0

RECREACTIE 6 | oktober 2022 magazine over recreatie en toerisme Huurbescherming blijkt voldoende en andere uitkomsten van het Kameronderzoek Is recreatie en toerisme een alternatief voor landbouw? Evides moet ondernemers miljoenen terugbetalen De innovatieve aanpak van Up Events in Amsterdam

Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie

t e BLIJF NIET HANGEN IN EEN IDEE Denkt u al een tijdje aan het uitbreiden van uw bedrijf? Wij helpen u graag deze droom te realiseren. Wij zijn sinds 1974 gespecialiseerd in aan- en verkoop, taxaties en bedrijfsovernames in de dag- en verblijfsrecreatieve sector. Benieuwd naar ons actuele aanbod? Neem contact op met één van onze specialisten: Adri Mijnheer, Thijs Lunenburg, Rianne Jansen, Yvette Mijnheer, Maxx Hup of Harm-Jan Mooiweer. vandeloosdrechtrbm.nl Verblijfsrecreatie Watersport Dagrecreatie Sport en Wellness DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR F.A. Molijnlaan 28, 8071 AG Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63

AL MEER DAN 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN

colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Wanda van Eck, Jeff rey Belt, Stijn Boode Marike Rosier Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Richard Rademaker, Rutger van de Maat, Marjolein Mulder Opmaak: Dock35 Media Coverfoto: Max de Krijger Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700, 65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. PARTNERS IN BUSINESS: Manager Communicatie Euforie? Een nieuwe Recreactie vol onderwerpen die spelen in onze branche! Het lezen van alle artikelen gaf mij een bepaald gevoel dat ik lastig kon duiden. Het was een mix van zorgen, maar ook energie en zelfs euforie. In de wereld spelen zoveel ingewikkelde zaken die invloed hebben om mijn welbevinden. Ik maak me zorgen om het klimaat; het stikstofdossier, overstromingen en droogte. De oorlog in Oekraïne vind ik beangstigend dichtbij en mede daardoor zijn de energieprijzen en infl atie torenhoog. Bij enkele artikelen (Nationaal Programma Landelijk Gebied of de Visie van wethouder Kevin Rouwette van Valkenburg) lees ik over deze onderwerpen en word ik deels bevestigd in deze zorgen. Daarnaast geven andere (delen in de) artikelen mij juist weer energie. Ze laten zien dat er fl exibiliteit is, dat we weerbaar zijn en tot innovatieve oplossingen komen. Je voelt de energie die afspat van Pim ten Broeke en René de KENNISPARTNERS: Jong van Up Events, in de rubriek de Bezieling. De coverstory gaat over het onderzoek naar opkopen van vakantieparken. De conclusie heeft weinig te maken met ‘roofi nvesteerders’ en laat juist zien dat onze RECRON-voorwaarden bovenwettelijke bescherming bieden. Een artikel over besparen op energiegebruik bij zwembaden toont dat we zelf ook iets kunnen doen. Euforisch werd ik toen ik het artikel over de rechtszaak tegen Evides over onterecht betaald vastrecht voor water las. Ik ken het dossier al jaren, maar dat de lange adem van enkele ondernemers én van HISWA-RECRON nu eindelijk leidt tot gerechtigheid en tot het terugvloeien van miljoenen euro’s naar de sector is echt geweldig! Ik ben heel benieuwd naar jouw gevoel bij deze Recreactie, veel leesplezier! 06-2022 | Recreactie 5

Recreatie 15/16/17 NOVEMBER ’22 EVENEMENTENHAL HARDENBERG Kom naar dé enige vakbeurs in de Benelux voor de gehele Recreatiebranche! BESTEL UW GRATIS TICKET! Met code 2003 VERBLIJFSACCOMMODATIES, SPELEN & BEWEGEN, ENTERTAINMENT & GAMES, RECREATIETECHNIEK, ICT & SOFTWARE, FACILITAIR, DIENSTVERLENING, ZWEMBAD & WATER, TUIN & PARK, MOBILITEIT, INTERIEUR & STYLING, OUTDOOR LIVING EN HORECA WWW.RECREATIE-VAKBEURS.NL

inhoud Informatief Opinie 08 14 28 32 37 39 41 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory Interessant onderzoek na Kamermoties omtrent jaarplaatsen Landbouwhervorming Wat gaat er met al die grond gebeuren? Evides Waterbedrijf moet miljoenen terugbetalen na onterechte heff ingen Kennis delen Herstructurering goed voorbereiden Vakinfo Warmtepomp voor het buitenbad Productnieuws Een overzicht van de laatste innovaties 11 13 20 24 26 De visie Wethouder Rouwette van Valkenburg De provincies Wat speelt in Zuid-Holland en Zeeland? Mens&bedrijf De bezieling Up Events: personeelsbeleid en innovatie als sleutel tot succes Column Green Key RecreAnders 06-2022 | Recreactie 7

onder de aandacht Dashboard ondermijning op vakantieparken In de vorige Recreactie ging de coverstory over het onderzoek naar ondermijning op vakantieparken. Inmiddels heeft het CBS in het kader van Vitale Vakantieparken een dashboard online gezet dat de ondermijning in beeld wil brengen. Daartoe zijn voor zeven provincies diverse variabelen in kaart gebracht. Dan gaat het om permanente bewoning, aantallen incidenten, het aantal ‘verdachten’ en het aantal mensen met problematische schulden dat op vakantieparken woont. Ook de mate van uitponding wordt in beeld gebracht. De gegevens zijn niet te herleiden naar bedrijven of personen. “Prima om meer inzicht te krijgen in de problematiek op deze semi-woonparken”, oordeelt Jeffrey Belt, hoofd afdeling Leisure & Recreatie bij HISWA-RECRON. “Het betreft parken die vaak al onttrokken zijn uit het recreatieaanbod en waar geen of nauwelijks recreatie meer plaatsvindt. Als brancheorganisatie nemen we afstand van ondermijnende activiteiten.” https://dashboards.cbs.nl/v3/vakantieparken/ 13.000 leads via recron.nl In januari ging recron.nl van start als het nieuwe vakantieplatform voor consumenten. Sindsdien is veel energie gestoken in het verbeteren van de content en de zichtbaarheid op Google. Die is continu verbeterd. “We worden steeds beter gevonden en dat vertaalt zich weer in het aantal doorkliks naar de websites van de HISWA-RECRON leden”, vertelt Jan Ybema, projectleider Online Marketing. “Uit de statistische analyse blijkt dat de bedrijfsprofielen positief scoren in Google. Sinds januari zijn er bijna 45.000 bedrijfsprofielen bekeken en is er meer dan 13.000 keer doorgeklikt naar de site van een HISWA-RECRON lid. Die ‘doorklikratio’ van 29% is bovengemiddeld goed. Voor een goede AdWord-campagne in Google is dat slechts 5%. Recron.nl ontwikkelt zich dus als een prima leadgenerator.” Meer informatie bij Jan Ybema j.ybema@hiswarecron.nl Hans Louwers (KCI) overleden Op 13 september overleed volkomen onverwacht Hans Louwers, secretaris van branchevereniging KCI (Nederlandse Kampeer en Caravan Industrie). Hans werd 55. Hij had een grote passie voor de kampeerwereld, een groot hart met een tomeloze creativiteit, inzet en betrokkenheid. We hebben Hans leren kennen als een zeer optimistisch en aimabel mens, met visie en een open mind. Ook in zijn contacten met leden, relaties, branchegenoten en media wist Hans feilloos kamperen op een positieve manier over het voetlicht te brengen. HISWA-RECRON was de afgelopen periode met de KCI in overleg om de Kampeerkoepel op te richten. Wij zullen het enthousiasme en de toewijding van Hans zeer gaan missen en wensen familie, vrienden en andere naasten veel sterkte bij het verwerken van dit verlies. 8 Recreactie | 06-2022 Foto: Maarten Bokslag

Hoe vind je nieuwe medewerkers? Hoe kun je het beste nieuwe medewerkers vinden voor je recreatiebedrijf? Dat is de vraag die vijf communicatiestudenten van Hogeschool Utrecht in het kader van hun studie onderzoeken, in opdracht van HISWA-RECRON. Want het personeelsgebrek wordt snel groter. Dus welke (social) media worden het meest gebruikt door de doelgroep van mbo- en hbo-studenten? En welke boodschap moet je als bedrijf uitdragen? “Het is de bedoeling dat er heel concrete resultaten uitkomen, waar ondernemers mee aan de slag kunnen”, vertelt Rosemarijn de Jong, begeleider vanuit HISWA-RECRON. “15 september was de eerste bijeenkomst en de communicatiestudenten zijn super enthousiast om te starten met het onderzoek. Ik verwacht er veel van.” Meer informatie bij Rosemarijn de Jong r.dejong@hiswarecron.nl ABN AMRO: zorgen om gastvrijheidssector De inflatie is hoog en het consumentenvertrouwen laag: het meest recente sectorrapport voor de gastvrijheidssector van ABN AMRO signaleert donkere wolken aan de horizon. Toch zijn de resultaten op het moment (september 2022) niet slecht: de bestedingen (met name in de horeca) namen fors toe, na afschaffing van alle coronamaatregelen. Ook na de uitbraak van de oorlog in Oekraïne bleven de bestedingen hoog. Veel mensen hebben vakanties geboekt. Hiervoor wordt onder meer het spaargeld aangewend dat tijdens de coronapandemie is opgepot. Bij de overnachtingen doen vooral campings het goed (+18 procent), wat vrijwel geheel te danken is aan een kwart meer Nederlandse gasten. Ook vakantieparken deden het afgelopen jaar goed. Toch is er een afname van het totale aantal overnachtingen ten opzichte van 2019. Met name hotels (-14 procent) en groepsaccommodaties (-6 procent) zijn nog niet volledig hersteld. Extra bemonstering voor zwembaden Op 1 januari 2023 is het (vrijwel zeker) zo ver: de Omgevingswet treedt in werking. Voor zwembaden gaat er dan veel veranderen. Zwembaden moeten gaan werken met een risicoanalyse en beheersplan om risico’s op het gebied van hygiëne en veiligheid te inventariseren, te beoordelen en te borgen. Het gaat daarbij in het bijzonder om risico’s op verdrinking, gezondheidsschade en letsel. Waar het gaat om de metingen worden een aantal grenswaarden van bestaande parameters verlegd. Zwembaden moeten die vanaf 1 januari 2023 laten meten, waarbij ook direct wordt getoetst en gehandhaafd. Daarnaast moet per 1 januari een groot aantal nieuwe parameters worden bemonsterd. Daarop wordt wel direct getoetst, maar het eerste jaar nog niet gehandhaafd. Het door een geaccrediteerd laboratorium uit te voeren maandelijkse onderzoek wordt veel uitgebreider en daarmee ook duurder. Voor meer informatie kun je terecht bij het geaccrediteerd laboratorium dat je nu gebruikt. Of kijk in de kennisbank van hiswarecron.nl. 06-2022 | Recreactie 9 Foto: Molecaten Foto: Dhinand Kleine

Alle seizoenen buiten genieten! Terrasmeubilair is er niet alleen voor de zonnige zomerse dagen. Ook in de andere seizoenen laat u met comfortabele stoelen of loungebanken uw gasten de natuur beleven. Onder een veranda of in de open lucht? Samen gaan wij op zoek naar de beste buitenbeleving voor uw gast en het meest onderhoudsvrije terrasmeubilair voor de technische dienst. Laat u inspireren door de specialisten van Madino. €445 5-delige tuinset www.madino.nl 0488 440138 info@madino.nl SAMEN SIGNALEN HERKENNEN VAN UITBUITING Als recreatieondernemer wilt u dat mensen komen ontspannen op uw vakantiepark en dat medewerkers focussen op een zorgeloze vakantie voor uw gasten. Maar helaas zijn Nederlandse vakantieparken ook steeds vaker uitvalsbasis voor illegale activiteiten, zoals prostitutie van minderjarigen. Dit is niet alleen schadelijk voor het imago van het vakantiepark, maar ook verboden. Van directeur en receptionist tot aan manager, technische dienst en schoonmaker: iedereen moet signalen van seksuele en arbeidsuitbuiting kunnen herkennen. Defence for Children ontwikkelde daarom samen met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid en de politie gratis online-trainingen voor vakantieparkmedewerkers. Doe ook mee en volg met uw medewerkers deze trainingen. Zodat alle Nederlandse vakantieparken de veilige ontspanningsplek blijven waar ze voor zijn bedoeld en slachtoffers van mensenhandel worden herkend en geholpen. Kijk op: hetccv.nl/defenceforchildren Kijk op: hetccv.nl/defenceforchildren

onder de aandacht column Hoeveel moeten de prijzen stijgen? De inflatie is nog steeds erg hoog. Binnenkort moeten de prijzen voor 2023 aan de gasten en klanten bekend gemaakt worden. Hoe zal dan de prijsontwikkeling voor 2023 zijn? En hoever mág je gaan? Op de site van HISWA-RECRON buigt Marcel Tap zich over deze vragen. “Momenteel ligt de prijsindex zelfs iets boven de 10%. Je weet niet waar we op uitkomen en dat is lastig. Maar een belangrijk deel van de hoge prijsindex wordt veroorzaakt door de energieprijzen. Daar waar mogelijk zouden de energiekosten dus apart in rekening gebracht moeten worden. Zo beweeg je ook gedurende het jaar mee met de marktprijs.” Ook het jaargeld voor gasten met een vaste staanplaats zal in veel gevallen flink omhoog moeten om de stijgende kosten af te dekken. Tap: "Het is vaste jurisprudentie van de Geschillencommissie dat bij prijsverhogingen van 10% en meer een globale motiveringsplicht geldt, én een aanzegperiode van 18 maanden. Niet duidelijk is of dit ook van toepassing is in deze uitzonderlijke tijden met extreme inflatiecijfers”. Hiswarecron.nl » Kennisbank De drie doelen van een accu Steeds meer ondernemers informeren bij mij naar energie-opslag. Dan gaat het om accu’s en voor recreatiebedrijven mogen die een flink vermogen hebben; het gaat al gauw om één of meerdere 35 kW accu’s. Die accu’s zijn niet goedkoop. De prijs kan met name op het gebied van installatiekosten sterk uiteenlopen. We gaan in een voorbeeld even uit van 40.000 euro. Daar kan vaak nog wat investeringsaftrek vanaf. Dat geld kan in een jaar of tien worden terugverdiend. Daartoe zijn er drie verdienmodellen. De eerste ligt voor de hand: het voorzien in je eigen stroomgebruik op momenten dat de zon niet schijnt en je zonnepanelen geen opbrengst hebben. Voor bedrijven met een Nieuwe leden Tussen 15 augustus en 15 september zijn de volgende bedrijven lid geworden van HISWA-RECRON. Welkom! • Verblijf bij Hygge, Bergeijk, www.verblijfbijhygge.nl • Advanced Yacht Consulting, Zaltbommel, www.ayc-nl.nl • Loo Mare, Merselo, https://loomare.nl • Camping De Beekhoek, Ulvenhout, www.campingdebeekhoek.nl grootverbruikersaansluiting is er geen salderingsregeling, dus dit levert direct winst op. Zéker met de snel stijgende energieprijzen. Maar er zijn nog twee verdienmodellen, en die zijn minstens zo interessant. Ten eerste is er de besparing op de kosten van netbeheer. Met een accu kan je bijvoorbeeld je aansluitwaarde verlagen of een verzwaring voorkomen en verlaag je de pieken van je stroomgebruik. Stel dat je nu betaalt voor een piek van 81 kW en dat kan (dankzij een 35 kW accu) verlaagd worden naar 51 kW. Dan scheelt dat je 1.200 euro per jaar. Het derde verdienmodel heeft te maken met het beschikbaar stellen van je accu ten behoeve van reservecapaciteit voor het Nederlandse stroomnet. De landelijke netbeheerder Tennet betaalt daarvoor. Zo kan Tennet de pieken en dalen in het netwerk als geheel opvangen. Afhankelijk van de beschikbaarheid kan de vergoeding door Tennet oplopen tot circa 1.500 euro per jaar. Een accu voor energie-opslag is een duurzame investering, met een gezonde terugverdientijd. Ik verwacht dat steeds meer Green Key-bedrijven dat de komende jaren gaan inzien. Wij denken graag met je mee! Richard Rademaker, keurmeester Stichting KMVK Meer weten over Green Key? Neem contact op met Erik van Dijk E: erik@kmvk.nl T: 06 - 12 81 06 41 06-2022 | Recreactie 11 Foto: Roompot Foto: Loo Mare

AUTOMATISCHE BODEMZUIGERS VOOR OPENBARE ZWEMBADEN powered by po az De automatische bodemzuigers van Dolphin zijn gebruiksvriendelijk en ontworpen voor bijna alle soorten, maten en vormen zwembaden. Ideaal voor openbare zwembaden, hotels, resorts en campings. Wilt u meer weten of heeft u interesse in een demo bij u op locatie? Bel ons: +31 (0)40 285 66 58 of stuur een mail naar support@pomaz.nl

Foto: Ditta van Ekris Foto: Wanda van Eck onder de aandacht RecreAnders 2022 prima jaar voor de verblijfsrecreatie Stratech verzamelt als leverancier van reserveringssystemen nauwkeurige boekingsgegevens. Over heel 2022 zal de bedrijfsgroep verblijfsrecreatie een nog beter seizoen draaien dan 2021, concludeert Stratech op basis van de boekingen. Gemiddeld is er 10% meer omzet behaald en ruim 8% meer boekingen. De omzetstijging komt door hogere prijzen, maar ook door een betere bezetting. Opvallend is dat de omzetstijging met name te danken is aan de speciale perioden in het voorseizoen (Pasen, meivakantie, Hemelvaart, Pinksteren). Deze perioden hebben aanzienlijk beter gepresteerd dan vorig jaar. De zomervakantie is qua omzet gelijk gebleven. Het aandeel van Duitse en Belgische gasten is nog steeds lager dan vóór de coronapandemie, maar varieert sterk per bedrijf. Het najaar ziet er vooralsnog positief uit. Zo staat er gemiddeld bijna 12% meer omzet geboekt voor de herfstvakantie dan in 2021. Rutger van de Maat ondernemer Seizoensverkorting Onlangs pakte ik de campingfl ight to lowlands Stratech werd recent Partner in Business van HISWA-RECRON 280 slaapplekken voor Oekraïners Dit voorjaar kreeg HISWA-RECRON Zeeland wederom de vraag van de veiligheidsregio om te kijken of er bij recreatiebedrijven tijdelijke opvang voor Oekraïense vluchtelingen mogelijk is. De Zeeuwse bedrijven kwamen samen tot een aanbod voor opvang van 280 Oekraïense vluchtelingen. De wintervaste accommodaties worden tussen oktober en maart ter beschikking gesteld. “Het is nog niet zeker hoeveel plekken er ook werkelijk worden benut”, vertelt HISWA-RECRON regiomanager Björn Schutz. “Het zijn de gemeenten die uiteindelijk bepalen of ze gebruik willen maken van de aangeboden overnachtingscapaciteit. Maar onze leden hebben zich hier van hun beste kant laten zien. Geweldig.” paradise. Een groot meerdaags festival. Ik wist niet wat ik zag. Op het glampingterrein stonden al 4.000 opgebouwde tenten. Er waren meer restaurants dan in mijn nabije omgeving, wellnesscentra, een complete infrastructuur en duizenden bezoekers met een hoog bestedingspatroon. Ik was er een dagje. In de auto terug heb ik een paar sommetjes gemaakt, met de conclusie: het kost wat, maar dan heb je ook wat. Veel ondernemers zullen rond deze tijd van het jaar weer worstelen met de vraag of het openhouden van de faciliteiten er eigenlijk nog wel uit kan. Ook seizoensverlenging is bij veel campings en vakantieparken een jaarlijks terugkerend onderwerp. Door een betere bezetting buiten het hoogseizoen, wordt er namelijk meer verdiend. Maar levert dit eigenlijk wel genoeg op? Voorzieningen voor een betere jaarrond exploitatie zijn nog kapitaalintensiever. Het is de vraag of het rendement dan voldoende is in tijden dat de vraag dermate minder is. Waarom niet nóg meer investeren op het moment dat de vraag en de opbrengsten het grootst zijn? Er valt misschien wel veel meer te verdienen in het hoogseizoen. In Spanje zie je dit soort modellen. Camping Las Dunas gaat in mei open en half september gaan ze volledig dicht. Minder kosten, minder medewerkers. Meer tijd voor onderhoud en voorbereiding. Voor hen is dit het beste model om de maximale winst over te houden. Het grote verschil? Lowlands is 80 hectare groot. Toch is Las Dunas ‘slechts’ 27 hectare groot. Seizoensverkorting is misschien wel de beste oplossing om meer uit het aantal hectare te halen. Zo kun je op de drukste momenten zoveel mogelijk waarde toevoegen. Bovendien kan het voor een fl ink aantal bedrijven bijdragen aan het onderscheidend vermogen. Je wordt tenslotte niet overal wakker met concerten van Stromae en Goldband. 06-2022 | Recreactie 13

coverstory Kamermoties leiden tot informatief onderzoek Extra huurbescherming overbodig Dit voorjaar werden in de Tweede Kamer twee moties aangenomen omtrent het afnemend aantal vaste plaatsen op campings. Als antwoord liet de minister onderzoek doen naar aantallen jaarplaatsen op campings, overnames door internationale ketens en de eventuele noodzaak tot extra huurbescherming voor mensen met jaarplaatsen. Een van de conclusies: de RECRON-voorwaarden bieden consumenten bovenwettelijke bescherming. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Max de Krijger, De Holterberg Het Onderzoek Opkopen Vakantieparken werd uitgevoerd door onderzoekers van CELTH, Erasmus UPT en NRIT. Aanleiding voor het onderzoek zijn twee moties van de SP, die eind vorig jaar door de Tweede Kamer zijn aangenomen. De eerste motie 14 Recreactie | 06-2022 vroeg om onderzoek naar de vermeende overnamegolf door buitenlandse ‘roofinvesteerders’ (de term die de SP gebruikt), die massaal jaarplaatsen zouden vervangen door luxe verhuurbungalows en chalets. In de tweede motie werd gevraagd of de rechten van huurders van jaarplaatsen niet beter beschermd moeten worden, namelijk door dit op te nemen in het huurrecht dat voor woonruimte geldt.

Van een overnamegolf is geen sprake, constateren de onderzoekers Kengetallen De onderzoekers hebben veel kengetallen in beeld gebracht. In totaal zijn er 3.881 vakantieparken in Nederland, stellen zij. Op 961 van die parken zijn momenteel 119 duizend jaarplaatsen. Dat zijn er 3,5% minder dan vijf jaar geleden. Ook voor de komende jaren wordt een dergelijke afname van het aantal jaarplaatsen verwacht. Jaarplaatsen hebben echter nog steeds een groot aandeel (33%) in het totale aanbod aan verblijfsrecreatieve accommodaties en standplaatsen. Ketens van recreatieparken spelen op de totale markt een bescheiden rol, constateren de onderzoekers. Van alle vakantieparken is 14% bij een keten aangesloten en van alle jaarplaatsen is 20% in beheer bij een ketenorganisatie. Wel valt op dat parken die worden overgenomen relatief vaak worden geherstructureerd. Dat wil zeggen dat jaarplaatsen en toeristische plaatsen verdwijnen ten gunste van chalets en bungalows voor de toeristische verhuur. Wachtlijsten Van een overnamegolf is geen sprake, constateren de onderzoekers. Van een dramatische afname van het aantal jaarplaatsen ook niet. Toch begrijpen de onderzoekers dat voor de individuele huurder een opzegging van de jaarplaats heel vervelend is. Wat de huurders vooral parten speelt is het geringe 06-2022 | Recreactie 15 >

coverstory ‘De markt vraagt luxere verblijven, die gehuurd kunnen worden’ aanbod aan vervangende jaarplaatsen. Slechts 1,5% van het totale aanbod is vrij beschikbaar en een meerderheid van de parken heeft een (flinke) wachtlijst. Na opzeggen van de jaarplaats is het voor veel huurders lastig om elders een nieuwe standplaats te vinden. Vandaar dat de SP pleit voor toepassing van het huurrecht voor jaarplaatsen op campings. Met dat idee maken de onderzoekers korte metten. Zij stellen dat toepassing van het huurrecht ondernemers – eigenaars van de grond en alle voorzieningen – ernstig beperkt in de exploitatiemogelijkheden van het vakantiepark. Zij schrijven: ‘Die beperking van mogelijkheden staat in geen verhouding tot de vele rechten die huurders nu al hebben ten aanzien van het opzeggen van het huurcontract van de jaarplaats. Bovendien blijkt uit het programma Vitale Vakantieparken overduidelijk dat vakantieparken met goed ondernemerschap, die aansluiten bij de marktbehoefte, de grootste kans hebben om vitaal te blijven. Parken waar ondernemers door huurbescherming niet kunnen herstructureren worden beperkt in hun mogelijkheden tot innovatie en aansluiting op de marktvraag.’ Lobby-jargon De SP schrijft in de persberichten bij de Kamermoties steevast over de verroompotisering van de campings. Baptiste van Outryve, manager Corporate Communication bij Roompot, is daar erg ongelukkig mee. “Het is typisch lobby­jargon”, vertelt hij. “Je pakt een bekende naam en hangt daar je betoog aan op. Maar uit het onderzoek blijkt dat wij in de afgelopen jaren helemaal geen campings hebben gekocht om te herontwikkelen. En er verdwijnen bij ons nauwelijks jaarplaatsen. Sterker: ons park in Kamperland wordt uitgebreid en daarbij houden we juist jaarplaatsen in stand. Want wij willen ook die mensen met jaarplaatsen graag als gast behouden.” Roompot Beach Resort in Kamperland wordt in de toekomst geherstructureerd. Het park telt ruim 570 jaarplaatsen. “Die staan dicht op elkaar en hebben niet meer de juiste voorzieningen, zoals internet en voldoende zware stroomaansluitingen. De infra moet dus toch op de schop”, legt Van Outryve uit. “Samen met gemeente en huurders van jaarplaatsen hebben we overlegd hoe we dit kunnen aanpakken. Daarbij zijn we erop uitgekomen dat we op de bestaande locatie mogen herstructureren. Ernaast plannen we een uitbreiding van het park. Een geheel nieuwe ontwikkeling, met enkel jaarplaatsen. Nu overleggen we met de huurders welke voorzieningen we daar zullen aanleggen. Willen ze bijvoorbeeld van het gas af? Willen ze parkeren op de eigen standplaats of liever op parkeereilanden? Wat voor een soort internetvoorziening willen ze? Zo houden we de jaarplaatsen in stand, maar maken we er weer een product van dat past bij de wensen van de gast.” Herstructureren Jeffrey Belt, hoofd afdeling Leisure & Recreatie bij HISWARECRON, beschouwt het onderzoek als heel waardevol. “De onderzoekers hebben veel gegevens over de sector verzameld > Impact op omgeving is wisselend In een van de moties van Kamerlid Beckerman (SP) werd specifiek gevraagd naar de natuurschade die ontstaat bij de overstap van jaarplaatsen naar vakantiewoningen. De impact op de natuur is niet eenduidig vast te stellen, constateren de onderzoekers. Na een transitie zijn deze parken zelf in potentie duurzamer, maar het effect daarvan wordt deels tenietgedaan door hogere aantallen en frequentie van gasten. 06-2022 | Recreactie 17

Ron, hoe hou ik grip op mijn resultaat en de kosten? Wil je dat jouw gasten het naar hun zin hebben? En wil je zelf grip hebben op het resultaat? Dan heb je behoefte aan iemand die je markt kent. Iemand die je niet alleen helpt met je (salaris)adminstratie, maar ook met financieringsoplossingen en het verbeteren van je rendement. De recreatie- en horecaspecialisten van Countus hebben hier veel ervaring mee en kunnen jou helpen met het maken van strategische keuzes. Hiervoor hebben we zelfs een speciaal expertiseteam in het leven geroepen: Bertijn Vos, Jesca Wemmenhove en Ron Koopmeiners. Wil jij een keer brainstormen over de mogelijkheden voor jouw bedrijf? Neem vrijblijvend contact met ons op. Expertiseteam Recreatie & Horeca recreatie-horeca@countus.nl COUNTUS.NL/RECREATIE Wordt u geconfronteerd met extreem hoge energiekosten? Bespaar 25% op uw verbruik Niemand aanwezig? Temperatuur omlaag! Optioneel op afstand instelbaar en te koppelen met uw reserveringssysteem De slimme ICY Timer Thermostaat www.icy.nl Komend stookseizoen terugverdiend

coverstory en brengen duidelijk nuances aan in de discussie. Bijvoorbeeld over de mate waarin vakantieparken worden opgekocht, of de vermeende schade aan de natuur. Duidelijk wordt ook dat er geen sprake is van een massaal opkopen van campings en vakantieparken door grote concerns. Wel zie je dat de vraag van de gast verandert en dat er als gevolg daarvan wordt geherstructureerd. De markt vraagt luxere verblijven. Ondernemers spelen daarop in door jaarplaatsen en toeristische plaatsen in te ruilen voor vakantiewoningen en chalets, die verhuurd kunnen worden. En als er jaarplaatsen moeten verdwijnen, moet dat netjes gebeuren, volgens de RECRON­voorwaarden. Het is daarna aan gemeenten om te toetsen of er natuurschade optreedt. Zij hebben daarvoor voldoende ruimtelijke ordeningsinstrumenten tot hun beschikking. Al geeft het onderzoek wel aan dat gemeenten daar niet altijd gebruik van maken.” Meer huurbescherming voor mensen die jaarplaatsen huren is niet nodig en niet wenselijk, constateren de onderzoekers. De RECRON­voorwaarden voor vaste plaatsen – tot stand gekomen in nauw overleg met Consumentenbond en ANWB – blijken na een juridische check een prima garantie voor de rechten van de huurder. Belt weet waar de schoen wringt: “Het probleem is dat de huurders een stacaravan kopen, die vaak al op een plek staat. Na verloop van jaren realiseren ze zich niet meer wat ze hebben gekocht – een stacaravan – en dat ze de plek huren op een jaarcontract. En dat is en blijft dus jaarlijks opzegbaar, als de ondernemer gegronde redenen heeft. Daarnaast is het probleem dat niet de hele markt de RECRON­voorwaarden hanteert. Het zou voor iedereen duidelijker zijn om ze tot een standaard te maken voor de hele sector.” ‘Bij verkoop van een stacaravan mag je de standplaats niet meetellen’ Schrijnende gevallen ‘Géén permanente bewoning’ Bianca Veneklaas van Camping de Holterberg in Holten houdt de circa tachtig jaarplaatsen op haar bedrijf in stand. Maar zij is fel gekant tegen permanente bewoning. “In deze hele discussie wordt wonen vaak verward met recreatie. Mijn mening is dat permanente bewoning en huisvesting van bijvoorbeeld arbeidsmigranten niet thuishoren op een recreatiepark. Dat heeft niets met vrijetijdsbesteding te maken. We willen dat onze branche vitaal blijft en dat kan alleen als je duidelijk afstand neemt van die permanente bewoning.” Maar zoals verouderde camping soms weg dreigen te zakken naar het niveau van Camping Fort Oranje, vormt ook uitponden en het bouwen van chalets en bungalows een risico, merkt Veneklaas op. “Er zijn prima ketens hoor, die alles netjes onderhouden en exploiteren. Maar er zijn er ook die eerst als projectontwikkelaar zo snel mogelijk veel geld willen verdienen, daarna het park in de verhuur gooien en weinig aandacht besteden aan onderhoud of toezicht. Dan gaan mensen er permanent wonen en heb je er na tien of twintig jaar weer een probleem bij. Dat moeten we echt zien te voorkomen. Hoe? Ik denk dat de bal daar ligt bij de gemeenten. En voor zelfstandige ondernemers geldt: probeer je bedrijf sterk te houden. Onderneem actief en focus op recreatie. Zoek samenwerking met collega’s en pak de marketing samen op. Wij zitten bij Ardoer en dat bevalt ons heel goed.” Belt ontkent niet dat er schrijnende gevallen bestaan. Zoals mensen die een nieuwe stacaravan hebben geplaatst en een jaar later te horen krijgen dat hun plaats verdwijnt. “Natuurlijk moet de ondernemer zo ruim tevoren als mogelijk melden dat iemand zijn plek verliest. Maar voor consumenten blijft ook gelden: realiseer je wat je koopt en lees de voorwaarden. Je koopt vrijwel altijd een chalet of stacaravan, niet de grond. De caravan blijft gewoon zijn dagwaarde houden, net als een tweedehands auto. Maar de waarde van de standplaats mag nooit meetellen. Die moet je dus ook niet betalen, als je een caravan koopt en de huur van de standplaats over kunt nemen.” Misschien is het toch tijd de RECRON­voorwaarden te vernieuwen? “Die discussie loopt natuurlijk altijd. We denken er regelmatig over na of er nog evenwicht is tussen huurder en verhuurder. Het kan de ene of de andere kant op worden aangepast. Maar of we daar de problemen van gedupeerde gasten mee oplossen betwijfel ik. De kern van het probleem is: die standplaats is gehuurd. Die is niet van jou.” 06-2022 | Recreactie 19

de bezieling Pim ten Broeke en René de Jong van Up Events Personeelsbeleid als basis voor het succes Door op tijd de bakens te verzetten en het activiteitenprogramma volledig online te voeren, behaalde het Amsterdamse Up Events op het dieptepunt van de lockdown een hogere omzet dan ooit tevoren. Ze houden daar van snel schakelen. Daarnaast is het personeelsbeleid de sleutel tot succes: het allesoverheersende gevoel dat de medewerkers ertoe doen. En dat ze er samen aan werken om elke dag iets beter te worden. vertelt Pim ten Broeke, senior business developer. Samen met algemeen manager René de Jong is hij aangeschoven voor het interview met Recreactie. “Met de nieuwe naam Up Events en een totaal nieuwe branding zijn we gaan werken aan professionalisering en continue verbetering van onze events”, vertelt Pim. “Het uitgangspunt is dat we verwachtingen altijd willen overtreffen. Dat nemen we heel letterlijk: we zorgen altijd voor een element, een spel of activiteit die tevoren niet was aangekondigd. Zo blijven we ook onze vaste relaties verrassen.” Die focus op kwaliteit gaat heel ver. Is de klant ergens niet volledig tevreden over? Dan hoeft dat niet betaald te worden. Maar bovendien mag de klant terugkomen om het volledig gratis opnieuw te doen. Zo maak je vrienden – en dat vertaalt zich in groei. Pim ten Broeke (links) en René de Jong Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Up Events Up Events is een evenementenbureau dat grotendeels is gericht op de zakelijke markt. Het is een door-ontwikkeling van Kunstgras Events, het bedrijf dat zestien jaar geleden werd opgezet door Martijn Lentjes – samen met Daniël Mulder nog steeds eigenaar van het bedrijf. Kunstgras Events was gericht op talentontwikkeling voor scholen. Het groeide al snel uit tot een succesvol bedrijf, met meer dan honderd activiteiten en veel verschillende lespakketten. Toen de subsidies in het onderwijs wegvielen schakelde Kunstgras over naar sportieve en creatieve activiteiten voor bedrijven. Al snel kwamen daar een escaperoom en een mobiele escape-bus bij. Daarmee was het Amsterdamse bedrijf één van de eerste van Nederland en het was een schot in de roos. Verhuizing Zes jaar geleden groeide Kunstgras Events uit zijn jasje en werd een veel groter evenemententerrein gevonden aan de westkant van Amsterdam. Daarbij werd ook de focus nieuw bepaald, 20 Recreactie | 06-2022 Beachclub Waar op de oude locatie groepen tot vijftig mensen welkom waren, zijn groepen van meerdere honderden mensen op het huidige terrein van 4 hectare geen probleem. Er staan zeven loodsen, die volledig zelfvoorzienend zijn. Er kunnen dus ook veel groepen tegelijk komen, voor activiteiten als boogschieten, archery tag, lasergames en escaperooms. Er is een beachclub met zandstrand, waar feesten tot zo’n 600 mensen plaats

‘Het uitgangspunt is dat we verwachtingen altijd willen overtreffen’ vinden. Robinson Crusoe is een zeskamp met een capaciteit van 380 mensen, waarbij teambuilding en competitie worden gecombineerd. Zoals het bedrijf de afgelopen tien jaar diverse malen de bakens heeft verzet, gebeurde dat ook in 2020. Vanaf maart legde de lockdown alle activiteiten plat. Voor oprichter Martijn een prima reden om zich te richten op online events, vertelt René de Jong. “Hij bouwde games die je in een team kon spelen. Al snel konden we dat aanbieden. Het begon vrij rustig, met een paar games per dag. In de zomer van 2020 liep dat op tot 150-160 deelnemers per week. Dat waren vooral kids. Maar toen eind dat jaar de tweede lockdown kwam, liep het helemaal uit de hand. Elk bedrijf wilde dringend werken aan teambuilding en het groepsgevoel versterken. Opeens kregen we zestig aanvragen per dag om games te mogen spelen. Al die games worden begeleid door een enthousiaste medewerker – dus die mensen moesten we weer aantrekken en opleiden. Daarnaast was de techniek er nog niet echt klaar voor. Het stond hier helemaal vol met vijftig laptops om al die spellen te draaien. Ondertussen ontwikkelde Martijn een online escaperoom, een speciale wintergame, een pubquiz, noem maar op. Na zo’n activiteit konden mensen nog kiezen voor een borrelbox – gezellig napraten en kletsen met je team. Om onze medewerkers te scholen waren er twee avonden per week trainingen. Outdoor events begeleiden is natuurlijk totaal iets anders dan online entertainen voor een camera.” Zo werd december 2020 qua omzet voor Up Events de beste maand ooit; zonder ook maar één fysieke activiteit. René, die tot dan toe de sales voor het bedrijf had gedaan, werd ingezet om de organisatie van de online games op te schalen. Zelfsturende teams Dat organiseren bleek hem goed af te gaan. In 2021, toen de online games gaandeweg weer werden vervangen door fysieke events, mocht René als algemeen manager inhoud geven aan een nieuwe opbouw van de organisatie. “We konden in feite weer helemaal opnieuw beginnen”, vertelt hij. “Dat gaf ons de kans om te gaan werken met zelfsturende teams. We hebben 06-2022 | Recreactie 21 >

Totaalleverancier voor de recreatiesector Wij hebben een ruim assortiment artikelen die benodigd zijn in de camping- of recreatiebranche. Daarnaast bieden we ondersteuning op maat bij de voorbereiding én uitvoering van infrastructurele & technische projecten. Denk aan ontwerpberekeningen of begeleiding op het terrein, bijvoorbeeld bij het aanleggen van leidingsystemen. Extra korting voor HISWARECRON leden! Kijk voor meer informatie op wildkamp.nl/recreatie Kijken uw gasten terug op een heerlijke vakantie? www.hertzinger.com tel: 033-4610337 info@hertzinger.nl U wilt uw gasten een optimale beleving aanbieden en wij willen u hierbij helpen. Hertzinger staat altijd met raad en daad voor u klaar. Als specialist in WiFi internet en TV systemen weten wij hoe belangrijk het is om regelmatig de systemen te inspecteren en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Misschien wilt u een uitbreiding op het Wifi internetsysteem, of wilt u een storing laten verhelpen.Vraag vrijblijvend naar onze mogelijkheden. Contactloos, waterbesparend, stevig … en mooi! Naast de bekende hoekregelkranen biedt SCHELL een buitengewoon assortiment aanraakvrije armaturen voor wastafels, keukens, douches, WC’s en urinoirs voor de aantrekkelijke inrichting van sanitaire ruimtes. Allemaal zijn ze even betrouwbaar, robuust en duurzaam. Met de bekroonde armaturen van SCHELL zorgt u voor hygiënisch drinkwater en bespaart u water. Meer informatie op www.schell.eu. Verantwoordelijkheid voor gezondheid.

de bezieling het bedrijf verdeeld in verschillende pools: voor de buitensport, voor fun & gaming, voor teambuilding. Medewerkers kunnen zich specialiseren binnen één van die pools.” De teams zijn daarmee zelf verantwoordelijk gemaakt voor zaken als planning, verantwoord gebruik en onderhoud van het materiaal. “Dat vergroot wederom de verbondenheid van de medewerkers met het bedrijf”, vult Pim ten Broeke aan. Want Up Events voert een personeelsbeleid met een zeer sterke focus op plezierig werken. Pim: “Happy employees = happy Er is een beachclub met strand, waar feesten tot 600 mensen plaatsvinden customers. Daar geloven wij echt in. Onze medewerkers moeten enthousiasme uitstralen. Altijd een stapje extra zetten voor de klant. Dat kun je alleen als je zelf ook lekker in je vel zit. Daarom besteden we heel veel aandacht aan de ontwikkeling van ons eigen team.” Hoe vind je nieuwe medewerkers? Bij Up Events worden veel nieuwe medewerkers aangebracht door de bestaande vaste krachten of oproepmedewerkers. Het bedrijf onderhoudt daarnaast warme contacten met scholen in de regio en maakt veel gebruik van stagiairs. Het gebeurt vaak dat die stagiairs later oproepkracht of vaste medewerker worden. Om de contacten met scholen warm te houden organiseert Up Events de eerste weken van september voor veel scholen introductieprogramma’s. Daarmee laat het bedrijf alvast een stevig visitekaartje achter. Pim ten Broeke vertelt dat medewerkers van Up Events ook hoorcolleges geven op scholen. “We nodigen ze ook uit voor praktijkcolleges. Zo kunnen we echt wat betekenen voor de onderwijsinstellingen. En de docenten weten precies wat ze van ons kunnen verwachten als ze stage-adressen nodig hebben. In de praktijk hoeven we nooit mensen van buitenaf te werven.” Lekker werken Dat gebeurt onder meer door dagelijkse evaluaties. Elke medewerker vult aan het eind van zijn werkdag een kort evaluatieformulier in. Hoe druk het ook is, dat formulier wordt de volgende dag bekeken en als er aanbevelingen in staan worden die opgevolgd. Pim geeft een voorbeeld: “Vroeger moesten medewerkers na afloop van een event zelf opruimen en schoonmaken. Dat begon ze tegen te staan. Nu hebben we een externe schoonmaakploeg ingehuurd, zodat onze medewerkers zich helemaal op de klant kunnen richten.” René: “Maandelijks hebben we per pool een vergadering en borrel. Regelmatig zijn er feesten. Afgelopen winter gingen we met veertig man op wintersport. De opkomst is altijd enorm, want het is dan supergezellig. En als medewerkers na afloop van een event nog even willen blijven hangen en kletsen moedigen we dat aan. Willen ze zelf iets organiseren voor hun eigen vrienden of familie? Dan kunnen ze de faciliteiten gebruiken en kost het ze niets.” Pim: “Samen bouwen we hier aan iets geweldigs. Sales verkoopt iets waarvan onze medewerkers zeker weten dat de klant het supergaaf gaat vinden. Dat roept enthousiasme op. En daarmee wordt het werken hier steeds leuker!” 06-2022 | Recreactie 23

de visie Wethouder Kevin Rouwette van Valkenburg ‘Een tweede watersnood overleven we niet’ Kevin Rouwette Kevin Rouwette (Heerlen, 1981) volgde de hbo-opleiding Netwerk Infrastructuur Design aan Zuyd Hogeschool en behaalde daarna zijn master Business Information. Hij was opleidingsmanager bij de ICT Academie van Zuyd Hogeschool. Sinds mei 2022 is hij namens de VVD wethouder Economie, Toerisme en Recreatie in Valkenburg. Hij is vader van een dochter van acht en een zoon van zes. 24 Recreactie | 06-2022

Wethouder Kevin Rouwette is een geboren en getogen Valkenburger die supertrots is op zijn woon- en werkplaats aan de Geul. Voor de uitvoering van zijn beleid luistert hij nadrukkelijk naar zijn stakeholders. “Het is mijn taak om te enthousiasmeren en te faciliteren. En om tot een gezamenlijke visie te komen.” Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Gemeente Valkenburg, Shutterstock “Valkenburg is mijn passie.” VVD’er Kevin Rouwette kent Valkenburg als geen ander. Hij woonde één dag buiten de gemeente: toen hij werd geboren in het ziekenhuis in Heerlen. Voordat hij wethouder werd was hij ruim drie jaar adviseur en bestuurslid van de Stichting Evenementen Valkenburg aan de Geul Promotion. Ook was hij werkzaam in de plaatselijke horeca en bij de kabelbaan. “Ik heb een breed netwerk in de gastvrijheidssector.” Als wethouder Economie, Toerisme en Recreatie heeft Rouwette de mooiste baan van de wereld, vindt hij. “Landschap, cultuur, bezienswaardigheden, het bourgondische leven: de kracht van Valkenburg is onze diversiteit. Van de grotten tot de kabelbaan, van de kasteelruïne tot de Geulpoort.” Kan die diversiteit ook niet een zwakte zijn, omdat Valkenburg zich niet met één gezicht profileert? “We profileren ons inderdaad op verschillende gebieden. De vraag is of we het in de toekomst meer moeten zoeken in één bepaalde richting. Eigenlijk zoeken we onze identiteit nog. Onlangs hebben we een plan van aanpak vastgesteld om te komen tot een nieuwe visie op onze vrijetijdseconomie. Daar trekken we een jaar voor uit. Alle stakeholders worden daarbij betrokken.” Hoe zou die profilering van Valkenburg er volgens u uit moeten zien? “Dat laat ik graag over aan de stakeholders. Zij moeten, onder regie van de gemeente, met de visie aan de slag. Mijn taak als wethouder is niet om het beleid te bepalen – ook al ben ik daar verantwoordelijk voor. Ik laat dat over aan de stakeholders, die dagelijks de oren en ogen open hebben. Zij hebben de kennis, kunde en ervaring. Kennis zit ook bij bijvoorbeeld Visit Zuid-Limburg, dat beschikt over data met betrekking tot het toerisme in Zuid-Limburg. Die data zouden het vertrekpunt van discussie over onze visie moeten zijn. Als wethouder is het mijn taak om te enthousiasmeren, faciliteren en om tot die gezamenlijke visie te komen.” Toeristen houden zich niet aan gemeentegrenzen. In hoeverre werkt Valkenburg samen met de regio? “We moeten het samen doen. Net als wij hebben ook andere gemeenten hun eigen toeristische belangen. Met vijftien andere gemeenten maken we deel uit van Visit Zuid-Limburg, dat de gezamenlijke visie ‘Bestemming Zuid-Limburg 2030’ opstelde. Kwaliteit, duurzaamheid en vernieuwing vormen de ruggengraat, Belangrijk is daarnaast dat we ook minder bekende locaties onder de aandacht willen brengen.” De afwikkeling van de schade van de zware wateroverlast in juli 2021 is nog gaande. Uw burgemeester Daan Prevoo zet zich intensief in voor een snelle gang van zaken. Hoe verloopt dat? “Het beeld is divers. Er zijn nog steeds ondernemers die wachten op hun geld. Het overleg met Den Haag verloopt stroperig. En dat terwijl de Tweede Kamer heeft besloten om ruimhartig te compenseren. Veel ondernemers hebben inkomstenderving en weten nog steeds niet of ze in aanmerking komen voor een landelijke regeling. En dan moet je ook nog een aannemer vinden die beschikbaar is!” ‘We bepalen nu onze toeristische identiteit, samen met de stakeholders’ Als er niets gebeurt, zou Valkenburg binnen 25 jaar zomaar nog een watersnood kunnen overkomen, zeggen deskundigen. “Dat zouden ondernemers niet meer overleven. De angst zit er nog steeds in. Als er een paar dagen veel regen valt, worden ze al zenuwachtig. Het probleem is dat hier sprake is van een gezamenlijke verantwoordelijkheid en dat er gezamenlijke maatregelen genomen moeten worden. We zijn als gemeenten in gesprek met de provincie en het waterschap. Onder regie van provincie en waterschap wordt gewerkt aan een actieplan. Dat gaat verder dan alleen de Geul, waar Valkenburg aan ligt. Ook de Maas maakt deel uit van het plan. Ik hoop dat men niet vergeet dat de grootste problemen vorig jaar bij de Geul lagen. Daar maak ik me zorgen om. Als gemeente Valkenburg is het onze taak om de problematiek van het Geuldal hoog op de agenda te krijgen.” Hoe kijkt u aan tegen de rol van HISWA-RECRON in het ondernemers - landschap? “Tijdens de watersnood heeft de branchevereniging zich ongelofelijk ingezet. Er waren wekelijks constructieve gesprekken met gemeente en ondernemers. En er werden wekelijks concrete acties bepaald. Gelukkig werd de recreatiesector relatief minder hard geraakt. Het grootste deel van de campings bijvoorbeeld ligt niet in het diepe dal.” U heeft werkervaring opgedaan in de gastvrijheidssector. Wat heeft u daarvan geleerd? “Als je je gasten goede gastvrijheid biedt, krijg je daar veel voor terug. Niet alleen financieel. Ook qua sfeer, ontspannenheid en gezelligheid. Het maakt van de sector een fijne plek om te werken.” 06-2022 | Recreactie 25

de provincies Wat speelt er in Zuid-Holland en Zeeland? ‘Stikstof komt hier vanaf zee aanwaaien’ Wat zijn de belangrijkste issues op het gebied van recreatie en toerisme in de provincies? En hoe gaan de HISWA-RECRON-regiomanagers daar mee om? In een reeks artikelen zoomen we in op telkens twee provincies. Deel drie: Zuid-Holland en Zeeland. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Wanda van Eck, Shutterstock Björn Schutz is regiomanager in twee provincies die op het eerste gezicht elkaars tegenpolen lijken. Zuid-Holland is Randstedelijk, druk en vol. Terwijl Zeeland buiten het hoogseizoen ruimtelijk en landelijk is. Toch hebben de kustprovincies voor een deel te maken met dezelfde problematiek. Neem bijvoorbeeld stikstof. “Het unieke van Zeeland en Zuid-Holland is dat de bronnen van de stikstofneerslag hoofdzakelijk niet in deze provincies liggen”, zegt Schutz. “Wat bij ons neerslaat komt vooral van de scheepvaart op de Noordzee, uit de Belgische havens en – als er een flinke wind staat – zelfs uit Engeland. Onze mogelijkheden om aan de stikstofknop te draaien zijn veel beperkter dan bij collega’s in bijvoorbeeld het oosten van het land.” Toch loopt Zuid-Holland qua tempo voorop bij het uitwerken van gebiedsplannen (zie 26 Recreactie | 06-2022 ook het artikel op pagina 28). “Deze provincie zit al in de richtinggevende fase, waarin gebiedsgerichte maatregelen voor stikstofreductie en natuurherstel worden opgesteld. Zeeland is net als andere provincies minder ver, daar werd tot voor kort nog gewerkt aan gegevensverzameling.” Constructieve houding De regiomanager benadrukt de constructieve houding van HISWA-RECRON in de stikstofaanpak. “Wij zien het niet per se als een bedreiging, maar ook als een kans. We laten als sector zien wat onze footprint is en nemen deel aan de gebiedsgerichte aanpak. Het gaat in Zuid-Holland om gebiedstrajecten rond de Nieuwkoopse Plassen, de Biesbosch, de Hoeksche Waard, de duinstrook en de kuststrook. En natuurlijk Goeree-Overflakkee en Voorne Putten. Ook laten we zien wat we als sector al doen aan verduurzaming.”

Meer diversiteit in het aanbod Belangrijk onderwerp in Zeeland is de actie agenda Waterrecreatie Zeeland. “Zeeland beschikt over heel veel water. Om de kwaliteit van het toerisme op peil te houden en te verhogen wordt de watersport richting 2030 steviger op de agenda gezet”, vertelt Björn Schutz. “Watersport en recreatie gaan de bestemming Zeeland meer en meer samen vormgeven. Concreet betekent dit dat we gaan werken aan een aantrekkelijke en vitale sector met een meer divers aanbod. Ook in samenwerking met natuurorganisaties. Dat lijkt een open deur, maar dat is het niet. Als je je ambities en doelen samen vastlegt in een document kun je zaken benoemen en elkaar aanspreken op wat je hebt afgesproken. Leven en laten leven en elkaar de ruimte bieden. Uiteindelijk gaan we voor hetzelfde doel. Een vitale en aantrekkelijke provincie.” deze samenwerking de opmaat is naar een plek in het Algemeen Bestuur van Nationaal Park Oosterschelde voor de recreatiesector. Andere belanghebbenden staan daar positief tegenover. Sluiting Haringvlietbrug ‘Bij Nationaal Park Oosterschelde zoeken we evenwicht tussen natuur en recreatie’ Schutz zorgt ervoor dat hij in beide provincies een prominente plek aan de gesprekstafels heeft. Dat geldt zeker bij een actueel thema als het Nationaal Park Oosterschelde. “Het Nationaal Park werkt aan een ambitiedocument voor dit park, maar voor de totstandkoming waren aanvankelijk niet alle stakeholders uitgenodigd. Ook de aangesloten leden van het Nationaal Park HISWA-RECRON, KHN en Vekabo niet. Dat kan natuurlijk niet. Als je economische dragers, zoals de recreatie en de beroeps visserij niet meeneemt, wordt het een te groen feestje. Bovendien sluit je dan niet aan bij het nieuwe concept van de Nationale Parken. Daarin speelt ook recreatie een belangrijke rol. Met name de duurzame recreatie. Beleven is wat ons betreft minstens zo belangrijk als beheren en beschermen. Omdat er naar onze mening te weinig aandacht was voor recreatie, wilden wij onze naam niet als geconsulteerde partij onder het document hebben. Inmiddels hebben we bereikt dat ik namens de gastvrijheidssector in de redactiecommissie zit. Zo willen we een evenwichtige balans tussen natuur en recreatie bereiken. Dat blijkt overigens nog steeds geen sinecure.” Schutz vertrouwt erop dat Een ander actueel onderwerp is de aangekondigde tijdelijke sluiting van de Haringvlietbrug in de zomer van 2023. Met name de pleziervaart met masten van meer dan 13 meter en de watersportondernemers hebben daar last van. “Volgens Rijkswaterstaat is de zomerperiode de minst overlast gevende periode”, aldus Schutz. “Maar voor onze sector is dit juist funest. Het is duidelijk dat hier geen evenwichtige belangenafweging heeft plaatsgevonden. Inmiddels hebben we ook aan deze gesprekstafel een plek weten te verwerven. We zetten ons in voor een minimum aan overlast voor onze sector.” Björn Schutz 06-2022 | Recreactie 27

landbouwhervorming Nationaal Programma Landelijk Gebied Op zoek naar nieuwe coalities Het was een hete zomer. Qua temperatuur, maar ook waar het gaat om boerenacties. Die boerenacties werden getriggerd door de publicatie van de Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied. Met name het gewraakte stikstofkaartje leidde tot veel onrust. Daardoor is het rapport zelf wat ondergesneeuwd. Maar wat zijn de perspectieven die de herziening van het landelijk gebied biedt aan de sector recreatie en toerisme? Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Pixabay, Max de Krijger In de Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied, die 10 juni aan de Tweede Kamer werd gepresenteerd, wordt geen enkel woord gewijd aan recreatie. Op zich goed nieuws, vindt Jeffrey Belt, hoofd afdeling Leisure & Recreatie bij HISWARECRON. “We worden als sector niet gezien als grote vervuiler, en dat is ook wel terecht. Al hebben we natuurlijk wel de maatschappelijke plicht ons steentje bij te dragen aan verduurzaming en beperking van uitstoot van stikstof en CO2 . Het programma gaat met name over stikstofreductie en over herziening van de landbouwsector. Die wordt als een van de grote veroorzakers van stikstofuitstoot in Nederland gezien. Wij zijn in mindere mate onderdeel van het probleem. Maar misschien wel een deel van de oplossing.” Als het programma wordt uitgevoerd, zullen in en rond de mooiste natuurgebieden van ons land fl inke oppervlakten landbouwgrond vrijkomen. Belt: “Daar moet iets mee gebeuren. Je kunt er meestal geen huizen op zetten. Je zou er natuur van 28 Recreactie | 06-2022

kunnen maken, maar dat kost enorm veel geld en wie betaalt dat? Misschien zijn er dan mogelijkheden voor de recreatiesector? De vraag naar verschillende vormen van recreatie zal de komende jaren gaan stijgen. Wellicht kunnen bestaande ondernemers nabij Natura 2000­gebieden extra ontwikkelingsruimte krijgen voor hun bedrijf, en in ruil daarvoor een flink stuk natuur ontwikkelen. Een dergelijke regeling kennen we ook uit het verleden, maar het blijft wel maatwerk per regio. Een gelijk speelveld is daarbij belangrijk.” Kampeerboeren In de politiek wordt druk gezocht naar manieren om boeren die straks hun bedrijf moeten stoppen, een andere kostwinning te geven. Ook recreatie kwam daarbij al voorbij. Boeren kunnen landwinkels beginnen met lokale producten. Of buitensportactiviteiten organiseren. Minicampings zijn natuurlijk al heel bekend. Mogelijkheden genoeg. Maar is dat ook wenselijk? Merlijn Pietersma van adviesbureau Ginder (voorheen ZKA) waarschuwt voor al te hoge verwachtingen, zowel bij recreatieondernemers als bij boeren. “Een minicamping met 25 glampingtenten klinkt heel aardig, maar daar ga je nooit zoveel inkomen uit halen als 150 melkkoeien. Daarbij komt dat niet alle boeren geschikt zijn om ondernemer te worden in de gastvrijheidssector. Als je goed met beesten kunt omgaan, betekent dat niet dat je ook goed met je gasten kunt omgaan.” Toch ziet Pietersma wel perspectief voor recreatie op de vrijkomende gronden. “De bevolkingsgroei gaat nog steeds hard: tot 2035 komen er bijna een miljoen mensen bij in Nederland. Die mensen gaan voor een groot deel wonen in de steden en willen ook recreëren. Daarnaast zou het best eens kunnen dat door de klimaatverandering steeds meer toeristen uit zuidelijke landen in de zomer naar het noorden komen. De behoefte aan recreatiemogelijkheden blijft in Nederland dus flink groeien. Maar dat is niet overal. Zoals studies nu al uitwijzen, heb je in Nederland op sommige plaatsen zelfs teveel bezoekers. Je moet het eventueel uitbreiden van het aanbod van recreatie en toerisme – of dat nou van bestaande of nieuwe aanbieders komt – dus gebiedsgericht benaderen. Wat is er in een bepaald gebied aanwezig aan voorzieningen? Wat is de potentie? Welke bezoekstroom kan de natuur in een gebied aan? En hoe zal de vraag zich ontwikkelen? Op basis daarvan kun je kijken of er ruimte is voor groei van het aanbod.” Die gebiedsgerichte aanpak komt er: het programma omschrijft heel duidelijk dat provincies op dit moment de taak hebben om gebiedsplannen te maken voor stikstofreductie. Bufferzones Ab Pouwer, eigenaar van Camping Oranjezon in Vrouwenpolder, heeft in Zeeland al dertig jaar ervaring met gebiedsprocessen. “De komende jaren zullen landbouwgronden anders gebruikt gaan worden”, constateert hij. “Welk gebruik dat kan worden, moet je natuurlijk per geval bekijken. Hier in Zeeland denk ‘Reken maar dat de provincie gevoelig is voor gezamenlijke plannen van onderaf’ 06-2022 | Recreactie 29 >

landbouwhervorming ik dat boeren niet per se hoeven te stoppen, maar wel op zoek moeten naar een veel houdbaarder model: dus minder intensieve landbouw en veeteelt.” Pouwer hoopt dat er een echte oplossing komt voor de stikstofproblematiek en andere grote problemen waar de agrarische sector mee worstelt. “Maar het is de vraag of dat recreatie moet worden. Er is onder de Zeeuwse bevolking geen draagvlak meer voor een verdere groei van recreatie en toerisme. Dat is een belangrijk gegeven. Maar die groei, vooral van het dagtoerisme, is niet zo makkelijk te beïnvloeden. Dagtrips en vakanties niet te ver van huis worden steeds populairder. Het is daarom dringend nodig dat we het natuurlijke en landschappelijke draagvlak de komende jaren groter maken”, stelt Ab Pouwer. “We hebben in de coronaperiode gezien dat diverse natuurgebieden overbelast raakten door bezoekers. De sterke groei van bezoekers is structureel. Er is enorme behoefte aan bufferzones rond dorpen, steden, concentraties van recreatievoorzieningen én rond de echte waardevolle ‘donkergroene’ natuur. Dan kun je denken aan landschapsgronden. Daar kan bio­landbouw plaatsvinden, naast belevingsruimte voor recreatie en toerisme. Dan schep je ruimte voor de mensen, je ontziet de echte natuurgebieden én je maakt gezonde economische ontwikkeling mogelijk. Ik hoop dat dat het uitgangspunt wordt van de provinciale en gemeentelijke gebiedsvisies.” Partijen bijeen brengen Welke rol kunnen bestaande recreatieondernemers daar dan in spelen? Merlijn Pietersma pleit voor het sluiten van coalities. “Probeer de partijen in je regio bij elkaar te brengen. Wellicht kun je komen tot een gezamenlijk plan van enkele recreatieondernemers, boeren én natuurbeheerders. Met dat plan ga je naar de gemeente en als je die meekrijgt naar de provincie. En reken maar dat die gevoelig is voor dit soort initiatieven van onderaf. Dan versterk je niet alleen jezelf, maar ook je buren en het landschap.” Wat zijn de plannen? De Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) geeft een kader om de stikstofuitstoot in Nederland te verminderen. Want, zoals inmiddels bekend, teveel stikstofuitstoot is slecht voor de natuur en daarmee voor de draagkracht van ons ecosysteem en de waterhuishouding. Er moet dus iets gebeuren en de startnotitie geeft daar duidelijke kaders voor. Daarbij ligt de focus op hervorming van de intensieve veeteelt, waarbij grote hoeveelheden stikstof vrijkomen. Het NPLG geeft ook een duidelijk tijdspad, maar of dat wordt gehaald (en hoe) is nog zeer afhankelijk van het politieke steekspel dat op dit moment plaatsvindt. Het stikstofkaartje dat zoveel stof deed opwaaien, is heel helder: in Natura 2000-gebieden moet meer dan 95% van de stikstof worden gereduceerd, in de ring er omheen 70%. Vooral op de Veluwe gaat het daarbij om een enorm gebied. Er zijn nog aardig wat delen door het hele land waar het gaat om 47-58% reductie en voor de rest van het land staat 12% stikstofreductie aangegeven. Waar veel stikstof wordt uitgestoten, zullen boerenbedrijven moeten hervormen, stelt het NPLG. 06-2022 | Recreactie 31

ledenservice HISWA-RECRON wint slepende rechtszaak Evides moet miljoenen euro’s terugbetalen HISWA-RECRON heeft na een lange juridische strijd de rechtszaak tegen Evides gewonnen. De branchevereniging, die samen met zes recreatiebedrijven tegen het waterleidingbedrijf procedeerde, werd tot en met het hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, in het gelijk gesteld. Als gevolg daarvan stromen miljoenen euro’s aan onterecht betaald vastrecht terug naar de recreatiesector. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Center Parcs Het begon in 2015. Verschillende Zeeuwse en Zuid-Hollandse recreatiebedrijven kregen facturen met enorme bedragen van waterleidingbedrijf Evides. De oorzaak: Evides had besloten dat recreatiebedrijven het vastrecht voor drinkwatergebruik per recreatie-object moesten betalen. En dus niet voor uitsluitend de centrale bedrijfsaansluiting, aan de poort van het park. Het argument voor die wijziging was een eerlijker kostenverdeling voor iedereen die op het waterleidingnetwerk is aangesloten. 32 Recreactie | 06-2022 Maar dat argument klopt niet, betoogt Marcel Tap, hoofd afdeling Ledenservice en Beleid bij HISWA-RECRON. “Het gaat hier om een waterleidingnetwerk dat eigendom is van het recreatiebedrijf. De recreatieondernemer heeft het netwerk aangesloten en voert het onderhoud uit. En moet dus voor één hoofdaansluiting het vastrecht betalen.” Beleidswijziging Evides besloot tot de ingrijpende tarievenverandering nadat een aantal Zeeuwse en Zuid-Hollandse gemeenten een beleidswijziging hadden doorgevoerd op het gebied van de registratie

van gebouwen. Zij hadden besloten om recreatiebungalows, stacaravans en chalets in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) op te nemen. De BAG is het openbaar register waarin alle adressen en gebouwen in Nederland beschreven staan. “Maar het is geen instrument dat je zomaar kunt inzetten om vastrechtheffingen te veranderen. Daar is de BAG niet voor ontworpen”, zegt Tap. “Dat heeft de minister ook uitdrukkelijk gezegd bij de invoering ervan in 2009.” De beleidswijziging van de gemeenten leidde tot bizarre situaties, waarbij bedrijven soms voor honderden stacaravans en chalets werden aangeslagen. Recreatieondernemers moesten vele tienduizenden euro’s meer betalen voor het gebruik van drinkwater. “Een groot bedrijf met 1.500 recreatie-objecten dat gewend was om 3.000 euro voor de centrale bedrijfsaansluiting te betalen, moest opeens 1.500 keer 70 euro betalen”, vertelt Tap. “Een stijging naar ruim een ton”, rekent hij voor. “Terwijl er aan het geleverde product zélf en aan de afgenomen hoeveelheid water niets was veranderd.” Compensatie In 2016 wonnen RECRON en zes recreatiebedrijven hun rechtszaak tegen de Zeeuwse en Zuid-Hollandse gemeenten over de inschrijving van stacaravans en chalets in de BAG. De stacaravans en chalets in de betreffende gemeenten werden daarmee weer uit de BAG gehaald en de gedupeerde bedrijven werden door Evides gecompenseerd. “We hebben gemeenten gevraagd heel nauwkeurig afbakeningsregels van de BAG te volgen en eerdere BAG-registraties tegen het licht te houden”, vertelt Ronald Prins, directiesecretaris van Molecaten. “En dat is gebeurd. Het bleek ook nodig. Er waren gemeenten die op basis van enkel luchtfoto’s honderden kampeermiddelen in de BAG hadden gekieperd.” Met de gewonnen rechtszaak was de kous nog niet af. Marcel Tap: “Na deze deeloverwinning zijn we doorgegaan, in het belang van de recreatiebedrijven die ook na de uitspraak tegen de gemeenten nog veel BAG-objecten op hun terrein hadden. Bijvoorbeeld bungalowparken. Wij vonden namelijk dat Evides de tariefregeling discriminatoir had ingezet. Voor ons Bij één bedrijf steeg de vastrechtnota van 3.000 euro naar ruim een ton was daarmee duidelijk dat de tarievenregeling van Evides op basis van de BAG van tafel moest.” En dus zette de branchevereniging, samen met de recreatiebedrijven, de volgende stap. Want in de BAG staan ook nietverplaatsbare objecten, zoals recreatiebungalows en dubbel geschakelde chalets. Voor zover het om de BAG-registratie gaat is dat terecht. “Maar onterecht – want discriminatoir – als die registratie wordt ingezet voor de heffing van vastrecht”, stelt Tap. “En dus gingen we opnieuw procederen, maar nu tegen Evides.” Dat werd een slepende kwestie, want nadat de branchevereniging en de ondernemers ook in deze zaak door de rechter in het gelijk werden gesteld, bleef Evides in hoger beroep gaan. De Hoge Raad, het hoogste rechtscollege van Nederland, stelde op 24 december 2021 de recreatiesector in het gelijk. Tap: “Daarmee hebben we de discriminatoire tarievenregeling van Evides definitief onderuit gehaald.” Goede samenwerking Ronald Prins van Molecaten vindt dat de kracht van het collectief van groot belang was in de juridische strijd. “In die jaren is er heel wat gemaild en vergaderd”, blikt hij terug. “Logisch, want de belangen waren aanzienlijk, voor de procederende ondernemers en voor de sector als geheel.” Hij benadrukt de uitstekende samenwerking tussen de zeven procederende partijen onder leiding van Marcel Tap. “Evides is een machtige partij met een lange adem als het om procederen gaat. Evides is de olifant en als individuele afnemer van drinkwater ben je de muis. Terugkijkend op de hele gang van zaken kan ik alleen maar concluderen dat ook onze advocaat, mr. Robin Schelvis en de cassatieadvocaat uitstekend werk hebben verricht.” Evides is na deze uitspraak begonnen met terugbetaling van de gedupeerde ondernemers. De bedrijven die onder protest hebben betaald (HISWA-RECRON had hiervoor een voorbeeldbrief gemaakt) krijgen tot zeven jaar voorafgaand aan de uitspraak terug van hun teveel betaalde vastrecht. Bedrijven die 06-2022 | Recreactie 33 >

WAAROM STELLICHER ADVOCATEN ALLE ENERGIE STEKEN IN RECREATIE Al 35 jaar zijn wij nauw betrokken bij de Nederlandse recreatiebranche. Dat is wat je met recht een specialisme kunt noemen. Wij staan recreatie-ondernemers bij met praktisch advies en juridische procedures. Omdat we persoonlijk contact en creativiteit belangrijk vinden, kunnen we daadwerkelijk maatwerk bieden; geen standaard oplossingen, maar oplossingen waar anderen geen uitkomst zien. En dat doen we allemaal met veel kennis, expertise en plezier. Ontdek onze kracht op stellicher.nl Uw inventaris in één keer compleet en altijd up-to-date. Ons full-service concept bespaart u veel tijd en hoofdbrekens. Als specialist in complete inventarispakketten verzorgen wij snel en accuraat de volledige inventaris voor uw recreatiewoningen. Van theelepel tot tuininventaris. En via de handige app kunt u deze daarna eenvoudig op peil houden. Want de kracht van ons assortiment is dat wij artikelen langdurig kunnen naleveren. Stationsplein 8a • 2801AK Gouda • tel. 0182 511 511 • www.marindex.nl

ledenservice niet onder protest hebben betaald, krijgen tot vijf jaar terug. Om in aanmerking te komen voor te veel betaald vastrechtgeld moet het bedrijf beschikken over een eigen waterleidingnet, dat het zelf heeft aangelegd en zelf onderhoudt. De recreatiebedrijven die meer dan 10.000 kubieke meter water verbruiken worden weer teruggezet naar de categorie grootverbruiker. Ondernemingen die minder dan 10.000 kuub water gebruiken zijn weer gewoon kleinverbruiker. “In totaal gaat het nu om een groep van ongeveer tachtig gedupeerde bedrijven”, vertelt Tap. “Als ik de bedrijven meereken die voorheen ook voor vastrecht werden aangeslagen in verband met aanwezige stacaravans op hun terrein, gaat het om veel meer bedrijven. Alles bij elkaar vloeien er miljoenen euro’s terug naar de sector.” Zowel grote als kleine slachtoffers In de rechtszaken trok HISWA-RECRON gezamenlijk op met zes recreatiebedrijven: Camping Julianahoeve, Hof Domburg, Rekreatiecentrum Aqua Delta, Recreatiepark Port Greve, Molecaten Park Kruininger Gors en Center Parcs Netherlands. In totaal werden circa tachtig bedrijven – van groot tot klein – de dupe van de tarievenwijziging. Voorbeeld van een relatief kleine gedupeerde is Bungalowpark Familyland in Hoogerheide. Dit bedrijf betaalde onder protest en gebruikte hiervoor de voorbeeldbrief van HISWA-RECRON. “Wij hebben circa 215 accommodaties waarvoor we plotseling apart moesten betalen. Inmiddels hebben we zo’n 12.000 euro per jaar teruggekregen”, zegt Peter de Bakker, administrateur bij het vakantiepark. “Gelukkig maar, want de nieuwe werkwijze van Evides was volkomen onterecht. Ik ben blij dat HISWA-RECRON snel actie ondernam.” De Bakker wijst erop dat Evides wel erg radicaal was in het opleggen van betalingen. “Zelfs de trafohuisjes op ons park werden aangeslagen.” ‘Zelfs de trafohuisjes op ons park werden aangeslagen’ Brabant Water Tap benadrukt dat de uitspraak ook landelijk van groot belang is. “We hebben Evides de pas afgesneden en tegelijkertijd een belangrijk signaal afgegeven naar andere waterleidingbedrijven in Nederland.” Toch wil dit niet zeggen dat vergelijkbare kwesties niet kunnen voorkomen. Brabant Water zette, in navolging van Evides, een soortgelijke regeling op. “Ook in deze regeling staat de BAG centraal. Maar Brabant Water zegt dat zijn tarievenregeling anders is dan die van Evides en dat de uitspraak in de Evides-zaak niet op hen van toepassing is. Of die opvatting hout snijdt wordt op dit moment onderzocht door onze advocaat. Vooralsnog betalen de klanten van dit waterleidingbedrijf op ons advies onder protest. Als uit het onderzoek van onze advocaat blijkt dat er kansen zijn in een juridische procedure tegen Brabant Water, dan maken we de afweging om ook tegen Brabant Water te procederen.” 06-2022 | Recreactie 35

Bedrijfsoverdracht CHALETS MET ALLE COMFORT AFGESTEMD OP UW PARK WIJ BOUWEN UW VERHUUR- EN PROJECTMATIGE CHALETS Rollecate 39 | 7711 GG Nieuwleusen | 0529-488900 www.arcabo.com | info@arcabo.nl DEN OTTER VAN VLIET BEDRIJF S OPVOLGING | TAXATIE | COACHING Bent u bezig met de toekomst? Lijkt het nog ver weg, of is het juist dichtbij? Samen met u kijken we naar de mogelijkheden en maken we een plan. www.denottervanvliet.nl info@denottervanvliet.nl Tel. 0412 47 42 82 Broekhoek 28 5384 VR Heesch Meer boekingen in 2023? Dat regel je met het complete boekingssysteem van Tommy Booking Support en de strategische marketing van Prosuco. Samen maken we je blij met meer omzet, betere (online) vindbaarheid en automatisering die je écht werk uit handen neemt. Scan de code en win een gratis adviesgesprek

kennis delen Herstructureren: wat is concreet en uitvoerbaar? Een terugkerend thema in de rechtspraak over herstructurering is de vraag waar de opzegging van huur over - een komsten met recreanten nu precies aan moet voldoen. Het komt daarbij aan op voorbereiding, formaliteiten en finesses. In mei 2022 verscheen in dat kader een interessant vonnis van de rechtbank Zeeland-West Brabant over opzegging bij herstructurering overeenkomstig de RECRON-voorwaarden vaste plaatsen. Tekst: Marjolein Mulder (Zypp advocaten) Foto: Max de Krijger Eén van de vereisten, waar een rechtsgeldige opzegging op grond van herstructurering aan moet voldoen, is de noodzaak van een concreet en uitvoerbaar plan. Daaronder wordt verstaan dat de voor de werkzaamheden ‘benodigde vergunningen, wijzigingen en/of ontheffingen zijn verleend, dan wel op redelijke termijn te verwachten zijn’. Er moet dus niet alleen een duidelijk plan voor de herstructurering zelf zijn, zoals de ondernemer dat voor ogen staat, maar dit plan moet ook realiseerbaar zijn van overheidswege. Die toets gaat nog wat verder, zo blijkt uit het vonnis: enkel een geldend bestemmingsplan op het tijdstip van opzegging is onvoldoende. Er moet concreet zicht zijn op het verkrijgen van de noodzakelijke vergunningen, of nog beter: deze moeten al zijn verkregen. Te vroeg opgezegd In dit geval ging de opzegging van de recreatieondernemer mank: de ondernemer kon niet aan de rechter duidelijk maken dat hij ‘ten tijde van het versturen van de opzegging’, met nota bene een opzegtermijn van 12 maanden, een redelijke verwachting had dat al die toestemmingen van de overheid zouden worden verkregen. Hij had aldus geen zicht op de concrete start van de realisatie van de herstructurering. Omdat de ondernemer ook gaandeweg de procedure deze leemte niet kon invullen en evenmin een nieuwe en tijdige opzegging had gedaan, wees de kantonrechter de vorderingen van de ondernemer af. De recreanten mochten hun verblijf (in elk geval voorlopig) voortzetten. De conclusie is dat het van wezenlijk belang is om niet alleen aandacht te besteden aan de tekst van de opzegging, maar vooral ook om de voorgenomen herstructurering ten tijde van de opzegging in een vergevorderde fase te brengen. Niet alleen bestemmingsplan, ook vergunningen moeten op orde zijn 06-2022 | Recreactie 37

IS JOUW RECREATIEBEDRIJF KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Laat je inspireren door Ginder! Als adviseurs met diverse achtergronden in de verblijfsrecreatie helpen we jou te vernieuwen. We zijn benieuwd waarmee we je kunnen helpen! 088 - 2100 200 info@wijzijnginder.nl Brugstraat 1a 5211 VS, ‘s-Hertogenbosch Kijk voor al onze diensten op onze website.

vakinfo Besparen op energie: juist nu! Besparen op energiekosten is nu belangrijker dan ooit. Wie slim bespaart op het energieverbruik van zijn zwembad, kan zijn energierekening fl ink omlaag brengen. Voorbeelden van mogelijke investeringen zijn een zwembadwaterpomp en afdekking. Daarbij bestaat de keuze uit een schuimdeken of een lamellenafdichting. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Pomaz Zwembaden kunnen veel energie gebruiken. Gelukkig zijn er mogelijkheden om het verbruik te verlagen. In deze tijd van torenhoge energieprijzen wordt de terugverdientijd snel korter. Voor buitenbaden die worden verwarmd met een warmtewisse laar op de cv-ketel kan de overstap naar een warmtepomp interessant zijn. En het reinigen van het zwembad kan eenvoudiger, goedkoper en schoner met behulp van een automatische bodemzuiger. Ook kiezen voor de juiste afdekking voor het zwembad kan besparingen opleveren. Warmtepomp Een van de opties is om over te schakelen van een warmtewisselaar op de gasgestookte CV-ketel naar een zwembadwarmtepomp. Deze is zuiniger in gebruik dan een ketel. Er is voldoende keus aan warmtepompen die specifi ek van toepassing zijn voor zwembaden. Warmtepompen worden voornamelijk gebruikt voor buitenbaden. Omdat deze baden alleen gebruikt worden in het zomerseizoen heeft een warmtepomp een goed rendement. Voor een binnenbad – dat het hele jaar gebruikt wordt – is een zwembadwarmtepomp veel minder interessant. De warmtepomp heeft in de winter namelijk minder rendement, door de lage buitentemperatuur. Een andere belangrijke energietip is zwembadafdekking. Wanneer je je zwembad buiten de openingstijden goed afdekt, wordt de warmte beter vastgehouden en koelt je bad minder snel af. Er zijn verschillende soorten afdekking. - Een schuimdeken drijft op het water en is gemaakt van PE-schuim. De deken is licht van gewicht en voorzien van een beschermende toplaag. Dit type afdekking wordt met de hand op- en afgerold. - Een lamellenafdekking zorgt voor een afsluiting in de vorm van aan elkaar geklikte lamellen. Deze zijn voorzien van luchtkamers waardoor ze een hoge isolatiewaarde hebben. Of een lamellenafdekking geschikt is voor jouw zwembad is afhankelijk van het type, model en maatvoering van het zwembad. Vooral bij buitenbaden bespaart een warmtepomp veel gas Bodem reinigen Naast energiebesparing is ook effi ciënte inzet van je medewerkers belangrijk. Een extra tip voor goed en doelmatig zwembadonderhoud is daarom de keuze voor een automatische bodemzuiger. Wie kiest voor een automatische zuiger in plaats van een handzuiger heeft minder achtergebleven verontreiniging en dus een schoner bad. Bovendien zet je dankzij deze automatisering je personeel nog doelmatiger in. Met dank aan Pomaz 06-2022 | Recreactie 39

De No. 1 B2B beddenleverancier Boxsprings Matrassen Stapelbedden Bedtextiel partner van Volg ons op social media W: www.uwbedpro.nl T: +31 (0)88 33 22 310 M: advies@uwbedpro.nl Gespecialiseerd in het maaien en opvangen van Gras. Sterk in vele andere toepassingen. De PG van Gianni Ferrari is ideaal voor het onderhoud van speelpleinen, tuinen van scholen, kampeerterreinen en overal waar netheid en veiligheid belangrijk zijn om ten volle van groenzones te kunnen genieten. inspiratieprojecten Bel voor een Nieuw in de verkoop: Een fraai in het Friese Merengebied gelegen camping: - 4,8 hectare eigen grond; - circa 200 kampeerplaatsen; - met overdekt zwembad. Taxatie nodig? Wij zijn u graag van dienst! Kiest u ook voor een écht familiebedrijf in Noord-Nederland? vrijblijvende demonstratie Vraagprijs: € 2.150.000,00 k.k. Wilt u uw bedrijf verkopen? Zoekt u hierbij begeleiding, met oog voor persoonlijke aandacht? Neem dan contact met ons op! Neem dan contact op met Arjan of Carina! Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Nadere www elaar O.Z. 592 462 844 22 32 10 10 Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Wilt u meer weten over de PG van Gianni Ferrari? Neem contact met ons op voor meer informatie : Tel . +31 (0) 481-371423 Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 www.hiswa-recronmakelaar.nl E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl BEZOEK ONS OP VAKBEURS RECREATIE, 15, 16 & 17 NOVEMBER. STAND 513

productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Inventarispakketten Wecovi Service heeft complete inventarispakketten samengesteld. Hiermee kun je accommodaties snel en netjes inrichten. Van borden en bekers tot bestek, van potten en pannen tot glaswerk: je accommodatie is met het totaalpakket in één keer efficiënt ingericht. Stickers en overbodig plastic zijn al van de producten verwijderd, zodat ze snel in gebruik kunnen worden genomen. (038) 468 68 88 www.wecoviservice.com Terrasreiniging Je terras reinigen zonder tegels te beschadigen. Design laadpaal Geen standaard kunststof of aluminium laadpaal voor elektrische auto’s op je terrein? Seijsener levert nu ook de Futuro Home Box van het merk Timberlab. Een laadpaal die er anders uitziet door het design en de uitvoering in eikenhout. De laadregelaar kan binnen in de technische ruimte, meterkast, verdeelkast, schuur of andere plek worden opgehangen en wordt verbonden met de outlet op de paal. De benodigde kabel wordt meegeleverd. (075) 681 06 10 www.seijsener.com Dat kan met de Cleanfix EdgeFix MX. De compacte schrobmachine komt door de rechthoekige vorm met kunststof stootrand makkelijk langs plinten en randen en in de hoeken. De machine maakt 2.850 bewegingen per minuut en is daardoor eenvoudig in elke gewenste richting te sturen. De EdgeFix MX is geschikt voor het reinigen, strippen en renoveren van kleine tot middelgrote vloeroppervlakken. (050) 312 96 85 www.wola.nl Speelhuisje Een plek om te spelen of om je juist even terug te trekken. Om samen verhalen te verzinnen en na te spelen. Het kan allemaal in de speelhuisjes van BOERplay. Veel van de huisjes zijn gethematiseerd en voorzien van materialen met tactiele stimulering. Dit bevordert de zintuigelijke ontwikkeling bij de kleintjes. Het afgebeelde huis van Nijntje is voor kinderen van 1 tot 6 jaar en heeft een valhoogte van 0,6 meter. (0183) 40 23 66 www.boerplay.com 06-2022 | Recreactie 41

BESPAAR OP BEDRIJ FSKOSTEN en spaar het milieu! Vaatwasser voorlader Type: Zanussi ZLAI3 dubbelwandig rvs (18/10) rvs spoelarmen 3 wasprogramma’s: 90|120|240 sec. 2,5 liter per spoelbeurt HACCP monitoring zelfdiagnose systeem diepgetrokken naadloze bodem ingebouwde naglansdosering automatisch zelfreinigingsprogramma gegarandeerde naspoeltemperatuur van minimaal 84°C incl. borden- en koppenkorf, 2 bestekcylinders afm. 60x61x82 cm 400 Volt | 5,35 kW ACTIVE Voorlader Type ZL1 en ZL3 demontabele wasarmen vervaardigd van roestvaststaal (AISI 304) 2 wasprogramma’s 120 | 180 seconden 5,8 liter boiler voorzien van een grof- en fijnvuilfilter naglansinjector en zelfreinigingsprogramma inclusief bordenkorf en 1 bestekkorf afm. 60x65x82 cm QUA HOOGTE EENVOUDIG TE 4550.1562 normaal ZL1 3.785,actie 3.195,inruilkorting 300,NU Sneller Stiller Pure and ActivActive P A ti d Zuiniger Schoner 2.895,Lease vanaf 66,59* 4550.1550 230 Volt 2.395,1.695,Lease vanaf 42,04* ZL3 4550.1548 400 Volt 2.595,1.895,Lease vanaf 47,00* * De in deze advertentie vermelde lease tarieven zijn per maand op basis van 60 maanden en op basis van operationele lease. PLAATSEN ONDER SPOEL- OF WERKTAFEL Doorschuiver Type: Zanussi ZHT8IELG geheel rvs (AISI304) geisoleerde bovenkap energiezuinige dubbelwandige tank capaciteit 1440 borden p/uur 3 wasprogramma's: 45|84|150 seconden extreem laag verbruik: 2 liter per spoelbeurt automatisch zelfreinigingsprogramma afm. 75x88x227 cm 400 Volt | 9,9 kW 4550.682 normaal actie ACTIVE Met maar liefst 5.000,EIA fiscale aftrek 11.500 7.89 inruilkorting 1.000 NU 6.895, Lease vanaf 147,55 * WARMTE TERUGWINNING ZORGT VOOR EEN LAGERE ENERGIEREKENING

00,95,00,,VA ATWA S S E R S Doorschuiver Type: Hakpro HDS80 geheel rvs (AISI 304) diepgetrokken tank met afgeronde hoeken laag verbruik: slechts 2 liter per spoelbeurt atmosferische boiler naglanspomp 3 programma's: 45| 84|150 seconden zelfreinigingsprogramma en automatische leegloop krachtige 12 liter boiler vulhoogte tot 44 cm incl. 1 bordenkorf + 1 bestekkorf afm. 67x76x157 cm (excl. beugel) 400 Volt | 9,9 kW 4558.911 normaal actie 6.278,4.745,inruilkorting 750,NU 3.995,Lease vanaf 91,89 * COMBINATIE B 120 cm | | 67 cm | 110 cm | 4558.913 normaal 6.432,actie 4.875,Inruilkorting 750,4194.110 4558.010 COMBINATIE C 110 cm | 67 cm 4194.106 4.125,Lease vanaf 94,88* | | 120 cm | 4558.915 normaal 6.432,actie 4.875,Inruilkorting 750,4.125,Lease vanaf 94,88* 4194.108 4558.010 Glazenspoeler 1 wasprogramma: 120 seconden inzet voor 12 schotels 29x29x7,5 cm incl. 1 glazenkorf en 1 bestekkorf 30 korven per uur naglansinjector 230 Volt 4194.112 4194.118 4558.010 4194.106 Century waterontharder Type Compact geïntegreerde harstank, 5 ltr. bypass is standaard inbegrepen capaciteit 750 ltr. per uur afm. 21,5x35x46 cm OOK LEVERBAAR MET AFVOERPOMP EN/OF DOSEERUNIT art.nr afm. cm afm. korf 4550.1500 44x50x64 38x38 cm 1.640,1.245,4550.1510 46x55x70 40x40 cm 1.780,- 1.345,EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl 1.245,Lease vanaf 30,88* ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl 17-03-01 Alle prijzen zijn exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen, druk en zetfouten voorbehouden. Vanaf 4270.102 830,719,VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl 4194.114 4558.010 COMBINATIE E | 180 cm 4194.106 COMBINATIE D 120 cm | | 67 cm | 110 cm | 4194.110 Door hoge vulhoogte 44 cm, ook geschikt voor pannenkoekenborden 4550.010 4194.102 AFGEBEELDE OPSTELLINGEN ZIJN OOK GESPIEGELD LEVERBAAR INRUIL ACTIE Groot afgebeeld: COMBINATIE A 4558.917 normaal 6.483 actie 4.925 Inruilkorting 750 4.175,Lease vanaf103,5 | 67 cm | 110 cm | 4558.919 normaal 6.778 actie 5.100 Inruilkorting 750 4.350,Lease vanaf107,88

WIL JE OOK VOLOP PROFITEREN VAN ALLE CAMPERSUCCESSEN? Neem vrijblijvend contact op en we helpen je graag verder! info@seijsener.n +31 (0)75-6810 61

nl 10

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44

Home