”Grutte Gelf” Doarpsblêd fan Surhuzum Hertenkamp De Bistepôle dreigt te sluiten Nijmeegse Vierdaagse 2024 Jolanda WeedaWeening ‘Surhúster om utens’ Spulwike in beeld E-gamer Wiebren Veenstra 300 jaar Skieding Jiergong 37, nûmer 4 17 septimber 2024
2 Kolofon “Grutte Gelf” is it doarpsblêd fan en foar Surhuzum Jiergong 37, nûmer 4, 17 septimber 2024 Redaksje: Kornelis van Dekken Beitske Tjeerdsma-de Vries Niek Wassink Aukje van der Veen Cora Groenhof Besoarging: Joop en Djoeke Postma, till. 351767 Fam. Mulder, H.J. v.d. Veenstrjitte 1 T. Linker-IJtsma, till. 351663 Kopij-adres Grutte Gelf p/a Pûsterwei 8 9283 XG Surhuizum E-mail: redactie@gruttegelf.nl Website: www.gruttegelf.nl Utjefte: Fjouwerwykliks Oplage: 480 stiks IBAN: NL27 RABO 0304 2716 91 De redaksje behâldt har it rjocht foar om ynlevere kopij te wegerjen of mooglik yn te koartsjen.
3 Van de redactie Na de zomervakantie zijn wij weer fris begonnen. We zaten niet met drie redactieleden, zoals we de laatste tijd gewend waren, maar met ons vijven aan tafel. Aukje was al bij ons aangeschoven bij de vorige vergadering en nu is ons team weer uitgebreid met de komst van Cora Groenhof. Cora van harte welkom, Cora en Aukje wij zijn blij dat we nu ook een paar mensen in de redactie hebben die in het dorp wonen. We hopen weer op een mooi jaar met veel kopij voor de Grutte Gelf. In het volgende nummer willen we ook weer wat aandacht besteden aan de (sport)clubs, verenigingen, inzamelingsacties en dorpshuis en hun activiteiten. Alle kopij en activiteiten kunnen gemeld worden via: redactie@gruttegelf.nl Wij wensen u veel leesplezier! Redactie Grutte Gelf NB. Verder willen we nog even melden dat er in het vorig nummer een paar fouten zijn geslopen, elders in het blad ziet u een rectificatie hiervan. Garageverkoop Synsgea en Surhuzum: Uitstel is geen afstel! Al een aantal jaren vindt er het eerste weekend van september een grote garageverkoop plaats in Stynsgea en Surhuzum. Dit jaar is echter besloten om het gebeuren een jaartje uit te stellen. Naast de tijd die het organiseren van een dergelijke verkoop met zich meebrengt, is het ook zo dat er wat te verkopen moet zijn! Vandaar dat we hebben besloten de eerstvolgend editie in 2025 plaats te laten vinden. Dit geeft u als potentiële deelnemer de kans om nog meer goederen te bewaren voor deze editie! Dus: geen garageverkoop in 2024 maar zeker weten wel op 6 september 2025! Organisatie Garageverkoop Stynsgea en Surhuzum
4
5 Hertenkamp De Bistepôle dreigt te sluiten zonder nieuwe vrijwilligers: “Sûnder behearders gjin hertekamp” Hertenkamp De Bistepôle in Surhuizum staat voor een uitdaging. Zonder nieuwe vrijwilligers dreigt het hertenkamp te moeten sluiten, omdat de huidige beheerders hebben aangegeven te stoppen. Plaatselijk Belang Surhuizum deed via hun website een dringende oproep: “Als we geen vervangers vinden, zijn we genoodzaakt om de Bistepôle te sluiten.” “Foar de mienskip is it moai dat hjir in hartekamp is, mar it soe skande wêze as it fuortgiet”, vertelt Gerrit de Jong van Plaatselijk Belang Surhuizum, “De beide behearders dy't it opset hawwe binne nei fyftjin jier noch hieltyd behearder, dan is it fansels in kear bard.” Al helemaal vanaf het begin wordt er gezorgd voor de dieren in De Bistepôle door Haaije Postma en Jan Visser, zij hebben heel wat uren vrijwilligerswerk achter de rug. Haaije wil graag na jarenlange inzet het stokje overdragen. Tot nu toe hebben een aantal vrijwilligers zich gemeld, maar De Jong hoopt nog meer mensen te vinden om de taken te verdelen: “Wy sykje minsken foar it fuorjen, it ûnderhâld, de wetterfoarsjenning en de lytse putsjes.” Daarnaast is het beheer en welzijn van de dieren van groot belang; een veearts moet worden ingeschakeld wanneer dat nodig is. Onder de dorpsbewoners wordt al volop over de situatie gesproken. Karin Broekens, die vlakbij het hertenkamp woont, wist wel dat er vrijwilligers nodig
6
7 waren, maar niet dat de situatie zo dringend was: “It soe echt skande wêze foar Surhuzum as it hartekamp ferdwynt. Der moatte dochs minsken yn dit doarp wêze dy ’t wat kennis hawwe fan bisten en natuer?” Dieren gedumpt De beheerders hebben hun handen ook vol aan de dieren die in de hertenkamp worden gedumpt, zo vertelt De Jong: “Der wurde in soad hoannen dumpt, dy wurde gewoan it stek oersmiten. Dêr sitte de behearders dan wer mei. Dêr hat de buert in hiel soad lêst fan, want dy hoannen kraaie hiel bot, en lêsten binne der sels twa geiten dumpt, dy binne hjir sa oer it stek hinne smiten.” De dorpsbewoners en Plaatselijk Belang van Surhuizum zijn trots op ‘ons’ prachtige Bistepôle. Maar als er niet genoeg nieuwe vrijwilligers worden gevonden, kan het zomaar zijn dat Plaatselijk Belang het hertenkamp moet sluiten. Op dit moment is Plaatselijk Belang druk bezig met het zoeken en spreken van mogelijke vrijwilligers. Denkt u een handje te kunnen helpen met het beheer van De Bistepôle? Wacht dan niet en stuur een mail naar pbsurhuzum@ surhuzum.nl Niek Wassink
8
9 Nijmeegse Vierdaagse 2024 Beitske fan ‘e redaksje fan ‘e Grutte Gelf hie heard dat wy meidwaan soenen oan de 4daagse en frege at wy der wat oer skriuwe woenen. Wy hienen de bylden fan de 4daagse wolris op ‘e tillevyzje sjoen en dat seach der prachtich út. Lit ús dat ek ris besykje tochten wy. Earst mar prebearje om kaarten te krijen. Dat wie noch net sa maklik, mar slagge dochs. Wy wisten net krekt wat ús te wachtsjen stie, allinne dat wy 4 dagen 30 km rinne mochten. (60+ers meie 30 km, oars is it 50 km for manlju en 40 km foar froulju.) Op 13 july binne wy mei de caravan nei Groesbeek (8 km fan Nijmegen ôf) riden, dêr hienen wy in plakje op in camping reservearre. Op 14 july koenen wy de startkaarten ophelje. Wat in folk yn Nijmegen, it wie no al in grut feest! Wy mochten moarns om 7 oere starte (de 50 km-ers start fanôf 4 oere en de 40 km fanôf 5 oere). Moarns moai op tiid fan ’t bêd ôf en op ’t fytske nei Nijmegen. Wat wienen der in protte kuierders. Alle dagen ha wy in oare rûte fanôf Nijmegen rûn. Elke dei wie it allegear minsken oan ‘e kant fan ‘e wei, yn elk doarp feest. Se stienen mei skalen chips, sâlte stokjes, komkommers, tomaatsjes, koeke, snoep foar elkenien klear. Oeral muzyk, korpsen en sjongers. Sa ha wy it net earder mei makke. Om‘t it de lêtste dei hyt wurde soe, rûnen wy 10 km minder. Dat fûnen wy net
10 Wilt u ook adverteren in de Grutte Gelf? Mail dan naar redactie@gruttegelf.nl voor meer informatie.
11 slim, want de blierren pleagen my bot. Wy kinne weromsjen op prachtige dagen. De oare deis wer nei hûs mei beide in medaille. Undertusken binne Anne Spoelstra (dy’t de 4daagse ek die) en wy sponsere (regele troch Ieneke de Vries) troch jimme en is der € 1.300,- ophelle foar hulptransporten nei Oekraine. Tige tank hjirfoar! Klaas en Gryt Wijma
12
13 Skûtelbank In memoriam Janke van der Veen-van der Leij De Treaskes 20 Overleden 3 september 2024 Leeftijd 90 jaar Geboren Jubileum : : 23 juli 2024; Rienck Sijmen Bijma. Zoon van Hendrik en Marije Bijma en broertje van Jelke en Fedde Bijma, It Mienskar 10. Meindert en Ykje Brouwerwaren op 1 september 35 jaar getrouwd. Van harte gefeliciteerd met jullie jubileum. Berichten voor de Skûtelbank kunt u mailen naar: redactie@gruttegelf.nl Kerkcafé Zondag 6 oktober is het eerste Kerkcafé van dit seizoen. U/jullie zijn van harte welkom in “It Gebou” vanaf 15.30 tot 17.30 voor een gezellig samenzijn en een hapje en een drankje. Tot dan, Evangelisatiecommissie
14
15 Sipel- en ierappelaksje 2024 Op vrijdag 18 oktober houden we weer onze jaarlijkse sipel- en ierappelaksje. Vanaf 17.00 uur komen we huis-aan-huis aan de deur met sipels en ierappels. De opbrengst is voor het jeugdwerk van PKN Surhuizum. Alvast bedankt voor jouw/uw steun! Jeugdwerk PKN Surhuizum Terugblik 1 jaar: Surhúster om utens Ondertussen is het een jaar geleden dat ik ben begonnen met deze rubriek. Het opsporen van oude Surhústers was leuk om te doen, soms had ik zelf een naam in gedachten en soms kreeg ik namen aangereikt. Er zijn nog oud Surhústers genoeg om te vragen dus ga ik hier voorlopig wel mee door en ook de reacties van de lezers zijn positief. Ik heb de deelnemers van afgelopen jaar gevraagd hoe ze het hadden ervaren en of er ook reacties waren geweest. Een paar voorbeelden: Eric Hofman: ‘Ik fûn it sels hiel leuk om mei te dwaan. Sjoch no ek telkens út nei wa d’r nó wer yn stean sil! Fierder in pear reaksjes hân. Fan myn maten Harm en Alex. En myn skoanmem ut Gerkeskleaster hie it ek meikrygen’. Hilde Alma: ‘Ja, ik ha in hiele protte leuke reaksjes kriigen op myn stikje ien de Grutte Gelf, en ek ús heit en mem ha dêr in protte reaksjes op krigen. In protte minsken die miskien net iens wisten dat ik yn it buitenland wenne, of dy’t net precies wisten hoe of werom ik hjir no wenje, of wat ik hjir doch. In positieve ervaring dus, en ik soe er absoluut mei troch gean! Je tinke soms dat Surhústers allegeare mar wat hingjen bliuwe, mar der binne toch wol in protte die it doarp ferlitte.’ Faye Sietzema: ‘Reacties niet zoveel, alleen van familieleden en vrienden van hier, maar het was wel leuk,bedankt!’ Fetje Veenstra: ‘It falt my wat ôf gjin ien reaksje.’ Karlien Dijkstra: ‘van mijn ouders heb ik gehoord dat zij veel reacties hebben gehad. Dus het wordt blijkbaar goed gelezen. Ik vond het leuk om hieraan mee te doen.’ Oud Surhúster dizze kear: Jolanda Weening.
16 Wilt u ook adverteren in de Grutte Gelf? Mail dan naar redactie@gruttegelf.nl voor meer informatie.
17 Surhúster om utens Fragen oan in âld Surhúster. Naam: Jolanda Weeda-Weening Kind van: Sikke en Kea Weening Woonde op: It Noard 13 Leeftijd: 49 jaar Verlief, verloofd, getrouwd? Ik ben inmiddels al 26 jaar getrouwd met Joris en onze zonen Sjors (24) en Joey (22) wonen nog bij ons thuis. Waar woon je nu: Bergschenhoek, Zuid Holland. Wat heeft jou daar gebracht? Tijdens een vakantie met Youth For Christ naar Zwitserland heb ik Joris leren kennen. Na ruim 4 jaar verkering hebben we samen besloten dat we in Bergschenhoek gingen wonen. Dit was vooral praktisch omdat er in Friesland op dat moment weinig banen waren voor Joris en voor mij. En Joris stond al ingeschreven voor een koopwoning op een fijne plek in Bergschenhoek.
18 Wat doe je nu? Ik denk dat je werkgericht bedoelt? Ik werk bij Stichting Philadelphia Zorg. Daar begeleid ik cliënten met een verstandelijke beperking (beter gezegd cliënten met mogelijkheden!) in hun eigen huis. Dat zijn locaties in Rijswijk en Vlaardingen. Dat doe ik met veel plezier. (al vanaf 1994!! tussendoor een uitstapje naar een andere zorgorganisatie gemaakt) Daarnaast deel ik graag mijn kennis en werkervaring met mijn collega’s in het hele land. Dit doe ik door trainingen te geven door het hele land. O.a. trainingen over Zeggenschap, de Ouder wordende cliënt, Belevingsgerichte Zorg en het Moedige Gesprek (en nog meer). Vanaf september dit jaar ga ik dat volledig doen. Het hele land door betekend ook bv in Sneek en Bolsward waarbij ik dat natuurlijk graag even combineer met een bezoekje aan mijn ouders en zussen. (mijn zussen wonen nog in Friesland) En soms geniet ik dan van een overnachting in een B&B. (zie foto, dat is in Bolsward, tijdens een 2daagse training) In mijn vrije tijd ben ik heel graag buiten. Ik fiets heel graag en doe met Joris aan geocachen. (een soort schat zoeken met gps) Dat is heerlijk om buiten te zijn, tijd samen door te brengen en te ontspannen. Wat zijn jouw fijne herinneringen aan Surhuizum? Het heerlijk buiten kunnen spelen in de weilanden, als het gras heel hoog stond of juist ermee spelen als het pas gemaaid was. Hutten bouwen, bomen klimmen. Maar ook het spelen op de boerderij bij Ome Gerrit en Tante Anje (zo noemde ik ze), de ouders van Fenny, mijn lagere school vriendin. Ik was altijd buiten. Ook de Spulwike was voor mij een hoogtepunt. Of met heit samen in de schuur, timmeren/ knutselen, mem die altijd klaar zat met thee en een koekje als ik uit school kwam. Wat ook een fijne herinnering is, is dat bij heit en mem altijd alles kon: vrienden/ vriendinnen over de vloer, mee eten, er was altijd ruimte, aandacht, een grote pan soep en broodjes. Ik denk dat de mensen uit Surhuizum dit ook zullen herkennen. Mem zorgde graag voor haar gasten. Wat was je favoriete plekje in Surhuizum? Dat was denk ik ook buiten, het spelen. Maar ik herinner me ook avonden dat ik met een kussen in een kruiwagen lag om naar de wolken te kijken of naar de sterren. Heerlijk! Heb je nog contact met mensen (vrienden, familie) in Surhuizum? Vorige maand, bij het 60 jarig huwelijksfeest van heit en mem heb ik weer een heel aantal mensen gesproken van vroeger. Dat was heel fijn, een feest van
19 herkenning! (al moest ik wel even na denken bij een aantal namen, gezichten herkende ik gelijk… sorry voor degene die ik niet gelijk bij naam wist!) Via de app of socials spreek ik Fenny Bouma nog af en toe. Heel gezellig! Wat wil je verder nog kwijt: Ik heb goede herinneringen aan de kerk in Surhuizum, toen nog de Pypketsjerke, waar ik ook getrouwd ben. En ik weet dat heit met heel veel liefde en passie jarenlang ouderling is geweest en mem wijkteamlid. Dit zit ook in mij, het omzien naar de ander, in mijn werk, vriendenkring maar ook in de kerk. Ik ben nu zelf sinds december ook wijkouderling en dat doe ik met heel veel plezier. Ik geniet van het contact met de mensen, de aandacht, de diepe (geloofs-) gesprekken. En ben mijn ouders dankbaar dat ze dit aan mij hebben mee gegeven. Leuk dat ik op deze wijze weer even “Yn Surhuzum” kon zijn! Oant Sjen! Denkt u na het lezen van deze bijdrage: ‘Och, je zou die en die eens moeten vragen’, of iemand uit uw familiekring die ergens anders woont? Mail ons dan op redactie@gruttegelf.nl! Dan kunnen wij vragen of diegene mee wil werken aan onze rubriek. Fruitdag bij De Spitkeet Op 28 september wordt er een Fruitdag van 11.00 tot 16.00 uur op Themapark De Spitkeet georganiseerd zoals u van ons gewend bent gaat dit in samenwerking met Vrienden van het Oude Fruit, die ook dit jaar weer aanwezig zullen zijn om de voor u onbekende rassen te determineren. Wilt u graag uw fruit laten determineren dan graag 5 stuks fruit (eventueel met blad) meenemen zodat de determinators voldoende fruit hebben om te beoordelen, dit kan tot 15.00 uur in de middag. Naast het bepalen tot welk ras uw fruit behoort kunt u op onze Fruitdag markt nog meer vinden, zo verkopen wij bijvoorbeeld fruit uit onze eigen boomgaard, er zijn bloemstukjes voor de verkoop gemaakt en zoals elk jaar kunt u ook weer heerlijke honing, jam en/ of andere lekkernijen proeven en/ of kopen. De entree voor de Fruitdag is gratis. Wilt u uw bezoek aan de Fruitdag combineren met een bezoek aan ons museum dan is de entree € 6,50. Voor meer informatie zie www.despitkeet.nl en www.facebook.com/spitkeet.
20
21 Spulwike in beeld Van 27 augustus t/m 1 september stond Surhuizum weer in het teken van de jaarlijkse Spulwike. Een terugblik!
22
23 Foto’s: Spulwike Surhuzum en Mindert van Dekken
24
25 Het WK Seineharjen bij de Spulwike in Surhuizum: “De seine moat flymskerp wêze” Afgelopen zaterdag namen zo’n 19 deelnemers het tegen elkaar op tijdens het WK Seineharjen bij de Spulwike in Surhuizum. Albert Veenstra van de organisatie vertelt: “Dit is al de 45ste edysje en der komme in soad minsken op ôf.” Bij Seineharjen draait het om het scherp maken van de zeis. Dit wordt gedaan door met een hamer op de juiste manier op het snijvlak van de zeis te slaan. De jury vergelijkt achteraf telkens twee zeisen met elkaar en kiest de beste om verder te vergelijken met een andere. Uiteindelijk blijft er één winnaar over. Albert doet zelf ook mee aan het evenement, maar hoefde zich volgens hem niet echt voor te bereiden: “Ik ha trije kear wûn en bin in pear kear twadde en tredde wurden dus ik hoech my net echt ta te rieden, mar ik ha juster efkes mei myn soan dochs koart efkes sitten om wer yn it ritme te kommen.” Albert zijn zoon, Wobbe-Anne Veenstra, doet ook mee en het Seineharjen is hem ook niet vreemd. Hij vertelt: “Ik krij alle jierren in stik as 15 á 20 seinen binnen fan minsken dy ’t se wer skerp hawwe wolle. It is net dat it myn deistich wurk is, mar wy binne der wol in soad mei dwaande.” Uitslag Albert Veenstra viel dit jaar niet in de prijzen. Zijn zoon Wobbe-Anne werd uiteindelijk derde. 1ste: Feike van der Veen 2de: Halbe Hartholt 3de: Wobbe-Anne Veenstra Dit artikel is overgenomen van RTV NOF.
26
27 E-gamer Wiebren Veenstra heeft meerdere wereldrecords op zijn naam staan De allerbeste ‘TrackMania’ mapper’ van de hele wereld. Zo mocht de vierentwintigjarige Wiebren Veenstra zich in 2022 noemen. Naast die prijs, heeft de jonge gamer al meerdere wereldrecords op zijn naam kunnen schrijven en wist hij samen met een vriend de nationale ‘Oranje Cup 2024’ te winnen. Hoewel het spel in Nederland nog niet zo bekend is, wordt Veenstra in Duitsland zelfs herkend als TrackMania-speler: ‘Tijdens een toernooi in Hamburg was ik overweldigd door hoe vaak ik herkend werd’, blikt hij terug. ‘Het is een heel onwerkelijk gevoel. Ik speel dit spel thuis in mijn woonkamer, maar daar kijken mensen ineens naar je op. Er was zelfs een jochie die mij een handtekening vroeg voor op zijn X-box controller.’ TrackMania is een gratis, online racespel. De speler moet in een zo snel mogelijke tijd de finish weten te bereiken. ‘Mijn vader speelde het vroeger vaak en het leek mij ook een leuk spel. Ik mocht nog geen 18+ spellen spelen van mijn ouders, dus hield ik het bij racen, Zo kwam ik TrackMania tegen.’ De jonge gamer vindt het spel gelijk fantastisch en begint het fanatiek te spelen. ‘Het competitieve stukje erachter maakt het zo leuk. En het feit dat de andere spelers geen invloed hebben op jouw prestaties. Je kan namelijk niet tegen elkaar aan botsen tijdens het racen. Dus als je een goed resultaat hebt, komt dat door jezelf.’ Goed gaat het zeker: Veenstra, of ‘Vixxa’ zoals hij in het spel heet, heeft al
28 meerdere wereldrecords op zijn naam staan. ‘Elke dag is er een nieuwe ‘Track of the day’, legt Veenstra uit. ‘De spelers hebben dan vierentwintig uur om een zo goed mogelijke tijd neer te zetten op die bepaalde baan. Per dag zijn er ongeveer 60.000 mensen van over de hele wereld die daaraan meedoen.’ Het blijft daardoor de hele dag spannend wie er heeft gewonnen ook door de verschillende tijdzones waarin de spelers zich bevinden. ‘Vroeger probeerde ik elke dag de beste tijd neer te zetten. Ik heb wel eens 15 uur achter het scherm gezeten. Nu doe ik dat niet meer. Soms zet ik wel eens een goeie tijd neer, maar dan check ik af en toe of iemand mij al heeft verslagen. Niet de hele dag.’ Hoewel TrackMania de afgelopen jaren een grote rol in zijn leven heeft gespeeld, heeft Veenstra geen aparte ‘gamekamer’, met een speciale stoel of koptelefoon. Het liefst zit hij gewoon aan de keukentafel. ‘Sommige mensen spelen het spel met controllers of zelfs met racestuurtjes, maar ik heb alleen een toetsenbord nodig’, lacht hij. Ondertussen laat hij het spel op zijn beeldscherm zien. De auto scheurt langs verschillende obstakels en loopings naar de finish. ‘Deze baan heb ik zelf ontworpen’, vertelt hij. Dat is namelijk ook mogelijk in het spel: het ontwerpen van eigen banen, ook wel ‘maps’. In 2022 won Veenstra de prijs voor de allerbeste ‘mapper’ ter wereld. ‘Nadat ik die prijs had gewonnen, gingen er deuren voor mij open. Ik ben door de makers van het spel gevraagd om een aantal maps te maken voor het wereldkampioenschap. Van de tien verschillende tracks heb ik eentje gemaakt. Na een jaar mocht ik nog eens drie maken.’ Inmiddels heeft Veenstra ook banen gemaakt voor Red Bull, Philips One Blade en Lacoste. ‘Lacoste had een nieuwe horlogereeks uitgebracht genaamd ‘12.12’. Toen zijn wij tracks gaan maken in de stijl van het merk. Zo hebben we klokken toegevoegd, maar ook krokodillen waar de racers overheen moesten op hun weg naar de finish.’ De campagne had daarnaast ook een speciale challenge voor de deelnemers. Degene die de verschillende banen onder de 12 minuten en 12 seconden zou kunnen rijden, kreeg een exclusief sporthorloge opgestuurd door het merk. ‘Inmiddels heb ik van deze hobby mijn werk kunnen maken. Dat is natuurlijk fantastisch’, vertelt Veenstra. ‘Ik heb nu een stuk of zes opdrachten lopen. Soms is dat stressvol door de deadlines en andere verantwoordelijkheden, maar het blijft leuk. Soms heb ik ook wel een realisatiemoment dat ik denk: “ik heb iets serieus kunnen maken van mijn hobby, hoe vet is dat?”’ Naast het maken van maps, doet Veenstra ook mee aan kampioenschappen als E-sporter. Met zijn Duitse team reist hij af naar internationale toernooien in onder andere Hamburg, Keulen en Scheveningen. Tijdens het toernooi in Enschede wist hij samen met een andere Friese speler kampioen te worden.
29 ‘Het is heel bijzonder, want je leert elkaar kennen door het spel. Je hebt elkaar dus nooit in het echt gezien. Dat moment kwam pas op de dag zelf toen we samen in de auto erheen reden.’ Hetzelfde geldt ook omgekeerd: veel mensen kennen ‘Vixxa’, terwijl Veenstra hen nog nooit heeft gezien of gesproken. ‘Iedereen daar weet wie je bent en dat voelt echt bizar. Soms komen er jochies na een wedstrijd achter de schermen om een handtekening te vragen. Op dat soort momenten voelt het alsof ik twee levens leid: aan de ene kant ben ik een student Technische Planologie, maar aan de andere kant ben ik een E-sporter waar tegenop wordt gekeken.’ Inmiddels is er een einde dat dat dubbele leven gekomen, omdat Veenstra is afgestudeerd. Toch is hij niet van plan fulltime bezig te gaan met TrackMania. ‘Alle games hebben een einddatum. Voor TrackMania is die nog niet in zicht, maar ik vind het zonde om niks met mijn master te doen. Het mooiste zou daarom zijn als het een combinatie blijft. Zo kan ik blijven bouwen en af en toe meedoen aan een wedstrijd, terwijl ik aan de andere kant iets doe met meer toekomstperspectief.’ (Foto: Erik Veenstra) Dit artikel is overgenomen uit De Streekkrant. Klaverjassen in De Delfeart; seizoen 2024-2025 Zoals bij velen al wel bekend was het afgelopen seizoen twee keer in de maand op vrijdagavond klaverjassen in De Delfeart. Dat zal het komend seizoen niet anders zijn. We beginnen weer op vrijdag 13 september om 19.30 uur, dus graag aanwezig om 19.15 uur. Er wordt gekaart in een gezellige ontspannen sfeer. Denk je dat lijkt me ook wel wat kom dan gerust eens een keertje langs. Hier alvast de datums van de kaartavonden tot en met december. 13 en 27 september 11 en 25 oktober 8 en 22 november 6 en 20 december Dan is er ook nog het oudjaars kaarten op 31 december. Noteer alvast deze datums en je bent verzekerd van een paar gezellige vrijdagavonden. Groet, de kaartcommissie
30
31 60-jarig huwelijk Woensdag 4 september waren Bouwe en Trien Kinderman 60 jaar getrouwd. Burgemeester Oebele Brouwer kwam langs om het diamanten bruidspaar te feliciteren. Rectificatie In het vorige nummer werd vermeld dat Rianne van Dijk op 6 juli jarig was. Helaas zijn zowel de achternaam als de datum onjuist vermeld. Dit had Rianne Dijk-Dijkstra moeten zijn, en zij is jarig op 5 juli. Ook bij de verjaardag van Fenna Schaafsma is een fout gemaakt. Fenna is niet op 10 juli, maar op 5 juli jarig. Onze excuses voor deze vergissingen. Redactie Grutte Gelf
32
33 Nynke Eekhof voor stage naar Suriname Beste lezers, Graag stel ik mijzelf even voor. Mijn naam is Nynke Eekhof, ik ben 22 jaar oud en kom oorspronkelijk uit Westergeast. Sinds augustus 2023 woon ik samen met mijn vriend in het mooie Surhuizum, waar we het erg naar onze zin hebben. Onlangs zag ik een oproep in de Grutte Gelf waarin werd gevraagd of iemand iets wilde delen over een leuke hobby of reis. Dit leek mij een mooie kans om mijn ervaringen te delen! Ik studeer Social Work aan NHL Stenden in Leeuwarden en dit schooljaar ga ik afstuderen. Voor mijn afstudeerstage heb ik de mogelijkheid om in het buitenland stage te lopen, en dat lijkt mij een geweldige ervaring! Daarom vertrek ik in februari 2025 voor vijf maanden naar Suriname. Het lijkt me erg leuk om vanuit Suriname wat te schrijven voor de Grutte Gelf over mijn belevenissen daar en de excursies die ik ga maken. Ik hoop jullie zo een kijkje te kunnen geven in mijn avontuur. Groetjes Nynke De Feanster en Actief Voor de bezorging van De Feanster en Actief ben ik op zoek naar nieuwe bezorgers voor Surhuizum. Totaal zijn er 427 kranten die bezorgd moeten worden, maar dit kan evt. gesplitst worden. De kranten kunnen op woensdag bezorgd worden. Leeftijd is vanaf 13 jaar. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Maike Mulder. Mobiel: 06-10816634
34
35
36
37 Wat weet u van _?_ Hoeveel weet u over de Balkenspringer in Surhuizum? Vul de ontbrekende details hieronder in om het verhaal compleet te maken. Succes! In 1984 werd in Surhuizum een bijzonder kunstwerk onthuld, gemaakt door kunstenaar Frans Ram. Het beeld, dat voorheen bij de ingang van de _1_ stond, is van een historische waaghals uit het dorp: _2_ Egberts Gayckema. Deze dappere jongeman, beter bekend als de ‘Balkenspringer’ of de ‘_3_’, stond bekend om zijn lef. In 1617 sprong hij als veertienjarige over 16 _4_ in de kerk van Surhuizum. Het beeld van de werd in 2021 verplaatst naar de voorzijde van de _5_ aan de Doarpsstrjitte. De nieuwe locatie moet voor meer _6_ zorgen voor het monument. Op donderdag 13 juli krijgt het monument van de Balkenspringer een _7_ met het bijbehorende verhaal. Het initiatief hiervoor kwam van de 89-jarige Bindert Helder uit Grijpskerk die een speciale band heeft met de Balkenspringer en het beeld meer betekenis wilde geven. De tekst op de plaquette is geschreven door Aukje Geertsma-IJtsma en gemaakt door Rijpma _8_ uit Surhuizum. De antwoorden vindt u op pagina 43.
38
39 300 jaar Skieding: een grens in het veen De naam Surhuzum is heel oud. De uitgang ‘-um’ is namelijk een verbastering van ‘heim’ en omstreeks het jaar 1000 raakten plaatsnamen die eindigen op ‘-heim’ uit de mode. De naam Surhuzum is dus al meer dan 1200 jaar oud, maar het dorp lag toen niet langs de huidige Dorpsstraat. De oudste bewoning van Surhuzum moet langs de Lauwers hebben gelegen. Vóór het jaar1000 hebben de eerste dorpsbewoners daar een begin gemaakt met de ontginning van het uitgestrekte veengebied. De verkaveling in Surhuzum wordt gekenmerkt door parallel aan elkaar lopende kavelgrenzen. In Surhuzumer Mieden liggen een paar percelen met een verkaveling die precies in het verlengde ligt van de kavelrichting die ook elders in Surhuzum voorkomt. Dat zijn de percelen waar de eerste ontginners zich hebben gevestigd en daarmee de verkavelingsrichting van het latere Surhuzum bepaald. Veenmos kan erg veel water vasthouden. Een groeiend veengebied is een spons waarin de afgestorven plantenresten het water vasthouden. Om een veengebied geschikt te maken voor agrarisch gebruik, moeten er greppels worden gegraven om de overmaat aan water af te voeren. Daarom werd bij het graven daarvan aan de oever van een natuurlijke waterloop begonnen. Door ontwatering wordt het water in het veen vervangen door lucht en kunnen de afgestorven plantenresten oxideren. Daarbij komen voedingsstoffen
40 vrij en begint er al snel gras te groeien. Als de waterstand nog verder wordt verlaagd, kan er graan op het veen worden verbouwd. Als het water uit het veen wordt afgevoerd, zakt de grond al snel in. Als gevolg van de oxidatie van de veenresten zet die maaivelddaling zich naderhand langzaam maar langdurig door. Na verloop van tijd komt het maaiveld daardoor zo laag te liggen dat akkerbouw niet langer lonend is. De grond kan dan nog wel als weiland worden gebruikt, maar graan kon in de Middeleeuwen worden verkocht en voor zuivelproducten bestond er toen nog geen markt. Aansluitend bij hun hun eigen grond hebben de boeren daarom het volgende stuk veen ontgonnen. Zo is de lange strokenverkaveling ontstaan die kenmerkend is voor de veenontginningen in Nederland. Wie een stuk veen wil ontginnen, begint bij het graven van greppels bij een natuurlijke waterloop. Door het bochtige verloop van de Lauwers lopen de kavels in de Surhuzumer Mieden niet allemaal in dezelfde richting. Toen de boeren die later zijn begonnen met de ontginning hun percelen wilden verlengen, moesten ze rekening houden met de verkavelingsrichting van de percelen die al door de eerste kolonisten waren verlengd. In het kaartbeeld is dat nog goed te zien. Dorpsverplaatsing In bepaalde perioden van het jaar is akkerland erg bewerkelijk. Daarom woonden de boeren graag dicht bij hun akkers. Omdat houten huizen na enkele decennia herbouwd moeten worden, lag het voor de hand om de nieuwe huizen zo dicht mogelijk bij het akkerland bouwen. Ook in Surhuzum is de bewoningsas geleidelijk verplaatst van de Lauwers naar de huidige Dorpstraat. Dat blijkt uit de plaats waar vroeger de kerk heeft gestaan. De resten van die vroegere kerk zijn namelijk ongeveer 2 km ten noordoosten van het dorp aangetroffen op de kavel waarop ook de huidige kerk staat. Bekend is dat er in Surhuzum omstreeks 1850 vooral ten zuidoosten van de Dorpsstraat akkerland lag. Ophûs had de volgende bewoningsas moeten worden, maar door de steenbouw is het daarvan niet gekomen. Ten zuiden van Surhuzumer Mieden is langs de Lauwers de nederzetting Koartwâld ontstaan. Die nederzetting is jonger dan Surhuzum, want de verkaveling van Koartwâld loopt dood tegen die van Surhuzum. Ook de naam Koartwâld wijst op een ontginning van later datum. De uitgang ‘-wâld’ doet tegenwoordig denken aan hoog opgaand bos, maar in de Middeleeuwen was dat de aanduiding voor een gebied dat door dichte begroeiing moeilijk toegankelijk was. Langs de Lauwers zullen dat elzenstruiken zijn geweest.
41 Ten zuiden van Koartwâld en ten oosten van Surhuzum bleef een uitgestrekt veengebied lange tijd ongebruikt en onbewoond. Daaraan kwam een einde toen de abt van het Jeruzalemklooster bij Gerkesklooster in 1576 met een paar Utrechtse investeerders een overeenkomst sloot voor commerciële turfwinning in dat deel van dat veengebied. Via de Lauwers kon die turf worden afgevoerd. Die overeenkomst markeert het begin van de veenkolonie Surhústerfean. De eigendomsrechten in dat uitgestrekte veengebied waren echter nogal onduidelijk en dat leidde tot problemen bij de voortgang van de turfwinning. Zo behoorde het gebied rond het voormalige klooster Trimunt tot Groningen en de stad wilde niet dat de turf uit Surhústerfean of Drachten via Gronings gebied werd afgevoerd. Daarom zag Friesland zich op den duur genoodzaakt om de grens met Groningen in het veengebied precies vast te leggen. Grensbepaling In opdracht van Friesland heeft een landmeter in 1718 geprobeerd om de disputabele lant- en veenscheydingen tussen beide gewesten op een kaart in te tekenen. Dat bleek erg lastig te zijn, want het gebied was op eenige plekken seer moerassig, zo schreef hij op zijn kaart. Zijn poging om het oude beloop van de grens te reconstrueren resulteerde in een sterk kronkelende grenslijn en die was onwerkbaar. Daardoor bleef het oude grensconflict voorlopig nog bestaan. In juli 1724 werden de beide gewestelijke besturen het echter eens over een grenslijn die vanaf Surhústerfean lijnrecht doorloopt naar de huidige Leidijk. Daar boog de grens met een scherpe bocht om naar de schans bij Fryske Peallen. Die scherpe bocht werd gemarkeerd door een paal op de plek waar nu nog steeds de Puntpaal staat. De overeenkomst over de grens werd op een kaart ingetekend, maar daarna moest die nog in het veld met een greppel worden vastgelegd. Kennelijk is men aan twee kanten begonnen met het graven van die greppel en heeft men daarbij een foutje gemaakt. Bij de pingoruïne Jankedobbe tegenover het huidige Strandheem sloten beide stukken niet precies op elkaar aan en moest een kleine correctie worden aangebracht. Daardoor is de als rechte lijn bedoelde grens niet kaarsrecht, maar los daarvan is de Skieding dit jaar precies drie eeuwen oud. Dit artikel is ons aangereikt door Guus Borger.
42 Servicerubriek Alarmnummers Politie, buurtagent Hendrik de Haan, tel. 0900-8844 Misdaad Anoniem, tel. 0800-7000 Alarmnummer, tel. 112 Dorpsbibliotheek Surhuizum Openingstijden: dinsdagochtend van 10.00-12.00 uur en iedere eerste donderdag van de maand van 19.00-21.00 uur. Klachten openbare ruimte Geeft het door aan de gemeente Achtkarspelen via Fixi, www.fixi.nl/8ktd, email: gemeente@achtkarspelen.nl of tel. 140511. Plaatselijk Belang Klaas Pool, voorzitter Daisy de Boer, secretaris, email: pbsurhuzum@surhuzum.nl Gerrit de Jong, penningmeester Aafke Rijpma Treja Boersma MFC De Delfeart Jesse van der Veen Jet Tadema, agendabeheer Tsjitske Hofstede, secretaris Tjerkje Hansma, penningmeester Sjoerd Kooistra Yke-Bert Wijnsma Elke 1e maandag van de maand vergadering om 19.30 uur. Voor vragen / problemen enz. zijn we een kwartier van te voren aanwezig. Informatie, vragen en reserveringen: email: info@delfeartsurhuizum.nl of tel 0612490015 (Jet) Onze agenda op www.delfeartsurhuizum.nl is up to date. Hebt u belangstelling in iets kom vrijblijvend langs. Gezellig. Begrafenisvereniging “De Laatste Eer” Voorzitter Jurjen Dijkstra, onderhoud begraafplaats, tel. 351872, info@de-laatste-eer-surhuizum.nl. Uitvaartverzorgster: Hiltsje van der Brug, tel. 0610542628. Kijk voor meer informatie op www.surhuzum.nl/verenigingen
43 Wurklist 13 september 14 september 19.30 uur 13.30-17.00 uur 16 t/m 21 september 21 september 22 september 27 september 5 oktober 6 oktober 12 oktober 18 oktober 26 oktober 9.45-10.45 uur 10.00 uur 19.30 uur 9.45-10.45 uur 15.30-17.30 uur 21.00 uuur va. 17.00 uur 9.00 uur 2 = Cornelis Klaverjassen in De Delfeart. Tsjerkepaad. De Doarpstsjerke is open voor belangstellenden. Collecte voor de Nierstichting. Kangoeroe Klup op sportpark Woudlust. Startzondag van de Protestantse gemeente Surhuizum in It Gebou. Klaverjassen in De Delfeart. Kangoeroe Klup op sportpark Woudlust. Kerkcafé in It Gebou. Oktoberfest in De Delfeart. Sipel- en ierappelaksje voor het jeugdwerk van de Protestantse gemeente Surhuizum. Schoonmaakactie in De Delfeart. Antwoorden Wat weet u van _?_ 1 = gymzaal 3 = Kerkenstapper 4 = balken 5 = Antoniuskerk 6 = zichtbaarheid 7 = plaquette Spreuk van de maand “Soms moet je een deur sluiten, voor je verder kan!” Kopijsluiting Nieuwe kopij kunt u tot vrijdag 4 oktober 2024 mailen naar: redactie@gruttegelf.nl of inleveren bij: Beitske Tjeerdsma-de Vries, Pûsterwei 8 (zie ook kolofon) óók online op www.gruttegelf.nl 8 = Siersmederij
1 Online Touch