overheid loopt achter’ het rapport aanbevelingen hoe opensourcewerken kan worden ingevoerd. Verschillende maatschappelijke organisaties hebben zich over het rapport gebogen, waaronder Waag, Code for NL en PublicSpaces. “Een van de conclusies van Berenschot is dat we er nu echt werk van moeten maken. En daar staan we natuurlijk achter”, stelt Sander van der Waal, onderzoeksdirecteur bij Waag. Ambtenarencultuur Maar waarom komt het nog zo moeilijk van de grond? Daar zijn volgens Van der Waal verschillende redenen voor, maar de belangrijkste is een cultuurkwestie. “Het open werken, het delen van je werk voordat het helemaal is afgetikt, druist in tegen de ambtenarencultuur. Dat zie je niet alleen bij opensourcesoftware, maar ook bij de publicatie van open data. Bij de open overheid in algemene zin zie je vergelijkbare dilemma’s. Wat is het juiste niveau van openheid? Hoe kun je ambtenaren vertrouwd maken met een open manier van werken?” Toch zijn er al veel succesvolle opensourcecommunity’s die laten zien dat open werken heel goed kan. “Daar heerst een soort werkethos waarbij het juist gaat om die samenwerking tussen verschillende mensen en partijen op software die nog niet af is. Het is een kwestie van instelling om op die manier te kunnen werken.” In andere Europese landen wordt al meer werk gemaakt van open source en is er meer erkenning voor, benadrukt Van der Waal. “In verschillende landen zijn Open Source Program Offices opgericht, waarin de expertise rond open source is geconcentreerd, zowel de juridische expertise als de meer praktische expertise. We moeten ook in ons land zo’n Open Source Program Office oprichten om ervoor te zorgen dat expertise binnen de Nederlandse overheid op goed niveau wordt gebracht. Dat is een van de aanbevelingen van Berenschot die wat ons betreft heel goed is.” Misvattingen Bundeling van expertise kan ook helpen om de vele misvattingen weg te nemen die nog heersen rond open source, stelt Van der Waal. “Het rapport van Berenschot neemt er een aantal van weg. Maar volgens mij is nog steeds een belangrijke misvatting dat het open source maken van software wordt gezien als een manier om onderhoud en updates gratis en ‘vanzelf’ te laten doen door de mensen die van die software gebruik willen maken. Het is helemaal niet gezegd dat dit automatisch gebeurt. Als partij die met open source wil werken, kun je er ook niet zomaar van uitgaan dat dit zonder specifieke strategie en inspanningen gaat gebeuren.” Wat volgens Van der Waal ook vaak misgaat is dat software in een te laat stadium open wordt gesteld. “In de praktijk, wanneer iets open source moet Nummer 45, januari 2023 43 Het open werken, het delen van je werk voordat het helemaal is afgetikt, druist in tegen de ambtenarencultuur
44 Online Touch Home