Download gemeente cijfers monitor discriminatie 2023 regio noord-holland het jaar 2023 discriminatiecijfers analyse-gronden analyse-terreinen mijn verhaal context
HET JAAR 2023 Zowel bij de ADV’s als bij de politie is er een forse stijging te zien van het aantal meldingen en registraties van discriminatie. Er is meer aandacht en bewustwording over discriminatie en dat is terug te zien in de cijfers. STIJGING KLACHTEN BIJ ADV’S De drie ADV’s hebben in 2023 in totaal 508 klachten behandeld op basis van woonplaats melder; in 2022 waren dat er 422. Dit is een stijging van ruim 20%. Op basis van plaats voorval zijn er 462 klachten ingediend, ook dat is een stijging (+23%). Er waren geen incidenten die een piek aan meldingen opleverden. Ook landelijk is er een stijging bij de ADV’s: +20%. STIJGING REGISTRATIES BIJ POLITIE De politie in eenheid Noord-Holland registreerde 666 discriminatie incidenten in 2023. Dat is een stijging van bijna 19%. Landelijk is er een stijging van +33%. De wereld lijkt enigszins in rep en roer te zijn en voor een deel heeft dat invloed op ervaren discriminatie. Meer aandacht voor discriminatie, voor inclusie, campagnes, zorgen er voor dat incidenten makkelijker bespreekbaar zijn en dat er meer bewustwording ontstaat over kwetsende en discriminerende opmerkingen en gedragingen. Daardoor weten meer mensen dat discriminatie verboden is en dat ze recht hebben op gelijke behandeling.
De drie ADV’s voerden samen de campagne Wij staan naast je. De medewerkers kwamen in beeld en vertelden over hun werk. DALING BIJ COLLEGE Bij het College voor de Rechten van de Mens is een daling te zien. Het aantal verzoeken om een oordeel van inwoners uit de eenheid Noord-Holland ging van 52 in 2022 naar 40 dit jaar. OVER DE CIJFERS De Monitor Discriminatie Noord-Holland 2023 geeft een overzicht van de discriminatieklachten die zijn ingediend bij de drie antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) en de door de politie geregistreerde discriminatie incidenten in de eenheid NoordHolland. Daarnaast wordt aandacht besteed aan oordelen van het College voor de Rechten van de Mens (College). Voor meer specifieke informatie per gemeente verwijzen we naar de jaarverslagen van de ADV’s. Het landelijke rapport Discriminatiecijfers 2023 is te raadplegen op www.discriminatie.nl. Bij het 40-jarig jubileum van de ADV Kennemerland: ‘Ons ultieme doel is dat discriminatie niet meer voorkomt, maar zolang dat doel niet bereikt is, is het goed dat wij bestaan. Het is een grondrecht om gelijk behandeld te worden en daar zetten wij ons voor in.’ HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
DISCRIMINATIECIJFERS ADV’S Totaal meldingen: 508 TOP 5 TOP 5 Discriminatiegrond ADV’s 1 Herkomst, huidskleur 2 Handicap/chronische ziekte 3 Geslacht 4 Seksuele gerichtheid 5 Godsdienst Herkomst, huidskleur +59 Geslacht Niet-wettelijk +25 -10 Discriminatieterrein ADV’s 1 Arbeidsmarkt 2 Collectieve voorzieningen 3 Openbare ruimte 4 Commerciële diensten 5 Buurt/wijk Arbeidsmarkt Collectieve voorzieningen -38 Openbare ruimte +30 +35
Download bijlage regio cijfers POLITIE COLLEGE Totaal incidenten: 666 Verzoeken om een oordeel: 40 COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS TOP 5 Discriminatiegrond Politie 1 Herkomst, huidskleur 2 Seksuele gerichtheid 3 Onbekend/overig 4 Antisemitisme 5 Godsdienst Seksuele gerichtheid +23 Herkomst, huidskleur +43 Godsdienst +17 Stijging/daling t.o.v. 2022 HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
27 26 Download gemeente cijfers CIJFERS 7 6 1 Alkmaar A 69 B 56 C 83 en 2 Bergen A 2 B 4 C 7 en 3 Beverwijk A 15 B 11 C 33 en 4 Bloemendaal A 9 B 7 C 10 en 5 Castricum A 8 B 7 C 7 en 6 Den Helder A 8 B 5 C 49 en 7 Dijk en Waard A 16 B 14 C 32 en 8 Drechterland A 2 B 1 C 5 en 9 Edam-Volendam A 5 B 4 C 10 en 10 Enkhuizen A 4 B 3 C 8 en 11 Haarlem A 72 B 69 C 90 en 12 Haarlemmermeer A 47 B 69 C 56 en 13 Heemskerk A 11 B 8 C 13 en 14 Heemstede A 6 B 7 C 6 en 15 Heiloo A 7 B 4 C 10 en 16 Hollands Kroon A 3 B 1 C 4 en 17 Hoorn A 17 B 15 C 47 en 18 Koggenland A 1 B 4 C 3 en 19 Landsmeer A 1 B 2 C 2 en 20 Medemblik A 8 B 6 C 6 en 21 Oostzaan A 1 B 1 C 1 en 22 Opmeer A 0 B 0 C 2 en 23 Purmerend A 53 B 48 C 46 en 24 Schagen A 6 B 7 C 9 en 25 Stede Broec A 2 B 2 C 2 en 26 Texel A 1 B 2 C 2 27 Uitgeest A 5 B 3 C 3 en 28 Velsen A 13 B 11 C 26 en 4 11 A Meldingen door inwoner van de gemeente bij ADV B Meldingen over voorval in de gemeente bij een van de ADV’s C Geregistreerde discriminatie-incidenten bij de politie 32 14 12 13 3 31 28 29 Waterland A 11 B 7 C 5 en 30 Wormerland A 2 B 3 C 1 en 31 Zaanstad A 77 B 73 C 76 en 32 Zandvoort A 5 B 5 C 12 5 27 24 15 2 15
MEER INFORMATIE LANDELIJKE CIJFERS discriminatie.nl discriminatie.nl/kennemerland discriminatie.nl/noordhollandnoord discriminatie.nl/zaanstreek-waterland politie.nl 16 22 20 10 25 7 17 18 1 8 23 30 1 21 19 29 9 HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
ANALYSE – GRONDEN Bij de ADV’s fluctueren de cijfers door de jaren heen tussen de verschillende gronden en terreinen, los van de stijgingen. Bij de politie zijn ze gelijkmatiger. HERKOMST Zowel bij de ADV’s als bij de politie is de grond herkomst veruit de meest genoemde grond. Racisme is wijdverbreid en komt op alle terreinen of locaties voor. Bij de ADV’s is er een stijging van de klachten op deze grond met 33% en zorgt het voor circa de helft van alle klachten. Datzelfde geldt voor de politie registraties en daar is in 2023 een stijging van ruim 14% te zien. Institutioneel racisme bij overheidsorganisaties en groeiend bewustzijn over het slavernijverleden zijn mogelijke verklaringen hiervoor. Opvallend is dat bij het College slechts één zaak op grond van herkomst is binnengekomen. GESLACHT Zowel bij het College als bij de ADV’s is de grond geslacht een veel genoemde reden van discriminatie. Bij beide instanties is er een forse stijging: respectievelijk met 75% en 86%. De klachten en verzoeken om een oordeel komen voor een groot deel van zwangere vrouwen en van transgender personen. De zwangerschapszaken doen zich vooral voor op de arbeidsmarkt. Transgender personen worden op diverse terreinen uitgescholden, gepest of buitengesloten. SEKSUELE GERICHTHEID Een veel genoemde grond bij de politie is seksuele gerichtheid. In 2023 gaan 163 registraties hier over. Voor een deel betreft het ongericht
Hoewel het in de wet gaat over ras, spreken de meldinstanties over herkomst, huidskleur, etniciteit. Met de oorlog in Israel en de Palestijnse gebieden in het achterhoofd: er zijn 7 klachten over antisemitisme bij de ADV’s gemeld. Bij de politie gaat het om 36 registraties. schelden met het woord ‘homo’ jegens werknemers met een publieke taak. Bij de ADV’s kwamen 44 klachten binnen, vooral van homoseksuele mannen. Opvallend is een toename van vernielingen van regenbooguitingen, zoals vlaggen. GODSDIENST Hoewel de absolute aantallen vrij laag zijn, zijn de relatieve stijgingen van de incidenten op grond van godsdienst fors: bij de politie +189% registraties en bij de ADV’s +116% klachten. De ADV’s registreren ook subcategorieën en bijna 2/3 deel betreft moslims of de islam. Vermoedelijk is dat bij de politie ook het geval. HANDICAP EN CHRONISCHE ZIEKTE Bij het College is handicap/chronische ziekte de tweede meest genoemde grond (na geslacht). Het gaat dan vooral over toegankelijkheid of het uitsluiten van mensen met een fysieke of verstandelijke beperking. Bij de ADV’s is het ook de tweede meest genoemde grond (na herkomst), hoewel er wel een kleine absolute daling is. Bij de politie komt deze grond weinig voor in de registraties. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
ANALYSE – TERREINEN De ADV’s en het College registreren ook het terrein waarop een incident zich heeft afgespeeld. De politie doet dit niet. ARBEIDSMARKT Op de arbeidsmarkt doen zich de meeste discriminatieklachten bij de ADV’s voor (20%). Er is een toename te zien van bijna 47%. Het gaat zowel om de werkvloer als bij werving en selectie. Op het werk worden mensen beledigd, racistisch uitgescholden, buitengesloten of ongelijk behandeld. Dit gebeurt door collega’s, klanten of leidinggevenden. Ook bij het College is arbeid het meest genoemde terrein. Opvallend is dat het in 15 verzoeken om een oordeel ging over de beëindiging van een arbeidsrelatie. In 2022 was dat nihil. COLLECTIEVE VOORZIENINGEN Dit terrein is het op een na meest genoemde, hoewel er wel een daling is. Voorgaande jaren waren er veel corona gerelateerde klachten en hierdoor was dit het meest genoemde terrein. Overheden vallen hieronder, even-als de zorg, sociale diensten en publieke voorzieningen. OPENBARE RUIMTE Veel discriminatie-ervaringen spelen zich af in de openbare ruimte, bijvoorbeeld op straat. Dit maakt het voor de ADV’s lastiger om te behandelen, omdat de wederpartij vaak een onbekende is. Uit de beschrijvingen van de politieregistraties blijkt dat ook veel meldingen bij de politie zich hier afspelen.
Onder Collectieve voorzieningen vallen alle overheden, evenals de zorg, sociale diensten en publieke voorzieningen. De ADV-cijfers laten een stijging zien van ruim 67%. Discriminerend schelden, bedreigingen en (pogingen tot) geweld met een discriminatie aspect zijn hierbij de wijzen waarop de incidenten zich uiten. OVERIG Andere terreinen die veel voorkomen in de cijfers zijn commerciële dienstverlening (winkels, banken, openbaar vervoer) en buurt/wijk. WIJZE VAN DISCRIMINATIE Discriminatie kan zich op verschillende manieren uiten; dit wordt ‘wijze van’ genoemd. Per incident kan het gaan om meerdere categorieën. Bij de politie gaat het in 425 registraties om uitlatingen. Bij de ADV’s gaat het bij 232 klachten om vijandige bejegening (o.a. schelden, beledigen) en 241 maal om omstreden behandeling (uitsluiten, verbieden van toegang, ongelijk behandelen). De ADV’s zien een toename van bedreiging en geweld die deel uitmaken van de wijze van discriminatie die gemeld wordt. Verschillende redenen Mensen nemen om verschillende redenen contact op met de ADV’s of de politie. Bij discriminerende scheldpartijen op straat of mishandeling omdat iemand homoseksueel is, gaat men naar de politie, terwijl voorvallen op het werk bij de ADV’s gemeld worden. Consulenten discriminatiezaken informeren en adviseren en zoeken naar een oplossing. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
MIJN VERHAAL TRANSFOBISCHE UITLATINGEN Een pakketbezorger werd door een meldster met een transgenderachtergrond gewezen op een parkeerverbod. Hij reageerde boos en maakte beledigende opmerkingen. Volgens de meldster deed de bezorger trans- en homofobe uitspraken, waarbij hij haar onder andere ‘viezerik’ noemde en kwetsende opmerkingen maakte over haar keuze om een rok te dragen. Ook riep hij dat ‘homo’s niet goed bij hun hoofd zijn’. De meldster voelde zich ernstig beledigd door deze uitlatingen en maakte melding bij de ADV. Een consulent discriminatiezaken stuurde een brief naar de werkgever van de pakketbezorger, waarin de situatie werd beschreven en werd verzocht om nader onderzoek te verrichten. In een reactie schreef de werkgever dat zij de zaak zeer serieus nam en beloofde passende maatregelen te treffen. GEEN STAGEVERGOEDING Meldster met migratieachtergrond en van kleur voelt zich gediscrimineerd door haar stageplek omdat de afgesproken stagevergoeding niet is uitbetaald. Zij heeft begrepen dat andere stagiaires met een migratieachtergrond ook geen stagevergoeding hebben gekregen terwijl dat wel afgesproken was bij het aangaan van de stage. Meldster voelt zich ongelijk behandeld wegens afkomst. De ADV heeft meldster ondersteund bij haar klacht, die ze heeft ingediend bij de instantie die het leerbedrijf ondersteunt en begeleidt. De instantie heeft onderzoek gedaan naar de stageplek en zal de stageplek verder monitoren. Meldster heeft haar stagevergoeding alsnog gekregen. Ook de opleiding van meldster zal monitoren of de stageplek zich aan de afspraken houdt die met het leer/werkbedrijf zijn gemaakt.
ADV-consulenten adviseren, ondersteunen, informeren, luisteren en bemiddelen. Stappen worden altijd in overleg met melders genomen. Werk van de consulent Een consulent discriminatiezaken informeert organisaties en hun medewerkers oa over de geldende discriminatiewetgeving. GEEN KANDIDATEN MET HOOFDDOEK Een medewerker van een uitzendbureau heeft contact opgenomen met de ADV voor advies. De aanleiding voor dit contact was een specifiek verzoek van een klant van het uitzendbureau: die heeft gevraagd om kandidaten te sturen zonder hoofddoek. De klant uit zijn bezorgdheid over mogelijke diefstal, omdat werknemers spullen in hun hoofddoek zouden kunnen verstoppen. De medewerker van het uitzendbureau voelt zich ongemakkelijk bij deze situatie en wil juridisch advies van de ADV. De consulent discriminatiezaken informeert de medewerker over de geldende discriminatiewetgeving. Het is een werkgever niet toegestaan om een werknemer zonder objectieve rechtvaardiging te verbieden een hoofddoek te dragen. Aan deze objectieve rechtvaardiging zijn strenge regels verbonden en dit verzoek lijkt niet in overeenstemming met de wet. Om een definitief oordeel te krijgen, kan de consulent een verzoek indienen bij het College voor de Rechten van de Mens. De medewerker van het uitzendbureau besluit om geen verdere stappen te nemen en het verzoek van de klant niet in te willigen. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
CONTEXT Er zijn verschillende instanties waar discriminatie gemeld kan worden, maar toch gebeurt dat weinig. Voor een beter inzicht in wat er speelt, zijn cijfers echter wel belangrijk. ADV’S Mensen die discriminatie hebben ervaren of waargenomen kunnen een klacht indienen bij een antidiscriminatievoorziening (ADV). De ADV biedt een luisterend oor, onafhankelijk en deskundig advies en ondersteuning bij de behandeling van een discriminatieklacht. Klachtbehandeling is kosteloos voor melders. De ervaring van een melder staat centraal. Van de klachten bij een ADV is niet juridisch aangetoond dat er sprake was van discriminatie. ADV’s registreren alle klachten en rapporteren daarover. Het tegengaan van discriminatie wordt ook gerealiseerd door preventie. De ADV’s in NoordHolland verzorgen gastlessen en geven voorlichting en trainingen. Die gaan over vooroordelen, impliciete associaties, micro agressie, artikel 1 Grondwet en handelingsperspectief. Op de websites van de bureaus staat het aanbod van preventie. POLITIE Mensen kunnen bij de politie aangifte doen of melding maken van discriminatie. Het Wetboek van Strafrecht stelt discriminatie strafbaar. Aangifte leidt vaak tot nader onderzoek door de politie en mogelijk tot vervolging en een rechtszaak. Veroorzakers kunnen bestraft worden. Meldingen helpen om een (structureel) probleem in beeld te brengen. De politie registreert ook
Met ingang van 2024 zijn alle ADV’s overgegaan naar een nieuwe naam: Discriminatie.nl. De vindbaarheid wordt daarmee verbeterd. discriminatiemeldigen en -aangiftes van werknemers met een publieke taak die daarbij met discriminatoire beledigingen, bedreigingen of mishandeling te maken krijgen. Dit is inclusief willekeurige scheldpartijen met daarin woorden als ‘homo’, ‘jood’ of ‘mongool’. De registraties van burgers en professionals bij de politie zijn in één totaalcijfer samengevoegd. COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS Mensen die zich gediscrimineerd voelen, kunnen bij het College een verzoek om een oordeel indienen. Het College toetst zaken aan de gelijkebehandelingswetgeving en die is van toepassing op arbeid, onderwijs, het aanbieden van goederen of diensten en sociale bescherming. Vaak trekken melders en de ADV van de woonregio samen op in de gang naar het College. ONDERRAPPORTAGE Discriminatie wordt niet altijd herkend en nog minder gemeld bij een instantie. Slechts 3% van de mensen met een discriminatie-ervaring, meldt dit bij een ADV, politie, College of Meld Online Discriminatie. De cijfers in deze monitor zijn dus het topje van de ijsberg. Meldingsbereidheid In de landelijke rapportage discriminatiecijfers 2023 is een hoofdstuk opgenomen over meldingsbereidheid en -toegankelijkheid. Daarin staan ook redenen waarom mensen weinig melden. HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
COLOFON De Monitor Discriminatie 2023 Noord-Holland is samengesteld door Marjolein van Haaften (cijfers) en Frederique Janss (tekst). Portretten: Discriminatie.nl Illustratie: Shutterstock/melitas Vormgeving: Go Puck HET JAAR 2023 DISCRIMINATIECIJFERS UITGAVE April 2024 Discriminatie.nl Kennemerland Noord-Holland Noord Zaanstreek Waterland ANALYSE-GRONDEN ANALYSE-TERREINEN MIJN VERHAAL CONTEXT
1 Online Touch