Hoe de energietransitie het strategisch denken over de waarde van binnenhavens verandert Door Martijn Streng en Larissa van der Lugt Binnenhavens zijn belangrijke elementen in de waarde- en transportketens en dragen bij aan de economische ontwikkeling en positionering van een stad en regio. Maar binnenhavens staan onder druk. De grote woningbouw opgave in Nederland is een van de factoren die zorgt voor deze druk op binnenhavens; ruimte is immers schaars en verschillende functies kunnen potentieel gebruik maken van dezelfde ruimte. Maar paradoxaal genoeg zouden, om deze woningbouw opgave te kunnen realiseren, binnenhavens als locatie voor bouw- en industrielogistiek een grote rol kunnen -en wellicht wel moeten- spelen. Daarbij vervullen binnenhavens als locatie voor bijvoorbeeld stedelijke distributie, bundeling en verwerking van (stedelijk) afval of clean energy hubs cruciale functies voor de noodzakelijke maatschappelijke transities. Anderzijds genereren binnenhavens negatieve effecten en levert de vermenging met functies zoals recreatie en wonen steeds vaker issues op. Een veranderende context vraagt om een nieuwe leidraad voor de afweging en evaluatie van de toewijzing van middelen als ruimte en geld. Zo’n leidraad bevat een logisch, helder narratief en daarbij een aantal eenduidige indicatoren die dan consistent in de afruil worden meegenomen. Op die manier kan de discussie tussen gemeentes, bedrijfsleven en lokale stakeholders gevoerd worden, die leidt tot juiste, heldere en goed afgewogen beslissingen. Er bestaat echter nog geen eensluidendheid bij alle betrokken stakeholders over de wijze waarop de waarde die binnenhavens creëren – vanuit dit geschetste bredere perspectief – zich laat vertalen in concrete meetbare indicatoren. Er zijn al wel diverse algemene monitoren zoals de monitor brede welvaart van het CBS; deze zijn echter nog niet toegespitsts op specifieke domeinen of sectoren zoals de binnenhavens en hun bedrijvigheid. En ook adviesbureaus ontwikkelen nieuwe raamwerken om een bredere impactbenadering in hun analyse mee te nemen1. Dit zijn waardevolle stappen, maar heeft nog niet geleid tot een nieuw algemeen geaccepteerde leidraad die specifiek voor binnenhavens gebruikt kan worden. Eenzelfde discussie loopt bij zeehavens, waar al initiatieven genomen worden om tot nieuwe nar62 - Havenlocaties 2024 ratieven en mogelijk nieuwe indicatoren voor de afruilrelatie te komen. In dit artikel vertrekken we vanuit de aanzet die gedaan is voor de zeehavens en passen dit toe op de binnenhavens. De contouren van een nieuwe leidraad Het denken over een nieuwe leidraad voor de waardebepaling van (zee)havens heeft geleid tot het identificeren van drie typen waarden waarbinnen vervolgens concrete elementen en indicatoren gevonden kunnen worden: 1. Economische waarde (werkgelegenheid, toegevoegde waarde, investeringen). 2. Strategische waarde (regionale clustervorming, netwerkconnectiviteit, innovatieversnelling) 3. Maatschappelijk (bijdragen aan energietransitie en circulaire economie, voorzien in kritische resources)
63 Online Touch Home