De Metsenaere denkt dat je er in dergelijke situaties niet alleen voor hoeſt te staan. “Je moet het antwoord niet weten, al kan je wel het gesprek faciliteren. Soms ligt de oplossing bij de groep. Ik pols vaak naar de mening van de medespelers. Als je hun vertrouwen gewonnen hebt, nemen ze sneller actief deel aan een feedbackmoment. Dat is zeer waardevol.” Persoonlijk maatwerk Conaert. “Sommigen hebben een schop onder hun kont nodig, anderen net een aanmoediging om vrijblijvend een poging te wagen. Maar ik spreek acteurs wel aan op hun gedrag en niet op hun persoon. Het helpt ook om te vertrekken vanuit het personage. Dan zeg ik bijvoorbeeld: ‘Ik vraag me af hoe jouw personage zou reageren als zij nu echt niet blij is met dat cadeau.’ Die nieuwsgierigheid nodigt de ander uit om samen tot een oplossing te komen.” Een spelersgroep die feedback ondersteunt is een krachtig gegeven. Maar zo’n groep blijſt ook altijd een bundeling van uiteenlopende achtergronden, ervaringen en visies. In die zin is feedback geven persoonlijk maatwerk. Spreek daarom vanuit de ik-persoon, zegt De Metsenaere. “Vermijd te spreken in naam van de groep ('we vinden dat...') of vanuit een dominante maatschappelijke norm ('het is toch normaal dat…'), maar ga op zoek naar hoe de boodschap betrekking heeſt op jou als feedbackgever. Wil je geen defensieve reactie, vermijd dan ook veralgemeningen. Eerder dan de woorden ‘nooit’, ‘altijd’, en ‘nergens’, kies je beter voor concrete, specifieke momenten die je kan benoemen.” COMMUNICATIE-EXPERTE CHARLOTTE DE METSENAERE: “Spreek niet namens de groep of vanuit een maatschappelijke norm, wel vanuit de ik-persoon.” In problematische situaties is het dan ook goed om zo onweerlegbaar mogelijk de feiten te schetsen. “Als je enkel vertelt wat jij voelt, is dat je eigen interpretatie. Als je zegt wat je gezien en gehoord hebt, schets je een observatie die ook anderen kunnen delen. Stel dat het gedrag van een acteur bijvoorbeeld een zichtbaar effect had op zijn medespelers, dan zeg je beter niet: ‘Jij hebt een vrouw geïntimideerd op scène’, maar wel: “Na jouw uitspraak heb ik die vrouw een stap achteruit zien zetten.” Daarbij zijn de uitstraling en non-verbale communicatie van een regisseur minstens zo belangrijk als de woorden zelf. “Ik probeer mijn feedback soms rechtstreeks te uiten terwijl ik acteurs zie spelen. Zij merken op wanneer ik lach of net geschrokken kijk. Zo verweef ik via mijn gedrag feedback in de speelruimte. En ik probeer van mijn kritiek geen big deal te maken en positiviteit uit te stralen.” Voortschrijdend inzicht De Metsenaere benadrukt het belang van spiegelneuronen. “Als ik iemand feedback geef, stel ik mij tegelijk kwetsbaar op omdat de ander dat dan ook doet. Door te zeggen ‘Ik vind het moeilijk om die vraag te stellen’ geef je aan dat je allebei aan het zoeken bent. Bekijk feedback ontvangen als een leerproces. Je faalt niet als mens en kan leren als speler.” Wie transparant is in haar niet-weten, bereikt als docent soms meer dan wie de oplossing klaar heeſt, gelooſt Conaert. “Als ik echt niet meer weet hoe ik een student kan verder helpen, stel ik de vraag ‘Wat heb jij nu nodig?’ Ook als die vraag onbeantwoord blijſt, zeg ik dat ik hoop dat we er samen achter komen en dat we blijven zoeken.” Nieuwsgierigheid Goede feedback formuleren mag dan een hele opgave zijn, in de bonte mix die een gezelschap is, is de rol ervan niet te onderschatten. “Via feedback kan een speler onderzoeken welk type acteur hij is”, gelooſt De Metsenaere. “Ben je een leider of volger? Een solospeler of groepsdier? Alle opties zijn goed, maar wees je bewust van je speelstijl.” Even belangrijk is het om te weten welke speler voor je staat. “Empathie en kritisch leren observeren, zouden vakken moeten zijn op school’, vindt En zo geeſt kritiek niet alleen betekenis aan het leerproces van de speler, ook voor de regisseur of docent is het een kwestie van voortschrijdend inzicht. “Ik volg vaak mijn intuïtie en besef dat mijn stem en stijl vinden een proces in ontwikkeling is”, aldus Conaert. “De ene is heel direct, de andere bekrachtigt vooral positief”, besluit De Metsenaere. “Het komt erop aan om te vinden wat voor jou werkt, want perfecte feedback bestaat niet.” 24
25 Online Touch Home