0

magaZine 2020 zeilen • varen • fietsen • wandelen • winkelen • eten & drinken • uitgaan gratis mee te nemen!

17 LUXE JACHTEN 2 TOT 9 PERSONEN ENTDECKEN SIE FRIESLAND! BOOTVERHUUR VANUIT GROU Ga met één van de 17 jachten van HW Yachtcharter op ontdekking door het prachtige natuurgebied de Alde Feanen en ontdek tevens wat Friesland nog meer te bieden heeft! Het uitgestrekte vaargebied van Friesland, Groningen en Overijssel is het paradijs voor watersport en pleziervaart. Hier in het noorden van Nederland vindt u het het grootste aaneengesloten merengebied van Europa. Afwisseling van landelijke riviertjes, door de mens gegraven kanalen en ruime meren met rust en ruimte zorgen voor een ontspannen vakantie. BOOTSVERLEIH AB GROUW Erlebe Friesland und seine grenzenlose Schönheit der Landschaft! In mehr als 4 lehrreichen Nationalparks, großflächigen Heidebeständen, unberührten Wäldern können Sie erholsame und erbauliche Spaziergänge machen. Besuche die alten Stadtkerne und genießen Sie all das, was Friesland zu bieten hat. Über das größte zusammen hängende Seengebiet Europas ist es einfach zu erklären warum man in Friesland sagt: “Magst du Wasser, dann komm nach Friesland”. HW YACHTCHARTER - JISTER 13 - 9001 XX - GROU INFO@HWYACHTCHARTER.NL - HWYACHTCHARTER.NL +31 (0)566 624062

Inhoudsopgave Welkom Welkom in Grou Grou heeft het! Het InformatiePunt Grou 7 10 11 Cultuur en Historie Historisch Grou Het Fries volkslied Het Dorpsarchief De oude Melkweg Musea Hert fan Fryslan De Bunker De kerken Sint Piterkerk Doopsgezinde kerk Stifting Grou Op z’n elfendertigst Ons dorp Winkelen in Grou Zakelijk in Grou Horeca in Grou Grou in de toekomst Grou Aktief Pleatslik Belang Grou Business Club Grou Grou Puzzel 13 13 15 17 18 19 19 21 23 26 27 28 ‘Echte’ bakkers al eeuwen in Grou 30 Kunst in Grou 31 36 38 Het Mineralogisch Museum 39 40 42 43 43 met de kinderen Interactief wandelen met Lytse Eeltsje Vrij toegankelijk en Kidsproof GWS jeugdzeilen -toekomstige skûtsjesilers69 70 Geluk is samen de natuur beleven 71 Jeugdzeilen bij KWV Frisia 73 73 watersport Fietsen en Wandelen Pontjesroute De 8 van Grou Haveninformatie Watersport voor iedereen! Vaarregels Brugseinen & brugtijden De Watersport App De Marrekrite Zeilen KWV Frisia GWS Grou 85 jaar MS Markol SUPpen in Grou Roeien in Grou Het Vis eldorado 46 51 54 56 57 58 60 62 65 65 66 67 Pontinformatie en vaartijden Wandelingen in Grou Wandelen met de hond Verder wandelen 75 76 81 82 83 4

De omgeving Nationaal Park De Alde Feanen De 4 grote Friese plaatsen SUPclean-up 85 87 88 Praktische informatie AED’s Grou Nuttige Adressen Handige websites Watersportvoorzieningen Bootverhuur Openbaar vervoer Evenementen Het Sint Piterfeest It Sint Pitermearke 50e Merenloop Agenda 91 Het Watersport Seizoen 50 jaar Zeilkoningin De Roeisloepenrace Grou Skipkesilen De Skûtsjewike Grou MS Markol 75e SKS Skûtsjesilen 100 jaar FFF Grouster Merke 100 jaar Grouster Zeilmarathon 99 100 101 102 104 105 105 106 108 109 115 116 117 Rondvaarten met schipper Zeillessen Zeilmakerij Watersportservicebedrijven Overnachten Eten & drinken Plattegrond Grou Colofon 119 119 120 121 121 121 122 122 122 123 125 125 126 128

• Welkom in Grou • Grou heeft het! • Het InformatiePunt Grou Welkom

Welkom in Grou De Burgemeester heet u welkom Grou is een plaats waar alles watersport ademt. Dat kan ook niet anders gezien de ligging in het hart van de Friese wateren. Door de overzichtelijke meren en vaarten en het weidse landschap is Grou vanzelfsprekend een geliefde aanlegplaats voor velerlei watersporters. Als beginpunt, tussenstop of eindbestemming, Grou is een niet te missen hoogtepunt in deze watersportprovincie. U vindt er alle ingrediënten voor een geslaagde vakantie, een weekendje weg of een heerlijk dagje uit. Grou is dan ook een karakteristiek dorp met een gezellig centrum met nog ouderwets knusse winkeltjes en meerdere restaurants met sfeervolle terrasjes zowel in het centrum als aan de waterkant. In de zomermaanden worden in en om Grou tal van evenementen georganiseerd, zodat er voor bezoekers én inwoners altijd meer dan genoeg vermaak wordt geboden. En mocht u Grou toch niet genoeg vinden? Dan zijn Leeuwarden en De Alde Feanen vlakbij om juist de dynamiek van energierijke hoofdstad van Friesland te ondergaan of het rustgevende van het tot Nationaal Park gekroonde natuurgebied. Genieten van de vele bezienswaardigheden in en om Grou vergt een plezierige inspanning die uitsluitend tot volledige ontspanning kan leiden. In dit magazine vindt u veel nuttige informatie over het dorp, het rijke verenigingsleven en alle evenementen die er de komende tijd worden georganiseerd. Doe er uw voordeel mee en neem de tijd om Grou en wijde omgeving tot u te laten doordringen. Mocht dat niet in één keer lukken – en die kans is levensgroot aanwezig – dan bent u een volgende keer weer minstens zo welkom in Grou. We zien u immers graag (terug). Sybrand van Haersma Buma Burgemeester Gemeente Leeuwarden 7 WELKOM

Wolkom yn Grou De Boargemaster hjit jo wolkom Grou is in plak, wêr ’t alles wüst op wettersport. Dat kin ek net oars, te sjen oan de lizzing yn ìt hert fan it Fryske wetterlân. Troch de oersichtlike marren en fearten en it wrydske lânskip is Grou fansels in favoryt oanlisplak foar alle wettersporters. As begjinpunt, tuskenstop of einbestimming, Grou is in net te missen hichtepunt yn dizze wettersportprovinsje. Jo fine der alle yngrediïnten foar in slagge fakânsje, in wykeintsje fuort of een hearlike dei derop út. Grou is dan ek in karakteristyk doarp mei in gesellich sintrum mei noch âlderwetsk smûke winkeltsjes en meardere restaurants mei sfearfolle terraskes likegoed yn it sintrum as oan de wetterkant. Yn de simmermoannen wurde yn en om Grou tal fan eveneminten organiseard, sadat der foar besikers én ynwenners altyd mear as genôch ferdivedaasje bean wurdt. En mochten jo Grou net genôch fine? Dan binne Ljouwert en de Alde Feanen fuort by om krekt de dynamyk fan enerzjyrike haadstêd fan Fryslân te ûndergean of it rêstjowende fan it ta Nasjonaal Park kroande natûrgebiet. Genietsjen fan alle nijsgjirrichheden yn en om Grou ferget in noflike ynspanning dy ‘t allinne ta folsleine ûntspanning liede kin. Yn dit magazine is in soad nuttige ynformaasje te finen oer it doarp, it rike ferienigingslibben en alle eveneminten, dy ’t der de kommende tiid organisearre wurde. Doch dêr jo foardiel mei en nim de tiid om Grou en wide omjowing ta jo trochkringe te litten. Mocht dat net yn ien kear slagje – en dy kâns is libbensgrut oanwêzich – dan binne jo in folgjende kear op syn minst sa wolkom yn Grou. We sjogge jo ommers graach (wer). Sybrand van Haersma Buma Boargemaster gemeente Ljouwert 8

Welcome to Grou The Mayor would like to welcome you Grou is getting bigger. You will not see this immediately on the map but the watersports centre on the Pikmar is gaining importance in the region. As a tourist gate to the entrance to the capital city of Fryslân, Grou has become a logical meeting place for both business and private guests from all over de country. The ambiance of water and recreation automatically induces a sense of wellbeing which has a positive effect on all concerned. Nearby ‘The National Park The Alde Feanen’ is really a part of Grou village! This watery nature reserve is one of the many hidden treasures to be found in the Fryslân Province. It is well worth a visit of discovery. You will be amazed at the diversity of flora and fauna not to mention the tranquil setting. An experience never to forget. Grou is steadily becoming an important player in the regional water sports culture in Fryslân. There are many lively terraces, original shops and modern harbours for yachts. All the ingredients you need for a wonderful holiday. You will find a lot of useful information in this magazine about Grou and the events planned for this coming year. Take advantage of this and take the time to enjoy Grou and the wider countryside surrounding this lovely village. You will not be the first visitor who finds themselves returning to this beautiful part of the world. Do not worry! Know you are always welcome! Willkommen in Grou Der Bürgermeister heißt Sie willkommen Grou ist ein Ort, an dem alle Wassersport-Liebhaber auf ihre Kosten kommen: Die Region bietet alle Arten von Wassersport. Auf Grund der Lage im Herzen der friesischen Gewässer kann man das nicht anders sagen. Seine klaren Seen und Wasserwege und die weite Landschaft macht den Ort Grou zu einem beliebten Start- und Anlegepunkt für alle Wassersport-Liebhaber. Als Ausgangspunkt, Zwischenstopp oder auch Etappenziel ist Grou das unverzichtbare Highlight in dieser Wassersportregion. Hier finden Sie alles was Sie für einen erfolgreichen Urlaub, ein Wochenende oder einen wunderschönen Tag benötigen. Grou ist ein charakteristisches Dorf mit einem gemütlichen und ruhigen Zentrum, traditionellen Geschäften und mehreren Restaurants mit gastfreundlichen Terrassen sowohl im Zentrum als auch am Wasser. In den Sommermonaten finden in und um Grou zahlreiche Veranstaltungen statt, so dass für ausreichend Unterhaltung für alle – Besucher und Anwohner – gesorgt ist. Und wenn du denkst, dass Grou nicht genug ist? Dann sind Leeuwarden und die Alde Feanen ganz in der Nähe: Hier kann die Dynamik der energiegeladenen Hauptstadt Frieslands oder auch die beruhigende Natur des zum Naturschutzgebiet gekrönten Nationalparks erlebt werden! Die vielen Sehenswürdigkeiten in und um Grou genießen: diese „Anstrengung“ ist angenehm und kann Ihnen nur Entspannung bringen, die sie in Ihrem Urlaub verdient haben. In dieser Zeitschrift finden Sie viele nützliche Informationen über alle Veranstaltungen, die in und um Grou mit seinem reichen Vereinsleben geplant sind. Schauen Sie einmal in Ruhe hinein und lassen sich inspirieren. Grou kennen zu lernen, das ist Ihre Chance! Und wenn das nicht auf Anhieb funktioniert, sind Sie beim nächsten Mal wieder genauso willkommen in Grou. Wir möchten Sie nämlich gerne (zurück) sehen! Sybrand van Haersma Buma Mayor of the Municipality of Leeuwarden Sybrand van Haersma Buma Bürgermeister der Gemeinde Leeuwarden 9 WELKOM

Grou heeft het! Dé ideale uitvalsbasis om Friesland te ontdekken Grou, waar naar verluidt het mooiste Fries wordt gesproken, ligt midden in het hart van Friesland. De pittoreske dorpskern is gebouwd rondom de 12e-eeuwse Sint Piterkerk. Vroeger moeilijk bereikbaar, nu is het dorp hét startpunt om de pure natuur van het Friese land te ontdekken. Met de auto, over het water, op de schaats, te voet of met de fiets, kies maar. Een dorp met een uniek historisch karakter, waar gastvrijheid voorop staat. Een grote diversiteit aan gezellige restaurants, een breed winkelaanbod en veel (watergebonden) bedrijvigheid. Winkelen, lekker eten, zeilen, varen, fietsen, rondvaarten, musea en meer. Grou wordt ook wel de bakermat van de Friese cultuur genoemd. Puur en authentiek. Te veel om in één dag te beleven, te proeven en te ontdekken. De centra van de vier grote plaatsen Leeuwarden, Heerenveen, Sneek en Drachten zijn binnen een kwartier bereikbaar. Grou is daarom ook de ideale uitvalsbasis om Friesland te ontdekken. Het dorp beantwoordt volledig aan het beeld dat we van Friesland hebben, in zowel zomer als winter. Het enige dorp waar het centrum wordt omgeven door water en haar havens. In dit dorp is niet eens echt sprake van loopafstand… alles is hier op kruipafstand (LoL!) 10

InformatiePunt Grou Het InformatiePunt Grou is het loket voor inwoners, ondernemers en toeristen. Heb je vragen over één van de vele activiteiten, bezienswaardigheden, overnachtingsmogelijkheden of over het culturele en culinaire aanbod in het dorp of omgeving, stap dan binnen bij het InformatiePunt Grou aan het Halbertsma’s Plein. Je kunt hier terecht voor een dorpsplattegrond, evenementenagenda of leuke Grouster souvenirs, maar ook voor en ruim assortiment aan folders en fiets-, vaar- en wandelkaarten. En natuurlijk is er informatie te vinden over Het Nationaal Park De Alde Feanen en Friesland. Ook het Dorpsarchief en producten uit de wereldwinkel zijn te vinden in het InformatiePunt Grou. Kortom een bezoek is zeker een aanrader! Het InformatiePunt Grou wordt volledig door vrijwilligers gerund. Zij zijn onze ambassadeurs! Deel je ervaringen op Facebook, Twitter en Instagram. Wens je op de hoogte te blijven van alle acties, evenementen en nieuwe ontwikkelingen in Grou, bezoek dan de website: www.grou.nl InformatiePunt Grou Halbertsma’s Plein 12, 9001 AH Grou +31(0)566 659933 info@grou.nl www.grou.nl Openingstijden 1 april tot 1 oktober ma 11.00 – 15.00 uur di t/m za 10.00 – 17.00 uur zo 11.00 – 15.00 uur Openingstijden 1 oktober tot 1 april wo t/m za 10.00 – 14.00 uur   zonniggrou  zonnig_grou 11 WELKOM

• Winkelen in Grou • Zakelijk in Grou • Horeca in Grou • Grou in de toekomst • Grou Aktief • Pleatslik Belang Grou • Business Club Grou • Grou Puzzel ONS DORP

Winkelen in Grou Zakelijk in Grou Niets is leuker dan een dagje of weekendje weg met shoppen in het historische Friese dorp Grou, met pittoreske steegjes en schilderachtige straatjes. Het karakteristieke en sfeervolle centrum biedt een prachtige ambiance om te winkelen. Laat je verrassen door een gevarieerd aanbod van bijzondere winkels en boetiekjes. Maar ook door een breed scala aan supermarkten. Lokale lekkernijen vind je bij de visboer, onze kwaliteitsslager, de echte Friese bakker of slijterijen met een eigen en uniek aanbod. Hier wordt het moeilijk keuzes te maken tussen al die heerlijke lekkernijen en Friese streekproducten. In Grou kun je winkelen, het culinaire hart ophalen en genieten van de uitzichten over het water en bovenal de gezelligheid. Plezier, vertier beleef je hier! Heb je de ligging van Grou in Friesland gezien? Uniek gelegen in het midden van de provincie met een optimale bereikbaarheid, aan de snelweg, met een eigen treinstation en de vier grote Friese plaatsen zijn binnen 15 minuten met de auto bereikbaar. Ideaal voor personeelsuitjes, vergaderingen, brainstormsessies, seminars en trainingen. Een grote diversiteit aan vergaderlocaties biedt zich aan, zoals bijvoorbeeld; vergaderen op “stand” in Hotel Oostergoo, op het water in het Zeilcentrum, aan het water in restaurant De Vrijheid, huiselijk in B&B De Thuiskamer, ongedwongen in Restaurant Amicaal of in groten getale bij Herberg ‘Oer ’t Hout. De zakelijke bijeenkomst kan te allen tijde worden uitgebreid met een aanvullend uitje of activiteit. De Grouster ondernemers denken graag met je mee om het zakelijke event tot een inspirerende en memorabele belevenis te maken. Zakelijke relatie uitjes vormen immers de perfecte kans om je medewerkers, klanten of collega’s eens in het #zonniggrou te zetten, zeker als je kiest voor een bijzondere locatie. 13 ONS DORP

Hallo De Grouster, de online krant van Grou! Grou: Stationsweg 38-F www.degrouster.nl - Sinds 2000 VERKOOP | AANKOOP | TAXATIES | ADVIES Parkstraat 7, Grou | 0566-650617 | Volg ons op: www.hooghiemstermakelaars.nl De Boatte Goudsmit G. Riemersma Kleine Buren 4 - 9001 AV Grou Tel. 0566 - 622172

Horeca in Grou Culinair Grou biedt een uitgebreide variëteit aan restaurants. Van culinaire hoogstand tot een broodje, en van bistro tot internationale pannenkoeken. Genoeg smaakvolle adresjes en voor elk wat wils. In de zomer bruist het van de toeristen en zitten de terrassen vol. In de koudere maanden branden binnen de kachels en kaarsen. Volop keuze uit de Nederlandse, Europese of internationale keuken. De keuze is reuze. Alleen proeven? Dat kan tijdens “Proef Grou” in december. De sfeer, de gezelligheid komen in december samen in het centrum. Redenen genoeg om wat langer van “Grou” te proeven! Overnachten Grou is daarom te leuk om in één dag te proeven, beleven en te ontdekken. Breid je bezoek uit met een of meerdere overnachtingen. Ook hierin is het aanbod in diversiteit ongekend groot. Van hotel tot vakantiehuisje, van B&B tot boot, op de camping of met camper, in een waterhostel of op een zeilboot. Aan het water, op het water, in het centrum, buiten het centrum. Grou heeft het! P P informat nfo forma orma + information information P P P Kijk achterin dit magazine voor een gedetailleerd overzicht van alle eeten slaapgelegenheden. 15 ONS DORP

Grou in de toekomst Grou Breed voor alle inwoners, bedrijven en gasten In Grou werkt een tiental verenigingen en organisaties samen om er ‘Grou Breed’ voor te zorgen dat de voorzieningen voor inwoners en gasten van Grou op orde zijn. Grou Breed doet dit in goede samenwerking met de gemeente Leeuwarden. In de afgelopen jaren heeft dit geresulteerd in de renovatie van het Wilhelminapark, de herinrichting van het Halbertsma’s Plein, het kunstwerk (“Foar de Wyn”) op de rotonde en het grote led-scherm bij de entree van Grou, waarop alle activiteiten in het dorp worden aangekondigd. Grou Breed doet er alles aan om alle voorzieningen voor een aangenaam en gastvrij verblijf te behouden en waar mogelijk uit te breiden. Organisaties en ondernemers zorgen gedurende het gehele jaar voor een gevarieerd aanbod aan activiteiten, die in dit Grou Magazine staan vermeld. Wij wensen alle gasten en inwoners een plezierig verblijf in ons mooie dorp. Gerard Bouma Voorzitter Grou Breed 17 ONS DORP

Grou Aktief Grou Aktief gaat voor Gastvrij Grou Stichting Grou Aktief is opgericht met het doel om de gastvrijheid, sfeer en de belevingswaarde van Grou als watersportdorp te bevorderen. Samen met vele verenigingen en vrijwilligers worden de krachten gebundeld voor een “Gastvrij Grou”! Grou Aktief verzorgt, met inzet van vele vrijwilligers, vele activiteiten in Grou zoals: de opening van het Watersportseizoen, de Pontjesroute ‘de 8 van Grou’ en nog veel meer activiteiten die ertoe bijdragen een gastvrij dorp te zijn voor iedereen.

Pleatslik Belang Grou Pleatslik Belang Grou (PBG) behartigt de belangen van de inwoners van Grou. PBG is daarnaast het aanspreekpunt voor bewoners, maatschappelijke organisaties en de gemeente Leeuwarden, waarbij het belang van het dorp en haar inwoners centraal staat. PBG vertegenwoordigt de bevolking in talloze overleggen en werkgroepen, waar samen wordt gewerkt aan een visie voor Grou. De belangrijke uitgangspunten zijn hierbij dat Grou zich niet alleen als hét watersportdorp van de gemeente Leeuwarden blijft ontwikkelen, maar ook buiten het watersportseizoen een aantrekkelijk en duurzaam dorp is en blijft voor inwoners, ondernemers en bezoekers. Dorpsbudget, om mooie plannen te realiseren PBG ontvangt van de gemeente jaarlijks een dorpsbudget. Met dit budget worden plannen gerealiseerd. Plannen die onder meer door de inwoners ingediend worden en die een bijdrage leveren aan het woongenot in straat, buurt óf het dorp. Met ondersteuning uit dit dorpsbudget zijn de afgelopen jaren al prachtige plannen gerealiseerd. Maar ook nu en in de toekomst blijft Pleatslik Belang Grou zich voor en met de bewoners inzetten om deze plannen te blijven realiseren. Lid worden van Pleatslik Belang Grou Wilt u de activiteiten voor Grou ondersteunen, word dan lid van Pleatslik Belang Grou voor slechts € 6,00 per jaar. Aanmelden kan via www.pbgrou.nl. Via de maandelijkse nieuwsbrief informeert PBG wat er actueel in en rond het dorp speelt. Business Club Grou De Business Club Grou is dé zakelijke club voor alle ondernemers uit Grou en omgeving. Een actieve ondernemersvereniging die de belangen behartigt en streeft naar een optimaal ondernemers klimaat in de regio. Daarnaast creëert de Businessclub Grou een netwerkplatform en organiseert zij diverse interessante bijeenkomsten voor de leden. De Businessclub organiseert diverse activiteiten om de binding onderling alsook naar buiten te versterken. Zo blijven we in contact met elkaar, met het dorp én met de omgeving. Voorbeelden van activiteiten: ondernemers ontbijt, bedrijfsbezoeken, bijeenkomsten met extrerne sprekers, Snuffel stages bij de diverse bedrijven in Grou, aanleg glasvezel, samenwerking met andere (belangen) verenigingen zoals Plaatselijk Belang Grou, Promotie Grou en Grou2030. Mis je iets in ons dorp, of wil je een onderneming starten. Meld je nu aan als lid. Met vereende krachten kunnen we verder. Samen staan we sterk en dat is de kracht van ons dorp. Meer informatie: www.businessclubgrou.nl info@businessclubgrou.nl Meer informatie: www.pbgrou.nl info@pbgrou.nl  businessclubgrou  businessclub-grou  bcgrou 19 ONS DORP

Puzzel horizontaal 2 Hoeveel skûtsjes doen mee aan het SKS Kampioenschap? (SKS bestaat 75 jaar) 4 Hoe heet het bronzen beeld dat naast de Bruna staat? 7 Hoe heet het pontje dat tussen de Hellingshaven en de Seinpôlle vaart: 8 Wie van de gebroeders Halbertsma schreef het Friese volkslied? 9 Hoe heet de feestelijke afsluiting van de skûtsjewike? 7 11 FFF Grou bestaat 100 jaar! Waar staat de laatste ‘F’ voor? 12 Welke voorjaarsklassieker viert dit jaar zijn 50e editie? 14 Grou wordt ook wel de ... naar De Alde Feanen genoemd. 15 ‘Sint Piterdei, dan ... de wei’ 11 verticaal 1 Wat werd begin dit jaar voor de 70e keer opgevoerd? 2 Hoe wordt de schuilkerk in de Hoofdstraat ook wel genoemd? 14 3 Waar leer je alles over de Grouster geschiedenis? 5 Tijdens welke oorlog werd de commandopost gebouwd? 6 Dit jaar zal voor de 50e keer een zeilkoningin gekozen worden. Wat opent zij ieder jaar? 10 Met welk muziekfeest starten we de Skûtsjewike? 13 Hoe heet het jaarlijks terugkerende foodfestival in Grou? Oplossing De letters in de blauwe vakjes vormen samen een typisch Grou evenement. Stuur je oplossing naar magazinegrou@grou.nl (over de oplossing wordt niet gecorrespondeerd) Prijswinnaar puzzel 2019 Het afgelopen jaar hebben we weer veel inzendingen ontvangen met de juiste oplossing van de puzzel. De oplossing van de puzzel was ‘Commandopost’. Wij bedanken iedereen voor het insturen van de oplossing en de leuke complimenten voor ons magazine. Onder alle inzenders is een leuke prijs verloot en die is dit jaar voor Anita Waldram. Gefeliciteerd! 21 15 12 13 10 8 9 4 6 5 2 3 1 ONS DORP

• Historisch Grou • Het Fries volkslied • Het Dorpsarchief • De oude Melkweg • ‘Echte’ bakkers al eeuwen in Grou • Kunst in Grou • Musea · Hert fan Fryslân · De Bunker · Het Mineralogisch Museum • De kerken · Sint Piterkerk · Doopsgezinde kerk • Stifting Grou • Op z’n elfendertigst 22 Cultuur en Historie

Historisch Grou Grou is van oudsher een dorp van vissers, schippers en boeren. Doorsneden met vaarten en havens en alleen te bereiken over het water. Een schiereiland met scheepswerven, zeilmakerijen en andere watergebonden bedrijven. Met centraal als baken de Sint Piterkerk uit de 12e eeuw, genoemd naar de apostel Petrus, beschermheilige van vissers en schippers. Wandelend door de nauwe stegen en straatjes, met namen van havens en baaien van weleer, is het rijke historische karakter nog steeds volop te beleven. Ook was Grou ooit een bloeiend centrum van klokkenmakerijen. De geïsoleerde ligging van Grou, door het water rondom, heeft gezorgd voor prachtige verhalen en tradities. Het Skûtsjesilen bijvoorbeeld, dat traditioneel ieder jaar begint in Grou. Of het Sint Piterfeest, dat op 21 februari wordt gevierd, in plaats van het Sinterklaasfeest in december. Aan de geïsoleerde ligging van Grou kwam pas in 1842 een eind door de aanleg van een pad in westelijke richting. Grou wordt daarnaast ook wel de bakermat van de Friese cultuur genoemd. Dit is te danken aan een bijdrage aan de Friese taal door de Grouster gebroeders Halbertsma. Het Fries volkslied bijvoorbeeld is geschreven door dokter Eeltsje Halbertsma. In het museum ‘Hert van Fryslân’ is veel informatie te vinden over deze markante broers. 23 cultuur/historie

Histoarysk Grou Grou is fan âlds in doarp fan fiskers, skippers en komelkers. Trochsnien mei fearten en havens en allinnich te berikken oer it wetter. In skiereilân mei werven, seilmakkerijen en oare oan wetter bûne bedriuwen. Mei sintraal as beaken de Sint Pitertsjerke út de 12de iuw, neamd nei de apostel Petrus, beskermhillige fan fiskers en skippers. Kuierjend troch de nauwe stegen en stritsjes, mei nammen fan havens en baaien fan eartiids, is it rike histoaryske karakter noch altyd folop te belibjen. Grou wie ek in bloeiend sintrum fan klokmakkerijen. It wetter om Grou hinne en de isolearde lizzing hat foar prachtige ferhalen en tradysjes soarge. It Skûtsjesilen bygelyks, dat tradysjoneel elk jier yn Grou begjint. Of it Sint Piterfeest, dat op 21 febrewaris fierd wurdt, ynstee fan it Sinteklaasfeest yn desimber. Der kaam earst in ein oan de isolearde lizzing fan Grou yn 1842 troch de oanlis fan in paad yn westelike rjochting. Yn Grou stie ek de widze fan de Fryske Kultuer. Tanksij de bydrage oan de Fryske taal fan de Grouster bruorren Halbertsma. It Frysk folksliet bygelyks is skreaun troch dokter Eeltsje Halbertsma. Yn museum ‘Hert fan Fryslân’ is mear ynformaasje te finen oer dizze markante bruorren. 24

Historic Grou Grou has traditionally been a village of fishermen, skippers and farmers. Intersected with canals and ports and only accessible by water. A peninsula with shipyards, sailmakers and other water-related companies. The central beacon is the Saint Piter Church from the 12th century named after apostle Peter, the patron saint of fishermen and skippers. Walking through the alleys and narrow streets with names of harbours and bays of yesteryear, you can still feel the rich historical character of this place. Grou was also once a famous and thriving village of clocks manufacturers. The surrounding water of Grou and the isolated situation has resulted in wonderful stories and traditions. For example, “Skûtsjesilen” which starts in Grou every year in July of the “Sint Piterfeest” which is celebrated on the 21st of February instead of “Sinterklaas”. The celebration of Sinterklaas, common in the rest of the Netherlands, has never been celebrated in Grou. The isolated situation of Grou ended in 1842 because of the construction of the road in a western direction. Grou is also known as the cradle of the Frisian culture. This is thanks to a contribution to the Frisian language by the Grouster brothers Halbertsma. The Frisian National Anthem, for example, has been written by doctor Eeltsje Halbertsma. The museum “Hert van Fryslân” contains a lot of information about these prominent brothers. Historisches Grou Grou ist historisch gesehen ein Dorf, bestehend aus Fischern, Skippern und Bauern. Kanälen und Häfen durchschneiden den Ort; er ist daher nur über Wasser erreichbar. Also eine Halbinsel mit Werften, Segelmachern und anderen Unternehmen der Wasserwirtschaft. Grou wurde, mit seinem zentralen Leuchtfeuer der SaintPiter-Kirche aus dem 12. Jahrhundert, nach dem Apostel Petrus, dem Schutzpatron der Fischer und Bootsfahrer, benannt. Bei einem Spaziergang durch die engen Gassen und Straßen mit den damaligen Namen der Häfen und Buchten gibt es immer noch viel zu erleben. Früher einmal war Grou ein blühendes Zentrum der Uhrmacher. Die isolierte Lage von Grou am Wasser hat schöne Geschichten und Traditionen bewahrt. Die SkûtsjesilenMeisterschaften zum Beispiel, die traditionell jedes Jahr in Grou beginnen. Oder das St. Piter Festival, das am 21. Februar statt Sinterklaas (ähnlich Nikolaus) im Dezember gefeiert wird. Die isolierte Lage von Grou wurde erst 1842 durch den Bau eines Weges nach Westen beendet. Grou ist auch als Wiege der friesischen Kultur bekannt. Dies ist einem Beitrag der Halbertsma-Brüder, Söhne der Stadt Grou, zur friesischen Sprache zu verdanken. Die friesische Nationalhymne wurde zum Beispiel von Doktor Eeltsje Halbertsma geschrieben. Das Museum “Hert van Fryslân” enthält viele Informationen über diese prominenten Brüder. 25 cultuur/historie

Het Fries volkslied Wist je dat de tekst van het Fries volkslied geschreven is door een van de gebroeders Halbertsma? En dat de huidige versie van het Fries volkslied anders is dan de originele versie? Eelt(s)je Hiddes Halbertsma, arts en schrijver, schreef de originele tekst getiteld ‘De âlde Friezen’. Vervolgens verscheen deze tekst voor het eerst in de tweede druk van het boek ‘De Lapekoer van Gabe Skroar’. Destijds werd de tekst niet gepubliceerd als lied. En toch is het uiteindelijk een liedtekst geworden! Zo ontstond het Fries volkslied! Eeltje Halbertsma schreef dus de tekst van het volkslied. Hij heeft echter nooit geweten dat zijn tekst verkozen zou worden tot het Fries volkslied. In 1875 werd Eeltsje herdacht en toen werd de tekst voor het eerst gezongen op de melodie van het Duitse lied ‘Vom hoh’n Olymp herab’. It Selskip foar Fryske Taal- en Skriftekennisse heeft het lied vervolgens bestempeld tot volkslied. Frysk folksliet Frysk bloed tsjoch op! wol nou ris brûze en siede, En bûnzje troch ús ieren om! Flean op! Wy sjonge it bêste lân fan d’ierde, It Fryske lân fol eare en rom. Klink dan en daverje fier yn it rûn, Dyn âlde eare, o Fryske grûn! Ompolske fan it hege sâlte wetter, Fertroppe op in terp of stins, Hien ‹d›âlde Friezen yn de wrâld net, Har lân en frijdom wie har winsk, Klink dan en daverje fier yn it rûn, Dyn âlde eare, o Fryske grûn! 26

Het Dorpsarchief Duik in de historie van Grou De watersport bestaat nog maar kort, maar Grou is al vele eeuwen een waterdorp bij uitstek. Water is dan ook het centrale thema in de historie van Grou. En nog steeds levert die geschiedenis talloze mysteries op. Hoe kon het bijvoorbeeld dat al in 1125 in Grou een zo grote stenen kerk werd gebouwd, middenin een onherbergzaam moerasgebied en direct aan de rand van open water. De werkgroep Dorpsarchief Grou probeert antwoorden te vinden en informatie bereikbaar te maken voor inwoners en bezoekers. Website als gids in het verleden De website dorpsarchiefgrou.nl geeft een breed spectrum van historische feiten, beelden en verhalen. Je vindt er een uitgebreid fotoboek, en er zijn talloze boeken, geschriften en plakboeken te doorzoeken. Beleef de virtuele wandeling door het dorp en zie precies wat gebleven is en wat verdwenen. Link ook door naar andere historische instellingen en bronnen, zoals Grou Eartiids en beland middenin de discussie tussen (oud-)Grousters over hun verleden. De website wordt voortdurend aangevuld. Onder “Nieuw materiaal op de site” vind je de laatste aanwinsten. Probeer ook de zoekfunctie op de website en kijk of je oude herinneringen aan mensen of plekken nostalgische informatie opleveren. Hebt u nog ergens oude foto’s, documenten, ansichtkaarten over Grou, mail ons! Samen maken we de historie compleet. Laat je meevoeren door de Grouster Tijdmachine Je komt (terug) in Grou en wilt snel een indruk krijgen van het dorpsleven in vroeger dagen. De Grouster Tijdmachine dompelt je onder in beelden van toen. Daar is ook de Grouster canon te zien met de twaalf meest bepalende historische gebeurtenissen, bouwwerken, personen of tradities. Verkozen door de Grousters zelf! Maar er is meer, dus kom kijken en laat je verrassen. De Grouster Tijdmachine is gratis toegankelijk en is te vinden in het InformatiePunt Grou (IPG) aan het Halbertsma’s Plein 12. Dorpsarchief Grou Halbertsma’s Plein 12 www.dorpsarchiefgrou.nl info@dorpsarchiefgrou.nl  Grou Eartiids 27 cultuur/historie

De oude Melkweg Bakker Sybren Andringa vertelt ’s Morgens om half drie begonnen we te bakken. Om acht uur vlug even naar huis om te eten en dan om negen uur venten. De politie hield ons steevast in de gaten zodat we niet te vroeg begonnen. We venten ‘s morgens eerst in de dorpskom en ‘s middags gingen we met de schouw over het water. Onze schouwen lagen altijd in de haven bij de tuin van de dominee. De grote boot eerst en de zeilschouw bonden we erachter. Over het water betekende in de oorlog altijd roeien. We hadden wel een motor, maar kregen van de Duitsers geen benzine. Vader ging, als er ijs lag, met een pikhaak voor in de schouw staan. Over het water waren er verschillende routes. Iedere route deden we drie keer in de week. Op maandag gingen we eerst naar De Blieken en vervolgens over de Pikmar naar Pean, Goëngahuizen, Sitebuorren en dan door de Burd weer naar Grou. Op dinsdag gingen we naar klanten aan de Wergeasterfeart. Tot aan de Tútse (brug). Dan naar Hendrik Keidel aan de Biggemar en zo de Boarchsleat in. Die was toen nog open. Verder naar de klanten in het Wyllân en op Trijehûs. Dan de Ultsjebuorsterfeart en door de Mûzel weer naar de Biggemar. De route naar de Modderige Bol voeren we tot aan de familie Romkema. Die woonden bij de 28 tweede sluis. Dat was een heel eind roeien en dat wel drie keer in de week. De roeischouw had een bruin zeiltje waarmee we in de winter voor de wind weer terug naar Grou zeilden. Soms lagen er allemaal ijsschotsen in de vaargeul en schoven deze dan bij ons in de schouw, die moesten er dan weer vlug worden uitgegooid. Een keer hebben ze vader vlakbij Pean moeten loshakken. Helemaal bevroren door het opspattende water, hij leek toen op de verschrikkelijke ijsman. Met harde wind waren de golven op de Ee te hoog en werd de route verlegd via Soarremoarre en de

Botmar naar de Jansleat. Wanneer veel landerijen onder water stonden, bracht collega-bakker Hans de Jong de broden wel eens naar de zuivelfabriek. Dan kwamen ze in de melkbussen en namen de melkvaarders de broden mee. Dat deden wij niet, vader wilde per sé naar zijn klanten toe. Het kwam ook wel eens voor dat bakker Hans de Jong zoveel in de melkbussen had gestopt dat, wanneer wij aan de deur kwamen, we ook nog eens niets verkochten. Soms kwamen er op een zaterdag wel drie bakkers bij dezelfde klant aan de deur. Bij de families Arendz en Izaak de Haan op het eind van De Blieken kwam dan ook bakker Van Dellen uit Idaard. Of op Cuba kwamen ook de Wartenster- en Earnewâldster bakkers. De concurrentie was toen verschrikkelijk groot. Tijdens de strenge winters gingen we altijd met de grote slee over het ijs naar de klanten, wel vaak met z’n tweeën. We bonden dan een touw voor aan de slee, zodat de tweede man kon trekken. ’s Winters, als het ijs sterk genoeg was en bedekt met sneeuw kwam het paard van boer Douwe Snoek voor de slee. Het venten hield op toen er in de jaren vijftig wegen door het Lage Midden en het Leechlân werden aangelegd en de boerderijen over de weg te bereiken waren. Bij de familie Kroes moesten we nog wel met een schouw over het water en als het ijs sterk genoeg was, gingen we met de auto over. Eens lag er zoveel sneeuw op het ijs dat boer Huisman zijn hulp aanbood om voor ons baan te maken. Wij met de auto achter hem aan. Maar bij de familie Romkema zakten we zo maar door het ijs. Eerst de rechter- en toen de achterkant van de auto. Even lagen we op de zijkant en kon ik vader nog net bij de hand pakken en hem uit de auto krijgen. Vervolgens zakte de auto door het ijs. En wij moesten tussen de schotsen door ‘zwemmend’ naar de kant. Met behulp van takels van de families Kroes en Romkema heeft de tractor de auto letterlijk weer ‘boven water’ gekregen. Zin in Verse broodjes of lekker gebak? kom naar onze winkel in de hoofdstraat! Marten Boonstra De Echte Bakker Buorren 14, Akkrum | T. (0566) 652196 Hoofdstraat 66, Grou | T. (0566) 621570 info@broodbanket.frl www.broodbanket.frl 29 cultuur/historie

‘Echte’ bakkers al eeuwen in Grou Ook in families verandert het een en ander Al meer dan 175 jaar is Bakkerij Andringa een begrip in Grou en omstreken. Een overname voelt dan ook deels als een einde van een tijdperk, maar neef Marten Boonstra is de samenwerking aangegaan en de bakkerij blijft in de familie en in Grou. Terug naar de roots. Andries en Cobie Andringa: “Wij namen destijds het roer over van Andries zijn ouders, die de bakkerij veertig jaar hadden gerund”. Zelf stonden ze ook al meer dan dertig jaar in de zaak. Het team van Bakkerij Andringa heeft decennia lang gezorgd dat haar klanten werden voorzien van ambachtelijke bakkersproducten. Marten Boonstra: “Het is prachtig dat we de winkel van bakkerij 30 Andringa in Grou kunnen overnemen. Met de overname is er weer sprake van een bakkerij Boonstra in Grou. Mijn overgrootvader heeft namelijk ongeveer honderd jaar geleden ook een bakkerij gehad in Grou.” Echte Bakker Marten Boonstra draait al jaren mee in de top van de Echte Bakkers. In 2019 is hij uitgeroepen tot Beste Echte Bakker van Fryslân en hij valt regelmatig in de prijzen met zijn producten. De liefde voor het vak en de heerlijke recepten zijn overgedragen van vader op zoon. Al meer dan 300 jaar. Met trots is en blijft er een “Echte” bakker in Grou waar de lekkerste broden, het suikerbrood en de vele typisch Friese lekkernijen kunnen worden gehaald, voor op de boot, thuis of in de picknickmand.

Kunst in Grou Loop langs kunst in de openbare ruimte van Grou. De site leeuwardeninbeelden.nl (selecteer bij wijk Grou) bevat achtergrondinformatie over een selectie Grouster kunstwerken en de maker. 2 1 Hoofdstraat 1 De Baanveger Brons, Marmer 1991 Beeldhouwer Karianne Krabbendam Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de IJswegencentrale geschonken aan de Grouster bevolking in opdracht van de voormalige gemeente Boarnsterhim. 2 Halbertsma’s Plein De Kuiper Baksteen, brons 1991 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 1 Dit kunstwerk is een geschenk van de familie Halbertsma, gemaakt ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de Halbertsma Fabrieken. 31 cultuur/historie

4 5 3 8 6 7 9 11 12 10

3 Burstumerdyk 5 De Leerling Brons, zandsteen 1978 Beeldhouwer Suze BoschmaBerkhout 4 Suderkade De Leugenbank Baksteen, brons, hardsteenplaat 1986 Beeldhouwer Karianne Krabbendam De leugenbank is een van oudsher bestaande benaming voor een lokale plek waar bewoners samenkomen om nieuwtjes uit te wisselen. Twee oude mannetjes zitten op zo’n bank en praten over een verleden dat ze allebei kennen en waar hun belangstelling voor het grootste deel ligt. 5 Nieuwe Kade 1 Drie Zeilers Brons, graniet, hout1988 Beeldhouwer Karianne Krabbendam Dit kunstwerk is gemaakt ter gelegenheid van het 140-jarig bestaan van Koninklijke Zeilvereniging Oostergo. 6 Stationsweg 1 Fan Bûgjen Frjemd Zandsteen 1947 Beeldhouwer Arjen Goodijk Dit stenen monument is opgericht ter nagedachtenis aan de tien inwoners van Idaarderadiel die gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld. Onder de jaarmarkering 1940-1945 valt (vertaald) vanuit het Fries te lezen: “Gevallen in de strijd tegen onrecht en slavernij”. Op de onderzijde van het monument staat “fan bûgjen frjemd” (het buigen was hen vreemd) dat voorkomt in het Friese volkslied en geïnterpreteerd kan worden als “nooit door de knieën”. 7 Jongema 6 Fisken Beton, keramiek 1967 Beeldhouwer Chris Fokma Het kunstwerk is in 1967 in opdracht gemaakt van de gemeente Idaarderadiel, voor bij de openbare Master Wielsma school in Grou. Het kunstwerk werd na afbraak van de oude school in 2012 geplaatst voor de nieuwe school. 8 Rotonde Grou Stationsweg Foar de Wyn Cortenstaal 2018 Beeldhouwer Pieter Piersma Het kunstwerk is gemaakt van cortenstaal naar ontwerp van een houten beeld van zeilschool/ jeugdherberg-vader en beeldend kunstenaar ‘Heit’ Pieter Piersma uit Heeg (1916-1993). Het heeft als titel Foar de Wyn. 9 Halbertsma’s Plein 4 Gedenksteen Joost en Eeltje Halbertsma Natuursteen 1875 Beeldhouwer Willem Molkenboer De gedenksteen voor Eeltje Halbertsma is onthuld op 13 oktober 1875 tijdens de algemene vergadering van het “Selskip foar Fryske Taal en Skriftekennisse”, dat het initiatief tot dit gedenkteken genomen had. De onthulling van de steen voor Joost Halbertsma volgde een paar jaar later, op 28 mei 1879, eveneens tijdens een jaarvergadering van het Selskip. 10 Meersweg 16 In de Zon Natuursteen 1987 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 11 Stationsweg 1 Dr. Eeltsje Halbertsma Zandsteen 1904 Beeldhouwer Johannes Schröder De drie broers Joost, Eeltsje en Tsjalling Halbertsma brachten in 1822 het boek de Lapekoer uit, met als inzet Friezen te enthousiasmeren voor het lezen en schrijven in hun eigen taal. Al snel volgden meerdere boeken en bundels, waarvan meerdere tot de Friese klassiekers behoren. Volksliteratuur. Vooral de proza en met name de poëzie van Eeltsje Halbertsma was populair. Om hem te eren kwam er in 1904 een beeld van hem op initiatief van het ‘Selskip foar Fryske Taal en Skriftekennisse’. Het opschrift leest: “Oan Dr Eeltsje Halbertsma – Ljeaf bliuw ûs Fryske tael en liet”. 12 Hoek Hellingshaven Skûtsje it Doarp Grou Brons, natuursteen 2001 Beeldhouwer Karianne Krabbendam Grou heeft in het verleden meermaals de Skûtsje wedstrijd SKS gewonnen. Om dit te vieren tezamen met het feit dat Grou het eerste SKSkampioenschap in de 21e eeuw heeft gewonnen. 13 Oedsmawei 32 Zonder Titel Beton. Hardsteen, plaatstaal 1996 Beeldhouwer Gjalt Blaauw Het kunstwerk staat op een soort landtong voor het gebouw van Rijkswaterstaat. Het bestaat uit twee objecten die in de verte doen denken aan rokende fabriekspijpen. Meer info? Filter op ‘Grou’ op: www.leeuwardeninbeelden.nl 33 cultuur/historie

Ook adverteren of advertorial? Mail naar grouaktief@hotmail.com

14 Burstumerdyk Zonder Titel Beton 1993 Beeldhouwer Cobi Doevendans Deze wandplaquette is op 10 maart 1993 onthuld bij de opening van het aquaduct door toenmalig Minister van Verkeer en Waterstaat Hanja Maij Weggen. 15 Stationsweg 1 Zonder Titel Zandsteen 1942 Beeldhouwer Tjipke Visser Het raadhuis is ontworpen door A.J. Kropholler. Aan de randen van het bordes (maar ook in het gebouw) zijn verschillende decoratieve beelden en ornamenten aangebracht. De leeuwen dragen het wapen van Fryslân en van Nederland. De vissen verwijzen naar het wapen van Grou. 13 14 15 35 cultuur/historie

Musea in Grou Hert fan Fryslân Leer Fryslân kennen, begin in Grou! Wetter (Water) Water: misschien wel het meest kenmerkende wat Fryslân te bieden heeft. Dat geldt zeker in Grou, dat lange tijd alleen over water bereikbaar was. Het motto ‘Leven en Overleven met water’ is hier op haar plaats. In de expositie ‘Wetter’ 36 wordt dit van alle kanten belicht: het ontstaan van het dorp, skûtsjesilen, scheepsbouw, zeilmakerijen, watervogels, schaatsen, waterrecreatie en schilderijen met zicht op Grou vanaf het water. Luister naar de vogelgeluiden, kijk naar foto’s en filmpjes van vroeger en nu. Voel je onderdeel van het prachtige Grou in het Friese waterland. Bewonder replica’s van het Grouster Skûtsje en de Grouster Schouw, die in 2020 al 85 jaar(!) door de GWS verenigingsleden gevaren wordt. En niet te vergeten: mis de schedel uit de 7e eeuw niet! In 2018 in een boomkistgraf op het

Halbertsma’s Plein gevonden en na gedegen archeologisch onderzoek sindsdien weer terug in Grou. De gebroeders Halbertsma In dit dorp hoort ook het verhaal thuis van de gebroeders Halbertsma; de nationaal en internationaal beroemdste inwoners van Grou. En dat is niet voor niks. Joost, Eeltje en Tjalling zijn vooral bekend als de schrijvers van Friese gedichten, liedteksten en verhalen. Daarmee zorgden zij voor een opwaardering van de Friese taal. De vierde broer Binnert, was bakker en koopman. Zijn kleinzoon stichtte in 1891 de Halbertsma Houtfabriek, waar in de 20e eeuw veel mensen uit Grou en ruime omgeving werkten. Een van de herinneringen wordt in het museum levend gehouden door het geluid van de originele ‘stoomfluit’ van de fabriek. Pronkjen ‘Pronkjen’ omvat een flinke collectie porselein, goud, zilver, sieraden en textiel, vaak afkomstig uit schenkingen of in bruikleen van particulieren. Het legaat van Atje Gaastra was in 1956 zelfs de aanleiding om het museum –toen nog gemeentemuseum– te stichten. Architect Kropholler en de bouw van het Raadhuis in oorlogstijd (1941-1942) Omdat het museum gevestigd is op de benedenverdieping van het monumentale voormalige raadhuis, is een kleine expositie ingericht over het werk van Alexander J. Kropholler (1881-1973), de architect van dit gebouw uit 1942. Speciaal in dit jaar, van de viering van 75 jaar Vrijheid, wordt meer over de bouw en van de functie in oorlogstijd getoond. Zo zaten in de 2 politiecellen verzetsstrijders en onderduikers tot hun verhoor opgesloten. Op afspraak (06-14475212) kan een groep een rondleiding doen en o.a. de voormalige raadzaal, die nog steeds dienst doet als trouwzaal, bewonderen. De buitenrondleiding is altijd mogelijk na bezoek aan het museum en is gratis verkrijgbaar. Sint Piter Behalve door de Halbertsma’s en het Skûtsjesilen is Grou vooral bekend om Sint Piter en Swarte Pyt. Sinterklaas bezoekt Grou niet in december, maar Sint Piter en wél in februari. Sint Piter is genoemd naar de beschermheilige van de vissers, Petrus, met op 21 februari zijn naamdag, dus pakjesavond. Het gehele jaar kennismaken met Sint Piter met behulp van beeldmateriaal, informatie over de herkomst van deze traditie die tot immaterieel erfgoed behoort, en er zijn natuurlijk Sint Piter-spelletjes te spelen. Tijdelijke expositie Grou en omgeving in de Tweede Wereld Oorlog – 75 bevrijding – Dit jaar ook aandacht voor Grou en omgeving in oorlogstijd. Het verzet, het dagelijks leven in de oorlog van 1940 - 1945. Welke rol speelde het in oorlogstijd gebouwde en door de Grüne Polizei gebruikte raadhuis? Kon Sint Piter nog naar Grou komen? Konden de jaarlijkse zeil- en schaatswedstrijden doorgaan? Een leestafel en een kleine maar fijne expositie geven hierop antwoord. Puzzel- en speurtochten binnen en buiten Speciaal voor kinderen vanaf 7-12 jaar is er een puzzeltocht ‘Lytse Eeltsje’. Deze tocht neemt je mee naar het Grou van 1810. Of koop één van de Doe-bladen in het museum, onder andere rond de ‘Kistjes en Kastjes van Joost Halbertsma’. Trouwens, ook voor ouders interessant. Rondleidingen Voor groepen en individuen is een rondleiding in het museum en/ of dorpswandeling met gids een aanrader. Informeer bij het museum of bij het IPG naar de verschillende mogelijkheden. (Cadeau)TIP Het museum en de Commando-post BB-bunker hebben een combikaart, waarmee tegen gereduceerd tarief beide musea op een zelf gekozen moment bezocht kunnen worden. Beleef de rijke historie van Grou en kom alles te weten over typisch Friese en Grouster thema’s in museum Hert fan Fryslân Meer informatie: www.museumhertfanfryslan.nl info@museumhertfanfryslan.nl 0566 623 911 / 0566 624 099  hertfanfryslan Geopend van: woe t/m zo van 13.00 – 17.00 uur. december t/m maart gesloten Voor exposities en dorpswandelingen zie de Grou Agenda 37 cultuur/historie

De Bunker Commandopost Grou Weleens in een echte bunker geweest uit de tijd van de Koude Oorlog? Dat kan in Grou! De Bunker is namelijk de grootste Bescherming Bevolking Commandopost van Nederland met museumstatus. Koude Oorlog De Commandopost van de voormalige Bescherming Bevolking – in de volks mond ‘de Bunker’ genoemd – is midden jaren zestig van de vorige eeuw gebouwd. In de tijd van de Koude Oorlog die niet alleen heel Nederland, maar de hele wereld in haar greep hield. Uniek in Nederland. De Bunker is uniek vanwege de vier aparte commando structuren. Deze hadden als doel om de provincie te kunnen blijven besturen na een mogelijke atoomaanval op de vlieg basis Leeuwarden. De Bunker heeft een oppervlakte van 1100 m2 groot en is zo ingericht dat hier 150 mensen twee weken lang konden leven en werken. Welkom in de jaren 60 Bezoek de Commandopost Grou en waan je terug in de jaren zestig van de vorige eeuw. Historische auto’s Bezoek adres: Burstumerdyk 1, Grou www.museumbeschermingbevolking.nl cop-grou@museumbeschermingbevolking.nl  CopBBGrou Geopend van: iedere 1ste zondag van de maand van 11.00 – 15.30 uur (december gesloten) In juli – augustus ook geopend op woe t/m vr van 13.00 – 16.00 uur Voor exposities en activiteiten zie de Grou Agenda 38 uit die tijd en zelfs een authentiek stuk Berlijnse Muur maken het plaatje helemaal compleet. Rondleiding Een rondleiding duurt gemiddeld een uur en maakt uw bezoek meer dan waard. De instaprondleidingen tijdens de open dagen zijn gratis (exclusief museum entree) reserveren is niet nodig. Buiten de open dagen zijn er ook rondleidingen mogelijk voor groepen, scholen en zakelijke evenementen. Deze kunt u boeken via het reserveringsformulier op de website. Betaling is contant, pinnen is helaas (nog) niet mogelijk. (Cadeau)TIP Het museum en de Commando-post BB-bunker hebben een combikaart, waarmee tegen gereduceerd tarief beide musea op een zelf gekozen moment bezocht kunnen worden.

Mineralogisch Museum Grou Een schat aan mineralen en gesteente! De aarde waarop wij leven – wie is daar nu niet in geïnteresseerd? Maar weet u dat er onder de grond een prachtig kleurenspel aanwezig is? Diep onder de huizen, wegen en weilanden bevindt zich een schat aan mineralen en gesteenten met de mooiste kleuren en vormen! In de bergen kunnen we deze mineralen en gesteenten van dichtbij bekijken en aanraken. Het is ongelooflijk dat de natuur zoiets moois kan maken! De mooiste voorbeelden hiervan zijn in het museum te bewonderen. De mineralen en gesteenten nemen u mee in de fascinerende wereld onder onze voeten! Vitrines vol met prachtig gekleurde mineralen; sommigen geven zelfs licht in het donker! Voor jong en oud, voor elk wat wils. De jongere bezoekers kunnen puzzelen in het zand of een speurtocht maken. En op de museumzolder kan de opgedane kennis getest worden. U bent van harte welkom! Voor de liefhebber is in de winkel een keur aan ruwe en gepolijste mineralen als bewerkte mineralen en sieraden te koop. Bezoek adres: Leechlân 22, Grou www.mineralengrou.nl museum@mineralengrou.nl 0566 623 636 Openingstijden juli t/m oktober 1 juli t/m 31 augustus: di t/m zo van 11.00-17.00 uur 1 september t/m 30 oktober: za en zo van 11.00-17.00 uur Toegangsprijzen v.a. 15 jaar € 3,- en kinderen tot 15 jaar € 1,50 39 cultuur/historie

De Kerken in Grou De Sint Piterkerk 12e eeuwse beeldbepalende kerk, gesticht als Katholieke Parochiekerk Bij de stichting van deze kerk speelde de Bisschop van Utrecht een belangrijke rol. De apostel Petrus werd in Utrecht bijzonder vereerd. Reeds in 1045 werd hier de SintPietersbasiliek gewijd. Ook Grou kreeg als patroon Sint-Pieter, in het Fries “Sint-Piter”. Dit is waarschijnlijk de reden waarom deze kerk (uit 1180) één van de oudste maar tevens ook één van de grootste dorpskerken is van Friesland. Na de Reformatie in de zestiende eeuw is de kerk en kerkgemeenschap protestants geworden. De toren is rond 1430 los van de kerk gebouwd en rond 1520 “vastgezet” aan de kerk. Na de Tachtigjarige Oorlog is tussen 1648 en 1700 veel veranderd aan de kerk. Bijvoorbeeld de ramen in de zuidelijke muur die vervangen zijn door grote gotische ramen. Rechtspraak In Grou werd ook recht gesproken. Het koor was na de Reformatie in 1580 buiten gebruik en werd in 1653 door een hoge muur van de kerk afgesloten. Het kreeg 40

de bestemming van Rechthuis van de Grietenij Idaarderadeel (1650-1830). De Grietenijen waren, behalve bestuurscentra vooral rechtsgebieden. Het hoofd de Grietman, was rechter over kleine civiele zaken en lichte misdrijven. Ernstige zaken kwamen voor het Hof van Leeuwarden. De rechtspraak in Grou gebeurde alleen niet altijd op de daarvoor bedoelde plaatsen. Vaak was de herberg ‘het toneel’ van de rechtspraak en dat pikten de Friese Staten niet. Grietman, Carel van Roorda, werd hierop aangesproken en dat was de reden dat het koorgedeelte van de kerk werd omgebouwd tot Rechthuis. Met op de verdieping de Rechtkamer en ondergronds de gevangenis in de duistere crypte uit de begintijd van de kerk. Rechtszittingen moesten destijds worden aangekondigd met klokkengelui. Vandaar dat Carel van Roorda het klokkentorentje op het koor liet bouwen. Uiteraard voorzien van zijn naam, wapen, wapenspreuk en het jaartal 1653. In het vaantje op het torentje zit nog altijd het Van Roorda familiewapen. Omstreeks 1832 verloor het Rechthuis z’n functie. Het orgel Reeds vóor de Reformatie beschikte de kerk van Grou over een klein muurorgel. In 1654 bouwde orgelbouwer Willem Meynderts een groot orgel, het muurorgeltje werd daarbij eveneens ingezet (als ‘rugpositief’). Het had drie klavieren en een aangehangen pedaal. De orgelkast werd volgens opschrift gemaakt door Pieters Kistemaker en droeg het jaartal 1655. Het orgel stond aan de westzijde op de nog aanwezige galerij, waar nu zitplaatsen zijn. In 1853 werd dit orgel vervangen. Aan de oostzijde kwam een nieuwe galerij, ondersteund door twee gemarmerde Toskaanse zuilen en daarop een nieuw en groot orgel, gebouwd door L. van Dam & Zn., de derde generatie Leeuwarder orgelbouwers Van Dam. Het is een mechanisch orgel met 23 stemmen, verdeeld over twee klavieren en een vrij pedaal. Het orgel was in 1908 in stemming zwart gelakt en kreeg in 1992 zijn oorspronkelijke mahoniekleur weer terug. Op het orgel staan beelden. Allegorieën voor Godsdienst, Godsvrucht en Waarheid. Activiteiten Op het prachtige Van Dam orgel worden vaak orgelconcerten gespeeld en gastorganisten uitgenodigd. De agenda en andere activiteiten kunt u terugvinden in de Grou Agenda. Bezoek adres: Kerstraat 1, Grou www.sintpiterkerk.nl nieuws@sintpiterkerk.nl 0566 623 63 Openingstijden juli t/m oktober: 1 juli t/m 31 augustus op: di t/m zo van 11.00-17.00 uur 1 september t/m 30 oktober op: za en zo van 11.00 – 17.00 uur Toegangsprijzen: v.a. 15 jaar € 3,- en kinderen tot 15 jaar € 1,50 41 cultuur/historie

Doopsgezinde Vermaning (Schuilkerk) Misschien wel het best bewaarde geheim van Grou In Grou ontstond tussen 1550 en 1580 een Doopsgezind kerkgenootschap dat de leer van Menno Simons aanhing en werd in 1659 een kerk gesticht. In de Broederschap ontstonden langzamerhand twee stromingen, aan de ene kant een vrijzinnige richting van de Waterlanders (Lamisten), de gegoede burgerij en aan de andere kant de Vlamingen (Zonisten), meest eenvoudige burgers en boeren uit de omtrek van Grou. Deze kerk werd in 1659 gebouwd als schuilkerk achter een woonhuis aan de Hoofdstraat 44. Naam Het Grote Huis. Het was het onderkomen van de Waterlandse doopsgezinden. In 1696 ontstond in Grou een gemeente van Vlaams doopsgezinden. Zij bouwden een vermaning aan de huidige Fermanjesteech. Deze vermaning kreeg de naam van Het Kleine Huis. Beide groepen verenigden zich uiteindelijk in 1929 Het Grote Huis werd afgebroken en daarvoor in de plaats verrees in 1829 een nieuwe vermaning. De nieuwe kerk aan de Hoofdstraat kreeg weer de vorm van een schuilkerk, hoewel dit eigenlijk niet meer nodig was, want sinds de Napoleontische tijd was er vrijheid van Godsdienst. Het uithangteken boven de poortvormige ingang met Zon en Lam duidt nog op de hereniging van de eerder genoemde twee groepen. De kerk centraal gelegen in de Hoofdstraat, loop je zomaar voorbij. Het is een schuilkerk en vanaf de straatzijde ziet deze eruit als elk ander pand. Eenmaal binnen wacht een verrassing: een mooie ontvangstruimte met daarachter een prachtige kerk. Toonbeeld van een Doopsgezinde Vermaning, met een prachtig orgel. De achterkant van de kerk grenst aan de Gedempte Haven. Vroeger was dit een open vaarwater en de kerkgangers die per boot kwamen, konden hier afmeren en via de achteringang naar binnen. Het orgel Tot aan 1872 deed een voorzanger dienst. In dat jaar werd er een orgel aangekocht, gebouwd door de gebroeders Adema te Leeuwarden. Het had elf stemmen, één manuaal en aangehangen pedaal. In 1920 werd het instrument door Bakker en Timminga gerestaureerd en uitgebreid tot een twee-klaviers orgel met 12 stemmen. In 1991 tenslotte had de laatste grote restauratie plaats door Hendriksen en Reitsma uit Nunspeet. Het orgel heeft een romantische klankkleur en leent zich daarom uitstekend voor kerk- en koorzangbegeleiding, maar ook voor solospel en voor een klein instrumentaal ensemble. Bezoek adres: Hoofdstraat 44, Grou www.dgmidfryslan.doopsgezind.nl Openingstijden: 4 juli t/m 12 september: Iedere woensdag en zaterdag van 13.30 – 17.00 uur Tijdens de wekelijkse diensten ben je ook altijd van harte welkom op zondag om 10.00 uur

Stifting Grou De stichting is opgericht in 1965. De stichting heeft als doel het dorpseigene van Grou en de band tussen de Grousters in stand te houden en te steunen. De belangrijkste wijze waarop dat gebeurt is door vier avonden in de herfst en winter te organiseren. Deze avonden zijn altijd op de 1e donderdag van december, de 3e de 1e donderdag van maart. De avonden vinden plaats in de grote zaal van Hotel Oostergoo en worden altijd druk bezocht. Op iedere avond komt er een spreker en de onderwerpen zijn heel divers, maar altijd met een link naar ons geliefde dorp. Thema’s die het afgelopen seizoen aan bod kwamen waren o.a. een vertoning van vele oude foto’s en ansichtkaarten, de jeugdjaren van een voetbalcoach in Grou, de geschiedenis van de ijzerfabriek, een kleine kwis en een familieverhaal. Ook steunen wij het uitgeven van boeken of andere publicaties die gaan over Grou en of de Grousters. U bent van harte welkom. Onze eerstvolgende avond is op donderdag 5 november a.s. De toegang is € 6,- (incl. koffie) maar u kunt de stichting ook steunen voor € 10,per jaar. donderdag van november, de 2e donderdag van januari en Bezoekadres: Pr. Beatrixweg 1 9001 JM Grou 06 51 12 36 21 Data Stifting Grou Donderdag 5 november 2020 Donderdag 10 december 2020 Donderdag 21 januari 2021 Donderdag 4 maart 2020 Op zijn 11 en 30ste Wist je dat dit van origine een typische Friese uitdrukking is! De bestuurders van de 11 steden en de grietmannen van de 30 grietenijen in Friesland vormden een raad die bekendstond om de trage wijze van besluitvorming. Vandaar de uitdrukking ‘op z’n elfendertigst’. In 1851 werd de naam grietenij vervangen door gemeente en werden grietmannen burgemeesters. cultuur/historie

• Haveninformatie • Watersport voor iedereen! • Vaarregels • Brugtijden & Brugseinen • De Marrekrite • De Watersport App • Zeilen · KWV Frisia · GWS Grou 85 jaar • MS Markol • SUPpen in Grou • Roeien in Grou • Het Vis eldorado de watersport

Haveninformatie De 4 gemeentelijke jachthavens Grou Wij heten je van harte welkom in de 4 gemeentelijke havens van Grou. Als bezoeker kun je in de 4 verschillende gemeentelijke havens afmeren. De Pikmeerhaven, de Hellingshaven, de Nieuwe Kade en de Suderkade. Het centrum van Grou bevindt zich in het midden van deze 4 havens op directe loopafstand. Op de steigers vind je voorzieningen voor elektriciteit, water en afval. De Pikmeerhaven In het Havenhûs (Meersweg 9a) vind je de sanitaire voorzieningen. Geopend voor passanten van de gemeentehavens, de toiletten zijn alleen via een toegangscode te gebruiken. Deze code vind je terug op je betalingsbewijs. De sanitaire voorzieningen van het Zeilcentrum behoren niet tot de gemeentelijke faciliteiten. Deze zijn geopend van 07.00 – 22.00 uur en ontvang je indien gewenst hiervoor een toegangscode, kosten gebruik van de douches € 1,Het afval kan worden gestort in één van de recreatieve afvalcontainers op diverse plekken in en rondom de haven. De Hellingshaven Een beschutte haven voor ongeveer 40 boten met een maximale lengte van 12 meter. Let op! Op dit moment wordt hier gebouwd. In de Hellingshaven bevinden zich aparte toiletten, de dichtstbijzijnde douches vind je in het Havenhûs en onder de muziektent op het Halbertsma’s Plein, geopend (in de maanden juni, juli en augustus) van 07.00 – 22.00 uur, daarna zijn de toiletten gesloten. Het afval kan worden gestort in één van de recreatieve afvalcontainers in de haven. De Nieuwe Kade Met zicht op de Sint Piterkerk, ligt u in het oude centrum van Grou. De dichtstbijzijnde sanitaire voorzieningen vindt u onder de muziektent op het Halbertsma’s Plein. Het afval kan worden gestort achter de houten schutting op de steiger in de recreatieve afvalcontainers. De Suderkade Met zicht op de Sint Piterkerk, ligt u in het oude centrum van Grou. De dichtstbijzijnde sanitaire voor - zieningen vindt u onder de muziektent op het Halbertsma’s Plein. Het afval kan worden gestort achter de huizen aan de Suderkade, bereikbaar via de doorgang tussen de twee huizenblokken. Vuilwaterafvoer Mogelijkheden voor het legen van de vuilwatertank kan aan de FRO-kade in de Hellingshaven en bij steiger C in de Pikmeerhaven. De groene leenfiets Voor onze passanten hebben we de groene leenfiets klaarstaan. Deze kunt u gebruiken voor een ritje naar de apotheker, de bibliotheek of het station. Een extra service van onze havenmeesters, vraag hun naar de mogelijkheden. Havengeld, watertoeristenbelasting en voorzieningen Na aankomst kunt u zich vanaf 14.00 uur melden op het havenkantoor, de havenmeester komt ook bij u langs. Het liggeld voor een overnachting is € 1,40 per meter. De kosten voor stroom, water en sanitaire voorzieningen zijn in het havengeld verwerkt. Behalve bij gebruik van douches in het Zeilcentrum (€ 1,-) Uit veiligheidsoverwegingen vragen wij te betalen met pinpas, creditcard of via de betaalApp op uw eigen telefoon (als u uw bankzaken regelt via uw telefoon). De toegangscode voor de gemeentelijke sanitaire voorzieningen, staat op het betalingsbewijs. Stel u op de hoogte van het havenreglement, welke in het Havenhûs te raadplegen is. ‘t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou M: +31 (0) 6 51 35 12 98 E: havenmeestergrou@outlook.com Openingstijden 1 april tot 1 juni & 1 sept tot 1 nov 08:30 - 10:00 en 14:00 - 19:00 1 juni tot 1 sept 08:30 - 11:00 en 14:00 - 20:00    havengrou 46

WatersporT Havenynformaasje De 4 gemeentlike jachthavens Grou Wy hjitte jim fan herte wolkom yn de 4 gemeentlike havens fan Grou. As besiker kinst yn de 4 gemeentlike havens oanlizze. De Pikmarhaven, de Hellingshaven, oan de Nieuwe Kade en de Suderkade. It sintrum fan Grou leit yn it midden fan dizze 4 havens op in kuierke ôfstân. Op de steigers binne foarsjennings foar elektrisiteit, wetter en ôffal. De Pikmarhaven Yn it Havenhûs (Meersweg 9a) fynst de sanitêre foarsjennings. Iepen foar passanten yn de gemeentehavens, de toiletten binne allinnich fia in tagongskoade te brûken. Dizze koade fynst werom op dyn oernachtingsbewiis. De sanitêre foarsjennings fan it Zeilcentrum hearre net ta de gemeentlike fasiliteiten. Dizze binne iepen fan 07.00 – 22.00 oere en ast wolst krijst hjirfoar in tagongskoade, kosten gebrûk fan de dûsen € 1,-. It ôffal kin stoarten wurde yn ien fan de rekreative ôffalkontainers op ferskate plakken yn en rûnom de haven. De Hellingshaven In smûke haven foar sawat 40 boaten mei in maksimale lingte fan 12 meter. Tink derom! Op dit stuit wurdt hjir boud. Yn de Hellingshaven binne aparte toiletten; de dûsen binne it tichtsteby yn it Havenhûs en ûnder de muzyktinte op it Halbertsma ’s Plein: yn de moannen juny, july en augustus iepen fan 07.00 – 22.00 oere, dêrnei binne se sluten. It ôffal kin stoarten wurde yn ien fan de rekreative ôffalkontainers yn de haven. De Nieuwe Kade Mei sicht op de Sint Pitertsjerke, lizze jo yn it âlde sintrum fan Grou. De sanitêre foarsjennings binne it tichtsteby ûnder de muzyktinte op it Halbertsma ’s Plein. It ôffal kin stoarten wurde achter de houten skutting op de steiger yn de rekreative ôffalkontainers. De Suderkade Mei sicht op de Sint Pitertsjerke, lizze jo yn it âlde sintrum fan Grou. De sanitêre foarsjennings, it tichtsteby, binne ûnder de muzyktinte op it Halbertsma’s Plein. It ôffal kin stoarten wurde achter de huzen oan de Suderkade, berikber fia de trochgong tusken de twa huzeblokken. Smoarchwetterôffier Mooglikheden om de smoarchwettertank te leegjen kin oan de FRO-kade yn de Hellingshaven en by steiger C yn de Pikmarhaven De griene lienfyts Foar ús passanten ha we de griene lienfyts klearstean. Dizze kinne jo brûke foar in ritsje nei de apteker, de bibleteek of it stasjon. In ekstra service fan ús havenmeesters, freegje harren nei de mooglikheden. Havenjild, wettertoeristenbelesting en foarsjennings Nei oankomst kinne jo jo fanôf 14.00 oere melde op it havenkantoar, de havenmeester komt ek by jo del. It lisjild foar in oernachting is € 1,40 de meter. De kosten foar stroom, wetter en sanitêre foarsjennings binne yn it havenjild ferwurke. Utsein by it brûken fan dûsen yn it Zeilcentrum (€ 1,-). Ut feilichheidsomtinken wurdt frege om mei de pinpas te beteljen, kreditkaart of mei de betelApp op jo eigen telefoan (as jo de banksaken mei de telefoan regelje). De tagongskoade foar de gemeentlike sanitêre foarsjennings, stiet op it betellingsbewiis. Stel jo op de hichte fan it havenreglemint, dat yn it Havenhûs yn te sjen is. ‘t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou M: 06 5315 1298 E: havenmeestergrou@outlook.com Iepeningstiden: 1 april oant 1 juny & 1 sept. oant 1 nov. 08.30 – 10.00 uur 14.00 – 19.00 uur 1 juny oant 1 sept. 08.30 – 11.00 uur 14.00 – 20.00 uur    havengrou 47

Harbour information The 4 municipal harbours Grou We would like to welcome you to the 4 municipal harbours of Grou. As a visitor you can dock in the 4 different municipal harbours. The Pikmeerhaven, the Hellingshaven, the Nieuwe Kade and the Suderkade. The centre of Grou is located in the middle of these 4 harbours within a short walking distance. On the jetties you will find facilities for electricity, water and waste. The Pikmeerhaven Public sanitary facilities can be found at the Havenhûs (Meersweg 9a). Open to visitors of the municipal harbours, the toilets can only be used via an access code. You will find this code on your receipt. The sanitary facilities at the Sailing Centre are not part of the municipal facilities. The facilities here are open from 7 a.m. tot 10 p.m. and if desired, you will receive an access code, the cost of using the showers is € 1. The waste can be deposited in one of the recreational waste containers at various places in and around the harbour. The Hellingshaven A sheltered harbour for about 40 boats with a maximum length of 12 meters. Caution! Ongoing construction. In the Hellingshaven there are separate toilets, the nearest showers can be found in the Havenhûs and under the bandstand on the Halbertsma’s Plein, open (in the months of June, July and August) from 7 am to 10 pm, after which the toilets are closed. The waste can be deposited in one of the recreational waste containers in the harbour. De Nieuwe Kade With a view of the Saint Piter Church, you are in the old centre of Grou. The nearest sanitary facilities can be found under the bandstand on Halbertsma’s Plein. The waste can be deposited behind the wooden fence on the jetty in the recreational waste containers.. The Suderkade With a view of the Saint Piter Church, you are in the old centre of Grou. The nearest sanitary facilities can be found under the bandstand on Halbertsma’s Plein. The waste can be deposited in the recreational waste containers, behind the house on the Suderkade, accessible via the passage between the houses. Waste water drainage You can empty your waste water tank at the FRO quay of the Hellingshaven and at jetty C in Pikmeerhaven. The green loan bike Use the green bike for free if you need to go a bit further than the town centre. For example, to visit the pharmacy, the library or the station. Ask the Harbour master about the options. Harbour fees, water tourist tax and facilities After arrival, you can report to the harbour office from 2 p.m., the harbour master will also visit you. The costs for electricity, water and sanitation are included in the port dues. Except when using showers in the Sailing Centre (€ 1) For security reasons, we ask you to pay with debit card, credit card or via the payment app on your own phone (if you arrange your banking via your phone). The access code for the municipal sanitary facilities is on the payment receipt. Inform yourself about the port regulations, which can be consulted in the Havenhûs. ‘t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou M: +31 (0) 6 51 35 12 98 E: havenmeestergrou@outlook.com Opening times 1 April to 1 June & 1 Sept. tot 1 Nov. 08.30 – 10.00 hrs 14.00 – 19.00 hrs 1 Juni tot 1 September 08.30 – 11.00 hrs 14.00 – 20.00 hrs    havengrou 48

WatersporT Hafeninformationen Die 4 städtischen Yachthäfen Grou Wir heißen Sie in den 4 städtischen Häfen von Grou herzlich willkommen! Als Besucher können Sie in den 4 verschiedenen kommunalen Häfen festmachen: Den Pikmeerhaven, den Hellingshaven, der Nieuwe Kade und der Suderkade. Das Zentrum von Grou befindet sich in der Mitte dieser 4 Häfen und ist nur einen kurzen Fußweg entfernt. Auf allen Stegen finden Sie Einrichtungen für Strom, Wasser und Müll. Der Pikmeerhaven Sie finden die sanitären Einrichtungen im Havenhûs (Meersweg 9a). Die Toiletten stehen Passanten der städtischen Häfen offen und können nur über einen Zugangscode benutzt werden. Sie finden diesen Code auf Ihrer Quittung. Die sanitären Einrichtungen des Segelzentrums sind nicht Teil der kommunalen Einrichtungen. Diese sind von 7:00 bis 22:00 Uhr geöffnet. Auf Wunsch erhalten Sie hierfür einen Zugangscode. Die Kosten für die Nutzung der Duschen betragen 1 €. Restmülle kann an verschiedenen Stellen im und um den Hafen in einem der Freizeitabfallbehälter entsorgt werden. Der Hellingshaven Dies ist ein geschützter Hafen für ca. 40 Boote mit einer maximalen Länge von 12 Metern. Momentan wird noch gebaut! In Hellingshaven gibt es separate Toiletten. Die nächsten Duschen befinden sich im Havenhûs und unter dem Musikpavillon auf dem Halbertsma-Platz, der (in den Monaten Juni, Juli und August) von 7:00 bis 22:00 Uhr geöffnet ist. Danach sind die Toiletten abgeschlossen. Restmüll kann in einem der Freizeitmüllcontainer im Hafen entsorgt werden. Der neue Kai Mit Blick auf die Saint-Piter-Kirche befinden Sie sich in der Altstadt von Grou. Die nächstgelegenen sanitären Einrichtungen befinden sich unter dem Musikpavillon am Halbertsma-Platz. Restmüll kann hinter dem Holzzaun auf dem Steg in den Freizeitabfallbehältern entsorgt werden. Die Suderkade Mit Blick auf die Saint-Piter-Kirche befinden Sie sich in der Altstadt von Grou. Die nächstgelegenen sanitären Einrichtungen befinden sich unter dem Musikpavillon am Halbertsma-Platz. Restmüll kann hinter den Häusern an der Suderkade, die über einen Durchgang zwischen den beiden Blöcken zugänglich sind. entsorgt werden. Schmutzwasseraustrag Sie können den Abwassertank am FROKai in Hellingshaven und am Steg C in Pikmeerhaven leeren. Das grüne Leihrad Wir halten das grüne Leihrad für unsere Passanten bereit. Sie können dies für eine Fahrt zum Apotheker, zur Bibliothek oder zum Bahnhof nutzen. Dies ist ein zusätzlicher Service von unseren Hafenmeistern; bei Fragen wenden Sie sich an sie und fragen nach weiteren Möglichkeiten. Hafengebühren, Wassertouristensteuer und Einrichtungen Nach der Ankunft können Sie sich ab 14:00 Uhr beim Hafenbüro melden, allerdings kommt der Hafenmeister zu Ihnen. Die Liegeplatzgebühr für eine Übernachtung beträgt 1,40 € pro Meter. Die Kosten für Strom, Wasser und sanitäre Anlagen sind in den Hafengebühren enthalten. Ausgenommen sind die Duschen im Segelcenter (1 €). Aus Sicherheitsgründen bitten wir Sie, ausschließlich Kartenzahlung zu verwenden (Debitkarte, Kreditkarte oder über Ihr Handy, z.B. apple-pay). Der Zugangscode für die kommunalen Sanitäranlagen befindet sich auf dem Zahlungsbeleg. Informieren Sie sich über die Hafenvorschriften, die im Havenhûs eingesehen werden können ‘t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou M: +31 (0) 6 51 35 12 98 E: havenmeestergrou@outlook.com Öffnungszeiten 1. April to 1. Juni & 1. Sept. tot 1. Nov. 08.30 – 10.00 hrs & 14.00 – 19.00 hrs 1. Juni tot 1. Sept. 08.30 – 11.00 hrs & 14.00 – 20.00 hrs    havengrou 49

50

WatersporT Watersport voor iedereen In Grou kan iedereen genieten van de watersport Heb je een eigen boot in het water, dan beschikken wij over veilige haven(s) voor iedere bootlengte. Heb je de boot op de trailer, dan ook ben je van harte welkom. Grou beschikt over drie openbare trailer hellingen (aan de Pr. Wilhelminastraat, aan de Garde Jagerswei bij de Hoflânsbrêge en op het Waterpark Yn’e Lijte). Beschik je zelf niet over een boot, maar wil je toch graag het waterrijke gebied rond Grou ontdekken? Dat kan! Bij de verschillende watersportbedrijven in Grou kun je toer- en visboten, trendy sloepen, zeiljachten en open zeilboten huren. Maar ook suppen en kano’s behoren tot de mogelijkheden. Toch liever langer weg op het water, dan zijn er ook motorjachten te huur van 2 tot 9 personen variërend in lengte van 9 tot 14 meter, voorzien van alle faciliteiten die je wenst, luxe of juist origineel, voor een prachtige vaarvakantie in Friesland startend vanuit Grou. Liever niet zelf aan het roer? Laat je dan varen door aan boord te stappen van een van de rondvaartboten, een praam of zelfs een skûtsje. Watersport is ook ideaal voor een bedrijfsuitje; en voor een teambuildingsdag is Grou de ideale uitvalsbasis. Eerst vergaderen in een van de diverse unieke locaties gevolgd door ontspanning op of aan het water. In Grou is het mogelijk. Van een tochtje aan boord van de lokale beroepsvisser tot fierljeppen, van team-suppen tot onderlinge zeilwedstrijden. Hebben we het niet, dan stellen wij het voor u op maat samen. De mogelijkheden zijn enorm. In het InformatiePunt Grou aan het Halbertsma’s Plein vind je alle informatie van verhuurders, waterkaarten, vaarroutes of vraag de lokale ondernemers naar de vele mogelijkheden. De contact- gegevens vind je achterin dit magazine. Wettersport foar elkenien Yn Grou kin elkenien genietsje fan de wettersport Ha jo in eigen boat yn it wetter, dan beskikke wy oer de feilige haven(s) foar elke boatlingte. Ha jo de boat op de trailer, dan bin jo likegoed fan herte wolkom. Grou beskikt oer trije iepenbiere trailerhellings (oan de Prinses Wilhelminastraat, oan de Garde Jagersweg by de Hoflânsbrêge en op it Wetterpark Yn ‘e Lijte. Hast sels net in boat, mar wolst dochs graach it wetterrike gebiet om Grou hinne ûntdekke? Dat kin! By de ûnderskate wettersportbedriuwen kinst toer- en fiskboaten, trendy sloepen, syljachten en iepen sylboaten hiere. Mar ek suppen, kano ’s hearre ta de mooglikheden. Dochs leaver langer fuort op it wetter, dan binne der ek motorjachten te hier fan 2 – 9 persoanen, fariearjend yn lingte fan 9 oant 14 meter, foarsjoen fan alle fasiliteiten dy ’t je winskje, lúkse of krekt orizjineel foar in prachtige farfakânsje yn Fryslân, begjinne fanút Grou. Leaver net sels oan it roer? Lit dy dan farre en stap oan board fan ien fan de rûnfeartboaten, in pream of leafst in skûtsje. Wettersport is ek ideaal foar in bedriuwsútstapke. Foar in teambuildingsdei is Grou de ideale útfalsbasis. Earst fergaderje yn ien fan de ferskate unike lokaasjes, folge troch ûntspanning op of oan it wetter. Yn Grou is it mooglik. Fan in tochtsje oan board fan de lokale beropsfisker oant fierljeppen, fan teamsuppen oant sylwedstriden oer en wer. Ha we it net, dan stelle wy it foar jo op maat gear. De mooglikheden binne grut. Yn it InformatiePunt Grou oan it Halbertsma ’s Plein is alle ynformaasje fan ferhierders foar hannen, wetterkaarten, faarrûtes of freegje de lokale ûndernimmers nei alle mooglikheden. De kontaktgegevens stean achteryn dit magazine. 51

WatersporT Watersports for everybody In Grou everybody can enjoy the watersport If you have your own boat in the water, we have a safe harbour (s) for every boat length. If you have a boat on a trailer, you are also very welcome.Grou has three public slipways (the Pr. Wilhelminastraat, the Garde Jagerswei near the Hoflânsbrége and on the Waterpark Yn’e Lijte). If you don’t own a boat, but you still want to explore the wetland area around Grou, no problem. You are more than welcome. At several water sports companies in Grou you can rent; tour and fishing boats, trendy sloops, sailing yachts and open sailing boats. Paddle boards and canoes are also available for rent. Should you prefer staying longer on the water, there are also motor yachts for rent for 2 to 9 people, varying in length from 9 to 14 meters, equipped with all the facilities, luxury or standard for a beautiful sailing holiday in Friesland, starting from Grou. We have a suitable boat for every group to have a fantastic time on the water. If you prefer not sit at the helm yourself, step aboard on a cruise boat, a barge or even a skûtsje and enjoy a beautiful day on the water. Water sports offers a great opportunity for a company outing, team building day. Meetings and watersport is a perfect combination. Grou is then the ideal base. Plan your meeting in one of the various unique locations, followed by watersports activity’s. For example; a trip on board of the local commercial fisherman, fierljeppen, team supping or to mutual sailing competitions. If we don’t have it, we will put it together for you. The possibilities are endless. In the Grou Information Point at Halbertsma’s Plein you will find all information from landlords, water charts, sailing routes or ask the local entrepreneurs about the many possibilities. The contact details can be found at the back of this magazine. Wassersport für alle In Grou kann jeder Wassersport betreiben Wenn Sie mit Ihrem eigenen Boot übers Wasser kommen, haben wir die sicheren Häfen für jede Bootslänge. Wenn Sie mit Boot auf dem Anhänger kommen, sind Sie auch sehr willkommen. Grou hat drei öffentliche Slipanlagen (an der Pr. Wilhelminastraat, an der Garde Jagerswei in der Nähe der Hoflânsbrége und am Wasserpark Yn’e Lijte). Haben Sie selbst kein Boot, möchten aber trotzdem das wasserreiche Gebiet um Grou entdecken? Kein Problem! Bei den verschiedenen Wassersportunternehmen in Grou können Sie Touren- und Fischerboote, trendige Schaluppen, Segelyachten und offene Segelboote mieten. Aber auch Paddelboote, Kanus etc. können ausgeliehen werden. Wenn Sie länger auf dem Wasser bleiben möchten, können Sie auch Motoryachten für 2 bis 9 Personen mit einer Länge von 9 bis 14 Metern mieten, die mit allem ausgestattet sind, was Sie wünschen: von bescheiden bis luxuriös ist für jeden was dabei für einen schönen Segelurlaub in Friesland von Grou. Wir haben für jede Gruppe ein passendes Boot, um eine fantastische Zeit auf dem Wasser zu haben. Möchten Sie lieber nicht selbst am Ruder sein? Dann gibt es auch die Möglichkeit auf ein Ausflugsboot zu gehen. Oder man mietet sich ein Praam oder sogar ein Skûtsje (ein begleitetes Boot). Grou ist auch die ideale Basis für Wassersport in der Firma, z.B. für einen Teambuilding-Tag. Man könnte sich zuerst an einem der verschiedenen einzigartigen Orte treffen, dann Entspannung auf oder am Wasser suchen. Eine Reise an Bord eines örtlichen Berufsfischers nach Fierljeppen, vom Teamessen bis zu gegenseitigen Segelwettbewerben. Wenn wir es nicht schon haben, werden wir es für Sie zusammenstellen. Die Möglichkeiten sind enorm; in Grou ist so viel möglich! Am Informations-Punkt Grou am Halbertsma-Platz finden Sie alle Informationen von Vermietern, Wasserkarten, Segelrouten und vieles mehr. Oder fragen Sie die lokalen Unternehmer nach den vielen Möglichkeiten. Die Kontaktdaten finden Sie auf der Rückseite dieses Magazins. 53

De belangrijkste vaarregels “Varen doe je samen” Elk jaar komen veel toeristen naar Grou om te genieten van ons prachtige waterrijke gebied. Het hele jaar door kan worden genoten van de watersport in en rondom Grou, mits er geen ijs ligt uiteraard. Maar in de zomermaanden is sprake van seizoensdrukte op het water. Hierdoor kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Om de veiligheid te vergroten gelden er, net zoals op de weg, ook verkeersregels op het water. Belangrijkste tips! • Begin met een goede voorbereiding! Controleer je schip, de motor, het peil van de olie en koelwater, staat van de accu en voldoende brandstof! • Blijf uit de dode hoek van vrachtschepen (beroepsvaart). Een vuistregel; als je de schipper kunt zien, kan hij jou ook zien. Zij hebben te allen tijde voorrang en kunnen niet (snel) stoppen en zeker niet uitwijken • Zorg dat je rondom goed zicht hebt en kijk regelmatig achterom • Verander niet plotseling van koers • Vaar een duidelijke koers, zodat andere schippers weten wat je doet • Vaar zoveel mogelijk stuurboordwal (rechts) zo’n 2 meter uit de wal • Passeer bruggen en sluizen vlot • Denk om je snelheid in verband met de golven en de eventuele zuiging die het schip of het andere schip veroorzaakt • Anker niet bij bruggen, sluizen en in het midden van vaarwater • Laveren op de hoofdkanalen is niet toegestaan. Op de drukke vaarroutes laveren voorkomen en houd het midden altijd vrij voor de beroepsvaart • Blijf uit de buurt van visnetten. Passeer de netten altijd aan de witte kant van het bord. • Respecteer en bewaar de rust in de natuur- en woongebieden • Zwemmen in de vaargeul, bij bruggen, sluizen en wachtplaatsen is niet toegestaan. • Een vaarbewijs is verplicht voor het besturen van snelle motorboten. Dit zijn alle boten die sneller kunnen varen dan 20 km/u en de vaarbewijsplicht geldt ook voor nietsnelvarende boten langer dan 15 meter • Voor alcohol gebruik gelden dezelfde regels als op de weg. Het maximale promilage is 0,5 54 Varen doe je Samen! www.varendoejesamen.nl info@varendoejesamen.nl    varendoejesamen Wie heeft voorrang? • Goed zeemanschap betekent dat je te allen tijde een aanvaring moet proberen te voorkomen. Dus, ook al heb je voorrang dan kan het zijn dat je wijkt als je ziet dat de ander geen voorrang verleent, door welke omstandigheid dan ook! • Kleine schepen (korter dan 20 meter) moeten voorrang verlenen aan de beroepsvaart, zoals vrachtschepen, passagiersschepen, rondvaartboten, veerponten en sleepboten • Een klein schip mag bij het vertrekken medewerking vragen van een ander klein schip • Het hoofdvaarwater (vaargeul) gaat voor nevenvaarwater. Schepen die stuurboordwal (rechts) houden in het hoofdvaarwater, hebben voorrang op andere schepen, ongeacht de lengte en grootte, m.u.v. de beroepsvaart • (Kleine) zeilschepen gaan voor op (door spierkracht aangedreven vaartuigen) roeiboten/kano’s, suppers, en deze gaan weer voor op (kleine) motorschepen. Dus: Zeil gaat voor spier, zeil en spier gaan voor motor

WatersporT Verkeersborden en brugseinen verplichting de vaarsnelheid te beperken, zoals aangegeven in km/u verboden hinderlijke waterbeweging te veroorzaken verboden te ankeren en af te meren verboden voor zeilschepen beperkte doorvaarthoogte in meters marifoonkanaal voor nautische informatie, bijvoorbeeld kanaal 18 wachtplaats kleine schepen verplicht vóór het bord stil te houden onder bepaalde omstandigheden verplicht bijzonder op te letten in-, uit-, of doorvaren verboden ontmoeten en voorbijlopen verboden verplichting de stuur - boord zijde van het vaarwater te houden Doorvaart verboden Doorvaart gesloten brug toegestaan, tegenliggende vaart mogelijk Doorvaart verboden tenzij de doorvaartopening zo dicht is genaderd, dat stil houden redelijkerwijs niet meer mogelijk is Verboden doorvaartopening Doorvaart gesloten brug toegestaan, tegenliggende vaart mogelijk Doorvaart verboden, wordt aanstonds toegestaan Doorvaart toegestaan

Brugtijden & brugseinen Tijdens het vaarseizoen worden de provinciale bruggen en sluizen van 1 april tot 1 november dagelijks bediend van 09.00 – 19.00 uur. (In juni, juli & augustus tot 20.00 uur) Let op! Dit geldt niet voor alle bruggen. Kijk voor de actuele bedieningstijden op www.fryslan.frl/bedieningstijden of in de watersportApp. Brugseinen • De lichten bij bruggen zijn rood, groen. • Sluit achteraan en wacht uw beurt af • Vaar altijd vlot door • Strijk bij drukke bruggen de zeilen • Volg de aanwijzingen van de brug- en sluiswachters op. Zie bijgaand de belangrijkste brugseinen. Brugbediening op afstand Sommige bruggen worden op afstand bediend met behulp van camera’s. Zorg ervoor dat je je schip binnen het zicht van de camera’s afmeert. Indien er een aanmeldknop aanwezig is, dien je daarop te drukken voor bediening. Anders gaat de brug NIET open. Brêgetiden en brêgeseinen Yn it farseizoen wurde de provinsjale brêgen en slûzen fan 1 april oant 1 novimber dageliks betsjinne fan 09.00 – 19.00 oere (Yn juny, july en augustus oant 20.00 oere). Tink derom! Dit jildt net foar alle brêgen. Sjoch foar de aktuele betsjinningstiden op www.fryslan.frl/ bedieningstijden of yn de wettersport App. Brêgeseinen • De ljochten by brêgen binne read, grien • Slút achter oan en wachtsje jo beurt ôf • Far altyd flot troch • Stryk by drokke brêgen de seilen • Folgje de oanwizings fan de brêge- en slûswachters op. Sjoch tafoege de wichtichste brêgeseinen Brêgebetsjinning op ôfstân Inkelde brêgen wurde op ôfstân betsjinne mei help fan kamera ‘s. Soargje derfoar dat jo jo skip yn it sicht fan de kamera ’s oanlizze. As der in oanmeldknop oanwêzich is, moat je dêrop drukke foar de betsjinning, oars giet de brêge NET iepen. Bridge times & bridge signals During the sailing season, many bridges and locks in Friesland are operated daily from April 1st tot November 1st from 9 a.m. to 7 p.m. (in June, July and August until 8 p.m.). Caution! This does not apply to all bridges. For the current operating times, see www.fryslan.frl/ bediening times or the water sports app. Bridge signals • The lights at bridges are red, green and yellow • Close at the back and wait your turn • Always sail smoothly • Drop the sails at busy bridges • Follow the instructions of the bridge and lock guards. See attached the main bridge signals Remote bridge control Some bridges are controlled remotely by using cameras. Make sure to moor your vessel within view of the cameras. If there is a login button, you must press it for operation, otherwise the bridge will NOT open. Brückenzeiten & Brückensignale Während der Segelsaison vom 1. April bis 1. November werden die Provinzbrücken und Schleusen täglich von 9 bis 19 Uhr (im Juni, Juli und August bis 20 Uhr) bedient. Aber Achtung: Dies gilt nicht für alle Brücken! Die aktuellen Betriebszeiten finden Sie unter www.fryslan. frl/bedieningstijden oder in der Wassersport-App. Brückensignale • ie Lichter an Brücken sind rot, grün und gelb • Schließen Sie auf und warten Sie, bis Sie an der Reihe sind • Segeln Sie immer zügig • Holen Sie die Segel an stark befahrenen Brücken ein • Befolgen Sie die Anweisungen der Brücken- und Schleusenhalter. Siehe auch: beigefügte Hauptbrückensignale Fernbedienung der Brücke Einige Brücken werden mit Kameras ferngesteuert. Stellen Sie sicher, dass Sie Ihr Schiff in Sichtweite der Kameras festmachen. Wenn es eine Anmeldeschaltfläche gibt, müssen Sie diese für den Betrieb drücken, sonst öffnet sich die Brücke NICHT. 56

WatersporT Download de App voor watersporters Speciaal voor alle watersporters in Fryslân is er de ‘Watersport’ App. Deze App biedt allerlei wetenswaardigheden over de watersport in Friesland. Hier vind je altijd actuele brugtijden, Marrekrite ligplaatsen, zwemlocaties, verkeersborden en andere handige informatie. De App is gratis verkrijgbaar voor Apple en Android. Voor meer informatie kun je ook terecht op www.fryslan.frl/watersport waar je ook een uitgebreide watersportbrochure kunt downloaden of ophalen in het InformatiePunt Grou. Varen met een elektrische boot? We hebben in Grou 2 locaties met laadpalen, zie bijgaande kaart of op www.fryslan.frl – waterrecreatie. Download de App foar wettersporters Spesjaal foar alle wettersporters yn Fryslân is der de ‘Wettersport’App. Dizze App biedt ferskate nijsgjirrige saken oer de wettersport yn Fryslân. Hjir fynst altyd aktuele brêgetiden, Marrekrite lisplakken, swimlokaasjes, ferkearsbuorden en oare handige ynformaasje. De App is fergees te krijen foar Apple en Android. Foar mear ynformaasje kinst ek terjochte op www.fryslan.frl/ watersport. Dêr ’t ek in wiidweidige wettersportbrosjuere download wurde kin of him ophelje yn it InformatiePunt Grou. Farre mei in elektryske boat? We ha yn Grou 2 lokaasjes mei laadpeallen, sjoch byfoege kaart of op www.fryslan.frl/ waterrecreatie. Download the Water sports App Water sports enthusiasts in Friesland can make use of the handy ‘Watersport’ App. This off ers all kinds of information about water sports in Friesland. You can find up-to-date information about, bridge opening times, Marrekrite moorings, swimming locations, traff ic signs and other useful information. The App is available for free for Apple and Android. For more information, you can also visit www. fryslan.frl/watersport. You can also download a complete water sports brochure or get this water sports brochure at the ‘InformatiePunt Grou” Sailing with an electric boat? We have 2 locations with charging points in Grou, see attached map or www.fryslan.frl - water recreation. Laden Sie die App für Wassersportler herunter Es gibt die „Watersport“-App speziell für alle Wassersportler. Diese App bietet alle Arten von Informationen über Wassersport in Friesland. Hier finden Sie immer aktuelle Brückenzeiten, Marrekrite (Liegeplätze für das Boot unterwegs in der Natur), Badestellen, Verkehrszeichen und andere nützliche Informationen. Die App ist kostenlos verfügbar für Apple und Android. Weitere Informationen finden Sie auch unter https://www.fryslan.frl/beleidsthemas/ waterrecreatie_3397/ Dort können Sie auch eine umfangreiche Wassersportbroschüre vom InformationsPunkt Grou herunterladen oder bestellen. Segeln mit einem Elektroboot? Wir haben 2 Standorte mit Ladestationen in Grou, siehe Anhang Karte oder unter https://www.fryslan.frl/beleidsthemas/ waterrecreatie_3397/ unter: Kaart laadpalen 57

De Marrekrite Marrekrite, Uw Gastheer in het buitengebied Marrekrite is al 60 jaar hét recreatieschap voor het Friese water en land, met als doel de recreatie in Friesland zo goed mogelijk te ondersteunen. Dit wordt gerealiseerd door op water en op land voorzieningen aan te leggen en te onderhouden. De Marrekrite is de gastheer in het buitengebied. Met een enorm netwerk van ongeveer 36 kilometer aan aanlegplekken, verspreid over circa 300 prachtige locaties in de provincie. Iedere dag wordt aan ruim 3500 schepen een gratis ligplaats in de vrije natuur geboden. Het netwerk van aanlegplekken is uniek in Nederland en zelfs in Europa. Nergens is het zo goed geregeld als in Friesland. En dat al sinds 1957. 58

De Marrekrite vlaggetjes zijn voor € 15 in Grou te koop bij: De Schiffart, het InformatiePunt Grou en Cornelder Scheepstechniek. De contactgegevens vind je achterin dit magazine. Geniet van rust, ruimte en natuur Als recreant mag je drie dagen, na aankoop van het Marrekrite vlaggetje, gratis op een Marrekrite plek liggen. Na die drie dagen vaar je door naar een andere plek, alwaar je weer drie dagen gratis kunt liggen. Houd je je hieraan, dan kunt je eindeloos door onze mooie provincie blijven zwerven. De regels op een rijtje De aanlegplaatsen bevinden zich midden in de natuur. Daarom hier enkele afmeerregels die in heel Friesland gelden met respect voor onze natuur. • Met een Marrekrite vlaggetje mag je max. 3 dagen op dezelfde Marrekrite-plaats liggen. • Vaartuigen mogen niet onbemand worden achterlaten. • Een lekker stuk wandelen en fietsen en dan terugkeren op de boot is natuurlijk uitstekend. • Vaar niet te snel. Hekgolven zijn hinderlijk voor afgemeerde boten. Bovendien lijden de oevers hieronder. • Het is verboden in het riet af te meren. • Respecteer het eigendom van boeren. Privéterreinen s.v.p. niet betreden. Om onze ligplaatsen in de natuur te kunnen behouden, is een goede relatie met onze buren noodzakelijk. • Gooi je recreatieafval in onze vuilcontainers. Deze worden regelmatig geleegd. Er is altijd een container in de buurt. • Open kampvuren zijn verboden vanwege de kans op bosbrand en overlast voor dieren. • Honden welkom, maar wel aangelijnd. • Ruim uitwerpselen (honden en mensen) op. • Het gebruik van radio’s, generatoren en andere apparaten zo afstemmen dat anderen er geen last van hebben. • Barbecues NOOIT op de steigers of op de randen van damwanden zetten. Hier kan het kunststof niet tegen. Graag alleen barbecues op pootjes gebruiken en deze op het gras neerzetten. Zo voorkomen we schade aan de voorzieningen en aan het terrein. 59 WatersporT

60

KWV Frisia Koninklijke Watersportvereniging Frisia KWV Frisia is een actieve watersportvereniging in het hart van Friesland met een basis in de breedtesport. ”Iedereen kan bij Frisia zeilen”. Hier kunnen kinderen en volwassenen leren zeilen en worden watersportactiviteiten georganiseerd voor mensen met een fysieke of mentale beperking. Olympisch kampioene Marit Bouwmeester Net zo leren zeilen als Olypisch Kampioen en meervoudig medaillewinnaar Marit Bouwmeester? Dat kan bij KWV Frisia, daar waar haar zeilenthousiasme begon. Je basiszeildiploma CWO 1 De trainingen van de jeugdcommissie van KWV Frisia bestaan uit het leren zeilen en het wedstrijdtrainen van de jeugd. Het zeilen leren bij Frisia begint met de CWO-opleiding tijdens de jeugdweekenden bij Zeilschool Pean. Dit gebeurt vanaf een leeftijd van 8 jaar. Als het diploma CWO-1 is gehaald kun je mee gaan doen aan de trainingen op vrijdagavond. Deze hebben een meer wedstrijdgericht karakter, en worden gegeven in de Optimist en in de Splash. Zeilen is voor iedereen Zeilen met een beperking , ‘Alles is Mooglik’ Binnen KWV Frisia is de commissie ‘Alles is Mooglik’ (AiM)opgericht. Voor alle leeftijden en op ieder gewenst moment de mogelijkheid bieden om de zeilsport te komen beoefenen, met name voor mensen met een beperking. AiM heeft 7 boten: 3 Hansa 303’s, die zowel door 1 als 2 personen kunnen worden gezeild en 4 Hansa Liberty’s, waarvan 2 met joystick besturing. Meer informatie www.kwvfrisia.nl activiteiten@kwvfrisia.nl wedstrijdzeilen@kwvfrisia.nl jeugdzeilen@kwvfrisia.nl aangepastzeilen@kwvfrisia.nl   kwvfrisia Vanuit het Zeilcentrum kan dit heel goed worden ondersteund. In en rond de accommodatie zijn alle faciliteiten aanwezig zoals een tillift voor in en uit de boot, invalidentoilet en -douche en een botenkraan. “Zeilen is voor iedereen”, is het motto van de Hansa Klasse Koninklijk Zeilvereniging Frisia werd op 28 september 1860 opgericht. Tijdens het 100-jarig jubileum verleende het Koninklijk Huis de vereniging het predikaat “Koninklijk” 61 WatersporT

WatersporT GWS 85 jaar Grouwster WaterSport Het verhaal achter de haven met de kleine bootjes De vereniging Grouwster WaterSport (GWS) is opgericht op 3 januari 1935 om ‘de gewone man’ uit Grou en omgeving aan een betaalbare vaste ligplaats aan het Pikmeer te helpen, om te zorgen voor aanlegmogelijkheden in het buitengebied en om zeilwedstrijden voor ‘eenvoudige bootjes’ te organiseren. De GWS is aangesloten bij het Watersport verbond en telt nu zo’n 500 leden, verspreid over het hele land en zelfs daarbuiten. De GWS is sinds 1936 de klassenorganisatie van de ijzeren GWS-schouwen, met hun karakteristieke spriettuig. De GWS haven Loop van de dorpskern via de Meersweg richting het Theehuis aan het Pikmeer. Dan zie je aan je linkerhand een grasstrook (de Pôle), waar in de winter de bootjes op schragen overwinteren en in de zomer de tentjes op staan. Daarachter de haven bestaande uit drie lange steigers voor veelal wat kleinere bootjes. In 2017 is de haven geheel vernieuwd. De schouw, onmisbaar vervoermiddel tot jaren ‘50 Een schouw was eeuwenlang een onmisbaar vervoermiddel in de waterrijke gebieden van midden Friesland. De postbode, de bakker en iedereen die buiten de dorpen op de boerderijen moest zijn, had een bootje nodig. Er zijn streken bij Grou die pas in de jaren ‘50 de luxe van verharde wegen kregen. Lees elders in dit magazine het prachtige verhaal van Sybren Andringa, bakker en voormalig GWS-schouw-wedstrijdzeiler. De GWS-schouw De vereniging GWS is ook de klassenorganisatie van de karakteristieke GWS-schouwen. Een levendige klassen met meer dan 70 geregistreerde schouwen, waar veel zeilwedstrijden in worden gehouden vooral op de Wijde Ee en het Pikmeer, maar ook bij Heeg, Leeuwarden (Hempens/Teerns) en Langweer. Zeilwedstrijden Altijd is er ook voor het plezier gezeild in werkschepen zoals de schouw en grotere schepen zoals de praam en het skûtsje. Recreatief (een zondagmiddagtochtje met familie of vrienden) of om de snelste te zijn. Om wedstrijden te organiseren en de voorwaarden voor een eerlijke wedstrijd te bepalen, zoals de lengte van het scheepje en het aantal vierkante meters zeil, begon de GWS met het opstellen van regels. De basis werd toen gelegd voor het huidige reglement. De GWS is aangesloten bij het Watersportverbond en is een van de grootste watersportverenigingen van het land. Kunstwerk Ter ere van de nieuwe haven in 2017 is een fraai kunstwerk gemaakt. Dit prachtige kunstwerk stelt de rondspanten voor van een (zeil-)schip, gemaakt door beeldend kunstenaar Ids Willemsma, zelf lid van de GWS en een groot zeilliefhebber van de traditionele boten van deze omgeving. Dus ook van de GW- schouw. Jubileum 85 jaar GWS Op eerste pinksterdag, zondag 31 mei, zal het Jubileumfeest plaats vinden. Op de Pôle, waar in de winter de bootjes op schragen overwinteren, zal een feesttent staan. Er kan dan een rondvaart gemaakt worden op salonboot De Gaasterland, deelgenomen aan de puzzelvaartocht en meegedaan aan de zeilwedstrijden. In de tent is in de ochtend om 10 uur, tijdens lunchtijd, en na 16 uur alle tijd voor jong en oud om te vieren dat de GWS na 85 jaar springlevend is. Meer informatie: www.grouwsterwatersport.nl info@grouwsterwatersport.nl 0566 622 852  klassecommissiegws  gws schouw 63

Info                       06-533 18 760 supawaygrou.nl ItPoartehus antiek & brocante Gratis advies en taxatie! In deze tijd is opruimen best fijn, maar dan komt de vraag: ‘is het kunst of is het kitsch’? Stuur duidelijke foto’s naar nienhuis@xs4all.nl of via Facebook en ontvang GRATIS ADVIES. Hoofdstraat 108, 9001 AP Grou | 06-533 908 89 ONTDEK FRIESLAND VANAF HET WATER ERVAAR ONZE FLUISTERSTILLE SLOEPEN - WWW.SLOEPHURENGROU.NL TEL. 0566-744044 E-MAIL. INFO@SLOEPHURENGROU.NL YN’E LIJTE 1 GROU

WatersporT MS Markol Stichting Gehandicapten Watersport Grou De Stichting Gehandicapten Watersport Grou stelt zich ten doel het, zonder winstoogmerk, bevorderen van watersport gebonden recreatie in Friesland voor mensen met een beperking. De MS Markol kan worden geboekt door verenigingen, stichtingen of organisatie voor mensen met een handicap. De mogelijkheid bestaat om een dagtocht of een meerdaags arrangement te boeken. In overleg met de gebruikers kan opmaat een route en activiteitenprogramma worden georganiseerd. De MS Markol vaart op 14 en 15 juli speciaal voor (oud-) Grousters die door een beperking niet meer zelf het water op kunnen. Wil jij of iemand in je omgeving heel graag nog een keer de Grouster wateren op, maar is dat om lichamelijke beperkingen niet mogelijk? Stichting Gehandicapten Watersport Grou nodigt je uit om samen met nog 1 persoon kosteloos mee te varen. Alle leeftijden zijn welkom. Let op! Deze aanbieding is eenmalig en alleen geldig op 14 of 15 juli 2020. Je kunt aan boord zowel binnen als buiten zitten om heerlijk te genieten van je vaartocht! De Markol is goed toegankelijk voor minder-validen en beschikt over een invalidenlift en -toilet. Voor opgave of aanvullende rondvaarten: www.msmarkol.nl info@msmarkol.nl 06 - 38 14 37 28  msmarkol  SGWGrou  msmarkol SUPpen in Grou Stand Up Paddling Wil je de omgeving van Grou vanaf het water op een andere manier ontdekken? Ga dan SUPpen! ‘Alsof je door het weiland wandelt’, zo wordt het omschreven. SUPpen, ofwel ‘Stand Up Paddle boarden’ is je staand op een ‘surf’plank met een peddel over water verplaatsen. Zo leer je niet alleen het water op een geheel nieuwe manier kennen, maar ook de omgeving van Grou. SUPpend door het Friese landschap sta je letterlijk oog in oog met de paarden en koeien in de wei. Dat kan met SUP Away in Grou. Een veelzijdige SUP school die voor een brede doelgroep, met ieder een andere motivatie, staat voor de fysieke uitdaging. Van beginnerslessen, vervolglessen, teamtrainingen, bedrijfsuitjes, techniek, paddlefit, pilates tot clinics en nog veel meer. SUP Away biedt, jong en oud, beginners en professionals, sportievelingen en bankzitters de mogelijkheid kennis te maken met deze SUP sport. Heerlijk buiten het water op voor zowel de fysieke als de mentale mens. Inspannend en ontspannend! Meer informatie: www.supawaygrou.nl info@supaway.nl  supawaygrou  SUPAway 65

Roeien in Grou Grouster RoeiSloep Vereniging (GRSV) Grouster RoeiSloep Vereniging (GRSV) is een kleine, enthousiaste roeisloepvereniging, die sinds 1997 actief is op en rondom de Grouster meren. GRSV doet al jaren mee aan de wedstrijden om het Nederlands Kampioenschap Sloeproeien. Per jaar worden zo’n 20 roeisloepwedstrijden geroeid. De meest bekende roeisloepwedstrijden zijn de legendarische Harlingen – Terschelling race, de Kameleonrace rond Terherne en uiteraard de meest uitdagende “De Roeisloepenrace Grou” “DE Roeisloepenrace Grou” Een jaarlijks terugkerend evenement van de vereniging GRSV. Dit jaar alweer voor de 22e keer georganiseerd. Een ware race van 20 km bikkelen door nationaal Park De Alde Feanen en over de Grouster wateren, met 1e en 2e klasse heren en dames. Tijdens deze race komen zo’n 70 teams – afkomstig uit heel Nederland – met hun eigen sloepen, naar Grou. 66 De start (12 uur) en finish zijn bij Waterhostel Oer ’t Hout: een waar spektakel om te zien en volgen, waar kracht, uithoudingsvermogen, tactiek en kundigheid en teamgeest worden getart. De vereniging beschikt over 3 eigen roeisloepen; De Wetterfretter, een aluminium 8-persoonsroeisloep, waarin het herenwedstrijdteam roeit, De Wetterwrotter, een polyester 8-persoons Kuiken-sloep, waarin het dameswedstrijdteam alsook het recreantenteam roeit en De Wetterspetter, een 6-persoonds dames-reddingssloep. Trainingsdata wedstrijdteams: Iedere dinsdag- en donderdagavond Trainingsdata recreantenteam: Iedere maandag Aanmelden voor een ‘proefvaart’ via: www.roeiracegrou.nl info@grsv.nl  grsvroeivereniging

Het Vis eldorado Grou heeft de vismogelijkheden voor de sportvisser en de recreant Steeds meer sportvissers ontdekken in Grou de mooiste visstekken van Nederland. Bijvoorbeeld op één van de vele steigers aan het Pikmeer of op de strekdam langs het Prinses Margriet Kanaal Op visvakantie met het hele gezin, lekker vissen én qualitytime? Neem ze mee op je vistrip naar Grou. Prachtige overnachtingen aan het water, voor dag en dauw op en je hengel uitgooien terwijl je gezin kiest wat ze de rest van de dag willen doen. Keuze genoeg! Bruisende watersportsfeer De bruisende watersportsfeer met het karakteristieke dorp op de achtergrond maakt de viservaring compleet. Of je nu komt voor die metersnoek, een nieuw karper PR, een unieke vliegviservaring, struinend in de polders of ‘gewoon’ met de kinderen lekker relaxed langs de waterkant. Het mooiste viswater vind je in en rondom Grou. Weekpas of Kleine Vispas Indien je alleen in een korte periode wilt sportvissen, bijvoorbeeld omdat je geniet van een welverdiende vakantie in Grou, kun je een weekpas aanschaffen. Deze weekpas, bied je dezelfde mogelijkheden als die van de kleine Vispas. Voor de (sport)visser, die niet is aangesloten bij een hengelvereniging, kan met deze Kleine Vispas een kalenderjaar vissen tussen één uur voor zonsopkomst en twee uur na zonsondergang met één hengel, met de zgn. aangewezen aassoorten in een beperkt aantal wateren. De Weekpas alsook de kleine Vispas zijn te verkrijgen bij Dierenspeciaalzaak “Jan en Japke”. Vispas Voor de sportvisser die uitgebreidere mogelijkheden wil hebben om te vissen, bijvoorbeeld het vissen met twee hengels, op roofvis, ’s nachts dan is er de Vispas. De Vispas is enkel voor leden van een hengelsportvereniging, in Grou de HSV Idaarderadeel. Je moet wel lid worden van een hengelsportvereniging om in aanmerking te komen voor de Vispas. Met de Vispas mag het hele jaar door in bijna heel Nederland worden gevist en steun je de activiteiten van de hengelsportvereniging, zoals het uitzetten van jonge vis of de activiteiten die regelmatig worden georganiseerd voor jong tot oud (zie de Grou Agenda). Trailerhellingen Kom je met je eigen visboot dan biedt Grou drie openbare trailerhellingen (aan de Pr. Wilhelminastraat, aan de Garde Jagerswei bij de Hoflânsbrêge en op het Waterpark Yn’e Lijte). Geen eigen boot, uiteraard hebben wij in Grou ook visboten in de verhuur, kom langs in het InformatiePunt Grou en informeer naar de mogelijkheden. Veel visplezier HSV Idaarderadeel en Grou wensen je/jullie veel visplezier met uiteraard respect voor vis en omgeving. En vergeet niet een mooie foto te maken van je vangst om de vis daarna zo snel mogelijk weer terug te zetten. Ook in Grou geldt het principe “catch & release”. Meer info: www.hsvidaarderadeel.nl   hsvidaarderadeel WatersporT

• Interactief wandelen met Lytse Eeltsje • Vrij toegankelijk en Kidsproof • Geluk is samen de natuur beleven (NP-De Alde Feanen) • Jeugdzeilen bij KWV Frisia • GWS jeudzeilen -De toekomstige skûtsjesilersmet de kinderen

Interactief wandelen met “Lytse Eeltsje” Ga mee terug in de tijd naar het Grou van 1810. Grou was toen een levendig handelsplaatsje aan het Pikmeer. Ontdek waar de kleine Eeltsje Halbertsma woonde, naar school ging en speelde. De wandeling is geschikt voor kinderen 7 – 12 jaar. Een wandeling waar de ouders en begeleiders stiekem het meest van leren en genieten! De wandeltocht is te verkrijgen bij het Museum Hert Fan Fryslân en het InformatiePunt Grou. Speciaal voor de kinderen een leuke, informatieveen puZZelachtige wandeltocht. 69 MET DE KINDEREN

Vrij toegankelijk en kidsproof Sport en spel voor iedereen Grou is een super actief, gezellig dorp waar sport en spel centraal staan. Dat is te zien aan de vele spelvoorzieningen. Voorzieningen voor iedereen, niet alleen voor onze kinderen maar zeker ook voor onze gasten in Grou. Trek een sportieve outfit aan en maak er een leuke dag van samen! Speeltuinen Schommels, glijbanen en duikelrekken zijn op verschillende plekken te vinden in Grou. In dit dorp geen gebrek aan speeltuinen. Beleeftuin aan de Sudfinne In deze prachtige speeltuin staat beleving op de eerste plaats. Je kunt hier heerlijk klimmen en klauteren en met schepnetjes op zoek naar de waterdiertjes! Op deze plek is ook een prachtig beachvolleybalveld. Waterpret bij het Zeilcentrum In Grou naar het strand? Ja dat kan. Naast het Zeilcentrum is een zwemstrandje met speeltoestellen zoals een klimtoestel met glijbaan en schommels voor de kleintjes en veel zand om te zonnen en in te spelen. Een echte aanrader! Ook voor de oudere kinderen is dit een heerlijke plek om te verblijven, te zwemmen, voetballen en vrienden te ontmoeten. Let op! Zwemmen is op eigen risico, een strandwacht is niet aanwezig Speeltuin “Koningin Julianastraat” Uitgezwommen, maar nog niet uitgespeeld? Steek dan bij het zwemstrandje de Prinses Wilhelminastraat over en loop via de Koningin Julianastraat naar een openbare groene en avontuurlijke speelplaats voor kinderen. Er zijn diverse speeltoestellen van en met natuurlijke uitstraling. Deze speeltuin ligt beschut tussen de woningen. Play & Skate Court Grou Het Play & Skate Court is “the place to be” voor een potje pleinvoetbal, basketbal, korfbal, handbal, rolstoelhockey en/of rolstoelbasketbal. Maar het is zeker ook de hotspot voor skateboarding, inline skating of -hockey, BMX freestyle of misschien wel free step. Rond het Play & Skate Court ligt een 200 meter – door de KNSB goedgekeurde – skeelerbaan. Perfect voor een serieuze skeeler challenge! Het Play & Skate Court op het sportcomplex Meinga is vrij toegankelijk en rolstoelvriendelijk Kaatsmuur Wel eens gekaatst? Het kan tegen de kaatsmuur van kaatsvereniging It Wetterlân. Kom deze typische Friese sport eens uit proberen tegen de muur. De kaatsmuur aan de Burstumerdyk is voor iedereen vrij toegankelijk. Neem wel je eigen zachte rubberen kaatsballen mee. 70

MET DE KINDEREN Geluk is samen de natuur beleven Spelenderwijs de natuur ontdekken Het is een prachtige en educatieve manier om kinderen te leren over de natuur. Er zijn daarom verschillende activiteiten in en om het bezoekerscentrum in het Natuurpark De Alde Feanen, waar je kind aan kan meedoen. Speurtocht Help Floortje de vos of ontdek de doe- en beleeftuin! Voor kinderen van 4-6 en 7+ jaar zijn er spannende speurtochten. Ga erop uit en ontdek de natuur! Je haalt de speurtochten gratis op bij het bezoekerscentrum. Rugzakroutes Met een rugzak bomvol onderzoekmateriaal ga je het grootste moerasgebied van Europa in. Weet je wat daar beweegt tussen de struiken? Volg de rugzakroutes en ontdek aan de hand van spannende opdrachten wat het gebied te geven heeft. De rugzakroutes zijn voor kinderen van 4 t/m 12 jaar en zijn onder Varen met Freek Vonk Freek Vonk heeft samen met boswachter Germ van der Brug van It Fryske Gea speciaal voor De Alde Feanen een audiovaarroute gemaakt. En hij was dolenthousiast over de geweldige natuur. Tijdens de tour leidt Freek je op zijn enthousiaste wijze door het gebied. Je leert over de dieren die hier leven. Denk aan ijsvogels, otters, roerdompen, modderkruipers en zeearenden. De route is gratis te downloaden via Izi-travel.nl. De start is bij het bezoekerscentrum. De korte route is ongeveer 2 uur en de lange route is ongeveer 3 uur. Ga je mee op avontuur? Bezoekerscentrum Nationaal Park De Alde Feanen Koaidyk 8a, Earnewâld Meer informatie of reserveren: www.itfryskegea.nl of www.np-aldefeanen.nl 0511 - 53 96 18  nationaalparkdealdefeanen  NationaalPalkAF begeleiding van een ouder of begeleider. Je haalt je rugzak bij het bezoekerscentrum. Vooraf reserveren kan ook via 0511 - 539618. Kijk voor alle rugzakroutes op www. itfryskegea.nl. Kosten rugzakroutes: voor leden van It Fryske Gea € 2,00 per kind; voor niet-leden € 2,50 per kind Verjaardagsfeestje Vier je verjaardagsfeestje in de natuur! Samen met vriendjes en vriendinnetjes ga je tijdens je feestje op ontdekkingstocht in Nationaal Park De Alde Feanen. Superspannend en uniek! Het Nationaal Park en It Fryske Gea bieden samen de mogelijkheid om kinderfeestjes in het natuurgebied te beleven. Bel voor de mogelijkheden het bezoekerscentrum via 0511539618. Kosten: € 6,00 per kind (vanaf 10 kinderen) Spannend! Je vangst bekijken Misschien vang je wel een watertorretje of zelfs een salamander! Bekijk wat je hebt gevangen door een witte emmer of teil met wat water te vullen. Doe daar je vangst in. Ook in een glazen pot kun je de waterdiertjes goed bekijken. Wil je weten wat je hebt gevangen? Bij ons bezoekerscentrum vind je een mooie zoekkaart vol met plaatjes van waterdieren. Je kunt natuurlijk ook op internet zoeken naar een zoekkaart. 71 WAT HEB JE NODIG VOOR DE VAARROUTE? Telefoon/tablet De vaarroutekaart Boot Koptelefoon Verrekijker

Maak je eigen schepnet Waterdiertjes vangen doe je natuurlijk met je zelfgemaakte schepnet! DIT HEB JE NODIG: • Stevig stuk ijzerdraad of metalen kleerhanger • Stuk vitrage (of een oude panty) • Naald en draad • Stok of bezemsteel • Nijptang • Slangklem • Schroevendraaier WAT MOET JE DOEN? Knip een lap vitrage van 85 bij 30 cm. Naai met draad de korte kanten aan elkaar. Naai de bodem van het netje aan elkaar. Naai met naald en draad het netje om het ijzerdraad. Schroef met de slangklem de stok vast aan het ijzerdraad of de haak van de kleerhanger. Laat je de dieren na afloop weer vrij op de plek waar je ze gevangen hebt? We wensen je een goede vangst 72

MET DE KINDEREN Jeugdzeilen bij KWV Frisia GWS Jeugdzeilen – de toekomstige skûtsjesilers – Doel! Jongeren laten zien en ondervinden hoe leuk het is om op platbodems te zeilen. Maar ook de historische waarde, hoe het vroeger ging om te wonen en te werken met skûtsjes, is het doel van de Stichting Foar de Neiteam, wat mede omarmd is door de SKS (Commissie VSB), IFKS en het Skûtsjemuseum Earnewâld. Deze organisaties hebben de handen in één geslagen om de jeugd te enthousiasmeren meer interesse te krijgen in het zeilen op en met platbodems. Het Jeugdzeilen wordt elk jaar mogelijk gemaakt door de vele vrijwilligers die bestaan uit schippers en bemanningen vanuit de SKS en IFKS. Het Jeugdzeilen is bestemd voor de Friese en Hollandse jeugd met belangstelling voor het skûtsjesilen. De afgelopen jaren is gezeild met G.W.S.-schouwen, skûtsjes en pramen. Een daverend succes!! Veel jeugd is inmiddels op wedstrijdskûtsjes terug te vinden maar ook op andere platbodems. Ook dit jaar stellen de eigenaren van de G.W.S.-schouwen hun schouwen beschikbaar en zijn er ook weer skûtsjes. Bijzonder trots is KWV Frisia op haar Jeugdcommissie “Lyts Begjin” die vanaf april t/m september vanuit het Marit Bouwmeester Zeilcentrum diverse activiteiten organiseert voor de KWV Frisia-jeugd. Frisia hanteert, daar waar mogelijk het concept “Jeugd traint Jeugd”. De trainers zijn dan ook jeugdleden van Frisia die hun sporen in de diverse wedstrijdvelden ruimschoots hebben verdiend. De Jeugdzeilers leren in kleine groepjes de fijne kneepjes van het wedstrijdzeilen, waarbij het zeilplezier voorop staat. Wedstrijdzeilen hoeft natuurlijk niet; je kunt ook trainen om gewoon goed te leren zeilen. In je eigen boot of huur een Frisia Optimist of Splash. Meer informatie via: www.kwvfrisia.nl jeugdzeilen@kwvfrisia.nl   kwvfrisia Geef je op!!! Interesse gewekt en ben je tussen de 8 en 18 jaar (en absoluut niet jonger), wil je graag meer weten over het skûtsjesilen en altijd al eens (onder begeleiding van ervaren instructeurs) in een G.W.S.-schouw of op een echt skûtsje willen zeilen? Meer informatie & opgeven via: www.grouwsterwatersport.nl platbodemjeugdzeilen@gmail.com 06 28 20 93 95 of 06 19 40 53 54  klassecommissiegws  gws schouw 73

• Pontjesroute De 8 van Grou • Pontinformatie en vaartijden • Wandelingen in Grou • Wandelen met de hond in Grou • Verder wandelen Fietsen en Wandelen

fietsen/wandelen Pontjesroute Een belevenis die je niet mag missen Voor wie de prachtige omgeving van Grou wil ontdekken en beleven, biedt de fietsroute De 8 van Grou volop mogelijkheden. Een prachtige fietsroute; het ene moment fiets je door het afwisselende waterrijke landschap van het Nationaal Park De Alde Feanen en het andere moment passeer je een van de vele schilderachtige dorpjes. Om vervolgens, genietend van de natuur, verder te fietsen door weidse bloemrijke weilanden. Het bijzondere aan deze fietsroute is dat je onderweg regelmatig bij een vaarwater komt, waar vrijwilligers klaar staan om je met de pont naar de overkant te varen. Varen met de pont geeft een extra dimensie aan je fietstocht. Een belevenis die je niet mag missen! De 8 van Grou telt ondertussen 12 pontjes en wordt ook wel de “pontjesroute” genoemd. Gids De 8 van Grou De 8 van Grou heeft een eigen fietsgids waarin de routes, ligging en vaartijden zijn beschreven. In de gids worden vier verschillende routes beschreven. Alle routes zijn goed te combineren, waar je ook begint. En ze starten en eindigen allemaal in Grou. Je kunt kiezen uit verschillende afstanden, varierend van 32 tot 65 kilometer. Elke route is op een kaart aangegeven inclusief de ligging van de pontjes. Plus een globale beschrijving en enkele bezienswaardigheden. De gids De 8 van Grou is te koop in het InformatiePunt Grou, de Bruna Grou en bij verschillende adressen gelegen aan de verschillende routes. Rondje door De Alde Feanen Het Rondje door De Alde Feanen is één van de vier schitterende routes van De 8 van Grou. Start in Grou vanaf de Hellingshaven. Hier ligt de pont Gastvrij Grou waarmee je naar de overkant vaart om vervolgens via de pont De Burd voet aan wal te zetten op dit prachtige gelijknamige eiland. Een aanrader vanwege de cultuurhistorie en het landschap, de vele (weide)vogels en een grote groep reeën. Fiets over het eiland naar pont De Snoekcbears. Vanaf deze pont heb je twee opties: via pont De Grietman naar De Veenhoop, Nij Beets, Aldeboarn, Akkrum en Grou. Of op naar Earnewâld met pont Hin & Wer en met pont de Oerhaal via Warten weer terug naar Grou. Pont De Snoekcbears en pont Gastvrij Grou Stichting Grou Aktief heeft twee pontjes in eigendom. Fietspont ‘Gastvrij Grou’ vaart tussen de Hellingshaven en de Seinpôlle. Pont ‘De Snoekcbears’ vaart over De Grêft bij het eiland De Burd. De schippers op beide pontjes zijn allen vrijwilligers. Meer informatie: www.de8vanGrou.nl grouaktief@hotmail.com  pontjesroute  De8vanGrou

Pontinformatie en vaartijden 2020 Grou Pont Gastvrij Grou Vaart over de Rjochte Grou tussen Hellingshaven en Seinpôlle. Dagelijks op: Tarief: 4 april t/m 2 juli van 10.00-18.00 uur | 3 juli t/m 30 augustus van 10.00-22.00 uur | 31 aug t/m 27 september van 10.00-18.00 uur € 1,00. Kinderen < 12 jaar € 0,50 | 10-rittenkaart € 8,Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 06 2917 4926 Grou Pont De Burd Vaart over het Prinses Margrietkanaal naar De Burd. Vaart het gehele jaar. ma. t/m do.: 06.45-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-00.00 uur wo: vr.: za.: 06.45-10.00 | 11.15-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-00.00 uur 06.45-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-02.00 uur 08.00-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-02.00 uur zo.- en feestd.: 08.00-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-00.00 uur Tarief: € 1,50 | Voor informatie, bel 0566 623807 Sitebuorren Pont De Snoekcbears Vaart over De Grêft tussen De Burd en Sitebuorren. Dagelijks op: Tarief: 4 april t/m 27 september van 10.00-18.00 uur € 1,00 | kinderen < 12 jaar € 0,50 | 10-rittenkaart € 8,Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 06 2917 4926 Hooidammen Pont De Grietman Vaart over de Wide Ie/Grietmansrak tussen De Veenhoop en De Hooidammen. Dagelijks op: Tarief: 1 april t/m 30 september van 10.00-20.00 uur € 1,50 Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 06 5799 1511 Suwâld Zonnepont Schalkediep Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Suwâld richting Garyp. Dagelijks op: Tarief: 10 april t/m 27 september van 10.00-18.00 uur € 1,00 | 12- rittenkaart € 10,00 Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 06 1223 8522. Bij de pont is een kiosk met terras aan het water. Warten Zonnepont De Oerhaal Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Warten en Earnewâld. Dagelijks op: Tarief: 10 april t/m 27 september van 10.00-18.00 uur € 1,00 | 10-rittenkaart € 7,50 Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 06 1295 4125 76

fietsen/wandelen Meer informatie: www.de8vanGrou.nl grouaktief@hotmail.com  pontjesroute  De8vanGrou Earnewâld Pont Hin & Wer Vaart over it Wiid in Earnewâld. Vaart op: 1 april t/m 4 juli zo. t/m do. 10.00-18.00 uur | vr. en za. 10.00-21.00 uur 5 juli t/m 18 juli zo. t/m do. 10.00-21.00 uur | vr. en za. 10.00-23.00 uur 19 juli t/m 15 augustus dagelijks van 09.00-23.00 uur 16 t/m 27 augustus zo. t/m do. 10.00-21.00 uur | vr. en za. 10.00-23.00 uur 28 augustus t/m 31 oktober zo. t/m do. 10.00-18.00 uur | vr. en za.10.0021.00 uur Tarief: € 1,00 | 10 rittenkaart € 7,00 Voor informatie, bel 06 1214 2631 Nije Skou Pont Nije Skou Vaart over it Deel, net buiten Akkrum. Dagelijks van: Tarief: 1 april t/m 15 oktober van 10.00-18.00 uur € 1,00 Voor informatie www.nyeskou.nl | 06 5743 0693 of 0566-651533 Bij de pont is een theeschenkerij met terras aan het water. Terherne Zonnepont Fietsa Versa Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Terherne en De Sneekerhof. Dagelijks op: Tarief: 1 april t/m 31 mei van 10.00-18.00 uur 1 juni t/m 31 augustus van 10.00-20.00 uur 1 september t/m 15 oktober van 10.00-18.00 uur € 1,50 Voor meer informatie www.terhernsterveer.nl, bel 06 44152362 Nij Beets Pont Jeltsje Vaart over de Nieuwe Vaart. Zelfbediening: gehele jaar toegankelijk. Tjalleberd Fietspont De Deelen Vaart over de Hooivaart. Zelfbediening: gehele jaar toegankelijk. Wyns Pont De Wynser Oerset Vaart over de Dokkumer Ee. Vaart op: Tarief: 11 april tot 1 oktober za. en zo. van 10.30-18.30 uur | 15 mei tot 15 september ma t/m vrij. 13.00-17.30 uur. € 1,00. Kinderen gratis. Overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden, bel 058 2561 136 77

fietsen/wandelen Pontjesroute 79

80

fietsen/wandelen Wandelingen in en door Grou Tijdens een bezoek aan het historische en pittoreske centrum van Grou kun je veel moois zien en ontdekken. Trek je wandelschoenen aan en ga op ontdekkingsreis door de smalle, soms verscholen straatjes en steegjes in het oude centrum. Grou kent meerdere wandelroutes die je zelf of onder leiding van een gids kunt lopen. Informeer bij het InformatiePunt Grou of het museum ‘Hert fan Fryslân’ naar de wandeling van je voorkeur. De wandelroute door Grou Deze wandeling start en eindigt bij het museum ‘Hert fan Fryslân’ en neemt je mee door het oude Grou. In het boekje wordt naast de route, iedere bezienswaardigheid op een informatieve manier beschreven. De wandeling duurt ongeveer een uur, maar grote kans dat je onderweg ergens blijft plakken… Paad troch Grou De wandelroute in het boekje ‘Paad troch Grou’ voert langs 21 mooie en oude en soms monumentale panden. Wist je dat er in Grou 43 Rijksmonumenten zijn? Er staat een plattegrond in dit boekje met vele bezienswaardigheden en vele ‘nijsgjirrige’ weetjes. Foto-wandeling Wandel door het centrum en ontdek het Grou van weleer. Op veel gevels, markante gebouwen en in oude straatjes en steegjes in het centrum kom je ‘fotoborden’ tegen. De foto op dit bord laat zien hoe deze plek er vroeger uitzag met een korte omschrijving. Door Grou met een gids Ga met één van de dorpsgidsen vanuit het museum ‘Hert fan Fryslân’ op stap. Zij kunnen je alles vertellen over de gebouwen en de rijke geschiedenis van Grou. Interesse in een bezoekje aan het voormalig Raadhuis? Dat kan, laat het weten en er kan op afspraak een kijkje worden genomen. Relaxt wandelen door het Wilhelminapark Een wandeling door het 120 jaar oude Wilhelminapark in ‘Roodbaardstijl’, mag zeker niet ontbreken. Vroeger: ‘het begon allemaal met de aankoop van land in 1852 door de kerkvoogden uit kavels van de boerderijen Abbema en Wytsma aan de Grousterdyk (nu Stationsweg). Het aangekochte land was plaatselijk bekend als “De Terp”. Het plan was om op een deel van dit land een nieuw kerkhof aan te leggen en dat kwam er ook in 1860. In 1892 is er sprake van de aanleg van een plantsoen dat moest komen op het overgebleven stuk land, achter het kerkhof. De kerkvoogden vroegen de toen bekende tuinarchitect Gerrit Vlaskamp uit Hurdegaryp om een ontwerp te maken. Lambertus Vlaskamp, de vader van Gerrit, had jaren samengewerkt met de beroemde tuinarchitect Lukas Pieters Roodbaard (1782-1851)’. De ‘Slingervijver’ met een prachtige brug als blikvanger. Mooie zichtlijnen, slingerende paden en doorkijkjes maken het park afwisselend. Het nieuwe Wilhelminapark (in 2017 vernieuwd heropend) is geïnspireerd op het oorspronkelijke 1e eeuwse ontwerp van Gerrit Vlaskamp. De vele dieren in het park hebben een grote aantrekkingskracht op jonge kinderen. Met de hertjes, pauwen, kippen, schapen, geitjes, konijnen en verschillende volièrevogels ben je gauw een relaxt uurtje zoet. Ps: neem gezellig wat brood mee voor de dieren, vinden ze heel lekker! Kijk in de Grou agenda voor de dorpswandelingen, duur 1,5 – 2 uur. Meer informatie of een dorpswandeling boeken met minimaal 6 personen check www.grou.nl, www.museumhertfanfryslan.nl of kom langs in het InformatiePunt Grou. 81

Wandelen met de hond in Grou Ook honden gaan kwispelen van Grou. Er zijn verschillende losloop terreinen en zelfs een hondenspeeltuin! Buiten de aangewezen losloop-gebieden moeten de honden uiteraard aan de lijn. Achter de sportvelden van voetbalvereniging GAVC aan de Burstumerdyk is een losloop-terrein met een grote hondenspeeltuin. Hier kun je samen met je hond wandelen, sporten en trainen. Zo zijn er hindernissen, tunnels, slalompalen, balansblokken en boomstammen. Er kan ook gegraven worden in de royale zandbak of gewoon lekker relaxt rondlopen en spelen met je hond. Via het wandelpad langs het Prinses Margrietkanaal, ook losloop gebied, wandel je zo naar de hondenspeeltuin. Langs het Hôflân (ten noorden van Grou over de brug naar het Hôflân) is een ruime strook met bomen en bosjes waar de honden heerlijk vrij kunnen en mogen rondrennen. Op de plattegrond achter in dit magazine zijn de losloop gebieden aangegeven.

fietsen/wandelen Verder Wandelen Om Grou en op de Bird Langs het water Wil je verder wandelen en langs het water? Ook dat kan. Vanaf hotel Oostergoo, langs het Theehuis en het Zeilcentrum kun je over de steigers langs de waterkant wandelen. Houd het water aan je linkerkant en vervolg je weg langs het Prinses Margrietkanaal. Hier staan diverse bankjes waar je even kunt uitrusten en genieten van het zicht over het water en de vele boten die hier passeren. Loop je het pad helemaal af, dan kun je aan het einde (rechts) over het pad, door het Grousterbosje, via de sportvelden terug naar het centrum of loop over het aquaduct langs het spoor naar het NS-station en vervolg je weg weer richting het centrum, waar je het prachtige “Foar de Wyn” beeld op de rotonde passeert. Naar de overkant Pak op de Hellingshaven de ‘Gastvrij Grou’ pont naar de overkant. Dit is een fiets- en voetgangerspont. Vanaf hier loop je naar de t-splitsing, rechtsaf tot aan de volgende pont ‘De Bird’. Hier maak je de oversteek naar ’t Eiland De Bird, waar je heerlijk kunt rondlopen, genieten van de natuur, het weidse uitzicht en het cultuurhistorische landschap. Daarna neem je de pontjes gewoon weer terug. Wandelnetwerk Informeer bij het InformatiePunt Grou ook naar de wandel mogelijkheden van het wandelnetwerk op basis van knooppunten. Een vergelijkbaar netwerk met het fietsroutenetwerk. Tip van een local Voor een lange wandeling (10 km) steek je de spoorwegovergang over voor ‘Een rondje Friens’. Loop over het fietspad langs de Reinerswei richting Jirnsum. Over de brug bij Jirnsum ga je rechtsaf. Door het klaphek (sluiten) loop je door de weilanden in de richting van Friens en langs de meanderende ‘De Mûzel’. Vervolg je pad door Friens en loop door op de Beslingadyk, totdat die uitkomt op de Rijksweg/ Overijsselsestraatweg. Steek over naar het fietspad en wandel (linksaf) door richting Jirnsum. Op het kruispunt bij het café ‘De twee Gemeenten’ (koffie) ga je linsaf en loop je weer terug naar Grou. Ook een erg leuk rondje op de fiets!

• Nationaal Park De Alde Feanen • De 4 grote Friese plaatsen • SUPclean-up De omgeving van Grou

omgeving Grou, de toegangspoort naar Nationaal Park De Alde Feanen Wat is een Nationaal Park? In Nederland wijst de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een Nationaal Park aan. Nationale Parken hebben als hoofddoel het beschermen van grote natuurlijke gebieden en landschappen, met daarin aanwezige planten en diersoorten. Daarnaast vormen natuureducatie, natuurgerichte recreatie en onderzoek belangrijke doelen. De eigenaren, beheerders en andere betrokkenen van de parken zijn samen verantwoordelijk voor de bescherming en ontwikkeling van de kwaliteit van de natuur. Als een gebied wordt aangewezen als Nationaal Park, dan is dat niet zomaar iets. Je weet dan zeker dat de natuur prachtig is en zeker de moeite waard om eens te bezoeken! De Alde Feanen is een van de grootste moeras gebieden in West-Europa en kent een grote afwisseling aan landschappen. Met veel water, rietlanden en een grote diversiteit aan dieren en planten, heeft dit mooie laagveengebied de status van Nationaal Park. Deze eretitel geeft aan dat het gebied erg belangrijk is voor planten en dieren, maar ook voor de vele recreanten die elk jaar van het gebied genieten. Elk jaar bezoeken honderdduizenden mensen de wandelpaden, fietsroutes en wateractiviteiten in De Alde Feanen. Geniet ook van de weidse uitzichten over uitgestrekte graslanden en wuivende rietvelden, of van de beschutting van de sprookjesachtige moerasbossen. Deze enorme landschappelijke variatie zorgt voor een rijke natuur. Met maar liefst meer dan 450 plantensoorten en ruim honderd verschillende vogelsoorten. Ook ree, vos, otter en boommarter voelen zich hier helemaal thuis. Toeristische Overstap Punten In en rondom Nationaal Park De Alde Feanen zijn veel routes te vinden. Ontdek ‘It Wikelslân’ of bewandel ‘It paad troch Grou’. Huur een kano en vaar door de Jan Durkspolder. Of stap op de fiets en neem de route ‘De Petgatten’ bij De Veenhoop. Ontdek al wandelend, fietsend of varend de mooiste plekken in De Alde Feanen. Benieuwd naar al die verrassende mogelijkheden? Laat je informeren bij één van de informatiepunten in het gebied of rij naar een Toeristisch Overstap Punt (zie kaart). Parkeer de auto en kijk op de informatieborden voor een route in de buurt. Dichterspaad Op zoek naar een actieve combinatie van kunst en natuur? Wandel of fiets dan het bijzondere ‘Dichterspaad’ bij Oudega. Onderweg kom je 18 gedichtenpanelen tegen. Stuk voor stuk staan ze op prachtlocaties, die de moeite zijn om even te stoppen. De dichters laten je in hun woorden de schoonheid van het gebied zien. www.dichterspaad.nl Bezoek adres Koaidyk 8a, Earnewâld www.np-aldefeanen.nl bcdaldefeane@itfryskegea.nl  nationaalparkdealdefeanen  NationaalParkAF  nationaalparkdealdefeanen Openingstijden juli t/m oktober 1 april t/m september van 10.00 – 17.00 uur 1 oktober t/m 31 maart gesloten m.u.v. schoolvakanties 5 t/m 12 jaar € 1,00 Volwassen: € 2,00 Groepen (va. 20 pers) € 1,00 85

BBQ all-in pakket - 5 soorten vlees p.p. - Gesneden stokbrood - Opgemaakte salades - 3 soorten saus - Kruidenboter Per persoon 10,95 www.melkerson.nl Adriaan Raap Gedempte haven 5 - 0566 623763 info@raap.uw-slager.nl h n n n n n n nnn nnn Raadhuisstraat 11, 9001 AG Grou TAVERNE DE KADE - LUNCH, BORREL EN DINER - - WIJ KOKEN VERS EN VEEL UIT EIGEN TUIN - - HEERLIJK ZONNIG TERRAS AAN HET WATER - NIEUWE KADE 10, GROU T 0566-65 32 79 WWW.DEKADEGROU.NL

omgeving De 4 grote plaatsen van Friesland Grou ligt prachtig temidden van de vier grote plaatsen van Friesland. Daarom de ideale uitvalsbasis om Friesland te ontdekken over het water, met de fiets, auto of te voet en dat kan in alle seizoenen! Ieder seizoen een plaatje en ieder seizoen heeft haar eigen pracht en praal. Leeuwarden de Hoofdstad van Friesland Leeuwarden is gewoon niet in één zin te omschrijven. Leeuwarden is de Hoofdstad van Friesland, de start- en finishplaats van de Elfstedentocht, Nassaustad en was de Culture hoofdstad van Europa in 2018. Leeuwarden kent boeiende musea, spetterende evenementen, een mooie historische binnenstad met monumenten en grachten naast ook bijzondere moderne architectuur. In de vele straatjes van Leeuwarden vind je verrassende boetiekjes, bijzondere winkels en vele cafés en restaurants om even heerlijk bij te komen. En… met haar eigen Leeuwarder Skûtsje. Heerenveen Sportstad Ontdek Heerenveen; een echte Friese stad vol prachtige monumenten en unieke bouwwerken, gelegen in een schitterende omgeving! Het ligt in de waterrijke provincie Friesland en is zeker ‘s zomers een heerlijke bestemming. Niet alleen zijn er meer dan 30 rijksmonumenten te bekijken, maar ook de omgeving is werkelijk schitterend. U kunt de bossen in en genieten van talloze watersporten. Het meest bekend staat Heerenveen als zijnde Sportstad, met het SCHeerenveen stadion of het schaatsmekka Thialf en… met haar eigen Heerenveen Skûtsje. Watersportstad Sneek Sneek is dé watersportstad van Nederland. Jaarlijks vindt in Sneek het grootste, op binnenwater georganiseerde, zeilwedstrijdevenement van Europa plaats: de Sneekweek. Maar Sneek is meer dan watersport en de Sneekweek. De stad bruist van de evenementen, cultuur, unieke hotspots en leuke winkeltjes. Sneek is één van de Friese Elfsteden, bekend om haar Waterpoort en sinds 2018 de fontein van Fortuna en …. met haar eigen Sneker Skûtsje. De Stijl = Drachten Voor ontspanning zoals theater, films en evenementen, bent u in Drachten op de juiste plek. Drachten… wil je meemaken! In Stijl. De Stijl Friesland heeft sterke banden met de abstracte, kleurrijke en optimistische stijlen van deze moderne kunst- en architectuurbeweging uit de 20ste eeuw. In 2017 vierde De Stijl zijn 100ste verjaardag. In Drachten kunnen bezoekers De Stijl van dichtbij meemaken in een unieke museumwoning gelegen in de bijzondere Papegaaienbuurt of zich verdiepen in de uitgebreide collectie met avantgarde in MuseumDr8888. Ook vele etalages van de winkeliers in het centrum dragen de Stijl een warm hart toe. En… met twee Drachtster Skûtsjes. 87

88

omgeving SUPclean-up Een groot hart voor schoon water, dat is waar wij voor staan! Alleen het water schoon maken is niet genoeg. Als SUPclean-up willen wij alles betekenen voor moeder natuur. Met SUPclean-up maken wij georganiseerd grachten en wateren schoon en willen hiermee een voorbeeld zijn voor iedereen! Daarnaast worden SUPclean-ups on Tour georganiseerd, voorlichting gegeven en Ocean Trash verkocht. Ocean Trash zijn armbanden gemaakt van vistouw uit zee en onze wateren, met de verkoop hiervan wordt, naast onze tijd ook nog aan andere waterdoelen gedoneerd. Door het vergroten van de SUPcleanup beweging, wordt de bijdrage aan de Plastic Soup verkleind. Begin 2019 is SUPclean-up on Tour gestart. Gebleken is dat dit een zeer eff ectieve manier is om het water schoon te maken vanaf een SUP board. Bij een wekelijkse schoonmaak, het jaar rond, is de kans kleiner dat afval naar de bodem zinkt en dat drijfen zinkafval uiteindelijk in de oceanen terecht komt. Hoogste tijd om de gemeenten te informeren en te laten zien dat dit overal kan en moet. Hoe meer mensen Zich in Zetten, hoe groter de opbrengst. Actief of passief, iedereen kan meedoen! Doe jij ook mee? In Grou zijn het nu nog momentopnames, maar eenmaal onderweg, dan wordt, wat voor het oprapen ligt meegenomen. Samen wordt gewerkt op een Wereld Water Dag of de Himmeldei. Structureel schoonmaken, zeker in de zomermaanden, zou een enorme winst betekenen. Wat voor Stichting SUPclean-up belangrijk is: Hoe meer bedrijven en mensen er mee doen met SUPclean-up hoe kleiner de bijdrage aan de Plastic Soup! Meer informatie: www.supcleanup.eu info@supcleanup.eu of aukje@supcleanup.eu 89

Grou Agenda 2020

agenda Grou Agenda 2020 ! JANUARI 2020 12, 19, De Bunker Commandopost Grou 26 Open voor bezichtiging expositie “val Berlijnse muur” Burstumerdyk 1 www.museumbeschermingbevolking.nl 16 18 Stifting Grou Lezing van Harm Vollema over “It Izerfabryk” 2e Grouster Winter Wandeltocht Leuke afwisselende wandeltocht voor jong & oud met fotopuzzeltocht van 2,5 km voor de kleintjes tot een serieuze wandeling van 21 km voor de geoefende. www.stichtingspotlights.nl 17, 18 Kritetoaniel – Eurohotel Keamer 719 & 20 Één hotelkamer…. twee verhalen. www.kritegrou.nl 19 Winterzeilen KWV Frisia Locatie: Zeilcentrum Grou, www.kwvfrisia.nl 24 It Foarpriuwke Sint Piter Wil je meer weten wat het Sint Piterfeest precies inhoudt, van harte welkom. Tijdens deze avond worden de ins en outs van het Sint Piterfeest verteld. www.sintpiter.nl 25 Smartlappenfestival Het jaarlijkse Smartlappenfestival in Herberg Oer ’t Hout. 2 Vanwege de coronacrisis en onze veiligheid zijn de in het geel gemarkeerde activiteiten en evenementen geannuleerd of vinden op een nader te bepalen datum plaats. Hou daarom de Grou agenda en www.grou.nl in de gaten voor de laatste update. 31 2 december t/m 31 maart Museum Hert fan Fryslân Gesloten met uitzondering van de voorjaarsvakantie van de scholen in februari. Meer informatie via www.museumhertfanfryslan.nl 31 Sint Piterbeurs, georganiseerd door de Sint Piterfroulju Verlotingen met prachtige prijzen en het draaiend rad ontbreekt ook dit jaar niet. Leuk sneupen naar Sint Piter cadeautjes met veel gezelligheid en vertier. www.sintpiter.nl Opsetaksje Swarte Pyt Speciaal voor de kinderen in groep 1 t/m 4 op de basisschool mag bij Swarte Pyt tussen 15.00-16.30 uur zijn/haar schoentje ingeleverd worden. Deze kun je in het dorp in de winkels zoeken, zodra Sint Piter op 8 februari is gearriveerd. www.sintpiter.nl 31 Sint Piterbingo Een gezellige bingo onder leiding van notaris Mulder, die er een gezellige en hilarische avond van maakt en waar bovenal prachtige prijzen zijn te winnen. www.sintpiter.nl Februari 2020 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging expositie “val Berlijnse muur” Burstumerdyk 1 www.museumbeschermingbevolking.nl 5 Swarte Pyt yn ’e Sporthal Speciaal voor de kinderen in groep 1 t/m 6 op de basisschool zijn van harte welkom tijdens de sportieve ‘Swarte Pyt yn ’e sporthal’- middag. 7 Pubavond KWV Frisia De eerste Pubavond van het jaar met Harmen en Sytze Brouwer www.kwvfrisia.nl 91

BROODTAFELS CAPTAIN DINNERS VERGADERINGEN ARRANGEMENTEN * RESTAURANT TERRAS BUFFETTEN BRUILOFT RECEPTIES * * * * * * Ook adverteren of advertorial? Mail naar grouaktief@hotmail.com

agenda 8 Aankomst Sint Piter en Swarte Pyt Aankomst om: 10.30 en van daaruit naar ’t Halbertsma’s Plein. We verwelkomen allen Sint Piter en Swarte Pyt, waar we het hele jaar naar uitkijken. 8, 11, Sint Pitermearke 70e uitvoeringsjaar 12 - 15 ‘Weeshûs op Stelten’ www.sintpiter.nl 16 Winterzeilen KWV Frisia www.kwvfrisia.nl Maart 2020 1 5 6 De Bunker Commandopost Grou www.museumbeschermingbevolking.nl Stifting Grou Fotoquiz en na de pauze dhr. J. Spykstra over de Ratsma’s Pubavond KWV Frisia www.kwvfrisia.nl 7 & 8 50e Merenloop Jaarlijks terugkerende hardloopklassieker, maar ook voor de wandelaar tochten en afstanden naar wens. www.merenloop.nl 15 Winterzeilen KWV Frisia www.kwvfrisia.nl 15 15 Grytz & Grize – Kofjekonsert – Krite Grou www.kritegrou.nl Jubileum concert 20 jaar Marwiven – Damesakkoord Een concert vol herinneringen o.l.v. Anna Bonnema en pianist Gert-Jan Hoekstra 21 Brassband Apollo Grou Uitwisselingsconcert met muziekvereniging Ons Genoegen uit Wognum www.apollogrou.nl 28 Ienakters(s)Jeugdtoaniel Krite Grou www.kritegrou.nl 13 APRIL 2020 5 4 De Bunker Commandopost Grou www.museumbeschermingbevolking.nl Start vaarseizoen pontjes-fietsroute De 8 van Grou Pontjes “Gastvrij Grou” & “ De Snoekcbears”. www.de8vangrou.nl 17 21 2 12 PaasPanna, 1 tegen 1 pannavoetbaltoernooi voor kinderen van 8 t/m 12 jaar Laat je skills en tricks zien en wordt Grousters Paaspanna kampioen! www:stichtingspotlights.nl/paaspanna 20 Nationale Museumweek t/m 26 Dit jaar viert Nederland 75 jaar bevrijding. En vrijheid is ook het thema tijden deze nationale museumweek. Meer informatie via de Grouster Musea. 27 Vrolijke Vrijmarkt Grou Voor Jong & Oud op 27 april en dat is Goud!  vrolijkevrijmarkt MEI 2020 1, 2 & 3 Opening van het watersport Seizoen Het startsein voor een nieuw seizoen vol leuke activiteiten en feestelijkheden op en rondom het Grouster water. www.grouaktief.nl 1 50e keer aankomst Zeilkoningin en hofdame 50e Jubileum jaar Zeilkoningin op het Grouster Skûtsje. www.grouaktief.nl 2 Roeisloepenrace Grou Een echte roeirace op kracht en uithoudingsvermogen, tactiek, kundigheid en teamgeest. www.roeiracegrou.nl Sint Piterkerk open voor bezichtiging www.sintpiterkerk.nl 2 & 3 Voorjaarswedstrijden KWV Frisia www.kwvfrisia.nl 3 4 De Bunker Commandopost Grou www.museumbeschermingbevolking.nl Nationale dodenherdenking Bloemlegging, Stille tocht met aansluitend een herdenkingsdienst in de Sint Piterkerk. Jaarlijkse Krol visdag – H.S.V. Idaarderadeel www.hsvidaarderadeel.nl Concert ‘Frede” van Mingd Koar Grou o.l.v. Hans Algra www.grousterkoar.nl Family Obstacle Run, voor kinderen en hun ouders Klimmen & klauteren, Rennen & ‘Vliegen’ over een uniek en verrassend Obstacle Parcours. www:stichtingspotlights.nl/obstacle-run 93

Nautische fietstocht 13 JUNI 2020 7 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 21 Frisian SUP Marathon (42 km) Van Grou naar Leeuwarden www.supaway.nl JULI 2020 4 & 8 Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 5 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 10 11 START van DE Skûtsjewike www.skutsjewike.nl Splashtival Muziek, drinks, food en strand Zomers plezier. www.splashtival.nl 11 & 15 Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 12 Foodfestival Prikmar Diversiteit van foodtrucks, zomerse beats, loungen en chillen op het strand. www.prikmar.nl 17 18 14 De Nautische fietstocht Verrassende 25 km fietstocht langs en over het water. Genieten voor jong en oud. www.skutsjewike.nl In teams Praamzeilen Samen zeilen met je bedrijf, vriendengroep, buren of een gek samengestelde groep in je eigen praam en pak die overwinning! www.skutsjewike.nl 14 Terrassenavond Afsluiting van het praamzeilen of gewoon gezellig genieten onder het genot van een drankje op één van de vele terrassen in Grou met live muziek. www.skutsjewike.nl 15, 16 De Bunker Commandopost Grou & 17 Extra open dagen voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 13.00 – 16.00 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 15 SloepenEntertainmentTocht Een unieke ervaring op het water met entertainment van diverse acts, muziek en gekkigheid. www.skutsjewike.nl 16 SKS Skûtsjebestjoersilen “De beste (be)stuur-lui staan aan wal”. Wedstijd tussen de bestuursleden van de SKS Skûtsjes. www.kwvfrisia.nl Officiele opening van het 75e jaar SKS Skûtsjesilen www.skutsjewike.nl Start SKS Skûtsjesilen 2020 75e jubileumjaar waar de 14 Skûtsjes de strijd openen. www.skutsjesilen.nl 94

agenda aankomst ZeilkoningiN 18 & Sint Piterkerk open voor bezichtiging 22 19 Schippersdienst Kerkdienst met een maritiem karakter 22, 23 De Bunker Commandopost Grou & 24 Extra open dagen voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 13.00 – 16.00 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 25 & Sint Piterkerk open voor bezichtiging 29 Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 29, 30 De Bunker Commandopost Grou & 31 Extra open dagen voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 13.00 – 16.00 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl AUGUSTUS 2020 2 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 1 & 5 Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 5, 6 De Bunker Commandopost Grou en 7 Extra open dagen voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 13.00 – 16.00 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 8 & 12 Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl 12, 13 De Bunker Commandopost Grou & 14 Extra opendagen voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 13.00 – 16.00 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 15, 19, Sint Piterkerk open voor bezichtiging 22, 26 Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis & 29 www.sintpiterkerk.nl 15 NIEUW! Bengels Kinderfestival voor kinderen van 2 – 12 jaar Openlucht kinderfestival boordevol entertainment cultureel en sportief Halbertsma’s Plein | Aanvang: 11.00 – 20.00 uur | Toegang: Gratis www.bengelskinderfestival.nl SEPTEMBER 2020 4, 5 Fête de la Nature & 6 Aantal ondernemers in en rondom NP De Alde Feanen organiseert allerlei activiteiten voor jong en oud. www.np-aldefeanen.nl of  vierdealdefeanen 5 6 Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 95

kermis 9, 10 & 11 100 jaar FFF theaterspektakel 12 Sint Piterkerk 12 & 160e hardzeildagen KWV Frisia 13 Locatie: Zeilcentrum Grou | www.kwvfrisia.nl 18 & Jeugdzeilen voor de toekomstige SKS schippers 19 en bemanningsleden Pikmeer www.grouwsterwatersport.nl 25 27 Jaarvergadering Krîte Grou Oer ’t Hout |Aanvang: 20.00 uur www.kritegrou.nl Laatste vaardag PontjesFietsroute De 8 van Grou Pontjes “Gastvrij Grou” & “ De Snoekcbears”. www.de8vangrou.nl OKTOBER 2020 4 De bunker 10 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl Grouster Zeilmarathon De tocht der tochten over de Friese wateren in open zeilboten, voor iedereen die wil en kan zeilen en de strijd met tactiek durft aan te gaan. ‘Wyn of gjin wyn’. Pikmeer | Aanvang:08.00 uur | Toegang: kijken gratis www.grousterzeilmarathon.nl Sint Piterkerk open voor bezichtiging Aanvang: 13.30 – 17.00 | Toegang: gratis www.sintpiterkerk.nl

Voor actuele informatie Zie www.grou.nl en www.degrouster.nl 13 Grouster Talintejûn = Talenten avond Alles is mooglik: Playback, live gûchelje ensfh. Voor kinderen 6 – 12 jaar Hotel Oostergoo | Aanvang: 19.00 uur. www.kritegrou.nl 23 Jan en Marijke mei “Echt Wier!” voorstelling Hotel Oostergoo www.kritegrou.nl NOVEMBER 2020 1 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl DECEMBER 2020 6 De Bunker Commandopost Grou Open voor bezichtiging Burstumerdyk | Aanvang: 11.00 – 15.30 uur | Toegang: Volwassenen € 4,50 & kids € 2,00 www.museumbeschermingbevolking.nl 12 Gezamenlijk concert Vocal Group Sjonge Jonge en Brassband Apollo Oan ’t Wetter | Aanvang: 20.00 uur www.sjonge-jonge.nl Bridgeclub Grou Bridgedrive in competitieverband Voor iedereeen die kan bridgen of dit wil leren Het Theehuis | Aanvang 19.30 – 23.00 uur Iedere maandag avond vanaf 21/09/20 t/m 12/04/21 Kosten deelname: jaarcontributie € 55 www.nbbclubsites.nl/club/17029 of bcgrou@gmail.com 27 mei SUPpen met opdrachten Vanaf 27 mei ieder woensdag namiddag Zeilcentrum | /aanvang: 16.30 – 18.30uur Deelname: € 7,50 www.supaway.nl 12 mei Beginnerslessen SUPpen Vanaf 12 mei iedere dinsdag Zeilcentrum Grou | Aanvang: 19.00 uur 3-lessenkaart € 50,www.supaway.nl 23 Kerst Sing In Gezellig uit volle borst Kerstliederen meezingen met het koor Damesakkoord. Sint Piterkerk | Aanvang 19.00 – 21.30 uur | Toegang: gratis  kerstsingin Nog meer geZellige activiteiten in Grou 97 agenda

• Het Sint Piterfeest • it Sint Pitermearke • Merenloop (50 jaar) • Het Watersport Seizoen • 50 jaar Zeilkoningin • Roeisloepenrace Grou • Skipkesilen • De Skûtsjewike Grou • MS Markol • 75e SKS Skûtsjesilen • 100 jaar FFF • De Grouster Merke 100 jaar • Grouster Zeilmarathon Evenementen

Het Sint Piterfeest Aankomst 13 februari 2021 Vertrek 21 februari 2021 In februari begint het bloed te kriebelen bij de inwoners van Grou, want dan komen Sint Piter en Swarte Pyt naar het Friese dorp. De goedheiligman viert op 21 februari zijn verjaardag en komt in de regel de zaterdag daarvoor aan met Pyt. Ze worden dan door jong en oud opgewacht bij de Kade om samen met de burgemeester hen te verwelkomen voor het Sint Piterfeest. Een feest dat afstamt van de lentefeesten. Vroeger was de heilige Sint Petrus beschermheilige van de Grouster vissers. Hij had een aandeel in de Lentefeesten en gaf fruit en snoep aan de kinderen. Wellicht is daarom de Sint Piterkerk in Grou gebouwd en vieren de inwoners Sint Piterdag op 21 februari met onder andere pepernoten en cadeau’s. Sint Piter en Swarte Pyt worden niet alleen ingehaald, maar op de 21e ook weer uitgezwaaid. Vanaf ‘it Grien’, het plein in het centrum, vertrekken zij dan weer naar Spanje. Hoe; dat is altijd weer een verrassing. In 2018 vertrokken ze bijvoorbeeld in een luchtballon. www.sintpiter.nl info@sintpiter.nl  sint piter  sintpiter  sintpiterfeestgrou  sintpiterkomitee             99

Het Sint Pitermearke Het allereerste Sint Pitersprookje in Grou werd in 1951 gespeeld. ‘Ali Ben Hassan’ van K. Oudes en H. Riemers. In 1951 was het eigenlijk niet meer dan logisch dat Grou ook een eigen sprookje kreeg. Sint Piter vieren en dan naar het Sinterklaassprookje in Leeuwarden gaan, dat was maar niks. Bij Sint Piter hoort een eigen Sint Pitersprookje. Daar dachten de toenmalige onderwijzers Siebren de Jong, Geart Vledder en Herman Tichelaar uit Grou (rond 1950) net zo over. Gezamenlijk zetten ze zich in om dat voor elkaar te krijgen, met als resultaat het eerste Sint Pitersprookje in hotel Oostergoo voor alle schoolkinderen van Grou en ‘s avonds voor de ouderen. Tot en met 1958 werd er een Nederlandstalig sprookje opgevoerd; ‘Ali Ben Hassan’ zelfs twee keer. Nadat de scholen in Grou in 1958 tweetalig werden, was er in 1959 het eerste Friestalige sprookje, het Mearke ‘Piter en de Marwiven’, geschreven door Geart Vledder. Sinds 1959 werden er alleen nog maar Friestalige sprookjes gespeeld en spraken we dus alleen nog maar over het Mearke in Grou. Het sprookje, of Mearke, zoals het veelal in het Fries wordt genoemd, is vanaf de eerste voorstelling een erg belangrijk onderdeel van het Sint Piterfeest in Grou. Het werd een echte traditie. De traditie, dat het Mearke werd geschreven door een Grouster (onderwijzer) of een oud-Grouster. Soms werd het wel twee of drie keer gespeeld en altijd in het Fries. Vanaf 2000 werden er ook Friese vertalingen gemaakt van bestaande Nederlandstalige sprookjes. De laatste jaren is het Mearke in Grou een andere koers ingeslagen en wordt er ook geëxperimenteerd met bestaande sprookjes. Een mooie uitdaging die elk jaar weer met veel succes wordt afgerond. De acteurs waren altijd onderwijzers uit Grou, maar later speelden ook ouders van schoolgaande kinderen mee. Met de verandering van het onder wijs werd het steeds moeilijker onderwijzend personeel te vinden dat tijd en energie had voor de repetities en de uitvoeringen in de week van Sint Piter. Er kwam steeds meer belangstelling, het Mearke werd soms wel twaalf keer opgevoerd voor steeds volle zalen. Dat was natuurlijk nooit mogelijk geweest zonder al die honderden vrijwilligers, die in de afgelopen 65 jaar hebben meegewerkt. Ook nieuwe inwoners van Grou doen enthousiast mee. Gezien de animo waarmee het Sint Pitermearke wordt gedragen, blijft deze prachtige traditie nog vele jaren een belangrijk onderdeel van het jaarlijkse Sint Piterfeest. We kijken nu al uit naar het nieuwe Sint Pitermearke 2021! www.sintpiter.nl info@sintpiter.nl  sintpiterkomiteegrou  sintpiter  sintpiterfeestgrou  sintpiterkomitee

50ste Merenloop te Grou Zaterdag 7 maart Rabobank Wandeltocht en zondag 8 maart de Merenloop Op zaterdag 7 maart en zondag 8 maart jl. was het zover, de 50ste editie van de Merenloop in Grou. De traditionele Merenloop wordt altijd in het tweede weekend in maart in Grou georganiseerd. De Merenloop werd voor het eerst gehouden in 1970. De trainer van de atletiekvereniging Athleta, Lammert Hoekstra, vond de rondjes om de kerk best wel saai. Een echte crossloop in Grou dat moest het worden. De toenmalige voorzitter van de atletiekvereniging Foeke de Wolf en bestuurslid Otte Bouma vonden het een prachtig initiatief. Data 51e Merenloop Grou 12, 13 & 14 maart 2021 Het organiseren van een loopevenement in 1970 was sneller geregeld dan anno nu. Tegenwoordig moeten aan allerlei regels worden voldaan en verschillende vergunningen aangevraagd worden. Toen was het een kwestie van een telefoontje naar de gemeente. In de eerste jaren was er één afstand 11 km. Er werd ingeschreven in de korfbalkantine aan de Nesserdyk. De weilanden toen waren niet zo gedraineerd als nu, waardoor het stuk door de weilanden afzien was. Menig loopschoen is blijven steken in de drassige grond. Er zijn de afgelopen 50 jaar meerdere veranderingen geweest. De brug is verdwenen over het Prinses Margriet Kanaal en vervangen door een aquaduct. Er zijn meer afstanden gekomen. Het is nu een loop voor jong en oud door de komst van de kidsloop. De start/finish verhuisde naar de sporthal “de Twine” en later naar het centrum van Grou. Voor de wandelaars is er een wandelroute toegevoegd die de laatste jaren op de zaterdag voor de “echte” Merenloopdag gelopen wordt. Ieder jaar is het weer spannend of de weergoden ons goed gezind zijn. Het spreekwoord “maart roert zijn staart” is van grote invloed. Valt de regen bij bakken uit de lucht, ligt er nog ijs in de sloten of vallen de spreeuwen van de daken. Dat de Merenloop weerbestendig is, hebben we vorig jaar gezien. Daar waar andere lopen werden afgelast, ging de Merenloop gewoon door. Alleen in 2001 moest het evenement afgelast worden vanwege de mkz crisis. Zaterdagdag vond de Rabobank Wandeltocht plaats, waarbij gekozen kon worden voor twee afstanden. Gewandeld wordt door het mooie gebied in en rondom Grou. Door gebieden waar men anders niet mag komen. Gebieden waar een stuk Friese geschiedenis ligt. Grou is vanoudsher een watergebied en er zijn een paar oversteken met een pont in de wandelroute opgenomen. De eerste overtocht is er als u de auto heeft geparkeerd op de J.W. de Visserswei 10-12 en u vandaar overgezet wordt naar het centrum van Grou waar de start zal plaatsvinden op het gezellige Halbertsma's Plein. Voor elke wandelaar is er na afloop koff ie en snert. Op zondag konden verschillende afstanden worden gelopen door jong en oud. Voor de jongere lopers, in de leeftijd van 4 tot 12 jaar, is er de keus uit twee afstanden namelijk 1.1 kilometer en 2.5 kilometer. Voor de drie snelste jongens en meisjes zijn er bekers te winnen. Voor de lopers vanaf 12 jaar zijn er drie afstanden: een 5 kilometer, 10 kilometer en een 14 kilometer. De 5 kilometer is een geheel verhard parcours. De 10 kilometer voor het grootste gedeelte verhard en 14 kilometer is een cross. Dit gaat door weilanden, over hekken en door een mooi stuk natuur. Drinkposten zijn onderweg aanwezig. Kijk voor informatie en inschrijven op: www.merenloop.nl info@merenloop.nl  merenloop  merenloopGrou  merenloopgrou 101 evenementen

Het Watersportseizoen 2020 Normaal gesproken zou in het weekend van 1, 2 en 3 mei 2020 in het gezellige watersportdorp Grou de Opening van het Watersportseizoen plaats vinden. Het hele weekend vinden dan in het centrum, op de kades en op het water diverse activiteiten voor jong en oud plaats. Echter gezien de omstandigheden omtrent het Coronavirus dat het hele land, de hele wereld in haar greep heeft, heeft ook de Commissie Opening Watersportseizoen samen met Stichting Grou Aktief besloten om haar activiteiten dit jaar niet door te laten gaan. Programma onderdelen Keninginne van 2020 zijn er al leuke activiteiten. Na de aankomst is er alle aandacht voor de Sylkeninginnen van de afgelopen 50 jaar. Voorjaarskermis De Opening van het Watersportseizoen wordt altijd omlijst door de Voorjaarskermis met topattracties voor iedereen. Sylkeninginne Traditioneel meren op vrijdagavond de nieuwe Sylkeninginne en hofdame met het Grouster Skûtsje aan bij Hotel Oostergoo. Het skûtsje vaart onder begeleiding van de jeugdzeilers van Frisia en de Suppers. Samen met de burgemeester/wethouder opent de Sylkeninginne het Watersportseizoen. Extra bijzonder is dat we dit jaar de 50e Sylkeninginne ontvangen. Hier staan we natuurlijk uitgebreid bij stil. Voorafgaand aan de aankomst van de 102 Actie(f) op het water Tijdens zo’n weekend vinden diverse activiteiten op en rond het water plaats. Vanaf de steiger, bij het Zeilcentrum, wordt op zaterdagochtend gestart met het Skipkesilen. Vele verschillende soorten Skipkes doen mee. Hier starten ook de Voorjaarswedstrijden van KWV Frisia. Deelnemers uit alle open klassen zijn welkom. Zo zijn er bijvoorbeeld de zeilers in de Hansa Klasse en de gloednieuwe SV14. Ook met een lichamelijke beperking is zeilen mogelijk! Halverwege de dag start de Roeisloepen race. Ook de Grouster Kust Suteltocht is een van de vele activiteiten. Goed kunnen zeilen is echter niet genoeg. Deze tocht vergt ook nog een behoorlijke mate van behendigheid! Het is een prachtige zeiltocht langs de Kade waar iedere zeilboot aan mee mag doen. De Suteltocht is een terugblik op vroeger, toen alle levensmiddelen per boot werden rondgebracht.

evenementen Altijd al nieuwsgierig geweest naar de verschillende watersportbedrijven met zijn diverse ambachten die Grou rijk is? BOOT Grou biedt de kans om kennis te maken met ruim 20 verschillende watersportbedrijven in Grou. Ook zondagmiddag wordt er gezeild op de Grouster wateren. Zelf actief zijn op het water? Doe mee aan de SUPclinics van SUPAway. Liever watersport vanaf de wal? Neem een kijkje op de Kade bij het basin met radiografisch bestuurbare bootjes. Actie(f) op de wal Ook de jaarlijkse braderie, op zondag door het hele centrum van Grou, vindt dit jaar geen doorgang. De winkels zijn open en kan nog steeds worden geshopt. Breng ook een bezoek aan het Dorpsarchief Grou in het Informatie Punt Grou. Neem hier een kijkje in het verleden van Grou middels oude filmpjes en diapresentaties. Op zaterdagmiddag is de Sint Piterkerk open voor bezichtiging. Zondags is het goed toeven in een van de musea in Grou ‘Hert fan Fryslân’ en ‘Museum Bescherming Bevolking’. Ook de Duckrace vindt dit weekend geen doorgang. Uiteraard zullen delen van het programma, op een nader te bepalen moment, toch door gaan. Uiteraard word je hiervan op de hoogte gebracht via de Grou agenda en www.grou.nl zodra meer is bekend. Voor meer informatie kan ook via grouaktief@hotmail.com contact worden opgenomen. Opening Watersportseizoen Meersweg 9a 9001 BG Grou www.grouaktief.nl grouaktief@hotmail.com  openingwatersportseizoengrou  grouAktief  grouaktief 103

50 jier Sylkeninginne yn wettersportdoarp Grou 50 jaar Zeilkoningin Grou Op donderdag 7 mei 1970 meerde het Grouster skûtsje met daarop een keurig geklede dame inclusief hoed en sjerp aan bij Hotel Oostergoo. De eerste Sylkenginne van Grou ‘Riemie Krist’ was een feit! Het begin van een lange traditie in het watersportdorp Grou. Oprichter VVV Grou stond in samenwerking met de G.W.H.I., F.F.F. en de Grouster skûtsje commissie aan de wieg van een jaarlijks terugkerend dorpspraatje. ‘Wie worden dit jaar Sylkeninginne en hofdame?’. De eerste vijf jaar werd er door Modemagazijn ‘it Beaken’ op Hemelvaartsdag een modeshow georganiseerd. Het publiek koos de eerste drie jaar middels deze modeshow de Sylkeninginne. In 1973 besloot het VVV bestuur dat alle meisjes ‘even mooi’ waren en werd met behulp van een loting Ineke van Zeijl-Hosmar bekroond tot Sylkeninginne. Nog weer later in 1978 werd middels een zeilwedstrijd bepaald wie de nieuwe Zeilkoningin en inmiddels ook de hofdames werden. Tettje Kok uit Leeuwarden won deze wedstrijd en op de tweede plaats eindigden drie Grouster dames, Akke Zwaga, Geertje Wester en Thea van der Pal. Deze laatste drie mochten dat jaar gezamenlijk de rol van hofdame vervullen. Na deze zeilwedstrijd werd het kiezen van de Zeilkoningin en haar hofdame wegens te weinig deelname van Grouster dames toebedeeld aan een onafhankelijke commissie. Tijden veranderen, maar de traditie van de Sylkeninginne in Grou bestaat tot op heden nog steeds. Ieder jaar wordt er opnieuw een Grouster meisje gevraagd of zij de erebaan van Sylkeninginne op haar wil nemen, haar eigen hofdame wil vragen, het Watersportseizoen te openen met een speech en toch vooral een zomerseizoen lang het paradepaardje van watersportdorp Grou wil zijn. Dit jaar komt niet alleen de vijftigste Sylkeninginne aan op de Kade bij Hotel Oostergoo, maar zullen ook de voormalige Sylkeninginnes en hun hofdames hun opwachting maken. Bewonder al deze dames, nieuwe datum wordt later bekend gemaakt, maar Tinder is er niks bij! 104

evenementen De Roeisloepenrace Grou Een jaarlijks terugkerend evenement van de vereniging GRSV. Dit jaar alweer voor de 22e keer. Een ware race van 20 km bikkelen door Nationaal Park De Alde Feanen en over de Grouster wateren, met 1e en 2e klasse Heren en Dames. Een eventuele nieuwe datum wordt later bekend gemaakt. Hier komen dan zo’n 70 teams – afkomstig uit heel Nederland – met hun eigen sloepen, naar Grou. De start (12 uur) en finish zijn bij Waterhostel Oer ’t Hout: een waar spektakel om te zien en volgen, waar kracht, uithoudingsvermogen, tactiek en kundigheid en teamgeest worden getart. www.roeiracegrou.nl info@grsv.nl  grsv roeivereniging Aanmelden via info@grsv.nl Start: 12.00 uur Finish: 16.00 uur Waterhostel Oer ’t Hout Skipkesilen Het skipkesilen is een schitterende Grouster traditie. Al sinds 1907 worden er zeilwedstrijden gehouden voor een door de jeugd zelfgemaakte modelscheepjes. En nog steeds strijden jaarlijks meer dan 60 jeugdige deelnemers in verschillende categorieën om de podiumplaatsen. De skipkes zijn onderverdeeld in verschillende klassen: Klompklasse, Lytse en Grutte Holle, Lytse en Grutte Folle, de Meteoorklasse en de Klasse van Frisia jachtjes. Van de laatste klasse is een bouwpakketje beschikbaar met een polyester rompje. Van de Meteoorklasse zijn tekeningen en een bouwbeschrijving verkrijgbaar bij ‘Jong Frisia’. Met een beetje handigheid en creativiteit worden de mooiste scheepjes in elkaar gezet en beschilderd. Zelf meedoen? Skipkesilen wordt gehouden tijdens de opening van het Watersportseizoen en tijdens de Grouster Merke. Beiden keren vanaf het strandje bij het Zeilcentrum. 105

Skûtsjewike Beleef het in Grou in de week voorafgaand aan het Skûtsjesilen Een evenement voor jong en oud. 10 Dagen lang staat Grou bol van de activiteiten, om naar te kijken of zelf te doen. Fietsen, varen, zeilen en genieten. Met veel muziek en theater met als het Slotstuk de 75e editie van het SKS Skûtsjesilen op zaterdag en de Simmerdei op zondag. 106

evenementen OPENINGSACITIVEIT | Vrijdagavond voor jong en oud OPENING EN LOTING 75E SKS SKÛTSJESILEN | Vrijdag Opening en loting op het Halbertsma’s Plein met muzikale omlijsting door het shantykoor De Prikbroeken. SPLASHTIVAL | Zaterdag Hét outdoor festival van Grou. Zomers, strand, live muziek, dj’s, food, drinks, sport, plezier. Dansen op zomerse beats, met je voeten in het zand en een drankje in je hand, op het strand van Grou. Splashtival is de plek om de zomer te vieren, de Skûtsjewike te beginnen met vrienden, buren en bekenden! Toegang vanaf 18 jaar Info en tickets www.splashtival.nl Afterparty in Grootcafé Treemter! PRIKMAR | Zondag Foodfestival Prikmar; genieten van vele verschillende gerechten en smaken. Een groot aanbod van (lokale) foodtrucks zorgen, samen met zomerse beats en live muziek, voor de ultieme zomerse zondagmiddag. Lekker loungen en genieten op het strand van Grou. Elkaar ontmoeten, bijpraten of swingen op de muziek, vrij toegankelijk en voor jong en oud. Voor meer info www.prikmar.nl PRAAMZEILEN VOOR TEAMS | Dinsdag Ga dit jaar de strijd aan met de elementen en doe met je bedrijf, je vriendengroep, de buren, sportvereniging etc. mee aan het praamzeilen. TERRASSENAVOND | Dinsdag Gezelligheid kent geen tijd! Tijdens de terrassenavond heerlijk genieten op één van de vele terrassen in Grou. Gezellig met vrienden, een lekker drankje en live muziek is het goed toeven. 75E SKS SKÛTSJESILEN | Zaterdag 14 Skûtsjes strijden, tijdens deze openingsdag, om de eerste overwinningszege. De eerste wedstrijd van het kampioenschap SKS Skûtsjesilen op het Pikmeer en de Wijde Ee. Op het water spanning en sensatie om de strijd en na afloop één groot feest in het dorp met veel live muziek en gezelligheid. ’s Avonds de prijsuitreiking in de feesttent en gaan we door met dit prachtige feest. SLOEPENTOCHT | Woensdag Een unieke ervaring met muziek, mooie acts, gekkigheid en cabaret. Vaar de tocht met je eigen sloep of kom als opstapper aan boord! Een beleving die u niet mag missen. NAUTISCHE FIETSTOCHT | Maandag Fietsen met het hele gezin, een activiteit om samen te beleven. Een verrassende fietsroute in en rondom Grou, met als vaste ingrediënt een varende oversteek. Fiets en vaar mee en geniet! SKS SKÛTSJEBESTJOERSSILEN | Donderdag Een heel jaar lang zijn de besturen van de commissies bezig om alles in het werk te stellen om hun SKS-skûtsjes zo optimaal mogelijk te laten presteren. Ze staan echter letterlijk en figuurlijk aan de wal. Na vandaag niet meer! Welk bestuur zeilt het best in een Valk? SCHIPPERSDIENST | Zondag Deze bijzondere dienst met een maritiem karakter vindt plaats in de Doopsgezinde Vermaning. De (schuil) kerk in de Hoofdstraat is als vanouds versierd met de inmiddels 75 wimpels van de eerdere edities van het SKS Skûtsjesilen. SIMMERDEI | Zondag Op de laatste zondag van de Skûtsjewike, wordt in het centrum deze feestelijke week afgesloten met muziek en gezelligheid. Het laatste nieuws, inschrijven en deelname via: www.skutsjewike.nl info@skutsjewike.nl    skutsjewike 107

MS Markol Stichting Gehandicapten Watersport Grou Skûtsjesilen is een mooie traditie op de Friese wateren. De prachtige oude beurtzeilschepen in strijd met wind en water. Had u er altijd al eens bij willen zijn, maar is dit niet mogelijk door een lichamelijke beperking? Ms Markol, het schip van Stichting Gehandicapten Watersport Grou, is dit jaar aanwezig bij de openingswedstrijd van het Skûtsjesilen in Grou. Op zaterdag 18 juli kunt u samen met een begeleider aan boord stappen en vanaf het water de 14 strijdende skûtsjes bewonderen. Mocht u deze dag niet kunnen is het ook mogelijk om op 14 of 15 juli aan boord te stappen. Informatie over deze vaarten kunt u vinden op onze website www.msmarkol.nl Voor opgave of aanvullende rondvaarten: www.msmarkol.nl info@msmarkol.nl 06 38 14 37 28   msmarkol  SGWGrou 108

evenementen 75e SKS Skûtsjesilen Zaterdag 18 juli vindt de eerste wedstrijd van het 75e SKS-kampioenschap Skûtsjesilen plaats. Dit jaarlijks terugkerend evenement kun je in Grou van start tot finish beleven. Traditiegetrouw liggen de 14 skûtsjes een uur voor de start in het sfeervolle centrum van het dorp. Dan worden de skûtsjes in één lange sleep door een sleepboot naar de start gebracht voor de wedstrijd op het Pikmeer en de Wijde Ee. Niet alleen de wedstrijd maar ook de sleep naar de start trekt ieder jaar opnieuw duizenden bezoekers. Ook op het water is het dan beregezellig en na de wedstrijd is het in Grou één groot feest. Schitterende traditie sinds 1854 Al in 1854 werden wedstrijden voor beurt- en vrachtschepen gehouden in Grou. Toen werd vooral gezeild wanneer de schippers geen vracht hadden om op die manier nog wat te verdienen. De zeilverenigingen Oostergoo en Frisia verzorgden deze wedstrijden. Later werd in 1929 de Kommisje Skûstjesilen Grou opgericht die de wedstrijden ging organiseren. De Skûtsje Kommisje kocht in navolging van Earnewâld en Sneek in 1957 zelf een skûtsje. Zo is het traditionele westrijdzeilen met historische vrachtschepen behouden en uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerend zeilkampioenschap tussen 14 watersportdorpen en -steden. Met schippers aan het roer, afstammend in rechte lijn van ‘skûtsje families’ die in de vorige eeuw tenminste tien jaar in Friesland hun brood hebben verdiend met een vrachtschip. Wordt ‘It Doarp Grou’ opnieuw SKS-kampioen? Douwe Visser staat sinds 2005 aan het roer van het Grouster Skûtsje. In zijn eerste seizoen werd Visser met zijn bemanning van ‘It Doarp Grou’ kampioen van de SKS. Dit herhaalde hij in het zeilseizoen van 2009. In 2011, 2012 en 2013 werd hij tweede. In 2014 werd Visser opnieuw kampioen en in 2015 en 2016 behaalde hij de derde plek. In 2017, 2018 en 2019 “een echte Headtrick”, kon de kampioenswimpel wederom in de top. Of ‘It Doarp Grou’ dit jaar opnieuw wordt beloond met de kampioenswimpel van de ‘Sintrale Kommisje Skûtsjesilen’, weten we na de laatste wedstrijd die 31 juli op het Sneekermeer wordt gezeild. 109

SKS Skûtsjesilen Wedstrijddata 75e SKS Kampioenschap 2020 Zaterdag 18 juli Grou Maandag 20 juli Dinsdag 21 juli Woensdag 22 juli Donderdag 23 juli Vrijdag 24 juli Zaterdag 25 juli Maandag 27 juli Woensdag 29 juli Donderdag 30 juli Vrijdag 31 juli De Veenhoop Eernewâld Terherne Langweer Elahuizen Stavoren Woudsend Lemmer Lemmer Sneek Alle wedstrijden beginnen om 14.00 uur. IFKS ‘Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen’ Naast het SKS-kampioenschap zijn er de ‘Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen’ (de IFKS). Dit kampioenschap is voor 60 tot 69 IFKS geodgekeurde schepen in vier verschillende klassen. De IFKS is opgericht omdat veel skûtsje-eigenaren niet werden toegelaten tot de SKS. De IFKS start jaarlijks op het IJsselmeer bij Hindeloopen in de week na afloop van het SKS-Skûtsjesilen. Meer info via www.skutsjesilen.nl, www.grousterskutsje.nl en www.ifks.nl. Lees alles over de historie van het Skûtsjesilen op www.skutsjehistorie.nl IFKS programma 2020 Zaterdag 1 augustus Hindeloopen Zondag 2 augustus Stavoren Maandag 3 augustus Heeg Dinsdag 4 augustus Woensdag 5 augustus Sloten Rustdag of inhaalwestrijd(en) bij Echtenerbrug Donderdag 6 augustus Echtenerbrug Vrijdag 7 augustus Zaterdag 8 augustus Lemmer Lemmer (finale tijdstip aanvang klassen C-klasse 09.15 uur B-klasse 11.00 uur a-klein 12.15 uur A-klasse 14.30 uur 110

evenementen Skûtsjesilen Sneon 18 juli is de earste wedstriid fan it SKS-kampioenskip Skûtsjesilen. Dit jierlikse evenemint kinst yn Grou fan start oant finish belibje. Tradysjegetrou lizze de 14 skûtsjes in oere foar de start yn it sfearfolle sintrum fan it doarp. Dan wurde de skûtsjes yn ien lange sleep troch in sleepboat nei de start brocht foar de wedstriid op de Pikmar en Wide Ie. Net allinnich de wedstriid, mar ek de sleep nei de start lûkt elk jier op ‘e nij tûzenden besikers. Op it wetter is it dan ek altyd hiel gesellich en nei de wedstriid is it yn Grou ien grut feest. Prachtich moaie tradysje sûnt 1854 Yn 1854 waarden yn Grou al wedstriden foar beurt- en frachtskippen holden. Doe waard der foaral syld as de skippers gjin fracht hiene om sá noch wat te fertsjinjen. De sylferienings Oostergoo en Frisia hiene noed foar dizze wedstriden. Letter waard yn 1929 de Kommisje Skûtsjesilen Grou oprjochte, dy ’t de wedstriden organisearde. De Skûtsje Kommisje kocht yn neifolging fan Earnewâld en Snits yn 1957 sels in skûtsje. Sa is it tradysjonele wedstriidsilen mei histoaryske frachtskippen bewarre en útgroeid ta in jierliks sylkampioenskip tusken 14 wettersportdoarpen en –stêden. Mei skippers oan it roer, ôfstamjend yn rjochte line fan ‘skûtsjefamyljes’ dy ’t yn de foarige ieu minstens tsien jier yn Fryslân har brea fertsjinne ha mei in frachtskip. Wurdt ‘It Doarp Grou’ wer SKSkampioen? Douwe Visser stiet sûnt 2005 oan it roer fan it Grouster Skûtsje. Yn it earste seizoen waard Visser mei syn bemanning fan ‘It Doarp Grou’ kampioen fan de SKS. Dit herhelle hy yn it sylseizoen fan 2009. Yn 2011, 2012 en 2013 waard hy twadde. Yn 2014 waard Visser op ‘e nij kampioen en yn 2015 en 2016 behelle hy it tredde plak. Yn 2017 en 2018 koe de kampioenswimpel op ‘e nij yn top. Of ‘It Doarp Grou’ dit jier op ‘e nij beleanne wurdt mei de kampioenswimpel fan de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen, witte we nei de lêste wedstriid, dy ’t freed 9 augustus op de Snitsermar syld wurde sil. IFKS Skûtsjesilen Neist it SKS-kampioenskip binne der de ‘Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen’ (IFKS). Dit kampioenskip is foar 60 oant 65 IFKS goedkarde skippen yn fjouwer ferskate klassen. De IFKS is oprjochte omdat in protte skûtsje eigners net talitten waarden ta de SKS. De IFKS start jierliks op de Iselmar by Hynljippen, yn de wike nei ôfrin fan it SKS-Skûtsjesilen. 111

Skûtsje Segeln Samstag, den 18. Juli findet die erste Regatta der SKS- Meisterschaft Skûtsjes Segeln statt. Diese jährlich stattfindende Regatta können Sie in Grou von Start bis Finish verfolgen. Traditionsgemäß liegen die 14 Skûtsjes eine Stunde vor dem Start im charmanten Zentrum des Dorfes. Danach werden die Skûtsjes in einem langen Troß von einem Schleppboot zum Start des Wettbewerbs auf dem Pikmar und Wide Ie geschleppt. Nicht nur die Regatta selbst, sondern auch das Schleppen zum Startplatz, zieht jedes Jahr aufs Neue tausende Zuschauer an. Natürlich ist es dann auch auf dem Wasser sehr vergnüglich und nach Ende des Wettkampfes wird in Grou ausgiebig gefeiert. Einzigartige Tradition seit 1854 Schon 1854 wurden in Grou Regatten für Linien- und Frachtschiffe abgehalten. Damals wurde vor allem gesegelt, wenn die Schiffer keine Fracht hatten. Auf diese Weise konnten sie sich etwas dazu verdienen. Die Segelclubs Oostergoo und Frisia organisierten diese Regatten. 1929 wurde die Kommisje Skûtsjessilen gegründet, die ab diesem Zeitpunkt die Wettkämpfe organisierte. Die Kommisje Skûtsjessilen erwarb 1957 ein eigenes Skûtsje. Zuvor hatten Earnewâld und Sneek bereits ein Skûtsje angeschafft. So hat sich diese traditionelle Regatta historischer Frachtschiffe zu einer jährlich wiederkehrenden Segelmeisterschaft zwischen 14 Wassersport Dörfern- und Städten entwickelt. Am Ruder stehen Skipper, die in direkter Linie von Skûtsje Familien abstammen, die im vorigen Jahrhundert mindestens 10 Jahre hindurch, mit Frachtschifffahrt in Friesland, ihr Brot verdient haben. Wird ‘It Doarp Grou’ erneut SKSMeister? Douwe Visser ist seit 2005 Steuermann des Grouster Sktûsje. In seiner ersten Saison wurde er mit seiner Mannschaft van It Doarp Grou Sieger der SKS. Das gelang ihm auch in der Saison 2009. 2011, 2012 und 2013 erreichte er den zweiten Platz. 2014 wurde er erneut Sieger und 2015 und 2016 wurde er Dritter. 2017 und 2018 konnte der Meisterschaftswimpel wieder gehisst werden. Ob ‘It Doarp Grou’ dieses Jahr wieder den Titel der Sintrale Kommisje Skûtsjesilen SKS holt, wissen wir nach dem letzten Wettkampf, der am 9. August in Sneek am Snitser Mar gesegelt wird. IFKS Skûtsjesilen bgesehen von der der SKS Meisterschaft gibt es auch noch die “Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen”- IFKS. An dieser Meisterschaft können 60 bis 65 durch die IFKS genehmigte Boote in 4 verschiedenen Klassen teilnehmen. Die IFKS wurde gegründet, da viele Skûtsje Eigentümer nicht zur SKS zugelassen wurden. Die IFKS startet jährlich am IJsselmeer bei Hindeloopen, in der Woche nach Ablauf des SKS-Skûtsjesilen. 112

Skûtsjesilen Saturday, July 18, is the first race of the SKS Skûtsjesilen championship. You can experience this annual event from start to finish in Grou. Traditionally, the 14 skûtsjes will moor one hour before the start in the charming village center. Then the skûtsjes will be brought to the start, in a long drag, by a tug for the race on the Pikmar and Wide Ie. Not only the race but also the trail to the start attracts every year again thousands of visitors. During the race it’s very nice to be on the water and when the race is over Grou is the party place to be. A beautiful tradition since 1854 The first races for cargo ships were already organized in 1854 in Grou. Those days races were mainly held when the sailors had no cargo and that way they still were able to earn some money. The sailing clubs Oostergoo and Frisia organized these competitions. Later on, in 1929, the Kommisje Skûtsjesilen Grou was founded and this committee organized the races from that moment on. In 1957 the Skûtsje Kommisje bought a skûtsje. Just like Eernewâld and Sneek This way, the traditional racing with historical cargo ships was preserved and became an annual sailing championship between 14 water sports villages and cities. With skippers at the helm descended in a straight line from ‘skûtsje families’ who earned their living with a cargo ship in Fryslân for at least ten years in the last century. Will It Doarp Grou once again be the SKS-champion? Douwe Visser is helmsmen of the Grouster Skutsje since 2005. In his first season, Visser and his crew became SKS champion with It Doarp Grou. He repeated this performance in the sailing season of 2009. In 2011, 2012 and 2013 Visser finished second. In 2014, Douwe Visser became champion again and in 2015 and 2016 he finished third. In 2017 and 2018, the champion pennant could again be in top. After the last race on de Snitser Mar, which will be sailed on August 9, we will know If It Doarp Grou will be rewarded again with the Champion pennant of the Sintrale Kommisje Skûtsjesilen. IFKS Skûtsjesilen esides the SKS championship there are the ‘Open Frisian Championships Skûtsjesilen’ (the IFKS). This championship is for 60 to 65 IFKS approved vessels in four different classes. The IFKS was founded because many skûtsje owners were not admitted to the SKS. The IFKS starts annually on the IJsselmeer in Hindeloopen, the week after the SKS Championship. evenementen

Boerenbeleefdag Elke dinsdag in juli en augustus Stap in de Hellingshaven van Grou op een authentieke boerenpraam van de Wartenster. Vaar mee naar het biologisch melkveebedrijf van Bouma in het Hôflân voor een enthousiast verhaal over het biologisch boeren in het veenweidegebied van Grou. Kies ook voor een informatieve wandeling op it Eilân-west. Een eiland waar natuur gecombineerd wordt met biologisch boeren en het jongvee van de Bouma’s in de zomerperiode het oorspronkelijke karakter van het veenweidegebied in stand houdt. Meer info of boekingen voor een eigen groep? www.dewartenster.nl

evenementen 100 jaar FFF Grou Ferieniging Foar Folksformaken 11 t/m 14 september Waarom is de Ferieniging Foar Folksformaken (vereniging voor volksvermaken) afgekort FFF zo belangrijk voor de dorpsgemeenschap Grou. De FFF is in 1920 opgericht toen er tijdens de zeilwedstrijden die er op en rond de meren van Grou georganiseerd werden behoefte ontstond voor zogenaamde “wal activiteiten” voor de zeilers en hun aanhang. Nu 100 jaar later is de FFF uitgegroeid tot een vereniging met meer dan 1200 leden waar geen Grouster om heen kan of wil! Zoals de naam al aangeeft zonder FFF geen vermaak in Grou. Sinds de oprichting van deze vereniging, elk jaar op de 2e zondag in september, barst in het dorp een feest los gelijk aan het carnaval. Van de jongste jeugd tot de oudste inwoners, alles doet mee en een ieder beleeft daar veel plezier aan. Met als hoogtepunt op de zondagavond de stappersjûn en maandagavond de traditionele slotavond. Tijdens dit feest worden sociale contacten dan ook stevig aangehaald. In de loop van de jaren heeft FFF zich ook op het culturele vlak ontplooit. Wat er ook gebeurt in Grou om FFF kun je niet heen. Dat dit nog jaren mag voortbestaan, dat komt alleen de levendigheid van het dorp ten goede. Elke vereniging in Grou kan een beroep doen op de expertise van FFF en een negatief antwoord wordt nooit gegeven. As jim it nei it sin hawwe, dan ha wy it ek Namens het bestuur van FFF, Piet Hoogewerf, Voorzitter FFF Programma volgt, zie Grou Agenda www.fffgrou.nl pr@fffgrou.nl  fffgrou  fffgrou  groustermerke 115

Grouster Merke 100 jaar 11 t/m 14 september feest in Grou! Dit feest, in de volksmond Grouster Merke genoemd, wordt dit jaar voor de 100ste keer georganiseerd door de Ferieniging Foar Folksformaken (FFF). Ook dit jaar weer een weekend vol activiteiten voor jong en oud. Vrijdag Overdag zijn de spelletjes voor de basisscholen. De kinderen hebben in het centrum van Grou de grootste lol met verschillende spelletjes. En… er is kermis! ’s Avonds start de Grouster Merke met een knallend feest in Sporthal De Twine. Ieder jaar met een wisselend thema, feestelijke outfits en altijd goede livemuziek. Zaterdag ’s Ochtends is het Skipkesilen, een schitterende Grouster traditie. Wie heeft er dit jaar het snelste of mooist versierde Skipke. Doe mee of kom kijken! ’s Middags zijn de spelletjes voor de hele familie in het centrum van Grou. Iedereen kan meedoen. Neem ook een kijkje bij de verenigingszeilwedstrijden in Valken op het Pikmeer. Een prachtig gezicht. Een spetterende avond voor de jeugd. Van kinder- en jongerendisco tot Q-musiq ‘De foute party’. Genoeg om eens even lekker uit je dak te gaan. 116 Zondag Tijd voor Merkekeatsen op het sportpark Meinga. ‘Keatsen’ is een typisch Friese sport. Leuk om te doen en ook erg leuk om naar te kijken. Grousters en oud-Grousters kaatsen – al dan niet verkleed – om mooie prijzen en eeuwige roem. Opgeven kan via: www.wetterlan.nl Truckrukken! Op zondagochtend wordt het truckrukken georganiseerd op de Kade bij Hotel Oostergoo. Teams van 4 personen trekken een “kleine” truck zo snel mogelijk over en afstand van 30 meter. Een leuke en spannende activiteit om als buurtvereniging, sportvereniging of vriendenclub te laten zien dat je beschikt over een paar stevige spierballen en onderlinge lol! Vergeet je niet op te geven. Eén van de hoogtepunten van de Grouster Merke is de Stappersparade op zondagavond. Tijdens een optocht trekken tal van versierde wagens, gemaakt door buurten en/of vriendenclubs uit Grou, in een grote stoet door het dorp eindigend op het Halbertsma’s Plein. Met aansluitend een groot feest met livemuziek in het centrum: de Stappersjûn Maandag Maandagochtend is het Matinee met lekkere muziek. Misschien wel het gezelligste feest van het jaar! En ’s avonds wordt het weekend feestelijk afgesloten met een grote feestavond, voorzien van livemuziek en prijsuitreiking. Voor het complete programma, deelname en aanmeldingen: www.fffgrou.nl, pr@fffgrou.nl    groustermerke

evenementen Grouster Zeilmarathon Frisse wind voor de Grouster Zeilmarathon Zaterdag 10 oktober De Grouster Zeilmarathon is inmiddels een begrip in Grou en omstreken. Elk jaar in het tweede weekend van oktober wordt gestreden om uiteindelijk dat bovenste trapje van het podium te mogen beklimmen. Aan deze tocht der tochten over Friese wateren en langs pittoreske dorpjes wordt al 6 jaar met veel plezier deelgenomen door tientallen boten. Iedereen raakte de afgelopen jaren stukje bij beetje gewend aan het ware bikkelgehalte van de Grouster Zeilmarathon. Ook dit jaar, waait de frisse wind weer door de Grouster Zeilmarathon. Het is elk jaar weer de vraag, ‘wyn of gjin wyn’. Afgelopen jaar mochten we genieten van een geweldige tocht met een zomers tintje en een prachtige wind. Er zijn ook jaren geweest waarin de wind niet bereid was een handje te helpen. Daarom wordt de wind nu opgezocht. De vernieuwde route van de Grouster Zeilmarathon kent bredere vaarwegen en meer open zeilwater. De route biedt uitdaging voor zowel de tactische zeiler, de liefhebber van zeilen op open water en de brute kracht aan boord. De route start als vanouds op het Pikmeer bij Grou. Vanuit daar wordt koers gezet door de Tynje, langs Pean, richting Akkrum. Het bikkelen kan beginnen. In Akkrum is volop mogelijkheid tot peddelen, jagen en bomen. Ook de mast zal hier gestreken moeten worden. Met Akkrum in de start van de marathon is het zwaarste gedeelte overwonnen. Na Akkrum blaast de wind ons verder richting de Terkaplesterpoelen Waarna wederom koers wordt gezet richting Akkrum. Via de Wijde Ee koersen richting De Alde Feanen en vervolgens richting de Veenhoop. Wanneer de Veenhoop gepasseerd, volgen enkele tactische keuzes in de route, afhankelijk van de wind. Vanaf hier is de finish in zicht. De laatste kilometers liggen voor de boeg. De finish vindt weer plaats in de kom bij het Marit Bouwmeester Zeilcentrum Grou. Hoewel de aandacht van de Grouster Zeilmarathon dit jaar meer wordt gelegd richting het echte zeilen op open water en tactische keuzes, blijft het karakter van de marathon hetzelfde. Starten, bikkelen, presteren, finishen en winnen, maar vooral ook genieten en plezier hebben. Voor meer informatie en deelname? Meld je aan via: www.grousterzeilmarathon.nl penningmeester@kwvfrisia,nl  grousterzeilmarathon  Zeilmarathon  Grouster Zeilmarathon 117

• AED’s Grou • Nuttige Adressen • Handige websites • Watersportvoorzieningen • Bootverhuur • Openbaar vervoer • Rondvaarten met schipper • Zeillessen • Zeilmakerij • Watersportservice bedrijven • Overnachten • Eten & drinken • Plattegrond Grou Praktische info

PRAKTISCHE INFO Praktische informatie nuttige adressen ALARM 112 National Alarm BRANDWEER FIREBRIGADE, FEUERWEHR 112 National Alarm POLITIE POLICE, POLIZEI 112 National Alarm Holstmeerweg 3 8934 AS Leeuwarden +31 (0)900 8844 SPOEDLIJN ARTS EMERGENCY NUMBER, NOTLINIE +31(0)566 621 122 DOKTERSWACHT DOCTORSWATCH, ARZTWARTE +31(0)900 112 7112 useful addresses • nütZliche adressen HUISARTS FAMILYDOCTOR, HAUSARZT Oostergoostraat 53 +31(0)566 621 310 www.huisartsenpraktijkgrou.nl ZIEKENHUIZEN HOSPITALS, KRANKENHÄUSER Leeuwarden: MCL Henri Dunantweg 2 8934 AD Leeuwarden +31(0)58 2866 969 www.mcl.nl Heerenveen: Tjongerschans Thialfweg 44 8441 PW Heerenveen +31(0)513 685 685 www.tjongerschans.nl OOGKLINIEK EYE CLINIC, AUGENKLINIK Oog en Welzijn It Molelân 8a Grou +31(0)566 226 600 www.oogenwelzijn.nl APOTHEEK PHARMACY, APOTHEKE Oostergoostraat 53 Grou +31(0)566 622 695 www.apotheekmidfyslan.nl TANDARTSEN DENTISTS, ZAHNÄRTZE De Huys Tandarts Oedsmawei 24 Grou Spoeddienst +31(0)900 215 3111 +31(0)566 820 028 www.dehuystandarts.nl AED’s Grou Grou een hartveilig dorp AED's aangemeld bij HartslagNu en 24/7 beschikbaar: • Atelier Michel Koene, de Seize 4 • Buurt de Foarn • Buurt de Skou • Familie J. de Vries, de Tsjalk 3 • Havengebouw Havenhûs, Meersweg • HR Oostergoo, Nieuwe Kade 1 • MFC Friesmastate, Oostergoostraat 52-54 • OSG Sevenwolden, Burstumerdyk 5 • Pont de Burd, Recreatieoord Yn ‘ e Lijte • Regiobank, Parkstraat 7 • Sporthal De Twine, Tjallinga 2 Omnimed kaakchirugie en implantologie Oedsmawei 24 Grou +31(0)566 820 020 www.omnimed.nl Tandartsenpraktijk Grou Allingawier 39 Grou +31(0)566 624 850 www.tandartsengrou.nl Tilon Biensma 31a Grou +31(0)566 620 494 www.tandartsenpraktijktilon.nl DIERENARTS VETERINARIAN, TIERARZT Dierenartsenpraktijk Grou Oedsmawei 13 Grou +31(0)566 601 464 www.dierenartsgrou.nl 119

PRAKTISCHE INFORMATIE Practical Information • PRAKTISCHE INFORMATION BANKEN BANKS, BANKEN ING -Brunawinkel- | Hoofdstraat 5 Grou | +31(0)566 621 316 Jumbo -geldautomaat- | Stationsweg 38f Grou | +31(0)566 625 760 Poiesz -geldautomaat- | Parkstraat 3 Grou | +31(0)566 622 012 Rabobank | Hoofdstraat 11 Grou | 0566 521 500 Regiobank | Parkstraat 7 Grou | +31(0)566 651 020 | BIBLIOTHEEK LIBRARY, BIBLIOTHEK Burstumerdyk 6 Grou | 0566 621 493 FIETSVERHUUR BIKE RENTAL, FAHRRADVERLEIH Joop Zandberg Fietsplezier | Oedsmawei 14 Grou | +31( 0)566 624 123 | www.joopzandberg.nl GAS Gascentrum Noord Nederland BV | Stationsweg 92 Grou | +31(0)566 625 800 | www.gascentrumgrou.nl INFORMATIEPUNT GROU INFORMATION POINT GROU, INFORMATIONSPUNKT GROU Halbertsma’s Plein 12 Grou | +31(0)566 659 933 | www.grou.nl KERKEN CHURCHES, KIRCHE Doopsgezinde gemeente Mid-Fryslân | Hoofdstraat 44 Grou | Elke zondag kerkdienst om 10.00 uur | www.dgmidfryslan.doopsgezind.nl Sint Piterkerk (PKN gemeente) | Kerkstraat Grou | Elke zondag kerkdienst om 09.30 uur | www.pkngroujirnsum.nl KOOPAVOND LATE NIGHT OPENING, ABENDVERKAUF Vrijdag/Friday/Freitags tot 20.00 uur/hrs/Uhr MUSEA MUSEUMS, MUSEEN Commandopost Grou (De Bunker) | Burstumerdyk 1 Grou | +31(0)6 5341 9233 | www.museumbeschermingbevolking.nl Hert fan Fryslân | Stationsweg 1 Grou | +31(0)566 623 911 | www.museumhertfanfryslan.nl Mineralogisch Museum Grou | Leechlân 22 Grou | +31(0)566 623 636 | www.mineralengrou.nl POSTKANTOOR POST OFFICE, POSTAMT Brunawinkel | Hoofdstraat 5 Grou | +31(0)566 621 316 handige websites www.grou.nl www.grouaktief.nl www.degrouster.nl www.grousters.nl USEFUL WEBSITES • GÜNSTIGER WEBSITES www.meteogrou.nl www.pbgrou.nl www.sportingrou.nl www.dorpsarchiefgrou.nl www.weerstationgrou.nl www.webcam-grou.nl www.kwvfrisia.nl/webcam-pikmeer 120

PRAKTISCHE INFO WATERSPORTVOORZIENINGEN WATERSPORT SUPPLIES • WASSERSPORTEINRICHTUNGEN Havenkantoor Harbour office, Häfenbüro Havenhûs | Meersweg 9a Grou | +31(0)6 5315 1298 Gemeentehavens Grou Marinas of Grou, Jachthäfens Grou 1 Hellingshaven 2 Nieuwe Kade 3 Pikmeerhaven 4 Suderkade Tankstations Gasstations, Tankstellen Firezone | ’t Molelân 8 Grou WSB Anja | Meersweg 9a Grou Esso | Stationsweg 86 Grou Trailerhellingen Pr. Wilhelminastraat 3 | Garde Jagersweg 1 | Waterpark Yn’e Lijte Vuilwaterafvoer Drainage of dirty water, Abwasserabfluss FRO-kade in de Hellingshaven Steiger C in de Pikmeerhaven BOOTVERHUUR BOAT RENTAL • BOOT VERLEIH HW Yachtcharter | Jister 13a Grou | +31(0)566 624 062 | www.hwyachtcharter.nl Jachtverhuur H.Hofstra | Biensma 3 Grou | +31(0)6 3196c0238 | www.jachtverhuurhofstra.nl Jachtwerf de Groot -Pikmeerkruiser- | Oedsmawei 2 Grou | +31(0)566 621 719 | www.pikmeerkruiser.nl WaterSportBedrijf (WSB) Anja | Meersweg 9a Grou | +31(0)566 621 373 | www.wsbanja.nl Waterpark Yn’e Lijte | Yn’e Lijte 1 Grou | +31(0)566 621 487 | www.ynelijte.nl Openbaar vervoer Grou heeft een ‘eigen’ treinstation Grou-Jirnsum aan de spoorlijn Leeuwarden – Zwolle. Het station ligt ongeveer op 1,5 km van het centrum Grou. Ga je liever met de bus, dan kun je vanuit Grou met lijn 28 naar o.a. Heerenveen of Leeuwarden. In Grou zijn meerdere haltes op directe loopafstand van het centrum Kijk voor de trein- en bustijden op de website: 9292.nl. 121

RONDVAARTEN MET SCHIPPER BOAT TRIPS WITH SKIPPER • RUNDFAHRTEN MIT SKIPPER Grouster Skûtsje | Graalda 19, Grou | +31(0)6 2382 1588 | W:www.grousterskutsje.nl Grutte Grize (60 personen) | Meersweg 9a Grou | +31(0)6 2292 8937 | www.gruttegrize.nl Moai Fuort -Sloeprondvaarten- | Oerhaelspaed 5 Grou | +31(0)566 623 420 | www.moaifuortgrou.nl MS Markol -voor mensen met een beperking- | Lytse Blijema 2 Grou | +31(0)6 3814 3728 | www.msmarkol.nl Watersportservice Berend Mink | Muldyk 12 Grou | +31(0)566 621 111 | www.berendmink.nl Zeillessen Sailing lessons • Segelunterricht KWV Frisia -lidmaatschap- | www.kwvfrisia.nl Sail Experience | Yn’e Lijte 1 | +31(0)6 4812 1314 | www.sailexperience.frl WaterSportBedrijf (WSB) Anja | Meersweg 9a Grou | +31(0)566 621 373 | www.wsbanja.nl Watersporthostel Oer ’t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | +31(0)566 621 528 | www.herbergoerthout.nl Zeilen Grou -Grou leert Grou zeilen- | +31(0)6 2292 8937 | www.zeilengrou.nl ZEILMAKERIJ SAILMAKER • SEGELMACHER KTSO | Gedempte Haven 24 Grou | +31 (0)6 2864 8522 | www.ktso.nl Rolf de Jong Zeilmakerij | Singel 16d Grou | +31 (0)6 8113 3883 | www.rolfzeilmakerij.nl Zeilmakerij Bergsma | Gedempte Haven 26 Grou | +31 (0)6 4850 4143 | www.zeilmakerijbergsma.nl Zeilmakerij Dijkstra | Jister 6 Gru | +31(0)566 623 434 | www.zeilmakerijdijkstra.nl Zeilmakerij Molenaar | Kerkstraat 31 Grou | +31(0)566 621 313 | www.zeilmakerijmolenaar.nl Zeilmakerij Yntema | Singel 24 Grou | +31(0)6 5352 9515 | www.zeilmakerijyntema.nl

Watersportservice WATER SPORTS SERVICE • WASSER-SPORT-SERVICE Aqua Marina | Drachsterweg 26 Grou | +31(0)566 623 180 | www.aquamarina.nl Bert de Jong Technische Scheepsservice | Garde Jagerswei 14 Grou | +31(0)566 623 234 | www.tssbertdejong.nl Blackfish Marine Aluminium Jachtbouw | Singel 52 Grou | +31(0)6 3851 6783 | www.aluminiumboten-sloepen.nl BMarine Yacht Makelaar | Singel 12 Grou | +31(0566 688 816 | www.bmarine.nl BJ-Boten | Oedsmawei 24h Grou | +31(0)6 1159 1875 | www.bj-boten.nl Bootcentrum Geertsma | Jister 5d Grou | +31( 0)566 623 850 | www.bootcentrum-geertsma.nl Cornelder Scheepstechniek | Oedsmawei 18 Grou | +31(0)566 653 000 | www.corneldersscheepstechniek.nl De Schiffart Technische Watersportservice | Kerkstraat 30 Grou | +31(0)566 621 388 | www.schiffartgrou.nl Frisian Yachts Piersma | Singel 40a Grou | +31(0)6 2329 7446 | www.frisianyachts.nl Goos Watersport & Scheepstechniek | Singel 24 Grou | +31(0)566 621 084 | www.gooswatersport.nl Grouwster Vlet | Oedsmawei 4 Grou | +31(0)566 622 410 | www.grouwstervlet.nl H F Beheer Grou BV | Garde Jagerswei 3a Grou | +31(0)566 621 197 | www.hfbeheer.nl H.W. Jachttechniek & Jachtcharter | Jister 13 Grou | +31(0)566 624 062 | www.hwjachttechniek.nl Its Polyester | De Muldyk 119 Grou | +31(0)6 1639 5034 | www.itspolyester.nl Jachthaven De Oerhaal | Garde Jagerswei 10 Grou | +31(0)6 5149 4189 | www.jachthavendeoerhaal.nl Jachthaven ST Molenaar | Garde Jagerswei 50 Grou | +31(0)6 2876 3951 | www.stmolenaar.nl Jachtservice Jepma Grou | Jister 31 Grou | +31(0)566 621 061 | www.jachtservicejepma.nl Jachtwerf Albert Wester en Zn. | Garde Jagerswei 2 Grou | +31(0)566 623 160 | www.albertwester.nl Jachtwerf De Blieken | Garde Jagerswei 4-5 Grou | +31(0)566 621 335 | www.jachtwerfdeblieken.nl Jachtwerf De Groot -Pikmeerkruiser- | Oedsmawei 2 Grou | +31(0)566 621 719 | www.pikmeerkruiser.nl Jachtwerf Leechlân | Leechlân 4 Grou | +31 (0) 5155 4218 | www.jachtwerfleechlan.nl Jurjen Mulder Jacht- en Scheepsbetimmering Grou | De Singel 34 Grou | +31(0)6 2088 5835 | www.jurjen-mulder.nl Scheepsstoffering H.J.F. de Koning | De Muldyk 5 Grou | +31(0)566 620 576 | www.hjfdekoning.nl Sloepenbouwers | Bustumerdyk 1 Grou | +31(0)6 2553 1568 | www.sloepenbouwers.nl Sloepenmarkt | Singel 12 Grou | +31(0)566 688 816 | www.sloepenmarkt.nl Strada Watersport | Singel 50 Grou | +31(0)6 5341 6003 | www.stradawatersport.nl Tienstra Nautische Dienstverlening | 1e Oosterveldstraat 3 Grou | +31(0)6 2165 5279 | www.t-n-d.nl Vetus Grou | Singel 10 Grou | +31(0)566 625 420 Watersportservice Berend Mink | Muldyk 12 Grou | +31(0)566 621 111 | www.berendmink.nl Warber Jachtservice | Singel 10j Grou | +31(0)566 623 370 | www.warberjachtservice.nl Wi-Ja | Oedsmawei 10 Grou | +31(0)566 622 454 | www.wi-ja.nl YachtWrapping | De Muldyk 11b Grou | +31(0)566 602 757 PRAKTISCHE INFO

PRAKTISCHE INFO overnachten ACCOMMODATION • ÜBERNACHTEN • ACCOMMODATION A. De Thuiskamer B&B of vakantiehuis | Hoofdstraat 31 Grou | +31(0)6 2260 8247 | www.dethuiskamer.nl B. Herberg Oer ’t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | +31(0)566 621 528 | www.herbergoerthout.nl C. Hotel & restaurant Oostergoo | Nieuwe Kade 1 Grou | +31(0)566 621 309 | www.oostergoo.nl D. Huize Groenveld | It Swurd 5 Grou | +31(0)566 621 943 | www.huizegroenveld.nl E. Loftbenb | De Waring 27 Grou | +31(0)6 1186 7995 | www.loftbenbgrou.nl F. Minicamping De Alde Stjelp | Leechlân 5 Grou | +31(0)566 623 414 | www.minicampingdealdestjelp.nl G. Vakantie Studio Grou | Molenstraat 16 Grou | +31(0)6 2204 8102 | www.vakantiestudiogrou.com H. Waterpark Yn’e Lijte (camping, vakantiehuisjes, Chalets, safaritenten & travel lodges) | Yn’e Lijte 1 Grou | +31(0)566 621 487 | www.ynelijte.nl Eten & Drinken EAT & DRINK • ESSEN & TRINKEN • MANGER & BOIRE • RESTAURANTS 1. Beslag Wereldse pannenkoeken | Parkstraat 1 Grou | +31(0)6 2386 5812 | www.beslaggrou.nl 2. Café Biljart De Bierhalle | Hoofdstraat 7 Grou | +31(0)566 621 320 | www.bierhalle.nl 3. Chinees Indisch Restaurant Kota Radja | Hoofdstraat 74 Grou | +31(0)566 621 442 | www.kotaradjagrou.nl 4. Grootcafé Treemter | Doorbraak 1 Grou | +31(0)6 5111 2741 | www.treemter.nl 5. Herberg Oer ‘t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | +31(0)566 621 528 | www.herbergoerthout.nl 6. Herman Serveert Grilled & Tapas | Gedempte Haven 13 Grou | +31(0)6 2386 5812 | www.hermanserveert.nl 7. Hotel & Restaurant Oostergoo | Nieuwe Kade 1 Grou | +31(0)566 621 309 | www.oostergoo.nl 8. Pizzeria & Steakhouse Mio Amore | Wijde Steeg 23 Grou | +31(0)566 624 692 | www.pizzeriagrou.nl 9. Restaurant De Kade | Nieuwe Kade 10 Grou | +31(0)566 653 279 | www.dekadegrou.nl 10. Restaurant De Vrijheid | Seinpôlle 4 Grou | +31(0)566 621 578 | www.restaurantdevrijheid.nl 11. Restaurant Het Theehuis | Meersweg 9 Grou | +31(0)566 621 630 | www.hettheehuis.nl 12. Restaurant ‘t Kofschip | Wijde Steeg 10 Grou | +31(0)566 622 155 | www.kofschipgrou.nl 13. Restaurant Oan ‘t Wetter | Yn’e Lijte 2 Grou | +31(0)566 622 305 | www.oantwettergrou.nl 14. Scoop Icecream | Halbertsma’s Plein 9 Grou | +31(0)566 653 715 | www.scoopicecream.nl 15. Snackbar De Roef | Hoofdstraat 29 Grou | +31(0)566 623 135 | www.snackbar-deroef.nl 16. Snackbar Tamarinde | Doorbraak 5 Grou | +31(0)566 621 727 17. Vis & Friet | Hoofdstraat 28 Grou | +31(0)566 622 600 | www.visenfriet.nl 18. Wijn, Tap & Eethuis Amicaal | Halbertsma’s Plein 14 Grou | +31(0)566 623 030 | www.amicaalgrou.nl 19. Zeilcentrum Meet & Eat | Pr. Wilhelminastraat 3 Grou | +31(0)6 1558 5795 | www.meeteat.zeilcentrumgrou.nl 125

126 F 13 H 10 9 C 7 A P 14 B 5 + 18 2 1 15 information 3 4 17 1612 8 6 11 P P G P P 19

D 9 C 7 A 14 E B 5 18 3 17 2 1 15 4 16 12 8 PRAKTISCHE INFO 127

Colofon  grou.nl    zonniggrou Uitgave: Stichting Promotie Grou Redactie: Fraukje Bruggink, Fenna Bijlstra Acquisitie: Marck Dorenbosch, Annemieke Steemers Vertaling: Sabine Freese, Fenna Bijlstra, Megan Deary Fotografie: Jikkie Piersma, Fraukje Bruggink En uit eigendom van verenigingen, stichtingen en particulieren. Druk: Rekladruk Oplage: 12.500 exemplaren. Gratis verkrijgbaar 18de editie 2020 Het Grou magazine is mede mogelijk gemaakt door de adverteerders, gemeente Leeuwarden en de Grouster vrijwilligers. Ook adverteren of advertorial? Mail naar magazinegrou@grou.nl Activiteit of evenement aanmelden Mail naar agenda@grou.nl Het Grou magazine is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De uitgever/ redactie stelt zich niet aansprakelijk voor foutieve of onvolledige gegevens. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Wijzigingen en drukfouten voorbehouden.

PRAKTISCHE INFO

Ook online in onze webshop! Hoofdstraat 86 - 0566 842181 www.silersshop.nl - marck@silersshop.nl Lokale producten Bezorgdienst ook havens/camping 400+ Wijnen 400+ Whisky's Webshop (Friese) Geschenken Terug in de haven na een lange in varen en dan genieten van eenw welverdiende atie vanmeer dan n scheut honing, Grouster Silersbitter. De combina 60 verschillende kruidenmet een maakt deze kruiden n van smaakmet een naam lein zoetje. tter aangenaam zacht Ga naar www.silersbitter.nl/etiket enmaak in 4 simpele stappenje eigen persoonlijke Silersbitter etiket. Leuk met vakantie foto's en/of persoonlijke boodschap! MA DI WO DO VR ZA ZO 12:00 - 18:00 09:00 - 18:00 09:00 - 18:00 09:00 - 18:00 09:00 - 20:00 09:00 - 17:00 13:00 - 17:00* *Koopzondag in juni/juli/augustus Genieten doe je zo...

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68
69. 69
70. 70
71. 71
72. 72
73. 73
74. 74
75. 75
76. 76
77. 77
78. 78
79. 79
80. 80
81. 81
82. 82
83. 83
84. 84
85. 85
86. 86
87. 87
88. 88
89. 89
90. 90
91. 91
92. 92
93. 93
94. 94
95. 95
96. 96
97. 97
98. 98
99. 99
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122
123. 123
124. 124
125. 125
126. 126
127. 127
128. 128
129. 129
130. 130
131. 131
132. 132

Home