komen voor deze extra subsidie hanteert de minister de codes van de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) van het CBS. Wil je meer informatie over het worden van een leerbedrijf, neem dan contact op met Herbert van Oord: h.van.oord@hiswarecron.nl. Keuringsplicht voor hijskranen Heb je een hijskraan op de jachthaven of werf staan? Controleer dan of deze gekeurd is. Hiermee voorkom je onbedoelde ongelukken en letsel door het werken met de kraan. En voorkom je mogelijke boetes. Hijskranen zijn risicovolle arbeidsmiddelen en moeten daarom periodiek gekeurd worden. De keuringsplicht geldt ook voor hijskranen die op jachthavens en werven staan. Deze hijskranen blijken niet altijd gekeurd te zijn. Hijskranen zijn onderhevig aan slijtage en veroudering, met alle risico’s van dien. De Inspectie SZW stelde een document op met daarin de belangrijkste informatie en keuringseisen. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank. 16 HISWA MAGAZINE 2

ONDERNEMERSNIEUWS Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s (SEBA) Wil je als ondernemer een nieuwe, volledig emissieloze bedrijfsauto kopen? Dan kom je in aanmerking voor de Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s (SEBA). De subsidieregeling loopt van 15 maart 2021 tot en met 31 december 2025. Het subsidiebudget van de regeling heeft ieder jaar een maximum. Je ontvangt 10% van de netto catalogusprijs (voertuigcategorie N1) of 10% van de verkoopprijs zonder btw (voertuigcategorie N2). Het subsidiebedrag bedraagt maximaal 5.000 euro voor iedere bedrijfsauto. Meer informatie: www.rvo.nl/ subsidie-en-financieringswijzer/seba. Paul de Groot nieuwe manager waterrecreatie Paul de Groot (45) is bij HISWA-RECRON gestart als Manager Waterrecreatie. Hij wordt primair verantwoordelijk voor de sector jachthavens, verhuur pleziervaartuigen en zeil- en vaarscholen. Paul is opgegroeid op een jachthaven en studeerde Hotel Management aan Stenden Hogeschool. Paul heeft aansluitend jarenlang in de watersportsector gewerkt als projectmanager, accountmanager, salesmanager en makelaar. Onder andere bij Het Wakend Oog, Datema, Secumar en Kubus Sports. Daarnaast is hij actief bij het Watersportverbond en de Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht op het gebied van wedstrijdzeilen, opleidingen en trainingen. Paul volgt Stijn Boode op, die nu regiomanager Gelderland en Utrecht is. Hij is bereikbaar via p.degroot@hiswarecron.nl en 033 303 97 32. Plaats je vacature op hiswa.nl Ben je voor het nieuwe seizoen op zoek naar personeel? Als HISWA Erkend Bedrijf heb je de mogelijkheid om je vacatures te plaatsen op hiswa.nl. De vacaturebank is met uitstek de plek om nieuw personeel te vinden voor de watersportsector. Je hebt de mogelijkheid om deze vacatures zelf te plaatsen via www.mijnhiswarecron.nl. Ben je ingelogd? Dan kun je ook direct je bedrijfsprofiel controleren. Zo word je nog beter gevonden. HISWA MAGAZINE 2 17

Nederland herontdekt Instagrammable, veilig en verrassend Op het water was het druk afgelopen zomer. De meren, plassen, kanalen en rivieren waren een aangename plek om te recreëren voor heel veel binnenlandse toeristen. En niet alleen daar waren meer mensen. Al varend, suppend, wandelend en fietsend ontdekten Nederlanders hun eigen land. Tekst: Dominique van Dam De coronapandemie versterkte een trend die al aan de gang was: een toename van binnenlandse vakanties met focus op gemak, veiligheid, meer aandacht voor duurzaamheid, een kleinere ecologische voetafdruk en meer ‘wanderlust’. Nederland blijkt voor velen een ideale vakantiebestemming. In totaal ontving de recreatieve sector in 2020 19 miljoen mensen uit eigen land. Dat is nog steeds een kwart minder dan in 2019. Toch was het na juni alle zeilen bij voor de gastvrijheidondernemer. De toerist had daarbij alle ruimte – volgens het NBTC bezochten in 2020 65% minder internationale bezoekers Nederland. 18 De trend van binnenlands vakantievieren zet zich dit jaar voort: bijna 45 procent is positiever gaan denken over een vakantie in eigen land en overweegt ook in 2021 hier op vakantie te gaan, toont onderzoek van het NBTC aan. Mensen zijn op zoek naar een van de vele onontdekte plekken die Nederland nog voor ze in petto heeft. En toeristen helpen elkaar daar graag een handje bij: ons land blijkt bij uitstek geschikt voor instagrammable content en met hashtags tippen we elkaar de mooiste plekjes, op en naast het water. In cijfers gemeten is de watersport relatief minder geraakt door corona dan andere takken in de sector. Alhoewel de voorzieningen in de havens wel dicht waren in het voorjaar, was de verhuur in de zomer hoog en werden er meer boten verkocht. Sloepen waren niet aan te slepen, net als boten die zich goed lenen voor een dagje of weekje op het water. In juni 2020 lag het totaal aantal toeristen weer op 80% van wat het een jaar eerder was: 1,9 miljoen mensen gingen op binnenlandse vakantie. Toch was er nog 20 tot 25% omzetverlies gemiddeld voor de HISWA-RECRON-ondernemer. De chartervaart werd heel hard geraakt met 79% omzetdaling. Uiteindelijk was het totaalverlies in de watersport 79 miljoen. Bruto Nationaal Geluk Met een bijdrage van 4,5% aan het bruto binnenlands product (een omzet van 91,2 miljard en meer dan 800 duizend banen) HISWA MAGAZINE 2

is de toerisme- en recreatiesector belangrijk voor Nederland. En dat is niet het hele verhaal. Uit onderzoek van Gastvrij Nederland en CELTH blijkt dat toerisme en recreatie belangrijk zijn in nog heel veel andere opzichten. Het verhoogt de kwaliteit van leven, maakt mensen gezonder en gelukkiger en er ontstaat meer verbinding. Daarmee is de bijdrage aan Bruto Nationaal Geluk minstens zo belangrijk. Deze waarde van de gastvrijheidssector stond centraal in het rapport ‘Maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie’ dat verscheen in maart 2021 op basis van dat onderzoek. Jeroen Klijs, professor Social Impacts of Tourism aan de Breda University of Applied Sciences (BUas) en verbonden aan CELTH legt uit: ‘Uit dit onderzoek, dat we al startten voor corona, blijkt dat de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie groot is. De pandemie liet zien wat de sector echt bijdraagt, er werd namelijk zichtbaar wat we zo missen. Toerisme werd lang gezien als negatief, met veel aandacht voor overtoerisme, maar nu is er hernieuwde waardering. Het brengt levendigheid, inkomsten en reuring. Ook zijn de deelnemer en de waarnemer op locatie toleranter naar elkaar geworden.’ Nederland herontdekt Klijs gaat verder: ‘Het verlangen om weer op vakantie te gaan is groot en daarbij hebben we ervaren dat Nederland heel aantrekkelijk is.’ Hij pleit dan ook met zijn mede-onderzoekers voor het toekomstbestendig ontwikkelen van bestemming Nederland. Bezoek moet bijdragen aan de welvaart en het welzijn van alle Nederlanders. ‘Zoveel mogelijk regio’s moeten van het groeiend toerisme profiteren. Het onderzoek toonde aan dat de waarde voor het Bruto Nationaal Geluk groot is, maar ook dat de sector hulp en randvoorwaarden nodig heeft om die maatschappelijke waarde te behouden.’ Droogvallen op het Wad is een oer-Hollandse ervaring. HISWA-RECRON wil minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie In een manifest van vijf punten geeft HISWA-RECRON een overzicht van het belang van watersport en vrije tijd. Een van de belangrijkste punten in het manifest is het pleidooi voor een minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie. Zo moeten watersport, recreatie en gastvrijheid veel hoger op de politieke agenda komen. Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON: “Op rijksniveau is er te weinig capaciteit beschikbaar voor toeristisch-recreatief beleid. De sector is versnipperd en heeft meer inzet en regie nodig. De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat het voor ons welzijn belangrijk is om mogelijkheden te hebben om veilig en dichtbij buiten te zijn.” HISWA MAGAZINE 2 Naast de oproep voor een Minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie worden in het manifest concrete plannen gepresenteerd om natuurinclusief ondernemen te stimuleren, de vitale watersport en recreatiesector te behouden, passende regelgeving voor de groei van werkgelegenheid vorm te geven en investeringsprogramma’s voor duurzame en innovatieve bedrijven op te zetten. Lees het hele manifest op www.hiswarecron.nl/manifest. 19

Lokaal, duurzaam en creatief De invloed van de gastvrijheidsondernemer, of dit nu op land op water is, op het eigen succes is in de komende jaren groot. Daarin zijn samen optrekken, lokaal ondernemen, samen kennis generen en de sociale impact vergroten belangrijk. Klijs: ‘We zorgen samen voor een leuke tijd voor toeristen, maar het is daarbij ook belangrijk dat dit leuk, fijn en goed is voor de bewoners van de regio.’ Dat onderschrijft ook Kees van der Most van Trends & Tourism. Als onderzoeker en trendwatcher ziet hij verschillende ontwikkelingen, die hij in zijn Toekomstvisie 2030 uiteenzet. ‘Ten eerste gaan binnenlandse vakanties het goed doen’, zegt hij. ‘Dat is niet alleen door corona, dat komt ook door trends die daarvoor ook al zichtbaar waren. Zo groeit bijvoorbeeld het aandeel korte vakanties in de markt en die worden veelal dichter bij huis doorgebracht. Daarnaast zijn er meer en meer 65-plussers, we Instagrammable De opvallendste campagnebijdragen waren veelal user generated: de consument klom in de pen en maakte de mooiste foto’s van de meest verrassende plekken in Nederland. Tijdlijnen op sociale media vulden zich met hashtags als #hiermoetjezijn, #wadbenjemooi en natuurlijk #welkomophetwater. Ook bijvoorbeeld Dorien Broekhof ging via socials op zoek naar haar vakantiebestemming. ‘Ik wilde niet naar de grote massa, en niet vliegen. Uiteindelijk vond ik mijn vakantie via #bijzonderplekje en #hiermoetjezijn.’ Met haar gezin, woonachtig in Leiden, trok ze naar Ouddorp, vlakbij de Brouwersdam en daarna naar Drenthe voor het contrast. ‘We kwamen op verrassende locaties, met openluchtzwembaden midden in het bos, op basis van tips van anderen, influencers en blogs.’ Ook dit jaar gaan die campagnes door en ontstaan er nieuwe. Zo gaan influencers 20 HISWA MAGAZINE 2 Bas Smit en Nicolette van Dam op pad. Via #nederlandheeftalles is alles te volgen. Ook maken zij een vakantieboek met tips in alle twaalf provincies. Iedereen kan meedoen – door zelf de mooiste plekjes te delen op Instagram #nederlandheeftalles of je idee in te sturen via www.nederlandheeftalles.nl. hebben een grotere kans op mooi zomerweer en duurzaamheid wint aan belang. Lokaal ondernemen is hierbij steeds belangrijker.’ Er is een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’. Ondernemers spelen in op al deze trends, ziet Van der Most: ‘We zien nieuwe verblijfsconcepten als tiny houses, strandhuisjes en pop-upcampings. Er liggen enorm veel kansen voor verblijf buiten de schoolvakanties om. De oudere doelgroep wil graag verblijven in hoogwaardige bungalows en willen activiteiten als wandelen en fietsen. Buiten is de nieuwe norm, het is gezond én leuk. Mensen hebben een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’ die het eerst was.’

Geijsman Watersport aan het Brielse Meer in Zeeland verwacht een goed seizoen. Sense of place Lokaal ondernemerschap is ook een trend die nu goed tot ontwikkeling kan komen. ‘De recreatieondernemer kan de gasten goed informeren, mensen komen om de omgeving te ontdekken. Samenwerkingsverbanden en een sense of place zijn hierin heel belangrijk’, zegt Van der Most. ‘Duurzaamheid is hierbij ook belangrijk, de ondernemers kunnen samen laten zien wat ze hieraan doen in de regio. Je moet dat duidelijk maken. Met lokale afnemers, minder impact op milieu en klimaat en goede marketing hieromheen, krijg je een positieve uitwerking op het klantenbestand.’ Klijs zegt daarbij: ‘Niet alleen de toerist van buiten staat centraal, ook de inwoner. De lokale cultuur is zo in beeld en dat bepaalt ook hoe je tegen toeristen aankijkt als lokale bewoner. Verder toonde het afgelopen jaar aan dat veel ondernemers, ook onder extreme omstandigheden, creatief zijn. In concept, financieel én in bedrijfsvoering. Dat is van groot belang voor de toekomst.’ Creatief inspelen op de omstandigheden Rosalie en Martijn Fakkeldij van Jachthaven Pieter Bouwe pakten vorig seizoen die noodzaak voor creatief ondernemen direct op: ‘Alles in de regio Súdwest-Fryslân was volgeboekt. We legden een platbodem in een stukje privé-haven. Zo ontstond HISWA MAGAZINE 2 er een heerlijke, fijne vakantieplek aan het water van alle gemakken voorzien. Het zijn geen watersporters, maar wel watersportliefhebbers die zo vakantie vieren. Ze genieten van het bootleven.’ Het was booming business. Maar nieuwe watersporters zijn gebaat bij een korte vaarcursus of leren manoeuvreren. Ook aan de andere kant van het land, in Zeeland, was het even schakelen in het voorjaar van 2020. De havenfaciliteiten en de sluisjes gingen dicht, wat zorgde voor een moeizame start van het seizoen. ‘Maar’, zegt André van Harmelen van full service watersportbedrijf Geijsman Watersport op Voorne-Putten, ‘het kwam allemaal goed! Mensen gingen massaal bootje varen. Het was booming business, een druk seizoen.’ Een aandachtspunt en extra belangrijke service voor komend seizoen ziet Van Harmelen ook: ‘Het vaargedrag van de nieuwe watersporters is niet altijd even veilig. Ondernemers kunnen helpen met voorlichting geven aan deze mensen, ze instrueren met een korte vaarcursus of leren manoeuvreren.’ Die nieuwe watersporter is voor Jachthaven Pieter Bouwe een reden geweest tot technologische vernieuwing. De valkverhuur is nu volledig contact21

De platbodem Rosalie lag in de zomer van 2020 aan de wal. Ze diende als vakantiehuis aan het water, een succes. loos, een verandering die echt ingegeven is door corona. ‘Daardoor’, zegt Rosalie, ‘zijn we flexibeler in huurtijden en het werkt: het is win-win als iedereen zich netjes gedraagt. We hebben er ook zeker nieuwe klanten door mogen verwelkomen: dagjesmensen uit Amsterdam bijvoorbeeld, die makkelijk online een bootje huren, maar dat niet willen van 9 tot 5. Ze willen de avond meepakken, dat gaat nu prima.’ Het seizoen verlengt. Mensen komen steeds eerder naar de boot. Over het komende jaar is Van Harmelen positief: ‘De angst voor beperkingen voor dit voorjaar is er zeker weer, maar het overleg met de overheden is ook een stuk beter gestructureerd. De verrassingen zijn wel uit de lucht en er liggen scenario’s klaar voor komend seizoen.’ Een seizoen dat overigens al begonnen lijkt: ‘Mensen komen steeds eerder naar de boot, en nu er geen beurs is als startschot, komen ze al in februari’, zo constateert Van Harmelen. ‘Het seizoen verlengt zo ook nog eens, 22 HISWA MAGAZINE 2 zeker omdat voor een bepaalde doelgroep varen bijzaak is. Vroeger was de haven het startpunt, nu liggen sommige boten stationair, de kids spelen op het gras, en zijn de voorzieningen aan de wal heel belangrijk. Eigenlijk hebben we niet veel problemen, de aantrekkingskracht is groot en we hebben veel werk, zowel in de winter als in de zomer.’

Wat gebeurt in jouw regio? In elke regio zijn veel organisaties en samenwerkingsverbanden op het gebied van toerisme, recreatie en watersport. Per regio lichten we er enkele uit. Regio Zuid TOZ Belangenclub voor heel Zeeland waar bijvoorbeeld ook Koninklijke Horeca Nederland, de dagattracties, Kenniscentrum Zeeland en de Zeeuwse ontwikkelingsmaatschappij bij zijn aangesloten. www.campuszeeland.nl TOP Voorne Putten Actieve club op het gebied van belangenbehartiging. Leden trekken samen op bij het wakker schudden van de politiek. Recent voor de ontwikkeling van een Nationaal Park. www.topvoorne.nl Netwerkplatform De Biesbosch Voor het Nationaal Park De Biesbosch willen HISWA-RECRON, ondernemers en watersportverenigingen een netwerkplatform opzetten om de vele waterrecreatiemogelijkheden in dit uniek vaargebied te borgen. Dit initiatief is net gestart. Regio Midden Gastvrije Randmeren De coöperatie zorgt namens de 16 gemeenten rond de Randmeren voor het beheer en onderhoud van de recreatieve functies van de meren. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar vaarwater, fietsverbindingen en recreatie bij aanlegplaatsen en eilanden. www.gastvrijerandmeren.nl Stichting Maaien Waterplanten Deze stichting regelt het maaien van de waterplanten op de randmeren. Maaien is nodig omdat waterplanten voor veel overlast zorgen voor watersporters en recreanten. De stichting voert het maaien uit in opdracht van de Gastvrije Randmeren. Regio Noord Stichting Merk Fryslân Merk Fryslân is de marketingorganisatie voor de Provincie Fryslân. Deze stichting werkt aan de marketing en promotie voor Friesland en de Waddeneilanden met de focus op toerisme. HISWA-RECRON heeft een plek in de Raad van Advies van deze stichting. www.friesland.nl/nl/merkfryslan Gastvrij Overijssel Netwerkorganisatie voor de vrijetijdssector in Overijssel. Er worden onder andere innovatieprogramma’s voor toeristiche ondernemers ontwikkeld. HISWA-RECRON levert de voorzitter voor deze organisatie. www.gastvrijoverijssel.nl HISWA MAGAZINE 2 23

Jachthavens aan zet Coronaschippers vasthouden met vakantiegevoel Watersporters tegen wil en dank of een nieuwe generatie die op haar beurt de schoonheid van Nederland vanaf het water ontdekt? Ondernemers in de jachthavens hopen dat de nieuwe aanwas van watersporters actief blijft. Als jachthavens een geweldige ervaring weten te bieden, zullen meer mensen de zomer in eigen land doorbrengen op het water. Tekst: Hans Buitelaar De reisbeperkingen tijdens de coronacrisis hadden een gunstig effect op de watersport in eigen land. Onderzoekers bevestigen de groei, maar waarschuwen ook dat een deel van de nieuwe watersporters weer naar het buitenland zal reizen als de beperkingen zijn opgeheven. Bezetting Op Marina Volendam wijst Rik van As naar de steigers rondom het kantoor van de havenmeester. “Vooral de vraag naar ligplaatsen voor kleinere jachten is toegenomen,” merkte hij in 2020. “De steiger met boxen voor boten tot 8 meter lang is nagenoeg vol, er zijn nog een paar seizoensplekken voor het komend seizoen beschikbaar. De steigers voor jachten tussen de 8 en 10 meter, van 10 tot 12, van 12 tot 13 meter zijn allemaal goed bezet. En opvallend genoeg zijn ook de boxen voor de grotere jachten van 20 tot 22 meter lang vrijwel allemaal voor het seizoen verhuurd. Nu de 24 eigenaren niet meer naar hun boot in de Oostzee of de Middellandse Zee kunnen reizen, halen ze de boot hier heen. Alleen in de maat tussen de 13 en 16 meter hebben we nog plekken vrij.” Het beeld komt overeen met wat veel havens in Nederland in het jaar van de pandemie zagen. “De bezettingsgraad is gestegen van 72 procent naar 83 procent,” becijfert Van As. Vooral de vraag naar ligplaatsen voor kleinere jachten nam toe. Vakantie op de boot: supermarkt, café en speeltuin dichtbij. HISWA MAGAZINE 2

Ontsnappen Het marktonderzoek ‘Jachthavens in Nederland’ dat Eduard Paulusma, student aan de Hanzehogeschool Groningen, deed in opdracht van Muller Makelaardij uit Sneek (TOP Supplier van HISWA-RECRON), focust meer op de langere termijn. Het onderzoek is dan ook in april 2020 afgerond, toen van de opleving nog niets merkbaar was. Vergrijzing, afnemend botenbezit en een verandering in het gebruik van jachthavens zijn de belangrijkste conclusies. Een concrete aanbeveling is om meer diensten aan te bieden op havens, omdat ligplaatshouders die minder zien als een parkeerplaats voor hun boot, maar meer als een plek om op de boot te verblijven en te recreëren. Met de kennis van dat onderzoek en de ervaring van het coronajaar op zak, zegt makelaar Bernd Kamp: “Watersport heeft ongewild een impuls gekregen. Een heleboel mensen ontdekten de watersport en zien nu hoe mooi Nederland is vanaf het water. Hopelijk is een flink deel ervan blijvend. Ik vraag me af of het massatoerisme zoals we dat de laatste jaren voor corona zagen, weer helemaal terug komt.” De verschuiving van bezit naar gebruik – dus verhuur – zet door. De sloepverhuur kende een zeer goed jaar en ook de verhuur van grotere jachten waar tien mensen op kunnen meevaren, blijkt op te leven. “De komst van een vaccinatiebewijs of coronapaspoort zal dit in het komende seizoen nog makkelijker maken,” voorziet Kamp. “Maar ook zonder dat: mensen zien een boot als een ideale manier om aan de beperkingen te ontsnappen. Je bent in ieder geval buiten.” Mensen zien een boot als een ideale manier om aan de beperkingen te ontsnappen. Gastheer Als leverancier van havenmanagementsoftware heeft Volker Meuzelaar van i-Marina zicht op de bewegingen van watersporters. Passantenovernachtingen worden in zijn programma geregistreerd. “Al jaren zien we een afname van het aantal passanten in jachthavens. De laatste jaren stabiliseerde dat langzaam. Tot 2020. Dit was een raar jaar.” In het zuiden van Nederland kwam het seizoen pas laat op gang door langere duur van de beperkingen die de veiligheidsregio daar oplegde. In het noorden gebeurde er tot 1 april niets, maar daarna werd het jaar voor de havens beter dan de voorgaande. Duitse watersporters kwamen als voorheen. De waddenhavens hadden het druk: die zijn goed ingericht op vakantievierende passanten. Alleen voor jachthavens in grotere steden was het een minder jaar: in steden was niets te beleven. Wat over de hele linie groeit is de vraag naar vaste ligplaatsen. “Voorheen had alleen een enkele verenigingshaven een wachtlijst, nu zijn die er ook voor commerciële jachthavens,” merkt Meuzelaar. “Rond de plassen is geen plek voor een sloep meer te vinden. Nu mensen op de boot hun ‘grote’ vakantie vieren is het verblijf op de jachthaven belangrijker. Waar veel voorzieningen zijn en de havenmeester zich als een echte gastheer opstelt, blijven mensen graag.” Nu mensen op de boot vakantie vieren, is een jachthaven met veel voorzieningen belangrijk. Verblijf Vorig jaar werden er meer boten verkocht en werd er meer gevaren. HISWA MAGAZINE 2 Ook Marina Port Zélande ziet nieuwe vaste ligplaatshouders. “De bezettingsgraad stijgt,”bevestigt havenmeester Peter de Regt. “En we hebben een nieuwe categorie ligplaatsen: die voor grote kajuitcatamarans. Langzaam 25

Gezelligheid op de kade naast de steigers van Marina Port Zélande. krijgt dit segment voet aan de grond in Nederland. We hebben er nu drie en ik ben van plan meer van die plekken te maken.” Het verblijfskarakter van de haven krijgt verder gestalte in een uitstap naar kampeerauto’s. “We leggen een camperterrein aan. Daar is op de Brouwersdam behoefte aan hebben we gemerkt.” Blijvers “Niet alleen het bootbezit is toegenomen in 2020, er is ook meer gevaren met plezierboten,” vat Reinier Steensma de bevindingen samen van zijn rapport ‘Update watersport in 2030, 2040, 2050 inclusief gevolgen corona’. Zijn bureau Waterrecreatieadvies deed onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat. “Het aantal sluispassages met jachten steeg in het seizoen van 2020. Er wordt dus meer gevaren. Daarnaast zie je dat er meer boten worden verkocht, vooral gebruikte jachten. De makelaars hadden een goed jaar. Opvallend is dat er ook veel boten werden verkocht die voorheen moeilijk verkoopbaar waren. Nieuwgebouwde sloepen waren in de loop van het seizoen niet meer 26 leverbaar. Uitverkocht. Oudere jachten werden weer opgeknapt voor vakanties aan boord. Jachtservicebedrijven hadden het druk – net als de verhuurbedrijven. En zelfs de watersportwinkels profiteren: nieuwe watersporters komen er in één keer een hele outfit aanschaffen. Voor het komend jaar zijn er mooie kansen voor productuitbreiding. Zeilscholen kunnen cursussen voor volwassenen aanbieden, vaarbewijscursussen zijn weer gewild en havens kunnen voor tochtenvaarders in open boten meer overnachtingen aanbieden – in houseboats bijvoorbeeld.” Er zijn mooie kansen voor productuitbreiding. Denk aan zeilcursussen voor volwassenen, vaarbewijscursussen en overnachtingsmogelijkheden voor tochtenvaarders in open boten. Jonger Maar blijven de nieuwe watersporters als op een gegeven moment reizen weer mogelijk en veilig is? “Wisten we het maar,” lacht Rob Vrolijks van gelijknamig projectbureau. “Het aantal nieuw verkochte jachten vorig jaar was groter dan anders en ook de tweedehands markt kwam goed op gang, maar de aantallen zijn niet zo groot dat we spreken van een game changer in de watersport. Er is niet zoveel cijfermateriaal uit de sector, maar uit het polissenoverzicht van een grote verzekeraar in de watersport blijkt: er zijn in 2020 evenveel boten verzekerd als in 2019. Wel zien we een heel hoopgevende ontwikkeling: de gemiddelde leeftijd van de verzekerden is lager geworden. Eindelijk een wending in de vergrijzing. De mensen die vorig jaar erbij kwamen op het water, zijn grofweg in drie groepen in te delen. Er zijn jonge gezinnen die de boot die al jaren in de familie is, herontdekken als mooi vakantievehikel. Daarnaast zijn er kopers – vaak twintigers en dertigers – die impulsief een ouder jacht aanschaffen. Wat we ook zien is een groep kopers die samen een oudere boot kopen en die samen opknappen die ze samen en per toerbeurt gaan gebruiken – meestal drie of vier jongere mannen. Vooral de eerste groep – die een al in goede staat verkerend familiejacht herontdekt – is een groep met potentiële blijvers. Van de groep die samen een boot koopt, blijft uiteindelijk misschien één van de kopers over als actieve watersporter. De impulskopers zitten als eersten straks weer in het vliegtuig. Toch heb ik het gevoel dat over de hele linie de coronacrisis de watersport helpt. Een deel van de nieuwe aanwas zal blijven. Die moeten we met goede diensten die aansluiten op gezinsvakanties, vasthouden.” HISWA MAGAZINE 2

DOUBLE COAT Beschermt en verfraait DOUBLE COAT is een hoogwaardige twee componenten polyester DD Lak, geschikt voor toepassingen waar hoge eisen gesteld worden aan krasvastheid, kleurechtheid en glansbehoud. Double Coat kenmerkt zich door zijn uitstekende vloei en de gemakkelijke verwerking met kwast, rol of spuit. Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl.

Zeil- en vaarscholen in coronatijd ‘We moeten vooral kijken naar wat wél kan’ Steeds meer mensen ontdekken in eigen land de watersport. Dat is in coronatijd een lichtpuntje voor zeilscholen en andere vaaropleidingen. Om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen, zetten deze ondernemers ook in op andere activiteiten. Tekst: Lisette Vos Niet lang voor de coronacrisis kreeg zeilschool Pean in Friesland toestemming van de gemeente en financiering van de bank voor de bouw van twaalf waterlodges aan de Wijde Ee in Friesland. Vorig jaar draaide het watersportbedrijf proef met één vakantiewoning. De boekingen voor dit voorjaar lopen storm, terwijl de overige elf waterlodges nog niet klaar zijn. ‘Mensen kunnen alleen een impressie op de website zien. We verkopen een product dat er nog niet is, dat is bijzonder’, vertelt Rienk de Jonge van zeilschool Pean. Pean Buiten, zoals de nieuwe activiteit van de ondernemers van zeilschool Pean heet, is in deze tijd een schot in de roos. De Friese zeilschool mist een derde van de totale omzet, omdat de ondernemer door de coronaregels geen accommodaties aan groepen mag verhuren. Echter de verhuur van vakantiehuisjes aan bijvoorbeeld gezinnen levert wel inkomsten op. ‘Als we iets geleerd hebben van deze crisis is dat je als ondernemer verschillende activiteiten moet aanbieden. Als één activiteit minder loopt, kun je op een andere terugvallen.’ Rienk de Jonge, zeilschool Pean 28 HISWA MAGAZINE 2 Als we iets geleerd hebben, is dat we verschillende activiteiten moeten aanbieden. Alle zeilen bijzetten Zeilscholen moeten alle zeilen bijzetten om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen. Door versoepelingen na de lockdown en de protocollen van HISWA-RECRON, konden vorige zomer vooral zeilkampen voor kinderen doorgaan. Sterker nog: deze kampen waren vaak snel uitverkocht, omdat veel gezinnen in eigen land vakantie vierden. Maar zeilscholen missen nog steeds omzet, omdat zij geen groepsaccommodaties mogen verhuren aan scholen, groepen en verenigingen. Onduidelijk is wanneer dit weer wél mag. Paul de Groot, manager waterrecreatie bij HISWA-RECRON en opvolger van Stijn Boode, lobbyt achter de schermen voor de leden in de watersport. Vooral coronasneltesten moeten ondernemers weer

perspectief geven. Instructeurs van zeilscholen en hun cursisten kunnen met een negatieve test en passende maatregelen met een gerust hart les geven én volgen. Als het voortgezet onderwijs weer les kan geven in de klas, roept HISWA-RECRON – net als vorig jaar – de scholen op om voor werkweken of introductiedagen weer bij een zeilschool te boeken. Volgens De Groot kunnen zeilscholen die activiteiten veilig organiseren. ‘We moeten vooral kijken naar wat wél weer kan,’ stelt hij. Gezamenlijke marketing Dat de meeste Nederlanders in eigen land vakantie vieren én velen de watersport ontdekken, biedt kansen voor zeilscholen. Op www.hiswa.nl kunnen consumenten een keuze maken uit een divers aanbod. Zeilscholen doen veel meer dan alleen zeilkampen voor de jeugd, stelt De Groot. ‘We doen gezamenlijk de marketing door een uitgebreid aanbod op één platform aan te bieden. Voor volwassenen is er ook volop keuze, van een opfriscursus tot een bedrijfsuitje op maat. En ervaren zeilers kunnen een opleiding volgen, als ze voor een ander vaargebied kiezen. Zeilen op de Loosdrechtse Plassen is een ander verhaal dan op de Waddenzee.’ Rob van Zanten, eigenaar van zeil- en watersportcentrum Nautiek in Amsterdam en voorzitter van de stuurgroep van de HISWA-campagne Welkom op het water, draaide vorig jaar een goede zomer. Alle zeillessen voor de jeugd waren volgeboekt. Hij omarmt de nieuwkomers op het water: de verkoop van boten zit in de lift en de belangstelling voor een veilige ligplaats in een jachthaven neemt toe. ‘Varen is leuk en veilig, ideaal in coronatijd. Maar ik vind het belangrijk dat nieuwkomers op les gaan, niet alleen de kinderen, zodat iedereen verantwoord het water op gaat.’ Digitaal watersportpaspoort De Commissie Watersport Opleidingen (CWO), waarvan Van Zanten bestuurslid is, houdt bij hoeveel watersporters vrijwillig een opleiding bij een CWO-erkende vaaropleiding hebben afgerond. Tot voor kort kregen ze - ieder op hun eigen niveau - een erkend CWO-diploma op papier, vorig jaar ruilde de CWO het papieren diploma in voor een digitaal watersportpaspoort (met CWO I, II en III). Door deze overgang zijn exacte cijfers niet te geven. Maar volgens Van Zanten behaalden vorig jaar meer HISWA MAGAZINE 2 De waterlodges van Pean Buiten in aanbouw. mensen een CWO-diploma (ten opzichte van 2019), vooral kinderen op een zeilschool. ‘Veel zeilscholen hebben geplust met deze cursussen.’ Het aantal zeillessen voor volwassenen bleef bij Nautiek beperkt. ‘Het was met de coronaregels ingewikkeld om aan boord les te geven, houd maar eens 1,5 meter afstand. We hebben geprobeerd om op afstand les te geven, met een bootje ernaast. Maar om alleen in de zeilboot te zitten, moet je enige zeilervaring hebben.’ Als straks alles weer open is, profiteren wij daar als aanbieder van vaarbewijscursussen ook van. Rob van Zanten, bestuurslid CWO 29

Veel zeilkampen voor kinderen konden vorig jaar wel doorgaan, zoals bij Nautiek in Amsterdam. Wachtlijst voor examen Arjen Bergijk, eigenaar van Vaarplezier, heeft niet direct geprofiteerd van nieuwkomers in de watersport. Bij Vaarplezier, die onder meer cursussen voor Vaarbewijs 1 en 2 geeft, liep het aantal aanmeldingen vorig jaar na het voorseizoen sterk terug. De wachttijd om bij het CBR examen te doen, liep door corona op tot vier maanden: cursisten haakten af. Daar moet volgens Bergijk snel een oplossing voor komen. ‘Elke schipper van een boot die langer dan 15 meter is en sneller gaat dan 20 kilometer per uur moet verplicht een vaarbewijs hebben. Sommige watersporters riskeren gewoon een boete. Zeggen ze tegen de rechter dat ze geen examen konden doen.’ Vaarplezier heeft naast consumenten ook (semi-)overheden, zoals gemeenten en waterschappen, als klant. De opleiding NauPro Vaarbewijs voor die specifieke doelgroep loopt wél goed. Daarnaast ontwikkelde Bergijk nieuwe cursussen, zoals rijden met een boottrailer en een introductie vaarregels aan boord. Eerder nam hij samen met WatersportTV informatieve video’s op en binnenkort start hij een podcast over ondernemen in de watersport. Hij kijkt met optimisme vooruit. ‘Het is evident dat meer mensen op het water zijn. Die moeten wij vasthouden. Als straks alles weer open is, profiteren wij daar ook van.’ De coronacrisis gaf zeilschool Pean een impuls met nieuwe activiteiten, van de verhuur van waterlodges tot digitale theorieles voor kinderen. Toch wil Rienk de Jonge zo snel mogelijk weer terug naar het ‘oude normaal’. ‘We zijn inventief en komen er samen doorheen. De saamhorigheid onder onze medewerkers en onze gasten is groot. Iedereen denkt steeds goed mee. Dat vind ik mooi. Maar de beperkingen zijn we liever kwijt dan rijk. We willen weer in alle vrijheid kunnen ondernemen.’ Vaarles bij Vaarplezier Arjen Bergijk, Vaarplezier 30 HISWA MAGAZINE 2

COLUMN ‘Pretsector is prietpraat’ Wereldwijd - en ook in Nederland - zijn de gastvrijheidseconomie en het toerisme de grootste slachtoffers van de Covid-pandemie. Landen die in hoge mate afhankelijk zijn van vakantiegangers gaan praktisch failliet. Deze landen krijgen via de EU fondsen en dus ook van Nederland extra sectorsteun om de werkgelegenheid in stand te houden. En hier in ons land? Hier zijn ambtenaren en politici die begrijpen hoe belangrijk de gastvrijheidseconomie, schaars. De steunmaatregelen zijn generiek en niet altijd passend of voldoende voor kapitaalintensieve seizoensbedrijven. We worden gezien als een pretsector met een baantje maar niet als een serieuze economie met echte beroepen. Daarom liet onze koepel Gastvrij Nederland door CELTH een onderzoek uitvoeren naar de toegevoegde waarde van toerisme en recreatie. Hoe zou ons land eruit zien zonder de sector? Ruim 90 miljard euro en 1 op de 13 banen zouden dan verdwijnen. Maar ook de positieve impact voor ons welzijn: geen voorzieningen meer voor recreatie, watersport, evenementen en uitgaansactiviteiten. Geen horeca, winkels, cultuur, routenetwerken en andere infrastructuur meer. Het wegvallen van bouw en levering van campers, caravans, chalets, pleziervaartuigen en toebehoren. En ga zo maar door. De afgelopen 13 maanden is de sector goed op de kaart gezet in Den Haag en de regio’s. We moeten zorgen dat we goed in beeld blijven. Bij het nieuwe kabinet maar ook voor de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart volgend jaar. Laten we samen als professionals in een pretsector zien dat wat we waard zijn. Wij helpen je daarmee! Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON Wijsheid komt met de jaren Al 45 jaar de specialist in de recreatie bedrijfsmakelaardij. Wij kijken nét even anders... www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 Bent u toe aan een nieuw perspectief? Neem contact met ons op en wij vertellen u hoe de aanpak van arbodienstverlening, duurzame inzetbaarheid en arbeidsmobiliteit ook kan!

Tech Talk Hoe duurzaam is de watersport? In een serie van drie artikelen onderzoeken we welke rol duurzaamheid speelt in de watersport en de jachtbouw, aan de hand van de verschillende productiestadia. In dit eerste deel behandelen we de eerste twee fasen: het ontwerp en de productie. Tekst: Michaël Steenhoff Bedrijven in watersport en recreatie bieden producten aan die worden gebruikt in een setting waarbij we van een veilige en schone omgeving afhankelijk zijn. Het milieu moet zo min mogelijk belast worden. Het is belangrijk om zowel in het maakproces als tijdens het gebruik en in de afdankfase de milieubelasting te minimaliseren. Consumenten zijn steeds bewuster van de milieu-impact van hun handelen. Ze verwachten daarom van bedrijven dat ze producten leveren die op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen en worden verwerkt als de levensduur ten einde is. De watersport- en recreatiesector is daarmee sterk afhankelijk van een schoon milieu: zonder schoon milieu geen watersport en recreatie. Als we kijken naar de totstandkoming van een product zoals een boot, zijn zes stadia te onderscheiden: 1. Ontwerp 2. Productie 3. Gebruik 4. End of life/end of use 5. Hergebruik in onderdelen of hergebruik in het geheel (recycling/refit/refurbishment) 6. Vernietiging 32 Jachtbouw met geconserveerd hout (Foto Klaas Smit) In elk stadium zijn mogelijkheden om duurzaamheid te implementeren. Veel aandacht gaat uit naar de verwerking van afgedankte producten, zoals boten die niet meer gebruikt worden. Echter het gehele proces overziend start duurzaamheid natuurlijk bij het ontwerp. Als voorbeeld wordt hier een boot gebruikt, maar dit kan net zo goed een caravan, bungalow of toiletgebouw zijn. In de ontwerpfase van een boot is veel duurzaamheidswinst te behalen. HISWA MAGAZINE 2

1. Ontwerp In de ontwerpfase is het materiaal relevant. Hier is al veel winst te behalen. Hout beleeft bijvoorbeeld een revival omdat het een duurzame grondstof is die in principe onbeperkt beschikbaar is (mits herplanting plaatsvindt), CO2 opslaat en goede isolatiewaarden heeft. Metalen zoals staal en aluminium zijn goed herbruikbaar. Het hergebruik van kunststof composieten is lastiger maar daarover later meer. Bij het ontwerp van een product moet je ook kijken naar de wijze van construeren. Zijn onderdelen van het product in de gebruiksfase gemakkelijk te vervangen? Is het product in de afdankfase eenvoudig te demonteren? Kun je deze delen hergebruiken of liever nog upcyclen? Daarnaast is de wijze waarop het product gebruikt gaat worden ook belangrijk. De wijze van gebruiken en de effecten ervan, wordt voor een groot deel al door het ontwerp bepaald. Bijvoorbeeld het gebruik van energie. Een jacht kun je ontwerpen met een efficiënt onderwaterschip, waardoor de weerstand in het water zoveel mogelijk wordt beperkt. Dat heeft weer effect op de hoeveelheid energie die je moet toevoegen om een voorwaartse beweging te verkrijgen. Samenvattend, in hoeverre duurzaamheid bij het ontwerp van boten een bepalende factor hangt af van: • materiaalkeuze en de toepassing daarvan in verband met demontage in de toekomst • makkelijk te vervangen onderdelen • hergebruik/upcyclen • energieverbruik 2. Productie Na de ontwerpfase volgt de productiefase. We bekijken de productie van boten in kunststof composiet, metaal en hout. Naar schatting is in Nederland ongeveer 70% van het aantal aanwezige boten gemaakt van composiet materiaal. Internationaal is dat ongeveer 90%. De algemene claim is dat ongeveer 10 tot 20% van de milieu-impact van een boot gerelateerd is aan de productiefase. Fiber Reinforced Plastic (FRP) Voor het maken van de basismaterialen voor composiet (FRP) is veel energie nodig; een derde van de productiekosten zijn energie gerelateerd. (1) Om een boot van FRP te maken is een aantal stappen nodig. Stap 1 – Het maken van een plug. Deze plug wordt bijvoorbeeld van polystyreen gemaakt en afgewerkt met epoxy om de nodige ‘strakheid’ te verkrijgen. Stap 2 – Het maken van een mal. Van deze plug wordt vervolgens een mal gemaakt. Met 3D printen maak je meteen een eindproduct. HISWA MAGAZINE 2 33

Stap 3 – Het maken van het eindproduct. Van de mal, vaak van polyester, wordt een eindproduct ‘getrokken’. De plug kent vaak maar een eenmalig gebruik en wordt daarna weggegooid en uiteindelijk verbrand. De mal wordt wel vaker gebruikt, afhankelijk van de kwaliteit kan deze wel een aantal productiegangen mee. Als de mal ‘versleten’ is, komt die uiteindelijk ook in de shredder terecht. De uitdaging is hier te onderzoeken op welke manier het afval kan worden ingezet als nieuw basismateriaal. De uitstoot van Vluchtige Organische Stoffen (VOS) tijdens het produceren van een polyester romp is een ander aspect. De vaak gebruikte methode van constructie in een open mal met het handmatig aanbrengen van de hars levert het meeste uitstoot op van VOS, met name styreen. Door het toepassen van technieken zoals vacuuminjectie wordt én de kwaliteit van het product beter én de uitstoot van styreen tot een minimum beperkt. Een andere toegepaste techniek is RTM waarbij er een gesloten mal is waarin het product wordt geproduceerd. Vacuüminjectie wordt steeds vaker toegepast maar de ‘open mal’ bouwwijze heeft nog steeds de overhand. 3D printen is de toekomst voor duurzaam produceren. Bouwen zonder plug of zonder mal Er zijn veel initiatieven om het productieproces te verbeteren en de afvalstromen te beperken. Bijvoorbeeld door geen plug meer te gebruiken maar meteen een mal te maken waaruit het eindproduct gemaakt kan worden. Een volgende stap is ook de mal over te slaan en meteen een product te maken. Het printen in 3D kan hierbij een sleuteltechniek zijn. Er zijn al sloepen direct geprint maar voor grotere producten is een verdere doorontwikkeling nodig. Thermoharders en thermoplasten Thermoharders zoals polyester, vinylester en epoxy’s zijn materialen die tot nu toe lastig, zeker in een samengestelde (composiet)vorm, hergebruikt kunnen worden. Daartegenover staan thermoplasten. Dit zijn materialen die na verhitting weer hun oorspronkelijke eigenschappen aannemen en dus herbruikbaar zijn. Door de verbetering van de materiaaleigenschappen van thermoplasten, zijn deze nu ook beter bruikbaar voor het maken van grotere producten. Doordat het materiaal herbruikbaar is, hoeft er geen materiaal te worden weggegooid. Denk bijvoorbeeld ook aan afval wat ontstaat bij het nabewerken van mallen en pluggen; ook dat materiaal is herbruikbaar. De plug kan met behulp van printen tot stand komen. De grote vraag is: hoe ver staan we met de toepassing van thermoplasten als bouwmateriaal voor boten groter dan bijvoorbeeld 6 meter? Is dit materiaal sterk genoeg en heeft het voldoende duurzaamheid? Frezen van een plug. 34 HISWA MAGAZINE 2

Alternatieve vezels Glasvezel is nog steeds het meest gebruikt als basismateriaal voor het maken van composiet. Ongeveer 90% van het wereldwijde gebruik van vezel bestaat uit de toepassing van glasvezel. Als alternatief voor glasvezel is Filava ontwikkeld; een recyclebare vezel op basis van basalt wat in combinatie met een carbonvezel wordt toegepast. Met geclaimde goede materiaaleigenschappen, vergelijkbaar met die van een carbonvezel. Het Italiaanse Amer Yachts is op dit materiaal overgestapt. Op dit moment vaart er een 60 voets zeiljacht, gemaakt van Filava, de wereld rond. Biobased vezels en harsen Verder wordt er veel onderzoek gedaan naar de toepassing van natuurlijke vezels zoals vlas, hennep, kokos en jutevezel. In de jachtbouw is dit echter nog niet gangbaar vanwege hoge kosten en moeilijke verwerkbaarheid. Er wordt ook geëxperimenteerd met de toepassing van bio-based harsen, bijvoorbeeld gemaakt uit olie van soja of lijnzaad. De eigenschappen van deze harsen zijn echter minder goed dan die van bijvoorbeeld polyester. (2) Staal Staal is een niet-hernieuwbaar materiaal. Ondanks dat is het een materiaal dat ruim voorhanden is en volledig recyclebaar. Staal is sterk en taai maar heeft als nadeel het gewicht en corrosie. Wat betreft dit laatste vraagt staal om behandeling met coatings om corrosie te voorkomen, die op zich milieubelastend kunnen zijn. Aluminium Aluminium is net als staal niet hernieuwbaar en wordt gewonnen uit bauxiet erts wat veel energie vraagt. Voor de winning van 1 ton aluminium is 4 tot 5 ton bauxiet nodig, grote hoeveelheden water en tussen de 13 á 17.000 kWh aan energie. Als het eenmaal is geproduceerd is het goed recyclebaar. Circa 95% van het materiaal kan worden hergebruikt. Dit proces gebruikt 95% minder energie dan het productieproces. Het voordeel van aluminium is dat het taai en licht is. Hout Hout is in de basis een duurzaam, hernieuwbaar materiaal met gunstige materiaaleigenschappen voor wat betreft sterkte, gewicht en isolatie. Het kan makkelijk worden verwerkt en geeft bij die verwerking beperkte gezondheidsrisico’s. Daarnaast is het een oneindig herwinbare grondstof die ook CO2 opslaat. Ook hout wordt vaak in een ‘composietvorm’ toegepast, zoals in plaatmateriaal, bestaande uit verschillende lagen hout die met elkaar zijn verlijmd. Verlijmd hout of hout wat is geconserveerd met bijvoorbeeld epoxy is veel lastiger te recyclen. Dit komt waarschijnlijk vaak in de verbrandingsoven terecht waarbij de opgeslagen CO2 weer vrijkomt. Hout als bouwmateriaal beleeft in de utiliteitsbouw een revival. In de jachtbouw wordt hout vooral gebruikt bij de vervaardiging van het interieur. Wel zijn er milieuvriendelijke houtveredelingstechnieken zoals behandeling met azijnzuur, waardoor het hout (Accoya) niet meer rot. Accoya wordt in de jachtbouw sporadisch toegepast. Meer informatie Wil je meer informatie of reageren op dit artikel? Stuur een mail naar Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. Het volgende deel in deze serie verschijnt in het volgende nummer van HISWA Magazine. Hierin staan de gebruiksfase en ‘end of use’ fase van een boot centraal. Bronnen: 1) Composites Waste - Demonstration of a new composites waste recycling process and of the use of the recycled materials in various industries 2013 Composietbouw: het lossen van de mal . HISWA MAGAZINE 2 2) Publicaties Wageningen University 35

Vraag & Antwoord Wanneer is een overeenkomst rechtsgeldig? Is een handtekening altijd verplicht? Antwoord van HISWA-RECRON De meeste overeenkomsten zijn vormvrij. Dat wil zeggen dat er geen vormvoorschriften zijn en er zelf gekozen mag worden of de overeenkomst mondeling of schriftelijk wordt afgesloten. In dat geval is het eigenlijk heel eenvoudig. Je gaat terug naar de basis van het overeenkomstenrecht: aanbod en aanvaarding. Een overeenkomst ontstaat als de partijen met de inhoud akkoord zijn gegaan. Voor veel overeenkomsten (bijvoorbeeld bij de koop van een niet-kadastraal geregistreerde boot of de huur van een boot) bestaan geen vormvereisten. Er moet enkel wilsovereenstemming zijn en dat moet je in het geval van een geschil kunnen bewijzen. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van mailtjes die over en weer zijn geschreven zonder dat er ooit een handtekening is gezet. In veel gevallen speelt de handtekening dus geen rol, als maar blijkt dat er overeenstemming is en er een deal gesloten is. Bij het gebruik van algemene voorwaarden moet de gebruiker daarbij ook kunnen aantonen dat hij de algemene voorwaarden aan de andere partij heeft laten zien. Zorg ervoor dat je die dus altijd toont of stuurt. Wanneer moet er dan wel een handtekening gezet worden? Bij complexe, grote of risicovolle zaken is een ‘blauwe’ handtekening wel aan te raden om over en weer duidelijk te hebben wat de deal uiteindelijk is geworden. Of een elektronische handtekening ook rechtsgeldig is, hangt van een aantal dingen af. Een elektronische handtekening is bijvoorbeeld een handtekening op een gescand document, maar ook de ondertekening van een e-mail en een gekwalificeerde elektronische handtekening. Op grond van artikel 3:15a lid 1 van het Burgerlijk Wetboek heeft een elektronische handtekening dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven handtekening als de voor authentificatie gebruikte methode voldoende betrouwbaar is. Of daarvan sprake is, hangt af van het doel waarvoor de elektronisch gegevens gebruikt worden. Tussen partijen die regelmatig met elkaar zaken doen zou de ondertekening van een e-mail in samenhang met het daarvoor gebruikte e-mailadres al aan deze omschrijving voldoen. Echter, alleen de gekwalificeerde elektronische handtekening wordt verondersteld in álle gevallen voldoende betrouwbaar te zijn. Een bekend voorbeeld hiervan is de ondertekeningsmethode bij internetbankieren of bij de DigiD. De inhoud van een op een dergelijke wijze ‘ondertekend’ stuk kan als bewijs gelden. 36 HISWA MAGAZINE 2 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl

Op stap met … Jeffrey Belt ‘Het beste van twee werelden combineren’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWARECRON. In de zesde aflevering: Jeffrey Belt, manager recreatie en projectleider van de HISWA-RECRON Business Club, die ook met de watersport in aanraking komt. Net als zijn collega’s werkt hij voor het grootste deel vanuit huis. Hoe zet hij zich in voor de leden? Tekst: Lisette Vos Geen werkdag is hetzelfde voor Jeffrey Belt. Vandaag schuift hij in de ochtend aan bij een online sessie om kennis uit te wisselen tussen collega’s, deze keer over de algemene voorwaarden voor leden. Aansluitend overlegt hij online met de regiomanagers en bereidt hij stukken over de buitensport voor de Algemene Ledenvergadering voor. Tussendoor belt hij met een ondernemer, stelt hij een contract op voor een kennispartner van de business club, neemt hij de planning voor nieuwe webinars door, en overlegt hij met 38 de stagiair over duurzaamheid. Als manager recreatie is Belt verantwoordelijk voor leden met campings en bungalowparken, groepsaccommodaties, buitensport en dagrecreatie. Maar bij gemengde bedrijven komt hij ook met de watersport in aanraking. Zo biedt Break Out Grunopark in de provincie Groningen activiteiten in de buitensport aan, waaronder waterskiën. Gasten van stadscamping Zeeburg aan het IJmeer in Amsterdam, waar Belt aan het einde van de dag een afspraak heeft, kunnen kano’s, kajaks en supboards huren. Van elkaar leren Volgens Belt, die vlak voor de fusie bij RECRON in dienst trad, werken alle collega’s van recreatie en watersport door de coronacrisis intensief samen, zo vertelt hij telefonisch vanuit huis. ‘We hebben bijvoorbeeld samen veel overlegd over de protocollen voor de anderhalvemetersamenleving, waarin we tot in detail vastleggen hoe onze ondernemers de verspreiding van het virus HISWA MAGAZINE 2

tegen kunnen gaan. Samen duiken we dan in de bedrijfsvoering van een camping of een jachthaven. Je doorloopt de route van de klant door het bedrijf. Daardoor leer je veel van elkaar.’ Verschillen zijn er, stelt Belt. ‘HISWA is een sterk merk dat zich vooral op de consument richt. Een HISWA Erkend Bedrijf heeft een goede naam. RECRON zet zich van oudsher meer in op de belangenbehartiging voor de leden. Bij HISWARECRON combineren we het beste van twee werelden.’ Doel is om de dienstverlening te verbeteren en een sterke lobby te voeren op landelijke dossiers. In deze nieuwe organisatie voelt Belt zich als een vis in het water. Net als zijn collega’s heeft hij een breed takenpakket en is er veel ruimte voor eigen initiatief. Hij heeft contact met de leden om te horen wat er speelt, vooral via de besturen van bedrijfsgroepen met betrokken ondernemers. Doel is om de dienstverlening te verbeteren en een sterke lobby te voeren op dossiers die landelijk spelen. Daarvoor werkt hij intern samen met de regiomanagers en de inhoudelijk specialisten. Corona speelt in zijn dagelijks werk nog steeds een grote rol. Kennispartners Dat geldt ook voor zijn rol als projectleider van de HISWA-RECRON Business Club. Deze bedrijven (Kennispartners en TOP Suppliers) hebben veel kennis in huis waar de leden van kunnen profiteren, onder meer in deze coronatijd. ‘We willen op tijd hulp aanbieden en voorkomen dat onze leden omvallen. Onze lobby naar de politiek gaat door: we willen zo snel mogelijk weer perspectief en de steun voor de bedrijven vanuit de overheid moet voldoende zijn. Maar in onze sectoren zijn schrijnende gevallen, vooral bij bedrijven die groepen ontvangen, zoals groepsaccommodaties en zeilscholen.’ De kennis van de businessclubpartners wordt breder ingezet, vertelt Belt. Bijvoorbeeld bij een steunplan van de provincie Overijssel voor bedrijven in recreatie en watersport waar HISWA-RECRON een stevige lobby voor voerde. Zij krijgen een voucher voor innovaties in hun onderneming. Belt: ‘Hoe kunnen ondernemers dat steuntje in de rug zo goed mogelijk inzetten? Daarover kunnen onze kennispartners goed advies geven. Hoe graag we zouden willen, we kunnen niet alle 2.500 leden zelf uitgebreid één op één advies geven. Daarvoor is onze capaciteit te klein.’ De ondernemer moet aan het stuur zitten, niet de gemeente. Eigenaar Toon Weijenborg van camping Zeeburg in gesprek met Jeffrey Belt HISWA MAGAZINE 2 Meerpalen voor gevelbedekking Al is het nog steeds alle hens aan dek om de gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden, Belt steekt ook tijd in het dossier duurzaamheid, inclusief circulair ondernemen en de energietransitie. HISWA-RECRON stelde een werkgroep in om leden te helpen keuzes te maken. De stagiair brengt onder meer in kaart welke bedrijven voorop lopen. Camping Ons Buiten in Zeeland is een goed voorbeeld. ‘Het gaat vaak om praktische keuzes. Heb je bijvoorbeeld het grote receptiegebouw wel nodig? Als je het aantal vierkante meters terugbrengt, bespaar je energie. En denk in creatieve oplossingen. Zo heeft Ons Buiten planken van meerpalen van een jachthaven hergebruikt voor de gevelbekleding van het nieuwe gebouw.’ Daarnaast houdt Belt de wet- en regelgeving 39

op het dossier energietransitie scherp in de gaten. Om aan de afspraken van het Klimaatakkoord te voldoen, stelt het ministerie van Economische Zaken & Klimaat (EZK) onder meer voor om op daken van bedrijven, zoals loodsen en jachtwerven, zonnepanelen te leggen. Dat de gemeente straks mag bepalen op welke daken die panelen komen te liggen, gaat een stap te ver, stelt Belt. ‘Tijdens de consultatieronde hebben we bezwaar gemaakt. Plaatsing van zonnepanelen heeft gevolgen voor de verzekering. En kan het wel overal en hoe zit het met de betaalbaarheid? De ondernemer moet aan het stuur zitten, niet de gemeente.’ Nieuwe centrumgebouw van camping Ons Buiten Webinars De lobbyactiviteiten voor de leden gebeuren vooral achter de schermen. Belt nam begin dit jaar samen met Jarin van der Zande, manager public affairs, in een studio een webinar op over de belangenbehartiging voor de leden. Het vragenuurtje – waarin vragen van leden aan de orde komen – is terug te kijken op het YouTube-kanaal van HISWA-RECRON. ‘Dit is voor ons een nieuwe manier van communiceren, in een tijd dat fysieke bijeenkomsten niet mogelijk zijn. We willen meer webinars maken die relevant zijn voor onze leden. Zoals over circulair bouwen en cybersecurity. Dat bespreek ik met mijn collega’s van communicatie.’ Webinars zijn voor ons een nieuwe manier van communiceren. Stadscamping Zeeburg Aan het einde van deze dag stapt Belt toch de auto in om naar stadscamping Zeeburg in Amsterdam te rijden. Eigenaar Toon Weijenborg is een goede bekende: tien jaar geleden liep Belt stage bij RECRON en ontmoette hij hem bij een vergadering op de camping aan het IJmeer. Op het hoofdgebouw van de camping hangt nog steeds het bordje van RECRON, maar Weijenborg ziet steeds meer mogelijkheden voor de watersport. Naast de verhuur van kano’s, kajaks en supboards, wil hij een route voor sloepen uitzetten, met de camping als tussenstop. Belt: ‘Hier komt het beste van twee werelden samen.’ Stadscamping Zeeburg aan het IJmeer in Amsterdam 40 HISWA MAGAZINE 2

PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE INFO@GISATEX.DE SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl

Het Portret Eva Meijer In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met recreatie & toerisme is dat Eva Meijer, directeur/eigenaar van Hoora Watersport in Heeg. Tekst: Liane Jansen Hoora Watersport bestaat al ruim 40 jaar. Op jullie site staat: ‘Door naar uw wensen en ervaringen te luisteren, blijven we innoveren.’ Leg dat eens uit. “Door te vragen naar ervaringen van huurders leer ik welke thema’s er onder mijn gasten leven. In het verleden waren dat bijvoorbeeld negatieve ervaringen met een stagfok of gedoe bij bruggen. Als een bepaald onderwerp vaker benoemd wordt, is het tijd om te kijken of je er iets aan kunt veranderen. Hierdoor zijn innovaties als ons HYS-rolfoksysteem en het gasveersysteem waarmee de mast door één persoon te strijken is, ontstaan. Daar kunnen we niet alleen onze huurders, maar ook booteigenaren blij mee maken. Want die hebben vergelijkbare verwachtingen ten aanzien van comfort, gebruikersgemak en kwaliteit. Innovatie zit 42 daarnaast ook in het type aanbod in onze vloot. Zo maakten we een kwaliteitsslag met de aanschaf van drie nieuwe Maxus 22.” Jullie wonnen onlangs een prijs voor de ontwikkeling van een circulaire e-sloep. Vertel eens meer daarover. “10XL maakt producten van gerecycled plastic met een 3D-printer. Dit bedrijf was op zoek naar een bedrijf dat hun geprinte sloep elektrisch kon afbouwen. Zo raakten wij bekend met het materiaal PP. Printen met gerecycled PP is voorlopig nog niet geschikt voor zeilboten, omdat de stijfheid en sterkte in relatie tot het gewicht een stuk minder is ten opzichte van polyester. Vanuit onze ambitie om naast innovatief, ook duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen, bekeken we hoe we dat gat tussen HISWA MAGAZINE 2

polyester en een materiaal dat 100% recyclebaar is, konden overbruggen. Met de stimuleringsbijdrage die we wonnen, kunnen we de circulaire e-sloep verder ontwikkelen.” We willen een vakantiegevoel creëren. Meer zijn dan alleen een afhaallocatie van een boot. We zitten een jaar in de coronacrisis: hoe kijk je naar het komende seizoen? “De watersport is in trek. Er waren veel vakanties in eigen land, waardoor we een goed verhuurseizoen achter de rug hebben en ook dit jaar weer verwachten. Mensen genieten ervan om een week op of aan het water te vertoeven, maar willen wel een ruime keus hebben aan activiteiten. Op onze haven willen we daarom meer een algeheel vakantiegevoel creëren, dan alleen een afhaallocatie van een boot zijn. Dit doen we door houseboats, SUP-planken, Optimisten en een hele range aan andere boten aan te bieden. Maar gasten kunnen ook een paar uurtjes de omgeving op een elektrische step verkennen. Bij de werf is het eveneens goed te merken dat mensen het water op willen. Er is veel vraag naar gebruikte boten.” Welke trends en ontwikkelingen signaleer je op het gebied van (water)recreatie en toerisme? “Doordat het drukker is op het water en nieuwe watersporters vaak minder bekend zijn met de vaarregels, wordt veiligheid een groter thema. Hier proberen we op in te spelen door meer boten met elektromotor uit HISWA MAGAZINE 2 te voeren. Die staat altijd stand-by en daardoor kun je aan boord snel ingrijpen. Dit geeft huurders een veilig gevoel en is tegelijkertijd erg comfortabel, omdat je niet het achterdek op hoeft voor het bedienen van de motor. Verder merk ik, omdat iedereen nu gewend is om alles online te regelen, dat een website met online boekingsmogelijkheden nog belangrijker is geworden. Bij ons kunnen gasten het hele proces online afhandelen en ligt er een boot klaar om in te stappen en weg te varen. Het kennen en vertegenwoordigen van de regio is ook zeker een rol die we tegenwoordig als verhuurder meer invullen.” Mannelijke ondernemers moeten zorgen voor meer diversiteit in hun marketinguitingen. Als vrouwelijke ondernemer in de watersport ben je helaas nog steeds in de minderheid. Wat moeten we hier aan doen om dit te verbeteren? “Ik vermoed dat er redelijk wat vrouwelijke ondernemers binnen de watersport zijn, maar zij runnen waarschijnlijk in veel gevallen het bedrijf samen met hun partner. Naar mijn mening zijn deze vrouwelijke ondernemers veel te weinig zichtbaar. We zijn ons nog te weinig bewust hoeveel invloed het heeft wanneer er een stereotype in marketinguitingen gebruikt wordt. De watersport – met HISWA als vertegenwoordiger – associeer ik met een blanke, grijze man in een donkerblauw pak. Terwijl we als branche willen dat er vooral meer jeugd het water op gaat. We moeten meer ons best doen om te kijken of er onder vrouwen animo is om in de watersport aan de slag te gaan. Oftewel ik doe hierbij een oproep aan alle vrouwelijke ondernemers om meer op de voorgrond te treden en zo jonge vrouwen te inspireren. Tegelijkertijd roep ik alle mannelijke ondernemers op om te zorgen voor meer diversiteit in hun marketinguitingen.” Hoora Watersport Biografie Eva Meijer volgde een studie aan de Hogere Hotelschool in Leeuwarden. Daarna ging ze bij Hoora Watersport, het bedrijf van haar ouders, aan de slag. Van kleins af aan werkte ze al mee in dit familiebedrijf. Toen het bedrijf verkocht werd in 2008, ging Eva werken en reizen in Nieuw-Zeeland en Australië. In 2012 nam ze Hoora Watersport over. 43

NIEUWSINNOVATIE Ontkalker voor motorkoeling Diesel- en benzinemotoren die worden gekoeld met oppervlaktewater, krijgen te maken met kalkaanslag in het koelsysteem. Kalkhoudend water wordt verhit in de smalle kanaaltjes van de motorkoeling en de kalk koekt aan. StarBrite, bekend als leverancier van vele vloeistoffen voor bootonderhoud, introduceert Marine Descaling Fluid. De vloeistof kan in het koelsysteem worden gecirculeerd door de inlaat en uitlaat van het koelwater te verbinden met een slang. Als de motor met ontkalker in het koelsysteem op temperatuur is gekomen, wordt de vloeistof opgevangen. Deze klus kan handig worden uitgevoerd in combinatie met ander motoronderhoud, zoals het winter- of zomerklaar maken van de motor. www.starbrite.com Draadloze integratie Systeemintegrator RH Marine, het voormalige Radio Holland, introduceert haar Rhodium Bridge naast de zeescheepvaart nu ook in de jachtbouw. Ontwikkeld voor de hoge eisen die in de beroepsvaart gelden, koppelt het systeem alarm en monitoring aan besturing, navigatie en communicatie. Verschillende schermen en instrumenten worden draadloos gekoppeld. Een enkele computer ontvangt en verwerkt alle informatie, die via verschillende schermen op verschillende plekken aan boord is af te lezen. Dankzij een draadloos signaal is het installeren van een extra instrument of beeldscherm erg eenvoudig en wordt veel installatiewerk overbodig. www.rhmarine.com Nieuwe elektrische motor Bijboten bij grotere jachten en kleine boten varen eenvoudig elektrisch met de nieuwe Travel 603 van Torqueedo. De lichte en compacte buitenboordmotor is op te laden via 12 of 24 volt boordaccu’s van het moederschip of via een zonnepaneel. Een laadregelaar voor aansluiting op een zonnepaneel is standaard ingebouwd. De motor levert equivalent vermogen aan een 2 pk brandstof buitenboordmotor. Langzaamvarend kan met de lithium-ion batterij meer dan vijf uur worden gevaren. De accu klikt bovenop de aandrijfas, een losse accu of kabels zijn niet nodig. De motor weegt 15,5 kilo en is te koop voor 1725 euro. www.torqueedo.com 44 HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSINNOVATIE Gerecycled zeildoek Elvström Sails gebruikt als eerste omgesmolten plastic frisdrankflessen als grondstof voor jachtzeilen. Het betreft nog een beperkte toepassing voor de EPEXmembraanzeilen, waar de taffeta beschermlaag over het laminaat is gemaakt van 100 procent hergebruikt polyester. De zeilen van Elvström waarin gerecycled matriaal is toegepast, voorziet de Deense zeilmakerij van het Ekko-kenmerk. Met dat label aan zeilen geeft de zeilmaker zichtbaarheid aan het streven naar duurzaamheid. In zeilen wordt nog maar beperkt polyester hergebruikt, in verpakkingsmateriaal doet de zeilmaker dat al veel vaker. www.elvstromsails.com Digitale routeplanning Nieuwkomer Orca op de markt van nautische navigatieapparatuur presenteert een systeem dat voortdurend kaarten bijwerkt, weerberichten weergeeft, actuele stroom- en waterstanden toont en zelfstandig routes berekent inclusief voorspellingen van de situatie op verschillende plekken langs de vaarroute. Het Noorse bedrijf introduceert een enkel instrument met een aanraakscherm op het formaat van een tablet, die een aansluiting heeft op het boordnetwerk NMEA 2000. Zo kan het apparaat informatie integreren van de instrumenten aan boord. Het systeem werkt via een online verbinding met het 4G-telefoonsignaal, zodat de nieuwste kaarten voortdurend worden opgehaald en er ook verbinding is met de computer, tablet en smartphone van de bemanning. Vanaf die apparaten is de navigatie ook te bedienen. www.getorca.com Schuren in een holte Dankzij een flexibele schoen op een pneumatische schuurmachine is het mogelijk om met de Q-Sander in holtes te schuren. De schoen waarop de schuurschijf wordt vastgemaakt met klittenband, is flexibel en buigt mee als de schuurmachine in een holte wordt gedrukt. Zo kan veel sneller en preciezer schuurwerk worden gedaan met een beter resultaat na het lakken. De Q-Sander is een vondst van Quinten Broussard, die werkte op superjachten en onderhoudswerven in Florida. Inmiddels is hij een bedrijf begonnen waaruit hij zijn schuurmachines verkoopt in Sneek. www.qsanding.nl HISWA MAGAZINE 2 45

NIEUWSINNOVATIE Monsterbuitenboord In de voortdurende groei van motorinhoud en vermogen van buitenboordmotoren heeft Mercury Marine het laatste record geboekt met de introductie van een 600 paardenkrachten sterke V-12 motor die aan de spiegel van een jacht kan worden gemonteerd. Het model heet de Mercury V-12 Verado. De motor is uitgerust met twee versnellingen – een unicum voor scheepsmotoren. Zo wordt het indrukwekkende vermogen hanteerbaar gemaakt voor varen op verschillende snelheden. De ‘langzame’ overbrenging voor ontspannen cruisen en op constante snelheid planeren met een glijdend motorjacht – de snelle overbrenging voor extra koppel en om absolute topsnelheden te halen. Aan het staartstuk zitten twee achter elkaar geplaatste contra-roterende schroeven om het optimale rendement uit het motorvermogen te halen. Om te sturen, draait niet de hele motor, maar alleen de onderkant van het staartstuk met de plaat daarboven. www.mercurymarine.com/v12 Water- zon en windwerend aangekleed Komend vaarseizoen introduceert laarzen- en kledingmerk Dubarry de Aquatech-lijn. Een nieuwe generatie technische stoffen voor kleding, bootschoenen en zeillaarzen is hierin toegepast. De kleding heeft een hoge UPF (ultraviolet protection factor), is waterdicht waar nodig, altijd ademend, sneldrogend en sterk. In een aantal jassen en jacks is een brillendoekje verwerkt. Er is op de meeste items is een plek gereserveerd voor het borduren van de scheepsnaam. De collectie schoenen en laarzen heeft anti-slip zolen die geen strepen achterlaten. Inlegzolen zijn verwisselbaar en gemaakt van materiaal dat geur verdrijft en ademt. www.dubarry.com Hoog vermogen brandstofcel Een brandstofcel die waterstof omzet in elektriciteit van het Noorse bedrijf TECO 2030 is gekeurd voor gebruik in schepen. De brandstofcel die 400 kilowatt levert, is sterk genoeg om ook grotere schepen en jachten van voldoende elektriciteit te voorzien voor de aandrijving. Voor nog grotere schepen kunnen drie brandstofcellen worden gekoppeld om een vermogen van 1,2 megawatt te leveren. Dat is de equivalent van een 1631 paardenkrachten leverende dieselmotor. De brandstofcellen nemen een derde van de ruimte in en veroorzaken geen uitstoot. De brandstof waterstof wordt gemaakt van water in een proces waarbij elektriciteit nodig is. Zolang die duurzaam wordt opgewekt, is er sprake van vermindering van uitstoot in de hele keten. www.teco2030.no 46 HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSINNOVATIE Stilletjes laagvliegen De Australische kiteboarder David Trewern deed het idee voor zijn Fliteboard op tijdens een wedstrijd met draagvleugelkiteboards waarbij geen wind was. Al vliegerend had hij gemerkt dat als de plank waarop hij staat om de de vlieger te besturen eenmaal uit het water komt, veel minder kracht nodig is om te blijven voortbewegen. “Dat moet dus ook met en simpele elektromotor en een relatief kleine accu kunnen,” dacht hij. Inmiddels zijn de Fliteboard e-foilers in vier verschillende modellen beschikbaar, die allemaal 10.400 euro kosten. De verschillende modellen hebben verschillende moeilijkheidsgraad en andere topsnelheden. Het Europese hoofdkartier is gevestigd in Heemstede. www.fliteboard.com Positie zonder abonnement LOCA is een compact apparaatje dat de positie van een boot, auto of ander mobiel bezit weergeeft. Het apparaat ontvangt een signaal van positiesatellieten en zendt één keer per dag een signaal door naar het netwerk van mobiele telefonie met een positie. Zo is na te gaan waar de boot / auto / camper was op een bepaald moment. Met een enkele positie per dag is meestal een gestolen boot wel op te sporen: dieven slaan de buit ergens op voor verkoop. Doordat de LOCA maar één keer per dag de positie doorgeeft, kunnen dieven niet detecteren dat deze ‘tracker’ aan boord is. Daardoor kunnen ze het verborgen aangebrachte apparaat ook niet vinden en uitschakelen. Omdat LOCA maar eens per dag een positie stuurt, is geen abonnement nodig. De ontvangst van het ene signaal per dag is al bij de aanschaf betaald. LOCA is te koop voor 95 euro inclusief BTW. De fabrikant z www.l Hoog voltage dynamo’s Voor moderne boordelektranetten, gevoed door 48 volt lithium-ion of AGM-accu’s, introduceert het Amerikaanse bedrijf Balmar-dynamo’s die met 48 volt spanning deze batterijpakketten opladen. Er zijn vier modellen, die 100 of 60 Ampère leveren, met voor beide amperages een keuze uit een geïsoleerde behuizing of aarding via de montage aan het motorblok. De pulleys voor de V-snaar of riem zijn aanpasbaar. www.balmar.net HISWA MAGAZINE 2 47

NIEUWSINNOVATIE Boegschroef via vingerscherm Vetus heeft als eerste leverancier van boegschroeven een zijwaaartse stuwer die aansluit op het NMEA2000-netwerk waarmee alle instrumenten en apparaten aan boord kunnen worden gekoppeld. Dankzij de integratie van de boegschroef, is deze vanaf verschillende schermen en bedieningsplekken aan te sturen. Onder meer vanaf het multifunctionele touch-screen van een plotter en geïntegreerd boordsysteem – als die aanwezig is. Vetus ontwikkelde het can-bus systeem V-CAN (Vetus Controller Area Network) dat vlekkeloos communiceert met het NMEA 2000-protocol. De Bow Pro-boegschroeven maar ook de elektrische aandrijvingen E-line en E-pod zijn uitgerust met V-CAN elektronica en kunnen dus net als de boegschroef via de multifunctionele schermen worden aangestuurd. www.vetus.com Trommelschroef buitenboord De Franse producent HY Generation presenteert een elektrische buitenboordmotor die gebruik maakt van een trommelschroef: RIM-drive noemen ze het principe zelf. De schroef draait in een korte buis en heeft geen as in het midden. Schroefbladen steken uit een ronddraaiende ring naar het midden van de schroef. De ring met schroefbladen is zelf het bewegend deel van de elektromotor, het andere deel is de behuizing om de ring heen – de trommel. Door de grote cirkel die de elektromotor daardoor krijgt, is het koppel en de kracht van de motor enorm. Met relatief weinig energieverbruik kan de schroef zo een flinke voortstuwende kracht leveren. De schroef is als buitenboordmotor bovendien veilig: de schroefbladen steken niet uit en kunnen zwemmers niet verwonden. Dankzij grotere efficiëntie van de overbrenging van elektrische energie naar voortstuwing in het water, gaat de accu langer mee. www.hy-generation.com Bootlift aanpasbaar De Amerikaanse fabrikant Sunstream presenteert een nieuw model bootlift. De Sunlift SLX wordt gemaakt als drijvend ponton. Hierin kan een boot worden gevaren die de boot dan hydraulisch uit het water tilt om aangroei te voorkomen en de boot beschermd op te bergen. In dezelfde serie SLX levert Sunstream ook liften die op de bodem staan, voor ondieper water tot 80 centimeter onder de kiel. De liften kunnen boten tillen tot 10 ton, op de ponton tot 4 ton. https://sunstreamboatlifts.com 48 HISWA MAGAZINE 2

Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen. www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news

NIEUWSMENS&BEDRIJF Nieuw: Leaseboot De aanschafkosten van een nieuwe boot niet ineens betalen en het onderhoud uit handen geven kan via een leasecontract. Leaseboot uit Blaricum biedt voor watersporters private leasecontracten aan en voor watersportbedrijven als bootverhuurders operational lease. Onderhoud, winterstalling, transport, verzekering en pechhulp zijn bij het contract inbegrepen. Het bedrijf biedt 49 modellen aan, van een Whally 210 voor een leasebedrag van 35 euro per maand, tot een Chris Craft 28 GT voor 3399 euro per maand. Een sloep uit het middensegment zoals de Maxima 720 retro kost de watersporter 599 euro per maand in private lease. www.leaseboot.com Werven redden werf De Italiaanse jachtwerven Ferretti en San Lorenzo richtten een consortium op waarmee ze hun collegajachtwerf Perini Navi redden uit een faillissement. Een schuldsaneringsplan van Perini Navi werd afgewezen door de rechtbank. De werf bouwde onder anderen het beroemde Dynarig zeiljacht Maltese Falcon en biedt nu het speciale dwarstuig aan als Falcon Rig op grote jachten. Ferretti bouwt snelvarende polyester flybridge motorjachten van 15 tot 33 meter lang, San Lorenzo bouwt motorjachten in staal en aluminium van 24 tot 70 meter lang. Het consortium NewCo neemt de inboedel over en wil de levering van jachten in aanbouw voortzetten. www.perininavi.it Overstap naar digitaal watersportpaspoort Het CWO gaat de vaardigheidsdiploma’s voor zeilen en surfen voortaan digitaal bijhouden. Watersporters kunnen zelf inloggen op hun persoonlijke pagina, hun vorderingen staan online en hun behaalde niveau is te printen als persoonlijk watersportpaspoort. Vaarschoolhouders kunnen inloggen om de vorderingen van verschillende cursisten te erkennen. Persoonlijke vaardigheden van cursisten van vaarscholen worden op een vergelijkbare manier geconsta50 teerd, geëxamineerd en toegekend als voorheen. Vaarscholen kunnen ook aan het eind van een cursus de paspoorten printen en meegeven aan de cursisten, zodat nog altijd de opleiding met tastbaar resultaat is. www.cwo.nl HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSMENS&BEDRIJF Werf op toernee Bij gebrek aan beurzen gaat de Franse productiewerf Bénéteau zelf op toernee. In zeven Europese landen, in de havens van hun dealers en met gebruik van de nieuwe modellen die daar al aanwezig zijn, organiseert het botenmerk bezichtigingen en proefvaarten. De road show gaat door Duitsland, Nederland (Bruinisse), Frankrijk, Italië, Noorwegen, Zweden en Engeland. Tijdens de show in Bruinisse, waar Nova Yachting, Jachtwerf Serry en Prins Watersport aan meewerken (de dealers van Bénéteau in Nederland) zijn 10 zeiljachten en 4 motorjachten te zien. In bijna al die jachten zijn ook proefvaarten mogelijk. www.beneteau.com Britse merken via Nijkerk Kubus Sports in Nijkerk is de nieuwe distributeur van de drie Britse watersportkledingen accessoiremerken Zhik, Wuzzo’s en Crew Saver. De merken zijn een toevoeging op de andere watersportmerken van de distributeur: KBH, Rouchette, O’Brien, Naish, Storm, STX en Prolimit. Het gamma omvat vrijwel alles wat nodig is voor funsport op het water, zoals kiteboarden, suppen kanovaren, golfsurfen of achter een motorboot op een banaan of band stuiteren. www.kubus-sports.nl SUP Clean Up-toer De afgelopen maand trok de SUP Clean Up-toer door Nederland, een toer waarbij suppers het water schoonmaken en afval inzamelen. De organisatie wil nog meer plaatsen aan doen. Ondernemers van een SUP-school kunnen de activiteit als bedrijfsuitje, speciaal evenement voor schoolklassen of als wekelijkse activiteit aanbieden. Sommige gemeenten betalen voor het opruimen van stadsgrachten vanaf het water, zodat een SUP-school een doorlopende bijverdienste heeft. Het initiatief komt van een drietal suppende dames uit Gouda, maar ook andere SUP-enthousiastelingen kunnen zich aansluiten. www.supcleanup.eu HISWA MAGAZINE 2 51

NIEUWSMENS&BEDRIJF Zaankanten met app De gemeente Zaanstad nam voor de beroepsvaart en woonboten de Blue Water App in gebruik voor het betalen van havengeld. Schippers van passagiersschepen, rondvaartboten en traditionele zeilvaart die aanleggen aan de gemeentekades voor het inschepen of afstappen van passagiers, kunnen via de app het juiste verschuldigde havengeld betalen. Dat geldt ook voor woonschepen aan gemeentelijke kades. De Blue Water App Professional werd speciaal voor het gebruik door beroepsvaart ontwikkeld, als aanvulling op de digitale reserverings- en betaalmogelijkheid voor de pleziervaart via deze app. www.bluewaterapp.nl Hoofdstad heft vaarbelasting Amsterdam gaat plezierjachten verplichten om een doorvaartvignet aan te schaffen. Deze kost 20 euro per vaartuig. Het doorvaartvignet is drie jaar geldig. Dit geldt ook voor passanten die de staande mast route van het IJ naar de ringvaart Haarlemmermeer varen. Wie behalve door de stad wil varen ook wil aanleggen aan een kade in de hoofdstad, moet het dagtarief betalen van 30 euro per boot. Een boot die het hele jaar aan een openbare kade in Amsterdam ligt, moet een aanlegvignet aanschaffen waarvan de prijs wordt berekend op basis van het aantal vierkante meters van de boot. Dit liggeld is over het algemeen hoger dan in een (commerciële) jachthaven. Jachten in een haven hoeven het aanlegvignet niet te kopen. Eerdere plannen van de gemeente voor deze vaarbelasting werden niet doorgevoerd omdat de kosten niet tegen de baten opwegen. Het is nog niet bekend wanneer de vignetten verkrijgbaar zijn. Tot die tijd wordt er niet gehandhaafd. HISWARECRON voerde eerder bezwaar tegen het plan. www.amsterdam.nl Yamaha Marine samen met Siren Een snelvarend jacht besturen vanaf de smartphone in je handpalm, dat is gekscherend het visioen van het CommandBlue programma van Yamaha Marine en Siren Marine, een Britse softwareleverancier. Siren Marine is gespecialiseerd in iot-toepassingen op boten: internet of things. Het maken van slimme en veilige connecties tussen machines onderling met een goede en eenvoudige bediening door de mens daaraan gekoppeld, is wat de samenwerking moet opleveren. www.sirenmarine.com 52 HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSMENS&BEDRIJF Vaarbewijs voor beroepsschippers Professionals die op werkboten, passagiersboten of andere kleine schepen varen voor hun werk kunnen het NauPro vaarbewijs halen. Hiermee tonen de beroepsmatige schippers van kleine schepen, waarvoor geen groot vaarbewijs nodig is, dat ze voor de uitvoering van hun beroep zijn gekwalificeerd zoals de arbo- en scheepvaartverkeerswet vereisen. Naast de kennis die hoort bij het klein vaarbewijs, leren de werkers op het water zaken over bootbeheersing, manoeuvreren en veiligheid. Redden van drenkelingen en hulp bij ongevallen maakt onderdeel uit van de cursus, die daadwerkelijk op het water wordt gegeven. De vaardigheden zijn praktisch en getoetst. De cursus wordt verzorgd vanuit een samenwerking van Vaarplezier, Aquaplanning en STC-KNRM. Het certificaat heeft geen erkenning van de overheid, maar wordt uitgegeven door STC-KNRM en is daarmee een serieus teken van vakbekwaamheid. www.vaarplezier.nl/naupro-vaarbewijs Wachtlijst examens vaarbewijs Als gevolg van de lockdown ontstaat een flinke wachtlijst van mensen die examen willen doen om hun vaarbewijs te halen. Veel meer mensen gaan in de zomer het water op, nu vakanties in het buitenland (bijna) niet mogelijk zijn. Maar het CBR die de examens afneemt, kan geen kandidaten ontvangen in een zaal. Het aantal aangevraagde examens steeg vorig jaar naar 40.000, vanaf 16.000 in 2016. De wachtlijst is zo lang dat het CBR geen nieuwe aanvragen voor vaarbewijsexamens meer aanneemt. Wie al een aanvraag heeft gedaan, kan pas het examen doen als het is toegestaan om met een groep mensen in een zaal bijeen te komen. www.cbr.nl HISWA MAGAZINE 2 Hoora wint geld voor Valk 3.0 Eva Meijer presenteerde op het Circo Circulair Business Design Track haar idee voor de Hoora Valk 3.0. Een boot die zo is ontworpen dat al het materiaal opnieuw kan worden benut na de levensduur van de boot. De wedstrijd om het meest circulaire productidee werd gehouden tijdens het Frysk Toerisme Kongres. Ondernemers uit de gastvrijheidindustrie presenteerden hun plannen. Meijer bedacht een elektrisch aangedreven sloep op basis van de romp van een Valk-zeilboot. Het polyester of zelfs een hele oude romp is herbruikbaar. Hergebruikt plastic van andere kringlopen kan worden gebruikt voor het 3D printen van de binnenschaal en het dek. De jury van Friese politici en innovatieplatforms vond het idee van Hoora Watersport het beste en kende een bedrag van 10.000 euro toe voor het verder uitwerken van het plan. Zie ook het artikel op pagina 42 waar Eva er meer over vertelt. www.hoora.nl 53

NIEUWSMENS&BEDRIJF Fusies en samenwerkingsverbanden • Elan Yachts en Oceanvolt gaan samenwerken in de ontwikkeling van elektrisch aangedreven motor- en zeiljachten. Beide bedrijven zijn tegenwoordig in Fins eigendom. www.oceanvolt.com • Instrumentenleverancier B&G en H2Boat gaan een samenwerking aan. Centraal daarin staat de implementatie van waterstof als energiebron in de watersport. www.h2boat.it • Restart Sailing richtte de Restart Sailing Tech Group op. Dit is een alliantie van software-ontwikkelaars, die verenigingen en commerciële organisatoren van zeilevenementen ondersteunen bij het implementeren van speciale computerprogramma’s voor zeilende evenementen. www.restartsailing.org Thuishavens nieuwe eigenaar Jachthaven Lelystad Haven Lelystad Haven heeft een nieuwe eigenaar en wordt onderdeel van de Thuishavens Groep met daarin Marina Muiderzand, Jachthaven Naarden en Jachthaven Bruinisse. In 2019 sloot Thuishavens Groep zich aan bij het Port Adhocnetwerk dat inmiddels uit tien jachthavens bestaat. De familie Dinant is al 30 jaar eigenaar en liet de jachthaven groeien tot een 54 succesvolle full-service haven met meer dan 550 ligplaatsen. Dit is vooral de verdienste van Martijn Dinant, die in 2001 het roer overnam van zijn ouders. Martijn: “Het is tijd voor verandering: ik wil mijn horizon verbreden en meer tijd doorbrengen met mijn gezin. Eind 2019 besloot ik de haven te verkopen en kwam vrij snel in contact met Port Adhoc. Ik heb met eigen ogen gezien hoe zij opereren na de fusie met Thuishavens. Zij laten de afzonderlijke jachthavens vrij in hun manier van werken en dat spreekt mij aan. Ik ben ervan overtuigd dat onze haven, onze klanten en mijn collega’s in goede handen komen.” Martijn Dinant blijft betrokken bij een bijzondere ontwikkeling in de haven: de realisatie van zeer luxe drijvende woonhuizen. De verwachting is dat in 2021 gestart kan worden met de verkoop. Het team van Lelystad Haven blijft ongewijzigd, al wordt ter vervanging van Martijn een hands-on havenmanager gezocht. www.lelystadhaven.nl / www.thuishavens.nl HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSMENS&BEDRIJF Datema Amsterdam trekt in bij Vrolijk Watersport Nautische boekhandel Datema Amsterdam trok onlangs in bij Vrolijk Watersport in Scheveningen. De boekhandel had altijd een winkel, maar besloot in 2019 uitsluitend verder te gaan met een webshop op nautisch gebied. Watersporters bleken echter toch meer behoefte aan persoonlijk advies te hebben bij de aanschaf van de juiste boeken en kaarten dan vooraf was voorzien. Ook eigenaar Joop Datema miste het persoonlijk contact met zijn klanten en vooral het kunnen uitwisselen van tips over vaargebieden, havens en actualiteiten. Daarom is er gekozen weer een fysieke winkel, naast de webshop, te starten. www.datema-amsterdam.nl Verhuizingen en kort nieuws • Verffabrikant De IJssel Coatings is als bedrijf lid geworden van de internationale koepelorganisatie van brancheverenigingen in de watersportsector ICOMIA. www.de-ijssel-coatings.nl • Lengers Yachts opende een vestiging in België. De Belgische directeur wordt ondernemer Philppe van de Reyse. Het adres is Zeedijk 780 in Knokke-Le-Zoute. www.lengersyachts.com • White Whale Yachtbrokers opende een kantoor op Ibiza. De makelaar aldaar is Nicolai Visser. Het adres is Casa Tanque den Torres, Lg Poligono 25 in Santa Eularia, ibiza@wwy.nl. www.uwjachtmakelaar.nl • Orange Nautical Services stopt. De huur van de bedrijfsloods is door de eigenaar per 15 mei opgezegd en het is (nog) niet gelukt om een andere lokatie te vinden voor de bedrijfsactiviteiten. www.nauticalservices.nl HISWA MAGAZINE 2 55

NIEUWSMENS&BEDRIJF Voorbereidingen HISWA te water in volle gang De HISWA te water kan zomaar de eerste beurs zijn die dit jaar wordt gehouden. De watersportbeurs is gepland van 1 tot en met 5 september in de Bataviahaven Lelystad. Het beursteam heeft de verkoop opgestart en is volop met de voorbereidingen bezig. Een nieuw logo symboliseert de nieuwe koers en de indeling krijgt een make-over. “We gaan voor het eerst de havenpier bij de beurs betrekken. Die extra gecreëerde ruimte wordt gebruikt voor sloepen, motorboten, multi-hulls en grote jachten. Aan de pier komt de driemaster De Stedemaeght te liggen, als een drijvend VIP-restaurant. Er is behoefte aan een plek waar bezoekers, maar ook exposanten met relaties even rustig kunnen zitten.’’ Er zijn verschillende mogelijkheden om aan de HISWA te water deel te nemen. Snelle inschrijvers worden beloond, want na 1 mei 2021 gaan de tarieven omhoog. www.hiswatewater.nl Brugbediening per app Watersporters kunnen vanaf dit vaarseizoen bij 16 bruggen in Friesland een brugopening aanvragen met een app. Deze service is een primeur in Nederland. Het watersportseizoen ging daar 27 maart van start. Brugwachters bedienen zeven dagen per week bruggen en sluizen. Het aanvragen van een brugopening kan dus met de Watersport-app, maar ook met een marifoon of met een druk op de aanmeldknop bij de brug. Het betreft vooral bruggen in belangrijke recreatieve en doorgaande vaarroutes. Watersporters kunnen in de app ook hun vaarroute invoeren en ontvangen vervolgens alle informatie die ze onderweg nodig hebben. In de app staan onder andere brugbedieningstijden, jachthavens, snelvaargebieden, elektrische oplaadpunten, aanlegplaatsen, vuilwaterpunten en actuele scheepvaartinformatie. Nieuw is dat de app tips geeft over het varen op drukke knooppunten. De app Watersport is beschikbaar in het Fries, Nederlands, Duits en Engels en gratis beschikbaar voor gebruikers van Apple en Android. www.fryslan.frl. 56 HISWA MAGAZINE 2

NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia • Albert Hakvoort senior is overleden. De jachtbouwer uit Monnickendam, de vierde generatie in de 101-jarige werf, overleed op 11 maart op 80-jarige leeftijd. • Jaap Kuiper van Kuiper Verzekeringen is overleden. De verzekeringsman met veel jachten in zijn portefeuille, overleed op 2 februari op 76-jarige leeftijd in Heerenveen • Paul Pels vierde op 1 maart dat hij 25 jaar havenmeester is bij de Koninklijke Zeil- en Roeivereeniging in Muiden. • Friso Visser is de nieuwe uitvoerend directeur van Heesen Yachts, de superjachtenbouwer uit Oss. • Anita Menken van Mercury Marine Benelux gaat met pensioen. Zij was 38 jaar lang werkzaam bij dit bedrijf. Zij was de contactpersoon voor veel klanten en dealers, organiseerde beurzen, en was altijd aanwezig op alle evenementen in de Benelux Albert Hakvort Sr Jaap Kuiper Friso Visser Paul Pels HISWA MAGAZINE 2 57

NIEUWSMENS&BEDRIJF Adverteren in HISWA Magazine Het vakblad voor de watersportbranche Ook dit jaar zijn er weer volop mogelijkheden om te adverteren in dit blad. Het volgende nummer van HISWA Magazine staat in het teken van export, innovatie en handel. Het blad kent een oplage van 6.000 exemplaren en wordt gratis verspreid onder HISWA Erkende Bedrijven en alle overige watersportbedrijven in Nederland. Denk aan jachthavens, jachtbouwers, charterbedrijven, reparatie- en onderhoudsbedrijven, watersportwinkels, importeurs, bootverhuurders en zeilscholen. Verder ontvangen belangrijke stakeholders bij het Rijk, provincies en gemeenten het blad. Er zijn verschillende mogelijkheden om te participeren in HISWA Magazine. Adverteren met een gewone advertentie, het plaatsen van een advertorial of het meesturen van een brochure of flyer (een insert). Met één advertentie, advertorial of insert in HISWA Magazine worden ruim 18.000 professionals in de watersport bereikt. Daarnaast is het blad online te lezen. Jaargang 28, nummer 2, april 2021 Dit is een uitgave van magazine MA G A Z I Thema: Recreatie & Toerisme Nederland herontdekt het water Jachthavens aan zet: Vakantiegevoel belangrijk Zeil- en vaarscholen in coronatijd Neem voor meer informatie over tarieven en mogelijkheden contact op met Frank van Gils: f.gils@roskammedia.nl of 06 53 88 82 66. www.hiswarecron.nl/magazines Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder het opstellen van contracten op maat en jachtbouw-, jachtverkoop-, jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr. Ivo van Emstede geldt als de grondlegger/opsteller van de 13 sets HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager edwin@vanemstedeslager.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging imf@vanemstedeslager.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstedeslager.nl

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Gratis kennissessies online marketing Het platform ComebackMarketing.nl van RED Online Marketing (TOP Supplier) helpt de reis- en recreatiebranche sterker uit de coronacrisis te komen. Via blogs, kennissessies en digitale ronde tafels verzorgen zij verbinding en delen ze kennis voor onder andere de recreatiebranche. Het platform heeft de tweede prijs gewonnen bij de Microsoft Advertising Awards. “Het idee ontstond in een teamoverleg. Stilzitten was geen optie. We wilden helpen waar we konden. Binnen een week was het platform er. Het platform heeft ons in werkuren al meer dan 100.000 euro gekost, maar alleen de energie al maakte alles waard,” aldus Roy Platje, oprichter en directeur van RED Online Marketing. Leden van HISWA-RECRON kunnen gratis deelnemen aan digitale kennissessies over bijvoorbeeld website-analyse, automation en YouTube. www.comebackmarketing.nl/kennissessies Besparen op energiekosten – sluit aan bij HISWA-RECRON Energie Steeds meer HISWA-leden sluiten zich aan bij inkoopcollectief HISWA-RECRON Energie van EnergyProof (TOP Supplier). Eén van hen is Lutz Jachthaven & Watervilla’s uit het Friese Balk. “We besparen sinds dit jaar veel geld op de energiekosten”, zegt eigenaar Maud Cornelis. “En daar zijn we natuurlijk erg tevreden over.” De jachthaven aan het Slotermeer is in 2017 aangekocht en telt 300 ligplaatsen. De voormalige camping wordt omgebouwd tot een villapark met een twintigtal luxe watervilla’s. Binnenkort start de verhuur van deze prachtige villa’s aan gasten en vakantiegangers. Toen het vorige energiecontract bij Vattenfall afliep, kwam Cornelis in contact met EnergyProof, het bureau achter het inkoopcollectief HISWARECRON Energie. Die nam de energiecontracten onder de loep. EnergyProof berekende dat de jachthaven ongeveer 3.000 euro per jaar op de energiekosten kon besparen. “Toen was de keuze gauw gemaakt ten opzichte van het oude contract”, vertelt Cornelis. “Maar niet alleen was de prijs veel gunstiger, de overstap naar het nieuwe contract verliep ook nog eens heel soepel. We zijn erg vriendelijk en efficiënt bijgestaan.” www.hiswarecronenergie.nl HISWA MAGAZINE 2 59

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Onderzoek: veel kansen voor jachthavens Muller Makelaardij (TOP Supplier) verrichtte opnieuw marktonderzoek onder jachthavens. Muller deed dit ook al in 2015. 113 jachthavenexploitanten participeerden in het onderzoek. Daaruit blijkt dat de bezettingsgraad bij commerciële jachthavens met 4% is gestegen. Bij gemeentehavens is er een daling te zien van 17%. Er is geen samenhang te vinden tussen de hoogte van de bezettingsgraad en het voorzieningenniveau. De regio Utrecht, Loosdrecht en Vinkeveen hanteren de hoogste ligplaatstarieven van Nederland: gemiddeld 1.782 euro. Deze prijzen zijn gebaseerd op een boot met een lengte van 10 meter. Voorheen was de regio Friese meren de voordeligste manier om voor langere tijd aan te meren, tegenwoordig is dat de regio Noord met een gemiddelde prijs van 725 euro. De regio Hollandse plassen staat met 95,43%. op de eerste plaats qua bezettingsgraad. Muller constateert dat er veel kansen liggen in de jachthavenmarkt. De verhuur van sloepen en ander boten is in opkomst. Er is behoefte om langer te verblijven in een jachthaven én er is behoefte aan extra faciliteiten voor alternatieve vormen van overnachting. Ligplaatshouders hebben naast de standaard voorzieningen behoefte aan een supermarkt of watersportwinkel bij de jachthaven. www.mullermakelaardij.nl/nieuws Herstelbudget van Aon helpt bij inkomensverlies Een ruime meerderheid van de ondernemers in Nederland is zakelijk gezien niet verzekerd voor ziekte, ongevallen en arbeidsongeschiktheid. Daarbovenop komt de coronacrisis, waardoor veel ondernemers noodgedwongen interen op hun buffers en daardoor onvoldoende financiële middelen achter de hand hebben. Ook als er wel sprake is van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) blijft overbrugging in veel gevallen nog steeds noodzakelijk wanneer ondernemers geconfronteerd worden met een ongeval, ziekte en/ of medische ingreep. Aon (Kennispartner) biedt als eerste in Nederland een oplossing zonder toelatingseisen: het Herstelbudget. Dit helpt ondernemers bij inkomensverlies. Het Herstelbudget geeft 60 de mogelijkheid om zelf de dekking te bepalen. Kies je als ondernemer bijvoorbeeld voor de Ongevallendekking, dan krijg je een uitkering na een ongeluk. Als je kiest voor uitgebreidere dekking voor Ongevallen en Ziekte ben je ook verzekerd in het geval van medische ingrepen vanwege kanker, reuma en andere ziektes. Het Herstelbudget kent drie uitkeringsniveaus: Brons, Zilver en Goud. www.zakelijk.aonverzekeringen.nl/verzekeringen HISWA MAGAZINE 2

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Checklist gezond en vitaal thuiswerken Veel mensen werken al maandenlang dagelijks vanuit huis. Voor kantoormedewerkers zal thuiswerken de norm blijven. Dit kan zorgen voor bijvoorbeeld nek- en schouderklachten of psychische klachten. Met de checklist ‘Gezond en vitaal thuiswerken’ van ArboNed (TOP Supplier) kun je direct zien of je alles rond thuiswerken goed hebt geregeld. Hoe meer vinkjes je zet, hoe meer uitval door thuiswerken je voorkomt. Zorgplicht als werkgever Als werkgever moet je volgens de Arbowet elke arbeidsplaats in het arbobeleid betrekken. Ook de thuiswerkplek. Als werkgever moet je nagaan of de thuiswerkplek bijvoorbeeld ergonomisch is ingericht. Ben je als werkgever ‘gedwongen’ door de coronamaatregelen om thuiswerken te faciliteren? Dan kan niet worden verwacht dat je direct de juiste spullen hebt voor iedereen of hebt gecheckt of alle werknemers goede werkplekken hebben. Je zorgplicht geldt echter nog steeds. De checklist van ArboNed helpt je om aan deze zorgplicht te voldoen. www.arboned.nl/checklist-thuiswerken Nieuw: vaarboek ‘Varen door Groningen’ Dat de provincie Groningen prachtige vergezichten, schilderachtige dorpjes op wierden en een historische hoofdstad ‘that never sleeps’ heeft, is bekend. Maar er is meer in Groningen en de mooiste manier om dat te ontdekken is per boot. Groningen kent ruim 850 kilometer aan vaarwegen zoals meren en kanalen. AbelLeisure (TOP Supplier) ontwikkelde acht meerdaagse vaarroutes die sfeervol worden weergegeven in een fotorijk boek. Er staan ook tips in om Groningen te voet of per fiets verder te ontdekken. Deze informatie staat ook op de bijbehorende informatiepanelen in de jachthavens. Het vaarboek is verkrijgbaar bij de deelnemende jachthavens. Alle acht vaarroutes zijn ook verkrijgbaar in de RoutAbel app. Watersporters krijgen hierbij ook tips als waar kun je afmeren, welke brug moet je zelf bedienen en waar is het leukste terras? Varen door Groningen is een samenwerking van HISWA-RECRON, Marketing Groningen, Routebureau Groningen, AbelLeisure en elf jachthavens en kwam mede tot stand dankzij een bijdrage van de Provincie Groningen. www.varen.groningen.nl HISWA MAGAZINE 2 61

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182 342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413 285 111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505

Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Gelukkig Vaarjaar! t u al klaar voor elektrisch varen? Elektrisch varen gaat hard. Geen wonder dat veel jachthavens zoeken naar de beste voorzieningen om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Seijsener Techniek is daarbij dè partij om mee in zee te gaan. Seijsener weet alles van elektrisch varen en noodzakelijke voorzieningen. Bijvoorbeeld van professionele stroomzuilen, gegarandeerd veilig leidingwerk en van de nieuwste techniek op het gebied van afrekensystemen. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Zoals het AanUit.net met een app die alles efficiënt regelt qua stroom en water: inloggen, aanzetten, gebruiken, uitloggen en afrekenen. Wat een gemak, voor havenmeesters en kapiteins. Meer weten over de betere voorzieningen voor elektrisch varen? Neem dan contact op met Seijsener dan weet u een ding zeker: het wordt een gelukkig vaarjaar! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64

Home