0

VOOR ONDERNEMERS ADV I SEURS IN DE ADMINI S T R AT IE VE EN FI S C A LE SEC T OR PAGINA 20 Integraal boekhouden PAGINA 28 Nee zeggen loont PAGINA 5 Ons geld is stuk 30 jaar JAARGANG 5 UITGAVE 1. 2024

COLOFON INDEX &GO is een uitgave van de Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen en verschijnt 4x per jaar. Jaargang 5, uitgave 1, februari 2024 BLADMANAGEMENT Chantal van Pelt, Janine Molin EINDREDACTIE Loft 238 Tekst & Media REDACTIE Femke Hellings, Hans Pieters, Henk Poker, Eveline aan de Wiel VORMGEVING Campagne, Rotterdam OPMAAK Appeltje Eva, Lith DRUK Dekkers van Gerwen, ’s-Hertogenbosch ABONNEESERVICE Opgave van abonnementen, opzegging en adreswijziging uitsluitend schriftelijk doorgeven aan de uitgever. Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Meer informatie over abonnementen via: info@noab.nl ADVERTEREN? Meer informatie via: communicatie@noab.nl Commentaar, ideeën en suggesties? Welkom via: communicatie@noab.nl CONTACT NOAB Rompertdreef 7, 5233 ED ‘s-Hertogenbosch Postbus 2478, 5202 CL ‘s-Hertogenbosch 073 614 14 19 I www.noab.nl ISSN 2666-8068 IN DIT NUMMER: 03 Voorwoord 05 De kracht van digitaal bezit 08 Kun je niet meer lopen? Leer dan vliegen! 12 Op naar een ecologische en sociale winsten-verliesrekening 16 Hoe heurt het online? 18 Ruimte voor nuance, bescheidenheid en brede perspectieven 20 Op zoek naar de balans tussen werk en privé 2 &GO magazine 23 Jong geleerd = oud gedaan 26 Samen houden we de kwaliteit hoog 28 Het geeft voldoening om NOAB-leden verder te helpen 30 Omgaan met grote veranderingen 34 Coördineren van je kennis 36 Arnhem Bitcoinstad 38 De impact van sociale media op ons welzijn 40 Financieel in zwaar weer! 42 Hard choices, easy life Team Storm Tricky tijden 30 16 Hoe heurt het online? Van elkaar leren 33 INDEX

Samen sterker Welkom bij de nieuwste editie van het magazine, met dit jaar een bijzondere mijlpaal: 30 jaar NOAB. In deze speciale uitgave nemen we je mee door de metamorfose die we hebben ondergaan en laten we zien waar we na drie decennia zijn beland. Niemand kan met zekerheid de toekomst voorspellen, maar er lijkt een immense transformatie voor de deur te staan. Hoe kijken we vanuit de antropologie naar deze veranderingen? Jitske Kramer verkent dit vraagstuk vanuit de stamgedachte, en we laten de stemmen van onze NOAB-tribe horen - zij vormen de rode draad die ons verleden, heden en toekomst verweeft. Wat kunnen we van elkaar leren in deze tricky tijden? In dit nummer delen meerdere NOAB-leden, verenigingsprofessionals en aspiranten hun beweegredenen en reflecteren ze op de stappen die van generatie op generatie zijn genomen. Ook werpen we een blik op de ambities van onze regionale verenigingsprofessionals. Maar hoe navigeer je door deze voortdurende ontwikkelingen? Lees de ervaringen van deelnemers aan de NOAB Academy en ontdek hoe zij zich voorbereiden op de toekomst. Het geldsysteem is in de loop van de tijd aan flinke veranderingen onderhevig. In het coverartikel gaan we in gesprek met Bitcoin-expert Bert Slagter en werpen we een blik op hoe Arnhem Bitcoinstad deze revolutie omarmt. Vandaag de dag gaat het bij steeds meer bedrijven over maatschappelijke en duurzame waarden en idealen. Ook staan we stil bij ondernemers die financieel zwaar weer trotseren. En te midden van al deze veranderingen blijven mensen de kern vormen. Staat jouw kantoor op het punt een nieuwe richting in te slaan? Meer privé/werk balans? Plaats je de klant altijd op de eerste plaats? En wanneer is het moment daar om afscheid te nemen en met wie ga je verder? En wie heeft er dan gelijk? Zoals gezegd, niemand kan met zekerheid de toekomst voorspellen. Maar bovenal staat vast dat we de “transformatie” gezamenlijk, met én voor elkaar doen. #WIJZIJNNOAB. Dirk-Jan van Blijderveen, voorzitter NOAB NOAB.NL 3 VOORWOORD

4 &GO magazine

DE KRACHT VAN DIGITAAL BEZIT IS DAT HET COLLECTIEF DE REGELS BEPAALT DOOR: HANS PIETERS Techexpert Bert Slagter had verwacht dat overheden bitcoin wel zouden verbieden. Toen het tegenovergestelde gebeurde, voelde hij dezelfde opwinding als in de beginjaren van het internet. “Om de potentie van crypto’s te zien, heb je verbeeldingskracht nodig en moet je de fundamentele breuk met het klassieke geldsysteem doorvoelen.” NO AB.NL 5 COVERARTIKEL

“BITCOIN IS EEN WAANZINNIGE INNOVATIE, DIE ZO VEEL NIEUWE DINGEN MOGELIJK MAAKT” Bert Slagter omschrijft zichzelf als ‘levenslang student van complexe systemen’. “Internet en ik groeiden samen op. Ik heb het internet volwassen zien worden,” begint hij het gesprek nog voordat een eerste vraag is gesteld. Hij brak met zijn studie informatica, “omdat op dat moment het kennisniveau buiten de academie hoger was dan erbinnen.” VERBEELDINGSKRACHT “In de beginfase heb je heel veel verbeeldingskracht nodig om te zien wat een nieuwe technologie kan worden. Er bestond heel veel scepsis,” vertelt hij. “Nu maakt onder water iedereen gebruik van dat ene wereldwijde communicatienetwerk.” In de jaren ’10 stuitte Slagter regelmatig op bitcoin, op nerd-sites die hij en zijn broer volgden. “Al sinds de jaren ’90 speelt de vraag: kunnen we internetgeld maken, dat puur digitaal is, niet afhankelijk is van een bedrijf en wereldwijd is? Het moet liefst een neutraal protocol zijn waarmee je kunt betalen. We vonden het geinig, zo’n digitale munt, maar dachten allebei dat overheden bitcoin wel zou verbieden, net als de voorlopers.” In 2017 kwamen de Bank of International Settlements en het IMF met een voorstel over hoe landen bitcoin/crypto zouden kunnen reguleren. “Toen dachten wij: dat is interessant! Want als ze het gaan reguleren, gaan ze het niet verbieden. Dat was het moment dat mijn broer Peter en ik een draai hebben gemaakt. We hadden hetzelfde gevoel als in de begintijd van het internet. ‘Dit is spectaculair wat hier gebeurt. Hier wordt iets ontwricht’. Met bitcoin is het voor het allereerst mogelijk dat je aan een ander iets digitaals kunt overdragen zonder afhankelijkheid van een centrale partij, bank of autoriteit.” DECENTRALE PROTOCOLLEN Slagter geeft een kort college digitale technologie: “Hét probleem is dat je digitaal heel makkelijk iets kunt kopiëren. Als ik jou een digitale foto toestuur, heb ik die foto zelf ook nog. Dat vinden we zo mooi aan digitale technologie.” Het nadeel hiervan is dat je bezit alleen digitaal aan een ander kunt overdragen, als je een autoriteit inschakelt. Een scheidsrechter die bepaalt van wie het bezit is. “Dat kan een bedrijf of bank zijn, of een overheidsinstantie, zoals het Kadaster. Dat werkt prima als het lokaal is; in Nederland, onder Nederlandse wetgeving, binnen Nederlandse grenzen. Maar op het moment dat je een wereldwijd protocol wil voor het overdragen van waardes, wordt het ingewikkeld.” De techniek achter bitcoin heeft dat probleem opgelost. Het is gebaseerd op een wereldwijd netwerk met tienduizenden deelnemers. Blockchain is daar een van de sleutelelementen van, samen met decentrale protocollen, waar je digitale bezittingen op kunt vastleggen. Digitaal geld, maar ook andere zaken. “Dat is een waanzinnige innovatie, die zo veel nieuwe dingen mogelijk maakt. Het collectief legt vast wie de eigenaar is en hoe de administratie eruitziet, in plaats van één partij. Dat is wat er ontwrichtend aan is. De kunst van digitaal bezit is dat hét collectief de regels bepaalt. Zonder afhankelijkheid van één partij daarboven. Niemand kan een transactie terugdraaien. Het is volstrekt neutraal.” STABLECOINS Crypto is een categoriewoord geworden, vertelt Slagter. “Er zijn allerlei verschijningsvormen zoals cryptodollars, zogenoemde stablecoins.” Het concept 6 &GO magazine

daarachter is eenvoudig. “Een bedrijf legt dollars in een kluis en voor elke dollar in die kluis wordt een cryptodollar uitgebracht als token. Zo kun je ook cryptoaandelen of -obligaties hebben.” Inmiddels is al zo’n 160 miljard aan cryptodollars uitgegeven. Stablecoins vinden op twee manieren de weg naar de markt. Met name in opkomende economieën, waar mensen toegang willen tot dollars, zijn lokale bedrijven bezig met het maken van lokale apps om te betalen en sparen met digitale dollars. “Dat maakt het voor immigranten ook makkelijker om geld naar huis te sturen. Die hoeven niet meer een halve dag in de rij te staan bij Western Union.” Daarnaast krijgt het steeds meer voet aan de grond voor grensoverschrijdend betalingsverkeer. “Paypal, Visa en andere partijen gebruiken stablecoins om binnen een seconde, bijna gratis, geld naar de andere kant van de wereld te versturen.” Het biedt een blik op de toekomst. “Dit zijn de eerste ‘killer apps’. In het algemeen nemen mensen technologie pas in gebruik zodra het beter is dan de alternatieven die ze voor handen hebben. Dat is een belangrijk concept dat je bij alle technologie ziet. Denk aan elektrisch rijden. Ergens komt een omslagpunt dat het handiger en goedkoper is, en opeens wordt het massaal omarmd. Dat zie je ook bij crypto. Je moet per land bedenken voor welke mensen en voor welke toepassing het handiger is dan het alternatief. Dan kom je tot de conclusie dat heel veel cryptotoepassingen voor Nederland niet interessant zijn. We hebben een stabiele munt, misschien wel de beste betaalinfrastructuur ter wereld, een betrouwbare overheid en een goed functionerend rechtssysteem. De combinatie van die vier is erg schaars in de wereld. Heel veel landen hebben iets van deze vier voorwaarden niet. Dus ik snap dat veel mensen in Nederland redeneren dat crypto een soort van gokspel waarmee je kunt speculeren. Omdat de toepassingen die er nu al zijn voor ons niet interessant zijn.” Hij vertelt dat veel ngo’s, zoals de Human Rights Foundation, hartstochtelijk pleiten voor de bitcoin. “Het redt levens. Terwijl wij vooral de negatieve kanten benadrukken.” Crypto’s en box 3 Een van de dilemma’s is de waardering van crypto’s binnen de vermogensbelasting (box 3). “Stablecoins, zoals cryptoeuro’s, zou je hetzelfde moeten behandelen als spaargeld. En cryptoaandelen als aandelen. En bitcoin is een commodity. De Amerikaanse toezichthouder ziet bitcoin als een goed, een grondstof. Het heeft in zekere zin dezelfde karakteristieken als goud,” geeft Slagter een voorzet. Voor de accountancy geldt een vergelijkbaar probleem. “Hoe zet je crypto’s op je balans? Is het een vreemde valuta? Is het een grondstof waarvan je voorraden kunt aanhouden? Daar kun je allerlei richtingen mee op,” meent hij. In Amerika werd het lang gezien als een immaterieel activum. Het probleem daarvan is dat je het, als de koers daalt, moet afboeken. Maar als de koers juist stijgt, mag je het niet opplussen. Dat betekent dat je bitcoin altijd moet aanhouden voor de laagste koers. Dat is voor beursgenoteerde bedrijven heel ongunstig.” Hij vertelt dat dit inmiddels is aangepast. “Je moet het nu waarderen op basis van de koers.” In Europa treedt de MiCA-verordening in werking (Markets in Crypto-Assets Regulation, red.). Deze gaat dit jaar stapsgewijs in werking. “Daarin is heel nauwkeurig gereguleerd waar cryptodienstverleners zich aan moeten houden.” OVER BERT SLAGTER Bert Slagter en zijn broer Peter zijn een begrip in de bitcoinwereld. Samen zijn ze de host van de podcasts Satoshi Radio en BNR Cryptocast. In het boek ‘Ons geld is stuk’ beschrijven ze hoe bitcoin de start is van een radicaal nieuw geldsysteem dat bij uitstek geschikt is voor een toekomst waarin we steeds meer digitaal doen. NOAB.NL 7 Fotografie: Marco de Swart COVERARTIKEL

“IN ELKE TEGENSLAG ZIT EEN KANS OM TE GROEIEN” Waar Willem Hooft zeven jaar geleden nog als engineer werkte en in zijn vrije tijd windsurfte, ziet zijn leven er tegenwoordig compleet anders uit. Een motorongeluk zorgde voor een ommekeer en inmiddels is Willem professioneel zitkiter, motivational speaker en oprichter van de Willem Hooft Foundation. Als iemand weet hoe je veranderingen ombuigt in kansen, is hij het wel! 8 &GO magazine Fotografie: Arnaud Plas

DOOR: FEMKE HELLINGS Kun je niet meer lopen? Leer dan vliegen! TWEEDE KANS Als surfer had Willem jarenlang een grote droom: de golven voor de kust van Kaapstad bedwingen. Zijn carrière kreeg echter steeds voorrang. Zuid-Afrika kwam later wel. “Toen ik na mijn ongeluk in een rolstoel belandde, moest ik mijn wens in één klap laten varen”, begint Willem. “Tenminste, dat was de eerste gedachte. Van verdriet had ik de neiging mijn gevoel af te sluiten en in mijn eigen bubbel te gaan zitten, zoals ik vroeger vaker deed als het even lastig werd. Toch zei een ander deel in mij dat ik dit keer het tegenovergestelde moest doen. Uiten. Delen. En dus deed ik dat, wat resulteerde in helderheid en dankbaarheid. Ik voelde meer dan ooit dat ik leefde! Ik was er nog en kreeg een tweede kans. Die móest ik grijpen.” NIEUWE SKILLS Ook al zeiden zijn artsen dat hij het kon vergeten, hij zocht naar mogelijkheden. Kitesurfen op een speciaal bord zou misschien nog wél kunnen. “De avond voordat ik met vrienden zo’n bord zou gaan ontwerpen, zag ik een video van iemand die zittend kitesurft. Er bleken acht mensen in de wereld die dit al deden. Deze Thierry Schmitter, toevallig ook uit Nederland, was de meest fanatieke. Het toeval wilde dat we dezelfde lengte en heupbreedte hadden. Zo’n bord wilde ik ook! Om het bord en mijn ticket naar Zuid-Afrika te kunnen aanschaffen, zette ik een crowdfundingactie op. Binnen vijf dagen had ik het geld bij elkaar. Sterker nog: allerlei sponsoren meldden zich. Hoe meer ik uit de slachtofferrol kwam, hoe meer deuren open gingen. Mijn plan lukte: tegenwoordig mag ik kiten op wereldniveau. Vorig jaar behaalde ik de halve finale van het NK, waar ik het tegen staande kiters opnam.” WELKOM VERANDERING Naast kitesurfer op topniveau is Willem ook spreker en oprichter van de Willem Hooft Foundation, een stichting die zich inzet voor sporters met een handicap. “Stel nou dat ik mijn oude werk als engineer zou zijn blijven doen na het ongeluk. Dan was ik altijd die man in een rolstoel gebleven, met beperkte uren en energie. Dan had ik nooit zoveel impact kunnen maken. In plaats van mijn oude leven zoveel mogelijk terug te krijgen, heb ik alles op alles gezet om van mijn beperking juist mijn kracht te maken. Als ik tijdens de revalidatieperiode dacht ‘ik kan nooit meer dit of dat’, dacht ik het om en zocht ik iets wat ik wél kon. Of juist iets wat positief was aan de nieuwe situatie of nieuwe kansen heeft gecreëerd. Niet mijn handicap bepaalt de kwaliteit van mijn leven, maar mijn keuze hoe ik ermee omga. Denk ook aan al die bedrijven die in coronatijd enorm gegroeid zijn doordat ze zich aanpasten in plaats van afwachtten. Zo werkt het gewoon: je moet de hoek om durven kijken als je te maken krijgt met tegenslag. Mee durven veranderen met wat het leven van je vraagt. Of je beroep.” Limitless bekijken? NOAB.NL 9 SKILLS

Fotografie: Romantsova photo Willems tips voor een verandermindset Zet iets positiefs tegenover alles wat lastig is “Neem nou mijn rolstoel. Sommige mensen denken dat die mijn handicap symboliseert. Nou, voor mij is het juist het symbool van vrijheid. Dankzij mijn rolstoel kan ik de wereld rondreizen. Zelfs als je van nature een half leeg glas ziet, heb je óók een half vol glas. Je moet je brein alleen wel trainen het zo te willen zien.” Geloof in jezelf “Denk je nu ‘o nee, alles wat ik goed kan, verdwijnt straks uit mijn takenpakket’? Besef dat je bijna alle nieuwe skills kunt leren. De een schrijft makkelijker met links, de ander met rechts, maar je kunt met beide leren schrijven. Zet een stip op de horizon en je leven vormt zich in die richting. En zoek de juiste hulp, bijvoorbeeld van een trainer of iemand die het al kan. Of ik een fan ben van manifesteren? Zeker weten!” Durf te dromen “Toen ik begon, was ik de negende zit-kiter ter wereld. Nu loop ik ver voor op anderen en beoefenen zo’n 100 mensen de sport. Met mijn lezingen inspireer ik bedrijven met een positieve blik naar verandering te kijken. Mijn nieuwe droom is van zit-kitesurfen een paralympische sport te maken. Met de WIllem Hooft Foundation ontwikkelen we materialen en organiseren we sportevents voor mensen in een rolstoel in alle continenten. Zal het manifesteren me nog een keer lukken?” Vraag om hulp “In onze individuele samenleving vinden we dat je iets eerst vier keer zelf moet proberen voordat je om hulp kunt vragen. Onzin! Samen krijg je niet alleen sneller dingen voor elkaar, je bereikt ook méér dan je in eerste instantie hoopte. Ik zie om hulp durven vragen als een kracht. Bovendien helpen mensen graag.” 10 &GO magazine

Slimme accountancy begint met inzicht + Bedrijfssoftware voor Accountancy Slimme accountancy. Vaak is het een kwestie van anders kijken naar digitale processen. Door één totaaloplossing te gebruiken regel je alles heel efficiënt vanuit hetzelfde systeem. Door slimme automatisering krijg je meer ruimte voor de persoonlijke benadering van jouw klanten. Uitzicht begint met inzicht. Kijk voor meer informatie op Exact.nl

Kees Klomp Op naar een ecologische en sociale winsten- verliesrekening DOOR: FEMKE HELLINGS Vandaag de dag gaat het bij steeds meer bedrijven over maatschappelijke en duurzame waarden en idealen. We willen meer dan ooit weten waarom we doen wat we doen. Begrijpelijk, terecht én noodzakelijk vindt Kees Klomp, lector betekeniseconomie en oprichter van Thrive Institute. “Kijk naar de klimaatverandering, welvaartsongelijkheid, politiek, oorlogen en het aantal burn-outs. Onze huidige kenniseconomie is duidelijk geen garantie voor geluk en succes. In plaats van alleen op financiële winst te focussen, moeten we meer kijken naar onze medemens en de aardbol.” Welkom in de betekeniseconomie. 12 &GO magazine

“GA HET GESPREK MET JE KLANTEN NÚ AAN. WACHT NIET TOT DE POLITIEK JE DWINGT, MAAR WEES ER KLAAR VOOR” In de huidige situatie, die Kees graag de oude situatie noemt, hebben we het vooral over financiële resultaten: winst, inkomen, vermogen, de waarde van ons huis en de groei van het BBP. De aandacht van veel bedrijven gaat naar de laatste cijfers van de accountant en we zijn druk met Excelsheets met kosten en opbrengsten. Dat zijn we gewend en zo hebben we het geleerd. Maar waar is onze winst eigenlijk goed voor? Winst op zich geeft natuurlijk geen betekenis aan je bedrijf. Net zo min als de waarde van je huis iets zegt over de woonkwaliteit. Een fijn thuis, daar gaat het om. BETEKENISECONOMIE Dit brengt ons bij de betekeniseconomie, ook wel Purpose Economy genoemd. “In dit nieuwe economische model staat geld niet langer centraal, maar zijn zingeving en maatschappelijk rendement net zo belangrijk,” legt Kees uit. “In plaats van zoveel mogelijk geld willen verdienen, maken bedrijven voortaan ruimte voor zaken als duurzaamheid, inclusie en diversiteit. Ze kijken hoeveel winst ze minimaal moeten maken om te blijven voortbestaan en investeren de rest in het realiseren van sociale, ecologische en maatschappelijke idealen. We maken de beweging van het maximale naar het minimale winstbeginsel. Van kwantitatieve groei naar kwalitatieve groei. Bedrijven als Tony’s Chocolonely, Dopper, Seepje en Triodos Bank lopen hierin voorop.” INTEGRAAL BOEKHOUDEN Veel grote accountantskantoren zijn al bezig met het boekstaven van het duurzaamheidsbeleid van hun klanten in groene cijfers. Steeds meer bedrijven moeten naast een financiële ook een sociale boekhouding voeren en zijn verplicht te rapporteren over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap. “Omdat de wet- en regelgeving in de financiële wereld snel verandert, zie ik qua onderwijs ook de meeste beweging in die sector. Het klassieke kunstje wordt steeds minder waard, het gaat steeds meer om het grotere geheel. De grote kantoren bewijzen wat de kansen en krachten van integrale accounting zijn. Het is nu aan de mkb-kantoren dit ook op te pakken.” GEEN MORELE MAAR FINANCIËLE KWESTIE Je hoeft de betekeniseconomie volgens Kees niet te omarmen vanuit morele plicht, maar juist ook vanuit een business mindset. “Laatst was ik bij ING. Zij zien in dat ze over een tijdje enorme financiële risico’s lopen als ze nu niet hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Na 2100 zullen zóveel woningen in waarde verminderd zijn, dat miljarden euro’s waardeloos zijn geworden. Een groot probleem, als je daar je financiële producten en leningen op gebaseerd hebt. Door nú te acteren en hun bedrijf en diensten aan te passen, voorkomen ze op termijn grote kostenposten.” INTEGRALE KIJK Kees adviseert met je klanten te gaan praten vanuit risk management. Welke risico’s komen eraan? Hoe kun je die omzetten naar kansen? “Stimuleer hen te investeren in duurzaam en sociaal ondernemerschap en het maximale winstbeginsel los te laten. NOAB.NL 13 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

“VOOR DE MEESTE KLEINERE EN MIDDELGROTE ONDERNEMERS KLINKT DIT ALLES NOG ALS EEN VER-VAN-HUN-BED-SHOW” Help ze de stap te maken van louter financiële winst en waarde naar gebalanceerde winst en waarde. Krijg je de klant moeilijk mee? Leg dan de relatie tussen bijvoorbeeld biodiversiteit en de financiële resultaten. Je zult zien, dan wordt biodiversiteit ineens een relevant thema. Een integrale kijk geeft je meer vat op het creëren van waarde. De hele bedrijfsvoering wordt robuuster naarmate je integraler kijkt.” TOEKOMSTMUZIEK OF TEGENWOORDIGE TIJD? Kees benoemt dat er een kloof is tussen grote bedrijven en mkb’ers. Voor de meeste kleinere en middelgrote ondernemers klinkt dit alles nog als een ver-van-hunbed-show. “Aan financieel adviseurs de taak hun klanten ervan te overtuigen dat ze niet moeten wachten totdat er aan hun deur gerammeld wordt! Het is een kwestie van tijd voordat de wetgeving wordt aangescherpt en een sociale en maatschappelijke boekhouding de norm wordt.” Bedrijven worden steeds meer aansprakelijk gesteld voor alles wat er gebeurt in hun bedrijf. Ze moeten kunnen aantonen dat ze bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen. In Zwitserland zijn ze hierin al wat verder, wat ervoor gezorgd heeft dat Nestlé onlangs aangaf dat land te verlaten. “Ze hebben de boel simpelweg niet op orde,” legt Kees uit. “En kijk in Nederland naar Boskalis, hetzelfde verhaal. Ze bouwen ecologisch gezien een grote schuld op, en ecosystemen bewust kapotmaken mag straks niet meer. In mijn boek ‘Betekeniseconomie’ heb ik het hierover, net als over true pricing. Nog even en op het prijskaartje van een pak melk moet vermeld staan dat het product 40 cent meer zou kosten als alles en iedereen eerlijk behandeld zou zijn.” KOM NU IN ACTIE! Iedere ondernemer weet dat een goede voorbereiding het halve werk is. Om niet-financiële waarden een plek te geven in de bedrijfsvoering, moeten processen aangepast worden. “Hoe eerder je erin duikt, hoe meer voorsprong je - nu nog - hebt. Als je nog niet overtuigd was om ideologische redenen, dan hoop ik duidelijk te hebben gemaakt dat het óók om zakelijke en financiële redenen slim is de betekeniseconomie na te gaan leven. Want de betekeniseconomie gaat winst betekenen voor ons allemaal.” BOEKENTIP: Betekeniseconomie van Kees Klomp, Noordhoff Business 14 &GO magazine

Slim verzekeren? Beroepsaansprakelijkheid & datarisk www.bav.covermij.nl Ben jij ondernemer? Ben jij als ondernemer op zoek naar advies, hulp bij je administratie of wil je over bepaalde onderwerpen sparren? Of je nu zzp’er bent of mkb’er, kies voor een kantoor dat NOAB gecertificeerd is. Waarom? LAAT JE INSPIREREN door andere ondernemers NOAB.NLNOAB.NL 15 15

Hoe heurt het online? DOOR: HANS PIETERS Technologie heeft een grote impact op de manier waarop we met elkaar omgaan. Het vraagt om gezamenlijke afspraken over de digitale omgangsvormen, meent spreker en schrijver over technologie en AI, Aaron Mirck. In zijn boek met Sanne Kanis, ‘Niet appen tijdens het eten’, gaat Aaron Mirck op zoek naar algemeen geldende etiquetteregels voor het digitale tijdperk, ingedeeld rondom thema’s als werk, balans en data & privacy. Daarbij behandelt hij vragen als ‘Mijn collega plaatst steeds vaker persoonlijke berichten op LinkedIn. Is dat oké?’ en ‘Mijn baas appt mij steeds op zondag. Mag ik daar iets van zeggen?’. “Zelfs op een professioneel platform als LinkedIn lijkt de grens tussen zakelijk en privé te vervagen,” constateert Mirck. “Ik heb LinkedIn ooit vergeleken met een online conferentie of zakelijke beurs. Daar toon je ook niet aan een wildvreemde je kinderfoto’s. LinkedIn is bedoeld voor zakelijke activiteiten. Voor interessante content die relevant is voor anderen. Voor persoonlijke berichten, politieke statements of meningen heb je Facebook, Instagram of Twitter/X.” Hij benadrukt dat de verruwing op sociale media niet representatief is voor de digitale omgangsvormen. “Maar een kleine groep gaat online over de schreef. Net zoals de overgrote meerderheid in de fysieke wereld zich aan de regels houdt en geen onverantwoorde risico’s neemt in het verkeer.”

“WE NEMEN MINDER TIJD VOOR DE DINGEN DIE DE MOEITE WAARD ZIJN, OMDAT WE VOOR DE WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND KIEZEN” BEREIKBAAR BUITEN WERKTIJD “Technologie is niet neutraal. Het draagt een waarde in zich en heeft impact op de omgeving. Het verandert hoe we met elkaar omgaan,” stelt Mirck. Bijvoorbeeld in het werk. Omdat we steeds meer online zijn gaan doen, vervaagt de grens tussen werktijd en privé. “Een appje om half 11 ’s avonds, ‘kun je hier nog even naar kijken?’, was tien jaar geleden ondenkbaar. Je viel elkaar niet lastig buiten werktijd. Hetzelfde geldt voor een bericht terwijl iemand op vakantie is. Omdat de mogelijkheid er is, gaan we die ook benutten.” We zijn steeds meer online. De helft van onze vrije tijd is schermtijd. Opgeteld brengen we meer dan 20 jaar van ons leven door op het internet. “We hebben steeds minder tijd voor familie, vrienden en hobby’s. We kijken elkaar minder vaak in de ogen. Doordat we via een scherm communiceren, of per app, vergeten we soms dat we met een ander te maken hebben. Dat betekent dat we ons anders, minder sociaal opstellen.” “Ethiek en etiquette liggen in elkaars verlengde. Het gaat er ook om dat je nadenkt over de vraag ‘wat is een goed, zinnig leven?’. Draagt de helft van je tijd achter het scherm daaraan bij?” Digitale etiquette gaat uit van simpele vragen, om te weten ‘hoe het heurt’ online. “We kunnen ons vaker de vraag stellen ‘Zou ik zelf zo behandeld willen worden zoals ik nu met een ander omga?’. En de vraag ‘Zou ik dit offline ook doen?’.” Een andere vraag die je kunt stellen luidt ‘kan dit ook zonder technologie?’. “Ik denk dat we nu heel vaak naar een technische oplossing grijpen terwijl we daar niet per se gelukkiger van worden. We nemen minder tijd voor de dingen die de moeite waard zijn, omdat we voor de weg van de minste weerstand kiezen.” Als voorbeeld noemt hij de flitsbezorgers en het online bestellen van een boek. “Het gevolg is dat steeds meer boekwinkels hun deuren hebben gesloten.” HET CREATIEVE PROCES Digitale etiquette houdt in dat je jezelf op een socialmediadieet zet, adviseert Mirck. “De filterbubbel zorgt ervoor dat je steeds meer berichten leest van mensen die dezelfde mening verkondigen en je online de waarheid uitzoekt die past bij je behoefte. De filosoof Cees Zweistra heeft dit thema mooi verwoord. Het gaat bij proteststemmen niet zozeer om idealen, zegt hij, maar meer om een manier om een behoefte te rechtvaardigen. Het is de omgekeerde weg. Heb je geen zin in een lockdown? Dan word je een wappie. Het is niet dat je ergens in gelooft en daarnaar handelt. Je hebt behoeftes en kiest daar ideeën en medestanders bij. Online zijn die makkelijk te vinden.” Het boek dat Mirck als vervolg op ‘Niet appen tijdens het eten’ schrijft, krijgt de titel ‘Aandacht is je superkracht’. Het is een pleidooi voor menselijke skills. ‘Elke trendwatcher heeft het over de digitale transformatie. Maar aandacht is de brandstof voor innovatie en creativiteit. Plato had z’n doorbraken niet terwijl hij naar een Facebook-timeline keek. Als kenniswerkers maken we het verschil door bij elkaar te komen en nieuwe ideeën te bedenken. Maar ook door even uit het werk te stappen en aandacht te hebben voor niks. De meeste liedjes en oplossingen worden verzonnen onder de douche of tijdens het wandelen. Dat zijn de momenten dat je even weg bent van het systeemplafond en je scherm.” Zijn pleidooi voor digitale etiquette is geen pleidooi tegen technologie. “Het is fijn dat we Zoom en Teams hebben en niet met de auto de file in hoeven. De vraag is alleen hoe je je online gedraagt. Je kunt niet eten, appen of je mail beantwoorden tijdens een online meeting. Dat is een teken van onfatsoen, een gebrek aan waardering voor de tijd van een ander.” NOAB.NL 17 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

Ruimte voor nuance, bescheidenheid en brede perspectieven DOOR: EVELINE AAN DE WIEL Als we iets lezen wat onze ideeën bevestigt, dan komt er een shotje van het geluksstofje dopamine vrij in ons brein. We zijn dus letterlijk verslaafd aan ons eigen gelijk, zegt filosoof Lammert Kamphuis. Daardoor lopen we het risico dat we vergeten serieus te nemen dat er ook goede ideeën buiten onze opvattingen liggen. Hoe voorkom je blinde vlekken in je denken? We zien vooral datgene wat ons denken bevestigt, merkt Lammert. Laatst betrapte de filosoof zichzelf erop dat hij zó verslaafd is aan zijn eigen gelijk, dat hij zijn weegschaal alleen maar vertrouwt als die een gewicht laat zien dat hem aanstaat. “Als ik op de weegschaal ga staan en het gewicht bevalt, dan denk ik: nou, dat ding werkt goed! Maar als ik erop ga staan en het gewicht valt tegen, dan is mijn eerste gedachte: wat is er met dat ding aan de hand? Moeten er misschien nieuwe batterijen in?” ECHOKAMER We hebben de neiging om vanuit een tunnelvisie naar de wereld te kijken. “Het wordt steeds makkelijker om je terug te trekken in je eigen gelijk,” zegt Lammert. “Ook in de samenleving lopen we daar tegenaan. Online zitten we in onze eigen ‘filterbubbel’: door algoritmes krijg je op internet vooral berichten te zien waar je het al mee eens bent. En offline worden onze vriendenkringen steeds homogener: we gaan steeds meer om met mensen die hetzelfde zijn als wij; die dezelfde boeken lezen of podcasts luisteren.” Lammert Kamphuis Lammert gebruikt de term ‘echokamer’. “De mensen met wie je omgaat, hoor je dingen zeggen die je net daarvoor zelf al zei of dacht. Dan denk je: wat toevallig! Maar dat is geen toeval, dat komt omdat jullie gisteren allebei naar Lubach hebben gekeken en bijvoorbeeld niet naar een programma van Ongehoord Nederland.” 18 &GO magazine

“HEEFT IEMAND EEN ANDER IDEE DAN JIJ? DAN IS HET RISICO DAT JE AL SNEL DENKT: DAT MOET WEL EEN IDIOOT ZIJN” OP ZOEK NAAR GRIP Doordat we steeds worden bevestigd in ons eigen gelijk, krijgen we minder begrip voor anderen en worden we steeds slechter in het serieus nemen van een ander standpunt. “Heeft iemand een ander idee dan jij? Dan is het risico dat je al snel denkt: dat moet wel een idioot zijn. Hoe kun je zo denken? Dus het gevaar is dat we niet eens meer moeite doen om het andere standpunt serieus te nemen, omdat we zo overtuigd zijn van ons eigen gelijk. Dan ontstaat ook verharding en polarisatie in de samenleving.” Zeker in tijden van spanning en stress is het risico op polarisatie groot. Als we onzekerheid ervaren, willen we in ons hoofd in elk geval duidelijkheid. “Als ik maar gewoon weet: wij zijn goed, en jullie zijn fout – en het liefst: wij zijn 100 procent goed en jullie zijn 100 procent fout – dan heb ik het idee dat de wereld weer een beetje overzichtelijk is. Het is veilig om te denken: ik weet precies hoe het zit, want dan heb je controle en grip. Maar door zo zwart-wit te denken, doe je zelden recht aan de complexiteit van de wereld.” ANDERS KIJKEN In zijn boek Verslaafd aan ons eigen gelijk pleit Lammert voor ‘perspectivistische lenigheid’: op zoek gaan naar nuances, en een idee of standpunt bekijken vanuit meerdere invalshoeken. “De Nigeriaanse filosoof Sophie Oluwole zegt heel mooi: wijsheid is de mogelijkheid om iets op een andere manier te zien. Niet vast blijven zitten in je eigen gelijk, maar jezelf trainen een idee vanuit meerdere invalshoeken te kunnen bekijken.” Dat betekent niet dat je geen mening mag hebben, benadrukt Lammert. “Daar gaat het niet om. Lenigheid is ook pas een prestatie als je wél een standpunt hebt, en dan toch de moeite doet om je in te leven in andere ideeën. Betrap je jezelf op een sterke overtuiging? Dan moet je die eigenlijk 180 graden omdraaien en argumenten zoeken voor het tegenovergestelde oordeel. Niet omdat je daarna een compleet ander oordeel hebt – waarschijnlijk heb je nog steeds hetzelfde idee – maar je hebt jezelf wél uitgedaagd om te ontdekken: zijn er misschien blinde vlekken ontstaan?” TRAIN JE BREIN In zijn boek laat Lammert zien hoe je met eenvoudige oefeningen je geest leniger maakt. Bijvoorbeeld door jezelf bij een meningsverschil de vraag te stellen: welke waarde wordt er in het standpunt van de tegenpartij meer vertegenwoordigd? En welke waarde zit er meer in mijn standpunt? “Vaak zit er in beide opvattingen iets waardevols. De kunst is dan om op zoek te gaan naar een standpunt waarin beide waardes samenkomen.” Een oefening voor organisaties is het in leven roepen van een bescheidenheidsbokaal, een prijs voor een medewerker die heeft toegegeven dat hij iets niet wist. “In organisaties kan een sfeer ontstaan dat je alles zeker moet weten. In vergaderingen wordt dan een stellige mening verwacht. Je hebt moed nodig om te erkennen dat je ergens niet zeker van bent. Maar dat kan juist enorm krachtig zijn. Het erkennen van onwetendheid is de drijvende kracht geweest achter de wetenschappelijke revolutie. Dus ik denk dat we daar veel meer ontspannen in moeten zijn, in het omarmen van onwetendheid. Maar dat weet ik niet zeker.” Lammert Kamphuis wil zoveel mogelijk mensen laten ervaren hoe filosofie ze kan helpen in het dagelijks leven. In zijn boek Verslaafd aan ons eigen gelijk (2023) stelt hij filosoferen voor als training om de wereld vanuit meerdere invalshoeken te bekijken. NOAB.NL 19 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

Op zoek naar de balans tussen werk en privé DOOR: HANS PIETERS Rond één op de twaalf werkenden is verslaafd aan het werk. Wanneer ben je een bevlogen werker die zijn schouders eronder zet om een klus op tijd af te krijgen? En wanneer is sprake van een werkverslaving? Het verschil met de gepassioneerde werker: het werk beheerst jouw leven. De cultuur van de eigen organisatie speelt een rol.

“HYBRIDE WERKEN HEEFT DE GRENS TUSSEN WERK EN PRIVÉ VERVAAGD” In de accountancy is aan opdrachten geen gebrek, maar aan gekwalificeerd personeel des te meer, blijkt uit onderzoek van ING. Het werk is nooit af. Dat versterkt het risico dat je, zonder dat je het in de gaten hebt, harder werkt dan goed voor je is. Hoe weet je of je een workaholic bent? WERKVERSLAVING Maar liefst 15 procent van de beroepsbevolking loopt het risico om verslaafd aan werk te raken, stellen wetenschappers van de vakgroep arbeids- en organisatiepsychologie van de Universiteit Utrecht op basis van een onderzoek onder 10.000 werkenden. Werkverslaving wordt omschreven als ‘overmatig en dwangmatig werken’. Dat je veel (uren) werkt, is een noodzakelijke maar geen voldoende reden om van werkverslaving te spreken, benadrukken de onderzoekers. Daar is pas sprake van als ‘het harde werken voortvloeit uit ‘een niet te onderdrukken innerlijke drang’. Het harde werken gaat ten koste van iemands sociale leven. Als een werkverslaafde niet aan het werk is voelt hij zich schuldig, geïrriteerd en gespannen. En net als bij als andere moderne verslavingen, zoals een social media- of gameverslaving zul je ontkennen dat je een probleem hebt, met dat bekende zinnetje ‘ik kan stoppen wanneer ik wil’. Een werkverslaving begint geleidelijk. Je bent ambitieus en hebt succes, wat je complimenten oplevert en nieuwe uitdagingen en verantwoordelijkheden. Internet heeft het leven drastisch veranderd. We kunnen overal en altijd aan het werk. Hybride werken heeft de grens tussen werk en privé vervaagd. Bovendien wordt hard werken (financieel) aangemoedigd. Bedrijven belonen workaholics. Dat maakt het voor een werkverslaafde moeilijk om een gezonde grens te trekken. “Organisaties zoeken medewerkers die betrokken zijn bij hun werk en daar veel tijd en moeite in steken. Dat zijn immers de mensen die goed presteren,” constateert Toon Taris, hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie in een interview met Sprout. INVLOED UITOEFENEN Stephen Covey (‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’) maakt een onderscheid tussen ‘betrokkenheid’ en ‘invloed’. “Als de betrokkenheid te groot is, en niet kijkt waar je invloed ligt om te veranderen, dan word je een speelbal van je omgeving. Je kunt wakker liggen van de dingen waar je je druk over maakt en weinig invloed op hebt, zoals het klimaat, maar het verandert weinig aan de situatie. Dat geldt bijvoorbeeld ook bij een reorganisatie,” vat Jolanda Schaafsma van CCR Coaching & Consultancy het kernachtig samen. Op die manier kan bevlogenheid omslaan in stress, negatieve gevoelens en uiteindelijk tot een burn-out. Schaafsma’s advies is om na te denken wat je eigen invloed is om een probleem of situatie te veranderen. “Vraag jezelf af: ‘wat kan ik doen?’. Dan blijf je in je kracht staan. Op het moment dat je daar niet naar NOAB.NL 21 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

kijkt, ga je jezelf machteloos voelen en verlam je.” Datzelfde kun je ook vertalen naar betrokkenheid op de werkvloer. “Als je besluit om over te werken om het werk af te krijgen, met in het achterhoofd dat je die uren een andere keer compenseert, houd je autonomie over de eigen handeling.” Ze noemt een omgekeerde situatie om het verschil te laten zien. “Soms is er een cultuur waarbij een competitie ontstaat om steeds vroeger naar kantoor te komen of structureel langer door te werken. Dan wordt het een soort wedstrijd om extra te werken. Die betrokkenheid overkomt je. Je hebt er geen eigen invloed meer in. Je kunt ook op andere manieren laten zien dat je het werk leuk vindt. De verantwoordelijkheid van organisaties is in mijn optiek om te zorgen dat mensen niet alleen meedraaien in de cultuur die hen wordt opgelegd, maar vanuit betrokkenheid ook bijdragen aan het vormen van een goede cultuur.” ONKWETSBAAR “Wil je een gezonde betrokkenheid, dan is het vooral belangrijk dat je gebruikmaakt van de diversiteit en individuele kwaliteiten van je medewerkers,” adviseert Schaafsma. “Dat is het allerbelangrijkste voor het ontwikkelen van vertrouwen en noodzakelijk om zelf de verantwoordelijkheid te nemen.” Hoe je dat doet, vertelt leiderschapsexpert Ben Tiggelaar in de presentatie. ‘De 5 problemen van teamwork’, te vinden op YouTube. Om een veilige sfeer te creëren moet een leidinggevende laten zien dat hij of zij ook maar een mens is en de rest daarin meenemen. “Een symptoom van te weinig vertrouwen is dat mensen hun zwakheden en fouten verbergen. Je probeert onkwetsbaar te lijken.” Zijn advies is even simpel als doeltreffend. Gebruik het teamoverleg ook om te bespreken hoe het met je gaat, op het werk en thuis. De eerste die dat doet, moet de leidinggevende zelf zijn. “De mate waarin jij openheid geeft, is ook de maat waarnaar andere mensen zich richten,” luidt zijn advies. Om te voorkomen dat betrokkenheid omslaat in een werkverslaving en uiteindelijke uitval van een medewerker. 22 &GO magazine NOAB.NL 22

Sabrina, Rob en Terence Storm Jong geleerd = oud gedaan DOOR: FEMKE HELLINGS Met vader Rob met één been in zijn pensioen, zoons Daniël en Terence als nieuwe eigenaren en dochter Sabrina in dienst, doet administratiekantoor Storm Corp haar naam eer aan. De hele familie Storm is actief in het bedrijf. Wat doet de nieuwe generatie anders dan de vorige? Vegen nieuwe bezems inderdaad schoner en hoe zet Storm Corp zichzelf op de tweede plek? NOAB.NL 23 COMMUNITY Fotografie: Maarten van der Wal

“HET VERHAAL IS ALTIJD BREDER DAN DE CIJFERS. DAT MENSELIJKE STUK ZAL DE COMPUTER NOOIT OVERNEMEN” CIJFERFAMILIE Rob Storm werkt sinds 1987 als controller en finance manager en richtte in 2009 zijn eigen bedrijf Adminaut op. “Het werk was altijd prima te combineren met de zorg voor mijn vier kinderen. Naarmate zij ouder werden, bleken ze ook over cijfermatig inzicht te beschikken. De een na de ander kwam helpen op kantoor. Een paar jaar geleden stelden ze me de vraag of het niet eens tijd werd om aan mijn pensioen te gaan denken. Zo kwam het dat Daniël op 1 januari 2022 het stokje overnam, met de afspraak dat ik hem nog even bijsta. We veranderden de naam in Storm Corp.” het roer staan, is digitalisering. “Daniël verafschuwt papier,” aldus Rob. “Geen contracten, geen bonnetjes, geen mappen; niks. Ook een printer komt er bij hem niet in.” Gelukkig sloten de meeste klanten meteen aan bij de nieuwe werkwijze. “Ook ik was snel overtuigd. Ik heb echt te laat op die ontwikkeling ingespeeld destijds. Hoe digitaler je werkt, hoe sneller je zaken terugvindt en hoe minder fouten je maakt.” Er is nog iets waar Daniël rechtlijnig in is: hij werkt alleen met Exact Online. Wil de klant hier niet mee werken, dan zoeken ze maar een ander kantoor. “DANIËL VERAFSCHUWT PAPIER. EEN PRINTER KOMT ER HIER NIET IN” Omdat Daniël het al snel druk kreeg, sprong Terence meer en meer bij. Vanaf december 2023 is hij mede-eigenaar. Daniël is financial controller en richt zich op advies en interim management, net als Rob. Terence is meer bezig met het administratieve stuk, net als zus Sabrina. “En dan hebben we mijn dochter Natasja nog,” vult Rob aan. “Zij is schrijver en helpt af en toe met de marketing.” DIGITALISERING De eerste grote verandering sinds zijn zoons aan “Zelf ben ik generiek qua pakketten,” vertelt Rob, “maar Daniël heeft zich bewust gespecialiseerd. We hebben zelfs al twee keer een Gouden Luca gewonnen. Er zijn nog een paar klanten die niet met Exact werken, die hopen we binnen een jaar of vijf zover te hebben. Tot die tijd ben ik de tussenschakel.” PROFESSIONALISERING Ook professionalisering staat op de agenda van Storm Corp. “Ik was NOAB al vaker tegengekomen en had het erover mijn met zoons dat we wel hulp kunnen gebruiken, bijvoorbeeld bij structuur brengen in digitale rapportages. NOAB biedt interessante trainingen waarmee we onze kwaliteit kunnen boosten.” Zo gezegd, zo gedaan. “We benaderden NOAB en ons aspirant-lidmaatschap werpt nu al z’n vruchten af. Er zijn een paar grote klanten bijgekomen.” Zelf rondde Rob in december het fiscale toelatingsexamen bij NOAB succesvol af. 24 &GO magazine

Daniël, Sabrina en Terence Storm Iets wat Daniël en Terence in de toekomst ook nog willen doen, als ze wat minder met stroomlijning en acquisitie bezig zijn. KLANT OP ÉÉN, ZIJ OP TWEE Storm Corp roept altijd dat ze zelf op de tweede plaats staan, en hun klanten op één. Wat ze daarmee bedoelen? “We verplaatsen onszelf altijd in het bedrijf, om te kijken waar kansen en risico’s liggen en hoe dit te managen. Wat zouden we zelf doen?”Zo kreeg een klant laatst vanuit een opdrachtgever het verzoek de capaciteit te verdubbelen. “Ze vroegen ons wat wijsheid was. Toen wij de klant adviseerden eerst een intentieverklaring te vragen, bleek die niet ondertekend te worden. Het hele gebeuren ging niet door. Kun je nagaan wat er gebeurd was als ze wél geïnvesteerd hadden… Ook toen een klant failliet dreigde te gaan en ik samen met hem in gesprek ging met de energieleverancier, heb ik mijn klant slapeloze nachten bespaard door een regeling te treffen. Ik vocht ervoor zoals ik voor mezelf ook zou doen.” BLIK OP DE TOEKOMST Storm Corp wil zich blijven ontwikkelen. Naast verdere professionalisering en interne automatisering blijven ze energie stoppen in persoonlijk advies. “Het verhaal is altijd breder dan de cijfers. Dat menselijke stuk zal de computer nooit overnemen.” Van de twee kleinkinderen die Rob inmiddels heeft, is er één cijfermatig sterk en de ander supersociaal. “Ik ben benieuwd wie van de twee er als eerst komt stagelopen,” lacht hij. Verder is de familie Storm op zoek naar een nieuw kantoorpand. “We werken nu hybride: ieder vanuit ons eigen huis en regelmatig bij de klant. Ook al wonen we allemaal in hetzelfde dorp, fysiek bij elkaar zitten is tóch efficiënter. Als iemand nog een pand te koop weet in Zoetermeer, Gouda of Waddinxveen?!” NOAB.NL 25 COMMUNITY

Een kwart eeuw verbonden aan NOAB: Samen houden we de kwaliteit hoog Meer dan 25 jaar geleden kwam Irma Sinnige te werken bij een NOAB-kantoor. Sindsdien is ze altijd verbonden gebleven aan de vereniging, ook toen ze later zelf een kantoor oprichtte in IJmuiden. Onlangs heeft ze zich aangemeld voor het bestuur van de afdeling Randstad Noord West. Vooral het kwaliteitskeurmerk heeft Irma hoog in het vaandel staan. “We hebben een vrij beroep, maar dankzij NOAB kunnen we ons onderscheiden. Wij staan voor kwaliteit en we versterken elkaar. Dat vind ik écht een meerwaarde.” Irma Sinnige DOOR: EVELINE AAN DE WIEL Als fiscalist heeft Irma van haar hobby haar werk gemaakt. “Het klinkt raar, maar ik denk fiscaal,” vertelt Irma. “Dat is écht zo. Ik heb altijd met cijfers gewerkt. Op een gegeven moment ben ik aan de slag gegaan als vrijwilliger bij de belastingservice van vakbond FNV. Daar hielp ik leden met het invullen van hun belastingformulier. Dat was nog op het oude stelsel, volgens de Wet IB1964. Dat vond ik zó leuk, dat ik mij verder heb verdiept in de inkomstenbelasting. Ik ga uitdagingen niet uit de weg, dus ik heb me daar echt in vastgebeten. Ik wilde alles weten. En ik loop nog steeds warm van belastingen. Dat is mijn tweede natuur.” Irma dook de studiebanken 26 &GO magazine

“DE ZEVEN MAGERE JAREN ZIJN VOORBIJ; NU ZIJN DE ZEVEN VETTE JAREN AAN DE BEURT” in en specialiseerde zich op de inkomstenbelasting, zowel voor particulieren als voor ondernemers. Totdat de inkomstenbelasting voor haar geen geheimen meer kende. Daarna verdiepte ze zich een tijdje in internationaal recht, tot ze een nieuwe uitdaging vond in het erfrecht. “Dat is een compleet andere tak van sport,” erkent Irma. “Maar ook eentje met veel uitdagingen. Daar houd ik van. Ik wil écht alles weten.” En dus beet Irma zich vast in het erfrecht en werd ze executeur. Inmiddels is ze aangesloten bij de branchevereniging NOVEX (Nederlandse Organisatie voor Executeurs) en helpt ze haar klanten ook bij het lezen van testamenten en het afwikkelen van nalatenschappen. VALLEN EN OPSTAAN Toch is het Irma niet altijd voor de wind gegaan. Ze heeft ook flinke tegenslagen gekend. Zo raakte ze zakelijk alles kwijt toen ze in zee ging met een zakenpartner. Stapje voor stapje trok hij haar kantoor leeg. Irma raakte verwikkeld in juridische gevechten en haar kantoor werd failliet verklaard. Toch krabbelt ze op en begint ze opnieuw: ze richt administratie en fiscaal adviesbureau Aadoni (vrij vertaald: perfectie) op. Later komt daar ook Naseera financiële coaching en nalatenschappen bij. Imra is gevallen, maar ook weer opgestaan. Ze heeft een streep gezet onder het verleden, maar stopt het ook niet weg. “Als ik achterom kijk, ben ik trots op waar ik nu sta. Het kleurt mij. Twee jaar geleden heb ik een prachtig kantoorpand kunnen kopen. En iedere keer als ik de sleutel in het slot steek, denk ik: wow, het is van mij. En ik heb een prachtig team van mensen. Daar ben ik énorm trots op. Ik moet er nog steeds veel voor doen, want ik werk hard: zo’n 60 uur per week. Maar ik weet waar ik vandaan kom en waar ik nu sta. De zeven magere jaren zijn voorbij; nu zijn de zeven vette jaren aan de beurt.” MAATSCHAPPELIJKE ROL Ondanks de drukte maakt Imra graag tijd om haar kennis en ervaring te delen met anderen. Zo vindt ze het belangrijk om studenten op te leiden. Ze is praktijkopleider en gastdocent bij verschillende ROC’s. Daarnaast bekleedt ze bestuursfuncties bij diverse stichtingen en verenigingen, waaronder Voedselbank Velsen, en helpt ze particulieren die het niet breed hebben met Stichting Vasariah tegen een kleine bijdrage (naar rato van het inkomen) met het invullen van hun belastingaangifte. “Aangifte doen lijkt makkelijk, maar dat is het niet. Als je de vooraf ingevulde aangifte niet goed controleert en maar gewoon doorklikt, dan kun je goed nat gaan. Voor dat soort fouten wil ik mensen behoeden.” Een goede accountant of boekhouder verdient zichzelf terug, daar is Imra van overtuigd. “Je kunt de klant ontzorgen, begeleiden bij het ondernemerschap en behoeden voor valkuilen. Een goede boekhouder staat voor kwaliteit. Daarom heeft het lidmaatschap van NOAB voor mij ook een duidelijke meerwaarde. Met het keurmerk kun je jezelf onderscheiden. Het laat zien dat je goed bent, dat je over actuele kennis beschikt en dat je je aan normen houdt.” WIJ ZIJN NOAB Toen er een vacature vrijkwam in het bestuur van de regio Randstad Noord West, hoefde Imra dan ook niet lang na te denken. Ze hoopt als afdelingsbestuurder haar steentje bij te dragen aan de vereniging. “Als leden zijn we misschien concurrenten, maar dat merk ik niet zo. We zijn eerder concullega’s. We sparren met elkaar, leren van elkaar en versterken elkaar. Samen houden we de kwaliteit hoog.” NOAB.NL 27 COMMUNITY

‘ Het geeft voldoening om NOAB-leden verder te helpen’ DOOR: EVELINE AAN DE WIEL In oktober vorig jaar heeft de adviesgroep van NOAB versterking gekregen van fullservicekantoor Worrell & Jetten uit Zoetermeer. Matthijs van Amsterdam en Annemarie Steinvoort delen hun kennis, treden op als sparringpartner en denken mee over vraagstukken op het gebied van accountancy én fusie en overnames. “We gaan op zoek naar een antwoord dat niet alleen vaktechnisch juist is, maar denken ook mee over de uitwerking: hoe pas je de regels toe in de praktijk?” ADVISERING De leden van NOAB weten de nieuwe adviesgroepleden al aardig te vinden. “Op dit moment word ik zeker één keer per week gebeld,” vertelt Annemarie. “De vragen zijn uiteenlopend: hoe presenteer je een post in de jaarrekening bijvoorbeeld, of hoe ga je om met twijfels over de continuïteit van een onderneming? Daarnaast zijn wij ook beschikbaar om andersoortige accountancywerkzaamheden voor NOAB-leden uit te voeren, zoals het afgeven van subsidieverklaringen. Ook krijgen we verschillende vragen over deelnemingen, dus daar gaan we binnenkort een praktijknotitie over schrijven.” Daarnaast denken de specialisten van Worrell & Jetten graag mee over fusies en overnames. “Als kantoor zijn wij uitgerust om die processen volledig te begeleiden,” vertelt Matthijs. “Dus vanaf het begin tot het tekenen van de koopovereenkomst.” Zelf kan Matthijs ook waardebepalingen uitvoeren. “Die zijn vaak nodig bij fusies en ruzies, bijvoorbeeld tussen zakelijke partners of aandeelhouders, 28 &GO magazine

“ VAAK HEB JE WEL EEN BEPAALDE DENKRICHTING, MAAR DAN WIL JE TOCH EVEN SPIEGELEN” maar ook bij echtscheidingen, overlijden of bij fiscale inbrengtransacties. Zo heb je dus diverse invalshoeken.” SPARRINGPARTNER Soms kan een vraag niet direct worden beantwoord. “Het is niet altijd zwart-wit,” vertelt Annemarie. “Sommige gebieden zijn grijs. Maar dan kunnen we het er in ieder geval samen over hebben.” Als voorbeeld noemt Matthijs de regelgeving omtrent de transactie onder gemeenschappelijke leiding. “Bij dat soort transacties wordt er soms een zakelijke prijs overeengekomen die hoger is dan de boekwaarde van het eigen vermogen. Maar hoe verwerk je dat in de jaarrekening? We zien daar een conflict tussen de fiscale, juridische en accountancyregels. Het is aan de accountant om de specifieke situatie te analyseren om uiteindelijk te besluiten: zo ga ik het verwerken. Vandaar dat wij transacties onder gemeenschappelijke leiding op ons kantoor altijd intern bespreken voordat we ze verwerken.” Matthijs en Annemarie merken dat die behoefte aan een sparringpartner er ook bij NOAB-leden is. “Intern overleggen wij ook veel. Het is fijn als dat kan. Vaak heb je wel een bepaalde denkrichting, maar dan wil je toch even spiegelen: zie jij het op dezelfde manier of kijk je er heel anders naar?” Het geeft voldoening om mee te denken en mensen vooruit te helpen, merkt Matthijs. “Daarom denken we ook graag mee over de praktische toepassing. Want als ik soms richtlijnen lees, dan denk ik: wat wordt hier nu precies beoogd? We geven daarom tips mee om de vaktechnische kennis ook toe te passen. Want daar gaat het uiteindelijk om.” KEN JE KLANT Zorg dat je je klant goed kent, geven Matthijs en Annemarie als tip mee. “Daar hameren we bij ons op kantoor ook altijd op. Weet je écht wat jouw klant doet? Heb je verder gevraagd en gekeken naar de inkomstenstromen? Die kennis van de bedrijfsvoering is heel belangrijk voor de toepassing van RJ270 ‘Opbrengstverantwoording’. Je kunt je beter verplaatsen in de klant en je weet welke posten je kunt verwachten. Zodra er handel is, verwacht je voorraad op de balans. Waar ligt die voorraad? En hoe waardeer je die? Soms wordt er iets te snel aan voorbijgegaan, maar dat soort kennis helpt je echt.” . Sparren met een specialist? Check hier de mogelijkheden. Exclusief voor leden Matthijs L.C. van Amsterdam AA RAB is accountant bij Worrell & Jetten, Zoetermeer. Hij is gespecialiseerd in overnameprocessen, waarderingsvraagstukken en bedrijfsopvolging. Annemarie Steinvoort MSc RA is registeraccountant/relatiemanager bij Worrell & Jetten, Zoetermeer. Zij houdt zich intern vooral bezig met vaktechniek NOAB.NL 29 ADVIES

Fotografie: Marie Broeckman Tricky tijden: Omgaan met grote veranderingen 30 &GO magazine

DOOR: FEMKE HELLINGS Wat nu als we de kennis en kunde van culturele antropologie toepassen op hedendaagse organisaties? Deze vraag stelt corporate antropoloog Jitske Kramer zichzelf continu. Ze onderzoekt hoe we beter kunnen worden in o.a. samenwerking, leiderschap, diversiteit en verandering. Voor ons zoomt ze in op dit laatste thema: hoe gaan we als mens het beste door veranderingen heen? DRIE FASES VAN TRANSFORMATIE “Veel mensen in organisaties denken dat veranderen in twee stappen gaat,” begint Jitske. “We zijn bij A, definiëren B en maken een plan om van A naar B te komen. Even een kick-off organiseren en klaar is de verandering. Bij kleine veranderingen kan het inderdaad zo simpel werken, bij grotere transformaties echter niet. De eerste uitdaging is vaak al het formuleren van B, het doel. We weten wel dat we ergens anders heen moeten, maar waarheen precies is onduidelijk.” Wat blijkt uit Jitskes onderzoek: grote veranderingen verlopen voor ieder individu, groep, bedrijf of maatschappij volgens hetzelfde patroon. Sommige culturen kennen overgangsrituelen en andere niet, maar wat vaststaat is dat waar ook ter wereld drie fases doorlopen worden. In eentje staat afscheid centraal, een zit vol onduidelijkheid en in de derde fase gaat het om integratie van nieuwe dingen. “Fase één noemen we de separatiefase. We komen los van het vertrouwde, want het moet anders. Fase twee is de liminale fase, oftewel de tussentijd tussen A en B. Hier ga je brainstormen, uitproberen en uiteindelijk keuzes maken. Dit is ook de fase waarin je veel onzekerheid, meningsverschillen en machtsstrijd ziet. Tot slot komen we in fase drie, de integratiefase. Hier ontstaat een nieuwe orde.” UITDAGINGEN IN DE TUSSENTIJD Met name de tweede fase, de tussentijd van verandering, is goed onderzocht. “Dit is de meest uitdagende fase,” legt Jitske uit. “Als je voor grote veranderingen staat, gaat het anders worden dan je gewend bent. Stel, er komt een fusie, dan weet je nog niet wat jouw plek in het nieuwe geheel wordt. Heb je het dan nog voor het zeggen? Ga je dingen kwijtraken? Er zijn veel vragen en er ontstaat discussie over de inhoud en ieders rol in het verhaal. Deze fase waarin het even niet zo helder is kan weken, maanden of zelfs jaren duren. Accepteer dit. Alles opnieuw vormgeven kost tijd. En je moet deze fase door om uiteindelijk tot een nieuwe realiteit te komen.” In haar boek Tricky Tijden, dat in april uitkomt, heeft Jitske het veel over deze tussentijd. Hoe vatbaar we zijn voor leugens en onwaarheden, hoe snel ruis erin sluipt en hoe snel je jezelf voor de gek houdt omdat je alles het liefst bij het oude houdt. “We kennen het allemaal wel. Dat je bijvoorbeeld opziet tegen AI en dan dat éne artikel gelooft waarin AI wordt afgekraakt. Zie je wel, ik hoef helemaal niet te veranderen, denk je dan.” “ OOK DEGENE DIE MINDER HARDER ROEPT, WIL GEHOORD WORDEN” NOAB.NL 31 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

“DURF KEUZES TE MAKEN DIE JE BEDRIJF TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN. EN JA, DAT IS SOMS INGEWIKKELD. ZEKER ALS JE VAN ZEKERHEID HOUDT” TIPS VOOR DE TUSSENTIJD Het enige wat je volgens Jitske hoeft te doen om ‘the messy middle’ goed door te komen, is onwijs goede gesprekken voeren. “Dat klinkt simpeler dan het is,” vertelt ze. “Met name interactie en besluitvorming zijn belangrijk. Zorg dat je iedereen hoort – van schoonmaker tot directeur – én dat je zorgvuldig bent in wie wat mag beslissen.” In tijden van transformatie ga je iets nieuws vormen, waar je samen waarde aan moet geven. Het is hierbij zaak dat je samen dingen bepaalt en openstaat voor ieders mening. “Ook degene die minder harder roept, wil gehoord worden. Verder zie je dat vaak de oudste rotten in het vak mogen beslissen, terwijl zij juist degenen zijn die de situatie van nu hebben opgebouwd. Zij hebben baat bij handhaving van de oude situatie, of denken dat tenminste omdat ze bijvoorbeeld over vijf jaar toch stoppen met werken en geen zin meer hebben in vernieuwing. De politiek is hier een goed voorbeeld van. Je kunt je dus afvragen of de meest ervaren personen de meest geschikte zijn om knopen door te hakken.” Voer liever zo breed mogelijk gesprekken om erachter te komen wat jij zelf wenselijk vindt, aldus Jitske. “Luister niet te veel naar degene die het altijd al zo doet en richt je oren niet alleen naar wat je wilt horen, maar laat je goed informeren. Praat ook met mensen die je minder leuk vindt en reageer niet vanuit eerste emotie. Blijf respectvol praten en durf tegenstellingen aan te gaan. In die gesprekken ligt uiteindelijk de oplossing. Want na gedegen onderzoek moet je keuzes maken. Alleen zo kom je uit de tussenfase. Denk aan scholen die in eerste instantie manieren gingen bedenken om AI tegen te houden. Hun herkenningssoftware gaat AI niet stoppen, dat snappen ze inmiddels wel. Ook al is het in kleine stapjes, ze gaan nu mee. Anders komen ze nergens.” Jitske Kramer LEIDINGGEVEN IN TRICKY TIJDEN Jitske noemde al dat ervaren mensen vaak de grootste mond hebben in veranderprocessen. “Voor de omarming van een nieuw softwaresysteem bijvoorbeeld, is dit een lastig gegeven. Wil je de organisatie veranderen, dat moeten ook deze mensen hun gedrag veranderen of bepaalde privileges inleveren. Krijg je ze niet zover, dan heeft dat gevolgen en consequenties. Je bedrijf gaat achterlopen. En willen je medewerkers thuiswerken, maar vind jij als eigenaar dat maar niets? Dan adviseer ik toch je open te stellen, anders houd je de nieuwe generatie werknemers niet meer binnen. Stel je voor dat je nog altijd op de typemachine werkte en jaarrekeningen faxte naar klanten? Precies, dat bedoel ik. Durf keuzes te maken die je bedrijf toekomstbestendig maken. En ja, dat is soms ingewikkeld. Zeker als je van zekerheid houdt.” 32 &GO magazine Fotografie: Marie Broeckman

‘ WE KUNNEN LEREN VAN ELKAAR!’ Werken met en voor ondernemers is al achttien jaar lang mijn grote drive in het runnen van een administratiekantoor. Mijn kantoor heeft een kleurrijk en divers cliëntenbestand uit uiteenlopende branches. Dat maakt dat geen dag hetzelfde is. Het geeft mij veel voldoening als de administratieve organisatie en fiscale aangiften van mijn cliënten op orde zijn en ik kleine ondernemers bijsta met adviezen in hun ondernemerschap. Dat doe ik niet helemaal alleen. In voorgaande jaren heb ik afwisselend met freelancers en stagiaires gewerkt. Ondertussen heb ik nu vast personeel in dienst. In 2017 ben ik lid geworden van NOAB. Naast het felbegeerde kwaliteitskeurmerk is NOAB voor mij een fijne vereniging waarin ik veel collegialiteit vind. Toen de openstaande post als afdelingsbestuurder Noord-Holland beschikbaar kwam, heb ik geen moment geaarzeld om mij daarvoor kandidaat te stellen. Een extra mooi moment nu NOAB 30 jaar is geworden en ik mijzelf opnieuw realiseer hoeveel NOAB in die jaren heeft bereikt voor aangesloten administratiekantoren. Als afdelingsbestuurder wil ik meer NOAB-kantoren DOOR motiveren om deel te nemen aan de afdelingsbijeenkomsten door een interessant programma neer te zetten. Naast het ontmoeten en sparren met collega-kantoren in een informele setting worden het ook leerzame bijeenkomsten. Aankomend jaar gaan we gastsprekers uitnodigen die een korte lezing geven over een relevant onderwerp zoals ChatGPT. Maar ook door een deelnemer te vragen zijn eigen NOAB-kantoor in de spotlight te zetten, we kunnen immers leren van elkaar! Sparringsessies wil ik levendig maken door op speelse wijze iedereen actief te laten deelnemen aan discussies en overleg. Denk bijvoorbeeld aan speeddaten over een onderwerp. Of diverse stellingen neer te zetten met het spel Over de lijn, waar de ene kant van de lijn ‘eens’ is en de andere kant ‘oneens’ is. Iedere twee maanden komen we samen met een leuke kleine en vaste club NOAB-kantoren in het sfeervolle Wonder’s in Heerhugowaard. Graag ontmoet ik je de volgende bijeenkomst! Muriël Rosemarijn Bicker is eigenaar van Administratiekantoor Buro Bicker NOAB.NL 33 Muriël Rosemarijn Bicker GASTCOLUMN ADVIES

NOAB ACADEMY Coördineren van je kennis De wereld verandert steeds sneller. Tegelijkertijd wordt de wereld door alle online mogelijkheden ook nog eens steeds kleiner. Dit is aan de ene kant erg fijn, want sommige werkzaamheden waar je niet bepaald vrolijk van werd worden geautomatiseerd, maar aan de andere kant is het soms lastig om het allemaal bij te benen. Want wat als je klant zaken doet met een bepaald land, of je klant is een digital nomad? Niet alleen computers hebben updates nodig, maar ook van jou als adviseur wordt verwacht je voortdurend aan te passen aan de steeds veranderende wensen van klanten. Het bepalen van de juiste startpunten om je kennis up-to-date te houden, kan een uitdaging zijn in de huidige wereld die barst van allerlei informatie via verschillende kanalen. De NOAB Academy wil je hierbij zo goed mogelijk ondersteunen met trainingen, cursussen en webinars gericht op diverse relevante thema’s en (persoonlijke) vaardigheden. Het grootste gedeelte van het aanbod richt zich op vaktechnische (bij)scholing. Zo zorgen we ervoor dat je als adviseur altijd goed geïnformeerd en klaar bent om de uitdagingen van de moderne zakelijke wereld aan te gaan. We hechten bij het opstellen van het programma veel waarde aan goede docenten met verschillende achtergronden en houden rekening met de groeiende behoefte aan actievere vormen van cursussen. Op deze manier verbreden we dan ook het aanbod in werkvormen, waardoor het leren niet puur informatief is. Een ontzettend belangrijk onderdeel tijdens het opstellen van het programma zijn de ervaringen en behoeften van de deelnemers. ZOEKTOCHT NAAR DIEPGAANDE KENNIS Tom van Woezik, mede-eigenaar bij PeelPartners, is met zijn kantoor aspirant-lid bij NOAB. Wat NOAB daarnaast aantrekkelijk maakt voor het kantoor is het kwaliteitskeurmerk en de begeleiding naar het kantoor van de toekomst. Zo zijn ze in staat om zo goed mogelijk in te spelen op de ontwikkelingen in de markt. De keuze voor het lidmaatschap is voor het kantoor geen formele stap, maar een zoektocht naar diepgaande kennis binnen de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Het administratiekantoor wil volledig begrijpen welke verplichtingen hieruit voortvloeien. Tijdens de cursus heeft hij ervaren dat er veel praktijkvoorbeelden zijn besproken. Dit was zeer boeiend, hoewel hij gehoopt had dat de verdeling iets meer in balans zou zijn, zodat er ook meer aandacht was voor algemene informatie. De cursus over de Wwft heeft concrete resultaten opgeleverd voor het kantoor. 34 &GO magazine

De procedures zijn opnieuw onder de loep genomen en geoptimaliseerd, waardoor het kantoor beter in staat is om te voldoen aan de eisen die voortvloeien uit de Wwft. En daar zijn ze blij mee. AANSLUITING OP DAGELIJKSE PRAKTIJK We spreken Simone Alleman, namens kantoor Pronk & Alleman, over haar ervaringen met het lidmaatschap bij NOAB en de diverse cursussen die zij en haar collega’s hebben gevolgd. Kantoor Pronk & Alleman is al geruime tijd lid van NOAB en het lidmaatschap is om meerdere redenen van grote waarde. Een van de voornaamste redenen is het uitgebreide aanbod aan cursussen van hoge kwaliteit. De cursussen zijn goed te volgen en praktijkgericht, wat aansluit bij de dagelijkse werkzaamheden van het kantoor. Bovendien zijn de cursuslocaties goed bereikbaar, wat het bijwonen van de cursussen extra aangenaam maakt. Het afgelopen jaar hebben Simone en haar team verschillende cursussen gevolgd, waarbij de eindejaarsactualiteiten een jaarlijks terugkerend hoogtepunt zijn. Deze cursus helpt hen om goed geïnformeerd het nieuwe jaar in te gaan, en een aanzienlijk deel van de nieuwsbrief van het kantoor wordt beïnvloed door de inzichten uit deze cursus. Simone wil graag het kennisniveau bij Pronk & Alleman hoog houden en daarom volgt het gehele team diverse cursussen, variërend van rechtsvormkeuze tot fiscale positie van zzp’ers. Met een aanzienlijk aantal zzp’ers in hun klantenbestand is het voor het kantoor van groot belang om op de hoogte te blijven van de laatste regelgeving. Actualiteitencursussen met betrekking tot inkomstenbelasting (ib) en vennootschapsbelasting (vpb) zijn ook een vast onderdeel van hun bijscholing. Bij Pronk & Alleman zouden ze graag een praktijkgerichte cursus over de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) zien. Met specifieke aandacht voor praktijkvoorbeelden in het mkb, zoals waar het Bureau Financieel Toezicht (BFT) op let, het herkennen van signalen in de boekhouding, en het omgaan met klanten die zakendoen met bepaalde landen, bijvoorbeeld Congo. Simone zelf heeft zich op dit moment ingeschreven voor de actualiteiten in Box 3, waar zij hoopt meer inzicht te krijgen in hoe zij klanten beter kan adviseren, met specifieke aandacht voor problematiek rondom zzp’ers. Verder staat dit voorjaar op de planning om cursussen te volgen over btw-regels in e-commerce, btw in de horeca, btw-actualiteiten, en excessief lenen door directeurgrootaandeelhouders (dga’s). Simone benadrukt het belang van een breed aanbod aan cursussen en is blij met de mogelijkheid om zich te verdiepen in de vraagstukken waar haar kantoor regelmatig mee te maken krijgt. De NOAB Academy blijft dus niet alleen relevant voor nieuwkomers, maar biedt ook waardevolle verdieping voor langdurige leden, waardoor ze hun kennis actueel en praktisch toepasbaar houden. En ben je nou geen NOAB-lid? Ook jij bent welkom om deel te nemen aan een groot gedeelte van het programma Het is een plek waar financiële professionals elkaar ontmoeten, van elkaar leren en zichzelf blijven ontwikkelen in een continu veranderende omgeving. Waarin wil jij je nog verder ontwikkelen? Laat het ons weten via de NOAB Academy. NOAB.NL 35 NOAB ACADEMY

Patrick van der Meijde Arnhem Bitcoinstad DOOR: HANS PIETERS Bitcoin is geen wettelijk betaalmiddel, maar je kunt er wel al mee betalen. Ondernemers in Arnhem, verenigd in Arnhem Bitcoinstad, lopen voorop in deze ontwikkeling. Bij meer dan zestig bedrijven kun je met bitcoins afrekenen. Dat gaat net zo makkelijk en snel als betalen met je bankkaart of smartphone. Het enige wat je nodig hebt, is een (bitcoin-)wallet op je smartphone, zoals Wallet of Satochi, die Lightning Networkbetalingen ondersteunt. Je rekent aan de kassa in bitcoins af met een QR-code. UITGIFTE BITCOINS Een van de drijvende krachten achter Arnhem Bitcoinstad is informatietechnologie-expert Patrick van der Meijde, van BitKassa. Samen met een aantal vrienden die ook een IT-achtergrond hebben, raakte hij vanaf het vroege begin, in 2014, in de ban van de techniek achter de bitcoin. “We zijn er helemaal ingedoken. Hoe kan iets dat digitaal is 36 &GO magazine 100% veilig zijn en niet te kopiëren om twee keer uit te geven? Zonder een centrale partij die dat bijhoudt?” Ze kwamen tot de conclusie dat de technologie achter de bitcoin superslim in elkaar zit. “Voor elk probleem dat we bedachten, was er een briljant antwoord.” Als voorbeeld vertelt hij over de techniek achter de uitgifte van bitcoins. “Dat is een puzzel waarmee computers een groot getal moet raden. Als je dat voor elkaar krijgt, mag je een bitcoin naar je eigen wallet overmaken. Onze gedachte was dat de uitgifte van bitcoins toeneemt als computers sneller en de rekensoftware beter worden. Dat heeft bitcoin ondervangen door het steeds moeilijker te maken om een getal te raden.”

“BITCOIN IS HET MEEST DEMOCRATISCHE GELDPLATFORM DAT ER BESTAAT” De vrienden kwamen op het idee om mensen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met bitcoin, door in een restaurant of winkel in bitcoins af te rekenen. Het was de start van BitKassa en Arnhem Bitcoinstad. “We bouwden een softwareprogramma waarmee ondernemers heel makkelijk bitcoins kunnen accepteren. In het begin kregen de ondernemers die bitcoins accepteerden euro’s op hun bankrekening,” vertelt hij. Omdat er steeds vaker ondernemers aanklopten dat ze de bitcoins zelf wilden aanhouden – “Zoveel vertrouwen hadden ze erin gekregen” – bouwden ze die extra optie in. In 2020 kwam er een einde aan de dienstverlening, door nieuwe wet- en regelgeving rondom crypto’s, gericht tegen witwaspraktijken. De kosten van een registratie bij DNB waren aanzienlijk hoger dan de inkomsten, waardoor BitKassa niet langer de conversie mag verzorgen van bitcoin naar euro’s. Sindsdien krijgen ondernemers bitcoins die via BitKassa worden afgerekend direct in de eigen ‘wallet’ gestort. DEMOCRATISCH GELDPLATFORM Veel van de aangesloten ondernemers hebben zelf privé bitcoins bijgekocht als belegging, vertelt Van der Meijde. “Vrijwel alle mensen in Nederland die bitcoins bezitten speculeren daarmee, om te verkopen als ze meer waard worden. Maar dan ga je voorbij aan een steeds grotere groep die beseft dat ze meer vertrouwen hebben in de bitcoin dan in de euro. De bitcoin is volatiel, maar de waarde gaat omhoog én naar beneden. Bij de euro weet je één ding zeker. Uiteindelijk gaat de koopkracht van de euro altijd naar beneden. Dat heeft te maken met dat er een onbeperkt aantal euro’s in omloop is. Met bitcoin weet je dat er nooit meer dan 21 miljoen in omloop komen.” “Bitcoin is het meest democratische geldplatform dat er bestaat,” meent Van der Meijde. “Er is geen hoofdkantoor, geen directeur, er zit geen bedrijf achter. Over de bitcoin heeft niemand de controle. De digitale euro is precies het tegenovergestelde. Alle macht ligt bij de ECB. Daarvan moet je afvragen hoe wenselijk dat is.” Gevraagd naar de ondergang van het FTX-platform, waarbij voor miljarden euro’s aan crypto’s is verdwenen, en de komst van bitcoin ETF’s (Exchange Traded Funds, red.), reageert Van der Meijde dat je je bitcoins prima zelf kunt bewaren, zonder dat je je bezit bij iemand anders onderbrengt. “Dat is het vernieuwende van bitcoin. Er zijn hardware-apparaatjes waarmee je je bitcoins volledig in eigen beheer hebt.” Dezelfde optimistische boodschap heeft hij over het energieverbruik van bitcoin mining. “In het begin zag je een hele industrie ontstaan in Kazachstan, vanwege de goedkope energie. Maar inmiddels is de bitcoinindustrie steeds duurzamer. Ik ken een Nederlandse bitcoin miner die groene energie gebruikt en zijn machines in kassen heeft staan, voor de restwarmte. Dat zijn de initiatieven die het gaan winnen.” ALTERNATIEF “Met Arnhem Bitcoinstad zetten we Arnhem op de kaart als innovatieve stad,” stelt Van der Meijde trots vast. “We staan internationaal bekend als de oudste bitcoinhub. Dat trekt mensen uit de hele wereld naar Arnhem om te kijken hoe dat werkt.” Voor de meeste ondernemers is betalen met bitcoins nog geen interessante businesscase, vertelt hij realistisch. “Er is geen ondernemer die meer dan twintig betalingen per maand heeft. Je moet het doen omdat je iets innovatiefs wilt doen of omdat je het goed vindt dat er een alternatief is voor het bankensysteem.” NOAB.NL 37 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

De impact van sociale media op ons welzijn DOOR: EVELINE AAN DE WIEL Wat was afgelopen week jouw gemiddelde schermtijd? Of is die vraag stiekem te confronterend? Uit onderzoek blijkt dat we honderden keren per dag onze telefoon pakken. Zonder erbij na te denken, blijven we scrollen langs filmpjes, foto’s en berichten. Het Europees Parlement wil dat manipulatieve algoritmes en verslavende apps worden aangepakt, maar wetgeving laat nog even op zich wachten. Wat is de impact op onze mentale gezondheid? En hoe ga je bewust om met sociale media? Sociale media zijn bewust ontworpen om je zo lang mogelijk aan het scrollen te houden. Hoe langer een platform jouw aandacht weet vast te houden, hoe meer advertentieruimte er kan worden verkocht. Dankzij automatisch afgespeelde filmpjes en aandachttrekkende functies, zoals notificaties en vinkjes, blijf je gedachteloos scrollen. Voor je het weet, ben je een halfuur verder. “Tegen de trucjes van grote techbedrijven kan geen zelfdiscipline op,” schrijft GroenLinks in een nieuwsbericht over het wetsvoorstel dat eind 2023 werd aangenomen door het Europees Parlement tegen ‘het verslavende ontwerp van online diensten’. WETSVOORSTEL TEGEN SMARTPHONEVERSLAVING Het initiatiefvoorstel van GroenLinks werd met een brede meerderheid aangenomen. “Hele legers aan experts doen er alles aan om jou zo vaak en zo lang mogelijk op hun app of website te houden, met alle gevolgen van dien,” legt Europarlementariër Kim van Sparrentak uit in het nieuwsbericht. “In onze maatschappij is iedereen constant afgeleid door zijn telefoon. Dit heeft grote gevolgen en 38 &GO magazine

“TEGEN DE TRUCJES VAN GROTE TECHBEDRIJVEN KAN GEEN ZELFDISCIPLINE OP” werkt bijvoorbeeld depressie, aandachtsstoornissen en een laag zelfbeeld in de hand. Hier moeten we echt keihard tegen optreden.” Van Sparrentak pleit onder meer voor een verbod op de meest verslavende ontwerpfuncties en wil een ‘recht om niet gestoord te worden’, waarbij notificaties standaard uit staan en je zelf kiest welke notificaties je wilt krijgen. Om te voorkomen dat je gedachteloos blijft scrollen, moet er na 30 minuten een waarschuwing verschijnen. Nu het voorstel is aangenomen in het Europees Parlement, zal de Europese Commissie een wetsvoorstel gaan uitwerken. Het kan dus nog even duren voordat er daadwerkelijk wetgeving tegen een smartphoneverslaving van kracht wordt. EFFECTEN OP ONS WELZIJN Een hogere kans op een depressie, een negatief zelfbeeld, een gebrek aan sociale vaardigheden, eetstoornissen en onzekerheid: de problemen die in verband worden gebracht met een socialemediaverslaving liegen er niet om. Toch hebben sociale media ook positieve effecten op ons welzijn, stelt Philippe Verduyn, universitair hoofddocent bij de Faculty of Psychology and Neuroscience bij de Universiteit Maastricht. Zo kun je in contact komen met mensen die je anders misschien niet had ontmoet, zoals lotgenoten van een zeldzame ziekte. Social media zijn van zichzelf niet destructief, zegt de hoofddocent in een interview op de website van de universiteit. “Iemand die onzeker is over zijn of haar uiterlijk en vooral accounts volgt over body positivity, kan bijvoorbeeld juist positiever naar zichzelf gaan kijken door sociale media.” BEWUST OMGAAN MET SOCIALE MEDIA Volgens Verduyn zijn sociale media dus niet áltijd goed of áltijd slecht voor ons welzijn. De uitdaging is vooral om bewust om te gaan met het gebruik van sociale media. Bijvoorbeeld door afstand te creëren. Merk je dat je vaak gedachteloos je telefoon pakt en meer tijd besteedt aan kattenfilmpjes dan je zou willen? Dan kan het verstandig zijn om sociale media van je telefoon af te halen en bijvoorbeeld alleen nog te Facebooken vanaf je computer. Daarnaast kun je selectief zijn in de platforms die je gebruikt. Kies er twee of drie uit waar je écht iets aan hebt. LinkedIn kan bijvoorbeeld een fijn platform zijn om in contact te blijven met klanten, op Facebook kun je op de hoogte blijven van de belevenissen van familie en vrienden, op Strava kun je jouw hardlooproutes delen en op Pinterest kun je inspiratie opdoen voor je interieur. Het ligt er maar net aan waar jouw interesses liggen. FOCUS! Merk je dat sommige accounts jou geen goed gevoel geven? Bijvoorbeeld omdat ze een te perfect plaatje laten zien? Dan kun je ervoor kiezen om deze accounts te ontvolgen of te dempen, zodat je de berichten niet in je tijdlijn terugziet. En merk je dat je snel afgeleid bent door notificaties van apps? Beheer de meldingen van jouw apps via de instellingen van je telefoon. Wil je een tijdje écht ongestoord kunnen werken? Gebruik dan de ‘niet storen’functie. Op de meeste telefoons kun je zelfs instellen dat je bijvoorbeeld telefoontjes van je partner of die ene belangrijke klant wél toelaat, terwijl andere bellers direct jouw voicemail krijgen. Bedenk dat je niet altijd bereikbaar hóeft te zijn. En durf de confrontatie met je schermtijd aan te gaan. Ook leuk: maak er thuis een wedstrijd van om je schermtijd te verminderen. Zo blijven er ineens zeeën vol tijd over voor leuke dingen buiten je telefoon! 39 &GO magazine NOAB.NL 39 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

KOM IN ACTIE EN KRIJG WEER GRIP OP JE ONDERNEMING NOAB is partner van het Ecosysteem Zwaar weer dat ontwikkeld is in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de KvK. Bestuurslid Vivian Hoeben is hierbij betrokken en werkt samen met de andere partners aan een routekaart voor ondernemers. Inmiddels zijn er al diverse initiatieven ontstaan om ondernemers te helpen om grip te krijgen op hun bedrijf. DOOR: HENK POKER Dat veel ondernemers in zwaar weer verkeren, behoeft geen nader betoog. Corona, energie, oorlog, inflatie, de verhoging van het minimumloon; we gaan van crisis naar crisis en de ene crisis is nog niet opgelost of de volgende dient zich alweer aan. Bij het Adviesteam ‘Zwaar weer’ van de Kamer van Koophandel weten ze er alles vanaf. “Het woord corona valt bij ons nog elke dag,” begint Gé Gijsen. Hij maakt al jarenlang deel uit van het adviesteam en hoort dagelijks de soms schrijnende verhalen aan. “Gelukkig kunnen we veel mensen helpen, soms gewoon door het verhaal aan te horen, maar ook door ondernemers in problemen door te verwijzen naar de juiste instanties. Maar, we horen ook verhalen dat ondernemers het niet meer zien zitten. Ja, daar lig ik wel eens wakker van.” In dat licht bezien 40 &GO magazine is het wonderbaarlijk dat het aantal faillissementen niet significant stijgt. Over het aantal ondernemers dat in zwaar weer verkeert, durft hij geen uitspraken te doen. “Je moet al snel denken aan enkele tienduizenden, misschien wel honderdduizend ondernemers, die financiële problemen hebben of daarin terecht dreigen te komen. Bedenk wel dat er meer dan twee miljoen bedrijven in het Handelsregister staan ingeschreven en FINANCIEEL IN ZWAAR WEER!

“ER KOMT VAAK HEEL VEEL EMOTIE BIJ KIJKEN WANNEER EEN ONDERNEMER IN FINANCIËLE NOOD ZIT” dat er vorig jaar nog weer 270.000 nieuwe bedrijven bij zijn gekomen. Het is een continue stroom aan nieuwe registraties, duidelijk meer dan tien, vijftien jaar geleden.” HULP ZOEKEN ‘Niet mee rond blijven lopen en zo snel mogelijk hulp zoeken’, is het advies dat Gé ondernemers in nood wil meegeven. “Wat wij met ons adviesteam kunnen doen? De ondernemer kan ons bellen, we bieden altijd een luisterend oor. Vervolgens bespreken we een aantal opties en kijken wat er mogelijk is voor een eventueel vervolg. Er zijn tientallen organisaties actief, naast uiteraard je eigen boekhouder of accountant, maar bijvoorbeeld ook gemeenten, die de ondernemer in nood kunnen helpen. Zelf verwijzen we vaak naar het Ondernemersklankbord of Over Rood, die je mogelijk weer op weg kunnen helpen.” “Daarnaast is een organisatie als Geldfit actief, die ondernemers helpt hun belastingschulden op orde te krijgen. Geldfit kan ervoor zorgen dat je in gesprek komt met het zogenoemde Stellateam van de Belastingdienst, waarmee maatwerkafspraken gemaakt kunnen worden. Je kunt er zelf niet mee in contact komen, maar wel via Geldfit. Tot en met 31 maart gaat de Belastingdienst nog soepel om met coronaschulden, ik hoop dat die termijn nog verlengd gaat worden.” EMOTIE “Het komt ook voor dat we ondernemers in geestelijke nood aan de lijn krijgen, we verwijzen dan door naar de huisarts of adviseren 113 te bellen. Er komt vaak heel veel emotie bij kijken wanneer een ondernemer in financiële nood zit. Je hebt het dan niet alleen over schulden die niet betaald kunnen worden, maar bijvoorbeeld ook over het gevoel gefaald te hebben, schaamte, het kan leiden tot ruzies thuis, echtscheiding, de boodschappen niet meer kunnen betalen, enzovoorts.” De meeste problemen doen zich volgens Gé voor bij de kleine mkb’er en de zzp’er. “En soms zijn het grotere bedrijven, met personeel, maar die hebben vaak de nodige kennis en knowhow om zich heen verzameld, waardoor ze de problemen de baas kunnen. Branches als de horeca en alles wat daaraan gelieerd is, en de detailhandel, met name non-food, zien we veel voorbijkomen. Maar, in de afgelopen jaren hebben ondernemers uit alle denkbare branches wel eens contact met ons opgenomen.” ACTIE Wanneer het Adviesteam ‘Zwaar weer’ een ondernemer naar een instantie heeft doorverwezen, wordt er binnen twee à drie dagen contact opgenomen. “We laten de betreffende ondernemer nooit alleen, willen zeker weten dat er actie is ondernomen. Veel ondernemers weten niet welke regelingen er allemaal zijn, wanneer je in financiële problemen zit. Zo is er bijvoorbeeld de IAOZ (Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte zelfstandigen, red.), een regeling van de gemeente voor met name oudere zelfstandigen. De IAOZ maakt het mogelijk te stoppen met het ondernemerschap wanneer er onvoldoende inkomen uit het bedrijf komt. En zo zijn er nog veel meer regelingen.” Kijkend naar dit jaar verwacht Gé nog veel drukte bij het Adviesteam ‘Zwaar weer’. “Klopt, we zijn er nog lang niet. Dit gaat nog wel een tijdje door. Veel mensen beginnen een eigen bedrijf, vaak ook gedwongen. En dat is niet de beste start om met een eigen bedrijf te starten. Ik zou iedereen willen adviseren goed na te denken voordat je met een eigen bedrijf begint, de afgelopen jaren hebben bewezen dat met name ontwikkelingen waarop je geen invloed hebt voor een hoop ellende kunnen zorgen.” NOAB.NL 41 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

Hard choices, easy life DOOR: HENK POKER Herkenbaar of niet? Een klant die veel meer tijd kost dan je vooraf had ingeschat of een klant die zijn of haar afspraken niet nakomt, waardoor er irritatie kan ontstaan. Of een klant die de betaling van facturen nalaat en waar je steeds achteraan moet. Het zorgt voor ergernis en gaat vaak ten koste van klanten die wél hun afspraken nakomen en waarmee je wél een normale en prettige relatie onderhoudt. 42

“WEES EERLIJK TEGEN JEZELF EN TEGEN JE POTENTIËLE KLANT” Afscheid nemen van een vervelende klant blijkt echter lastiger dan gedacht, terwijl het voor zoveel meer werkgeluk zorgt, is de overtuiging van Jennifer Delano. Zij publiceerde vorig jaar het boek ‘Nee zeggen loont’, waarin ze in diverse cases zeven typen ‘*&@#klanten’, zoals ze het zelf noemt, beschrijft. “Dump de klant voor wie je niet wilt werken zo snel mogelijk,” luidt haar stellige advies. HOE LOS JE HET OP? In het boek beschrijft ze klanten die in de afgelopen jaren in haar eigen werkzame leven voorbij zijn gekomen en die haar veel tijd, energie, geld en bovenal levensvreugde hebben gekost. Het boek kwam tot stand naar aanleiding van de podcast die ze startte en waarin ze gesprekken voerde met tientallen ondernemers over het ‘probleem’. Vaak hilarische en zeker herkenbare verhalen, maar die ook een centrale vraag achterlieten: hoe los je het op? “Wat niemand je vertelt wanneer je een eigen bedrijf begint, is hoe je aan klanten komt die bij je passen en waarmee je heerlijk kunt werken,” maakt ze duidelijk. Oftewel, je wordt door schade en schande wijs, maar daar gaan vaak wel jaren overheen. “Het kan anders. Door vroegtijdig te signaleren welke klant je wel of niet moet binnenhalen, maar bovenal om op tijd die vervelende klant de deur te wijzen. En dat is vaak nog niet zo gemakkelijk.” Want, hoewel het algemene beeld bestaat dat de Nederlander direct is en ‘nee’ durft te zeggen, is de praktijk weerbarstig. “Wij en zeker ook ondernemers vinden het leuk om mensen te helpen. In de basis willen we vriendelijk gevonden worden,” zegt Jennifer. “Vaak denk je dat een nieuwe klant er nog wel bij kan, zonder dat je goed hebt onderzocht wie je eigenlijk binnenhaalt.” ADVIES Gevolg: het kost veel meer tijd, ergernis en geld dan je vooraf had ingeschat. Het advies van Jennifer is om zo snel mogelijk afscheid te nemen van een klant die niet past. “Voordat een probleem zich voordoet, ben je vaak al maanden verder. En zeker als dan ook nog de factuur niet wordt betaald, wordt het vervelend. Ook oplichting is een groot probleem, bedrijven gaan jaarlijks voor miljoenen euro’s in het schip. Ik had er laatst ook nog eentje, zes maanden voor gewerkt, maar geen cent ontvangen.” Jennifer adviseert om voordat je met elkaar een zakelijke relatie aangaat, al te bepalen of het een ja of nee wordt. “Hoe moeilijk dat soms ook is, maar wees eerlijk tegen jezelf en tegen je potentiële klant. Bespreek goed waar de werkzaamheden uit bestaan en begrens deze. Alles draait om verwachtingsmanagement. Neem daar de tijd voor, zodat daar geen misverstanden over kunnen ontstaan.” SLAAP LEKKER “Nogmaals, voelt het werken voor een bepaalde klant niet goed, stop er dan zo snel mogelijk mee,” vervolgt ze. “Ik geef ook wel eens een opdracht terug, waarbij ik dan bijvoorbeeld aangeef dat ik de gewenste kwaliteit niet kan leveren. En dan geef ik ook meteen drie namen van bedrijven waar deze klant wel mee in zee zou kunnen gaan. Het klopt, ‘nee’ zeggen is moeilijk. Het is niet leuk, maar wat slaap je daarna lekker! Ik ben ondernemer geworden, omdat ik er ook plezier aan wil beleven. Dat geldt toch voor elke ondernemer? Kies altijd voor je eigen werkplezier. En echt, daarin passen geen klanten die je liever niet hebt.” Jennifer Delano NOAB.NL 43 SKILLS

Scan hier 44 &GO magazine

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44

Home