WIST JE DAT? THEATER IN KRITIEKE TOESTAND Dat ‘De Stomme van Portici’ het vuur aan de lont stak van de Belgische Revolutie, is geschiedenis. Maar ook in het buitenland daagde kritisch theater de morele en politieke grenzen van de natie uit. Welke voorbeelden zijn het markantst? Geen nood om Google boven te halen: wij zochten het voor je uit! 2 BROOD EN BOLLEN 1 VAN KUNSTKRITIEK TOT KLINIEK ‘La Chaste Suzanne’ (1793) is zeg maar het Franse light-equivalent van ‘De Stomme van Portici’. De Bij belse vaudeville-tweeakter vertelt het verhaal van Suzanne, een bevallige maagd, die tij dens een rustig momentje me-time in bad wordt bespied door twee offi cieren. Wanneer die haar in volle Moulin Rouge-stij l seksuele gunsten proberen af te persen en zij weigert, klagen ze haar aan wegens overspel, waarna Suzanne bij na gestenigd wordt. Het Franse publiek was pas amusé. Je moet weten: in die tij d was koning Lodewij k XIV net geëxecuteerd en hing een sfeer van terreur in het land. Het publiek las in ‘La Chaste Suzanne’, met zij n kritiek op de controlerende overheid, een aanklacht tegen Frankrij k en zij n Revolutie. Als gevolg gingen de toeschouwers de acteurs tij dens de opvoering beschimpen. Op een gegeven moment stormden enkelingen zelfs het podium op met getrokken zwaarden, dreigend dat de schouwburg in een ziekenhuis zou veranderen, als de voorstelling niet onmiddellij k werd stopgezet. Niet lang daarna werd ‘La Chaste Suzanne’ inderdaad verboden wegens zij n “perfi de toespelingen”. De schrij vers en cast werden gearresteerd. Sacreblue. Eten meenemen in de theaterzaal is, naast luidop kritiek leveren tij dens de voorstelling, de grootste faux-pas in het theaterlandschap; dat hoeſt niemand je te vertellen. Maar dat is niet overal het geval, zo leert het New-Yorkse The Bread and Puppet Theater. Bij elke voorstelling van het poppentheater delen de makers versgebakken brood uit, inclusief aioli voor de Spanjofi elen onder ons. Dat is niet enkel reuze handig als een gemist ontbij t begint te knagen tij dens de matinee, het raakt ook aan de kern van hun boodschap: “theatre is, like bread, a necessity.” Oprichter Peter Schumann bespeurt die noodzaak vooral in politiek activisme. Met poppen van wel vier meter groot (google zeker hun Uncle Sam-pop) maakt hij belangwekkend theater, maar steelt hij ook de show tij dens manifestaties. Zo steunde hij openlij k de protesten tij dens de Vietnamoorlog, en demonstreerden een aantal poppenspelers in 2000 zo hevig tegen toenmalig presidentskandidaat George W. Bush dat ze gearresteerd werden. Jaarlij ks organiseert het gezelschap ook een festivalweekend, dat in 1998 samenviel met de 150ste verjaardag van het Communistisch Manifest en de 100ste verjaardag van Bertolt Brecht. Het massa-event, met zo’n 40.000 bezoekers, liep toen op een fi asco uit: tientallen bezoekers werden door de hitt e en drugsmisbruik opgenomen in het ziekenhuis, en in een nabij gelegen tentenkamp stierf een man tij dens een vechtpartij . De poppen waren aan het dansen gegaan. 26 Belarus Free Theatre © Manuel Moutie
27 Online Touch Home