Dennenhout en harsgeur Om meer bereik te hebben bouwden de Duitsers op een heuveltje vlak bij Signaal Imbosch, met 109 meter het hoogste punt van de Veluwe en het op één na hoogste punt van Nederland, een nieuw peilstation: Teerose II. Links en rechts liggen stukken baksteen, resten van de torens die de Duitsers bij hun vertrek opbliezen. Veel van het materiaal moet in de bodem zijn gezakt of is in de loop der jaren overwoekerd. Op de top van het heuveltje staan de restanten van de fundering van een twaalf meter hoge houten peiltoren: een paar blokken beton met grove kiezels. Koopmans: ‘Ze hebben materiaal gebruikt dat hier voorhanden was.’ Aan één ervan is een trap gegoten. Verderop ligt de bluswaterput waar tegenwoordig vleermuizen overwinteren. Het is er stil, alleen de vogels laten van zich horen. Door de warmte verspreidt het dennenhout en een aangename harsgeur. Op een steen bij de fundering, beitelde kunstenaar Eugène Terwindt de tekst ‘Lager kan een mens niet zakken’, als tegenhanger van eenzelfde steen op de laaggelegen uiterwaarde bij Dieren met de tekst: ‘Hoger kan een mens niet stijgen’. Teerose II was een exacte kopie van het station bij Terlet, inclusief woonbarakken. Bij elkaar werkten er honderden jonge mannen en vrouwen uit Duitsland in ploegendienst op de drie peilstations. In commandocentrum Diogenes in Schaarsbergen werd de informatie verwerkt. Het gebouw met zijn dikke muren is na de oorlog lang gebruikt als archief. Het pand waar de zogenoemde Blitzmädel waren ondergebracht, op het terrein van Buitenplaats Koningsweg bestaat ook nog steeds. Monumentje We vervolgen het zandpad in westelijke richting en passeren de brandtoren, de laatste van een serie waarmee in het verleden bos en heide in tijden van droogte in de gaten werden gehouden. ‘Het was hier indertijd vooral heide’, vertelt de boswachter als we de Rheder- en Worth-Rhederheide ingaan dat veranderd is in eiken-, beukenbos met veel naaldhout. Drie hooglanderstieren met enorme hoorns zoeken verkoeling in de schaduw en liggen midden op het zandpad te herkauwen. Passerende fietsers lijken hen volstrekt onverschillig te laten. Verderop langs het pad staat een eenvoudig monumentje dat herinnert aan de bemanning van een neergehaalde bommenwerper. Een noodlanding mislukte, alleen de Canadese boardschutter Bob Pegg overleefde de crash. De plaats waar het toestel neerstortte in 1943 is nog altijd herkenbaar aan een onderbreking van de beukenlaan. In de dorpen in de omgeving staan tal van gebouwen die onderdeel waren van de Duitse oorlogsmachine, maar eruit zagen als Nederlandse dorpen of boerderijen. Vier voor malige hangars in Schaars bergen zijn omgebouwd tot boerderijen. Ze waren genoemd naar de Vier Heemskinderen: Ritsaerthoeve, Adelaerthoeve, Writsaerthoeve, alleen de Reinouthoeve heeft een andere naam gekregen en heet nu Roggekamp. Informatie De Teeroseroute is ruim zestien kilometer lang en begint op het zweefvliegcentrum Terlet ten noorden van Arnhem. Dat ligt even ten westen van de A50. Kies vanaf de A12 bij het knooppunt Waterberg voor Arnhem Noord, neem vervolgens afslag 26 en volg de N784 richting Terlet. Komend vanuit het noorden: neem op de A50 bij Schaarsbergen afslag 21 en ga via de N313 richting Terlet. De routebeschrijving is te vinden op de site van Natuurmonumenten: www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/ nationaalparkveluwezoom/route/teeroserouteterlet De app is te vinden in de Appstore (voor Android in de Playstore), kijk naar natuurroutes Natuurmonumenten. Gebouwen als onderdeel van de Duitse oorlogsmachine zagen eruit als Nederlandse dorpen of boerderijen
50 Online Touch Home