PE R SON E LE TR ANSFORMATI E DE AMBTENAAR BESTAAT HIRE FOR CHARACTER, TRAIN FOR SKILLS Het woord ambtenaar en de spreekwoordelijke betekenis daarvan, zijn gebaseerd op een lange en eerbiedwaardige traditie. De overheidsdienaar, die met vergaande inhoudelijke kennis zijn bijdrage levert aan het ordenen en structureren van de samenleving, met een verpletterende rechtlijnigheid en objectiviteit: dat is een beeld wat snel aan het verdwijnen is. Tekst: Jan de Kramer, redacteur inGovernment D e structuur en werkwijze van de (gemeentelijke) overheidsorganisatie is nog steeds die van een ‘taakorganisatie’. Er is een bepaalde taak en die moet naar behoren worden uitgevoerd. Objectief en binnen de regelgeving. De digitalisering van de afgelopen decennia leidt ertoe dat steeds meer vakinhoudelijke informatie breed beschikbaar komt. De specialist wordt steeds minder nodig. Helemaal weggaan zal hij wel niet, maar zijn relevantie neemt af. Doordat ook het toezicht en de vergunningverlening anders gestructureerd wordt (bijvoorbeeld meldingsplicht, in plaats van vergunningen), verandert de rol van de overheid fundamenteel. Van toezichthouder en ordenaar naar partner in het maatschappelijk middenveld. De toenemende digitalisering leidt er ook toe dat veel werkprocessen makkelijk kunnen worden gedigitaliseerd. Daar hoef je geen mensen meer voor in te zetten. In de banken- en verzekeringssector zien we dat al resulteren in massaontslagen. Je hoeft geen helderziende te zijn om te beseffen dat de ambtenaar in de klassieke zin gaat verdwijnen. Ook in arbeidsrechtelijke zin ligt de bijl aan de wortel: de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is inmiddels door de Eerste Kamer aangenomen en 10 binnenkort zal de ambtenaar een ‘gewone’ werknemer zijn. Maar de relatie tussen burger en overheid zal juist in belang toenemen. Immers, een partner in het maatschappelijk middenveld moet wel meepraten en betrokkenheid tonen, want anders heeft hij geen positie. In de toekomst zal daar dan ook het accent komen te liggen: relatie maken en via die weg meehelpen aan een goede, en geordende samenleving. HOE B ANDERE ROL: ANDERS KIJKEN Het is al vaker gezegd, ook in in dit blad: de bureaucratie is voor de eenvoudige burger onbegrijpelijk. Via allerlei digitale toepassingen wordt het, althans in theorie, voor die burger wel eenvoudiger om diensten af te nemen, maar die toepassingen zijn nog steeds gebaseerd op dezelfde, onbegrijpelijke inhoudelijk bureaucratische ordening. Op grond van die manier van kijken wordt ook nog steeds beleid gevoerd. We formuleren de inhoud en kijken dan welke digitale toepassingen mogelijk zijn. Ook hier weer de scheiding tussen Nu duidelijk begint te worden dat er echt heel veel dingen veranderen wordt het tijd om naar organisaties en mensen ook op een andere manier te gaan kijken. Wat voor organisatie wil je zijn? Die vraag is niet zomaar te beantwoorden. Maar waar moet je het met elkaar over gaan hebben? Steeds duidelijker wordt dat contact houden, in verbinding staan, een grotere rol gaat spelen in de internetsamenleving. Ook digitaal, maar zeker ook in het intermenselijke contact. Dat leidt tot de vraag: hoe willen we de relatie met de burger vormgeven? Kiezen we principieel voor de verschillende kolommen. Wat ontbreekt is een integrale visie op wat digitalisering nou eigenlijk betekent voor burgers en medewerkers en hoe je daar als organisatie mee om gaat. Het andere paradigma van de informatiemaatschappij trachten we nog steeds te beheersen door te werken vanuit het paradigma van de industriële samenleving: specialisatie; lineair denken, beheersing en controle.
11 Online Touch Home