De leidende rol van logistieke ketens in een samenleving in transitie door: dr. Victor Verboeket, Lector Supply Chain Innovation, Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek We leven in dynamische tijden. Sinds de Corona crisis is het bewustzijn van het belang en de kwetsbaarheid van voortbrengingsketens toegenomen. In dit artikel neem ik u mee in de ontwikkelingen in supply chains en hoe de sector daar mee om kan gaan. Ketens in ontwikkeling De ontwikkelingen van supply chains zijn onlosmakelijk verbonden aan een ‘VUCA wereld’. VUCA is het acroniem voor volatility, uncertainty, complexity en ambiguity. Zo werd de samenleving tijdens Corona geconfronteerd met tekorten aan medisch hulpmiddelen. Met de blokkade van het Suez Kanaal door de Ever Given bleek dat het westen toch wel erg afhankelijk was geworden van lange, geglobaliseerde ketens. Onze ketens zijn ‘lean’ ontworpen met als belangrijkste paradigma zo laag mogelijke kosten. Onze ketens bleken echter kwetsbaar, niet robuust, niet veerkrachtig, niet ‘resilient’. Daarnaast lijken extreme hitte, droogte of overstromingen – zoals in Zuid-Limburg in juli 2021 – haast gemeengoed geworden. Bijna jaarlijks ontstaan inmiddels capaciteitsproblemen bij de binnenvaart door laag water. Nederland staat haast stil door stikstof problematiek en het wachten is op het moment dat de échte tekorten ontstaan bij zeldzame grondstoffen. Earth overshoot day (de dag dat de mensheid alle biologische grondstoffen die de aarde regenereert gedurende een heel jaar) is in 2023 verschoven naar 13 mei. Belangrijke oorzaken hiervan zijn een verachtvoudiging van de wereldbevolking de afgelopen 200 jaar naar 8 miljard mensen in 2022. Bovendien is de wereldwijde welvaart – en dus consumptie – enorm toegenomen. Dit alles goedkoop geleverd via lean, lange, niet duurzame en kwetsbare logistieke ketens. Feit is dat deze logistieke ketens een aanzienlijke bijdrage leveren aan de emissie problematiek; Feit is ook dat logistieke ketens key enablers zijn van de transitie naar de onvermijdelijke circulaire economie! Logistieke ketens zorgen voor welvaart, maar hebben helaas een slecht imago. De ‘logistiek’ wordt geassocieerd met stinkende vrachtauto’s, verdozing van het landschap en arbeidsmigranten. Dit imago zorgt voor gebrekkig maatschappelijk draagvlak, maar ook voor al jarenlange teruglopende studentenaantallen in het mbo en hbo. Daarentegen heeft de sector een schrijnend gebrek aan gekwalificeerd personeel. Hoe om te gaan met deze dynamiek Traditioneel worden verstoringen in ketens opgelost met het verhogen van voorraden en dit gebeurde ook na de recentste verstoringen. Distributiecentra zaten - en zitten - vol, maar dat is onhoudbaar. Wat moet er gebeuren om ketens klaar te maken voor de duurzaamheidstransitie in een VUCA-wereld? Ik noem enkele alternatieve oplossingen. Digitalisering of ‘data-driven supply chains’ wordt genoemd als een belangrijk middel voor het verminderen van de kwetsbaarheid van ketens én het reduceren van de klimaatimpact én het personeelstekort. Hierbij zal een aantal voorwaarden zal moeten worden voldaan. Uiteraard zullen de IT-systemen er moeten zijn, hoewel deze technische capabilities (bijvoorbeeld platforms) veelal al bestaan. Voordat een keten ‘data-driven’ kan worden (…en bijvoorbeeld aan AI-toepassingen gedacht kan worden…) zal een ‘data fundament’ van goede kwaliteit beschikbaar moeten zijn. Vooral de menskant vergt veel aandacht in deze transitie. Mensen moeten namelijk kennis opdoen van digitalisering en er zal vertrouwen en 74 - Logistiekvastgoed 2023
75 Online Touch Home