Emeritus hoogleraar Onderwijskunde Fred Korthagen: ‘ Reflectie levert meer flow in je werk op’ Dat reflecteren heel belangrijk is, weet Fred Korthagen als geen ander. De emeritus hoogleraar Onderwijskunde van de Universiteit Utrecht – gespecialiseerd in opleiding en coaching - is bekend geworden door zijn reflectiemodel. Dit model wordt in bijna alle lerarenopleidingen in Nederland gebruikt. Samen met Ellen Nuijten schreef hij dit jaar het boek De kracht van reflectie. Ook gaf hij tijdens de NOBCO Maand van Zelfreflectie een workshop over ‘Reflecteren als coach – hoe doe je dat nu echt goed?’ Door Lisa Petersen Wat houdt reflectie eigenlijk in? “De eenvoudigste manier om reflectie te omschrijven is: ‘Stilstaan bij ervaringen met de bedoeling tot beter handelen te komen.’ Toch schuilt er in die eenvoudige formulering ook een gevaar: als je te snel gericht bent op de vraag wat je (beter) moet doen (gedragsgerichte reflectie), dan ontstaat er een oppervlakkige manier van reflecteren. Het is belangrijk om eerst de vraag te stellen: wat was er essentieel in de situatie? Wat maakte dat er gebeurde wat er gebeurde? Dat leidt tot betekenisgerichte reflectie en helpt om in veel verschillende situaties sneller te doorzien wat de onderliggende fenomenen zijn en waar de diepere oorzaken liggen van de processen die zich afspelen. Een ander gevaar is het te eenzijdig gericht zijn op ‘denken’. Een goede reflectie omvat ook de gevoelens en behoeften of idealen (voelen en willen) die een rol spelen bij het handelen in de situatie, zowel bij degene die handelt als bij de ander(en) die betrokken zijn of waren in de situatie. Door dat bredere perspectief komen andere zaken naar boven dan bij een te cognitief georiënteerde vorm van reflectie.” U heeft een speciaal reflectiemodel ontwikkeld. Hoe werkt dit model in de praktijk? “Mijn reflectiemodel omvat vijf stappen: (1) de situatie die je ervaart en waarin je handelt; (2) terugblikken, waarbij het dus gaat om denken, voelen, willen en doen van jezelf en de ander(en); zo kom je tot bewustwording van essentiële aspecten (3); pas daarna is het goed om over alternatieven na te denken (4), waarna je die (5) kunt uitproberen in een nieuwe situatie. In de praktijk geven deze stappen houvast. Bij elke stap horen nadere richtlijnen en concrete vragen die jezelf kunt stellen.” Beeld: Nadine Maas
5 Online Touch Home