0

BVL J U L I 2022 JAARGANG 13 NR 1 Tijdschrift voor LACTATIEKUNDIGEN

Onze n°1 in comfort en bescherming de gevoelige huid van DERMA Onze unieke derma comfort toplaag houdt urine en vloeibare stoelgang weg van de huid en houdt het vast in de kern. Zie het verschil COMFORT Layer ANDER TOONAANGEVEND MERK

BVL Vanwege de redactie Beste leden, T .ijdens hete zomerdagen is het aangeraden om het rustig aan te doen. We willen jullie daarbij helpen door wat lectuur te voorzien om languit in de hangmat of op het strand te lezen. Bij BVL zitten we echter niet stil. Er worden volop voorbereidingen getroffen voor het jaarlijks .symposium dat ook dit jaar opnieuw doorgaat in september. Wij kozen hierbij voor de hybride.vorm: je kan kiezen om fysiek aanwezig te zijn, dan wel om online mee te volgen. Snel inschrijven is de boodschap, early birds genieten van een flinke korting indien je inschrijft voor 15 september. Verder brengen wij jullie met dit tijdschrift graag opnieuw een gevarieerd aanbod aan borstvoedingsgerelateerde topics. De ramadan is voor veel Moslima’s één van de belangrijkste periodes van het jaar. Maar wat betekent deze periode voor borstvoedende moeders? Wat zijn de gevolgen van vasten voor de borstvoeding en wat zijn de tips die hen in deze periode kunnen helpen? Loubna Lamkharrat brengt ons een mooi overzicht, dat ons zeker kan helpen in de ondersteuning van tal van moeders. Dat borstvoeding kinderen beschermt tegen een amalgaam aan aandoeningen weten we allemaal. Maar hoe zit het met de bescherming tegen het risico op kinderkanker? Su et al. publiceerden een systematic review, Christel Geebelen vatte het voor ons samen. Borstvoeding geven bij een tweeling, een net iets grotere uitdaging! Mama Elise Van De Graaf deelt haar ervaringen rond deze dolle rit. Collega lactatiekundige Minke Sieslink laat ons eveneens mee-mijmeren over dit dubbel voeden. Heeft een tepelhoedje nu wel of niet een invloed op de melktransfer en moeten we het bijgevolg aanraden bij tepelpijn? Coentro et al. publiceerden hun onderzoek hiernaar, Astrid De Brabandere brengt een korte samenvatting. Dit voorjaar waren in Bremen niet alleen de vier stadsmuzikanten te vinden, maar ook vier BVL-bestuursleden. Zij woonden er het Elacta congres bij met tal van interessante lezingen en workshops. Veerle Van Bocxstaele en Christel Geebelen maakten verslag van een aantal interessante lezingen en workshops die tijdens het congres aan bod kwamen en delen deze met plezier met de BVL-leden. Prenataal kolven is terug van nooit weggeweest. In een casus aangebracht door Tilly Loncke en Astrid De Brabandere vond de mama dit alvast een meerwaarde die ze aan anderen aanraadt. Het BFHI borstvoedingssymposium en uitreiking van de certificaten kon na een corona-pauze opnieuw doorgaan. Verschillende ziekenhuizen werden beloond voor hun inspanningen rond borstvoedingsbegeleiding. Zoals steeds ging dit gepaard met boeiende lezingen. Christel Geebelen brengt ons de hoogtepunten. Tot slot wensen wij jullie allen een fijne en rustgevende zomer. We hopen jullie snel terug te zien in september. Wie een artikel, een samenvatting, een casus, een ervaringsverhaal… in de pen heeft zitten, kan steeds de redactie contacteren. Kriebelt het om zelf aan de slag te gaan als redactielid, bij het organiseren van studiedagen of in één of andere werkgroep? Je bent meer dan welkom! Tot binnenkort 3 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

09 41 16 44 30 24 32 06 41 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 4 46

BVL Tijdschrift voor Lactatiekundigen Inhoud 06 Borstvoeding en ramadan: een ideale combinatie? 09 Borstvoeding en het risico op kinderkanker 16 Getuigenis: 1 jaar borstvoeding aan tweeling 19 De impact van het gebruik van een tepelhoedje op melktransfer en maternale tepelpijn 24 Elactacongres 2022: sfeerbeelden 25 De kraamafdeling heruitgevonden dankzij huid-op huidcontact 26 Emotionele eerste hulp voor ouders en huilbaby's na perinataal trauma 28 Workshop communicatievaardigheden “Beyond the Basics” 30 Borstvoeding bij gespleten lip en gehemelte 32 Het gebruik van een tepelhoedje bij prematuur geboren baby 35 De rol van vaders 37 Prenataal kolven 41 Borstvoedingssymposium met uitreiking BFHI-Certificaten 44 Jaarlijks BVL congres 46 Column: Tweeling voeden 5 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

BORSTVOEDING & RAMADAN genieten hierbij de voorkeur. Daarnaast zijn er verschillende “superfoods” met een hoge voedingswaarde die het lichaam én de melkproductie mee kunnen ondersteunen. Dadels bijvoorbeeld, zitten vol vezels, vitaminen, mineralen en antioxidanten én worden beschouwd als galactagogue. Om de extra belasting van het vasten op de borstvoeding te kunnen opvangen, zijn dadels dus het aangewezen voedingsmiddel. Ook havermout geeft hetzelfde resultaat door de aanwezigheid van het ijzer, de volkoren vezels en eiwitten. Deze geven snel een 'vol' gevoel en verteren langzaam. De bloedsuikerspiegel blijft hierdoor langer stabiel, wat een positieve invloed kan hebben op de melkproductie. Havermout als middel om de melkproductie te boosten, bewijst zich misschien (nog) niet in onderzoek, maar is al wel duidelijk te zien in de praktijk. 3. Praktisch Borstvoedende moeders zijn zeker niet verplicht om het vasten eerst te proberen. Indien ze dit toch graag zouden willen, is dit geen probleem. Er kan eventueel met Conclusie Vasten en borstvoeding gaan in principe samen. Vanuit Islamitisch perspectief staat het geboorterecht, het krijgen van twee jaar moedermelk, boven de plicht om te vasten. Vanuit gezondheidsperspectief zien we dat er geen nadelig effect is op de samenstelling maar mogelijk wel op de productie. Men dient dus eerst af te wegen of de productie het vasten op dit moment aankan. Dit is een Referenties Allegaert, K., & Smits, A. (2020). Acute Maternal Fasting or Fluid Abstention Does Not Significantly Affect the Macronutrient Composition of Human Milk: Clinical and Clinical Research Relevance. Children, 7(6), 60. Retrieved from https://www.mdpi.com/2227-9067/7/6/60 Karateke, A., Kaplanoglu, M., Avci, F., Kurt, R. K., & Baloglu, A. (2015). The effect of Ramadan fasting on fetal development. Pakistan journal of medical sciences, 31(6), 1295-1299. doi:10.12669/pjms.316.8562 Rakicioglu, N., Samur, G., Topcu, A. L. I., & Topcu, A. A. (2006). The effect of Ramadan on maternal nutrition and composition of breast milk. Pediatrics International, 48(3), 278-283. doi:https://doi.org/10.1111/j.1442200X.2006.02204.x BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 8 tussenpozen gevast worden waarbij er tussendoor steeds een of twee dagen van rust plaatsvinden. Dit geeft het lichaam pauzes om te recupereren. Het kan daarnaast ook helpen om hulp en ondersteuning in te roepen in het huishouden. Zeker niet onbelangrijk is observatie van het kind. Bij onrustig drinken, sufheid, minder plasluiers en frequenter drinken bestaat een vermoeden dat de productie aan het afnemen is. Ter ondersteuning van de productie kan er extra aangelegd of gekolfd worden. Bij oudere baby’s helpt het al om tussendoor twee à drie keer extra te kolven wanneer men vermoedt dat de productie daalt. Wanneer men merkt dat de melkproductie toch verder blijft afnemen ondanks het extra stimuleren, wordt het verdere vasten ten stelligste afgeraden. Islamitisch gezien is bijvoeden met kunstvoeding om te kunnen vasten niet toegestaan indien het geboorterecht van twee jaar nog niet voldaan is. Dit omdat in combinatie met het vasten, de melkproductie nog meer kan dalen bij het introduceren van bijvoeding. In dit geval is het uiterst afgeraden om verder te vasten. afweging die best gemaakt kan worden in samenspraak met en na consultatie van een lactatiekundige. Ook tijdens het vasten kan een extra controle gewenst zijn, zo kan er op tijd ingegrepen worden. Indien er gekozen wordt om te vasten, is het consumeren van voeding met een hoge voedingswaarde en het op peil houden van de vochtbalans cruciaal. Indien nodig kunnen extra voedingsof kolfmomenten mee ondersteunen.

RISICO KINDERKANKER Borstvoeding en het risico op kinderkanker: een systematische review en dosis-respons meta-analyse. Origineel artikel: Su, Q.; Sun, X.; Zhu, L.; Yan, Q.; Zheng, P.; Mao, Y.; Ye, D.; 2021. Breastfeeding and the risk of childhood cancer: a systematic review and dose-response meta-analysis. BMC Medecine (gedownload van https://doi.org/10.1186/s12916-021-01950-5 ) Samengevat en vertaald door Christel Geebelen, IBCLC, Sociaal Verpleegkundige Abstract Achtergrond Dit onderzoek had als doel om het beschikbare bewijsmateriaal over het verband tussen borstvoeding en het risico op kinderkanker samen te vatten. Methoden Een literatuuronderzoek van PubMed- en Embase-databases werd uitgevoerd om alle beschikbare observationele studies gepubliceerd tot 17 juli 2020 die in aanmerking konden komen voor het onderzoek op te sporen. Vervolgens werd een analyse uitgevoerd op de gebundelde resultaten van deze studies. Resultaten Vijfenveertig artikelen waarbij 475.579 personen betrokken waren, werden opgenomen in de meta-analyse. Er was een duidelijke indicatie voor een niet-lineaire dosis-respons relatie tussen borstvoedingsduur en het risico op leukemie bij kinderen. Het meest beschermend effect werd waargenomen bij een borstvoedingsduur van 9,6 maanden. Er was een significante omgekeerde associatie tussen borstvoeding en het risico op neuroblastoom bij kinderen. Er werd echter geen verband gevonden tussen borstvoeding en het risico op andere kankers. Conclusies Deze studie ondersteunt een beschermende rol van borstvoeding op het risico op leukemie bij kinderen en suggereert een niet-lineaire dosis-responsrelatie. Verdere studies zijn nodig om de associatie te bevestigen tussen borstvoeding en het risico op neuroblastoom bij kinderen. 9 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

de incidentie van lymfoom het hoogst is vanaf een leeftijd van 10 tot 14 jaar en dat de jonge leeftijd van de opgenomen gevallen wellicht te laag was om een risico op het ontwikkelen van een lymfoom te ontdekken. Andere vormen van kanker De onderzoekers vonden een significante associatie tussen borstvoeding en het risico op neuroblastoom bij kinderen, terwijl er geen significante associaties van borstvoeding waren met het risico op weke-delen sarcoom, hersentumoren, nefroblastoom, retinoblastoom en kiemceltumoren. Deze resultaten waren consistent met de bevindingen van de vorige meta-analyse. De associaties van borstvoeding en het risico op deze kankers kunnen echter onderbelicht zijn vanwege het kleine aantal studies in de meta-analyse. Sterkte en beperking De belangrijkste kracht van deze studie is het simultaan toepassen van een metaanalyse en een dosis-respons analyse, wat nuttige informatie kan opleveren. De grote steekproefomvang en het aantal opgenomen studies leveren betrouwbare bevindingen en stelden de onderzoekers in staat om meerdere subgroepanalyses uit te voeren. Beperkingen zijn de grote heterogeniteit tussen de studies, waarbij de meta-analyse suggereert dat de geografische regio en de definitie van de referentiegroep hiervan de oorzaak kunnen zijn. Het lage aantal opgenomen studies uit Oceanië en geen studies uit Afrika vormen een tweede beperking. Ten derde de kans op misclassificatie van de blootstelling en ten vierde het lage aantal studies betreffende de associatie van borstvoeding met het risico op neuroblastoom, nefroblastoom, retinoblastoom en kiemceltumoren. Ten vijfde konden ze verschillen per leeftijd of geslacht niet beoordelen omdat er onvoldoende leeftijds- of geslachtsspecifieke studies beschikbaar zijn. Tenslotte konden de onderzoekers, door het gebrek aan informatie over het borstvoedingspatroon (exclusieve borstvoeding, gedeeltelijke borstvoeding) de associatie tussen borstvoedingspatroon en het risico op kinderkanker niet evalueren. Conclusie Deze meta-analyse toont aan dat borstvoeding geassocieerd was met een lager risico op leukemie bij kinderen. De huidige studie levert ook suggestief bewijs voor de associatie tussen borstvoeding en een lager risico op neuroblastoom. Aangezien de beschermende rol van borstvoeding voor het risico op leukemie en lymfoom bij kinderen regiospecifiek zou kunnen zijn, zijn verdere analyses nodig om meer inzicht te krijgen. Referenties Het originele artikel is te raadplegen via de website van de BVL www.bvl-borstvoeding.be in het ledendeel onder 'Artikels tijdschrift'. BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 14

17 november 2022 DEEL 1: 09.00 - 11.00 PROF. IAN M. PAUL, MD, MSC Professor of Pediatrics and Public Health Sciences Chief, Division of Academic General Pediatrics Vice Chair of Faculty Affairs, Department of Pediatrics Penn State College of Medicine 1 Exploring Responsive Feeding, Breastfeeding, Room Sharing, and Sleep: Anecdote vs. Evidence-Based? DR. TIM WALRAVE Psychiater en A-opleider Psychiatrie, Mediant GGZ en UMC Groningen 2 Ambivalent veilige en onveilige hechting Belgische Vereniging van Lactatiekundigen vzw RodeBol Events Gent Hybride congres Deelnemen ter plaatse of online (1 email/login) vanaf 08u50 Jaarlijks BVL congres ONTHAAL RODE BOL EVENTS 08.30 DEEL 2: 10.45 - 12.45 DR. BINU SINGH Kinderpsychiater en psychotherapeut gespecialiseerd in infant mental health en voorzitter WAIMH-Vlaanderen, UPC KU Leuven 3 Het geschenk van een kansrijke start DEEL 3: 13.45 - 14.30 PROF. IAN M. PAUL, MD, MSC Professor of Pediatrics and Public Health Sciences 4 The Newborn Weight Tool CommunicatieCampus Sint-Denijslaan 485, 9000 Gent Info inschrijvingen zie website BVL Registratie via Bvl-borstvoeding.be Leren in je eigen tempo Replay beschikbaar tot 15 februari 2023 BVL CERPs aangevraagd V.U. BVL vzw - 885.732.833 – RPR Leu Staftraining FOD Volksgezondheid Opmaak: AVB

ELACTACONGRES 2022 Image by Momentmal from Pixabay Na alle online congressen, eindelijk weer in levende lijve elkaar ontmoeten en tijdens de pauzes de banden aanhalen met onze Vlaamse en internationale collega’s. De boeiende workshops en presentaties werden samengevat door Christel Geebelen en Veerle Van Bocxstaele. In het najaarstijdschrift volgt nog een tweede deel met samenvattingen. BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 24

Sonja Liggett-Igelmund - Duitsland De kraamafdeling heruitgevonden dankzij huid-op-huidcontact Sonja Ligett-Igelmund, verloskundige op de kraamafdeling van het Severinklösterchen in Keulen en oprichtster van de Meeting Bismarck, een NGO die verloskunde in Ghana ondersteunt, licht het skin-to-skin beleid van de kraamafdeling toe. Ouders krijgen informatie over het belang van huid-op-huidcontact en worden aangemoedigd om huid-op-huidcontact toe te passen vanaf de geboorte tot het ontslag. Om dit mogelijk te maken worden bonding-topjes (zie Figuur 1) gebruikt. Wanneer de moeder even naar het toilet moet of zichzelf moet verzorgen zijn er bondingzakken, om de baby bloot in te wikkelen en warm te houden tot de moeder terug is. De veiligheid van de baby staat voorop. Ouders krijgen richtlijnen om op een veilige manier huid-op-huidcontact toe te passen en over een veilige slaapplek voor de baby met voldoende ventilatie rond het hoofdje. Wanneer de moeder slaapt zijn de verloskundigen extra waakzaam zodat alles veilig blijft. Roken, gebruik van alcohol, kalmerende geneesmiddelen en drugs verhogen het risico op verstikking door versmachting en in die situaties wordt huid-op-huidcontact met de baby tijdens het slapen afgeraden. Na het ontslag wordt aangeraden om het huid-op-huidcontact verder te zetten, al beaamt de spreker dat er onzekerheid is over de veiligheid bij gebrek aan toezicht. Toch is de verloskundige er vrij gerust in, aangezien de ouders volgens haar hun kindje dankzij het continue huid-op-huidcontact goed leren kennen en snel merken als hun kindje onwel is. Huid-op-huidcontact kan uiteraard ook met de vader en zelfs met een grootouder. Liget-Igelmund haalt een situatie aan, waarbij een terminale oma huid-op-huidcontact had met haar kleindochter. Tot aan haar overlijden bleef de oma herhalen hoe belangrijk en dierbaar die ogenblikken voor haar waren. 25 De spreker besluit haar betoog met een knipoog en toont een foto van de babybedjes die de voorbije jaren een andere functie kregen, namelijk opslag van wegwerpluiers en andere materialen. Haut auf Haut - Bindungskonzept im Krankenhaus der Augustinerinnen: sicher - geborgen - entspannt Elterninformation Figuur 1: informatiefolder voor ouders BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

ELACTACONGRES 2022 Ragnhild Maastrup- Denemarken Het gebruik van een tepelhoedje bij prematuur geboren baby’s Presentatie door Ragnhild Maastrup, RN, PhD, IBCLC, Copenhagen University Hospital Rigshospitalet, Denemarken. Maastrup heeft onderzoek gedaan naar het gebruik van tepelhoedjes op een neonatale afdeling. De tepelhoedjes zijn alom aanwezig, worden gebruikt en gepromoot maar zij stelde zich de vraag of het gebruik een positief effect heeft op de borstvoedingsduur bij deze zuigelingen. Prevalentie gebruik tepelhoedjes NICU Uit onderzoek blijkt dat in Denemarken 54% van de moeders op neonatologie een tepelhoedje gebruiken, in zowel IJsland als Australië worden ze door 43% van de moeders gebruikt. In het Verenigd Koninkrijk is er echter een prevalentie van 2%. Maastrup heeft gegevens verzameld van 604 moeders waarbij in totaal 708 kinderen werden opgevolgd. De suggestie om een tepelhoedje te gebruiken kwam bij de helft van de moeder door het personeel. Voor sommige moeders was het niet duidelijk waarom ze een tepelhoedje gebruikten. Het tepelhoedje wordt bij een postmenstruele leeftijd van gemiddeld 35,3 weken gestart. Bij 17% wordt het tepelhoed al gestart op dezelfde dag als de eerste borstvoeding wordt gegeven. Indicaties gebruik tepelhoedje De tepel niet goed kunnen vasthouden wordt bij de helft van de moeder-kind koppels als reden benoemd. Bij ongeveer één op drie van de tepelhoedgebruiksters wordt het niet goed genoeg openen van de mond door de baby aangegeven en bij één op vier van de gebruikers omdat de baby gefrustreerd is aan de borst. Bij een kwart van de moeders waren ingetrokken of vlakke tepels de indiBVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 32 catie om een tepelhoedje te gebruiken. Als de baby’s over verschillende postmenstruele leeftijden worden verdeeld, dan blijft de constante indicatie voor de introductie van een tepelhoedje het afschuiven van de tepel, ingetrokken/vlakke tepels alsook stuwing. In het onderzoek werd duidelijk dat in Denemarken meestal (87%) eerst het tepelhoedje wordt gebruikt voordat een zuigfles wordt geïntroduceerd. Invloed op uitsluitend borstvoeding In een eerder onderzoek uit 2010-2011 blijkt er een associatie tussen het gebruik van een tepelhoedje en een hoger risico op niet-uitsluitend borstvoeding bij het ontslag, alsook voor het niet halen van de aanbevolen duur van uitsluitend borstvoeding. Bij de analyses werd rekening gehouden met moeder en kindfactoren en de klinische praktijk. Het gebruik van een tepelhoedje bij zuigelingen met als motivatie dat de baby in slaap valt aan de borst alsook stuwing als motivatie blijken significant meer kans te maken op het falen van uitsluitend borstvoeding bij ontslag. Uit het onderzoek komt naar voor dat er bij het ontslag significant meer gedeeltelijk en geen borstvoeding wordt gegeven bij gebruik van een tepelhoedje. Men ziet ook een variatie in gebruik van tepelhoedjes over de verschillende deelnemende

NICU’s. De NICU’s met een hoger gebruik van tepelhoedjes hebben een significant lager aandeel exclusieve borstvoeding. Maastrup merkte op dat je zou denken dat een hoger gebruik van tepelhoedjes juist zou resulteren in een hoger of gelijkaardig borstvoedingspercentage en zeker geen lager percentage. Tijdens de presentatie lichtte Maastrup ook haar recentste multicenter onderzoek (n=574) toe waarbij men onderzocht of het tepelhoedje het probleem oplost en of het probleem opgelost kan worden zonder gebruik van een tepelhoedje. Wel of niet een tepelhoedje gebruiken In 2000 publiceerde Meier de resultaten van een kleine studie gefinancierd door Medela. De geïncludeerde kinderen gebruikten allemaal een tepelhoedje. Er was geen controlegroep. Het tepelhoedje werd gebruikt om het zwakke intra-orale vacuüm te compenseren alsook de melktransfer te bevorderen tot de baby à term is. De resultaten uit Maastrup’s recentste Deense onderzoek weerleggen de hypothese dat prematuur geboren kinderen nood hebben aan een tepelhoedje om hun melkinput te ondersteunen. Maastrup beveelt aan om een tepelhoedje niet routinematig te gebruiken maar juist heel beperkt, liefst zo minimaal mogelijk. Om niet lichtvaardig om te gaan met het aanbieden van tepelhoedjes haalt Maastrup nog enkele redenen aan uit andere onderzoeken. Het blijkt dat de meest gebruikte indicatie voor tepelhoed gebruik ‘premature baby’ is (Eglash, 2010). Uit het onderzoek van Geddes (2017) blijkt dat het intra-orale vacuüm bij gebruik van een tepelhoedje door prematuur geboren neonaten lager is. Onderzoek van Coentro (2021) over moeders met tepelpijn geeft aan dat deze moeders geen pijnvermindering ervaarden bij het gebruik van tepelhoedjes. Maastrup wijst er op dat een kind dat inslaapt aan de borst, aangeeft dat het nog niet klaar is voor borstvoeding. Wees geduldig. Onthou dat het gebruik van een tepelhoedje uitsluitend borstvoeding niet stimuleert. Als je een tepelhoedje wilt aanbieden dan Presentatie: Maastrup,2022 33 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

ELACTACONGRES 2022 dien je eerst na te gaan “Wat is het echte probleem?” en “ Kan een tepelhoed het echte probleem oplossen?”. Beoordeel het borstvoedingsprobleem systematisch. De oplossing moet gebaseerd zijn op het huidige probleem, de wensen, de voorwaarden en het geloof van de moeder zodat ze borstvoeding kan geven zoals zij dit wenst. Bespreek ook altijd met een collega zodat je geen andere mogelijke oplossing hebt gemist. Indien een tepelhoedje toch de optie is dient de moeder hier vooraf evidence based informatie over te krijgen zodat de moeder een correcte beslissing kan nemen. Dus bij gebruik van tepelhoed dient de reden, de toestemming en een plan voor afbouw besproken te worden met de moeder en tevens genoteerd in het babydossier. Men zorgt ook voor de nodige opvolging bij borstvoeding. Tot slot nog enkele praktische tips: Houding en aanhappen: Stimuleer de toeschietreflex voor de baby naar de borst gaat. Moedig de baby aan om aan te happen door wat melk af te kolven in de mond van de baby via borstcompressie. Vorm zo nodig de tepel om de zuigtechniek te verbeteren. Zorg dat de moeder een ontspannen houding aanneemt en zoek naar de meest geschikte houding. Begin zo nodig opnieuw met ongestoord huid-op-huid contact. Om te zien of de baby klaar is voor de borst is het belangrijk om de borst te blijven aanbieden. Tepel Bij een te grote tepel voor de mond van de baby dient men geduldig te zijn en de groei van de baby af te wachten. Het heeft geen zin om een klein tepelhoedje op een grote tepel te plaatsen. Bij pijnlijke tepels/tepelkloven hapt de baby niet goed aan. Help de moeder om tot een goede aanhap- en zuigtechniek te komen. Een tepelhoedje corrigeert de zuigtechniek niet! Enkel indien een moeder minder pijn ervaart door een tepelhoedje te gebruiken, is het een goede optie. Bij een ingetrokken tepel kan een tepelhoedje een uitkomst zijn maar probeer eerst altijd zonder. Baby moet zowel tepel als tepelhof in mond hebben. Bij gebruik van een tepelhoedje is het de bedoeling om dit na enkele weken af te bouwen. Bij een vlakke tepel kan de moeder de tepel al wat vormen en melk uitduwen. Stuwing Vooraf aan het geven van borstvoeding kan wat melk afgekolfd worden door zachte massage of borstcompressie. Als het echt niet helpt kan men proberen met een tepelhoedje. BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 34

Dr. Mary L. Nolan - Verenigd Koninkrijk De “Meer dan moeders’ kleine helper”: het belang van het betrekken van vaders bij educatie over borstvoeding voor ouders Dr. Mary L. Nolan startte haar carrière als verpleegkundige, maar legde zich als hoogleraar en als onderzoeker aan de universiteit van Worcester vooral toe op de perinatale periode, de rol van de vaders en de educatie van ouders. Inmiddels geniet ze wereldwijd bekendheid als auteur van verschillende boeken en als stichtster van het “International Journal of Birth and Parent Education.” Haar lezing tijdens het ELACTA-congres focust zich dan ook niet onverwacht op de rol van de vader in de perinatale periode. Vanuit de antropologie schetst ze de evolutie in de rol van de vader. Vertrekkend van de chimpansees, onze naaste verwanten, waarbij de vrouwtjes om de 4 à 5 jaar een jong krijgen en de vaders geen enkele rol opnemen tot de gezinsgerichte maatschappij van jagers en verzamelaars, waarbij de mannen zorgdragen voor hun vrouwen, die elk jaar een kind baren. Psycho-analisten beweren dat vaders van oudsher jaloers waren op de rol van de vrouw die kinderen baart, voedt en opvoedt. Vaders zochten bijgevolg een rol voor zichzelf. Het is niet toevallig, aldus Nolan, dat Zeus en God de Vader mannen zijn en dat de Bijbel verhaalt dat de vrouw gemaakt is uit de man. Vanuit een behoefte aan kracht en controle nemen vaders tijdens het victoriaanse tijdperk in het Verenigd Koninkrijk een autoritaire rol op in het gezin. Mannen als Emmett Holt, Stanley Hall, John Broadus Watson, Arnold Gesell, Benjamin Spock, Cristopher Green, ... profileren zich vanaf halverwege de negentiende eeuw als experten in hoe de moeder voor een baby en een jong kind moet zorgen. Sommigen zien moederliefde als een gevaar en raden moeders af om hun kinderen ’s ochtends te kussen. Geleidelijk aan willen mannen echt participeren in de zorg voor hun kroost. In de tweede helft van de twintigste eeuw zien we de mannen worstelen in hun transformatie naar verzorger. 35 Vaders die betrokken zijn in de zorg voor de kinderen, hebben voor de moeders heel wat te bieden, aldus Nolan. Gaande van een betere maternale mentale gezondheid, een verbeterde opvolging van klinische afspraken, de voordelen van co-parenting, een tweede hechtingsfiguur voor het kind tot een verschillende kijk op de wereld en nieuwe ervaringen voor het kind. Voor het eerst vader worden kan best verwarrend zijn voor mannen. Ze moeten wennen aan hun nieuwe identiteit als vader en leren omgaan met de uitdagingen van hun nieuwe vaderrol. Hierbij krijgen ze ook te maken met negatieve gevoelens en angsten. Soms zelfs in die mate dat er sprake is van een ‘paternaal geboortetrauma’. Vaders voelen zich buitengesloten tijdens de geboorte, alleen gelaten met hun gevoelens en ze krijgen weinig informatie en hulp na een geboortetrauma. Het National Institute for Health and Care Excellence publiceert in 2021 richtlijnen voor zorgverleners. Zij moeten vaders/ BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

voeding vond eerder plaats en er werd meer gevoed op vraag van de baby. De gemiddelde glycemie was hoger (62 mg/dl versus 56 mg/dl) en er waren meer kinderen met uitsluitend borstvoeding bij ontslag (84,20% versus 68,75%). De duur van het verblijf was bovendien korter. Huet concludeert dat huid op huidcontact tijdens transport veilig en haalbaar is en positieve effecten heeft voor baby’s en ouders. Foto 3: Joke Muyldermans Joke Muyldermans bracht een geïntegreerd overzicht van wat we weten uit de literatuur over Covid-19 vaccinatie en borstvoeding en de voorlopige resultaten van het COVALAC-onderzoek dat ze samen met Louise De Weerdt, Larissa de Brabandere, Prof. Dr. Kirsten Maertens en Prof. Dr. Eline Tommelein uitvoert aan de VUB. Nevenwerkingen van het Covid-19 vaccin bleken bij lacterende moeders gelijkaardig aan die van de algemene bevolking. Een aantal moeders rapporteerden een lagere melkproductie, anderen een verhoogde melkproductie, maar allen gaven aan dat de melkproductie zich na enkele dagen herstelde. Baby’s die borstvoeding kregen nadat de moeder gevaccineerd werd, bleken zelden nevenwerkingen te vertonen. IgA en IgG werden teruggevonden in moedermelk na een vaccinatie, met een sterke verhoging na de tweede dosis van het vaccin. Het COVALAC-onderzoek, dat uniek is door zijn langdurige opvolging, voegt hier nog aan toe dat IgA antistoffen 14 dagen na een vaccinatie teruggevonden worden in moedermelk. De piekwaarde wordt gemeten op 56 dagen na de tweede vaccinatie en 6 maanden na het eerste vaccin zijn IgA ook nog aanwezig in moedermelk. IgG-titers verhogen eveneens binnen 14 dagen na de vaccinatie, bereiken een piek op 28 dagen na de inenting en worden nog steeds uitgescheiden in moedermelk 6 maanden na het eerste vaccin. Moedermelk bevat de meeste IgG antistoffen na een vaccinatie van het BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 42 type mRNA. Deze vaststelling suggereert dat het mRNA-vaccin wellicht het meest aanbevolen type vaccin is voor lacterende moeders. Het onderzoek loopt nog steeds en zal eveneens de IgA en IgG antistoffen meten 4 weken na een boostervaccinatie. Ook moet de statistische analyse nog uitgevoerd worden op de verschillen. We kijken uit naar de definitieve resultaten van het onderzoek! Tenslotte komen Claudia Arce Rocha, psycholoog, en Katelijne Moreau, vroedvrouw-lactatiekundige, beiden actief als trainers bij Fraje aan het woord. Fraje is een organisatie die instaat voor vorming en onderzoek binnen de kinderopvang. Zij stellen hun 6-daagse module “Du sein à la fourchette” voor: “van borst tot vork”. Deze vorming wordt gesubsidieerd door ONE (Organisation de la naisseance et de l´enfance) en is bedoeld voor medewerkers in de kinderopvang in Wallonië en Brussel. De trainsters delen hun visie over de behoefte aan kennis over borstvoeding en starten met vaste voeding binnen de kinderopvang, noodzakelijke inhouden en door hun gebruikte methodieken. Verder informeren ze over tien maatregelen die best opgenomen worden in een schriftelijk borstvoedingsbeleid binnen de kinderopvang. Gezien Corona een stok in de wielen stak, konden de behaalde certificaten de voorbije jaren niet officieel uitgereikt worden. Dat werd nu ruimschoots goed gemaakt. Maar liefst 14 ziekenhuizen mochten medewerkers afvaardigen om een certificaat in ontvangst te nemen na herevaluatie of, voor de 3 ziekenhuizen van Tielt, Dinant en Namen, na het slagen voor een eerste certificatie. Elk team stelde zijn werking voor aan de hand van een videofragment, het ene al origineler en swingender dan het andere! Maar iets hadden ze allemaal gemeen: er werd hard gewerkt om de evaluatie tot een goed einde te brengen. Gefeliciteerd aan alle gecertificeerde ziekenhuizen! We zetten ze voor jullie nog eens allemaal op een rijtje.

BFHI-CERTIFICATEN Foto 5: Het team van het Sint Andriesziekenhuis Tielt. Foto 4: Uitreiking certificaat aan Sint Andries ziekenhuis Tielt Gefeliciteerd aan alle gecertificeerde ziekenhuizen! 43 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

Abstracts AstridIan M. Paul, MD, MSc Professor of Pediatrics and Public Health Sciences Feeding on Demand, Responsive Feeding, Room Sharing, and Sleep: Impact on Mother-Baby Health – Lezing in het Engels Voor moeders die borstvoeding geven, kan "voeden op vraag" heel verschillende dingen betekenen. Moet ik mijn baby voeden wanneer deze onrustig wordt of wanneer de baby meer specifieke tekenen van honger vertoont? Hoe zit het 's nachts? Wat is responsief voeden en past dit concept bij ‘voeden op vraag’? Waar moet mijn baby slapen om borstvoeding te ondersteunen? Hoe zal dat mijn slaap en die van mijn baby beïnvloeden? Slaap is zo belangrijk voor de algehele en geestelijke gezondheid, dus hoe zullen deze keuzes ons op korte en lange termijn beïnvloeden? The Newborn Weight Tool, “NEWT” – Lezing in het Engels Op basis van herhaalde gewichtsmetingen van meer dan 160.000 baby's, stelt de Newborn Weight Tool of "NEWT" zorgverleners en ouders in staat om te zien hoe het gewicht van een individuele pasgeborene verandert tijdens de eerste dagen en weken na de geboorte in vergelijking met de grote steekproef. Tijdens deze lezing zullen we de reden voor NEWT bespreken als ook het bewijsmateriaal dat de tool ondersteunt. Hoe kan de tool gebruikt worden voor de vroege identificatie van pasgeborenen op een traject voor groter gewichtsverlies en gerelateerde complicaties? Tim Walrave, Psychiater en A-opleider Psychiatrie, Mediant, GGZ instelling Oost Nederland Ambivalent veilige en onveilige hechting – Lezing in het Nederlands Angstige ouders: bange kinderen? Hierbij gaan we de achtergrond van angststoornissen bij kinderen bespreken. Welke kinderen worden angstig? Heeft het te maken met de hechtingstijl van de ouders? Is er een genetische invloed in de overdracht van angst naar volgende generaties, of heeft het te maken met de opvoedingsstijl, het proberen weg te nemen van alle risico’s (de “curling-ouders”) of is de familiaire dynamiek hierin bepalend, het angstige kind dat juist meer bescherming van de ouders oproept? Kortom, een boeiend thema, waar veel nuances aan verbonden zijn en waarbij meer inzichten duidelijk worden. 45 BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1

COLUMN door Minke Foto Archief BVL Tweeling voeden Minke Siesling, vroedvrouw/lactatiekundige bij vroedvrouwenpraktijk De Oever Nu alweer 8 jaar geleden was ik zwanger van een tweeling. Het werd een medische, nogal technische bevalling; maar ik was dankbaar en rustig. Ik voelde me gehoord, ze waren gezond en bleven na hun geboorte bij mij. Ik heb altijd gevoeld dat het slagen van de borstvoeding en het lang voeden de hectiek van het hebben van twee baby’s verzachtte. Het gegeven van altijd te moeten kiezen tussen twee kinderen, van de tijd die te snel ging. Want nu herinner ik me hun handjes verstrengeld tussen mijn borsten. De synchrone slikgeluiden, de vingertjes in elkaars ogen en de lachbuien als ze elkaar ontdekten. Maar vooral herinner ik me de tijd dat ik BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 46 telkens en herhaaldelijk ging zitten, om ze aan te leggen.. Het is niet zozeer een cognitieve dan wel lijfelijke herinnering aan wat was. Eén van de mooiste dingen aan voeden van je baby is wellicht dat. Het ongelofelijk aantal uren van dicht contact. Van moeten vertragen en tot rust komen. Dus spreek ik daar vaak over met de vrouwen die ik begeleid. Hoe vermoeiend alles is, maar dat moment van voeden, borst of fles, dwingt om even tot rust te komen. Telkens weer. Voor mij is het een reminder, iedere keer weer. Om mijn kinderen na de periode van letterlijk voeden, figuurlijk in rust te blijven voeden.

BVL Colofon Astrid De Brabandere BVL-Tijdschrift voor Lactatiekundigen wordt uitgegeven door de Belgische Vereniging van Lactatiekundigen vzw. Alle lactatiekundigen en lactatiekundigen IBCLC kunnen lid worden van de BVL. Personen en organisaties die de vereniging willen steunen kunnen steunend lid worden. Raadpleeg hiervoor de website www.bvl-borstvoeding.be. Alle leden ontvangen het tijdschrift. Het tijdschrift wordt tweemaal per jaar gepubliceerd. Dit tijdschrift heeft tot doel de lactatiekundigen en lactatiekundigen IBCLC op de hoogte te houden van ontwikkelingen op het gebied van lactatie en verwante vakgebieden. Tevens is het tijdschrift een middel om contacten onder de lactatiekundigen en lactatiekundigen IBCLC te bevorderen. Christel Geebelen Redactieadres Maleizenstraat 23 3020 Herent bvl.redactie@gmail.com www.bvl-borstvoeding.be Redactieraad - Astrid De Brabandere, pediatrisch verpleegkundige, lactatiekundige - Christel Geebelen, sociaal verpleegkundige, lactatiekundige IBCLC - Veerle Van Bocxstaele, MSc, vroedvrouw, lactatiekundige IBCLC Lay-out An Van Bocxstaele Foto omslag Elise Van De Graaf Druk Drukwerk Vangrunderbeeck BVBA www.vangrunderbeeck.be Veerle Van Bocxstaele Advertenties Tarieven en praktische vereisten kunnen 47 Belgische Vereniging van Lactatiekundigen vzw Maatschappelijke zetel: Maleizenstraat 23, B-3020 Herent Secretariaat: O. Raeymaeckersstraat 3A, B-3400 Landen 885.732.833 – RPR Leuven KBC BE02 7350 1651 4640 BIC: KREDBEBB bvl.borstvoeding@gmail.com www.bvl-borstvoeding.be BVL-TIJDSCHRIFT VOOR LACTATIEKUNDIGEN 2022 JG 13 NR 1 aangevraagd worden op de redactie bvl.redactie@gmail.com. De redactie kan beslissen om advertenties al dan niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn zowel de BVL als de redactie niet verantwoordelijk. Inzenden artikels Het artikel wordt via e-mail gestuurd naar bvl.redactie@gmail.com. Bij het toesturen van het artikel moet uitdrukkelijk vermeld worden of het artikel al elders is aangeboden voor publicatie. Een artikel voor het voorjaarsnummer dient ingeleverd te worden voor 15 maart en voor het najaarsnummer voor 15 september. De redactie evalueert of het artikel gepubliceerd wordt. Indien een aanpassing nodig is, wordt overleg gepleegd met de auteur. De redactie behoudt zich het recht voor de tekst aan te passen. De richtlijnen voor de auteur kunnen aangevraagd worden bij de redactie. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de lezersbrieven. De beschrijving van feiten, gedachten of opvattingen aangereikt door de auteurs zijn enkel hun verantwoordelijkheid. Copyright toestemming Uit dit tijdschrift mag gekopieerd worden mits de vermelding van naam auteur, titel artikel, BVL Tijdschrift voor Lactatiekundigen, jaargang en nummer.

Voor de hele familie P De juiste zonnebescherming Hoge tolerantie voor baby’s en kinderen, geschikt vanaf de geboorte* en voor zwangere vrouwen in geval van onvermijdelijke blootstelling *Baby’s die de neonatologie hebben verlaten - Respect oceaan: filters overeenkomstig de Hawaïaanse regelgeving, zonder oxybenzone en octinoxaat. Bio geüpcyclede avocado’s afkomstig van duurzame landbouw en verantwoorde bevoorradingsketen R ’ E S E A C N T A O C V E O C Y O Ü D E C C A P A B I O L G S E D E

1 Online Touch

Index

Home