37

Basisinkomen: goed idee of juist niet? WERKMOTIVATIE Het basisinkomen is een onvoorwaardelijk inkomen. Er wordt geen tegenprestatie gevraagd. Dat is ook meteen het bezwaar van tegenstanders, die vrezen dat het elke prikkel om nog te werken dooft en de arbeidsproductiviteit vermindert. Daarbovenop gebruiken ze het argument dat het onbetaalbaar is. Ondertussen is de sociale zekerheid gefundeerd op een voorwaardelijk inkomen: de tijdelijke uitkering bij werkloosheid. Toeslagen kun je als een tussenvorm van beide zien, in de vorm van een inkomensaanvulling. Fenna Poletiek heeft samen met haar collega’s van de Universiteit Leiden onderzoek gedaan naar het effect van een basisinkomen op onze werkmotivatie. Daarbij heeft ze een onderscheid gemaakt tussen het onvoorwaardelijke basisinkomen – ‘gratis geld’, zonder dat daar een verplichting tegenover staat – en het voorwaardelijk basisinkomen – de werkloosheidsuitkering en bijstandsuitkering, zoals we die in Nederland kennen. “Op verzoek van de werkgroep Basisinkomen van het FNV hebben we onderzoek gedaan naar de effecten van ‘gratis geld’ op de werkbereidheid en de ervaren zinvolheid van werk. We hebben geprobeerd om die vraag te vertalen naar een experiment. Wat gebeurt er als mensen een basisinkomen krijgen zonder een verplichte koppeling aan werk? Gaan ze bijvoorbeeld minder werken?” Ze benadrukt dat ze als onderzoeker geen mening heeft over basisinkomen. “Die heb ik privé misschien wel, maar dat is als onderzoeker niet relevant.” VRIJHEID Anders dan gebruikelijk bij beleidsonderzoek, heeft zij het onderzoek uitgevoerd in de vorm van een spelvorm, waarbij het gedrag werd gesimuleerd. “De achterliggende vraag was in hoeverre een basisinkomen invloed heeft op je werkhouding. Wil je meer doen? Of juist minder? En wat voor eisen stel je aan het werk? Dat hebben we geprobeerd te simuleren met taakjes in een gameomgeving.” Bij een basisinkomen kregen de deelnemers een standaardbedrag, ongeacht de vraag of ze de aangeboden taken vervulden. Een andere groep kreeg meer geld als ze meer taken deden. “ BIJ EEN BASISINKOMEN IS DE MATCH TUSSEN HET WERK DAT IEMAND BETER LIGT EN LEUK VINDT BETER DAN BIJ EEN UITKERING” “Wat we ook hebben gedaan, is de attitude van de deelnemers tegenover werk meten. Bij het onderzoek werd gekeken wanneer mensen bereid waren om nieuw werk aan te nemen, hoeveel inspanning en tijd ze wilden leveren en welke kwaliteitseisen ze aan nieuw werk stelden. Maar bijvoorbeeld ook salariseisen. Je kunt mensen vragen hoe belangrijk werk in hun leven is. NOAB.NL 37 TRENDS & ONTWIKKELINGEN

38 Online Touch Home