0

RECREACTIE 7 | november 2021 magazine over recreatie en toerisme focus op duurzaam ondernemen Wat is de rol van HISWA-RECRON? Slim gebruikmaken van de pop-up vergunning Lobby: duurzaamheidssubsidie voor recreatieondernemers ‘Vogelnestje’ speelt in op vergeten doelgroep: de stelletjes

Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie

16 - 18 NOVEMBER 2021 Wij staan voor u klaar! Ook dit jaar staan wij op de Recreatie Vakbeurs in Hardenberg. Bezoek onze stand en laat u verrassen door ons actuele aanbod! Evenementenhal Hardenberg F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR Tel: 0341 - 25 23 63 www.vandeloosdrechtrbm.nl

AL MEER DAN 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN

colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Martin Maassen, Jarin van der Zande, Wanda van Eck, Jeff rey Belt Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Rutger van de Maat, Rosanne de Groot, Ditta van Ekris, Max de Krijger Vormgeving: Jessica Dales, Dock35 Media Coverfoto: Landal GreenParks Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700 ,65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatie-bedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. Marike Rosier Manager Communicatie Duurzaam? PARTNERS IN BUSINESS: KENNISPARTNERS: Deze Recreactie heeft als thema ‘duurzaamheid’. Maar wat is duurzaamheid eigenlijk? Duurzaam betekende vroeger dat iets lang mee ging. Sinds eind jaren ‘80 is een duurzame ontwikkeling een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie, zonder de behoeften van toekomstige generaties, zowel hier als in de rest van de wereld, in gevaar te brengen. Aldus de VNcommissie Brundtland (1987). Simpeler gezegd: het zorgen voor evenwicht tussen mens, milieu en economie om de aarde niet uit te putten. Voor nu en later. Zelf sta ik hier helemaal achter, maar ben ik in de praktijk wel duurzaam bezig? Ik heb zo mijn twijfels. Ik vloog dit najaar met mijn dochter naar Barcelona, verpak mijn brood soms nog in plastic zakjes en weet nooit in welke bak ik een lege chipszak moet gooien. Aan de andere kant hebben we deze zomer zonnepanelen op het dak van ons huis laten leggen, douche ik veel korter dan vroeger, heb ik in elke boodschappentas herbruikbare groentezakjes, koop ik regelmatig biologische producten en neem ik vaak de fi ets of wandel ik, in plaats van de auto te pakken. Ik denk dat ik de perfecte persoon zou zijn voor de ‘proeftuin van duurzaamheid’ waar de heren van Facet het over hebben op pagina 28. Onze branche zou mensen tijdens hun vakantie of uitje kunnen laten ervaren wat bepaalde duurzame maatregelen nu écht betekenen. Zo gaat duurzaamheid leven en gaat de gast een ervaring rijker naar huis. Op deze manier kan duurzaamheid een intrinsieke motivatie worden, in plaats van een opgelegde actie. Ik zou dan zelf graag met manlief eens naar het knusse duurzame Vogelnestje op Camping Sint Maartenszee gaan. In onze nieuwe rubriek ‘In beeld’ zie en lees je wel waarom. Veel leesplezier! 07-2021 | Recreactie 5

Draadloze beheersystemen elektra(verbruik) • verwarming • melders Nieuw ICY Campsite Management ICY Marina Management www.icy.nl Bezoek ons op de Recreatievakbeurs in Hardenberg - 16-18 november, Standnummer 226 ICY Accommodation Management Bespaar veel energie

inhoud Informatief Mens & bedrijf 08 14 34 37 39 41 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory De branchevereniging als aanjager van duurzaam ondernemerschap Kennis delen Stappenplan helpt ondernemers bij duurzaam ondernemen Kennis delen Slim gebruikmaken van de pop-up vergunning Vakinfo Duurzaam inkopen van kleininventaris PN Een overzicht van de laatste innovaties 13 22 28 24 31 In beeld Een knus Vogelhuisje voor stellen De visie Facet: ‘Verduurzaming is altijd maatwerk’ Opinie De stelling De recreatiesector loopt voorop qua duurzaamheid Belangenbehartiging Lobby vóór het stimuleren van duurzaamheid, tégen beperkende belastingen Column RecreAnders 07-2021 | Recreactie 7

onder de aandacht Subsidie verduurzaming mkb Tot 30 september volgend jaar kunnen mkb-ondernemers zich inschrijven voor de Subsidieregeling Verduurzaming MKB (SVM). De subsidie is bestemd voor advies over, en ondersteuning bij het verduurzamen van bedrijfspanden of de bedrijfsvoering. Met de subsidie kan een gespecialiseerde adviseur worden ingehuurd voor energieadvies op maat. Er is ook subsidie voor uitvoering van de plannen. De regeling van het ministerie van EZK is bedoeld voor kleinere ondernemingen, die niet de wetHISWA Jachthaven Symposium Dit jaar vindt de negende editie van het HISWA Jachthaven (Marina) Symposium plaats op 18 november. Dit is op de derde en laatste dag van vakbeurs Metstrade in RAI Amsterdam. Het symposium richt zich op marktontwikkelingen voor jachthavens in Nederland. Gastvrijheid is het centrale thema. De sprekers gaan dieper in op het hoofdthema, gevolgd door een discussie met het publiek. www.hiswarecron.nl/jachthavensymposium telijke plicht hebben energiebesparende maatregelen door te voeren. Volgens de criteria: mkb-ondernemingen tot 250 werknemers (fte) en een jaaromzet van maximaal € 50 miljoen, die meerdere bedrijfspanden hebben en niet onder de wettelijke energiebesparingsplicht (EML) vallen. www.rvo.nl (zoekterm: svo) Naam Droomparken verdwijnt Anderhalf jaar geleden nam EuroParcs Droomparken over. Nu wordt bekend dat de naam Droomparken verdwijnt, om eenduidig en slagvaardig naar buiten te kunnen treden. De snelgroeiende recreatieketen ondersteunt dat met een nieuw logo en een nieuwe website. Het nieuwe logo straalt oer-Hollands ondernemerschap uit, zo stelt EuroParcs. Door de kleuren oranje en blauw (naar het Delfts blauw), maar ook door de afbeelding van een tulp. “We willen als een groot sterk merk Europa veroveren en daar past deze krachtige, maar bovenal sympathieke identiteit bij”, stelt Martin de Boer van EuroParcs. Nieuw Quriospark in Gulpen Roompot opende 1 september een nieuw Quriospark in Gulpen. Bij de bouw werd gestreefd naar een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Bij de bouw werd zoveel mogelijk gebruikgemaakt van duurzame bouwmaterialen en er is vooral met in Nederland ontworpen en geproduceerde producten gewerkt. Tijdens de bouw is ook veel aandacht besteed aan de flora en fauna van het Zuid-Limburgse heuvelland. De architect heeft alle nieuwe woningen bijvoorbeeld voorzien van kleine uitsparingen. De vleermuizen hebben die nieuwe gastenverblijven ondertussen ook al gevonden. 8 Recreactie | 07-2021 Foto: Metstrade

Verduurzamen met Innoverde Recreatie Vakbeurs vol inspiratie Het kan weer: op 16, 17 en 18 november vindt in Hardenberg de Recreatie Vakbeurs plaats. Er zijn maar liefst 258 exposanten die al hun nieuwtjes en ontwikkelingen tonen. HISWA-RECRON is met een stand aanwezig op de beurs en bovendien betrokken bij heel veel kennissessies. Drie dagen lang kunnen recreatieprofessionals hun kennis bij laten spijkeren door experts uit de sector. Schuif aan bij een van de inspirerende sessies in het Kennistheater en de Recreatie Studio. Aan de orde komen de laatste ontwikkelingen in online marketing, de toekomst van de recreatiesector en financiering. De sessies gaan onder meer over cybersecurity, dynamic pricing en de Green Key als marketingtool. Maar ook over digitale marketingtrends, Innoverde, nieuwe legionella-wetgeving en het borgen van competities en kennis in het familiebedrijf. Te veel om hier op te noemen. Kijk op de website bij ‘programma’. www.recreatie-vakbeurs.nl Studenten van hogeschool Saxion werken al enkele jaren samen met HISWA-RECRON aan een website waar ondernemers duurzame en circulaire oplossingen kunnen vinden voor het vakantiepark. Via een subsidie van Gastvrij Overijssel werd het voor onderzoekers van Saxion mogelijk om de ontwikkelde ‘website under construction’ te testen bij een aantal ondernemers. Daarbij kwamen ook vragen aan de orde als: - Hoe duurzaam is onze sector nu eigenlijk? - Op welke manier kunnen we de ondernemer ondersteunen in het verduurzamingsproces? De uitkomsten van dit onderzoek zijn tijdens een kennissessie bij Camping De Pallegarste gepresenteerd. In de kennisbank van hiswarecron.nl is een artikel opgenomen van Rolf Nijdam, onderzoeker aan hogeschool Saxion, waarin hij nader ingaat op de resultaten. www.hiswarecron.nl (zoekterm: duurzaamheidsplatform) Duurzame vakantieparken in Epe In de gemeente Epe wordt het Fieldlab Energietransitie Duurzame Vakantieparken uitgevoerd bij Camping de Wildhoeve en RCN de Jagerstee. Tientallen studenten van hogeschool Saxion doen onderzoek naar de opbrengst van verduurzamingsmaatregelen op beide bedrijven. In het eerste jaar van dit pilotproject worden er concrete onderdelen in kaart gebracht waar de twee campings aan kunnen gaan werken. Bijvoorbeeld aan veranderingen van energiebronnen en infrastructuur. Of aan energiebesparing door efficiënte apparaten in te zetten en gebouwen beter te isoleren. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de twee vakantieparken inzicht krijgen in concrete besparingen en verbeterpunten. Maar het fieldlab heeft ook een groter doel: regionale of zelfs landelijke kennisontwikkeling. 07-2021 | Recreactie 9 Foto: Shutterstock

Bezoek ons op de Recreatie Vakbeurs in Hardenberg op 16, 17 en 18 november / stand 109

onder de aandacht Duurzame menu’s Voor een duurzame omgang met de aarde zullen wij voedsel wereldwijd anders moeten verbouwen, verwerken, transporteren en consumeren. Dat stellen duurzaamheidskeurmerk Green Key en Greendish. Daarom hebben zij afgesproken samen te gaan werken aan planet proof menu’s voor de horeca. Zo willen zij inspelen op de groeiende vraag naar gezond en duurzaam voedsel. Het menu dat Green Key en Greendish ontwikkelen houdt rekening met de toekomst van mens, dier en planeet. “Door de handen ineen te slaan met de Green Key vergroten we onze gezamenlijke impact en kunnen we horecaondernemers nog beter ondersteunen in hun transitie naar duurzaam en gezond”, stelt Joris Heijnen, directeur van Greendish. “Door als voedselaanbieder een duurzaam menu aan te bieden, voldoe je aan de veranderende vraag van de klant én blijf je toekomstbestendig.” Verplicht laadpalen plaatsen Met de opkomst van het elektrisch rijden en varen ontstaat er ook meer behoefte aan laadpalen. Niet alleen in steden, maar ook bij recreatiebedrijven en jachthavens. Het is nu al verplicht bij nieuwe of te renoveren utiliteitsgebouwen (gebouwen zonder woonbestemming), waaronder havengebouwen, recreatiegebouwen en receptiegebouwen, een laadpaal te plaatsen als er minstens 10 parkeerplaatsen zijn. Per 1 januari 2025 geldt deze plicht ook voor bestaande gebouwen met 20 (of meer) parkeerplaatsen. De verplichting is vastgelegd in het Bouwbesluit en er moet bij de ontwikkeling van bouwplannen rekening mee worden gehouden. De regeling omvat overigens meer voorwaarden en regels dan hier beschreven. Kijk voor het overzicht in de HISWA-RECRON kennisbank. www.hiswarecron.nl (zoekterm: laadpalen) Nieuwe VeBON norm 5.0 In juli 2021 heeft de VeBON-norm een update gekregen. De kwaliteitscommissie van VeBON heeft er veel aandacht aan besteed om de norm 5.0 weer helemaal te laten passen bij de meest recente ontwikkelingen, in samenspraak met de TÜV. In de norm is een mutatieblad opgenomen, dat puntsgewijs beschrijft wat de belangrijkste wijzigingen zijn. Q-Consult is inmiddels druk bezig om de praktijkaudits voor dit jaar te plannen. Daarbij worden de ondernemers zoveel mogelijk geholpen met de nieuwe norm. Het kan zijn dat nieuwe zaken in de norm staan waarop je als bedrijf niet hebt kunnen anticiperen in de bedrijfsvoering, hier wordt dan een passende oplossing voor gezocht. De bedrijven die dit jaar geen HCA (hercontrole-audit) hoeven te ondergaan komen volgend jaar aan de beurt. Zo zorgt VeBON dat alle leden binnen een jaar gecertificeerd zijn onder de nieuwe norm. 07-2021 | Recreactie 11 Foto: Wanda van Eck Foto: Shutterstock

Dichtbij je branche Jouw recreatie accountant Overal dichtbij Persoonlijk in de omgang met klanten en professioneel als het om vakkennis gaat. Alfa Accountants en Adviseurs is voor jou een partner in het ondernemerschap. Wij willen jouw bedrijf, jouw branche en uitdagingen van dichtbij meemaken. Vanuit een landelijk actieve organisatie met meer dan 1000 specialisten in accountancy en bedrijfsadvisering, maar met een kantoor bij jou om de hoek. In jouw omgeving en werkgebied zijn wij op ons best. We voelen ons sterk betrokken bij en geloven in de kracht van het lokale midden- en kleinbedrijf. Daar weten we dan ook alles van. Ontdek het zelf en neem contact op met een Alfa-kantoor in de buurt of kom ons bezoeken op de Recreatie Vakbeurs in de Evenementenhal Hardenberg op 16,17 en 18 november. Alfa Accountants en Adviseurs Anders Celsiusstraat 3 7442 PB Nijverdal 088 2532750 nijverdal@alfa.nl www.alfa.nl

onder de aandacht RecreAnders Nieuw in dienst: Charlotte de Baat Charlotte de Baat (30) is in oktober bij HISWA-RECRON gestart als (junior) manager recreatie. “In deze functie komt mijn affiniteit met de branche en mijn achtergrond als bestuurskundige mooi samen”, vertelt zij. De Baat werkte voorheen als beleidsmedewerker bij de gemeente Ede, waar zij ook woont. In die baan leerde zij het ambtelijk apparaat van de gemeente goed kennen, wat haar zeker van pas komt in haar nieuwe functie bij HISWA-RECRON. “Ik hou veel van reizen en vind het geweldig dat ik nu een bijdrage kan leveren aan de recreatiesector”, vertelt zij. De Baat gaat voornamelijk aan de slag voor de bedrijfsgroepen kampeer- en bungalowbedrijven, groepsaccommodaties, buitensportbedrijven en dagrecreatiebedrijven, waarbij het behartigen van de belangen van en het ontwikkelen van producten en diensten voor aangesloten ondernemers centraal staat. “Ik kijk er naar uit om ondernemers en stakeholders uit de recreatiebranche te ontmoeten en met ze samen te werken.” Charlotte de Baat c.debaat@hiswarecron.nl 033 - 30 39 719 Rutger van de Maat ondernemer Ober? Ja graag! Over een jaar of tien zitten we in restaurants, uit te leggen aan kinderen dat vroeger ook in dit soort restaurants obers liepen, in plaats van robots. “Ja, vroeger rond 2021 nog, liepen in dit restaurant obers. Niet alleen in 5-sterren restaurants.” De Nederlandse campings en vakantieparken bruisen. Maar we hebben een probleem: het werken in de sector vrijetijd is niet populair. Hoe gaan we dit oplossen? Van egoïstische private equity fondsen en vastgoedeigenaren hoeven we het niet te hebben. Waar eerdere recreatieondernemers op deze locatie hun toeristische product aanboden voor het welzijn en geluk van gasten, is dat product nu vervangen door rendementsuitkeringen. Resultaat: geen gastvrijheidsopleiding meer; wel een kweekvijver voor vastgoedbaasjes en beleggers. Geen plek voor de ober. En bedenk dan: de coronatijd heeft mensen geleerd dat niet alleen koopkracht gelukkig maakt, maar juist Altios: klantvriendelijke ICT-oplossingen Altios Cloud Experts is een nieuwe kennispartner van HISWARECRON. Het bedrijf is gespecialiseerd in ICT-oplossingen in de recreatie en watersport. “Met dit kennispartnerschap willen wij de recreatie- en watersportbedrijven mee laten groeien met de nieuwste technologische ontwikkelingen, waarbij klantvriendelijkheid, gemak, veiligheid en ontzorging voorop staan”, stelt Gerard Mulder, directeur van Altios Cloud Experts. “Wij nemen ondernemers de ICT-zorgen uit handen.” Tijdens een kennissessie op de Recreatie Vakbeurs vertelt Gerard Mulder aan de hand van praktische voorbeelden uit de recreatie hoe ondernemers de klantvriendelijkheid in de recreatiesector kunnen vergroten door slimme toepassingen van ICT. (Recreatie Vakbeurs, 17 november, 10.30-11.00 uur in het Kennistheater) ook het dingen samen doen. Het gevolg: mensen willen wel genieten van onze sector, maar er niet in werken. En in de weekenden al helemaal niet. Suïcide, noemen gamers dat. Oftewel: je eigen graf graven. En nu? Het is de hoogste tijd om het werken in onze sector aantrekkelijker te maken. Onderzoeken geven het aan: geluk ontvang je door te geven. En dat kan op campings en vakantieparken, waar jong en oud en rijk en arm samenkomen. Het doet me denken aan: “Why do we love football? Cause on that pitch, we are all the same.” Er liggen genoeg kansen. Het is dus aan de selfmade campingeigenaren om onze branche voor de ober zó fijn te maken, dat hier het geluk gevonden kan worden door te geven. Werken aan gelijkheid en geluk, wie wil dat nou niet anno 2021? De vastgalowbaasjes zullen op de a-locaties doorgaan met rendementsgeluk. Wij dragen zorg voor de obers van de toekomst, door talenten te laten spelen in een toeristisch product dat wel gedigitaliseerd wordt, maar mét ober. 07-2021 | Recreactie 13

coverstory De rol van HISWA-RECRON Focus op duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen staat volop in de belangstelling. Terecht, want het hangt samen met grote uitdagingen als de reductie van stikstof en CO2 structureler in te gaan zetten voor duurzaam ondernemen. Want aandacht voor duurzaamheid en milieu past bij een sector die nauw verbonden is met de natuur. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Ons Buiten, Landal In het Klimaatakkoord, dat in 2019 werd gesloten, is afgesproken dat Nederland in 2050 vrijwel klimaatneutraal wil zijn. Er is ook een ambitieuze tussenstap geformuleerd: in 2030 moet ten opzichte van 1990 een CO2 -reductie van 55% bereikt zijn. Veel 14 Recreactie | 07-2021 HISWA-RECRON ondernemers werken al jaren aan duurzaamheid en CO2 -reductie. De branchevereniging besloot eerder dit jaar om de leden op dat terrein nadrukkelijker te gaan ondersteunen. “De meeste bedrijven liggen middenin de natuur of bij het water en dan is het logisch dat je ook zorgt voor je omgeving”, stelt Jeffrey Belt, manager Recreatie van HISWA-RECRON. “Daarbij zijn we eerst gaan onderzoeken: waar staan we nu? . HISWA-RECRON besloot eerder dit jaar zich meer en

HISWA-RECRON bouwt aan een online platform met documenten, best practices en filmpjes Om dat te bepalen hebben we de samenwerking gezocht met onderwijsinstellingen, waaronder Saxion en de HAN. Samen met een afstudeerstagiair zijn we een onderzoek gestart. De stagiair heeft met name de mening van de leden geïnventariseerd. Wat zien zij als onze rol? En hoe kunnen we de leden zo goed mogelijk faciliteren bij het verduurzamen? Daaruit kwam naar voren dat de leden vooral graag informatie willen hebben. Welke maatregelen zijn haalbaar, hoe zit het met de wettelijke regelingen? Want veel goede initiatieven verzanden in wettelijke regels en vergunningsaanvragen, die uiteindelijk maken dat iets niet van de grond komt. Of een goed initiatief valt net buiten de subsidie-regels en kan daarom niet doorgaan. Uit het onderzoek blijkt dat de leden vinden dat hier echt een rol is weggelegd voor HISWA-RECRON. Die rol pakken we graag op.” Green Key Dat gebeurt onder meer door flink in te zetten op de lobby. Bijvoorbeeld tegen extra ODE-belasting, de Opslag Duurzame Energie, die grote bedrijven bevoordeelt en het mkb juist de mogelijkheden ontnéémt om duurzaam te investeren. En vóór het openstellen van (bijna) toepasselijke subsidieregelingen. Meer over die lobby in het artikel op pagina 31 van deze Recreactie. Ook komt er een hernieuwde focus op duurzaamheidskeurmerk Green Key. Zo’n 25 jaar geleden ging dat als de Milieubarometer 07-2021 | Recreactie 15 >

DÉ VAKBEURS VOOR DE GEHELE RECREATIEBRANCHE RRECREATIE VAKBEURS BESTEL UW TICKET! 16, 17 & 18 NOVEMBER 2021 EVENEMENTENHAL HARDENBERG WWW.RECREATIE-VAKBEURS.NL

coverstory Ons Buiten heeft een duurzaam en circulair gebouw voor zwemmen en wellness van start, op initiatief van RECRON. Inmiddels is het uitgegroeid tot een toonaangevend keurmerk op het gebied van duurzaam ondernemen, met een onafhankelijke toetsing en veel inzet om ondernemers te ondersteunen. Waar het gaat om het delen van kennis komt er op de site hiswarecron.nl een aparte duurzaamheidspagina. Belt: “Daar gaan we bouwen aan een platform, we delen best practices en filmpjes. Zo willen we leden informeren, maar ook inspireren, bijvoorbeeld door te laten zien hoe anderen het aanpakken. Maar ook door informatie te geven over subsidies en voorbeelden van Kennispartners die zich bezighouden met circulariteit en verduurzaming.” Sommige bedrijven zijn al heel ver, voor andere is verduurzaming nog een vrij abstract begrip Subsidiemogelijkheden werden natuurlijk al langer onder de aandacht van ondernemers gebracht via de digitale nieuwsbrieven en de kennisbank. Ze zijn straks ook heel overzichtelijk te vinden op de duurzaamheidspagina van de site, met een link naar de kennisbank, de voorwaarden en de toelichting. Circulair bouwen Als het gaat om inspireren zijn er inmiddels voorbeelden genoeg. Zoals Ons Buiten in Oostkapelle, waar Gabriël Coppoolse en Dagmar Thomys de focus van het bedrijf de afgelopen jaren flink hebben bijgestuurd. “We hebben nu net een duurzaam en circulair gebouw voor zwemmen en wellness laten bouwen”, vertelt Coppoolse. “Het is compact en afgestemd op de aantallen gasten die wij in voor- en naseizoen hebben. Daardoor zitten we niet met overcapaciteit. Uiteraard hebben we het maximaal geïsoleerd. De binnenkant is deels bekleed met hout dat afkomstig is van oude meerpalen uit Veere. Die kunnen later, als dit gebouw ooit het veld ruimt, weer opnieuw gebruikt worden.” Bij elk bouwmateriaal is nagedacht over hergebruik en de ecologische voetafdruk. Alles is vastgelegd in een materialenpas07-2021 | Recreactie 17 poort. Zo zijn de balken van de houtskeletbouw – waarin dus CO2 is opgeslagen – in de toekomst volledig herbruikbaar. Zelfs alle schroeven staan in het paspoort en zijn opnieuw te gebruiken. Ons Buiten richt zich op bewuste gasten die open staan voor inspiratie, de natuur en de verbinding met zichzelf. Die graag thuiskomen met een bijzondere en inspirerende ervaring. Daar past ook de water- en modderspeeltuin bij, en voedselbos beplanting, die inmiddels een kwart van de camping bestrijkt. Vrijwillig of verplicht? Op het moment gaat duurzaam ondernemen nog vaak op basis van vrijwilligheid. Alleen bedrijven met een jaarlijks stroomverbruik van meer dan 50.000 kWh of een gasverbruik van meer dan 25.000 m3 hebben te maken met de verplichtingen uit de EML, de Erkende Maatregelen Lijsten. De regel schrijft voor dat energiebesparende maatregelen met een korte terugverdientijd verplicht moeten worden doorgevoerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om het gebruik van ledlampen en bewegingsmelders. “Wij zien dat er een beweging gaande is van energiebesparing naar de plicht om aan CO2 -reductie te doen”, stelt Jeffrey Belt. “Dat gaat veel verder, want dan heb je het ook over het gebruik van materialen en producten. Haal je die van heel ver weg? Kost de >

De basis voor uw succes De Kleine Geweldenaars: Compacte en zuinige wasmachines voor uw campings of vakantieparken Miele Pr totaaloplossing voor uw organisatie op de Recreatie Vakbeurs

coverstory productie veel energie? Levert het product restafval op? Dat zijn vragen die je jezelf dan kunt stellen. Voor veel bedrijven is daar nog een wereld te winnen. We willen ze hier nog meer in ondersteunen.” Landal GreenParks is een grote keten, maar toch ook voor het mkb een inspirerend voorbeeld. Landal werkt al jaren aan een duurzaam beleid en heeft inmiddels voor alle parken (zowel de eigen parken als die van franchisenemers) de gouden Green Key behaald. “Maar op onze eigen parken gaan we ook over de investeringen. Dan kunnen we veel meer bereiken”, vertelt Jerôme de la Chambre, manager duurzaamheid van Landal GreenParks. “Bij de franchiseparken kunnen we enkel suggesties doen. Dat doen we door een soort ‘menukaart’ op te stellen met duurzame Landal heeft een ‘menukaart’ met duurzame investeringen voor franchisenemers ava SUSTAINABILIT MENU L IT Duurzaamheid zit in ons DNA. Om onz inspanningen op elkaar af te stemmen en ze n en de volgende stap te zetten, hebben we vier impactgebieden geïdentificeerd waar we ons de komende jaren op willen gaan rich Dit menu helpt je daarbij en dient als one-stopshop voor de sustainability reis op jouw park. Elk initiatief draagt bij aan minimaal één van d impactgebieden. Eet smakelijk en laat het ons weten als je vragen hebt! n e e v w on e vier rich ric one-stopuw park. t h uw één t he Jouw Landal Sustainability team NAGERECHTEN UILENKASTEN EN VOGELHUISJES Het plaatsen van nestkasten voor uilen en andere vogels vormt jouw natuurlijke ongediertebestrijdingsdienst. Voor zangvogels staan (eiken) rupsen op het menu en uilen maken het leven voor muizen en ratten zuur. Naast kostenbesparingen kun je ook nachtsafari’s aanbieden (uilen) en ontvang je bovendien gratis fluitconcerten. Dat is wat extra biodiversiteit voor je doet! WORKSHOP VOEDSELVERSPILLING ENERGie Een van onze grootste impacts, is ons ener We moeten minder CO2 ons ener uitstoten en onz nemen bij het stoppen van klimaatver schakelen van fossiele naar hernieuwbar onze energiebehoefte te beperken en z wekken, dragen we bij aan het Klimaa uwbar onnen, en zelf gie op te maa arijs. ons n o ver uw maa BIODIVERSITEIT De natuur is erg goed voor ons en daar liefde wat terug. Onze parken liggen mid maken deel uit van wie wij zijn. Door te ondernemen en naast onderdak te bied dieren, planten en insecten zich ook thuis dragen wij bij aan de veerkracht van onz omgeving. Zonder natuur geen Landal d n mid daa or en actie te bied e gasten, or o te te k thuis an onz tuurlijk daarom werken we samen met moed EDUCATIE We hebben de wereld niet van onze oud haar geleend van onze kinderen. Door partners en de kinderen op onze park over het belang van duurzaamheid, r verandering voor de toekomst. Wij voorzien in in bieden een handelingsperspectief aan alle stak e ou oor aan d, s d, samen ver voo oor ark , r arke , re we Landal GreenParks en de wereld, samen ver voorzien in in AFVAL We leven op een eindige wereld met eindige br dat betekent dat we twee keer na denk t eindige br t ei spullen weggooien. Als we spullen weggooien, moeten we ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk waar behouden. Daarom willen we, samen met onz onderhoudsafdelingen en F&B outlets, pr afval te genereren, beter te scheiden e den weg ijk en we ijk ets weggooien, moeten we ijk waar aarvan en met onz en en ets, pr er en m denken voordat we k th an o dal ede th an o dal arks, ede STROBALEN TUIN Tuinieren op stro heeft een aantal voordelen: doordat de planten op de strobalen groeien, ben je niet afhankelijk van de bodem en hebben onkruid en bodemziekten weinig kans. Hommels en wilde bijen daarentegen profiteren van het stro, omdat ze een natuurlijke schuilplaats vinden. MEER INFORMATIE? www.landal.com/sustainability of mail naar: sustainability@landal.com Wil je meer weten over duurzaamheid? Scan dan de QR Code om onze E-Learning te volgen. • Verbetert biodiversiteit • Edutainment voor onze gasten • Goed sustainability verhaal Meer info Materiaal € 300 n m o en z n onz ver randering energieverbruik. onz nz twoort s ene erbruik. Het creëren van bewustwording over voedselverspilling is de eerste stap naar gedragsverandering. Via deze workshop breng jij je medewerkers op de hoogte met tips & tricks om voedselverspilling tegen te gaan. DE VOEDSELBANK / TOO GOOD TO GO Vo D O Voedselverspilling tegengaan en mensen die het minder hebben een atsoenlijke maaltijd aanbieden, daar dragen we graag ons steentje aan bij. Neem contact op met je plaatselijke voedselbank en verzoek je gasten om producten met een lange houdbaarheid bij het vertrek in te leveren. me fat dra Verkoop bovendien de producten die tegen THT-datum aanzitten via de simpele App van Too Good To Go. Verpak eenvoudig je onverkochte goederen in ‘Magic Bags’ en verkoop ze (in plaats van weg te gooien). Verdien geld met het tegengaan van verspilling en verbind je met je lokale gemeenschap. • Bestrijdt voedselverspilling • Verbetert de marges • Goed sustainability verhaal • Verhoogt bewustzijn over voedselverspilling Neem contact op via mail voor meer info Meer info (Foodbank) Meer info (TGTG) • Bespaart geld • Vergroot bewustwording onder werknemers Meer info Prijzen op aanvraag • Vermindert overlast van muizen en rupsen • Edutainment voor onze gasten • Verbetert biodiversiteit Meer info Vanaf € 15 / stuk TAINABILITY MENU T A U Daarmee gebruiken we veel minder zeep, we besparen op wegwerpfl essen en er is geen transport nodig om die fl essen naar onze parken te brengen. Omdat wij er zelf al zoveel hebben afgenomen, zijn die ozon-apparaten nu voor een gunstige prijs ook te koop voor onze franchisenemers.” Prijzen op aanvraag Concreet maken Sommige bedrijven zijn al heel ver, voor andere is verduurzaming nog een vrij abstract begrip. Belt: “We maken dat onder meer concreet door workshops te geven voor ondernemers over het circulair maken van je producten en diensten. Dat gaat onder meer samen met Saxion Hogeschool, die in het project Innoverde (zie ook pagina 9, red.) heel veel best practices bijeen heeft gebracht. Daarmee wordt duurzaam ondernemen concreet, want je ziet daar al heel snel wat voor jouw bedrijf gaat werken, en wat niet.” Die informatie en inspiratie voor ondernemers wordt komend jaar op meerdere vlakken ontwikkeld. Ondanks de huidige inspanningen loopt HISWA-RECRON niet echt voorop, als het gaat om een branchebreed duurzaamheidsbeleid, geeft Jeffrey Belt toe. “De afgelopen jaren is de aandacht naar andere zaken gegaan, zoals de coronacrisis. Maar nu zijn we goed op weg. Als branchevereniging pakken we door met een eigen visie op duurzaamheid. Die geeft richting aan ons beleid en zo kunnen we ondernemers nog beter ondersteunen. Want één ding is zeker: van overheidswege zullen de eisen aan bedrijven de komende jaren worden aangescherpt. Maar ook vanuit de gast zal er meer vraag zijn naar een duurzaam verblijf of activiteit. Wij helpen ondernemers om daarmee om te gaan. En ik hoop dat we onze leden kunnen inspireren om nog een paar stappen verder te gaan, omdat er veel kansen liggen voor ondernemers.” investeringen. Die hebben we op onze eigen parken ontwikkeld in de vorm van pilots en daarna komt de beproefde techniek ook beschikbaar voor de franchisenemers.” Biovergister Er lopen op het moment diverse pilots om die menukaart te vullen. Zoals op Landal Hoog Vaals, waar solar tubes worden gebruikt voor de productie van warm water. “Wanneer de proef slaagt hebben die bungalows met een beperkte investering 80% minder gas nodig”, stelt De la Chambre. Opvallend is de innovatie op Landal Landgoed ‘t Loo, waar een biovergister is geplaatst. Alle etensresten van het restaurant worden daarin gegooid. De biovergister mengt ze met bacteriën en die zorgen voor een gistingsproces, waarbij methaan, het hoofdbestanddeel van aardgas, vrijkomt. “Per 3 kilo voedsel komt er een kuub aardgas vrij”, stelt De la Chambre vast. Nu wordt gekeken naar toepassing op de andere Landal-parken. Voorwaarde is onder meer dat er een zwembad is, dat met die grote hoeveelheid biogas verwarmd kan worden. Een ander voorbeeld is het schoonmaken met ozonwater, dat sterk ontsmettend werkt. “We gebruiken het inmiddels op al onze eigen parken”, vertelt De la Chambre. “Je heb een apparaat nodig dat ozonwater maakt. Dat tappen we in hervulbare fl esjes. Onderzoek Nick van den Berg, student aan de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN), deed zijn afstudeerstage Bachelor Bedrijfskunde bij HISWA-RECRON. Hij onderzocht ‘De rol van een branchevereniging bij de verduurzamingstransitie van sectoren’. Aan HISWA-RECRON adviseert de onderzoeker: 1. Stel een visie vast op het thema duurzaamheid 2. Creëer bewustwording bij ondernemers 3. Creëer een online duurzaamheidsplatform 4. Maak best practices en quick wins inzichtelijk en communiceer ze 5. Maak subsidies inzichtelijk en initieer innovatieprojecten 6. Stimuleer (duurzaamheids)keurmerken Green Key, Blauwe Vlag en HISWA Certifi ed Yacht Service 7. Voer vervolgonderzoek uit naar het gebruik van instrumenten. 07-2021 | Recreactie 19

Complete inventarispakketten voor uw recreatie woningen. Er wordt momenteel veel geïnvesteerd in het plaatsen van nieuwe accommodaties voor uw gasten. Om uw gast de allerbeste vakantie beleving te geven, is het van groot belang dat in de accommodaties alles tot in puntjes geregeld is. Natuurlijk staat er een goede bank, een lekker bed en waarschijnlijk hangen er zelfs al een mooie paar schilderijen aan de muur. Maar heeft u ook al nagedacht over de artikelen voor in de keuken, op de tafel, in de slaapkamer en op het terras? Wilt u deze in een basis of juist een luxe uitvoering? Marindex stelt volgens uw wensen een compleet inventarispakket samen, waar alle woonbehoeften in één pakket per accommodatie compleet geleverd worden. Hierdoor bespaart u veel uitzoekwerk doordat u niet meer van winkel naar winkel hoeft te rijden, alle webshops hoeft door te pluizen en één of meerde grote verzamel pallets hoeft uit te zoeken. U besteld uw eigen samengestelde pakket binnen 1 minuut via onze webshop. Heeft u binnenkort nog meer nieuwe accommodaties? Marindex heeft het pakket online voor u opgeslagen zodat ook hier straks dezelfde artikelen gebruikt worden. Zodra uw accommodaties in gebruik worden genomen, gaan er helaas toch wel eens wat artikelen stuk. Marindex zorgt ervoor dat u zonder lange zoektocht weer dezelfde items kan bestellen als eerder geleverd. Deze artikelen vind je namelijk terug in uw persoonlijke bestellijst, hierdoor heeft u nooit meer 2 verschillende wijnglazen in het keuken kastje staan. Wilt u ook een compleet inventaris pakket samenstellen? Neem dan contact op met een van de specialisten bij Marindex via: www.marindex.nl of bel direct 0182-511 511 Marindex B.V. Stationsplein 8a 2802 AK, Gouda

in beeld Luxe, romantiek en geborgenheid Knus Vogelnestje voor stellen Camping Sint Maartenszee in Noord-Holland is vorig jaar begonnen met het verduurzamen van het bedrijf. Met het Vogelnestje, een duurzame en romantische accommodatie voor stellen, mikt het bedrijf op een gat in de markt. “Onze sector heeft nauwelijks aanbod voor deze doelgroep.” Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Ditta van Ekris 22 Recreactie | 07-2021

Bij het woord vogelnestje denk je al gauw aan een accommodatie ver boven de grond. Maar dat is een vergissing als het gaat om de nieuwe verblijven van Camping Sint Maartenszee, zegt eigenaar Hotze Richter. “Wij associëren het met knusheid en gezelligheid, niet per se met een verblijf in een boom.” Richter beschikt sinds enkele maanden over zeven Vogelnestjes en wil er uiteindelijk vijftig, in verschillende varianten. Het Vogelnestje is onder de productnaam STAYin Sunrise ontworpen en geproduceerd door het Eindhovense Greenscape Concepts, dat in 2012 voor stichting De Groene Koepel de duurzame trekkershut Trek-in ontwierp. Op verzoek van Richter bewerkte Greenscape Concepts het model Trek-in Arrow tot het Vogelnestje. “Hotze wilde meer luxe, een hotelbeleving, natuurlijk in combinatie met een honderd procent duurzame uitvoering”, vertelt Marijke van der Grinten van het ontwerpbureau. Van alle gemakken voorzien Het resultaat mag er zijn. De romantische accommodatie is van alle gemakken voorzien, zoals vaatwasser, koelkast, airco, wifi, smart-tv met Bose soundbar en een Nespresso-apparaat met duurzame cups. De elektrische doorstroomboiler zorgt ervoor dat er alleen water wordt opgewarmd wanneer er vraag naar is. De gevel- en dakopbouw van het Vogelnestje zijn gemaakt van thermisch gemodificeerd vurenhout. “Hout creëert niet alleen een authentieke beleving, het heeft ook een hoge isolatiewaarde, zodat het verblijf het hele jaar gebruikt kan worden”, vertelt Van der Grinten. Hotze Richter vroeg ook om een andere indeling van de ruimte. “Het slaapgedeelte en de keuken wilde ik wat ruimer”, licht de recreatieondernemer toe. “Ook de bar in de keuken wilde ik wat hoger, zodat gasten nog meer van het uitzicht kunnen genieten.” Met het Vogelnestje richt de ondernemer zich op een marktsegment dat er bij recreatiebedrijven bekaaid af komt: de stelletjes. “Onze sector richt zich vooral op gezinnen en families. Voor gasten die met zijn tweetjes komen hebben wij – in tegenstelling tot de hotellerie – een mager aanbod. In dat gat springen wij met onze Vogelnestjes.” 07-2021 | Recreactie 23

de stelling Stelling: de recreatiesector loopt voorop qua duurzaamheid De Stelling is een nieuwe rubriek in de recent vernieuwde Recreactie: elke aflevering laten we vier mensen met kennis van de recreatiesector reageren op een stelling. Ditmaal gaat het over duurzaamheid. Ondernemers doen veel aan verduurzaming en energieneutraal ondernemen. Of valt dat toch een beetje tegen? En welke rol spelen de overheidsmaatregelen daarbij? We vroegen het aan een wetenschapper, een ondernemer, een adviseur en aan de directeur van het Green Key duurzaamheidslabel. Foto’s: Landal, Wanda van Eck Tekst: Maarten Bokslag Sasja Vermeulen Adviseur ZKA FrY Rolf Nijdam Lector Leisure Management Saxion ‘Moet je de zonnepanelen dan in het gras leggen?’ “Er zijn best veel bedrijven mee bezig, maar de sector is geen echte voorloper. Je ziet een paar koplopers en een grote groep die wat meer de kat uit de boom kijkt en vooral noodzakelijke aanpassingen doet. Het is de bedoeling dat de koplopers hun manier van werken uitdragen. Dat werkt inspirerend. Vaak wordt het duurzaam ondernemen ook door gemeenten opgelegd, bijvoorbeeld als een ondernemer nieuwbouwplannen heeft. De focus in de sector ligt meestal op energie, dus los van het gas en stroom opwekken met zonnepanelen. Dat is voor veel recreatiebedrijven lastig, want veel energiebesparende maatregelen hebben een terugverdientijd die is afgestemd op de woningmarkt, dus op 365 dagen gebruik per jaar. Bij een seizoensbedrijf is de terugverdientijd veel langer. En dan moet je nog een plek hebben om die panelen te plaatsen. Bij bungalows kan dat wel, maar bij een echte camping? Je kunt ze moeilijk in het gras leggen. Dus ik snap wel dat bedrijven nog niet op grote schaal verduurzamen. Aan de andere kant is er ook veel dat je wél kunt doen. Zorgen voor de beschikbaarheid van voldoende huurfietsen, bijvoorbeeld. Dat stimuleert je gasten om de fiets te pakken in plaats van de auto.” ‘Er is veel winst te behalen op restafval’ “Zoals de stelling er nu staat, klopt die absoluut niet. Er zijn echt sectoren die het beter doen. Maar echt slecht gaat het ook niet. Vooral de grotere ketens zijn goed bezig met verduurzaming. Maar los daarvan loopt de sector achter. Natuurlijk zijn er zelfstandige bedrijven die al heel veel doen, maar er zijn ook honderden bedrijven waar nog veel is te winnen. Dat kun je zien aan de cijfers. Uit onderzoek dat we bij Saxion Hospitality Business School hebben gedaan, blijkt dat de economische impact van de Nederlandse vakantieparken 0,26% is. Dat is dus hun bijdrage aan de economie. Als je nou het verbruik aan gas en stroom van de vakantieparken afzet tegen het geheel, kom je iets onder die kwart procent uit. Dat kan beter, maar is dus niet heel slecht. Maar als het om restafval gaat komt de sector op 0,57%. Dat moet echt veel beter kunnen. Vooral in de regionale aanpak zie ik veel mogelijkheden voor verbetering. Zo gaan Saxion, de gemeente Epe en de Cleantech Regio nu samen met RCN De Jagerstee en camping De Wildhoeve aan het werk om die volledig over te laten gaan op duurzame energiebronnen. Dat levert best practices op waar de rest van de sector zijn voordeel mee kan doen.” 24 Recreactie | 07-2021

Angelique Joosten Manager Marketing & Sales de Leistert ‘Ook zorg voor de medewerkers is duurzaamheid’ “Nee, de sector als geheel is in mijn beleving geen koploper op dit onderwerp. Tegelijkertijd realiseer ik me dat er wel individuele bedrijven zijn – en één specifi eke keten in Nederland – die heel erg goed bezig zijn. Op de Leistert zijn de afgelopen jaren echt wel stappen gezet. We zijn op allerlei vlakken bezig met duurzaamheid, maar dragen dat nog onvoldoende uit. Dat staat voor de komende winter op mijn lijstje. We hebben bijvoorbeeld overal ledverlichting en honderden zonnepanelen op het dak van één van onze restaurants. Maar duurzaamheid is meer dan energiebesparing alleen; dat is immers people, planet, profi t. Op gebied van personeelsbeleid is duurzame inzetbaarheid van medewerkers voor ons een belangrijk item. Daar werken wij continu aan. Onder meer door goede primaire arbeidsvoorwaarden, aanvullend aan de cao Recreatie, zoals de eindejaarsuitkering. Maar ook door goede opleidingsmogelijkheden. We hebben de Leistert Academy, de premium variant van RecreatieHero. Dat betekent dat we zelf cursussen kunnen bouwen en mensen heel gericht kunnen blijven opleiden. Met name de ontwikkeling van medewerkers is belangrijk voor ons, we zijn tenslotte de afgelopen acht jaar gegroeid van zo’n 18 naar 80 vaste medewerkers. Dat kan nooit als zulke zaken geen aandacht krijgen in een organisatie.” Erik van Dijk Directeur Green Key ‘Vooral de ketens doen het heel goed’ “Ooit liep de recreatiesector echt voorop als het om duurzaamheid ging. RECRON stond aan de wieg van de Milieubarometer, de voorloper van de Green Key, het objectieve duurzaamheidskeurmerk voor de vrijetijdssector. Als ik kijk naar de trend van de laatste jaren, zie ik dat de ketens het heel goed doen. Landal en Center Parcs hebben de milieubarometer voor heel veel parken al behaald en EuroParcs heeft nu ook besloten om ervoor te gaan. Maar de zelfstandige bedrijven lopen achter. De laatste jaren zijn er niet veel campings of bungalowparken met een Green Key bijgekomen. Dat betekent niet dat ze niets aan duurzaamheid doen: de Green Key is geen doel op zich, maar een hulpmiddel bij duurzaam ondernemen. We houden ondernemers op de hoogte van alle ontwikkelingen, bijvoorbeeld wet- en regelgeving. En je ziet dat consumenten duurzaamheid steeds belangrijker vinden. Maar dat kun je aan de buitenkant niet zien, of een bedrijf intelligente klimaatsystemen heeft of warmte-terugwinning uit het afvalwater. Met het objectieve keurmerk Green Key laat je zien dat je niet aan greenwashing doet, maar serieus werk maakt van duurzaam en milieuvriendelijk ondernemen. Daar zouden wel wat meer recreatiebedrijven gebruik van mogen maken. Gelukkig zet HISWA-RECRON zich ook in voor duurzaam ondernemen.” ‘Duurzaam ondernemen is veel meer dan alleen energiebesparing’ 07-2021 | Recreactie 25

BESPAAR OP BEDRĲ FSKOSTEN en spaar het milieu! WARMTE TERUGWINNING ZORGT VOOR EEN Voorlader Type: Zanussi ZLAI3 dubbelwandig rvs (18/10) rvs spoelarmen 3 wasprogramma’s: 90|120|240 seconden 2,5 liter per spoelbeurt HACCP monitoring zelfdiagnose systeem automatisch zelfreinigingsprogramma diepgetrokken naadloze bodem ingebouwde naglansdosering gegarandeerde naspoeltemperatuur van minimaal 84°C incl. borden- en koppenkorf, 2 bestekcylinders afm. 60x61x85 cm 400 Volt | 5,35 kW Doorschuiver Type: Zanussi ZHT8IELG geheel rvs (AISI304) geisoleerde bovenkap energiezuinige dubbelwandige tank capaciteit 1440 borden p/uur 3 wasprogramma's: 45|84|150 seconden extreem laag verbruik: 2 liter per spoelbeurt automatisch zelfreinigings programma afm. 75x88x227 cm 400 Volt | 9,9 kW LAGERE ENERGIEREKENING 4550.682 normaal actie 10.145,7.295,inruilkorting 1.000,NU Met maar liefst 5.000,EIA fiscale aftrek Voorlader demontabele wasarmen vervaardigd van roestvaststaal (AISI 304) 2 wasprogramma’s: 120|180 seconden 5,8 liter boiler voorzien van een grof- en fijnvuilfilter naglansinjector en zelfreinigingsprogramm incl. bordenkorf en 1 bestekcilinder afm. 60x61x82 cm 6.295,Lease vanaf 134,71 * 4550.1562 normaal Sneller Stiller Pure and ActivActive P A ti d Zuiniger Schoner ZL1 ZUC 3 3.450,actie 2.995,inruilkorting 400,NU 2.595,Lease vanaf 60,84* 4550.1550 230 Volt 2.190,1.475,Lease vanaf 36,58* 4550.606 400 Volt 2.495,1.595,Lease vanaf 39,56 * * De in deze advertentie vermelde lease tarieven zijn per maand op basis van 60 maanden en op basis van operationele lease.

VA ATWA S S E R S Doorschuiver Type: Hakpro HDS80 geheel rvs (AISI 304) diepgetrokken tank met afgeronde hoeken laag verbruik: slechts 2 liter per spoelbeurt atmosferische boiler naglanspomp 3 programma's 45 | 84 | 150 sec. zelfreinigingsprogramma en automatische leegloop krachtige 12 liter boiler vulhoogte tot 44 cm incl. 1 bordenkorf + 1 bestekkorf afm. 67x76x157 cm (excl. beugel) 400 Volt | 9,9 kW 4558.911 normaal 5.458,actie 4.095,inruilkorting 745,NU 3.350,Lease vanaf 77,05 * COMBINATIE B | 120 cm | 67 cm | 4194.110 4550.653 4194.102 AFGEBEELDE Door hoge vulhoogte 44 cm, ook geschikt voor pannenkoekenborden COMBINATIE D 110 cm | 4558.913 normaal 5.563,actie | 4.250,Inruilkorting 800,4194.110 4558.010 COMBINATIE C | 4194.106 3.450,Lease vanaf 79,35* 110 cm | 67 cm | 120 cm | 4558.915 normaal 5.563,actie 4.250,Inruilkorting 800,3.450,Lease vanaf 79,35* 4194.108 4558.010 4194.112 4194.118 4558.010 4194.106 Glazenspoeler 1 wasprogramma: 120 seconden inzet voor 12 schotels 29x29x7,5 cm incl. 1 glazenkorf en 1 bestekkorf 30 korven per uur naglansinjector 230 Volt art.nr afm. cm afm. korf 4550.1500 44x50x64 38x38 cm 1.445,1.095,4550.1510 46x55x70 40x40 cm 1.570,- 1.195,EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl 17-03-01 Alle prijzen zijn exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen, druk en zetfouten voorbehouden. VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl OOK LEVERBAAR MET AFVOERPOMP EN/OF DOSEERUNIT Vanaf | 120 cm | 67 cm | 110 cm | 4558.917 normaal 5.615,actie 4.295,Inruilkorting 800,4194.114 4558.010 COMBINATIE E | 180 cm 4194.106 3.495,Lease vanaf 80,39* 67 cm | 110 cm | 4558.919 normaal 5.815,actie 4.395,Inruilkorting 800,3.595,Lease vanaf 82,69* OPSTELLINGEN ZIJN OOK GESPIEGELD LEVERBAAR INRUIL ACTIE Groot afgebeeld: COMBINATIE A 1.095,Lease vanaf 27,16*

de visie Bob Kettering en Johan Drenth van Facet: ‘ Verduurzaming is altijd maatwerk’ Verduurzaming is geen sausje bovenop je bedrijfsbeleid. Het is een kernwaarde, die naast een financiële ook een maatschappelijke en marketingtechnische waarde heeft. Volgens Bob Kettering en Johan Drenth van Facet zijn er nog te weinig recreatie- en watersportondernemers die dat inzien. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Max de Krijger Wat zonnepanelen hier en wat ledverlichting daar. Het verduurzamen van je recreatie- of watersportbedrijf lijkt op het eerste gezicht eenvoudig. Maar dat is het absoluut niet, waarschuwen Bob Kettering en Johan Drenth van Facet, ruimtedenkers in recreatie. “Verduurzaming is maatwerk, dat altijd gelinkt moet zijn aan je bedrijfsidentiteit en je doelgroep. Je kunt daarom niet verduurzamen zonder de leefstijlvinder”, zegt Kettering, verwijzend naar de tool die definieert wie je bent als ondernemer en hoe je doelgroep eruit ziet. “Dankzij de leefstijlvinder kun je trends en ontwikkelingen tot op productniveau koppelen aan je bedrijf. Zo weet je met welke producten – van verlichting tot type chalet – je je verduurzaming moet realiseren.” Verduurzamen is dus meer dan kijken naar besparingen. Kunnen jullie dat uitleggen? Drenth: “De geijkte energiebesparende maatregelen voor de woningbouw bieden niet altijd soelaas voor de watersport- en recreatiebranche. Een product als een warmtepomp bijvoorbeeld functioneert heel goed als hij 365 dagen per jaar op ge‘De branche moet ervoor lobbyen om een proeftuin voor duurzaamheid te worden en de transitie te versnellen’ lijkmatig niveau wordt gebruikt. In een recreatiewoning heb je veel pieken en dalen in gebruik en energievraag. Hierdoor verlies je het energievoordeel van een warmtepomp. Zonnepanelen voor accommodaties in een bosrijk park op de Veluwe leveren weinig op, terwijl het rendement op een camping aan de kust veel groter is. Verduurzaming is echt maatwerk.” Pakt de sector die verduurzaming voortvarend op? Kettering: “Een klein aantal spelers loopt voorop. Maar achter dat handjevol voorlopers zie je dat de spoeling wel erg dun is. 28 Recreactie | 07-2021

Veel bedrijven zitten continu in de ondernemersflow en hebben een zekere bedrijfsblindheid. Terwijl de tijd gaat dringen. De Europese Green Deal is een feit. De BENG-eisen voor Bijna EnergieNeutrale Gebouwen zijn sinds 1 januari dit jaar verplicht.” Hoe gaan jullie te werk bij het verduurzamen van bedrijven? Kettering: “Zoals gezegd is de leefstijlvinder onmisbaar. Daarnaast denken we vanuit de Trias Energetica, een beproefde strategie voor energiezuinig ontwerpen, die is ontwikkeld door de TU Delft. Eerste stap daarbij is dat je kijkt naar het beperken van je energievraag, nog vóórdat je bouwt of herbouwt. Is dat grote gebouw echt nodig? Een kleiner gebouw heeft minder isolatie nodig. De tweede stap staat voor het gebruiken van hernieuwbare- of restenergie. Tijdens de derde stap zorg je ervoor dat je je fossiele energie – als je daar écht gebruik van moet maken – honderd procent compenseert.” Verduurzamen betekent investeren in de toekomst. Hoe belangrijk is daarbij de financiële prikkel? Drenth: “Heel belangrijk. Een mooi voorbeeld is de ledlamp, die levert meteen voordeel op. Een probleem is wel, dat veel ondernemers afhaken als die financiële prikkel weg is. Terwijl verduurzaming ook een belangrijke maatschappelijke en marketingtechnische waarde heeft.” Kettering: “En juist daarmee maak je het verschil. Niet het groene keurmerk – dat heeft straks iedereen! Het is alleen jammer dat die maatschappelijke en marketingtechnische waarde van verduurzaming – in tegenstelling tot de financiële waarde – niet wordt onderzocht. Terwijl je juist met die waarden duurzaamheid als product in de markt zet.” Hoe vertaal je die duurzaamheid als product naar klinkende omzet? Kettering: “Door het schrijven van content. Vertel je eigen trotse verhaal en laat zien dat duurzaamheid meer is dan een verzameling van cijfers. Wat een ander niet kan kopiëren, is je eigen intrinsieke motivatie.” Jullie willen dat de recreatiebranche proeftuin wordt bij de verduurzaming in Nederland. Wat bedoelen jullie daarmee? Drenth: “Het is voor veel burgers onduidelijk wat de energietransitie nou echt inhoudt. En onbekend maakt onbemind. Maar stel dat een gast tijdens zijn vakantie in een klimaatneutraal chalet aan den lijve ondervindt wat de energiemaatregelen concreet voor hem betekenen. Dan gaat het voor hem leven en gaat hij met een ervaring rijker naar huis. De branche zou ervoor moeten lobbyen om proeftuin te worden om zo de transitie te versnellen. Met subsidies kunnen recreatiebedrijven worden verleid om een voorbeeld te worden in de verduurzamingsslag.” Kettering vult zijn collega aan: “Het tweede voordeel is dat de sector hierdoor weer aantrekkelijk wordt voor jonge werknemers. De aanwas vanuit het onderwijs stagneert door het negatieve imago van de branche. Met deze innovatieve voortrekkersrol zet je de sector meteen weer op de kaart als werkgever.” Facet, ruimtedenkers in recreatie Strateeg Bob Kettering en architect Johan Drenth vormen samen de directie van Facet, gevestigd in Gaanderen. Het bureau, dat zich volledig richt op verandertrajecten binnen de recreatiesector, is Johan Drenth (l.) en Bob Kettering Kennispartner van HISWA-RECRON. Facet begeleidt recreatieondernemers in hun visie voor de toekomst, ontwerpt en realiseert landschap en gebouwen en adviseert in strategisch beheer van vastgoed. 07-2021 | Recreactie 29

Uw partner voor (schoon) waterbeheer Advisering drink- en zwemwater Legionellabeheer Uitvoering monstername en analyse Testing for life 088 - 831 05 00 - info@c-mark.nl - www.c-mark.nl

belangenbehartiging Lobby gericht op verduurzamen sector Gevraagd: passende regelingen voor ondernemers Om duurzame investeringen haalbaar en betaalbaar te maken voor ondernemers, is HISWA-RECRON op diverse niveaus actief in de belangenbehartiging. Daarbij gaat het om het (makkelijker) toegankelijk maken van subsidies, maar bijvoorbeeld ook om het bijsturen van contraproductieve milieubelastingen en -heffingen. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Shutterstock, Max de Krijger “Het gaat ons erom dat duurzaamheid geen vaag begrip blijft, maar iets waar onze ondernemers mee aan de slag kunnen”, stelt Jarin van der Zande, lobbyist bij HISWA-RECRON. “We zien heel veel goede wil bij ondernemers en ook duidelijk het verlangen om ermee aan de slag te gaan. Maar soms zit de wet- en regelgeving in de weg. En de schuldenpositie van veel bedrijven is tijdens de coronapandemie toch flink verslechterd. Dat maakt dat het lastiger is geworden om duurzame investeringen te financieren.” Van der Zande geeft daarmee aan dat het post-coronatijdperk niet de meest gunstige periode is om in duurzaamheid te investeren. Om daar verandering in te brengen voert de branchevereniging lobby op diverse fronten. Zo is er de afgelopen anderhalf jaar continu aandacht gevraagd voor de tekortkomingen in het steun- en herstelpakket. “Op details hebben we veel bereikt, maar het bleef steeds een generiek pakket, dat geen sectorspecifieke steun biedt. Terwijl juist de bedrijven die zich richten op groepen dat zo hard nodig hebben. Wel zijn we heel blij met de motie van Maurits von Martels.” In die motie, die december vorig jaar werd aangenomen door de Tweede Kamer, vraagt de indiener de regering om te onderzoeken hoe mkb-ondernemers in de toeristische sector beter gebruik kunnen maken van bestaande regelingen en instrumenten die innovatie, digitalisering en duurzaamheid bevorderen. Duurzaamheidsagenda Om uitvoering te geven aan de motie stelt kenniscentrum Celth nu een duurzaamheidsagenda op voor de sector. Daarbij wordt ook een inventarisatie gemaakt: welke regelingen zijn er nu, zowel op provinciaal als landelijk niveau? Zijn die regelingen geopend voor recreatiebedrijven? En waarom wordt er dan zo weinig gebruik van gemaakt? De bedoeling van het onderzoek is, ‘Windmolens en zonneparken moeten niet ten koste gaan van de recreatie op land en water’ dat er beleid komt dat ondernemers écht stimuleert om te gaan werken aan duurzaamheid. Het onderzoek van Celth loopt nog, maar Van der Zande wil best een balletje opgooien over de mogelijke uitkomsten. “Ik denk dat het deelnemen aan die duurzaamheidsregelingen een flinke investering vraagt van de bedrijven. Daar staat tegenover > 07-2021 | Recreactie 31

belangenbehartiging dat de opbrengst niet helder is en de terugverdientijd vaak lang. Dat maakt dat de banken erg huiverig zijn om het te financieren. Daar komt bij dat de aanvraagprocedure voor ondernemers vaak complex is. Het kost ze domweg te veel tijd en dan haken ze af.” Een andere factor is, dat de meeste duurzaamheidsmaatregelen gericht zijn op het stedelijk gebied. Dan gaat het om projecten als warmtenetten en (grootschalige) zonnedaken. Die vereisen kostbare infrastructuur, die in een stad wel rendabel gemaakt kan worden. Maar in het buitengebied is dat een totaal ander verhaal, concludeert Van der Zande. “Bedrijven hebben daar te maken met erg lange leidingen voor gas en elektra. Als je dan als bedrijf all-electric wilt gaan, schiet het elektriciteitsnet volkomen tekort. De netbeheerders geven al jaren aan dat daar een belangrijke bottleneck ligt.” Ondernemersbelang Vaak gaat het in de lobby om het mogelijk maken van duurzame investeringen, maar soms ook om het tegenhouden van bepaalde maatregelen. Zo neemt Van der Zande namens HISWA-RECRON deel in de werkgroep Buitengebied, die deel uitmaakt van de nationale werkgroep RES. Die schetst de kaders voor de dertig Regionale Energie Strategieën (RES), waarin elke regio omschrijft hoe het milieudoel van 55% CO2 -reductie naar 2030 gerealiseerd gaat worden. “Het is goed dat we daarin deelnemen, want de discussie in die werkgroep gaat vooral over windmolens en de positie van de natuur. Wij hebben daar het belang van de ondernemers ingebracht. Zo trekken we de discussie breder en proberen we te bereiken dat windmolens en zonneparken niet ten koste gaan van de recreatie op land en water.” ‘Ondernemers willen graag verduurzamen, maar dan moet je ze niet hun marges afnemen’ Jeffrey Belt, manager Recreatie van HISWA-RECRON, neemt samen met VNO-MKB deel aan de energiewerkgroep die het ministerie adviseert over betaalbaarheid en uitwerking van het klimaatakkoord. Daarbij gaat het onder meer over de ODE, de Opslag Duurzame Energie, die sinds 2013 bestaat. De opbrengst wordt gebruikt om de verduurzaming te financieren. “Dat klinkt mooier dan het is”, vindt Belt. “Want ook die ODE is geen eerlijke verdeling van de rekening van verduurzaming en gaat ten koste van de investeringscapaciteit van het mkb. Omdat de energieintensieve industrie helemaal of grotendeels is vrijgesteld van de energiebelasting en ODE, drukken de stijgende lasten vooral op het mkb. Dat voelt niet rechtvaardig. Daarom hebben we samen met de energiewerkgroep een brief opgesteld voor de informateur en het komende kabinet.” Successen De lobby vanuit de energiewerkgroep levert af en toe successen op. Neem de maatregelen die vallen binnen de EML, de Erkende Maatregelen Lijsten. Grote energieverbruikers zijn verplicht die te nemen. “Aanvankelijk wilde het ministerie ook maatregelen met een langere terugverdientijd dan 5 jaar verplicht stellen. Na onze aanbevelingen is dat teruggebracht naar 5 jaar. Daarmee is het draagvlak veel groter geworden. Op dit moment is er sprake van dat per 1 juni 2023 de erkende maatregelen verdwijnen en worden vervangen door CO2 -reductie. Gemeenten zouden dan ieder afzonderlijk mogen bepalen welke eisen ze hun bedrijven opleggen. Een onzalig plan, dat enorme ongelijkheid schept tussen gemeenten. Dus nu maken we ons er binnen de werkgroep hard voor om dat voorstel aan te passen. Ons uitgangspunt is: ondernemers willen graag verduurzamen. Maar dan moet je ze niet hun marges afnemen, om dat pas een paar jaar later in de vorm van subsidies - gebonden aan allerlei voorwaarden - deels weer terug te geven. Laat ondernemers zelf bepalen hoe ze het beste in duurzaamheid kunnen investeren.” 07-2021 | Recreactie 33

kennis delen Stappenplan voor duurzaam ondernemen De breedte van het begrip duurzaamheid en het flinke pakket aan wet- en regelgeving maken het de ondernemer niet makkelijk om een concrete duurzaamheidsstrategie op te zetten. Het stappenplan van Nick van den Berg, onderdeel van zijn onderzoek ‘Een groenere branche’, is een praktisch hulpmiddel. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Wanda van Eck, Shutterstock Van den Berg deed het onderzoek ter afronding van zijn bacheloropleiding Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. “Doel was om in kaart te brengen waar leden van HISWARECRON behoefte aan hebben en welke kansen er liggen op het gebied van verduurzaming”, legt hij uit. “De branchevereniging wil deze behoeften en kansen gebruiken voor het maken van een strategisch plan.” Wetchecker Om te controleren aan welke duurzaamheidsregels je als ondernemer moet voldoen, heeft de rijksoverheid een ‘wetchecker 34 Recreactie | 07-2021 energiebesparing’ opgesteld. Deze is te vinden via www.rvo.nl (zoekterm: wetchecker). Stapsgewijs wordt zo gecontroleerd waar je als ondernemer aan dient te voldoen. Maar minstens zo belangrijk als het wat, is het hoe. En daarbij is het stappenplan van Nick van den Berg een goede leidraad. Het geeft aan welke generieke stappen een ondernemer kan doorlopen bij het verduurzamen van de onderneming. Dit stappenplan is getoetst bij experts in de sectoren (water)recreatie, jachtbouw en handel. Zet een stip op de horizon: waarom wil je verduurzamen? Waar ga je voor?

De eerste 3 stappen zijn gericht op de eigen onderneming: waarom wil je verduurzamen, wat zijn je prioriteiten en hoe ga je de verduurzaming praktisch aanpakken? Bij stap 4 is de blik gericht op de toeleveranciers: wat kunnen zij bijdragen? Bij stap 5 gaat het bovendien om je afnemers, de gasten. Hoe draag je je beleid op zo’n manier uit dat je ook hen stimuleert om duurzaam te gaan ondernemen? Stap 1: zet een stip op de horizon In hoeverre is het noodzakelijk of wenselijk om je onderneming te verduurzamen? Wat is je belang bij het verduurzamen? Gaat het om het voldoen aan regels of om een innerlijke drijfveer? Waar sta je voor? Wat wil je met jouw bedrijf? Welke doelgroep wil je nu en in de toekomst bedienen? Stap 2: prioriteiten stellen Als je de duurzame kansen in kaart hebt gebracht, kun je prioriteiten stellen en de focus bepalen. Welke maatregelen hebben het meeste effect? Waar ga je je als eerste op richten: bedrijfsvoering, producten en diensten, een ketenaanpak of de marketing? Stap 3: verankeren in het bedrijf Als de ambitie en focus helder zijn, kunnen de plannen haalbaar gemaakt worden. De plannen moeten technisch en economisch uitvoerbaar zijn (of worden gemaakt) en er moet draagvlak zijn: zowel bij je medewerkers en gasten, als bij gemeente en omwonenden. Hoe ga je duurzaamheid vermarkten en de resultaten meten? Kun je het alleen of biedt samenwerking met andere partijen een beter perspectief? Stap 4: duurzaam inkopen Inkoopbeslissingen maken een groot verschil, als het gaat om duurzaam ondernemen. Gebruik bij voorkeur lokale partijen. Liever groente van het veld van de buurman, dan uit Afrika of Israël. Houd naast de prijs van producten en diensten dus ook rekening met milieuaspecten bij het nemen van inkoopbeslissingen. Dan gaat het ook om circulariteit: kunnen de grondstoffen die zijn gebruikt bij het maken van het product, na afloop van de gebruikscyclus weer teruggewonnen en opnieuw gebruikt worden? Stap 5: duurzaamheid stimuleren Stimuleer je ketenpartners om ook duurzaam te gaan ondernemen. Dat zijn je toeleveranciers, maar ook je collega-ondernemers en je afnemers of gasten. Heel concreet voor een (water) recreatiebedrijf: maak het de gasten mogelijk om duurzaam verantwoorde keuzes te maken, zoals het scheiden van afval. Draagvlak Het stappenplan wordt een onderdeel van de campagne van HISWA-RECRON om de leden bewuster te maken van de mogelijkheden en kansen rond het thema duurzaamheid. Draagvlak voor verduurzaming kan bereikt worden door het vaststellen van een branche-brede visie in samenwerking met leden en kennispartners, adviseert Nick van den Berg in zijn onderzoek. “Betrek belanghebbenden bij de te varen koers”, vat hij samen. Daarbij geldt in zijn algemeenheid: het is goed om te starten met maatregelen die gemakkelijk toe te passen zijn of zichzelf snel terugverdienen. Zo kun je als ondernemer met een geringe inspanning een relatief grote verbeterslag maken. Ondernemers willen maar al te graag! Op basis van literatuuronderzoek, een ledenenquête en gesprekken met experts concludeert Van den Berg dat er in de onderzochte sectoren (water) recreatie, jachtbouw en -handel nog veel winst te behalen valt op het gebied van duurzaamheid. De ondernemers willen graag, maar vinden het lastig om duurzaam ondernemen in de praktijk te brengen. Bij ondernemers is vooral behoefte aan: • Best practices en quick wins • Toegang tot subsidies • Netwerk en community van ondernemers en experts • Specifieke kennis en informatie • Duurzaamheidskeurmerken: Green Key en Blauwe Vlag 07-2021 | Recreactie 35

Specialist in chalets, stacaravans & mobilhomes Kom op uw gemak de chalets beleven! Reina Chalets Showterrein Konneweg 6b 3234 KG Tinte +31 (0)181 727 030 info@reinachalets.nl reinachalets.nl

kennis delen De pop-up vergunning Pop-up camping bij Kijkduin Een vergunning voor een pop-up camping, pop-up glamping, pop-up drive-in bioscoop, pop-up picknick, pop-up terrastuin lijkt amper een probleem te zijn bij gemeenten. De pop-up initiatieven zijn ook een blijvertje, zo viel al te lezen in de Recreactie van september 2021. De ‘tijdelijkheid’ kan tot tien jaar duren. Tekst: Rosanne de Groot (Stellicher Advocaten) Foto: Lieke Esveldt Dit soort pop-up initiatieven zijn vaak in strijd met het bestemmingsplan. Wil je normaal gesproken iets realiseren dat niet strookt met het bestemmingsplan, dan staat je vaak een lang traject te wachten om de vereiste vergunningen en toestemmingen te krijgen. Hoe krijgen de ondernemers van de pop-up initiatieven dan toch zo snel zo’n vergunning? De oplossing is: een tijdelijke vergunning. Of mogen we zeggen: de pop-up vergunning? Hoe zit dat precies? Termijn Bestemmingsplannen zijn vaak jaren oud en houden geen rekening met nieuwe initiatieven. Wil je eens iets anders, dan duurt zo’n traject lang en wordt er in de tussentijd alweer een nieuw initiatief geboren. Dat frustreert vele ondernemers. Durf je initiatief daarom eens te koppelen aan een termijn. Het verkrijgen van een vergunning gaat dan vaak veel sneller, makkelijker en goedkoper. Volgens de zogenaamde ‘kruimellijst’ in artikel 4 lid 11 van Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor) kan er relatief snel en gemakkelijk een vergunning worden verleend voor ten hoogste tien jaar, voor een initiatief dat eigenlijk in strijd is met het bestemmingsplan. Deze vergunning kan overigens niet telkens opnieuw voor de duur van tien jaar worden verleend. Het moet aannemelijk zijn dat de activiteit na de in de vergunning gestelde termijn daadwerkelijk kan en zal worden beëindigd. Hou daar dus rekening mee bij de vergunningsaanvraag. Bedenk ook Durf je initiatief eens te koppelen aan een termijn welke termijn je zou willen hanteren. Hoe langer jij namelijk jouw initiatief in strijd met het bestemmingsplan wilt uitvoeren, hoe lastiger de beoordeling voor de gemeente zal zijn. Immers: hoe korter de termijn, hoe korter de nadelige effecten voor anderen duren. Aanvraag Wil je een aanvraag indienen, dan is het raadzaam om de (beleids)regels van de gemeente te checken en bij de aanvraag in ieder geval jouw eigen belang, het algemene belang en de belangen van anderen (bijv. omwonenden) bij het nieuwe initiatief te onderbouwen. Hoe dan ook biedt de tijdelijke vergunning kansen – ook als het bestemmingsplan een bepaalde activiteit niet toestaat. 07-2021 | Recreactie 37

vakinfo Duurzaam inkopen van kleininventaris Van servies tot bestek en kleine elektrische apparaten. De zogeheten klein-inventaris van een accommodatie bestaat al gauw uit zo’n 150 artikelen. Hoe koop je die artikelen zo duurzaam mogelijk in? Duurzaamheid gaat veel verder dan alleen maar kritisch kijken naar de manier waarop producten gemaakt zijn. Kies bijvoorbeeld artikelen die bij meerdere leveranciers te koop zijn. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Shutterstock Bij de inkoop van klein-inventaris spelen ook aspecten als vervoer, verpakking,robuustheid van materialen en trendgevoeligheid een belangrijke rol. We geven enkele tips die bij de inkoop van pas kunnen komen: - Kies een leverancier die beschikt over een breed en kwalitatief assortiment. Zo voorkom je shoppen bij een groot aantal kleine leveranciers, waardoor het aantal vervoersbewegingen toeneemt. Beperk het aantal leveranciers tot maximaal drie. Combineer ook zoveel mogelijk bestellingen bij je leverancier. - Werk samen met een leverancier die niet alle inventaris (zo’n 150 items) in bulk levert, maar één of twee dozen per accommodatie aflevert. Hiermee voorkom je aparte transportdoosjes voor alle items. Dit scheelt enorm in verpakkingsmateriaal en transport. - Kies artikelen die ook bij andere leveranciers te koop zijn. Zo voorkom je afhankelijkheid van één leverancier en hoef je bij een probleem met de leverancier je assortiment niet volledig te vervangen. Vermijd gebruikssporen Kwaliteit speelt een belangrijke rol. Kies artikelen die niet zo snel gebruikssporen vertonen. Een klassiek voorbeeld is de koekenpan. Effen coatings laten al snel zien of gasten in de pan iets hebben doorgesneden. Als je kiest voor een koekenpan met oneffen coating is dat niet zichtbaar. Hetzelfde geldt bij je keuze voor matrasbeschermers en hoeslakens: neem ook hier bij voorkeur een niet-effen patroon. - Voor de inkoop van glaswerk kies je het beste voor gehard glas. Het is net zo duurzaam, maar breekt veel minder snel dan niet-gehard glas. - Zorg ervoor dat je bestek vaatwasser-bestendig is. Het bestek moet daarvoor zijn gefabriceerd met de juiste verhouding in nikkel en staal. Het (te) snel vervangen van bestek is niet duurzaam. Kies niet voor trendy artikelen, want die moeten relatief snel worden vervangen Mijd de keuze voor trendartikelen. Daarmee voorkom je dat je artikelen snel moet vervangen. Als de trend voorbij is, kun je de modieuze borden niet meer per stuk vervangen en ben je gedwongen om een compleet nieuw servies te kopen. Met dank aan Marindex 07-2021 | Recreactie 39

productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Van tennisbaan naar sportfaciliteit Word je tennisbaan minder gebruikt? Dan is het wellicht tijd voor transformatie tot een sportfaciliteit. Na het reinigen van de tennisbanen wordt een ondergrond van EPDM-rubber gelegd, waarna de locatie kan worden voorzien van kleurrijke sportvelden. Deze kunnen op veel manieren worden ingericht. Bijvoorbeeld als pannaveld of voorzien van bootcamptoestellen en interactieve speel- en sporttoestellen. T: (0547) 28 94 10 I: www.yalp.nl Luxe havenlodge De havenlodge is zeer geschikt voor jachthavens met een recreatieve functie die aan toeristen accommodaties verhuren. De havenlodge beschikt onder meer over een luxe badkamer met douche, toilet, wastafel, designradiator en föhn. Verder is deze voorzien van een designkeuken en elektrische vloerverwarming. Havenlodges worden als een volwaardige boot geproduceerd en voldoen aan de richtlijnen van de Wet pleziervaartuigen. T: (085) 40 09 963 I: www.havenlodge.nl Groen licht Duurzame verlichting voor havens, camperplaatsen en recreatieparken. Dat kan met Groen Licht van Seijsener. Dit bedrijf maakt van gemaaide waterplanten, voorheen nutteloos maaisel, nu sfeervolle armaturen. Seijsener onderzoekt ook andere toepassingen van de gemaaide planten. T: (075) 68 10 611 I: www.seijsener.com Duurzame stofzuiger Met de ReFlo brengt Numatic in samenwerking met Marindex een energiezuinige stofzuiger op de markt met een heel laag wattage. Daarnaast is de stofzuiger geproduceerd van 75 procent gerecycled kunststof. De ReFlo heeft een zeer lange levensduur en verbruikt dertig procent minder energie dan een gewone stofzuiger. T: (0182) 51 15 11 I: www.marindex.nl 07-2021 | Recreactie 41

We hebben de toegangstechniek opnieuw uitgevonden Bezoekers van recreatieparken, jachthavens en camperplaatsen willen maximale gastvrijheid, geen wachtrijen en effi ciënte toegang tot de accommodaties en voorzieningen. Maar ook een vlotte verkeerscirculatie, soepel parkeren èn dat onbevoegden buiten de hekken blijven. Daarom introduceert Seijsener nu SenTrance, de meest vernieuwende toegangstechniek. SenTrance vormt de ogen, oren en rechterhand van de beheerders. Het koppelt de toegangscontrole aan het reserveringssysteem. Het stuurt de hardware aan zoals slagbomen, hekwerken, tourniquets, toegangsdeuren en verlichting. Ook op onbemande camperplaatsen. SenTrance herkent kentekens en verstrekt en leest pin- en barcodes en QRcodes. Met de handige app heeft u altijd het overzicht en kunt u meteen handelen. Zo houdt u meer tijd over voor de gastvrijheid van uw bezoekers. Seijsener heeft de toegangstechniek opnieuw uitgevonden. Ga maar genieten. info@seij sener.nl Tel. 075-6810 610 sentrance.nl Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

1 Online Touch

Index

Home