Van wetgeving naar systeem Eind november 2022 hield het Adviescollege ICT-toetsing haar eerste symposium. Het symposium, ter gelegenheid van het afscheid van voorzitter Hans Verkruijsse en collegelid Paul Klint, kende als thema ‘betere uitvoerbaarheid van beleid en wet- en regelgeving toegespitst op ICT’. Want dat moet en kan veel beter, stelde spreker Mariette Lokin. Door Peter Olsthoorn Beeld Shutterstock/iBestuur 52 ‘Als de I en de C op orde zijn, is de T niet meer zo ingewikkeld’ H et Adviescollege ICT-toetsing (AcICT) adviseert kabinet en Eerste en Tweede Kamer over betere beheersing van ICT-projecten. Harde en strenge oordelen voor bijsturing zijn het gevolg; leiders van ICT-overheidsprojecten sidderen voor het ‘BIT-advies’. De sprekers op het symposium bespraken vanuit verschillende invalshoeken oplossingen om de kloof tussen beleid en uitvoering te verkleinen. Mariette Lokin sprak er als wetenschapper; zij promoveerde bij de VU op de betekenis van wetgeving en vertaling naar specificaties voor ICT-systemen. In het dagelijks leven is ze consultant bij Hooghiemstra & Partners na een loopbaan bij onder meer de ministeries van Financiën (digitalisering Belastingdienst) en Justitie en Veiligheid. iBestuur interviewde Lokin naar aanleiding van haar presentatie. In de afkorting ICT zijn de I en C dienstbaar aan de T van technologie. U wilt dat wezenlijk veranderen, hoe? “Het gaat mis waar te snel naar de techniek wordt gesprongen. Het moet langer duren voordat we met die T aan de slag gaan. Automatiseren van wetgeving behelst primair het goed managen van kennis; heel lang een kwestie van de I, het scherp krijgen van informatie. En vooral ook van de C, communicatie tussen betrokken partijen uit alle disciplines. Dat is de crux. Als die I en C op orde zijn, dan hoeft het inrichten en beheren van de T niet meer zo ingewikkeld te zijn.” Om een aantal redenen gaat het proces van wetgeving naar systeem fout, zegt u. Wetgeving is geschreven in natuurlijke taal met vaak open normen of termen als ‘in overwegende mate’. Die laten te veel ruimte voor interpretatie in systeembouw. Daarmee geef je toch de nodige ambtelijke ruimte om af te wijken? “Vroeger was de uitvoering minder massaal en waren er meer ambtenaren. Nu willen we dat het systeem zoveel mogelijk besluiten neemt of voorbereidt. Wetgeving moet je interpreteren in systemen. ‘In overwegende mate’ kun je bijvoorbeeld als 70 procent objectiveren. Als je vreest dat er te veel beslissingsruimte verloren gaat, dan moet je niet automatiseren. Die keuzes maken we niet bewust genoeg. Je kunt ook rekenregels bij computersystemen instellen die ertoe leiden dat een resultaat buiten een bandbreedte hand matig wordt bekeken om onrechtvaardigheden te voorkomen. Om die uitzonderin
53 Online Touch Home