Wat houdt reflectie voor u in? “Het woord ‘reflectie’ is letterlijk ‘terugkaatsing’. Het is afkomstig uit het Latijn: ‘reflectere’, dat ‘ombuigen’ betekent. In deze twee betekenissen komen de aspecten van reflectie prachtig samen: er wordt iets teruggekaatst of gespiegeld en dat kan leiden tot het ombuigen van denkbeelden of gedrag. Coaches zijn ermee bekend dat iedereen blinde vlekken heeft. We zien onszelf en ons gedrag per definitie anders dan anderen dat doen. Reflecteren is een ‘must’, omdat we niet alleen op de wereld zijn en ons hebben te verhouden tot anderen in onze persoonlijke en professionele relaties. Reflectie is hét groeimiddel voor je eigen ontwikkeling. Onze cliënten bieden ons volop kansen voor reflectie en groei. Op uw website staat het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven; zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding is voltooid.’ Wat is het verschil tussen jezelf verwijten maken en reflecteren? Op uw website staat namelijk het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven; zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding is voltooid.’ “Dit is een citaat van de klassieke stoïcijn Epictetus. Het mooie van het citaat vind ik dat het een ontwikkelproces beschrijft van ‘ont-schuldigen’. Ont-schuldigen van anderen en ook van jezelf. Anderen of jezelf verwijten maken houdt in dat je beoordeelt en veroordeelt. Reflecteren is voor mij iets anders. Reflecteren gaat over het onderzoeken van ervaringen om daar vervolgens waardevolle informatie uit te halen. Dat is een proces dat veel verder gaat dan het ingeprente patroon van ‘goed’ of ‘fout’. Dan kan er ruimte komen voor helderheid, liefdevolle kracht en verbinding.” In hoeverre vinden mensen in uw praktijk het lastig om te reflecteren? Wat kan het soms lastig of eng maken? “We zitten soms zo vast in het denken in ‘goed’ of ‘fout’ dat reflecteren iets oproept van “O jee, dan krijg ik zeker te zien wat niet oké aan mij is.” Dat vindt niemand leuk en aangezien ons hele systeem niet houdt van onprettige gevoelens, worden de bekende verdedigingsmechanismen geactiveerd: vechten, verdedigen, vluchten, verstijven, enzovoort. Breindeskundigen zeggen dat we voor reflectie onze prefrontale cortex nodig hebben. Reflexen bevinden zich in een ander deel van het brein. Als we gewend zijn om vooral vanuit reflexen te reageren, dan vraagt het oefening om te leren reflecteren. Daarvoor is training van de mind nodig. Veel mensen doen van alles om hun lichaam te trainen. Prachtig natuurlijk, maar training van de mind is nog veel belangrijker. Een belangrijke leerervaring deed ik ooit op dankzij een coachee van wie ‘men’ vond dat hij onvoldoende reflectievermogen had. Ook ik was geneigd dat te denken, totdat hij in de vierde sessie aan de hand van een voorgedrukt lijstje met gedragingen ineens op zijn eigen gedrag begon te reflecteren. Wat ik hiervan heb geleerd, is dat mensen op een andere manier kunnen reflecteren dan ik gewend ben en dat ik het dan niet onmiddellijk herken.” ‘Mensen kunnen reflecteren op een manier die ik niet meteen herken’ Hoe goed zijn coaches eigenlijk in het reflecteren op hun eigen doen en laten? “Ons werk gaat over begeleiding van mensen. Dat is meestal in een 1-op-1 situatie. Wie houdt ons dan scherp? Wat laten coachees ons zien over onszelf? Wat doen we daarmee? Wat leren we daarvan? Een tevreden coachee is geen maatstaf. Het hangt af van de kwaliteit van de coachrelatie of een coachee volstrekt eerlijke feedback aan jou kan en wil geven. Een hoge omzet is ook geen maatstaf. Misschien ben je een succesvol ondernemer en dat zegt niet zoveel over je functioneren en ontwikkeling als coach. Om een EIA-certificering te behalen is reflectie een belangrijk onderdeel. Een coach met nog weinig ervaring (niveau Foundation) reflecteert op een ander niveau dan een ervaren coach (niveau Senior of Master Practitioner). Vanuit mijn werk als EIA-assessor merk ik dat de praktijk van reflectie vaak verdieping kan gebruiken.” 13
14 Online Touch Home