DOOR: FEMKE HELLINGS Wat nu als we de kennis en kunde van culturele antropologie toepassen op hedendaagse organisaties? Deze vraag stelt corporate antropoloog Jitske Kramer zichzelf continu. Ze onderzoekt hoe we beter kunnen worden in o.a. samenwerking, leiderschap, diversiteit en verandering. Voor ons zoomt ze in op dit laatste thema: hoe gaan we als mens het beste door veranderingen heen? DRIE FASES VAN TRANSFORMATIE “Veel mensen in organisaties denken dat veranderen in twee stappen gaat,” begint Jitske. “We zijn bij A, definiëren B en maken een plan om van A naar B te komen. Even een kick-off organiseren en klaar is de verandering. Bij kleine veranderingen kan het inderdaad zo simpel werken, bij grotere transformaties echter niet. De eerste uitdaging is vaak al het formuleren van B, het doel. We weten wel dat we ergens anders heen moeten, maar waarheen precies is onduidelijk.” Wat blijkt uit Jitskes onderzoek: grote veranderingen verlopen voor ieder individu, groep, bedrijf of maatschappij volgens hetzelfde patroon. Sommige culturen kennen overgangsrituelen en andere niet, maar wat vaststaat is dat waar ook ter wereld drie fases doorlopen worden. In eentje staat afscheid centraal, een zit vol onduidelijkheid en in de derde fase gaat het om integratie van nieuwe dingen. “Fase één noemen we de separatiefase. We komen los van het vertrouwde, want het moet anders. Fase twee is de liminale fase, oftewel de tussentijd tussen A en B. Hier ga je brainstormen, uitproberen en uiteindelijk keuzes maken. Dit is ook de fase waarin je veel onzekerheid, meningsverschillen en machtsstrijd ziet. Tot slot komen we in fase drie, de integratiefase. Hier ontstaat een nieuwe orde.” UITDAGINGEN IN DE TUSSENTIJD Met name de tweede fase, de tussentijd van verandering, is goed onderzocht. “Dit is de meest uitdagende fase,” legt Jitske uit. “Als je voor grote veranderingen staat, gaat het anders worden dan je gewend bent. Stel, er komt een fusie, dan weet je nog niet wat jouw plek in het nieuwe geheel wordt. Heb je het dan nog voor het zeggen? Ga je dingen kwijtraken? Er zijn veel vragen en er ontstaat discussie over de inhoud en ieders rol in het verhaal. Deze fase waarin het even niet zo helder is kan weken, maanden of zelfs jaren duren. Accepteer dit. Alles opnieuw vormgeven kost tijd. En je moet deze fase door om uiteindelijk tot een nieuwe realiteit te komen.” In haar boek Tricky Tijden, dat in april uitkomt, heeft Jitske het veel over deze tussentijd. Hoe vatbaar we zijn voor leugens en onwaarheden, hoe snel ruis erin sluipt en hoe snel je jezelf voor de gek houdt omdat je alles het liefst bij het oude houdt. “We kennen het allemaal wel. Dat je bijvoorbeeld opziet tegen AI en dan dat éne artikel gelooft waarin AI wordt afgekraakt. Zie je wel, ik hoef helemaal niet te veranderen, denk je dan.” “ OOK DEGENE DIE MINDER HARDER ROEPT, WIL GEHOORD WORDEN” NOAB.NL 31 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN
32 Online Touch Home