0

08 DIT NUMMER REFLECTIE 30 04 Interview met prof.dr. Fred Korthagen De EQA-opleider: boven het maaiveld uitsteken De meeste coache(e)s deugen Coach. Hét magazine over coaching JAARGANG 10 NUMMER 4 2019

Inhoud 03 Voorwoord 04 Reflectie levert meer flow in je werk op - Interview met prof.dr. Fred Korthagen 08 De EQA-opleider: boven het maaiveld uitsteken 12 We zitten soms zo vast in het denken in goed of fout - Interview met Margreet van Persie 15 NOBCO-nieuws 16 Artikelen over reflectie in Coachlink 18 Verslag tiende NOBCO Symposium Coaching & Onderzoek – Sanne Peeters 21 NOBCO in de media 22 Prijswinnaars Thesisprijs 2019 26 CoachesNetwerk ABN AMRO – Interview met Stijn de Vries 28 NOBCO-bloggers 30 De meeste coache(e)s deugen - Sergio van der Pluijm 33 Agenda Interview met Margreet van Persie Pagina 12 Prijswinnaars Thesisprijs 2019 De meeste coache(e)s deugen Pagina 22 Pagina 30 Coach. Hét e-magazine over coaching verschijnt vier keer per jaar, Jaargang 10, nummer 4 Colofon Redactie: Edith Koetsier, Miriam Oude Wolbers, Lisa Petersen, Eefje Rondeel, Mariska Verduijn Grafische vormgeving: Vincent Stolk – Concept & Ontwerp, IJmuiden Coverfoto: Nadine Maas Het eerstvolgende nummer verschijnt in maart 2020. Heb je tips of kopij voor de redactie? Aanleveren kan tot met 17 februari 2020 via redactie@mos-net.nl. Overname van artikelen is toegestaan na voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur en met bronvermelding. De meningen in dit blad zijn niet vanzelfsprekend gelijk aan de opvattingen van de uitgever. Visie Professionele coaching levert een wezenlijke bijdrage aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. Missie De missie van de NOBCO is om leidend te zijn in de (door-)ontwikkeling van het coach- vak en een (pro-)actieve en duurzame bijdrage te leveren aan de bekendheid en beschikbaarheid van professionele coaching in Nederland. Bij deze missie laat de NOBCO zich leiden door de volgende kernwaarden: - richtinggevend & verbindend; - onderzoekend & betrouwbaar; - kwaliteit & innovatief. NOBCO, Nederlandse Orde van Beroepscoaches Postbus 1167 3860 BD Nijkerk 033-247 34 28 info@nobco.nl www.nobco.nl

voorwoord Reflectie Het belangrijkste en tegelijkertijd het meest ingewikkelde aspect van onze coachprofessie is reflectie. Tijdens mijn opleiding heb ik de kracht en toegevoegde waarde ervan ontdekt. Tegelijkertijd ontdekte ik hoe makkelijk ik aan mijn eigen voornemens voorbijga. Reflecteren vind ik namelijk meestal helemaal niet leuk. Ik heb me plechtig voorgenomen om tijdens en na ieder coachgesprek, mijn intervisie en mijn supervisie te reflecteren. Ik wéét per slot van rekening dat ik mezelf ermee verrijk. Toch blijft het onder de loep nemen van mijn eigen handelen, gevoelens, wensen en mijn gedachten makkelijker in de theorie dan in de praktijk te zijn. Zelfs met 17 jaar coachervaring betrap ik mezelf erop dat ik weleens de neiging voel om het uit de weg te gaan. Het is zo makkelijk om het niet te doen. Niemand die dat opvalt als ik het een keertje oversla – denk ik tenminste … Inmiddels is het al jarenlang een gewoonte, ondanks mijn escapeneigingen soms, om op meerdere momenten op een dag te reflecteren. Dat lukt alleen als ik er de tijd voor neem. Daarom plan ik na ieder gesprek 15 minuten reflectietijd in. Het lukt ook alleen als ik eerlijk naar mezelf ben en mezelf de juiste vragen stel. Hoe ik dat doe? Ik ga in gedachten, zonder mezelf te veroordelen, terug naar waar het pijn deed en waar het oncomfortabel voelde of waar ik helemaal in een flow zat. Soms kom ik tot voor mij heel bekende inzichten en soms zie ik mezelf ook dingen doen die ik mezelf nog niet eerder heb zien doen. Dan leer ik - ook al is het soms niet prettig om te ontdekken – dat het wel boeiend en belangrijk is om mezelf continue te blijven ontwikkelen. 3 Veel leesplezier! Charlotte van den Wall Bake, voorzitter NOBCO ‘Ik plan na ieder gesprek 15 minuten reflectietijd in’

Emeritus hoogleraar Onderwijskunde Fred Korthagen: ‘ Reflectie levert meer flow in je werk op’ Dat reflecteren heel belangrijk is, weet Fred Korthagen als geen ander. De emeritus hoogleraar Onderwijskunde van de Universiteit Utrecht – gespecialiseerd in opleiding en coaching - is bekend geworden door zijn reflectiemodel. Dit model wordt in bijna alle lerarenopleidingen in Nederland gebruikt. Samen met Ellen Nuijten schreef hij dit jaar het boek De kracht van reflectie. Ook gaf hij tijdens de NOBCO Maand van Zelfreflectie een workshop over ‘Reflecteren als coach – hoe doe je dat nu echt goed?’ Door Lisa Petersen Wat houdt reflectie eigenlijk in? “De eenvoudigste manier om reflectie te omschrijven is: ‘Stilstaan bij ervaringen met de bedoeling tot beter handelen te komen.’ Toch schuilt er in die eenvoudige formulering ook een gevaar: als je te snel gericht bent op de vraag wat je (beter) moet doen (gedragsgerichte reflectie), dan ontstaat er een oppervlakkige manier van reflecteren. Het is belangrijk om eerst de vraag te stellen: wat was er essentieel in de situatie? Wat maakte dat er gebeurde wat er gebeurde? Dat leidt tot betekenisgerichte reflectie en helpt om in veel verschillende situaties sneller te doorzien wat de onderliggende fenomenen zijn en waar de diepere oorzaken liggen van de processen die zich afspelen. Een ander gevaar is het te eenzijdig gericht zijn op ‘denken’. Een goede reflectie omvat ook de gevoelens en behoeften of idealen (voelen en willen) die een rol spelen bij het handelen in de situatie, zowel bij degene die handelt als bij de ander(en) die betrokken zijn of waren in de situatie. Door dat bredere perspectief komen andere zaken naar boven dan bij een te cognitief georiënteerde vorm van reflectie.” U heeft een speciaal reflectiemodel ontwikkeld. Hoe werkt dit model in de praktijk? “Mijn reflectiemodel omvat vijf stappen: (1) de situatie die je ervaart en waarin je handelt; (2) terugblikken, waarbij het dus gaat om denken, voelen, willen en doen van jezelf en de ander(en); zo kom je tot bewustwording van essentiële aspecten (3); pas daarna is het goed om over alternatieven na te denken (4), waarna je die (5) kunt uitproberen in een nieuwe situatie. In de praktijk geven deze stappen houvast. Bij elke stap horen nadere richtlijnen en concrete vragen die jezelf kunt stellen.” Beeld: Nadine Maas

Wat maakt het zo’n succesvol model? “Dit model publiceerde ik in 1982, dus al bijna 40 jaar geleden. Dat het nog steeds volop gebruikt wordt in opleidingen, en niet alleen in Nederland, komt denk ik doordat iedereen vindt dat reflecteren belangrijk is. Maar lange tijd bleef reflectie een wat ongrijpbaar begrip. Het model maakt het concreet; het laat zien welke stappen je kunt doorlopen. De kracht van het reflectiemodel is volgens mij de eenvoud ervan: iedereen begrijpt deze stappen meteen. Tegelijkertijd brengt het model ook diepgang in de reflectie en houdt het je scherp: sla ik geen stappen over? Waar besteed ik gewoonlijk de meeste aandacht aan en waaraan minder? Sommige mensen zijn snel geneigd om van stap 2 naar stap 4 te schieten en stap 3 over te slaan. Anderen blijven lang in stap 2 of 3 hangen en komen niet tot alternatieven en nieuw gedrag (stap 4 en 5).” Wat is de achterliggende gedachte van dit model? “Het model is bedoeld als hulpmiddel, niet als keurslijf. In sommige opleidingen moeten studenten alsmaar reflectieverslagen schrijven aan de hand van een lange rij standaardvragen. Dat roept uiteraard weerstand op. Het gaat erom af en toe tijd te nemen voor een diepere reflectie. Niet omdat het moet, maar omdat je jezelf wilt ontwikkelen. Het model kan dan een stimulans zijn om de juiste vragen aan jezelf te stellen. Voor coaches is er een dubbele opbrengst: het model helpt je in je eigen ontwikkeling en het helpt om anderen te ondersteunen bij systematische reflectie. Je kunt de mensen die je coacht ook leren om het model zelf bewust toe te passen.” Veel mensen denken misschien: reflecteren, moet ik daar echt een model voor gebruiken? Ik denk de hele dag al na over wat ik goed of fout heb gedaan en wat ik anders had kunnen doen. Wat zou u tegen die mensen willen zeggen? “Ik zou zeggen: prachtig! Dat is een basishouding van professionals. Tegelijkertijd zien we dat mensen gewoontepatronen hebben in hun manier van reflecteren die niet altijd effectief zijn, maar waarvan ze zich niet bewust zijn (bijvoorbeeld een focus op problemen). Onderzoek laat zien dat je juist veel leert van reflectie op positieve ervaringen. Die brengen je dichterbij jouzelf als persoon, bij je beroepsidentiteit. Het is daarom belangrijk om te reflecteren op je eigen manier van reflecteren. Dat heet meta-reflectie en daar heb je een kader bij nodig waaraan je je kunt spiegelen, zoals het reflectiemodel. In ons boek De kracht van reflectie bieden we nog meer kaders, oefeningen en inspirerende reflectie-activiteiten aan. Ook voor reflectie in groepen.” 5 ‘Reflecteer op je eigen manier van reflecteren’ Waarom is het zo belangrijk om te reflecteren? “Onderzoek laat zien dat betekenisgerichte reflectie een sleutel is voor professionele ontwikkeling, terwijl gedragsgerichte reflectie minder oplevert. Het reflectiemodel stimuleert betekenisgerichte reflectie en verdiept daarom je leerproces. Helaas denken mensen bij het woord ‘reflecteren’ al gauw aan moeizame analyses. Men ziet dikwijls over het hoofd hoe leuk en inspirerend het kan zijn om je door reflectie bewust te worden van je eigen kwaliteiten en om nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Het levert gewoon meer plezier in je werk op, meer flow.”

Is reflectie iets wat je kunt aanleren of moet het er van nature al inzitten? “Er zijn mensen die al jong gestimuleerd zijn tot reflectie, terwijl dat bij anderen minder het geval is. Opvoeding en onderwijs spelen hierbij een belangrijk rol. Het maakt uit of je al van jongs af aan gewend bent om te reflecteren op je ervaringen. Ook vinden sommige mensen reflecteren interessanter dan anderen. Je hebt nu eenmaal denkers en doeners. In mijn promotieonderzoek naar reflectie in de opleiding van leraren kwamen die verschillen duidelijk naar voren. We zagen wel dat iedereen kan opschuiven: iedereen kan leren om meer systematiek en verdieping aan te brengen in de eigen reflecties. Maar zoals op vele gebieden in het leven geldt ook hier dat wie er al goed in is, er sneller beter in wordt dan wie wat zwakker is. En je hebt natuurlijk de mensen die alles wel best vinden en die geen belangstelling hebben voor reflectie, maar die worden dan meestal geen coach ...” Hoe goed zijn coaches eigenlijk in het reflecteren op hun eigen doen en laten? Waar liggen nog kansen volgens u? “Het is lastig om die vraag in het algemeen te beantwoorden. In de cursussen die wij aan coaches geven, is het vaak mooi om te zien hoezeer coaches hun best doen om een goede coach te zijn. Ze gáán ervoor, maar ze hebben vaak van alles aangeleerd dat niet zo handig is en daarvan zijn ze zich soms niet bewust. Daarom is reflectie zo belangrijk voor coaches, liefst in wisselwerking met stukjes theorie, nieuwe inzichten uit de psychologie en hersenonderzoek. Een voorbeeld van zo’n inzicht is dat het goed werkt om de aandacht te verleggen van een probleem naar iemands ideaal en wat die bij dat ideaal voelt. Daarnaast werkt het goed om stil te staan bij succeservaringen en bij de vraag welke persoonlijke kwaliteiten daarbij een rol spelen. Als je iemands potentieel als uitgangspunt neemt, wordt ook snel duidelijk hoe iemand zichzelf belemmert om vanuit dit potentieel te handelen. Dat leidt tot het besef een keuze te hebben: blijf ik in het problematische kader denken of ga ik voor mijn ideaal en gebruik ik daarbij mijn kwaliteiten? De reflectie gaat zo sneller naar de kern van wie iemand is en is ook veel effectiever. Daar liggen dus kansen om reflecties te versterken. We noemen dit kernreflectie en we hebben daarvoor een aangepast reflectiemodel ontwikkeld. Bij kernreflectie ligt de aandacht vooral op de persoon in het werk en diens kwaliteiten. Je ziet mensen daardoor opbloeien, creatief worden en effectiever worden. Bovenal leren ze om zich veel meer in het hier-en-nu gewaar te zijn van de keuzemogelijkheden die hebben in hun werk, in hun hele leven. Het mes snijdt aan twee kanten: het kunnen bevorderen van kernreflectie bij cliënten vergroot de opbrengsten van coaching, maar kernreflectie is ook belangrijk voor je eigen persoonlijke ontwikkeling als coach.” Wat heeft reflectie u op persoonlijk vlak gebracht? “Ik heb verschillende therapeutische opleidingen gevolgd, waarbij je voortdurend zelf als persoon in het geding bent. Ik zag de grote effecten op mijn eigen persoonlijke groei en ik was verrast door de talloze inzichten en krachtige technieken uit verschillende benaderingen die naar mijn idee direct bruikbaar waren voor het gebied van reflectie en coaching. Ik heb er vervolgens mijn levenswerk van gemaakt om therapeutische kennis te ‘vertalen’ naar het gebied van reflectie, coaching en professionele groei.” ‘Het reflectiemodel is bedoeld als hulpmiddel en niet als keurslijf’

Kunt u een reflectieoefening met de lezers van de NOBCO delen? “Dit is een voorbeeld van zo’n vertaling. Het is een korte en krachtige reflectie-oefening.” 1. Denk terug aan een inspirerende ervaring uit je werk of privéleven. Zie de situatie weer voor je: • Wat deed je? • Wat dacht je? • Hoe voelde je je? • Kennelijk werd er in die situatie iets gerealiseerd dat past bij een eigen ideaal. Welk ideaal is dat? • Welke persoonlijke kwaliteit (kernkwaliteit) van jou kwam in deze situatie naar voren? 2. Denk terug aan een situatie die niet zo plezierig was, of misschien zelfs een situatie waarin je vastliep. • Wat was er precies lastig of vervelend aan de situatie? • Wat gebeurde er in jou? • Wat dacht je? • Wat voelde je? • Kennelijk had jij behoefte aan iets (of je vond iets belangrijk) dat in deze situatie ontbrak. Over welk ideaal van jou gaat het hier? 3. Vul op basis van 1 en 2 de volgende zin aan: Ik ben iemand die …… van waarde vindt (of die ….. nastreeft). Deze zin gaat over je beroepsidentiteit. 4. Is er een verschil tussen de kernkwaliteit(en) die je inzette in de twee situaties? 5. Als je opnieuw kijkt naar de inspirerende situatie, ontdek je dan een kernkwaliteit die je in de onplezierige situatie méér zou kunnen inzetten dan je deed? 6. Wat in jouzelf belemmerde je om dat te doen? 7. Welke conclusie trek je uit deze reflectie? Leidt deze tot een voornemen? U heeft ook in de Commissie Wetenschappelijk Onderzoek (CWO) van de NOBCO gezeten. Welke rol had reflectie in deze commissie? “In de CWO werd veel gereflecteerd over de vraag hoe onderzoek een normaal onderdeel van het werk van NOBCO-coaches kan worden. Onderzoek is eigenlijk een grondige vorm van reflectie, waarbij je systematisch gegevens verzamelt rond een vraag die jou interesseert. Jammer genoeg denken velen bij het woord ‘onderzoek’ ten onrechte aan saaie artikelen of statistische analyses. In de CWO is het ons gelukt om binnen de NOBCO duidelijk te maken dat onderzoek naar je eigen coachingspraktijk helemaal niet saai is en veel oplevert. Ga bijvoorbeeld eens na wat eigenlijk de langetermijnopbrengsten zijn van jouw coachingssessies. Misschien word je je ervan bewust hoe snel ogenschijnlijke opbrengsten weer wegvloeien. Daarom is de Coaching Monitor van de NOBCO ook zo’n belangrijk onderzoeksinstrument. Het houdt je scherp als coach.” Wat wilt u de lezers graag nog meegeven? “Er is zoveel meer te vertellen over reflectie dan mogelijk is binnen het bestek van dit interview. Daarover heb ik verschillende boeken gepubliceerd, in acht talen, en honderden artikelen. Uiteraard heeft lang niet iedereen de tijd om die bronnen op te zoeken, maar het zijn goudmijntjes voor veel coaches. Daarom hebben we veel tijd gestopt in het verzamelen van mijn werk op de website van Korthagen Opleidingen. Ik adviseer iedereen die meer wil weten over reflectie of over diepgaande coaching om eens te kijken op www.korthagen.nl.” 7 Over Fred Korthagen Fred Korthagen is emeritus hoogleraar Onderwijskunde van de Universiteit Utrecht en heeft als specialisaties opleiden, training en coaching. Hij publiceerde honderden artikelen en verschillende boeken over deze onderwerpen in acht talen. Meer informatie: www.korthagen.nl fred@korthagen.nl

NOBCO-coach & ... De EQA-opleider: boven het maaiveld uitsteken Niet alleen coaches kunnen zich laten certificeren. Er is ook een certificering voor coachopleidingen: de EQA. Door middel van het EQA-certificaat kunnen opleiders aantonen kwaliteit, toepasbaarheid en toegevoegde waarde te leveren. In deze laatste aflevering van het drieluik ‘De NOBCO-coach & …’ laten we drie EQA-opleiders aan het woord. Door Lisa Petersen Anne de Jong - coachingsbureau NONONS ‘ Coaching wordt nu meer gezien als een écht beroep’ “In het verleden heb ik veel coachopleidingen gevolgd, maar op een gegeven moment dacht ik: ik kan er zelf ook één gaan opzetten. Ik had het idee dat ik daarin iets te bieden had. Toen heb ik 14 mensen uit mijn netwerk gevraagd of zij door mij opgeleid wilden worden. Daar begon de ‘magie’. Ik vond het zó leuk om te doen, maar dacht ook: als ik een coachopleiding heb, terwijl er wildgroei aan coachopleidingen is, moet ik wel een erkende hebben. Dat is de reden dat ik het EQA-certificaat heb aangevraagd. Dat geeft iets meer body. Bij NONONS ligt het accent op individuele aandacht. Daar geloven we heel erg in. Je krijgt ‘feedback on the spot’ en reflectieverslagen worden allemaal nagekeken, dus het is echt zichtbaar wat je doet. Dat is tegelijkertijd ook spannend, want je moet echt wat laten zien. Mensen krijgen na het volgen van onze opleiding zelfvertrouwen als coach, op welk niveau ze ook zitten. Ze voelen dat ze het kunnen, hebben de coachskills en ze weten wat ze doen. Ze hebben geleerd dat het niet zomaar een gesprek is dat ze voeren, maar dat ze echt de regie op coachgesprekken hebben; ze weten wat ze kunnen inzetten. Wij bieden een hele no-nonsense opleiding aan met veel praktische handvatten. Mensen die bij ons opgeleid worden, weten ook hoe ze iets moeten doen. Een belangrijk uitgangspunt is voor mij dat je als coach heel goed kunt verwoorden waarom je iets doet. Dus goed kunnen vertellen waarom je iets hebt ingezet in plaats van je reflexen volgen. Je moet het vanuit een helikopterview kunnen bekijken. Als ik naar ons coachvak kijk, zie ik dat coaching steeds normaler wordt. Mensen krijgen minder snel de label opgeplakt dat ze ‘een beetje gek’ zijn als ze coaching volgen. Ook merk ik dat klanten steeds meer vragen om een geaccrediteerde opleiding. Iedereen kan zich wel coach noemen, maar het wordt nu meer gezien als een écht beroep. Mijn tip voor mensen die willen starten als coach? Gebruik je netwerk en ga een opleiding doen. Dat meen ik echt. Je wordt er zelfverzekerder door.” NONONS biedt een EQA-opleiding aan op Foundation-, Practitioner- en Senior Practitionerniveau.

Donatus Thöne – coachings-, trainings en adviespraktijk 9C Coaching/Donatus Thöne & Associates ‘ Coaches moeten constant kritisch zijn op hun eigen handelen’ “Het leuke aan de accreditatie was voor ons dat we ineens heel anders naar onze opleiding zijn gaan kijken. In principe voldeed onze toenmalige opleiding aan de eisen, maar we hebben de inhoud toch aangepast. Daarnaast hebben we – naar aanleiding van die accreditatie - gelijk een boek geschreven over de opleiding: De appeltaart voor managers – recepten om te coachen. We hebben onze didactiek aangepast. Als je complexe dingen moet leren, moet je structuur aanbieden en die structuur hebben wij gevonden in de vorm van recepten. Voor elke coachingsfase hebben we één of twee recepten geschreven – in het achterhoofd houdende dat als jij een hand noten toevoegt, het meer jouw appeltaart gaat worden dan dat je het voorgeprogrammeerde receptuur appeltaart aanhoudt. Wij geloven dat een goede coach zichzelf kan aanpassen aan de coachee, maar ook zijn eigen signatuur heeft. Wat de vertaalslag is van recepten naar coaching? In elk coachingsgesprek gaan we uit van 6 c-fases. De eerste fase is bijvoorbeeld de contactfase (begroetingsfase). Als dat contactmoment goed is, heb je al 30-60 procent van het succes te pakken. Bij fase 2 vraag je: “Wat kan ik voor u betekenen?” Dat zegt de bakker ook tegen zijn klant. Op dat moment maak je een contract (de tweede ‘c’). Fase 3 is de conceptuele interventie. De bakker vraagt: “Wat voor soort taart wilt u?” en gaat over tot actie. Tijdens een coachingsgesprek zegt iemand misschien wel dat hij problemen met zijn baas heeft, omdat hij altijd ruzie met hem maakt. Dan kun je als coach iets vertellen over conflicthantering. Elk contract creëert dus een andere conceptuele interventie (meer hierover lees je in De appeltaart voor managers). Ik vind dat coaches constant kritisch moeten zijn op hun eigen handelen. Opleidingen helpen daarbij. Het grootste gevaar in het leven van een coach is dat hij denk dat hij ongelooflijk belangrijk is, maar een coach mag nooit vergeten dat hij altijd buiten het veld staat. Als ik kijk naar de ontwikkelingen in ons vakgebied, dan valt het me op dat coaches vaak worden ingehuurd op het moment dat problemen het grootst zijn. Het zou verstandiger zijn om te zeggen: waarschijnlijk ontstaat hier iets, het is goed om alvast een begeleider in te huren. Een soort preventie. Ik zie het ook bij burn-outs nu: de coach wordt te laat ingehuurd en kan de scherven bij elkaar vegen. Ook denk ik dat er een verschuiving ontstaat en dat er een interne coachcultuur gaat ontstaan binnen bedrijven. Bijvoorbeeld door middel van eigen coachpools. Het voordeel daarvan is dat deze mensen weten hoe de hazen lopen binnen de organisatie. Mijn tip aan iedereen die wil starten met het vak coaching: wees realistisch. Wil je een volwaardig salaris verdienen met coaching, dan moet je 40 mensen in de week zien. Dat is niet gezond, dus ik denk dat je voor jezelf een realiteitscheck moet doen. Natuurlijk kun je geld verdienen met coaching, maar het is maar een deel van je werkend bestaan. Daarnaast is het gewoon een onwijs leuk vak, dus ik raak heel veel mensen aan om zich hierin te ontwikkelen.” 9C Coaching biedt een EQA-opleiding aan op Foundationniveau. 9

Hans Bouritius – Coachopleiding, coaching en talent management BCoach ‘ Zorg dat je als coach een brede en stevige opleiding hebt gevolgd’ “Begin 2008 waren we nog maar met een paar opleiders in Nederland, maar er kwamen diverse en meer specifieke coachopleidingen bij. De vraag was toen: hoe kunnen wij, met brede eclectische opleidingen, ons onderscheiden ten opzichte van het andere aanbod? Met een klein aantal opleidingsbureaus zijn we naar de NOBCO gestapt en hebben gevraagd of ze aan een accreditatiesysteem voor opleidingen konden werken. Later, nadat de NOBCO samen was gegaan met EMCC (die al een eigen accreditatiesysteem had), werd dit accreditatiesysteem ook in Nederland opgezet. We waren blij met deze ontwikkeling. Ik geloof dat de behoefte aan coaching steeds meer zal groeien, hoewel er door de media het beeld is geschetst dat er meer coaches zijn dan mensen die coaching nodig hebben. Toch is het kenmerkend voor opleidingen met een EQA-keurmerk dat hun insteek is mensen te helpen door ze zélf een antwoord te laten formuleren. Wij adviseren niet per se als coach. Ik geloof dat het grootste deel van de coaches in Nederland eigenlijk een adviesrol heeft, terwijl dat echt een hele andere tak van sport is. Met advies houd je mensen afhankelijk en wij willen juist dat mensen vrij zijn in hun denken en dat ze bij hulpvragen in staat zijn zelf het proces te organiseren. Een keer een tip of advies is prima, maar het uitgangspunt is dat mensen zichzelf zien als eigen expert en niet hangen aan onze expertise. BCoach is een klein bureau en werkt met kleine groepen. Als wij (mijn vrouw en ik) met een groep van start gaan, zien wij onze cursisten vanaf de eerste dag als collegacoach en werken vanuit gelijkwaardigheid. We willen dat mensen zich in een heel veilige omgeving kunnen openstellen en ontwikkelen. Zelfreflectie (jezelf kennen met al je talenten en je triggers) is van groot belang voor een coach. Wij worden wel gezien als de meest persoonlijke coachopleiding van Nederland en garanderen direct in de praktijk toepasbare kennis, inzicht en ervaring. We hebben ons altijd voorgenomen om geen grote organisatie te worden. Misschien zijn er in deze tijd wel meer bureaus bijgekomen die vanuit een kleinere setting opereren. Eigenlijk ben ik er alleen maar blij mee dat die ontwikkeling plaatsvindt. Wij denken graag in overvloed. Ik vind het overleg tussen opleiders ongelooflijk belangrijk en probeer daar altijd bij te zijn. In gezamenlijkheid inspelen op de behoefte van de markt. Iedereen geeft daar zijn eigen vorm aan. Mijn tip voor mensen die net beginnen als coach: zorg voor een brede basis. Niet zomaar door even een cursus te volgen, maar door een brede en stevige opleiding te volgen én daarna de diepte in te gaan. Een EQA-opleiding geeft garantie voor zo’n brede opleiding.” BCoach biedt een EQA-opleiding aan op Foundation- en Practitionerniveau.

EQA-opleiders in Nederland Nederland kent ongeveer 50 opleidingen met een EQAkeurmerk op verschillende niveaus Als opleider toon je hiermee aan dat jouw coachopleiding voldoet aan strenge Europese kwaliteitseisen en –richtlijnen. Het EQAkeurmerk staat voor kwaliteit van coachopleidingen. Een opleiding kan een EQA-keurmerk verkrijgen na een uitgebreid assessment, dat wordt bekrachtigd door het panel van EMCC-global. Elke EQA-opleiding voldoet aan een aantal criteria. Zo leert een deelnemer alle EIAcompetenties op het niveau van de opleiding (Foundation, Practitioner, Senior Practitioner, Master Practitioner). Daarnaast heeft elke opleiding een bepaalde balans tussen theorie en vaardigheden. Coaching in de praktijk is een vast onderdeel van elke EQA-opleiding, net als de ethische code. Een coach met een EQA-gecertificeerde opleiding kan gebruik maken van een verkorte route bij het aanvragen van de individuele EIA-certificering. ‘Als opleider toon je aan dat je aan strenge Europese kwaliteitseisen voldoet’ Van EQA naar EIA Een coach die een EQA-opleiding heeft afgerond heeft een voordeel bij het aanvragen van het EIA-keurmerk (European Individual Accreditation). Een EQA-diploma geeft vrijstelling voor de competenties. De acht EIAcompetenties hoeven niet te worden aangetoond. Deze zijn namelijk al getoetst bij de EQA-opleiding. Wel moet een coach aan de andere voorwaarden van EIA voldoen, zoals intervisie, PE en voldoende praktijkuren en coachees. Dit is terug te vinden in de EIA-handleiding. Als de coach binnen twee jaar na afronding van de EQA-opleiding aan deze voorwaarden voldoet, dan heeft de coach een extra vrijstelling. Hij hoeft dan ook geen leerjournaals te laten zien in de EIA-aanvraag. Veel coaches nemen of hebben echter langer dan twee jaar nodig om hun praktijk op te bouwen. Ook dan geeft het EQA-diploma nog steeds vrijstelling voor de competenties. Wel wordt, vanwege de tijd tussen de aanvraag en het diploma, na twee jaar aanvullend om leerjournaals gevraagd. In de leerjournaals kan de coach aantonen nog steeds op het niveau van opleiding/aanvraag te reflecteren. Soms heeft een coach een EQA-diploma op een lager niveau dan de EIA-aanvraag. Ook in dat geval biedt een EQA voordelen. Stel dat een coach een EIA op Practitionerniveau wil aanvragen en een EQAFoundationopleiding heeft afgerond, dan heeft de coach vrijstelling voor het aantonen van de competenties op Foundationniveau. Alleen het niveau van de competenties op Practitionerniveau hoeven dan nog te worden aangetoond bij alle competenties. 11

Master Practitioner coach Margreet van Persie: ‘We zitten soms zo vast in het denken in goed of fout’ “Reflecteren gaat over het onderzoeken van ervaringen, zodat je daar waardevolle informatie uit kunt halen.” Dat stelt Master coach Margreet van Persie. Eén van haar specialisaties is ‘Inquiry Based Stress Reduction’, een werkwijze die heel effectief is in het verdiepen van zelfinzicht, het nemen van verantwoordelijkheid en het in verbinding blijven met jezelf en met de ander. Deze werkwijze wordt ook wel ‘The Work van Byron Katie’ genoemd. Door Lisa Petersen

Wat houdt reflectie voor u in? “Het woord ‘reflectie’ is letterlijk ‘terugkaatsing’. Het is afkomstig uit het Latijn: ‘reflectere’, dat ‘ombuigen’ betekent. In deze twee betekenissen komen de aspecten van reflectie prachtig samen: er wordt iets teruggekaatst of gespiegeld en dat kan leiden tot het ombuigen van denkbeelden of gedrag. Coaches zijn ermee bekend dat iedereen blinde vlekken heeft. We zien onszelf en ons gedrag per definitie anders dan anderen dat doen. Reflecteren is een ‘must’, omdat we niet alleen op de wereld zijn en ons hebben te verhouden tot anderen in onze persoonlijke en professionele relaties. Reflectie is hét groeimiddel voor je eigen ontwikkeling. Onze cliënten bieden ons volop kansen voor reflectie en groei. Op uw website staat het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven; zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding is voltooid.’ Wat is het verschil tussen jezelf verwijten maken en reflecteren? Op uw website staat namelijk het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven; zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding is voltooid.’ “Dit is een citaat van de klassieke stoïcijn Epictetus. Het mooie van het citaat vind ik dat het een ontwikkelproces beschrijft van ‘ont-schuldigen’. Ont-schuldigen van anderen en ook van jezelf. Anderen of jezelf verwijten maken houdt in dat je beoordeelt en veroordeelt. Reflecteren is voor mij iets anders. Reflecteren gaat over het onderzoeken van ervaringen om daar vervolgens waardevolle informatie uit te halen. Dat is een proces dat veel verder gaat dan het ingeprente patroon van ‘goed’ of ‘fout’. Dan kan er ruimte komen voor helderheid, liefdevolle kracht en verbinding.” In hoeverre vinden mensen in uw praktijk het lastig om te reflecteren? Wat kan het soms lastig of eng maken? “We zitten soms zo vast in het denken in ‘goed’ of ‘fout’ dat reflecteren iets oproept van “O jee, dan krijg ik zeker te zien wat niet oké aan mij is.” Dat vindt niemand leuk en aangezien ons hele systeem niet houdt van onprettige gevoelens, worden de bekende verdedigingsmechanismen geactiveerd: vechten, verdedigen, vluchten, verstijven, enzovoort. Breindeskundigen zeggen dat we voor reflectie onze prefrontale cortex nodig hebben. Reflexen bevinden zich in een ander deel van het brein. Als we gewend zijn om vooral vanuit reflexen te reageren, dan vraagt het oefening om te leren reflecteren. Daarvoor is training van de mind nodig. Veel mensen doen van alles om hun lichaam te trainen. Prachtig natuurlijk, maar training van de mind is nog veel belangrijker. Een belangrijke leerervaring deed ik ooit op dankzij een coachee van wie ‘men’ vond dat hij onvoldoende reflectievermogen had. Ook ik was geneigd dat te denken, totdat hij in de vierde sessie aan de hand van een voorgedrukt lijstje met gedragingen ineens op zijn eigen gedrag begon te reflecteren. Wat ik hiervan heb geleerd, is dat mensen op een andere manier kunnen reflecteren dan ik gewend ben en dat ik het dan niet onmiddellijk herken.” ‘Mensen kunnen reflecteren op een manier die ik niet meteen herken’ Hoe goed zijn coaches eigenlijk in het reflecteren op hun eigen doen en laten? “Ons werk gaat over begeleiding van mensen. Dat is meestal in een 1-op-1 situatie. Wie houdt ons dan scherp? Wat laten coachees ons zien over onszelf? Wat doen we daarmee? Wat leren we daarvan? Een tevreden coachee is geen maatstaf. Het hangt af van de kwaliteit van de coachrelatie of een coachee volstrekt eerlijke feedback aan jou kan en wil geven. Een hoge omzet is ook geen maatstaf. Misschien ben je een succesvol ondernemer en dat zegt niet zoveel over je functioneren en ontwikkeling als coach. Om een EIA-certificering te behalen is reflectie een belangrijk onderdeel. Een coach met nog weinig ervaring (niveau Foundation) reflecteert op een ander niveau dan een ervaren coach (niveau Senior of Master Practitioner). Vanuit mijn werk als EIA-assessor merk ik dat de praktijk van reflectie vaak verdieping kan gebruiken.” 13

U heeft een officiële en internationale certificering van Byron Katie op uw naam staan. Wat heeft u hier op persoonlijk vlak van geleerd? Kort gezegd kwam Katie (Byron Kathleen Reid) tijdens een zware depressie ineens tot het inzicht dat ze haar gedachten op een bepaalde manier kon omzetten/ beïnvloeden. Daardoor veranderde haar stemming ook drastisch. “Door het proces van The Work te doen is er - tot mijn vreugde - een einde gekomen aan de jarenlange verhalen waarin ik me onder andere in therapie had bekwaamd en die ik bij voortduring aan mezelf en soms aan anderen vertelde. Mezelf in vrede verhouden tot mijzelf - inclusief mijn levensgeschiedenis, tot anderen, tot de wereld, tot het leven en tot de dood, zonder afkeuring en zonder goedkeuring – dáár gaat voor mij het dagelijks proces (dat The Work is) over. Ik vat het samen als: levenskunst.” De ervaring van Katie, komend vanuit een zware depressie, kan anderen nieuwsgierig maken of inspireren. Toch gaat het daar niet om. Het gaat erom dat ieder mens die bereid is, inzicht krijgt in en leert van de eigen ervaringen - zonder jezelf te vergelijken met Byron Katie of met wie dan ook. Vanuit haar ervaring reikt Byron Katie praktische hulpmiddelen aan die gratis te downloaden zijn via www.thework.com.” Wat gebruikt u van The Work in uw eigen praktijk? “Ik gebruik de hulpmiddelen die ik noemde vooral voor mezelf. Iedere keer als ik iets zit te willen van of voor mijn coachee, weet ik dat het tijd is om mijn aandacht naar binnen te brengen en mijn gedachten en gevoelens te onderzoeken. Ook nodig ik sommige coachees uit om het proces van ‘The Work’ te leren kennen. Op die manier kun je gaan ontdekken dat alles wat je ziet in de buitenwereld niet ‘echt’ is, maar een projectie van je binnenwereld. Sommige mensen verwarren dat met leren loslaten, maar loslaten is niet iets wat je zelf kunt doen. Als dat zo was, dan zou het een rationele beslissing zijn en dat is niet zo. Door het proces van The Work aan te gaan, kun je ervaren dat er iets als vanzelf en definitief verschuift in je manier van kijken en denken. Met als gevolg dat ook je gevoelens en gedrag veranderen. The Work gaat zeker niet alleen over inzichten, maar vooral over actie: wat doe je er vervolgens mee in de wereld?” Eén van uw favoriete motto’s is: ‘Daar waar je struikelt, ligt je schat’ van Joseph Campbell. Hoe kan je struikelblok juist van grote waarde zijn? “Ik deel de zorg van de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter hoezeer we in onze tijd en samenleving gepreoccupeerd zijn met geluk, prestatie of succes. Mijn eigen struikelblokken – hoewel bepaald niet prettig toen ze zich voordeden – hebben me uiteindelijk veel gebracht. De grote waarde van een struikelblok is om erin en erbij te blijven, in aanwezigheid, met alles wat er op dat moment bij hoort en mag zijn. Het opgeven van ‘strijd tegen de realiteit’ leidt niet tot apathie, zoals mensen soms denken, maar tot helderheid om van daaruit een volgende stap te zetten.” Wat wilt u tot slot nog delen met de lezers? “Het coachvak is een prachtig vak dat ons, dankzij onze cliënten, in staat stelt permanent te leren en te groeien. Neem de tijd om te reflecteren en wees er niet bang voor.” Heb je vragen over reflecteren? Voor NOBCOcoaches is op het besloten deel van de website een kennisdossier ‘Reflectie’ beschikbaar met artikelen en oefeningen. ‘Een tevreden client of een hoge omzet zijn geen maatstaf voor je eigen ontwikkeling’ Margreet van Persie is Master Practitioner coach voor mensen en teams die in veerkracht willen omgaan met een ‘imperfecte’ realiteit. Meer informatie: www.odissea.nl margreet@odissea.nl

NOBCO-nieuws Nieuwe voorzitter NOBCO In het vorige e-magazine stond een oproep voor een nieuwe voorzitter NOBCO/EMCC-NL Diverse mensen hebben hierop gereageerd. De procedure is in een laatste fase. Het NOBCObestuur hoopt op korte termijn een nieuwe voorzitter te kunnen voorstellen. Nieuwjaarsbijeenkomst met Erik de Haan Op 17 januari 2020 staat de NOBCOnieuwjaarsbijeenkomst op de agenda. Je wordt getrakteerd op een heerlijk ontbijt en er is weer alle gelegenheid om met je collega-coaches te toosten op het nieuwe jaar. We hebben de winnaar van de EMCC Research Award 2019 Erik de Haan uitgenodigd voor een inspirerende aftrap van 2020! Voorafgaand wordt de NOBCO Quality Award uitgereikt. Meer informatie Gratis AVG en beveiliging check Databeveiliging is een belangrijk thema binnen de AVG. Als je persoonsgegevens verwerkt, ben je namelijk verplicht deze data goed te beveiligen. Weet jij welke gegevens je verwerkt en welke verantwoordelijkheden dit met zich meebrengt? Welke technische maatregelen heb je genomen om de data te beveiligen? Voldoet jouw bedrijf al aan de eisen die de AVG hieraan stelt? Of twijfel je of je alles wel goed geregeld hebt? Doe nu de gratis AVG en beveiliging check die je wordt aangeboden door onze partner Privacy Zeker. Het bestuur van NOBCO wenst een ieder prettige feestdagen en een inspirerend 2020! 15

Artikelen over Reflectie in Hieronder een selectie op het thema ‘Reflectie’, het onderwerp van dit e-magazine. Deze artikelen zijn tijdelijk voor alle lezers van dit e-magazine opengezet. NOBCO-abonnees hebben in Coachlink ook toegang tot het werkvormenplatfom MyMethods. Daarom leek het ons leuk om een aantal werkvormen open te zetten die van toepassing zijn bij reflectie. De 10 principes van agile-lean teamcoaching Reflecteren als teamcompetentie Aty Boers en Marijke Lingsma Wat je denkt te weten, kan je belemmeren om te leren. Reflecteren is net als evalueren terugblikken op wat er is gebeurd. Reflecteren richt zich echter op leren van ervaringen en niet zozeer op het de volgende keer beter doen. Dat wil overigens niet zeggen dat reflectie niet ook kan leiden tot acties. Sterker nog, dat is nadrukkelijk wel de bedoeling. Lees hier Wat zijn mijn feedbackcompetenties? Ton Rijkers Heb je genoeg inzicht in je sterke en zwakke punten, in je mogelijkheden en onmogelijkheden? Onze zelfkennis is vrij beperkt. In dit artikel bespreken we: van feedback naar zelfkennis (1), feedbackcompetenties (2), vragen en feedback (3) en reflecties van anderen (4). Lees meer Werkmodellen voor M3-team Reflectie als cyclisch proces Jeroen Hendriksen In dit artikel wordt misschien wel de belangrijkste ‘tool’ voor de personal coach besproken: zijn vermogen te reflecteren op wat er zich heeft voorgedaan tijdens (maar ook voor en na) het gesprek. De inzichten die door het reflectieproces ontwikkeld worden, zijn wellicht het krachtigste instrument voor de verbetering van de kwaliteit van coaching (en de daarmee samenhangende werkvormen en methoden), omdat hier de motor voor verandering en verbetering van de werkwijze van de coach zélf te vinden is. Lees meer De rol van de teamcoach Erik de Haan De taak van een teamcoach is simpelweg om ervoor te zorgen dat het team beter nadenkt; om te zorgen voor de ruimte, het veilige gevoel en de inspiratie die de teamleden nodig hebben om beter te reflecteren op de taken, uitkomsten, processen en manieren van werken in het team. Reflectie is een cruciale voorwaarde om een team effectiever en hechter te maken. Lees meer Marijke Lingsma, Roy de Brabander In dit artikel komen werkmodellen aan bod voor een M3-team: CREA-model, Scorelijst competentieprofiel zelfsturend team, Reflectie via het (team)ijsbergmodel, Reflectiecyclus, Tijdbalk en Teampresentatie houden... Lees meer Via Coachlink zijn er meer dan 2.500 artikelen beschikbaar over coaching en persoonlijke ontwikkeling en kun je gebruik maken van werkvormen die via MyMethods beschikbaar zijn. Als coach kun je ook gevonden worden via Coachlink. Coachlink is gratis beschikbaar voor NOBCO-coaches (niet-leden betalen € 18,50 per maand).

17 Maak je eigen reader in Coachlink! Hoe werkt het? Ga naar Coachlink en log in! Naast elk artikel in de kennisbank zie je de button ‘naar reader’. Als abonnee kun je in mijn readers maximaal 5 gepersonaliseerde readers maken met artikelen uit de kennisbank. Elke reader kan maximaal 30 artikelen bevatten. Download de reader als pdf en deel het met anderen. Je vindt deze functie onder extra’s > reader samenstellen.

Tiende NOBCO Symposium Coaching & Onderzoek Doelen vormen een wezenlijk onderdeel van coaching. Coaching is immers een doelgericht proces. Maar welke soorten doelen zijn er en hoe stelt je coachee doelen die daadwerkelijk verwezenlijkt kunnen worden? Op welke manier dragen doelen bij aan het veranderen van gedrag en welke rol speelt coaching daarin? Deze vragen stonden donderdag 28 november centraal op het tiende NOBCO Symposium Coaching & Onderzoek. Een dag met als doel beroepscoaches en internationale onderzoekers met elkaar te verbinden en samen te laten leren. Door Sanne Peeters De deelnemers werden deze dag verwelkomd in Aristo Meeting Center Utrecht. Voor aanvang van het congres was er voldoende ruimte om te netwerken en ervaringen uit te wisselen onder het genot van een kopje koffie of thee. Doelen Tijdens het plenaire gedeelte van de dag gingen, onder leiding van dagvoorzitter Dorothee Loorbach, prof. dr. Siegfried Greif en dr. Eefje Rondeel in op het thema ‘Doelen’ en werd helder wat de huidige stand van zaken is omtrent doelen en wat je als coach kunt doen om ervoor te zorgen dat het gat tussen doelintenties en uiteindelijke acties kleiner gemaakt kan worden. Het plenaire gedeelte werd vervolgens afgesloten met de uitreiking van de NOBCO Thesisprijs. Na het plenaire gedeelte konden de deelnemers kiezen uit diverse workshops en kennissessies waar onderzoekers en coaching experts dieper ingingen op het thema ‘Doelen’. Dagvoorzitter Dorothee Loorbach zette meteen de toon en benadrukte dat het symposium gaat over stimuleren en doorontwikkelen van evidence-based coaching. Tijdens het symposium was een duidelijke rol weggelegd voor de deelnemers van het congres door te reageren, vragen te stellen en actief deel te nemen. “Je zit hier voor jezelf, dit is voor jou.” Dat beloofde wat voor de rest van het symposium! Dr. Eefje Rondeel gaf vervolgens een heldere uiteenzetting over de huidige stand van zaken omtrent onderzoek naar doelen in het algemeen en doelen in coaching. De boodschap was dat er nog veel werk te verzetten is, maar dat er zeker enkele interessante bevindingen uit de literatuur naar boven komen. Zo is overeenstemming over en aandacht voor de doelen van de coachee belangrijk en blijven respect en luisteren nog altijd essentiële basisvaardigheden bij het voeren van coachgesprekken. Hoe moeten we verder en hoe kunnen we deze informatie in onze eigen praktijk integreren? Ondanks dat er nog veel onderzoek gedaan moet worden binnen het Beeld: Leonie van Someren

werkveld, kan de praktiserende coach zich wel al bewust zijn van de werkzame elementen van coaching en deze proberen te bevorderen in de eigen praktijk. NOBCO Thesisprijs Na deze presentatie stond de uitreiking van de Thesisprijs op het programma. Elf thesissen waren ingestuurd, waarvan er uiteindelijk vier genomineerd waren voor de Thesisprijs. Maar zoals dr. Kilian Wawoe het mooi verwoorde zijn mensen niet in staat een eerlijk oordeel te geven, dus konden alle deelnemers zich in feite winnaars noemen. Er was een gedeelde derde plek weggelegd voor Maaike Taconis en Pim Lambregts, de tweede prijs was voor Ruud van Dun en de NOBCO Thesisprijs 2019 werd gewonnen door Eva van Duin. Zij stelde met haar onderzoek dat werkalliantie positief samenhangt met persoonlijke groei en doelrealisatie en dat deze relatie wordt verklaard door de bevrediging van de psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Erg relevante uitkomsten voor de wetenschap, maar haar onderzoek slaat ook een brug tussen wetenschap en praktijk en biedt handvatten voor coaches die zij kunnen gebruiken in de praktijk, zoals ook al door dr. Eefje Rondeel werd aangehaald. Nieuwe cues De plenaire keynote werd verzorgd door prof. dr. Siegfried Greif. In zijn presentatie - met als onderwerp ‘How to bridge the goal intention-action gap in coaching’ - ging hij onder andere in op zijn ervaringen en ‘lessons learned’ gedurende zijn carrière. Daarnaast stelde hij dat het soms waardevoller is om het over thema’s te hebben in plaats van over doelen en dat het belangrijk is om cues in te zetten als je een gedragsverandering wilt bewerkstelligen. Nieuwe cues kunnen leiden tot nieuwe gedragingen (habits). Als coach kun je samen met je coachee nieuwe cues gebruiken en mogelijke manieren bedenken om deze toe te passen in de praktijk. Wel voegde hij daaraan toe: “Changing habits takes time.” Workshops en kennissessies Na het plenaire gedeelte hadden de deelnemers de mogelijkheid om een van onderstaande workshops of kennissessies te volgen. • Kennissessie ‘Effectief doelen stellen & halen: wie het kleine niet eert is het grote niet weerd’ (dr. Martijn Veltkamp). • Kennissessie ‘Alleen een doel is niet genoeg: de rol van plannen en gewoontes’ (dr. Marieke Adriaanse). • Kennissessie ‘De verborgen gebreken van doelen in coaching’ (dr. Eefje Rondeel). • Kennissessie ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt: coaching drukte en stress op het werk’ (dr. Anne de Pagter & Lara Solms MSc). • Workshop ‘Debunking the myths and realities around coaching presence and goal-attainment’ (Tünde Erdös MSc, PhD cand. & Samer Hassan, MCC) – Engelstalig. • Kennissessie ‘Doelen stellen en resultaten meten met de Coaching Monitor’ (David Brode MSc). 19 V.l.n.r. David Brode (CWO en NOBCO-bestuurslid), Iris Keasberry (CWO), Siegfried Greif, Eefje Rondeel (CWO), Dorothee Loorbach, Rendel de Jong (CWO) en Sanne Peeters (CWO).

Na de workshops en kennissessies konden de deelnemers, onder het genot van soep en broodjes, met elkaar napraten en bijkletsen. Ondanks het risico op een after dinner-dip kwam iedereen weer opgewekt terug in de zaal voor de terugkoppeling en afsluiting van de dag. Er werd een korte plenaire terugkoppeling gegeven van wat er in de workshops/kennissessies aan bod was gekomen, zodat ook de deelnemers die er niet bij waren er toch nog iets van konden opsteken. Onethisch gedrag Deze plenaire terugkoppeling werd gevolgd door een prikkelende presentatie van dr. Tim Theeboom. Hij stelde dat het bereiken van doelen niet gelijk is aan leren en dat doelen onethisch gedrag en valsspelen kunnen ontlokken: “Are goals a blessing, a curse or a necessary evil?” Dit zette de deelnemers wel even aan het denken en leverde meteen input voor de paneldiscussie. Tünde Erdös, prof. dr. Siegfried Greif, dr. Marieke Adriaanse en dr. Tim Theeboom namen plaats in de paneldiscussie en namen deze stellingen kritisch onder de loep, waarbij de algehele boodschap was: “Goals are not good nor bad, they just are, but can be very helpful when applied well.” De dag werd afgesloten door David Brode, bestuurslid van de NOBCO en dagvoorzitter Dorothee Loorbach. Alle deelnemers en sprekers werden hartelijk bedankt voor hun actieve deelname en bijdrage tijdens het symposium en werden van harte uitgenodigd om de dag gezamenlijk af te sluiten bij de borrel. Food for thought Ook dit jaar was het weer een inspirerend symposium met een ambitieus programma. Dit werd niet alleen waargemaakt, ook het publiek bleef tot het laatst enthousiast. De dagvoorzitter gaf zelfs aan dat er zowel in het publiek als op het podium alleen maar bevlogenheid te zien was. Kortom, dit symposium was zeer geslaagd en heeft de deelnemers in ieder geval genoeg ‘food for thought’ gegeven. ‘Het bereiken van doelen is niet gelijk aan leren’

NOBCO in de media Ook de afgelopen maanden stond coaching volop in de belangstelling in de pers. 20 september 2019 HP/De Tijd – Iedereen coach Van stress- tot opruimcoach: het aantal coaches is de afgelopen jaren explosief gestegen. Waar komt die groei vandaan? Wat voor gevaren kleven eraan? En hoe bepaal je of iemand geschikt is? ‘Zelfs een opruimcoach kan meer kapotmaken dan je lief is.’ Dit is de intro van een artikel dat onlangs verscheen in HP/De Tijd. Een intro met veel vragen waar onder andere NOBCO-bestuurslid Miriam Oude Wolbers en Marco Tieleman, lid van de NOBCO-commissie EIA-keurmerk, in dit artikel hun visie op geven. Lees het artikel 21 10 oktober 2019 Psychologie Magazine – Onderzoek: wat heb je aan een coach? Coachpraktijken schieten als paddestoelen uit de grond. Maar wat levert het op en hoe zoeken coachzoekers hun coach? Psychologie Magazine deed onderzoek. Aan Charlotte van den Wall Bake en Miriam Oude Wolbers werd gevraagd waar je op moet letten en wat het succes van een coachingstraject bepaalt. Lees het verhaal over het ‘Onderzoek: wat heb je aan een coach? Lees het artikel

Eva van Duin en Ruud van Dun eerste en tweede winnaar NOBCO Thesisprijs Coaching 2019 Eva van Duin is de eerste winnaar van de NOBCO Thesisprijs Coaching 2019. Zij won deze prijs met haar thesis ‘De rol van werkalliantie en vervulling van psychologische basisbehoeften binnen de effectiviteit van coaching’. Ruud van Dun sleepte de tweede prijs in de wacht met zijn thesis ‘Coaching als energiebron: wat is de samenhang tussen coaching en vitaliteit en welke rol speelt de relatie tussen coach en coachee binnen de uitkomsten van coaching?’. De NOBCO sprak met de twee trotse winnaars en begeleider. Door Edith Koetsier en Lisa Petersen Eva van Duin: eerste winnaar Eva van Duin loopt tot eind mei stage bij The ME Company. Dit coachbedrijf houdt zich bezig met het coachen van twintigers en dertigers en is gespecialiseerd in loopbaancoaching en in het dertigersdilemma. Eva: “Kort gezegd heb ik onderzocht in hoeverre de relatie tussen werkalliantie en coachresultaten verklaard kan worden vanuit ondersteuning van de psychologische basisbehoeften van een coachee. Er zijn enorm veel vormen van coaching en de achtergronden van coaches zijn heel divers. Toch bestaat er binnen elke coachsetting een factor die er altijd is: de relatie tussen coach en coachee. Deze relatie, oftewel werkalliantie, is binnen coaching nog niet uitvoerig onderzocht, maar resultaten geven aan dat een goede werkalliantie samengaat met gunstigere coachresultaten. Specifieker bekeken blijkt het voornamelijk van belang te zijn dat de coachee de werkalliantie als positief ervaart en binnen de relatie de ruimte krijgt om zelfbepaald gedrag te vertonen. Zelfdeterminatietheorie Deze laatstgenoemde uitkomsten zijn in overeenstemming met de zelfdeterminatietheorie. Optimaal functioneren is volgens de theorie afhankelijk van de ondersteuning van drie psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Uit het onderzoek bleek dat de verbanden tussen werkalliantie en de coachresultaten geheel werden verklaard door de mate waarin een coachee zich ondersteund voelde in zijn psychologische basisbehoeften. Handvatten In het verleden ben ik zelf gecoacht en één van de belangrijkste dingen die ik uit dat proces heb meegenomen is dat de coach mij áltijd zei dat ik zelf de antwoorden in me had. Zij was enkel het instrument die handvatten bood om mijn antwoorden te vinden. Toen ik op de website van de Open Universiteit (in mijn geval de studierichting Levenslooppsychologie) het onderzoeksonderwerp ‘coaching - werkalliantie - psychologische basisbehoeften’ voorbij zag komen, voelde ik direct een klik. Vooral de ondersteuning van de psychologische basisbehoeften sprak mij enorm aan, omdat ik dit zelf in het verleden had ervaren en er echt in geloofde. Daarnaast wilde ik mij heel graag verdiepen in coaching, aangezien ik daar mijn toekomst zie liggen. Ik heb hier nog geen concrete plannen voor, maar sta zeker open voor ideeën en suggesties. Tijdens mijn onderzoek ben ik een aantal verrassende dingen tegengekomen. Allereerst had ik niet verwacht dat ik onderzoek doen leuk zou vinden. Ik zag eerlijk gezegd op tegen het hele traject. Uiteraard liep ik af en toe tegen frustratie, gebrek aan zelfvertrouwen of ‘hoe los ik dit op’- momenten aan, maar het is me alles meegevallen. Daarnaast had ik niet verwacht dat het gevonden mediatie-effect zo duidelijk uit de resultaten naar voren zou komen. Dat was super leuk! ACT-trainer Het prijzengeld wil ik graag gebruiken voor een opleiding tot ACT-trainer (Acceptance and Commitment Therapy). Ik ben al mindfulnesstrainer (MBCT) en denk dat ACT hier een mooie aanvulling op is. Ik geloof erg in de kracht van deze technieken voor gedragsverandering en denk dat het van meerwaarde is om deze kennis als bijna afgestudeerd coach-psycholoog in huis te hebben! Daarnaast moet ik bekennen dat ik van het geld een nieuw paar schoenen heb gekocht.”

23 De prijswinnaars van de NOBCO Thesisprijs 2019 en hun begeleider: v.l.n.r. Ruud van Dun, Johan Lataster, Eva van Duin.

Ruud van Dun: tweede winnaar Ruud van Dun is een ervaren consultant, coach en trainer met een achtergrond in de juridische dienstverlening en als senior adviseur strategie bij de Rijksoverheid. Hij is opgeleid tot jurist en psycholoog en werkzaam als senior HR-adviseur bij de Alrijne Zorggroep. Ruud: “Mijn onderzoek ging over de vraag of vitaliteit na afloop van een coachtraject is toegenomen en of de relatie coach-coachee en de setting waarin de coaching heeft plaatsgevonden (face-to-face of telefonisch) verband houdt met het coachsucces. Wat mij interesseerde was of coaching als energiebron fungeert en bij kan dragen aan het voorkomen van een burn-out en het bevorderen van bevlogenheid. Veel werkstressmodellen maken een onderscheid tussen taakeisen en energiebronnen. Een disbalans hiertussen kan via een uitputtingsproces leiden tot burn-out. Een goede balans kan via een motivationeel proces juist leiden tot bevlogenheid en positieve werkuitkomsten. Of coaching inderdaad als energiebron kan fungeren, heb ik getoetst door te kijken of vitaliteit (dat een bestandsdeel is van bevlogenheid) na afloop van een coachtraject is toegenomen. Dat bleek het geval te zijn. Voorspeller Daarnaast heb ik in mijn onderzoek ook aandacht besteed aan onderliggende mechanismen die mogelijk werkzaam zijn bij coachsucces. Voortbordurend op eerder onderzoek heb ik onder andere gekeken naar de relatie coach-coachee vanuit het perspectief van de coachee. Die relatie bleek inderdaad een voorspeller te zijn voor het realiseren van coachdoelen. Communicatie inzetten In de loop van mijn studie ben ik mij steeds meer gaan interesseren in hoe je communicatie kunt inzetten om het welzijn van anderen te vergroten. Vakken waarin je zelf gesprekstechnieken in rollenspellen ging oefenen vond ik dan ook fantastisch. Mijn eerste kennismaking met coaching was toen ik het keuzevak coachen van managers ging volgen. Onderdeel daarvan was dat je met een proefpersoon een coachtraject ging oefenen. Dat vond ik een hele mooie ervaring. Je kunt iemand dus helpen inzichten te verwerven en persoonlijk te groeien door een veilige omgeving te creëren, door daadwerkelijk aan te sluiten bij degene tegenover je, door simpelweg verdiepende vragen te Eva van Duin tijdens haar presentatie.

stellen en terug te geven wat je ziet gebeuren. Toen ik zag dat er binnen de OU (Open Universiteit) een onderzoeksprogramma naar coaching liep, wist ik meteen dat ik daar voor mijn scriptie bij wilde aansluiten. Bereidheid professionals Wat mij positief heeft verrast, is de interesse vanuit de praktijk voor de wetenschappelijke onderbouwing van coaching. Het symposium is daar uiteraard een mooi voorbeeld van, maar ook de bereidheid van professionals uit het werkveld om bij te dragen aan onderzoek vind ik heel mooi en belangrijk. Ik had mijn onderzoek niet op deze wijze kunnen uitvoeren als Resilians daar niet aan mee had gewerkt. Coaching is zonder meer een mooi vak waar ik graag mee verder ga. Na mijn afstuderen begin dit jaar is coaching voor mij iets meer op de achtergrond geraakt. In mijn huidige werk (als HR-adviseur) coach ik wel regelmatig mensen en pas ik ook vaker coachtechnieken toe. Ik ben echter niet formeel als coach bezig, maar ik moet zeggen dat ik door het NOBCO Symposium wel weer geïnspireerd ben geraakt om hier echt meer mee te doen - ook voor het doen van onderzoek. Als ik een goede manier weet te vinden, zou ik het inderdaad leuk vinden mij hier verder in te specialiseren. Het prijzengeld gebruik ik trouwens om dit jaar met Kerst nog wat extra uit te kunnen pakken met cadeaus voor mijn familie.” Johan Lataster: begeleider Dr. Johan Lataster begeleidde zowel Eva van Duin als Ruud van Dun bij hun thesis. Hij is als universitair hoofddocent verbonden aan de vakgroep Levenslooppsychologie van de Open Universiteit. Johan: “Het was enorm motiverend om te merken dat Eva en Ruud hun thesis als meer beschouwden dan ‘alleen’ een afstudeeropdracht. Ze waren veel bezig met het onderwerp en ik merkte dat ze echt een betekenisvolle bijdrage wilden leveren. De lat lag dus hoog, maar dat het nu in een eerste en tweede prijs resulteert, is natuurlijk wel een droomscenario. Over Eva Eva is heel attent, betrokken en erg fijn om mee samen te werken. Ze heeft met haar scriptie aan de wieg gestaan van een langer lopend onderzoek naar coaching - dat ik nu samen met andere Open Universiteit-studenten voortzet. Ze laat dus echt wat na. Eva gaat zeer grondig en nauwkeurig te werk, en stelt volgens mij hoge eisen aan zo’n beetje alles wat ze doet en aflevert. Complexe materie kan ze heel goed op een begrijpelijke manier presenteren. Dat laat ze niet alleen zien in haar scriptie, maar ook bijvoorbeeld in een kort artikel over haar onderzoek in het Tijdschrift voor Coaching, waar veel positieve reacties op kwamen. Een heel mooi rolmodel voor de studenten die nu dit onderzoek voortzetten. Over Ruud Omdat Ruud afstudeerde in de arbeids- en organisatiepsychologie bracht hij theoretische inzichten mee die voor mij als begeleider vanuit de master levenslooppsychologie ook weer verrijkend waren. Het was een frisse blik en mooie kruisbestuiving. Inhoudelijk voerden we best felle discussies, maar altijd in een gemoedelijke, relaxte sfeer. Lekkere mentale work-outs waren dat, ik houd daar wel van. Voor zijn scriptie werkte Ruud intensief samen met wetenschappers (OU) en praktijkmensen (Resilians), en slaagde hij erin om iedereen op één lijn te krijgen. Bovendien wist hij zijn eigen tijd én die van alle betrokken partijen optimaal te managen. Het was wat dat betreft ook een heel gestroomlijnd traject. Werkrelatie en coaching Wat het mij zelf heeft opgeleverd? Allereerst bevestigen beide studies dat de werkrelatie echt een hele belangrijke rol speelt in coaching. Dat blijkt dus een robuuste bevinding. Eva’s onderzoek geeft ons vooral meer inzicht in het waarom daarachter. Er is herhaaldelijk geopperd (o.a. door Spence & Oades, 2011; Gabriel et al., 2014) dat de zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 1985) een bruikbaar theoretisch kader voor coaching biedt, maar er volgden nog maar weinig empirische studies om deze veronderstelling te toetsen. Eva’s onderzoek suggereert dat een goede werkrelatie gepaard gaat met betere coachuitkomsten vanwege een gevoel van psychologische basisbehoeftenbevrediging aan de kant van de coachee. Een bevinding met belangrijke implicaties voor zowel vervolgonderzoek als de coachpraktijk. Een op het eerste gezicht misschien verrassende uitkomst van het onderzoek van Ruud was dat face-to-face en telefoon-coaching qua uitkomst hetzelfde waren. Als je andere studies erop naslaat, dan is dat eerder ook wel gevonden. Je vraagt je wel af hoe dat kan natuurlijk en wat daar dan een verklaring voor is. Het rijmt bijvoorbeeld niet helemaal met het idee dat non-verbale communicatie een essentiële rol speelt in begeleidingsprocessen. Maar Ruud noemt ook een aantal methodologische verklaringen (bijvoorbeeld selectie in de steekproef en selectieve uitval) waar in toekomstig onderzoek beter rekening mee kan worden gehouden. Trots Al met al denk ik dat Eva en Ruud waarschijnlijk veel te bescheiden zijn over hun persoonlijke prestaties. Dat siert hen. Het is daarom des te mooier dat de jury - puur op beoordeling van hun werk - nu deze mensen in de spotlight zet. Ze verdienen het. Als begeleider vanuit de Open Universiteit vervult het me natuurlijk ook met trots dat twee van onze masterstudenten hier nu op het podium stonden.” 25

Bestuursvoorzitter ABN AMRO CoachesNetwerk Stijn de Vries ‘ Het is je verantwoordelijkheid als coach om te werken aan je eigen ontwikkeling’ Door Lisa Petersen Hoe geef je vorm aan reflectie als je op vrijwillige basis coacht en bent aangesloten bij een interne coachpool? We vroegen het Stijn de Vries, HRmanager bij ABN AMRO en bestuursvoorzitter van het CoachesNetwerk van de ABN AMRO. ABN AMRO beschikt al tien jaar over een CoachesNetwerk. Dit CoachesNetwerk bestaat uit ruim honderd interne coaches die, naast hun gewone werk, vrijwillig coachen. De interne coachpool organiseert twee tot drie bijeenkomsten per jaar. Deze bijeenkomsten bestaan uit een sociaal en een educatief deel. Reflectiebijeenkomsten worden echter niet georganiseerd door het CoachesNetwerk. Verplicht karakter Stijn licht toe: “Dat organiseren of faciliteren wij niet. We vinden dat het de verantwoordelijkheid van de coach zelf is om te werken aan de eigen ontwikkeling. Als wij bijvoorbeeld intervisiegroepen gaan faciliteren, kan het al snel een verplicht karakter krijgen. Het gaat erom dat je het met de juiste intenties doet.” Zelfreflectie Eigen initiatief en discipline zijn dus belangrijk als je wilt blijven groeien. Hoe kun je dit doen? Stijn legt uit dat hij zelf na elk coachgesprek een reflectieverslag schrijft - die hij vervolgens ook

laat lezen aan een medecoach. Volgens Stijn levert zelfreflectie een hoop inzichten op, mits je jezelf de juiste vragen stelt. “Ik vraag mezelf niet: hoe ga ik het de volgende keer anders doen, maar: ik voelde op dat moment irritatie, hoe kan ik dat verbinden aan iets? Of: wat raar dat ik dat toen niet had waargenomen, waar zat ik toen met mijn waarneming?” Zelfreflectie gaat volgens Stijn niet over de inhoud, maar meer om het proces daaromheen. “Energie, verbinding en waarneming zijn allemaal onderdelen die elkaar tijdens een coachgesprek razendsnel opvolgen, maar op dat moment niet zichtbaar zijn.” Gezamenlijke reflectie Daarnaast woont hij intervisiebijeenkomsten bij. “Ik zou eigenlijk nooit alleen kunnen reflecteren met mezelf. Ik zou daar ook altijd andere mensen bij willen hebben.” Intervisiebijeenkomsten hebben een dubbele werking, volgens hem. “Aan de ene kant kan ik alles delen wat ik zelf heb ervaren. Aan de andere kant krijg ik de kans om mee te reflecteren op de casus van iemand anders. Dat maakt mij dan ook weer scherp in het stellen van de juiste vragen.” De gesprekken tijdens de intervisiebijeenkomsten zijn voor Stijn heel waardevol. “Met coaches onderling kom je vaak snel tot de juiste sfeer om te reflecteren, omdat je snel tot de kern weet te komen en elkaar goed begrijpt. Dat leidt tot hele krachtige gesprekken, die ook weer zijn doorwerking hebben op mij. Na zo’n intervisiebijeenkomst vraag ik mezelf altijd af: hij of zij bracht dit of dat toen in, maar hoe zit dat bij mij?” Reflectie zit volgens Stijn uiteindelijk in het DNA van iedere coach. “We weten hoe belangrijk het als coach is om onszelf beter te leren kennen. Hoewel reflectie binnen ons CoachesNetwerk niet strak georganiseerd is, hopen wij natuurlijk wel dat iedere coach aan reflectie doet.” ‘Zelfreflectie gaat niet over de inhoud, maar meer om het proces daaromheen’ Over het CoachesNetwerk ABN AMRO Sinds het bestaan van het CoachesNetwerk zijn er al zo’n 1,5 duizend medewerkers gecoacht. Het netwerk is onafhankelijk en heeft een eigen bestuur en database. Iedere aangesloten coach bij het CoachesNetwerk heeft een opleiding gevolgd (minimaal Practionerniveau) om te kunnen coachen. Sinds begin 2019 werkt het CoachesNetwerk ook samen met de NOBCO. Dankzij deze samenwerking krijgen de coaches toegang tot de NOBCO Coaching Monitor en de landelijke kennissessies van de NOBCO. 27

NOBCO-bloggers Deze keer drie bestuursleden die blogs hebben geschreven over het thema Reflectie, waarbij verschillende invalshoeken en ervaringen worden gedeeld. De blogs worden deels gepubliceerd in dit magazine en zijn na aanklikken van de link volledig te lezen op de website. Reflectie Reflectie betekent voor mij terugkijken: waar ging het goed, vaststellen van verbeterpunten, bedenken van een nieuwe strategie en kiezen voor nieuwe handelswijzen. Daarna integreren in wie ik ben als mens. Van Master Practitioners wordt gevraagd het voorbeeld voor vakgenoten te zijn. Als EIA Master Practitioner coach pak ik die handschoen in dit geval op door mijn reflectie te delen op mijn functioneren als bestuurslid Kwaliteit. Hoe kijk ik terug naar het afgelopen werkjaar? De maanden zijn weer voorbij gevlogen en dankzij de inzet van veel vrijwilligers: mentoren, assessoren en coaches die zich hebben gemeld om mee te werken, hebben we weer stappen kunnen zetten. Dit jaar hebben we, met succes, hard gewerkt aan Jose Vos-Boven -Master Practitioner coach en NOBCO-bestuurslid Kwaliteit lees verder

Reflectie Natuurlijk weet ik wat ‘reflectie’ betekent, wat het woord inhoudt. Toch was ik ook benieuwd wat Google met reflectie zou doen. Google bood mij een prachtige definitie die voor mij precies voor de helft beschrijft wat ‘reflectie’ is, wat het doet. Voor mij ontbreekt in deze definitie namelijk de extra laag; hoe reflectie letterlijk een diepere betekenis geeft aan het functioneren van jezelf. Definitie volgens Google: ‘Reflectie is het cognitieve proces waarbij ervaringen worden omgezet in betekenis.’ (bron: https://www.encyclo.nl/begrip/Reflectie) Bijna negen jaar geleden startte ik met mijn coachingspraktijk, toentertijd nog gericht op kinderen, ouders en gezinnen. Ik schreef toen een gedichtje waarvan de laatste twee regels naadloos aansluiten op de definitie. Ik gebruik het nog steeds lees verder Lilian Dekkers - personal/life coach en NOBCO-bestuurslid Learning & Development 29 Momenten van reflectie Wat is nu eigenlijk een goed moment om te reflecteren? Dat is wat ik mezelf heb afgevraagd. Wat is voor mij een goed moment om tot reflectie te komen? Ik heb gemerkt dat wanneer ik een gesprek heb gevoerd met een coachee op de werkplek, de auto een ideale plek is om nog eens terug te denken hoe het gesprek verlopen is. Op de achtergrond draait dan meestal Radio 4 met Bach of Pärt, muziek in elk geval. Gesprekken op de achtergrond leiden te veel af. Zo bedacht ik me laatst dat de lichaamstaal van de coachee aan het einde van het gesprek wel wat vraagtekens opriep, alsof alle energie er ineens uit was of wat ook kan, het hele gesprek een toneelstukje was geweest. lees verder Marcel Groenendijk - wandelcoach en NOBCO-bestuurslid, penningmeester

De meeste coache(e)s deugen Is de mens nu van nature goed of slecht? En waarom zou je daar als coach over nadenken? Kunnen we er überhaupt iets zinnigs over zeggen? Wat als je mensbeeld niet helemaal klopt met de nieuwste inzichten uit de psychologie, biologie en antropologie? En in hoeverre wordt je manier van coachen eigenlijk gekleurd door je mensbeeld? Aangezien het ondoenlijk is om iedere dag opnieuw over dit soort vragen na te denken, is de kans groot dat je hier lang geleden al een conclusie over hebt getrokken. Toch wil ik je met dit artikel uitdagen om je mensbeeld opnieuw onder de loep te nemen. Door Sergio van der Pluijm

In een wereld van fake news, terrorisme en falende leiders zou je gemakkelijk ‘bewijs’ kunnen vinden dat de mens van nature slecht is, maar is dat wel zo? Onlangs werd ik opnieuw aan het denken gezet over deze vraag doordat ik het nieuwe boek van Rutger Bregman las: De meeste mensen deugen. Het is lang geleden dat ik weer eens zo gegrepen ben door een non-fictie boek. Omdat Bregman je meeneemt in zijn eigen ontdekkingstocht, leest het als een avonturenroman. Bovendien weet hij inzichten te verbinden uit de psychologie, biologie, antropologie, archeologie en economie. Het bijzondere is: daar komt een mensbeeld uit naar voren dat op mij overkomt als realistisch en tegelijk hoopgevend. En hoop lijkt me geen overbodige luxe in de woelige tijd waarin we leven. Ontdekkingstocht van Bregman Je hebt vast weleens gehoord van bekende psychologische onderzoeken, zoals het Stanford Prisonexperiment, Stanley Milgram die zijn proefpersonen elektrische schokken liet toedienen en het Bystandereffect naar aanleiding van de moord op Catherine Genovese. Welnu, al die onderzoeken zijn door kritische wetenschappers opnieuw onder de loep genomen en Bregman neemt je mee naar wat daar werkelijk gebeurde. Het Prison-experiment blijkt meer weg te hebben van een geënsceneerd toneelstuk. Bij de schokken-machine geloofde meer dan de helft van de proefpersonen niet dat de schokken echt waren. Catherine Genovese kreeg wel degelijk moedige hulp van een buurvrouw, zij het te laat. En onderzoek van de Deense sociaal psychologe Lindegaard laat met behulp van beelden van beveiligingscamera’s in grote wereldsteden zien dat in 90% van de gevallen mensen elkaar in nood juist wel helpen! The lord of the flies Helemaal smullen wordt het als Bregman beschrijft hoe hij een echte ‘Lord of the flies’ op het spoor komt. In dit beroemde, fictieve boek spoelen een aantal jongens aan op een onbewoond eiland en veranderen uiteindelijk in wilde dieren, aldus de korte versie. Bregman vraagt zicht echter af of zoiets misschien ooit in het echt gebeurd is en neemt je mee tijdens zijn zoektocht. Uiteindelijk ontmoet hij in Brisbane de heren op leeftijd: Mano Totau en Peter Warner. Mano Totau was één van de zes jongens die in 1965 met een gestolen vissersboot aanspoelden op het eiland Ata in de Stille Oceaan en Peter Warner was de man die hen 14 maanden later aantrof in goede gezondheid en samenlevend in volmaakte harmonie. Het verhaal leest als een sprookje en Bregman zegt hierover: het werkelijke verhaal zou te zoet zijn voor Hollywood. Klopt ons mensbeeld nog wel? Naast het christelijke idee van de zondige mens zijn het onder andere dit soort onderzoeken en verhalen die ons mensbeeld hebben gevormd. En vlak het dagelijkse nieuws niet uit, dat alles behalve representatief is voor het dagelijkse leven van de mensheid als geheel. Dan heb ik het daarnaast nog niet eens over het ‘filterbubbel’-effect, waarbij we door de algoritmes van sociale media voortdurend worden bevestigd in ons eigen gelijk. Zo vind jij het vast óók moeilijk om te geloven dat de wereld nog nooit zo veilig is geweest als nu. Toch laten cijfers zien dat dit het geval is. Uit Bregmans boek komt dan ook een heel ander mensbeeld naar voren dan waar velen van ons in geloven, namelijk dat van een door en door sociaal en intrinsiek gemotiveerd dier dat waarschijnlijk het resultaat is van de ‘survival of the friendliest’. Train het goede been Nu hoor ik je denken: is die Bregman niet een beetje naïef? Na het lezen van zijn boek denk ik van niet. Natuurlijk is heel moeilijk te bewijzen of de mens nu deugt of niet. Voor beide stellingen zul je bewijs vinden en het is dus ook heel lastig om iemand die er anders over denkt dan jij van het tegendeel te overtuigen. Maar Bregman zegt niet: alle mensen deugen. Hij stelt dat de recente wetenschap over deze vraag der vragen als volgt is samen te vatten: de mens heeft ‘een goed en een slecht been’ en de vraag is welk been je wilt trainen. Ook de recente bevindingen in de breinwetenschap over neuroplasticiteit wijzen hierop. Zo stelt hoogleraar Klinische Neuropsychologie Margriet Sitskoorn: “Als iemand dagelijks moppert en klaagt, dan wordt zijn of haar brein steeds beter in mopperen en klagen. Gelukkig geldt hetzelfde voor zaken als dankbaarheid, humor en vrijgevigheid.” Self-fulfilling prophecy Een ander interessant fenomeen in dit verband is de ‘self-fulfilling prophecy’: overtuigingen worden vaak waar, juist omdat we ze geloven. Als iedereen bijvoorbeeld gelooft dat een bank zal omvallen en daarom zijn geld opneemt, dan zal de bank waarschijnlijk omvallen. Ook in coaching zie je dit fenomeen terug: als je bij een coachee ‘weerstand’ tegen verandering verwacht en je gaat hem of haar overtuigen, dan krijg je juist weerstand. Motiverende gespreksvoering heeft hier een mooie verklaring voor: veel mensen zijn namelijk ambivalent ten aanzien van 31

verandering. Zij hebben dus tegelijkertijd redenen om wel én om niet te veranderen. Als je als coach dus de coachee probeert te overtuigen, dan gaat de coachee als logische tegenreactie juist redenen vertellen om niet te veranderen. Vervolgens noemen we dat vaak ‘weerstand’, maar we vergeten dat we dit zelf hebben opgeroepen. Dus wat staat ons te doen als we willen dat mensen deugen? Het antwoord is simpel: mensen behandelen alsof ze deugen. Motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering In literatuur over motiverende gespreksvoering wordt vaak Goethe geciteerd: ‘Als je iemand behandelt zoals hij is, dan zal hij blijven zoals hij is, maar als je hem behandelt alsof hij is wat hij zou kunnen zijn, zal hij worden wat hij zal kunnen zijn.’ Iemand die dit in de praktijk toepast is dirigent en muziekleraar Benjamin Zander. Hij geeft zijn leerlingen bij voorbaat een ’A’, op voorwaarde dat ze hem een brief schrijven hoe die ‘A’ er aan het eind van het studiejaar uit zal zien. Telkens weer is hij verrast door de groei die zijn leerlingen hierdoor laten zien. Insoo Kim Berg, de grondlegster van oplossingsgerichte gespreksvoering adviseert om altijd de perceptie (de eigen waarheid) van de ander te respecteren en om bij negatief gedrag een gesprek te beginnen met: ‘Je hebt vast goede redenen om …’ De meeste coachees deugen Als ik nu Bregman, Goethe, Zander en Kim Berg mag geloven lijken zij allen te zeggen: de meeste coachees deugen. Om deze, toch wat abstracte, stelling iets concreter te maken heb ik drie adviezen voor elke coachende professional. Ze zijn niet nieuw, maar krijgen in het kader van Bregmans boek wel een geheel nieuwe lading. Ze zijn ook niet per se waar, maar ik durf te stellen dat ze wel een groot verschil maken voor hoe mensen zich bejegend voelen en hoe zij zich vervolgens gaan gedragen. Pas als echt het tegendeel blijkt, is het raadzaam om je positieve aanname te herzien. In elk geval weet je dan zeker dat jij dit gedrag niet zelf hebt opgeroepen! Hier komen ze: 1. Ga ervan uit dat de coachee de waarheid spreekt en respecteer deze. 2. Ga ervan uit dat de coachee positieve intenties heeft. 3. Ga ervan uit dat de coachee competent is. Hoe meer moeite je met deze uitgangspunten hebt, hoe liever ik zou zien dat je het boek van Bregman leest. Maar omdat ik ook weet dat het zinloos is om je te overtuigen, kies ik hier liever voor een provocatieve aanpak. Met een liefdevolle twinkeling in mijn ogen en waardering voor jou als collega-coach zeg ik: laat het boek maar in de boekhandel liggen. Zonde van je geld. Je hebt er toch geen tijd voor. En als je al de tijd kunt vinden: je zult het boek niet begrijpen. BRONNEN Bregman, R. (2019). De meeste mensen deugen. Uitgave van De Correspondent. Kim Berg, I. & Szabó, P. (2011), Oplossingsgericht Coachen. Uitgeverij Thema, Zaltbommel. Miller W.R. & Rollnick S. (2005) Motiverende gespreksvoering. Een methode om mensen voor te bereiden op verandering. Uitgeverij Ekklesia. Sergio van der Pluijm studeerde Algemene Sociale Wetenschappen en is oprichter van Bureau Bewezen Effect. Van daaruit verzorgt hij met een klein team impactvolle trainingen in motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering en ACT. Over de eerste twee methoden schreef hij een boek in de reeks Coachen 3.0. Het derde deel van deze coaching-trilogie is in de maak en zal gaan over ACT (Acceptance and Commitment Therapy). Meer info: www.bewezeneffect.nl

Agenda Jaarlijks organiseert NOBCO – naast de inspiratiebijeenkomsten – een twintigtal events voor aangesloten NOBCO-coaches. Wij weten dat coaches, omdat het hun passie is, eigenlijk altijd zelf op zoek zijn naar meer achtergrond, nieuwe kennis en ook leren van ervaringen. We bieden daarom per kwartaal workshops op meerdere plekken in het land aan, zo is er altijd wel eentje bij jou ‘in de buurt’ waar je je kosteloos voor kan aanmelden. Om kennis en ervaring te delen bieden we ook altijd de mogelijkheid om een introducee (niet aangesloten coach) aan te melden tegen een klein bedrag. Want als wij nieuwe kennis vergaren en groei faciliteren dan kunnen we met elkaar ook duurzaam blijven ontwikkelen. Door, bijvoorbeeld, verdieping in een geliefd onderwerp en vervolgens nog eens door het delen van de op dat vlak aanwezige wijsheid en expertise. En dat delen niet alleen de coaches die deelnemen, maar ook zeker de sprekers die het programma van NOBCO vormgeven. Of dat nu landelijk, regionaal, vaksectie-only of NOBCO-breed is, zij hebben een aantal gemeenschappelijke eigenschappen. Zij zijn vaak al jaren actief in de coachbranche of aanverwante professievelden, zijn geraakt – geroerd door het onderwerp wat hen zo vervult, en delen vanuit die gedrevenheid met verve én graag hun kennis en kunde met de NOBCO-coaches. Wil je het komende kwartaal ook meer gaan kijken naar hoe reflectie voor jou en je coachees werkt of kan werken? En ervaren hoe het is om kennis over je vak op te doen en te delen? Meld je aan voor de NOBCO-bijeenkomsten! Een aantal inspirerende sprekers en bijeenkomsten die voor de komende tijd op het programma staan: Donderdag 13 februari – Inspiratiebijeenkomst Emotiekaarten en communicatie oefenen met DialogueTrainer scenario’s - Michiel Hulsbergen Emoties hebben in organisaties niet altijd een beste naam. In de psychologie gelden ze als noodzakelijke “belangenbehartigers” die zijn geëvolueerd om ons te wijzen op kansen en bedreigingen die mogelijk om actie vragen. Dit doen ze voor ons als individu, privé, maar hoe zit dat eigenlijk in organisaties? Mensen zijn immers bij uitstek samenwerkers! Met DialogueTrainer scenario’s, een online gesprekssimulatie waarmee professionals in een veilige omgeving kunnen oefenen met lastige gesprekken en nieuwe gespreksmethodieken, gaan we aan de slag met emotiekaarten. De veertig Emotiekaarten zijn een praktische tool om emoties beter te herkennen en meer te benutten. Ben jij er ook bij in Amersfoort? 33 Donderdag 5 maart in Woerden - Dinsdag 10 maart in Den Bosch - Regionale bijeenkomst Intervisie - Mariska Verduijn Tijdens een van de eerste workshops van 2020 worden dilemma’s uit de praktijk van intervisie besproken. En je maakt kennis met positieve intervisie. Positieve intervisie gaat uit van wat goed gaat. Prima toe te passen als er geen casussen zijn bij een intervisie bijeenkomst. Deze methode zullen we gaan toepassen tijdens de workshop. Het doel van deze workshop is om te reflecteren op de praktijk van intervisie en om kennis te maken met een manier van intervisie die je direct kunt toepassen in je eigen intervisiegroep. Dit wil je niet missen! Kom je ook? Je vindt alle bijeenkomsten op de NOBCO-website. Lees meer informatie of Meld je direct aan!

Ben je coach en wil jij je verder professionaliseren? Sluit je dan aan bij de NOBCO! dé organisatie voor professionele coaches met kennis en ervaring • Voor iedereen die beroepsmatig met coaching bezig is. • € 295,- per jaar – basisaansluiting. • Toegang tot alle reguliere NOBCO-activiteiten. • Mogelijkheid tot het behalen van het keurmerk voor coaches: EIA. • Begeleiding bij het halen van een EIA-keurmerk (European Individual Accreditation). • Automatische aansluiting bij de Europese koepelorganisatie EMCC | European Mentoring & Coaching Council. • Aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering. • Een persoonlijk coachprofiel via ‘Vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar. • Kosteloos gebruikmaken van het online evaluatie-instrument Coaching Monitor. • Kosteloos toegang en gebruik van Coachlink (tijdschrift en online database met ruim 140 boeken over coaching). • Gebruikmaken van de door de Belastingdienst goedgekeurde DBA-verklaring voor coachingsgerelateerde diensten. Wil je meer weten over alle voordelen van een aansluiting als NOBCO-coach? Klik hier

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34

Home