Download gemeente cijfers MONITOR DISCRIMINATIE 2023 Regio Limburg HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
HET JAAR 2023 Het jaar van de definitieve uitbreiding van artikel 1 van onze grondwet met twee discriminatiegronden, de invoer van de Wet goed verhuurderschap en een parlementair onderzoek naar de toeslagenaffaire. Het is duidelijk dat het thema discriminatie leeft in onze maatschappij. Dat lijkt zich te vertalen naar een stijging van het aantal meldingen bij Discriminatie.nl Limburg en van het aantal discriminatie-incidenten dat de politie heeft geregistreerd. Anders dan in de coronajaren 2020 en 2021 hangt dit niet samen met een bepaalde gebeurtenis die tot veel soortgelijke meldingen leidde. In 2023 heeft Discriminatie.nl Limburg 439 meldingen ontvangen van inwoners van aangesloten gemeenten. Een stijging van bijna 20% t.o.v. 2022. Daarvan gaan 390 meldingen over voorvallen in bij ons aangesloten gemeenten, 22 daarbuiten, 12 over voorvallen op landelijk niveau en 15 op sociale media of internet. Daarnaast zijn er 48 eigen waarnemingen gedaan. In totaal heeft Discriminatie.nl Limburg dus 487 discriminatievoorvallen geregistreerd. Voor de politie bedraagt dit aantal 413: een stijging van 25% t.o.v. 2022. BRONNEN CIJFERS Deze monitor gaat over door Discriminatie.nl Limburg ontvangen meldingen van inwoners van aangesloten gemeenten. Plus cijfers van door de politie geregistreerde discriminatieincidenten in dezelfde gemeenten en data van het College voor de Rechten van de Mens (CRM) met betrekking tot Limburg.
Antidiscriminatievoorziening Limburg heet vanaf 2024 Discriminatie.nl Limburg. Wij zetten ons in om discriminatie te voorkomen en een inclusieve samenleving te bevorderen. POLITIE LIMBURG: Overal om ons heen zien we ontwikkeling en beweging. In Limburg, in Nederland en de wereld. Dat alles heeft een uitwerking op de maatschappij waar we ons dag in dag uit in begeven. Zekerheden staan onder druk of worden vertroebeld door onzekerheden en onduidelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan de woningmarkt die onder druk staat, de energieprijzen die vorig jaar stegen en de instroom van vluchtelingen. Dat is een complex geheel. Waar onzekerheden en onduidelijkheden zijn, probeert men vaak zelf duidelijkheid te creëren en vastigheid te zoeken. Mensen ervaren een gevoel van onveiligheid of een angst voor het onbekende. Dat vormt een potentiële voedingsbodem voor discriminatie. Mensen zetten zich af tegen anderen waarvan zij denken dat deze schuldig zijn aan de situatie waarin ze zich bevinden. “Discriminatie is diep geworteld in onze maatschappij. Ook overheidsdiensten zoals de Belastingdienst en de Marechaussee discrimineerden burgers door gebruik van bepaalde algoritmes en etnische profielen. En migratie was opeens het belangrijkste verkiezingsthema. Dit draagt niet bij aan verdraagzaamheid en saamhorigheid. In tegendeel: het polariseert de samenleving nog meer.” C. Baltussen HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
DISCRIMINATIECIJFERS DISCRIMINATIE.NL LIMBURG Totaal meldingen: 439 253 x TOP 5 TOP 5 Discriminatiegrond 1 Herkomst/huidskleur 2 Handicap/chronische ziekte 3 Geslacht 4 Seksuele gerichtheid 5 Niet-wettelijke gronden Seksuele gerichtheid +2% Antisemitisme Handicap/cz +1% -6% vijandige bejegening Discriminatieterrein 1 Collectieve voorzieningen 2 Arbeidsmarkt 3 Commerciële dienstverlening 4 Buurt/wijk 5 Openbare ruimte Collectieve voorzieningen +6% Onderwijs Arbeidsmarkt +2% -4%
Download cijfers van de regio POLITIE COLLEGE Totaal incidenten: 413 233 x Verzoeken om een oordeel: 22 COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS TOP 5 uitlating Discriminatiegrond 1 Herkomst/huidskleur 2 Seksuele gerichtheid 3 Onbekend/overig 4 Antisemitisme 5 Godsdienst Antisemitisme Handicap Herkomst/huidskleur +3% -2% -3% Stijging/daling t.o.v. 2022 De percentages zijn uitgedrukt in een deel van de totaal 390 meldingen met plaats voorval werkgebied Discriminatie.nl Limburg HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
Mook en Middelaar > Download gemeente cijfers CIJFERS 1 Beek A 5 B 4 C 5 2 Beekdaelen A 26 B 21 C 8 3 Beesel A 6 B 6 C 3 4 Bergen A 6 B 6 C 3 5 Brunssum A 7 B 7 C 8 6 Echt-Susteren A 12 B 6 C 13 7 Eijsden-Margraten A 6 B 6 C 0 8 Gulpen-Wittem A 1 B 1 C 1 9 Heerlen A 51 B 49 C 84 10 Kerkrade A 11 B 15 C 23 11 Landgraaf A 16 B 9 C 10 12 Leudal A 14 B 8 C 11 13 Maasgouw A 4 B 3 C 3 14 Maastricht A 78 B 67 C 77 15 Meerssen A 0 B 0 C 1e 16 Nederweert A 0 B 0 C 0 17 Peel en Maas A 5 B 4 C 4 18 Roerdalen A 14 B 12 C 5 19 Roermond A 31 B 32 C 34 20 Simpelveld A 3 B 1 C 1 21 Sittard-Geleen A 30 B 32 C 40 22 Stein A 4 B 3 C 4 23 Vaals A 5 B 4 C 1 24 Valkenburg aan de Geul A 10 B 13 C 3 25 Venlo A 53 B 54 C 51 26 Voerendaal A 12 B 9 C 3 27 Weert A 26 B 18 C 17 21 22 1 15 A Meldingen door inwoners van de gemeente B Meldingen over voorvallen in de gemeente C Geregistreerde discriminatie-incidenten bij de politie 24 14 7 27 16 13
Gennep CONTACT T 043 321 84 89 4 2 Venray 2 2 LANDELIJKE CIJFERS www.discriminatie.nl E limburg@discriminatie.nl www.discriminatie.nl/limburg www.politie.nl Discriminatie.nlLimburg Horst aan de Maas 25 17 3 12 19 18 6 HET JAAR 2023 2 5 9 26 20 8 23 11 10 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM Deze gemeenten zijn niet aangesloten bij Discriminatie.nl Limburg.
ANALYSE – GRONDEN Discriminatiemeldingen gaan over allerlei discriminatiegronden. Zowel over gronden die wettelijk zijn vastgelegd in gelijkebehandelingswetgeving of in het strafrecht, als over gronden die niet in de wet zijn opgenomen. Meldingen kunnen over een incident of situatie gaan, gericht tegen een specifieke persoon of groep personen. Maar ook over een gebeurtenis, een artikel in de media of over een regeling die voor een bepaalde groep mensen nadelig uitpakt. Alle gemelde discriminatievoorvallen worden getoetst aan wetgeving. Ook als er juridisch mogelijk geen sprake is van discriminatie, staan wij mensen bij. Het doel is het oplossen van situaties waarin zij ongelijke behandeling ervaren. De hierna volgende cijfers gaan over de 390 discriminatievoorvallen die zich hebben afgespeeld in de bij ons aangesloten gemeenten. Als we kijken naar de gronden van deze meldingen, valt op dat het aantal meldingen over handicap of chronische ziekte is afgenomen met 6%. Zonder nader onderzoek is dit verschil niet te verklaren. De meldingen over deze grond gaan bijvoorbeeld over ouders die meer moeten betalen voor de begeleiding van hun autistische dochter of over medewerkers met een WSWuitkering die niet mogen deelnemen aan personeelsactiviteiten. En van een nog te bouwen woontoren wordt al op voorhand gesteld dat die niet geschikt is voor bewoners met een beperking. Verder ervaren diverse mensen met een visuele of andere fysieke beperking obstakels in de openbare ruimte, waarvan zij vinden dat hun gemeente dit moet aanpakken.
Wijze van discriminatie in 2023 t.o.v. 2022: bedreigingen +2%, omstreden behandeling -1%, vijandige bejegening + 9%. Incidenten met geweld van 4 naar 7. “In een tijd van polarisatie wil ik voor onze waarden en normen opkomen. Voor het behoud van de democratie.” Een melder van Discriminatie.nl Limburg omschrijft waarom hij discriminatie juist wél meldt. MEEST GEMELDE GROND Iets meer dan de helft van de meldingen gaat over herkomst en/of huidskleur. Mensen voelen zich buitengesloten of negatiever behandeld vanwege hun niet-Nederlandse roots of niet-witte huidskleur door collega’s, leidinggevenden, buurtgenoten, aanbieders van goederen en diensten of zo maar voorbijgangers. En dat gaat van schelden tot weigering van toegang en van etnisch profileren tot aan pesten en intimidatie. In sommige gevallen worden andere (arbeids)voorwaarden toegepast of lijkt er sprake te zijn van uitsterfbeleid t.o.v. woonwagenbewoners. MEER ANTISEMITISME? Bij de politieregistraties valt op dat registraties met grond antisemitisme met 3% zijn toegenomen. Hierbij gaat het vooral om uitlatingen, zoals grove scheldwoorden, maar ook om het verspreiden van antisemitische teksten via socials of posters en flyers. De meeste registraties gaan over discriminatie op grond van herkomst (44%) en seksuele gerichtheid (31%). HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
ANALYSE – TERREINEN Mensen kunnen op verschillende terreinen in hun leven discriminatie ervaren: op het werk, in de buurt, op school enzovoort. Wij registreren bij elke melding het terrein. De politie registreert geen terreinen. COLLECTIEVE VOORZIENINGEN De meeste meldingen gaan over het terrein collectieve voorzieningen, namelijk 25%. Een stijging van 6% t.o.v. 2022. Mensen voelen zich discriminerend behandeld door medewerkers van bijvoorbeeld lokale overheidsinstanties, gezondheidsinstellingen of een azc. Twee melders met een visuele beperking ervaren problemen bij het stemmen. Diverse andere mensen voelen zich gediscrimineerd door de uitwerking van regels of beslissingen van lokale overheid, bijvoorbeeld in het kader van de WMO. Op dit terrein ervaren mensen vooral discriminatie op grond van herkomst (48%), handicap/chronische ziekte (27%) en geslacht (10%). WERK EN WONEN In 2023 is het aantal meldingen over de arbeidsmarkt gedaald van 21% naar 17%. Op dit terrein wordt het meest discriminatie op grond van herkomst (54%) en geslacht (18%) ervaren. Mensen voelen zich anders, als tweederangs, behandeld door collega’s of leidinggevenden of hebben het idee dat regels voor hen anders worden toegepast vanwege hun herkomst. Meldingen op grond van geslacht gaan bijvoorbeeld over zwangerschap en grensoverschrijdend gedrag. Tot slot ervaren meer mensen discriminatie in hun buurt of wijk. De aard van deze voorvallen is vaak ernstiger. Het gaat van uitschelden tot en met de hond op iemand afsturen, slaan en vernielingen aanrichten.
De wijze van discriminatie hangt vaak samen met het terrein. Zoals vijandige bejegening tussen buren en omstreden behandeling bij collectieve voorzieningen. Het aantal meldingen over commerciële dienstverlening (11%) is nagenoeg gelijk gebleven. Op dit terrein voelen mensen zich vooral gediscrimineerd op grond van herkomst/huidskleur (57%) en handicap/chronische ziekte (17%). Zo zijn er mensen met een rolstoel die problemen ervaren bij toegankelijkheid van een winkel of garage. En bij herkomst gaat het bijvoorbeeld om mensen die van diefstal worden beschuldigd door supermarktmedewerkers of als enige hun tas moeten laten controleren. Melders hebben hierbij het gevoel dat ze etnisch geprofileerd worden. De stijging van meldingen over collectieve voorzieningen is opvallend. Een verklaring kan zijn dat mensen meer dan voorheen hun ontevredenheid over de overheid uiten. Overheidsmaatregelen die in de ogen van melders discriminerend uitpakken, hebben betrekking op ‘eenzijdig overheidshandelen’ en dat valt niet onder de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB). In dat geval informeren wij mensen en waar dat kan, verwijzen wij door. Bij de reacties van mensen overheerst vaak onbegrip en een gevoel van onrechtvaardigheid. Begin 2023 hebben de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, het CRM en de Staatscommissie tegen discriminatie en racisme een brief geschreven aan de toenmalige minister van BZK met het verzoek eenzijdig overheidshandelen wel onder de AWGB te laten vallen. Wij hopen dat dit advies wordt opgevolgd. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
MIJN VERHAAL SCOOTMOBIEL VERBODEN Mijnheer Jansen zingt met plezier in een koor waarvan hij de repetities in het lokale café bezoekt. Vanwege zijn verslechterde gezondheid raakt hij aangewezen op een scootmobiel met noodzakelijke zitondersteuning. Scootmobielen mogen echter niet naar binnen omdat deze het tapijt zouden beschadigen. Volgens de café-eigenaren de normaalste zaak van de wereld. Maar waar anderen de scootmobiel laten staan, onderneemt de heer Jansen actie en schakelt Discriminatie.nl Limburg in. Nadat een hoor en wederhoorprocedure tot niks leidt, leggen wij de zaak voor aan het College voor de Rechten van de Mens (CRM). Dat oordeelt dat er sprake is van verboden onderscheid op grond van handicap/chronische ziekte. Daarmee discrimineert het café niet alleen mijnheer Jansen, maar ook andere mensen die vanwege beperkte mobiliteit zijn aangewezen op een scootmobiel. VOORWAARDEN OP MAAT Ben en Daisy kiezen bij een vloerenwinkel een mooi, nieuw tapijt uit voor hun woning en plannen meteen een inmeetafspraak. Maar na het inmeten krijgen ze opeens te horen dat het volledige bedrag vooruitbetaald moet worden. De reden daarvoor is dat ze in een woonwagen wonen. Aan nietwoonwagenbewoners wordt deze eis niet gesteld. Sterker nog: de wederhoorprocedure die Discriminatie.nl Limburg voor Ben en Daisy start, is voor de winkel aanleiding deze discriminerende eis in de algemene voorwaarden op te nemen. Ben en Daisy voelen zich gediscrimineerd op grond van herkomst en wij vragen een oordeel aan bij het CRM. De zitting vindt plaats in april 2024.
“Iedereen heeft recht op het genot van het hoogst haalbare niveau van gezondheid.” VN-verdrag voor de rechten van de mens met een beperking MEDISCHE MISSER Luuk ondergaat vanwege een ernstige ziekte een operatie. Helaas houdt hij hier veel pijnklachten aan over. Maar hij wordt niet serieus genomen. Hij wordt afgerekend op zijn psychiatrische verleden van ver voor de operatie: hij zou zich de pijn inbeelden en er werd gezegd dat dit voor ‘normale mensen’ onvoorstelbaar is. Pas na vier zware jaren, ook voor zijn partner Monique, blijkt dat er een medisch voorwerp in zijn lichaam is achtergebleven. Luuk dient diverse klachten in bij het ziekenhuis en vraagt Discriminatie.nl Limburg om hulp. Wij leggen de gang van zaken voor aan het CRM, dat vaststelt dat Luuk anders is behandeld dan een patiënt zonder psychiatrisch verleden. Er is gediscrimineerd bij het verlenen van medische zorg, bij de bejegening door het zorgpersoneel en bij de afhandeling van Luuks discriminatieklacht. Deze zaak laat volgens ons zien dat mensen met een ggzkwetsbaarheid niet kunnen rekenen op dezelfde zorg als waar iedereen recht op heeft. Een belangrijk oordeel dus, dat er hopelijk toe leidt dat ook andere zorginstellingen het belang van non-discriminatie inzien en naleven. Bij een sterk vermoeden van discriminatie en na een wederhoorprocedure zonder resultaat, kunnen wij het College voor de Rechten van de Mens om een oordeel verzoeken. Wij staan mensen bij vanaf het indienen van het verzoek tot en met woordvoering ter zitting, samen met melder. BEKIJK HET INTERVIEW HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
KORTOM Te veel mensen ervaren discriminatie. Met soms grote impact voor henzelf en voor de samenleving als geheel, bijvoorbeeld als polarisatie toeneemt. Gemeentelijk beleid helpt dit te voorkomen. DISCRIMINATIE.NL LIMBURG: Zowel regionaal als landelijk is in 2023 het aantal meldingen bij Discriminatie.nl gestegen. Hetzelfde gaat op voor de politieregistraties van discriminatie-incidenten. Wij denken dat het thema discriminatie meer aandacht heeft in de samenleving, onder andere door zaken als de toeslagenaffaire. En misschien hebben mensen er meer behoefte aan zich te laten horen en discriminatie niet zo maar te laten gebeuren. Dat sluit aan waar Discriminatie.nl Limburg voor staat: het voorkomen en bestrijden van discriminatie en het bijstaan van mensen die discriminatie ervaren. Maar wij kunnen dit niet alleen. De inzet van gemeenten is hierbij hard nodig. 65% van de gemeenten heeft geen antidiscriminatiebeleid. Zorg dat dit er komt, streef naar een divers medewerkersbestand, informeer burgers over onze organisatie en draag actief uit dat discriminatie onacceptabel is. POLITIE LIMBURG: Discriminatie gaat soms gepaard met fysiek geweld, maar zeker niet altijd. Toch resulteren woorden niet in minder grote verwondingen. Discriminatie veroorzaakt letsel. Misschien niet zichtbaar, maar wel voelbaar en soms zelfs blijvend. In deze monitor zie je cijfers van gevallen waarvan wij toetsen of er sprake is van discriminatie.
“We moeten met z’n allen opstaan tegen discriminatie. De gevolgen van discriminatie zijn zo schadelijk dat we niet mogen wegkijken, maar moeten opstaan.” Een melder. Maar eigenlijk gaat het er niet om of wij als politie iets strafbaar vinden. Het gaat erom hoe de ander zich voelt. Iemand die zich gediscrimineerd voelt, heeft pijn. Die empathische bewustwording proberen we zowel in de maatschappij als in onze eigen organisatie over te brengen. Zeker de nieuwe collega’s geven we dit mee. Dat doen we door in te zetten op workshops, seminars en webinars. Zo organiseren en stimuleren wij de dialoog. Daarnaast wordt de expertise binnen de politieorganisatie continu aangevuld en verrijkt door interne kennisbronnen als Roze in Blauw en Bondgenoten. Meldingen en aangiften met een discriminatoir karakter worden periodiek besproken met het Openbaar Ministerie en Discriminatie.nl. Wanneer blijkt dat nader onderzoek nodig is, kan er tevens een beroep gedaan worden op landelijke discriminatierechercheurs. Op die manier proberen we buiten én binnen onze organisatie het verschil te maken. Landelijke stijging In 2023 hebben de ADV’s landelijk 6.351 meldingen ontvangen. Dit is een stijging van 20% t.o.v. van 2022, toen de ADV’s 5.281 meldingen ontvingen. Door de politie werden er landelijk 8.990 discriminatie-incidenten geregistreerd. Dit is een stijging van 33% t.o.v. 2022, toen er 6.738 discriminatie-incidenten geregistreerd werden. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
COLOFON Monitor Discriminatie 2023 Limburg Tekst: Camila van Keulen Portretten: Discriminatie.nl Illustratie: Shutterstock/melitas Vormgeving: Go Puck UITGAVE April 2024 Deze monitor is een uitgave van Discriminatie.nl Limburg (Antidiscriminatievoorziening Limburg) en politie-eenheid Limburg die hierin hun cijfers op eenheidsniveau publiceren. De Nationale Politie en het College voor de Rechten van de Mens hebben voor deze uitgave gegevens beschikbaar gesteld. De Monitor Discriminatie 2023 Limburg is een van de regionale uitgaven behorend bij het landelijk rapport Discriminatiecijfers in 2023 dat gelijktijdig verschijnt. De rapporten zijn te vinden via Rapportages - discriminatie.nl. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL KORTOM
1 Online Touch