MASTERPLAN MAASDAL NOORD-LIMBURG 5 De veerstoep bij Aijen 73 VISIE 5.1 LANDSCHAP EN OMGEVINGSKWALITEIT Onze leefomgeving noemen we ook wel landschap. Landschap is ruimtelijk continu en manifesteert zich in vele gedaanten die ook nog eens aan (fysieke) verandering onderhevig zijn. Je kunt er wonen en doorheen reizen. Landschap is van ons allemaal. Maar we hebben het slechts in bruikleen. We hebben de plicht om het respectvol te gebruiken en in vitale staat door te geven aan volgende generaties. Daarbij komt dat landschap niet alleen van ons mensen is. We delen het met een complex en biodivers systeem van andere levende organismen, dat alleen kan overleven als wij hun leefomgeving en de fysische factoren die daaraan ten grondslag liggen, respecteren en in stand houden. Bij de gebiedsontwikkeling wordt daarom ingezet op duurzame ontwikkeling volgens het ‘cradle to cradle’ principe, dat uitgaat van het sluiten van kringlopen en het zuinig omgaan met voorraden energie. Landschap is voor de mens vol betekenissen, die overigens niet door iedereen hetzelfde worden geïnterpreteerd en beleefd. Zo heeft landschap onder meer een natuurlijke en een cultuurlijke betekenis. ‘Zuivere’ natuur (onbeïnvloed door de mens) komt bijna niet meer voor, zeker niet in het dichtbevolkte Nederland waar de mens zijn omgeving ingrijpend blijft herinrichten. In die zin vormt landschap de weerslag van een cultuur of beschaving in een bepaalde tijd. Je kunt er uit afl ezen hoe men – meer of minder respectvol – omgaat met het revitaliserend vermogen van de natuur (of liever het leven zelf) en met zijn ‘patrimonium’ (collectief cultuurlijk erfgoed). Dan is er het fysische landschap. De aardkorst, gevormd onder invloed van kosmische oerkrachten, klimaat en de elementen water, weer en wind. In de Maasvallei is water de dominante kracht, met de Maas als aorta van het fi jn vertakte watersysteem. Water representeert de kernidentiteit van het Maasdal, het Masterplangebied. De Maas heeft eeuwenlang een hoofdrol gespeeld die met de zich voltrekkende klimaatverandering opnieuw in dominantie zal toenemen. Minder dan ooit zal de Maas zich in een artifi cieel keurslijf laten dwingen. Rivierverruiming vraagt dan ook om ‘natuurlijke’ oplossingen, direct geënt op het authentieke lineaire geulenstelsel. Een andere betekenis die niet onbesproken mag blijven is die van het belevingslandschap. Hierbij gaat het enerzijds om een emotioneel perspectief – denk aan de koppeling met persoonlijke ervaring en herinnering, waardoor een landschap rijk en betekenisvol wordt, bezield raakt. Dit soort beleving bepaalt je stemming; maakt dat je je thuis voelt in een landschap en dat je je ermee kunt identifi ceren. Anderzijds is er het esthetisch perspectief. Dat refereert aan het oude begrip ‘natuurschoon’, dat we terugvinden in termen als het ‘arcadische landschap’ en het ‘pastorale landschap’ maar ook in meer gangbare uitdrukkingen als ‘pittoresk’, ‘schilderachtig’ of ‘pure natuur’. Landschapskwaliteit ontstaat door de stapeling van een grote verscheidenheid aan betekenissen, zowel gemeenschappelijke als persoonlijke. Kwaliteitslandschap is aldus de constellatie van al die betekenissen. Kernwoorden zijn: toekomstbestendig, veelzijdig, multifunctioneel,
74 Online Touch Home