BACK TO NATURE Recreactie04 MAGAZINE OVER RECREATIE EN TOERISME Nederlanders ontdekken de eigen natuur Kansen voor ondernemers bij de Nationale Parken De Groene Koepel houdt vast aan eenvoud en natuur Natuurontwikkeling, dijkverzwaring én economie gaan prima samen bij Molecaten Waterdunen op Zeeuws-Vlaanderen JULI 2021
Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie
SCOREN? DAT DOE JE MET VAN DE LOOSDRECHT Uitgebreide kennis van de markt Bij de aankoop van een recreatiebedrijf komen vele aspecten kijken. Of u nu beginnend oriënterend bent in deze branche of zoekt naar uitbreiding voor uw bestaande bedrijf, wij gaan graag met u in gesprek om onze dienst als aankoopmakelaar te bespreken. Wij beschikken over uitgebreide kennis van de markt. Onze makelaars staan u gedurende het aankoopproces graag bij als sparringpartner en adviseur. Daarnaast beschikken wij als verkopend makelaar ook over een ruime portefeuille met eigen aanbod. We komen graag met u in contact. meer informatie: www.vandeloosdrechtrbm.nl DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet Postbus 8 8070 AA Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63 www.vandeloosdrechtrbm.nl
AL MEER DAN 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN
Voorwoord Inhoud Back to nature 10 N Marike Rosier Manager Communicatie Net als veel anderen om mij heen heb ik de afgelopen periode de natuur écht ontdekt. Door de coronapandemie ben ik gaan wandelen. En fanatiek ook! Mijn collega’s van HISWA-RECRON, waarmee ik een team vorm in de ‘ommetje- app’, kunnen dit bevestigen. Honderden kilometers heb ik inmiddels in de benen en bijna allemaal in de natuur. Vanuit mijn huis in Soest ben ik met een paar minuten in het bos, maar ook in de Soesterduinen of in de kroondomeinen van Paleis Soestdijk. De natuur in al haar facetten is prachtig. Alle seizoenen hebben hun charme qua kleur, begroeiing en verschillende dieren die zichtbaar zijn. Het beleven van de natuur past overigens bij meerdere trends uit de toekomstvisie voor de Nederlandse vakantiemarkt in 2030 van Kees van der Most. Bijvoorbeeld bij de trend ‘verlangen naar meer betekenis’. Lees de coverstory van deze Recreactie maar eens. Ook ondernemers zijn steeds gerichter met de natuur rondom hun bedrijf bezig. In deze editie staan een paar goede en inspirerende voorbeelden. Het verhaal van het ontwikkelingsproject Waterdunen op Zeeuws-Vlaanderen laat niet alleen zien dat de natuur eindeloos of grenzeloos is, maar ook dat economisch belang samen kan gaan met verzwaring van de dijken én versterking van de natuur. Of lees eens in de rubriek ‘Gastvrij en innovatief’ over de gastheren van het landschap van de Nationale Parken, en welke kansen dat aan ondernemers biedt. De nieuwe directeur van De Groene Koepel, Eelke Horselenberg, vertelt in ‘De Visie’ over zijn inzet voor een duurzame ontwikkeling van groene verblijfsrecreatie. Heel terecht dat de heren van Facet in hun column Recreanders over natuurinclusief ondernemen zeggen dat natuur geen bijproduct van een recreatiebedrijf meer is, maar juist het belangrijkste uitgangspunt! Veel leesplezier met deze back to nature editie. 18 Branche 6 10 16 18 29 Onder de aandacht: kort nieuws uit de branche COVERSTORY: Nederlanders ontdekken de natuur in eigen land Gastvrij & innovatief: ondernemers maken nationale parken beleefbaar De Visie: Eelke Horselenberg, directeur van De Groene Koepel Bedrijf Informatief 24 7 29 31 33 Molecaten bouwt Waterdunen: een uniek park in de nieuwe natuur van Zeeuws-Vlaanderen Colofon Kennis delen: gast krijgt geen geld terug na corona-annulering Vakinfo: een duurzaam zwembad Productnieuws: een overzicht van de laatste innovaties Columns 17 7 9 Martin Maassen Green Key RecreAnders Recreactie | Juli 2021 | nr 4 5
Onder de aandacht Noord-Holland werkt aan spreiding De provincie Noord-Holland heeft de visie Recreatie & Toerisme 2030 online gezet. De visie streeft naar een balans tussen mogelijk overtoerisme en draagkracht van een gebied. Door werk te maken van spreiding kan de hele provincie meeprofiteren. Want de provincie wil het toerisme wel stimuleren en uitbouwen, maar niet ten koste van de leefbaarheid. Het is voor het eerst dat een dergelijke visie werd opgesteld. Dit jaar gaat de provincie verder met het onderzoeken van de draagkracht van gebieden. Recreatietalent gezocht Center Parcs brengt binnen naar buiten M Met het oog op coronaveilige recreatie organiseert Center Parcs deze zomer veel extra buitenactiviteiten. Zomerconcerten, timmerdorpen, Aqua Parken, Stand Up Paddling of duiken in het meer. Mark Giethoorn, directeur van Center Parcs Nederland: “Op veel parken zijn meer dan zestig activiteiten, daar voegen we nu nog meer aan toe met een focus op de buitenlucht. Zo biedt Center Parcs alle ingrediënten voor een heerlijke vakantie dichtbij huis, middenin de natuur.” Om te zorgen dat gasten onbezorgd vakantie kunnen vieren, worden in alle parken speciale zomer hotspots ingericht, waar zij deel kunnen nemen aan activiteiten en voorzieningen die anders binnen worden aangeboden. Zo komt er op de parken een beachbar en bieden de stranden extra ruimte. In Het Heijderbos wordt zelfs een heel nieuw strand gecreëerd. Bij deze editie van Recreactie zit een prachtige wervende poster bijgesloten, uit naam van alle mbo-scholen met de opleiding Leisure & Hospitality en ondersteund door HISWA-RECRON. Deze opleiding start weer na de zomervakantie en kan nog wel wat nieuwe aanwas gebruiken. Heel belangrijk voor de scholen, maar vooral voor de hele gastvrijheidssector, voor de bedrijven en niet te vergeten voor de gasten die bij de bedrijven een onvergetelijke tijd willen hebben. Hang daarom de poster op een plek waar jongeren en hun ouders hem goed kunnen zien. Zo zoeken we met elkaar naar nieuw recreatietalent voor onze sector! Meer informatie bij Carlo Breikers: ch.breikers@summacollege.nl Zoek voor meer informatie de MBO school van jouw keuze! BUas-studenten herzien gastreis Slagharen Van 20 tot 23 april streden 65 tweedejaars studenten van de studierichting Recreation & Hospitality in Breda om de titel ‘Best Talents of 2021’. Deze challenge aan de BUas (de vroegere NHTV) werd ondersteund door HISWA-RECRON. Bedrijven brachten cases in met betrekking tot innovatie in de sector. De winnaars zijn vijf studenten die voor Attractiepark Slagharen een betere gastreis ontwierpen gedurende de coronamaatregelen. De studenten hebben de communicatie rondom de coronamaatregelen gethematiseerd. Zo zijn de palen met ontsmettingsmiddel cactussen geworden en door middel van live entertainment, in de vorm van een cowboy met twee pony’s, wordt de 1,5 meter afstand uitgelegd. Het concept werd door de jury met name gewaardeerd vanwege ‘het realistische, creatieve en zeer passende karakter voor een uitdagend probleem’. RECREATIE TALENT GEZOCHT Maak jij met jouw enthousiasme graag andere mensen blij? Ben jij een kei in regelen? Ben jij die sportieve teamplayer, die iedereen uit zijn luie stoel krijgt? Dan is de opleiding Leisure & Hospitality echt iets voor jou! Niet alleen leren, maar ook gewoon heel veel doen. Game on! 6 Recreactie | Juli 2021 | nr 4 Informeer bij dit bedrijf naar je mogelijkheden!
Column De IJssel Eilanden Martin Maassen, hoofd afdeling Leisure en Recreatie HISWA-RECRON Kamperen (5) (vervolg op de recensie van ‘Naar buiten’, het boek van ANWB verenigingshistoricus Hans Buiting) Het nieuwe Europarcs de IJssel Eilanden wordt iets bijzonders. De 400 vakantiewoningen worden gebouwd op zes kunstmatig aangelegde eilanden bij het nieuwe Reevemeer, dat in het kader van natuurontwikkeling is aangelegd bij Kampen. Bijna elke vakantiewoning ligt aan bevaarbaar water en heeft een aanlegsteiger. De bijzondere beleving aan het water wordt versterkt met een havenkom, omringd door appartementen en stadswoningen in historische stijl. Het park zoekt de verbinding met de natuur, stelt Europarcs. Het vele groen versterkt de biodiversiteit en zorgt voor natuurlijke afscheidingen. COLOFON vakblad Recreactie Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Martin Maassen, Jarin van der Zande, Wanda van Eck, Jeffrey Belt Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Max de Krijger, Hans van Luijk, Ditta van Ekris, Lieke Esveldt, Eelco de Jong, Facet Ontwerp: Fase2, Paul Veldkamp Vormgeving: Jessica Dales, Dock35 Media Coverfoto: Madinja Photography Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, (033) 303 9700, communicatie@hiswarecron.nl, 65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatie-bedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWARECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. Eind 1970 veranderde de ANWB de naam van Kampeerkampioen in Kampeer en Caravankampioen (KCK). Het aantal verkochte caravans groeide fors. Voor de financiering van caravans konden mensen een hypotheek afsluiten met belastingaftrek van de rente. Midden jaren tachtig stonden er op Nederlandse campings al bijna 230 duizend ‘vaste plaatsen’. Er waren aparte velden en plaatsen werden gemarkeerd. Campings veranderden in rap tempo van karakter. Er was steeds meer aandacht voor voorzieningen en vertier. Tegelijkertijd deed ook het kamperen bij de boer zijn entree. De ene na de andere gemeente tolereerde het kamperen op een boerenerf en in 1981 zorgde de nieuwe Kampeerwet voor een legalisatie van het kamperen bij de boer. Bij ieder boerenbedrijf mochten maximaal vijf tenten of caravans staan. Een aantal dat in de loop van de jaren explosief zou groeien. Dat laatste gold ook voor de stijging van het aantal ‘boerencampings’ zelf. Heel veel (grotere) campings richtten zich op gezinnen met kinderen. Andere campings waren voor rustzoekende senioren of back to basickampeerders. Een kleiner aantal richtte zich in de eerste plaats op jongeren. Samen met de festivalterreinen stonden die terreinen vooral bekend als vrijplaatsen (tentjes met kratten bier in torens gestapeld). PARTNERS IN BUSINESS: KENNISPARTNERS: Als je de semipermanente verblijven meetelt kampeert in 2021 één op de vier Nederlanders. Buiting noemt kamperen dan ook een ‘egalitaire activiteit’. De katholieke premier Marijnen deed het, terwijl ook de sociaaldemocratische premiers Den Uyl en Kok enthousiaste kampeerders waren. ‘Ontspanning door inspanning’. Met de verbreding van het begrip kamperen veranderde recentelijk de ANWB ook de naam van haar maandblad. De KCK werd weer gewoon Kampeerkampioen. Recreactie | Juli 2021 | nr 4 7 Foto: Ruben Drenth
Onder de aandacht 5 nieuwe bedrijven naar Ardoer Duurzaam in de praktijk HISWA-RECRON werkt samen met Hogeschool Saxion aan een website die ondernemers praktische adviezen geeft omtrent duurzaamheid en milieu. Op het moment toetsen studenten en senior onderzoekers in Overijssel of de site precies aansluit bij de wensen van ondernemers. Wat vinden ondernemers belangrijk? Daarmee moet worden voorkomen dat het de zoveelste site wordt met oppervlakkige duurzame tips. De opbouw is zeer uitgebreid: zo komen er tientallen manieren naar voren om milieu en energie te (be) sparen, bevat de site diverse barometers en kan men er relevante wetgeving en subsidiemogelijkheden vinden. In deze testfase loopt het onderzoek vooral bij ondernemers in Overijssel. Op termijn is het de bedoeling dat de site voor alle ondernemers te raadplegen is. Afgelopen maanden heeft Ardoer er vijf nieuwe leden bij gekregen. Camping ‘t Geuldal in het Zuidlimburgse Meerssen, en vier bedrijven in het noorden. Dat zijn Vakantiepark Bergumermeer (Sumar), Camping Cnossen Leekstermeer (Nietap), Camping It Wiid (Earnewâld) en Vakantiepark De Kuilart (Koudum). De vier noordelijke bedrijven zijn typische watersportcampings. Waarom naar Ardoer? “Ardoer biedt eenheid en daardoor een groter bereik, maar laat tegelijk alle ruimte open voor de eigen identiteit van de bedrijven”, vindt Cas Cnossen, eigenaar van Camping Cnossen Leekerstermeer. “Bij concerns of investeringsmaatschappijen verlies je al snel je eigen identiteit, dat is bij Ardoer niet het geval. We behouden bijvoorbeeld gewoon onze eigen website.” Met de nieuwe aanwas telt Ardoer nu 35 aangesloten bedrijven. A 8 Subsidie voor De Reeënwissel Als eerste Drentse bedrijf heeft Camping de Reeënwissel (Hoogersmilde) subsidie ontvangen vanuit het programma Vitale Vakantieparken Drenthe. De subsidie van 100.000 euro komt voort uit het Recreatie Excellentie Programma (REX), waarmee Vitale Vakantieparken de kopgroep excellente parken in Drenthe wil vergroten. Eigenaren Raymond en Tjitske Beerendonk hebben plannen ingediend om hun camping verder te ontwikkelen naar de top binnen hun segment. Het gaat om vier projecten, vertelt Tjitske. “Een herstructurering van kampeervelden, waarbij we enkel circulaire materialen gebruiken. De velden worden voorzien van stroom door middel van een Smartflower. Daarnaast unieke glamping tenten met eigen sanitair. Dan zijn er paardenlodges, met een eigen stal en paddock direct aan de lodge. En tot slot plaatsen we, in samenwerking met een partner, zestien tiny houses, waarbij wij de infrastructuur verzorgen.” De Reeënwissel ontvangt een derde deel van de investering terug van REX. “We zijn daar heel blij mee. Zo kunnen we het bedrijf nog beter sturen in de richting die wij willen en die de gasten aanspreekt.” Meerdere Drentse HISWA-RECRON bedrijven hebben de REX-subsidie aangevraagd, vertelt HISWA-RECRON regiomanager Petra Ellens. “Die parken moeten aan hoge eisen voldoen en een heel traject doorlopen. Om excellent te worden moet je natuurlijk al een heel goede basis hebben. Er wordt specifiek getoetst op duurzaamheid, op het innovatiegehalte, op het Drenthe-brede effect en je moet een grondige financiële analyse aanleveren. Er komt dus nogal wat bij kijken om die subsidie te krijgen.” Drentse ondernemers die interesse hebben, kunnen zich aanmelden bij hun eigen gemeente. Recreactie | Juli 2021 | nr 4 Foto: De Reeënwissel Foto: Camping Cnossen Leekstermeer
Column Landal De Brabantse Wal Het einde van de L Nieuwe Nederlandse parken voor Landal Landal GreenParks kondigt twee nieuwe Nederlandse parken aan: Landal Sallandse Heuvelrug (Wierden) en Landal De Brabantse Wal (Bergen op Zoom). Landal constateert een grote vraag naar vakantieaccommodaties in eigen land. Door vakantiegangers die op zoek zijn naar natuur, rust en ruimte, maar ook door particuliere investeerders die waardevast willen investeren in recreatief vastgoed. “De verwachting is dat deze trend voorlopig aanhoudt”, stelt Dirk Anbeek, algemeen directeur van Landal. Landal Sallandse Heuvelrug is een bestaand park met 25 vakantiewoningen, dat wordt uitgebreid tot 110 accommodaties. Landal De Brabantse Wal wordt een nieuw park, dat naast complete centrumfaciliteiten ruimte gaat bieden aan 105 recreatiewoningen en 46 tiny houses. Tweede Kamer steunt groepsaccommodaties wegwerpcultuur? Zwerfafval is ons allen een doorn in het oog. Iedereen heeft vast de plaatjes op het netvlies van een vervuilde omgeving rondom zitjes in parken en langs de snelweg. Om maar niet te spreken over de vervuiling in het water en de plastic soep. In deze coronatijd is het zwerfafval toegenomen door de ‘coffee to go’-bekers tijdens een fijne wandeling gewoon maar in de natuur achter te laten. Het kabinet moet groepsaccommodaties meer perspectief bieden. Een motie die hiervoor is ingediend door Kamerleden Stoffer (SGP) en Aartsen (VVD) werd 18 mei door de Tweede Kamer unaniem aangenomen. De oproep uit de Kamer is een ondersteuning van de lobby van HISWA-RECRON voor de groepsaccommodaties, die al sinds 2020 volop loopt. “Ondanks het forse steun- en herstelpakket van het kabinet hebben de groepsaccommodaties er nooit volledig gebruik van kunnen maken vanwege de seizoensinvloeden op de bedrijfsvoering”, legt HISWA-RECRON directeur Geert Dijks uit. ”In de afgelopen maanden hebben we dit probleem meermaals aan verschillende fracties en de indieners van de motie kenbaar gemaakt. Wij zijn blij met de steun die in deze motie doorklinkt. Hier moet het kabinet mee aan de slag.” Er is een mentaliteitsverandering bij de consument nodig. Daarbij geeft wet- en regelgeving een duwtje in de rug. Vanaf begin juli mogen bestek, rietjes en stampertjes niet meer gemaakt worden van wegwerpplastic. Dat is het begin van een verdergaande routekaart om het zogeheten single-use-plastic uit te bannen. Evenementen en festivals zijn een tijdelijke mini-maatschappij. Daarbij is de impact van single-use-plastic enorm zichtbaar. Iedereen herkent het beeld van het krakende plastic onder je voeten, als je over een festivalterrein loopt. Een duurzame oplossing voor de drinkbeker is dan ook een actueel onderwerp. In diverse gemeenten in ons land zijn moties aangenomen om het gebruik van de wegwerpbeker op evenementen te verbieden en het gebruik van een zogeheten hardcup of een circulaire oplossing voor de wegwerpbeker te verplichten. Een aantal evenementen heeft vanuit intrinsieke motivatie al zo’n oplossing geïntroduceerd. Diverse onderzoeken hebben uitgewezen dat een hardcup systeem met een statiegeld retoursysteem of een circulaire oplossing voor wegwerpbekers met een statiegeld retoursysteem het grootste effect hebben. De hardcup kan worden hergebruikt en de circulaire stroom van wegwerpbekers kan gerecycled worden. Daarmee is een duurzame, verantwoorde oplossing gegarandeerd. Diverse evenementen en festivals op grote en kleine schaal hebben laten zien dat dit systeem werkt. Er is grote bereidheid om deze kennis te delen. Dus met of zonder regelgeving; laten we deze ontwikkelingen omarmen voor een duurzame, verantwoorde maatschappij. Frans Verouden, keurmeester Stichting KMVK Meer weten over Green Key? Neem contact op met Erik van Dijk E: erik@kmvk.nl T: 06 – 12 81 06 41 Recreactie | Juli 2021 | nr 4 9 Foto: Wanda van Eck
Coverstory Nederlanders ontdekken de natuur in eigen land In het afgelopen coronajaar werden diverse toeristische trends versterkt. Het camperen bijvoorbeeld. Maar ook de trend om de natuur op te zoeken, met name in eigen land. Voor veel mensen bleek de Nederlandse natuur een openbaring. Maar is die trend blijvend? Trend: back A 10 Recreactie | Juli 2021 | nr 4 Als Nederlanders het hebben over vakantie in eigen land komt het gesprek al gauw op het weer. Verder naar het zuiden is de kans op mooi weer groter. Maar toch: ook tijdens het vrij koele en natte hemelvaartsweekend van 2021 zaten veel Nederlandse campings propvol. Zoals camping De Helfterkamp in Vaassen. De coronamaatregelen speelden mee, maar óók de groeiende belangstelling die Nederlanders hebben voor het kamperen in de natuur, stelt Bart Looijmans, eigenaar van de camping, die ook is aangesloten bij de KGC, de Karaktervolle Groene Campings. “Ik zie jaar op jaar de belangstelling voor de natuur groeien”, zegt de ondernemer. “Als mensen hier komen hebben ze al een camera en wandelschoenen bij zich. Die
Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: De Eelerberg, De Helfterkamp, Shutterstock to nature zijn er helemaal klaar voor om de natuur in te trekken en de mooiste dingen te ontdekken.” Pandemie Ook Martin Maassen, hoofd Leisure & Recreatie bij HISWA-RECRON, herkent de trend back to nature. “Die is flink versterkt door de pandemie. Dicht bij huis zoeken Dicht bij huis zoeken mensen natuurlijke, rustige en authentieke plekken om te ontspannen mensen natuurlijke en authentieke plekken om te ontspannen. Rust en enige afstand tot andere toeristen is daarbij heel belangrijk. Ik zie dat die trend wordt gecombineerd met de steeds groeiende hang naar meer luxe. Die komt naar voren in zaken als privésanitair, de centrale voorzieningen, het reserveringssysteem en de betaalvoorzieningen. Gasten hebben veel meer oog Recreactie | Juli 2021 | nr 4 11 ➔
LET’S REINVENT, RECONNECT AND RESTART TOGETHER FIRA BARCELONA GRAN VIA SPAIN CONFERENCE: 27–30 SEPT. 2021 | TRADE SHOW: 28–30 SEPT. 2021 The Leisure Industry’s Premier Event in Europe REGISTER NOW IAAPA.org/IAAPAExpoEurope @IAAPAEMEA | #IAAPAExpos
Coverstory gekregen voor de kwaliteit van die voorzieningen. Daarbij zoeken ze naar rust – en die vind je in de natuur. Zaken als de recreatieprogrammering lijken veel minder belangrijk”, stelt Maassen. Wat blijft is de beleving. “Het wandelen met de boswachter, om maar eens wat te noemen. Voor ondernemers zijn er kansen in de samenwerking met natuurbeheerders. Kijk bijvoorbeeld naar de IVN-cursussen gastheerschap in de natuur. Daar hebben inmiddels honderden medewerkers van recreatiebedrijven aan deelgenomen. Of bushcraft. Of de trend van streekproducten, zoals het plaatselijk gebouwen biertje. Er wordt echt meerwaarde gehaald uit het lokale.” Vitale Vakantieparken Bart Looijmans herkent het verhaal. Op camping De Helfterkamp versterkte hij het profiel van natuur, rust en ruimte door 3 hectare nieuwe natuur in te richten. Dat kwam mede voort uit het programma Vitale Vakantieparken en werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met natuurorganisaties. “Die weten waar in de regio behoefte aan bestaat”, vertelt Looijmans. “Zo kwamen wij bijvoorbeeld tot kruidenlanderijen, voor vlinders, insecten en dus ook vogels. Maar we maakten ook nestruimte voor ringslangen. Bij zo’n reptielennest zetten we dan wel een bord met uitleg voor de gasten. Dat mensen niet denken dat we gewoon zijn vergeten de takkenbossen op te ruimen.” Voor Looijmans is het een vorm van idealisme om zijn bedrijf zo natuurlijk mogelijk in te richten, maar hij trekt er óók de leukste gasten mee aan, vindt hij zelf. “Mensen komen hier voor de natuur. We leren ze om daar anders naar te kijken en geven ze ook echt wat om naar te kijken. Neem bijvoorbeeld een dode boom. Vroeger was het kappen en afvoeren. Nu zagen we de kruin eruit en laten de rest staan. Dood hout leeft. Voor spechten, insecten, mossen, van alles. Wij laten dat gaan en tonen dat ook aan onze gasten. En die zijn daar ook van onder de indruk. Het inspireert ze om de natuur nog meer te ontdekken.” Op De Helfterkamp worden rondleidingen verzorgd door vrijwilligers. Diezelfde mensen waren vaak ook betrokken bij het inrichten van de nieuwe natuur op het bedrijf. Ze weten precies wat er te beleven is. “Elk seizoen is er weer een ander landschap te zien. Die rondleidingen zijn altijd anders”, weet Bart Looijmans. “Het is een route van 4,5 uur! En iedereen is enthousiast.” Dat geldt voor volwassenen, Terug naar de natuur. Maar wel omringd door luxe voorzieningen maar zeker ook voor kinderen. Zo is er een kikkerpoel, waar kinderen met een schepnetje naar leven kunnen zoeken. “Dan ontdekken ze hoeveel er leeft in zo’n poeltje!” Volgens Martin Maassen – zelf ook een echte natuurliefhebber – is back to nature een blijvende trend. Mensen hebben meer leren waarderen wat er in de eigen omgeving te zien is. “Neem de afgelopen meivakantie, Hemelvaart, Pinksteren. Het was natuurlijk een voorseizoen met sterk wisselende weersomstandigheden, maar iedereen ging in eigen land op vakantie en mensen stonden er weer van te kijken hoe mooi het allemaal is.” Onderzoek Kees van der Most van onderzoeksbureau Trends & Tourism, presenteerde vorig jaar een toekomstvisie voor de Nederlandse vakantiemarkt richting 2030. In de weergegeven 10 trends voor de toekomst, ontbreekt back to nature. “Het ligt natuurlijk wel in het verlengde van andere trends die ik noem, zoals gezonder leven, duurzaam op reis, betekenisvol en weg van de gebaande paden”, verklaart Van der Most. “Het is meer een afgeleide trend, die overal een beetje terugkomt. De trend wordt aangejaagd doordat Nederland er de afgelopen tien jaar ook werkelijk mooier op is geworden. Op veel plaatsen heeft natuurontwikkeling plaatsgevonden, bijvoorbeeld in de uiterwaarden.” Van der Most noemt ook de hernieuwde aandacht voor watersport. “Weg van de drukte, veilig op je eigen boot. En dat is óók natuurbeleving.” De grote vraag is natuurlijk, of die belangstelling voor de natuur blijvend is. Van der Most verwacht in elk geval een tegenbeweging, als iedereen weer vrij kan reizen. De belangstelling voor de steden komt zeker terug, denkt de onderzoeker. “Stedentrips waren enorm populair bij Nederlanders. Internationaal, maar ook in eigen land. Dat gaat zich zeker herstellen. Dan gaat het om de bekende steden als Maastricht, maar ook om wat minder toeristische steden als Alkmaar, Breda, Zwolle en Zutphen, om er maar een paar te noemen. Dat zijn stedentrips van een weekend of drie dagen. Je ziet dat de ANWB en de NS in hun arrangementen en tickets al stimuleren dat mensen ook de wat minder bekende steden opzoeken. Ook het NBTC heeft een spreidingsbeleid, met name om Amsterdam te ontzien. Mensen gaan naar zo’n stad en gaan dan óók een dag fietsen Recreactie | Juli 2021 | nr 4 13 ➔
EIGENSCHAPPEN: afsluitbare deur deurscharnier is rechts standaard isolatiedikte van 80 mm veiligheidshendel binnenzijde beluchtingsklep automatische ontdooiing rvs vloer met antislip profi lering verlichting VRAAG UW ADVISEUR NAAR ALLE AFMETINGEN 1.505,2.550,1.655,2.685,1.985,2.160,2.850,3.930,3.000,4.065,3.330,3.508,4.340 4 7.7755835, 3.330,4.815,3.920,4.950,4.250,4.425,7.305,179,325,465,179,ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl
Coverstory “ Met nieuwe natuur is Nederland de afgelopen tien jaar werkelijk mooier geworden” of wandelen in de natuur. Juist die combi van stad en groene omgeving maakt het aantrekkelijk.” Luxe of spartaans? Van der Most ziet een tweedeling in het kamperen: aan de ene kant de hang naar steeds meer luxe, aan de andere kant het back to basics van bijvoorbeeld de Natuurkampeerterreinen. Manon Groenenberg van Natuurcamping Eelerberg herkent dat beeld. “Wij hebben naast de natuurcamping nog een echt back to basics natuurkampeerterrein. Dat heeft een eigen naam – Het Rhanerveld – een eigen entree en eigen voorzieningen. Het is beslist niet zo dat de Eelerberg een luxe terrein is, maar we hebben wel horeca, een zwembadje en een speeltuin. Dat blijkt toch weer andere mensen aan te trekken dan Het Rhanerveld, waar alleen sanitair is – en natuur. Een heel belangrijk verschil zit ook in de marketing. Als mensen op Google zoeken naar een natuurcamping komen ze bij de Eelerberg terecht. Maar als ze in het Groene Boekje of op de site van de Natuurkampeerterreinen zoeken – en dat is een grote en trouwe groep – dan vinden ze Het Rhanerveld. Zo hebben we twee aparte bedrijven naast elkaar, voor mensen die de natuur elk op hun eigen manier beleven.” Meer betekenis Een van de trends uit de toekomstvisie voor de Nederlandse vakantiemarkt in 2030, opgesteld door Kees van der Most, is het verlangen naar meer betekenis. Dan gaat het om een verschuiving van het materiële naar het immateriële, maar ook om persoonlijke verdieping. Van der Most: “Mensen staan open om te leren over de natuur, de bomen en dieren. Zo zijn er de laatste tijd opvallend veel boeken over vogels verschenen. Voor ondernemers biedt dit kansen. Daar kun je op inspelen door bijzondere tochten door de natuur te organiseren. Voor beeldende verhalen is altijd belangstelling. Dat geeft betekenis aan een vakantie.” Martin Maassen ziet ook de groeiende behoefte aan bezinning als trend. “Er is aandacht voor mindfulness, voor genieten van eenvoudige zaken. Meer tot jezelf komen, stilstaan bij het moment en deel uitmaken van je omgeving. Het is geen grote trend hoor, we slaan echt niet massaal aan het mediteren op de Nederlandse vakantieparken. Maar je ziet bijvoorbeeld wel dat hier en daar yogalessen worden aangeboden. Dat is meer een nichemarkt. Maar de verwondering, het op een intensiever manier beleven van de natuur, is duidelijk een bredere trend.” Recreactie | Juli 2021 | nr 4 15
Gastvrij en innovatief Ondernemers maken Nationale Parken beleefbaar De 21 Nationale Parken in Nederland moeten aantrekkelijker en bekender worden. Voor recreatieondernemers liggen hier unieke kansen, zegt Janneke van Montfort van het Nationale Parken Bureau. “Ze zijn dé partners om de parken beleefbaar te maken.” H Het kabinet besloot in 2019 zes miljoen euro uit te trekken voor het verbeteren van de Nationale Parken. Het gaat hierbij vooral om het versterken van de kwaliteit en identiteit, ontwikkeling van duurzaam toerisme, de verbinding met regionale gemeenschappen en het ontwikkelen van onderzoeksprogramma’s. Eerder, in 2018, werd het Nationale Parken Bureau in het leven geroepen. In dit programmabureau werken de ondertekenaars van de Nationale Parken Deal (waaronder Gastvrij Nederland) samen om de ontwikkeling van de parken te stimuleren. Na de bewustwordingscampagne ‘Beleef de Nationale Parken’ is het nu tijd om de beleving van de natuurgebieden daadwerkelijk vorm te geven. Recreatieondernemers zijn hierbij onmisbaar, zegt Janneke van Montfort, manager bij het programmabureau. Als voorbeeld noemt ze een nieuwe activiteit die is ontstaan vanuit het gastheerschaptraject van IVN, waarin HISWA-RECRON-leden een belangrijke rol spelen. “Er zijn nu meerdaagse trektochten door de natuur van de parken. Uitrusten en overnachten kan bij de gastheren van de natuur, de recreatieondernemers. Het is een vernieuwend en onderscheidend concept, waarvan we er meer zouden willen. Dat kan door het gastheerschaptraject verder te verstevigen.” Leidraad Martin Maassen van HISWA-RECRON maakt namens Gastvrij Nederland deel uit van het kernteam van het Nationale Parken Programma. Ook hij vindt het cruciaal dat recreatieondernemers een belangrijke rol krijgen bij de ontwikkeling van de Nationale Parken. “Met onze ondernemers heb je goud in handen”, aldus het hoofd Leisure en Recreatie van de brancheorganisatie. “De recreatiebedrijven vormen onderdeel van de natuur en zijn daarvan ook dé ambassadeurs. Dat levert een win-winsituatie op. Hier worden zowel ondernemers als de Nationale Parken beter van. Als je onze ondernemers betrekt bij de Nationale Parken, bijvoor“ Hier worden zowel ondernemers als de Nationale Parken beter van” 16 Recreactie | Juli 2021 | nr 4 beeld door de exploitatie van een bezoekerscentrum bij een recreatiebedrijf onder te brengen, geef je het park een enorme boost.” Het Nationale Parken Bureau heeft inmiddels een leidraad opgesteld, waarin de ambities voor de Nationale Parken nieuwe stijl zijn vastgelegd. Janneke van Montfort benadrukt dat de leidraad voor alle typen recreatieondernemers mogelijkheden biedt. “Ik kan me heel goed voorstellen dat juist de kleinere ondernemer in staat is om een aparte en duurzame beleving te ontwikkelen met een Nationaal Park. Voor een grote ketenonderneming kan dat weer iets lastiger zijn. Maar dat recreatieondernemers de uitgelezen partij zijn om hierin een rol te spelen, daarover is geen twijfel mogelijk.”
Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Lisanne de Boer RecreAnders Johan Drenth en Bob Kettering Facet, ruimtedenkers in recreatie Natuurinclusief ondernemen Het gezicht van het Nationaal Park Net als tientallen collega-ondernemers is Camping Orisant bij Colijnsplaat gastheer van Nationaal Park Oosterschelde. En dat gastheerschap past als een jas. “Ons gebied is onze passie”, zegt directeur/eigenaar Jeroen Verburg. “Dan is het ook logisch dat onze mensen achter de balie het gezicht van het Nationaal Park zijn. En dat we alles over ons gebied kunnen vertellen.” Waar zit voor hem de win-winsituatie? “Er zit geen direct verdienmodel achter gastheerschap. Je verdient er op indirecte manier aan. Zo hebben wij een enorm hoge gasttevredenheid en veel herhaalbezoek. 80 procent van onze gasten keert terug. Gastheerschap leidt ook tot creativiteit. Samen met de andere gastheren in ons gebied zetten we bijvoorbeeld mooie arrangementen op.” Het thema van deze uitgave is back to nature. Na jaren van groei door efficiëntie, worden we ons meer bewust van de schade die dit met zich meebrengt. Inmiddels lezen we vaker en krachtiger over kansen om te veranderen. Termen als duurzaamheid en circulariteit worden meer en meer verankerd in ons leven. En dit zorgt voor groeiende bewustwording. Ook de recreatiebranche kende een periode van efficiëntie. De lange en saaie velden met een aaneenschakeling van zoveel mogelijk chalets of plekken, kennen we immers allemaal. Gelukkig is de productlevenscyclus van deze manier van ondernemen sterk aan het afnemen. Het maakt plaats voor meer beleving, betekenis en diversiteit. Deze groeiende bewustwording is ook op uw gast van toepassing. Tijdelijke pop-up campings schieten als paddenstoelen uit de grond. Gasten staan er voor in de rij. Overigens niet omdat deze pop-ups nou zo goedkoop zijn of omdat de sanitaire faciliteiten zo kwalitatief zijn … Gasten komen juíst omdat deze pop-ups midden in de natuur staan. Er wordt een wereld gecreëerd waarin je te gast bent in een eigen stukje unieke natuur. Een concept waarbij geen plek hetzelfde is! En na afloop wordt de pop-up camping weer teruggegeven aan de natuur. Inmiddels zien we early adopters binnen de recreatiebranche inzetten op een toekomstvisie met natuurbeleving. Afschalen in aantal en anders positioneren van plekken, juist om natuurbeleving te kunnen bieden. Wat dacht u van plantensoorten die vocht vasthouden en bij droogte weer afgeven aan de planten eromheen, waardoor bewateren niet nodig is? Of bloemenmengsels en struiken die goed zijn voor vlinders, bijen en vogels, zodat deze vervolgens andere planten en bomen kunnen bevruchten? Het zijn ogenschijnlijk simpele ingrepen, die enkel vragen om nadenken over de mogelijkheden van natuur. Het begrip circulair ondernemen kennen we steeds beter. De betekenistrend die daarop aansluit wordt natuurinclusief ondernemen genoemd. Natuur is geen bijproduct van het recreatiebedrijf, maar juist het belangrijkste uitgangspunt! Voor de recreatiebranche is back to nature een kans, of sterker nog, noodzaak voor een toekomstgerichte exploitatie. Was gebruik van natuur om te genieten van welverdiende vrijetijd niet überhaupt het begin van recreatie ...? Recreactie | Juli 2021 | nr 4 17
De Visie “ De kracht zit in onze kernwaarden” 18 Recreactie | Juli 2021 | nr 4
Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: De Groene Koepel Groene Koepel-directeur Eelke Horselenberg Stichting De Groene Koepel heeft een nieuwe directeur. Na twaalf jaar droeg Marieken Nieuwdorp op 1 januari 2021 het stokje over aan Eelke Horselenberg. De nieuwe directeur, van huis uit politicoloog en een echte kampeerder, ziet een diepe wens in vervulling gaan. “In deze baan komen passie en professie heel mooi samen.” S Sommige kansen in het leven móet je gewoon pakken. Voor Eelke Horselenberg was dat: solliciteren als directeur bij De Groene Koepel. “Het is zo’n organisatie waarvan ik altijd dacht: wat zou het mooi zijn als ik dáár ooit zou kunnen werken.” In de nieuwe baan valt voor Horselenberg alles op zijn plaats. “De link met mijn persoonlijke verleden – ik kom uit een kampeerdersfamilie – mijn brede outdoorkennis en mijn ervaring als adviseur bij de VNG, waar ik te maken had met strategie, bedrijfsvoering, innovatie, dienstverlening en Omgevingswet. Het kan eigenlijk niet mooier.” Stichting De Groene Koepel is eind 2014 ontstaan door een fusie van Stichting Natuurkampeerterreinen en Stichting Trekkershutten Nederland. De organisatie zet zich in voor een duurzame ontwikkeling van groene verblijfsrecreatie in Nederland en omringende landen. De Groene Koepel focust op natuurbeleving, duurzaamheid, cultuurhistorie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Welk beeld heb je na het eerste halfjaar van de organisatie? “Alle medewerkers hebben dezelfde intentie: mensen laten genieten van de natuur. Dat heeft iedereen voor ogen. Die persoonlijke én gezamenlijke drive vind ik heel mooi.” De Groene Koepel is niet de enige club die natuur hoog in het vaandel heeft. Hoe onderscheiden jullie je van andere organisaties en bedrijven die zich ook afficheren als groene aanbieders? “Wij bieden de oervorm van kamperen. Je vindt bij ons geen animatieteams, geen zwembad, alleen rust en natuur. Je wordt uitgedaagd om jezelf te vermaken in de natuur. We werken met een beperkt aantal richtlijnen waar onze leden aan moeten voldoen. En we zien dat dit voor de leden geen enkel probleem vormt. De ondernemers zijn allemaal om dezelfde redenen lid en dat verbindt.” Eelke Horselenberg Eelke Horselenberg (1978, Zaanstad) is sinds november 2020 directeur van De Groene Koepel. Hij studeerde Politicologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en werkte van 2011 tot 2020 als adviseur bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Toch zijn er wel dingen veranderd, bijvoorbeeld op sanitair gebied. Beweeg je als aanbieder van de oervorm dan niet mee op de golf van verluxing in de verblijfsrecreatie? “Natuurlijk, er worden tegenwoordig andere eisen gesteld aan sanitair. Twintig jaar geleden voldeed een houten keet nog prima, maar je ziet dat gasten hier vaak andere eisen aan stellen en ondernemers ook. Zeker als je kijkt naar de enorme opkomst van het winterkamperen. Dan is een ver“ Het is haast niet bij te benen hoeveel Groene Boekjes we moeten inpakken” warmd gebouw waar je goed kunt douchen gewoon belangrijk. Dat doet geen afbreuk aan de natuurbeleving.” Hoe voorkom je dat je steeds meer luxe gaat bieden? “Bestendigen waar je goed in bent. Ga van good to great, zoals managementschrijver Jim Collins het zegt. Dat betekent voor ons dat we vasthouden aan onze kernwaarden. Daarin zit onze kracht. Al bijna 45 jaar bieden we een steady product, dat jaar op jaar groeiende is. Andere aanbieders komen er dichtbij, maar wij zijn er uniek in. We merken ook dat mensen steeds meer op zoek zijn naar natuur en rust. In de coronaperiode, maar ook al daarvoor. En dat is precies wat wij bieden.” Recreactie | Juli 2021 | nr 4 19 ➔
inspiratie? Meer Ga naar onze site of scan de qr-code en word gratis abonnee van ons online inspiratie magazine.
De Visie Een aanbieder als Natuurhuisje.nl is ook groeiend. Beschouwen jullie die als een serieuze concurrent? “Voor onze aanbieders van trekkershutten zit daar wel enige concurrentie. Tegelijkertijd: de vraag in Nederland is zo groot dat het niet zo gek is dat er meer aanbod ontstaat. Zolang wij goed oog blijven houden voor de wensen en behoeften van onze doelgroepen, zie ik geen bedreiging.” De Groene Koepel is aangesloten bij HISWARECRON. Als opvolger van Marieken van Nieuwdorp neem je ook zitting in de bedrijfsgroep Kampeer- en Bungalowbedrijven. Wat is de meerwaarde van die samenwerking? “Belangenbehartiging vind ik een belangrijke waarde. Je hebt elkaar nodig, dat heeft de coronacrisis wel aangetoond. De meerwaarde die wij hebben voor HISWARECRON zit denk ik vooral in kennis en kunde. Wij zijn begonnen met eetbaar landschap, een fenomeen dat een brede vlucht heeft genomen. Met ons kennis- en ontwikkelcentrum DGK Lab staan we aan de basis van innovaties en spelen we een belangrijke rol naar gasten en beheerders. We hebben nieuwe producten ontwikkeld als de Trekin, een duurzame trekkershut, en de app Cultuurrijk, die verborgen verhalen in het “ Al bijna 45 jaar bieden we een steady product dat jaar op jaar groeit” landschap ontsluit en ingaat op cultuurhistorische achtergronden van een gebied. Een nieuw thema voor ons DGK Lab is kampvuur. Hoe gaan we daar mee om? Wat is er nodig om een duurzaam kampvuur te realiseren? Een paar jaar geleden werd dat nog geassocieerd met heerlijk samen zijn en gezelligheid, maar tegenwoordig denken een heleboel mensen daarbij ook aan fijnstof, CO2 en astma. Ook onze leden worden daarmee geconfronteerd. We krijgen er wekelijks berichten over. Hoe gaan we terug naar de oorspronkelijke functie van kampvuur – koken en verwarmen – en hoe staat dat in verhouding tot het beleven van kampvuur?” Door de coronamaatregelen staat Nederland volop in de belangstelling als vakantieland. Hoe merken jullie dat? “Het aantal overnachtingen steeg vorig jaar met twintig procent. Dat leidt soms tot spanningen: volle terreinen, maar wel gevuld met gasten die voor hun rust komen. Een lastige balans. Gelukkig houden zowel onze gasten als de terreinhouders zich aan de richtlijnen. Als het dan een keer iets té vol staat, is dat meer uit compassie met de gast die ’s avonds op zijn fiets aankomt na een lange fietstocht. Die wil je toch een plekje bieden. Dat de belangstelling groot is zien we aan het aantal aanvragen voor Het Groene Boekje en de Natuurkampeerkaart. Het is haast niet bij te benen hoeveel we er moeten inpakken. We krijgen ook veel erkenningsverzoeken, terreinen die zich bij ons willen aansluiten.” Wat hoop je zelf te bereiken op de korte termijn? “Mijn belangrijkste opgave is die grote toestroom, de extra gasten die we de afgelopen twee jaar hebben ontvangen, vast te houden. Nu staan veel terreinen vol. Ook als straks de grenzen weer open gaan blijven we inzetten op een goede bezetting. Daarvoor zie ik veel mogelijkheden in het voor- en naseizoen.” Recreactie | Juli 2021 | nr 4 21
The Leisure Industry’s Premier Event in Europe LET’S MEET IN BARCELONA IAAPA Expo Europe is the premier trade show of its kind, and the ideal place to rebound, learn new strategies and interact with key decision makers. CONFERENCE: 27–30 SEPT. 2021 | TRADE SHOW: 28–30 SEPT. 2021 FIRA BARCELONA GRAN VIA SPAIN
SCHEDULE AT A GLANCE* SATURDAY, SEPT. 25 12:00 IAAPA Institute for Attractions Managers at PortAventura World** MONDAY, SEPT. 27 (bus departing from Fira Barcelona Gran Via at 08:00 to PortAventura World and Water World & Aquadiver) 08:45 – 20:00 IAAPA Institute for Attractions Managers at PortAventura World** (continued) 08:00 – 20:00 IAAPA Safety Institute at PortAventura World** 08:00 – 20:00 EDUTour to PortAventura World** 08:00 – 20:00 Sustainability Day at PortAventura World** 08:00 – 20:00 Water Park Day at Water World & Aquadiver** (bus departing from PortAventura World Water World & Aquadiver at 18:00 to Fira Barcelona Gran Via) 10:00 – 18:00 Indoor Entertainment Day at Fira Barcelona Gran Via, Conference Room 1** TUESDAY, SEPT. 28 09:00 – 10:00 Opening Keynote by Doug Lansky on Futureproofing the Attractions Industry 10:00 – 18:00 Exhibit Hall Open 11:30 – 17:00 Conference 12:30 – 13:30 CEO Talk 18:30 – 22:00 Opening Reception at Tibidabo** (bus departing from Fira Barcelona Gran Via at 17:45) SUNDAY, SEPT. 26 08:45 IAAPA Institute for Attractions Managers at PortAventura World** (continued) WEDNESDAY, SEPT. 29 08:30 – 10:00 Leadership Breakfast by Sam Conniff on Leadership with a Twist** 10:00 – 18:00 Exhibit Hall Open 11:00 – 16:30 Conference 12:00 – 13:30 Lunch & Learn by Dr. Rebecca Homkes on Strategy and Growth out of a Downturn** 17:00 – 18:00 Cheers to our Mistakes 18:30 – 20:00 Students Forum** 18:30 – 20:00 Young Professionals Forum** 20:00 – 21:30 Joint Reception: Students Forum & Young Professionals Forum** THURSDAY, SEPT. 30 10:00 – 16:00 Exhibit Hall Open 12:00 – 13:30 Lunch & Learn for Young Professionals on Leadership** *Schedule and offerings subject to change. **IAAPA Expo Europe registration and separate ticket required to attend. REGISTER EARLY AND SAVE! IAAPA.org/IAAPAExpoEurope @IAAPAEMEA | #IAAPAExpos
Dat economie, versterking van de natuur én verzwaring van de dijken prima samengaan, bewijst Waterdunen. Dit ontwikkelingsproject van onder meer Molecaten speelt in op de toegenomen belangstelling van gasten voor groen en buitenleven. “Hier hebben mensen echt de ruimte.” Molecaten bouwt uniek park H 24 Recreactie | Juli 2021 | nr 4 Puur na Het verhaal van Waterdunen op ZeeuwsVlaanderen is een mooi voorbeeld van een win-win-win situatie. Het begon minder leuk: camping Napoleon Hoeve moest verdwijnen wegens dijkverzwaring bij Breskens. Toenmalig eigenaar Arno Boomert zag kansen en dacht een concept uit waarbij natuurontwikkeling en recreatie hand in hand gaan. Samen met de provincie Zeeland, stichting het Zeeuws Landschap, de gemeente Sluis en het Waterschap Scheldestromen werden de plannen verder uitgewerkt. Inmiddels met Molecaten, die het bedrijf had overgenomen. De camping bestond nog een paar jaar als Molecaten Park Napoleon Hoeve, tot de sluiting in 2012. De plannen werden niet alleen ingegeven door de noodzaak tot dijkverzwaring, maar ook gebruikt om nieuwe natuur te maken. Eerder al was de Westerschelde uitgediept en de daarbij verloren natuurwaarden
Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Molecaten, provincie Zeeland in het groen tuur in Waterdunen moesten gecompenseerd worden. Dat gebeurde onder meer door de Hedwigepolder te ontpolderen, maar ook Waterdunen behoort tot de compenserende maatregelen. Ten derde wilde de provincie een economische impuls geven aan Zeeuws-Vlaanderen, door extra werkgelegenheid en inkomsten uit toerisme. Duinen en water Dat is het punt waarbij Molecaten komt kijken. In goed overleg ontwikkelden de vijf betrokken partijen een schitterend plan, waarbij achter de verzwaarde dijk een mooi, natuurlijk landschap van duinen en water werd aangelegd. Een deel hiervan is vervolgens verkocht aan Molecaten, om een nieuw recreatiepark te ontwikkelen, dat wordt ingepast in het landschap. De overheden en het Zeeuws Landschap zijn al enkele jaren aan het werk. Het grillige duinlandschap dat inmiddels is ontstaan, wordt getekend door de interactie tussen de zee, het land, de wind, flora en fauna. Uniek is de getijdensluis, die bij vloed zout water vanaf zee toelaat tot het gebied. Zo ontstaat een bijzonder zoetzout gebied, met authentieke Zeeuwse duinvegetatie. Luke Slager is namens Molecaten verantwoordelijk voor het project. Hij is enthousiast over de nieuwe natuur. “Als je ziet wat Het nieuwe landschap wordt getekend door zee, land, wind, flora en fauna er allemaal groeit en hoeveel verschillende vogelsoorten er al komen, is dat zeer indrukwekkend.” 225 kampeerplaatsen Daarmee is nu de beurt aan Molecaten om hun deel van de plannen uit te voeren: het recreatiebedrijf. Opening staat gepland voor voorjaar 2023 en het wordt iets heel bijzonders, vertelt Slager. “Er komt een compact, modern centrumgebouw met alle voorzieningen. Wij blijven als Molecaten het kamperen trouw, net als op onze andere parken. Dat betekent dat er naast circa 350 vakantiewoningen en 38 glamping tenten ook 225 kampeerplaatsen komen. Dat gemengde karakter van het bedrijf brengt mensen nader tot elkaar. Wij vinden dat heel belangrijk. Heb je enkel een bungalowpark, dan leeft iedereen maar langs elkaar heen.” Recreactie | Juli 2021 | nr 4 25 ➔
Het centrumgebouw De kampeerplaatsen liggen direct achter de dijk in de duinen. De recreatiewoningen liggen iets verder van zee, naar het binnenwater en het natuurgebied gericht. Er zijn verschillende modellen vakantiewoningen, waarbij de capaciteit loopt van vier tot tien personen. Het park wordt en blijft geheel eigendom van Molecaten. De woningen kunnen dus altijd verhuurd worden en niet alleen als de eigenaar dat wil. Leegstand is een groot probleem op Zeeuws-Vlaanderen. Eindeloze natuur Bij Waterdunen is de directe aanwezigheid van zee en natuur het allesbepalende unique selling point. Luke Slager ziet overal om zich heen dat mensen zoeken naar meer rust, meer ruimte en minder beperkingen om zich heen. “Ze lopen de hele dag met telefoons. Forensen brengen uren per dag door in de trein of de auto. Mensen moeten steeds kleiner wonen. Logisch dat mensen de natuur opzoeken”, vindt Slager. “De natuur is eindeloos, grenzeloos. Ga maar eens lopen door het bos of over het strand. Dat is een totaal ander verhaal dan wanneer je de stad in gaat en overal obstakels tegenkomt. De natuur geeft mogelijkheden, geen beperkingen. Tijdens de “ Mensen hebben ontdekt hoe ontzettend veel mooie natuur Nederland te bieden heeft” coronapandemie zie je dat mensen daar extreem veel behoefte aan hebben. En natuurlijk wordt die behoefte aan ruimte straks minder, als iedereen weer gewend is om vrij te reizen. Maar ik denk dat een deel van de huidige verandering ook blijvend is. Mensen hebben twee jaar lang min of meer noodgedwongen hun eigen land verkend. Ze hebben ontdekt hoe ontzettend veel mooie natuur Nederland te bieden heeft. Met Waterdunen spelen we daar op in. Je zult straks geen hekken, heggen of schuttingen op het terrein kunnen vinden. We willen dat onze gasten een harmonieuze relatie met de omgeving hebben. En dat is ook precies waar ze bij ons naar zoeken.” 26 Recreactie | Juli 2021 | nr 4
Modulair en duurzaam bouwen De (uiteindelijk) 350 recreatiewoningen die Molecaten in Waterdunen gaat plaatsen, worden modulair en duurzaam gebouwd. Modulair, dat wil zeggen dat dat er bepaalde standaard modules zijn, die op verschillende manieren te combineren zijn. Deze modules worden niet ter plaatse opgebouwd, maar in een gecontroleerde (fabrieks) omgeving. Het voordeel: een hogere kwaliteit, minder afhankelijkheid van weersinvloeden en heel weinig lokale overlast en uitstoot van CO2 en NOx. Dat telt mee bij een project in het hart van een natuurgebied. De modules worden bij verschillende fabrieken in binnen- en buitenland gemaakt. Daarmee is Molecaten zeker van tijdige levering. Als de bouw in de loop van 2022 mag beginnen, kunnen er naar verwachting drie recreatiewoningen per dag worden gerealiseerd. Het duurzame karakter van de nieuwbouw ligt in de gebruikte materialen, waarvan een groot deel kan worden hergebruikt als de recreatiewoning aan vernieuwing toe is. Recreactie | Juli 2021 | nr 4 27
SHARP MAGNETRONS INRUIL ACTIE PROFESSIONELE MAGNETRONS Sterk, fl exibel en robuust Magnetron Type R-15AM inh. netto 28 ltr. bediening draaiknop 3 kookfasen 5 energieniveaus vermogen: 1000 watt afm. oven 35,1x37,2x21,1 cm afm. 52x42,4x30,9 cm 230 Volt | 1,55 kW Magnetron 5077.015 normaal actie inruilkorting NU 590,479,50,429,Magnetron Type R-25AM inh. netto 20 ltr. bediening draaiknop 2 magnetronbuizen stapelbaar 4 energieniveaus vermogen: 2100 watt afm. oven 33x33x18 cm afm. 51x47x33,5 cm 230 Volt | 3,15 kW Magnetron Type R-25AT inh. netto 20 ltr. bediening tiptoets ontdooifunctie 10 vaste programma's 20 inst. programma's, 3 kookfasen vermogen: 2100 watt afm. oven 33x33x18 cm afm. 51x47x33,5 cm 230 Volt | 3,15 kW Type R-15AT inh. netto 28 ltr. bediening tiptoets ontdooifunctie 10 vaste programma's 20 inst. programma's, 3 kookfasen vermogen: 1000 watt afm. oven 35,1x37,2x21,1 cm afm. 52x42,4x30,9 cm 230 Volt | 1,5 kW Magnetron Type R-7500AT inh. netto 19 ltr. bediening tiptoets 10 vaste programma's 30 inst. programma's, 7 kookfasen inverter unit; snel, gelijkmatig en energiezuinig koken 14 vermogensinstellingen vermogen: 1800 watt dubbele + 3 dubbele hoeveelheid instelling stapelbaar afm. oven 33,2x33x17,2 cm afm. 42x48x33,7 cm 230 Volt | 1,8 kW 5077.025 normaal actie inruilkorting NU 615,499,60,439,5077.115 normaal actie 1.440,1.145,5077.125 normaal actie inruilkorting 100,NU 1.045,EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl 1.430,1.145,inruilkorting 100,NU 1.045,GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl 5077.180 normaal actie 1.430,1.145,inruilkorting 100,NU 1.045,VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl 18-04-01 Alle prijzen zijn in euro's, exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen. Wijzigingen voorbehouden zonder voorafgaande kennisgeving. Zet- of drukfouten voorbehouden. ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl
Kennis delen Tekst: Eelco de Jong (Zypp advocaten) Foto: Pixabay Corona: krijgt de gast zijn geld terug? Een gast boekte zijn vakantie vóór de uitbraak van de coronapandemie. Als de beperkingen hun intrede doen, wil de gast annuleren en zijn geld terug. Hoe sterk staat hij? E Een Duitse gast heeft op 4 september 2019 een vakantiehuis geboekt voor 10 personen op één van de Waddeneilanden. De boeking wordt bevestigd en de algemene voorwaarden worden – ook in het Duits – toegezonden. De betreffende ondernemer is geen lid van HISWA-RECRON en hanteert eigen voorwaarden. In de algemene voorwaarden is een regeling van de annuleringskosten opgenomen: binnen zes weken voor aanvangsdatum annuleren betekent het volle pond betalen. Verder is er ook een regeling voor ‘overmacht en wijzigingen’. Mocht er sprake zijn van overmacht aan de kant van de verhuurder, dan wordt aan de huurder een wijzigingsvoorstel gedaan. De Duitser betaalt op 29 februari 2020 het overeengekomen bedrag. Dan komt de lockdown. Op 16 maart 2020 worden allerlei beperkingen opgelegd door de veiligheidsregio Fryslân. De horeca gaat dicht en de burgemeesters doen een dag later een oproep niet naar de Waddeneilanden te komen. De Duitse gast heeft geen zin meer te komen en vraagt het betaalde bedrag terug. De recreatieondernemer weigert. De Duitser laat het er niet bij zitten en start in Nederland een procedure. Inzet: terugbetaling van zo’n 2.000 euro. Onvoorziene omstandigheden De kantonrechter volgt het standpunt van de recreatieondernemer: “Ik verhuur een recreatieonderkomen en dat huis is feitelijk beschikbaar. Er is geen belemmering om de veerboot te gebruiken. Dat de horeca op het eiland dicht is, staat niet in de weg bij het gebruiken van het recreatieonderkomen.” Dat is feitelijk juist: de recreatieondernemer stelt niet meer (en niet minder) dan een vakantiehuis ter beschikking. De recreatieondernemer stelt een vakantiehuis ter beschikking – verder niets Niets staat de huurder in de weg dat huis te gebruiken. De Duitse gast deed in deze zaak ook een beroep op onvoorziene omstandigheden. Hij wees erop dat ten tijde van de boeking (september 2019) de pandemie niet was te voorzien. De rechter wees er echter op dat bij onvoorziene omstandigheden het belangrijk is dat partijen de mogelijkheid van onvoorziene omstandigheden hebben verdisconteerd in de overeenkomst. En dat was het geval, aldus de kantonrechter, die in dit verband verwees naar de overmachtsclausule. De conclusie is duidelijk: de pandemie is het contractrisico voor de gast. De uitspraak in deze zaak vormt een mooie opsteker voor de recreatieondernemer. Want hoewel de ondernemer in deze rechtszaak geen RECRONvoorwaarden hanteerde, bevatten ook die een soortgelijke annuleringsregeling. Recreactie | Juli 2021 | nr 4 29
Vakinfo Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Lotec Duurzaam ondernemen betekent ook: op een milieuvriendelijke manier je zwembad exploiteren. Kies daarom een zwembadinstallatie die zowel op het gebied van waterzuivering als desinfectie duurzaam presteert. Zo bespaar je ook nog eens flink op je energie- en onderhoudskosten. Een duurzaam Z Zwembadinstallaties zijn er in verschillende varianten. En in diverse prijsklassen. Voordelige installaties lijken aantrekkelijk, maar vaak ben je op de wat langere termijn toch duurder uit door onder meer hogere energie- en exploitatiekosten. Maar waar moet je op letten bij de aankoop van een zwembadinstallatie? De manier waarop water wordt gedesinfecteerd en gezuiverd zijn twee cruciale onderdelen van de installatie, die bij de aankoop je volledige aandacht verdienen. Desinfectie Kies in elk geval een zwembadinstallatie die desinfecteert door middel van zoutzwembad elektrolyse. Dan worden er geen chemische stoffen gebruikt die getransporteerd moeten worden over de openbare weg. Chloor wordt ter plaatse aangemaakt uit keukenzout en het zwembad heeft geen chlooropslag nodig. Zoutelektrolyse zorgt voor een constante en stabiele desinfectie waardoor ook minder water ververst moet worden. Zoutelektrolyse is ook een stuk veiliger voor personeel. Waar anders chloor en zuurmiddelen nodig zijn, kun je nu toe met zout en elektriciteit. Wie een duurzaam zwembad wil, zorgt er ook voor, dat de waterzuivering plaats kan vinden op een lage filter- en circulatiesnelheid. Dit levert drie voordelen op: je Met een lage filter-en circulatiesnelheid bespaar je 30 procent aan energiekosten zwembad is dan beter bestand tegen piekbelasting, filters gaan langer mee en last but not least je energieverbruik ligt een stuk lager. Je bespaart hiermee zo’n 30 procent aan energiekosten. UV-lamp Ander belangrijk onderdeel van een duurzaam zwembad is de UV-lamp. Deze wordt gebruikt ter ondersteuning van de desinfectie. UV-straling doodt ziektekiemen die resistent zijn tegen chloor en zorgt zo voor een volledige desinfectie. Bovendien heb je door de inzet van de UV-lamp veel minder chloor nodig in je zwembad. Dat is niet alleen gunstig uit oogpunt van duurzaamheid. Je voorkomt ook irritaties aan luchtwegen en ogen bij zwemmers die gevoelig zijn voor chloor. Met dank aan Lotec Recreactie | Juli 2021 | nr 4 31
taxateurs adviseurs rentmeesters Taxaties Vastgoedadvisering Rentmeesterij Grondverwerving Schadevergoedingsrecht Buitenstate Vastgoedadvies vanuit Zeeuwse nuchterheid Hoofdstraat 54 4416 AE Kruiningen T 0113 57 28 35 E info@rijk.eu www.rijk.eu Hoofdstraat 54 4416 AE Kruiningen T 0113 57 28 35 E info@advieskantoorrijk.nl www.advieskantoorrijk.nl Jeroen, kun je mij helpen bij mijn horecaboekhouding, de salarisadministratie én financieringsoplossingen? Countus Zwolle Dokter Stolteweg 2 038 45 526 00 zwolle@countus.nl COUNTUS.NL Ga meer genieten • infrastructuur • technische producten • installatietechnieken • diensten • adviezen • software • webshop Meegroeien met de campermarkt Vakantie met de camper is met een enorme opmars bezig. Maar veel campings bieden niet het geschikte terrein of de noodzakelijke moderne faciliteiten. Een grote gemiste kans. Hoe kunt u wel volop profiteren van alle campersuccessen? Overleg eens vrijblijvend met Seijsener Techniek. Wij weten alles van campers, locaties en voorzieningen als aansluitzuilen, kasten voor elektra en watermeterputten. Maar ook van innovatief energiemanagement en slimme betaalsystemen voor gebruik van water, stroom en verblijfskosten en nog veel meer handige hulp die u werk uit handen neemt. Laat de campermarkt niet lopen en ga genieten. Ook van Seijsener. Kijk vast op onze website en webshop. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com
Productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Fietsoplaadzuil Steeds meer mensen stappen over op een elektrische (brom)fiets, waardoor de vraag naar laadpalen voor elektrische fietsen stijgt. De fietsoplaadzuil FLP-1000 is vandalismebestendig en geschikt voor het opladen van vier fietsen tegelijk. De zuil is robuust, eenvoudig in gebruik en leverbaar in alle RAL-kleuren. De maten van de fietsoplaadzuil zijn 1000x160x100 mm. T: (075) 68 10 610 I: www.seijsener.com Duurzaam omgaan met water kan met de WOP. Hiermee tap je regenwater af van de regenpijp van bijvoorbeeld vakantiehuis of sanitairgebouw. De ventilerende functie van de regenpijp blijft echter behouden. De WOP kan worden aangesloten op een regenpijp van 80 millimeter en is eenvoudig te combineren met andere oplossingen, zoals een infiltratiekrat en een regenton. T: (0523) 68 75 10 I: www.wildkamp.nl Tool voor dynamisch prijsbeleid Met Stratech Pricing kun je als recreatieondernemer direct inspelen op de veranderende vraag in de markt. De tool geeft inzicht in je behaalde resultaat en kan eenvoudig prijzen aanpassen. Op basis van de data uit het reserveringssysteem en uit Google Analytics kan de ondernemer op intuïtie snel en eenvoudig prijsaanpassingen doorvoeren. T: (053) 480 40 80 I: www.stratech.nl Infrarood duurzaam verwarmen I Infrarood verwarming op basis van carbon is duurzaam en voordelig, stelt Karbonik. Het systeem van Karbonik is energiezuinig, wordt op maat gemaakt en is in verschillende vormen verkrijgbaar. Zo is er onder meer verwarmingsfolie, verwarmende verf, verwarmend dundoek en zijn er verwarmende panelen. Dankzij het bijbehorende besturingssysteem kunnen accommodaties gemakkelijk vanuit bijvoorbeeld de receptie worden verwarmd. T: (010) 26 13 519 I: www.karbonik.nl Recreactie | Juli 2021 | nr 4 33 Regenwater afkoppelen
• Per plaats » Ampèrelimiet instellen » Energieverbruik uitlezen » Stroom aan/uit op basis van boeking • Vorst- en CV-drukalarm in sanitairgebouwen BESPAREND EN ENERGIE RGIE Daardoor vaak al binnen 2 jaar terugver REND vaak al rugverdiend Draadloos beheer op afstand ICY Campsite Management www.icy.nl
Nieuw in de verkoop: Een fraai in het Friese Merengebied gelegen camping: - 4,8 hectare eigen grond; - circa 200 kampeerplaatsen; - met overdekt zwembad. Taxatie nodig? Wij zijn u graag van dienst! Kiest u ook voor een écht familiebedrijf in Noord-Nederland? Vraagprijs: € 2.150.000,00 k.k. Wilt u uw bedrijf verkopen? Zoekt u hierbij begeleiding, met oog voor persoonlijke aandacht? Neem dan contact met ons op! Neem dan contact op met Arjan of Carina! Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Nadere www elaar O.Z. 592 462 844 22 32 10 10 Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 www.hiswa-recronmakelaar.nl E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl Vredo De No. 1 B2B beddenleverancier Als groen gras uw visitekaartje moet zijn Boxsprings Matrassen Vertrekdag gasten Vredo dag 1 Vredo dag 14 Vredo dag 21 Vredo Stapelbedden Bedtextiel Vredo Dodewaard BV +31 (0) 488 411 254 verkoop@vredo.nl www.vredo.nl Unieke Vredo dubbele schijfsysteem Volg ons op social media W: www.uwbedpro.nl T: +31 (0)88 33 22 310 M: advies@uwbedpro.nl
Specialist in chalets, stacaravans & mobilhomes Kom op uw gemak de chalets beleven! BEKIJK ONS AANBOD ALVAST ONLINE Reina Chalets Showterrein Konneweg 6b 3234 KG Tinte +31 (0)181 727 030 info@reinachalets.nl reinachalets.nl
1 Online Touch