op één lijn 75 1 e uitgave 2024 Moreel dilemma Tegen beter slikken in DOOR NATHALIE NOTERMANS, HUISARTS, MA PHILOSOPHY, BIO-ETHICS & HEALTH “Een moreel beraad waardig”, zo schreef de consulterend specialist Ouderengeneeskunde in haar conclusie. Ditmaal ging het niet om de thuissituatie (al is die ook bijzonder), de gezinsdynamiek (ook daar valt wat over te zeggen) of de advanced care planning (daar is het laatste woord nog niet over gezegd), nee, het ging “gewoon” om de uitgebreide medicatielijst van mijn patiënte. Sinds een jaar is deze lieve, kwetsbare, laaggeletterde dame onder mijn hoede. Zelf heeft ze weinig klachten. Ze redt zich met haar scootmobiel, hondje en de kleinzoon die eten brengt. Ze is moeilijk mobiel en nogal verbolgen over het feit dat de orthopeed zich niet meer wil wagen aan een nieuwe knieprothese. Ze klaagt niet en komt zelden, behalve dan voor haar medicatie. En daar wringt de schoen. In de loop der jaren heeft deze dame namelijk een waslijst aan medicatie verzameld, de meeste ooit (>10 jaar geleden) voorgeschreven door diverse specialisten waar geen controles meer op plaatsvinden. Een scala aan benzodiazepinen, opiaten en psychofarmaca, maar ook tabletten waarvoor ik in haar dossier überhaupt geen duidelijke indicatie kan vinden. Tijdens mijn eerste visite bij haar ging ik direct voortvarend te werk: zeker de helft van de medicatie was mijns inziens niet nodig of deed meer kwaad dan goed. Dat viel (natuurlijk) niet in goede aarde. Ik werd vriendelijk verzocht te vertrekken en vooral niet terug te komen. In haar ogen was namelijk élke tablet óóit met duidelijke reden voorgeschreven en betekende stoppen dus directe teloorgang. Bijwerkingen bestaan niet en anders is er wel een tablet voor die deze verhelpt. Tenslotte had ze al haar tabletten ooit gekregen van iemand die iets deed aan haar klachten, dus wie was ik om binnen te stormen en ze af te nemen? Een wijze les voor deze jonge dokter: spreken is zilver, luisteren is goud. Het afgelopen jaar besteedde ik dan ook niet aan uitleg over polyfarmacie of bijwerkingen, maar probeerde ik aan onze relatie te werken. Vertrouwen te krijgen. De mens achter de patiënt te zien. Twee keer eerder probeerde ik de hulp van de specialist Ouderengeneeskunde in te schakelen, een praktijkondersteuner ouderenzorg in te vliegen, maar mijn verzoekjes werden vriendelijk afgewimpeld. Deze mensen gingen haar niet beter maken; het ziekenhuis, dat was de weg die ze nog wel een keer wilde bewandelen. Toen er ook nog daadwerkelijk een specialist was die hier wel brood in zag, haar aanmeldde voor een nieuwe hartklep en alle 30 bijhorende tabletten mee naar huis gaf, zakte de moed me in de schoenen. Wat probeerde ik nu eigenlijk in beweging te zetten, en tegen welke krachten in? Afgelopen februari werd mijn moed(eloosheid) weer wat aangewakkerd, door een uitspraak van het RTG die ik las in Medisch Contact. “Huisarts geeft te makkelijk toe aan de vele Xanax-verzoeken van patiënte”1. Ging dit over mij? Fiatteerde ik de herhaalrecepten van potentieel gevaarlijke medicatie te gemakkelijk? Had ik te snel opgegeven? Ik ben tenslotte momenteel de voorschrijvend arts, alles wat er met die medicatie gebeurt, valt onder mijn verantwoordelijkheid. Juridisch gezien zit ik dus verkeerd, dat hoeft u mij niet uit te leggen. Medisch inhoudelijk valt er ook nogal wat op aan te merken. Maar moreel gezien hoop ik dat u mijn dilemma voelt en zelf ook eens heeft ervaren. Hoe ver ga je mee in de wens van de patiënt? Welke recepten zijn écht wetenschappelijk onderbouwd en welke zijn voor de lieve vrede? Wanneer is je uitleg voldoende duidelijk en zijn je waarschuwingen aangekomen? En in hoeverre hangt dat samen met je eigen energie op dat moment? Hoe strikt hanteer je voorschriften en hoe vaak controleer je die? Wie is er verantwoordelijk voor de consequenties van tabletten na gezamenlijke besluitvorming: de (voor)schrijver of de slikker? Kortom, ook hier opnieuw de vraag: hoe ben je voor déze patiënt, in déze situatie, de beste huisarts? PS. Mocht er onder de lezers een huisarts zijn bij wie álle recepten volgens het boekje gaan en er géén langdurige herhaalrecepten zijn van benzo’s/opiaten/andere dergelijke middelen, dan hoor ik het graag: ik sta te popelen om een dag mee te kijken en te leren! 1 https://www.medischcontact.nl/kennis/tuchtrecht/tuchtzaak/huisartsgeeft-te-makkelijk-toe-aan-de-vele-xanax-verzoeken-van-patiente?utm_ source=mc_nieuwsbrief&utm_medium=email
31 Online Touch Home