V.l.n.r: Rinus Verhey, Coert Zachariasse, Marcel Hoekstra en Marcel Fleminks Schaarste en herontwikkeling De schaarste aan geschikte ruimte is voor iedereen aan tafel een bekend gegeven. Hoekstra ziet dat locaties die vijf jaar geleden nog als oninteressant golden, nu volop in beeld zijn. “Kijk naar Lelystad, waar Jysk en Bestseller zich vestigen. Tegelijk zie je veel herontwikkeling van oudere locaties. Bijkomend voordeel is dat daar vaak al een aansluiting op het stroomnet ligt.” “Klopt,” reageert Verhey, “maar let op: de aansluiting hebben is één ding, het gecontracteerde vermogen is vaak het echte knelpunt.” D e setting is een vergaderruimte bij Heembouw in Roelofarendsveen. Aan tafel zitten Marcel Hoekstra, partner bij bedrijfsmakelaar Industrial Real Estate Partners, Coert Zachariasse, CEO van ontwikkelaar Delta Development Group, Marcel Fleminks, co-head bij investeerder Savills Investment Management, en gastheer Rinus Verhey, directeur Bedrijfsruimten bij bouwbedrijf Heembouw. De sfeer is open, kritisch en soms zelfs lichtelijk zelfbeschouwend. Volgens Fleminks is de schaarste deels een zelf gecreëerd probleem. “We mogen best kritisch naar onszelf kijken. De ophef over ‘verdozing’ is in zekere zin terecht. Niet altijd zijn de meest doordachte keuzes gemaakt.” Dat neemt niet weg dat er volop wordt geïnnoveerd, benadrukt hij. “Zeker als het gaat om energie: zelfvoorzienend zijn, individueel of collectief. Daarin loopt Nederland echt voorop.” Zachariasse herkent dat. “Het uiterlijk van logistiek vastgoed kreeg lange tijd weinig aandacht. Maar nu, mede door het personeelstekort, is er meer aandacht voor robotisering en een prettige werkomgeving. Die combinatie leidt tot verdichting én betere ontwerpen.” Fleminks vult aan: “Technisch en esthetisch lopen wij in Europa voorop.” Oneerlijk speelveld Toch zijn er ook frustraties. Vooral de complexe en nationale regelgeving steekt. “Er is nergens zoveel regelgeving als in Nederland,” stelt Fleminks. “Onze stikstofregels zijn internationaal gezien niet uit te “Het duurt allemaal langer, en de businesscases zijn moeilijker rond te krijgen.” leggen.” Zachariasse haalt een project aan waarin het uitmaakt of een bouwkraan tien meter verderop staat: “We maken elkaar gek. Natuurlijk moeten we de natuur beschermen, maar dit is niet meer uitlegbaar.” Hoekstra stelt nuchter vast: “Het is wetgeving, we zitten eraan vast.” De conclusie van de tafel is helder: zonder Europees beleid voor ruimtelijke ordening ontstaat er geen gelijk speelveld. En dat maakt Nederland als vestigingsland minder aantrekkelijk. Marktkoeling en rentestand Sinds de coronapiek is de markt duidelijk aan het afkoelen. Hoekstra ziet nog voldoende activiteit in de bekende hotspots zoals Schiphol, Rotterdam en Brabant, maar daarbuiten is het lastiger. “De opname stijgt licht en het niveau van beleggingstransacties stabiliseert.” Verhey merkt op dat veel opdrachtgevers op de pauzeknop drukken. Zachariasse ziet dat bestaande panden weer interessanter worden, terwijl nieuwbouwprojecten vertragen. Ook investeerders zijn terughoudender, stelt Fleminks. “De gebruikerskant draait vaak goed, met nauwelijks leegstand, maar het verlengen van huurcontracten verloopt stroef. Beleggers zoeken zekerheid, en die is er nu niet.” Hij noemt het een vervangingsmarkt. “Partijen kijken nu zelfs naar Limburg vanwege een nieuwe stroomaansluiting. Dan kom je toch weer uit bij die schaarste.” Logistiekvastgoed 2025 - 7
8 Online Touch Home