0

CAPHRI Care and Public Health Research Institute op één lijn 71 Alles is vergankelijk Vakgroep Huisartsgeneeskunde behoort tot de School CAPHRI van het MUMC+

Colofon Inhoudsopgave Oplage 2700 exemplaren Hoofd-/eindredactie Babette Doorn Redactieleden Jeroen Smeets, Eefje de Bont, Lisette Verheijen en Babette Doorn Doelgroep Huisartsen Limburg en Brabant, SO’s in Limburg, aios en alumni, afdelingen MUMC+ & overige relaties E-mail op1lijn@maastrichtuniversity.nl Deadline volgend nummer 1 maart 2023 Postadres Vakgroep HAG Universiteit Maastricht Postbus 616 6200 MD Maastricht Bezoekadres P. Debyeplein 1 6229 HA Maastricht Ontwerp/druk The Creative Hub – Maastricht University, UM-220109 Fotografie Kaftfoto + pagina 25: Felix Punt, www.felixpuntfotografie.nl Pagina 5: Frans Bosch Pagina 18: Loraine Bodewes Pagina 19: Philip Driessen Copyright © Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Algemeen Van de Redactie – Babette Doorn Van de voorzitter – Jean Muris Afgestudeerd! – Robert Willemsen Stellen zich voor Joyce de Loë, coördinator vakgroep Huisartsgeneeskunde Aimée Overhof, coördinator kwaliteit en communicatie Huisartsopleiding René Beaumont, SO-docent Ouderengeneeskunde Anouk Hermans, GW-docent Ouderengeneeskunde Lenneke Schols, SO-docent Ouderengeneeskunde Wesley Giorgi, promovendus Loraine Peters, onderzoeksmedewerker Ken Peeters, Promovendus Loïs Reichel, junior onderzoeker Rosanne Jonker, GW-docent huisartsopleiding Onderwijs Het coschap Huisartsgeneeskunde heeft een nieuw duo coördinatoren – Nora Paulke, Jelle Stoffers, Steffen Koopmans, Jesse Jansen Clinicus van het jaar – redactie Onderzoek Promotie: Infectie en sepsis in de acute zorgketen – Gideon Latten OOK en de Witte Raven. Recent ontstane buikklachten en vermoeidheid – Paul Höppener en Erik Stolper Digitaal interdisciplinair overleg. Gaat er bij u nog een belletje rinkelen? – Petra Buist, Carmen Hidding en Loïs Reichel Groene Gezonde Basisschool – Bo van Engelen Bestrijding van de obesitasepidemie – Loraine Peters Samen Beslissen in de huisartspraktijk bij patiënten met multimorbiditeit en beperkte gezondheidsvaardigheden – Ruben Sars Herstel na kanker in de huisartspraktijk – Michelle Smits WESP-en Ise van Oss – Negatieve jeugdervaringen en veerkracht Lotte van Loon – Innovaties in de ouderenzorg: ‘de juiste zorg op de juiste plek’ Matthijs Bosveld – Patiënt en mantelzorger aan het roer Mathijs Urlings – Effectiviteit van de ziekte-lastmeter voor patiënten met chronische aandoeningen Anne Blikman – Problemen in de GGZ voor adolescenten Made in Eindhoven & Maastricht Opleiding Ouderengeneeskunde De cirkel is eenmaal rond – Babette Doorn Biefstuk met frites – Nancy Lenaerts Huisartsopleiding De aios kiest voor het vak en niet voor de opleiding – Matthijs Limpens De drie curriculumcoördinatoren stellen zich voor – Ingrid van der Heijden, Hanneke Hamers en Merijn van de Laar Equilibre. Rubriek voor huisartsopleiders – Gaston Peek De anatomische les – Felix Punt Summercourse ‘De Duurzame Huisarts’ – Margarita Vossen Column: Dokterstranen – Jeroen Smeets Weten is eten – Hendrik-Jan Vunderink 10 jaar Aios – Opleiders voetbal Huisartsopleiding Maastricht - Gaston Peek 2 2 3 4 5 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8 9 10 11 12 13 13 14 15 15 16 16 17 17 18 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30 Moreel dilemma. Zorg aan migranten: wat is medisch noodzakelijk? – Nathalie Notermans 31

Van de redactie Alles is vergankelijk Ja, u ziet het goed: de kaft is géén stockfoto. Het beeld is bekend voor velen. De geportretteerden van deze anatomische les zijn lokale beroemdheden, stafmedewerkers van de Maastrichtse huisartsopleiding. Eén van hen is een fervent amateurfotograaf, Felix Punt, u ziet hem links onderaan in beeld. De liggende persoon met lendendoek is niemand minder dan huisartsdocent Niels Beurskens. Hij figureerde al eerder bij Huisartsopleiding Nederland in de campagne1 ‘welk type huisarts ben jij?’. En hij kreeg het label ‘de expert’ met als quote "Je zit in de frontlinie van de huisartsgeneeskunde. Zo hou je het fris en levendig". Ik zeg niets meer. Alles is vergankelijk. Wie ook vergankelijk zijn: basisartsen. Waar zijn ze? Het Nivel concludeerde, dat deze groep steeds langer wacht met in opleiding gaan. Vakgroepvoorzitter Jean Muris hoopt, dat door betere zichtbaarheid in de basisopleiding Geneeskunde deze artsen wat eerder en sneller voor een carrière als huisarts zullen kiezen. Ouderengeneeskunde vinden wij trouwens ook prima. Nog meer afgestudeerde artsen zijn de kaderhuisartsen Hart- en Vaatziekten. Docent Robert Willemsen slaagde er maar mooi in om in coronatijd een nieuwe tweejaarlijkse opleidingsgroep te starten. Proficiat! Alweer stellen veel nieuwe medewerkers zich aan u voor. Hier valt de vergankelijkheid mee, de aanwas is groter dan de (natuurlijke) uitstroom. Wel vergankelijk zijn onze WESP-en; iedere 18 weken wordt de zwerm ververst. Een deel zien we soms later terug als GEZP of aios. De opvolging bij de coördinatie van het coschap Huisartsgeneeskunde is een feit: Nora Paulke en Jelle Stoffers geven het stokje door aan Jesse Jansen en Steffen Koopmans. En meteen mocht het nieuwe duo de genomineerde huisartsen voor de jaarlijkse Pulse verkiezing van beste clinici uitpluizen. Veel updates uit onderzoeksland: nieuwe onderzoekers, zoals Ruben Sars, hopen op uw deelname aan een studie over samen beslissen. Digitale huisartsenzorg is een hot item binnen de vakgroep, er lopen verschillende studies op dit terrein. Eén van onze junioren, Loïs Reichel, schrijft over digitaal interdisciplinair overleg. De Gezonde Basisschool van de Toekomst kent een nieuwe spin-off: vergroening. Bo van Engelen vraagt of u meedoet met de UM-crowdfundingsactie. 1 https://www.huisartsopleiding.nl/huisarts-worden/beroep/de-expertniels-beurskens/ Nieuws over het reguliere Gezonde Basisschool project wordt beschreven door Loraine Peters: de interventies werken. Dit keer geen promotie van een medewerker, maar wel van een zeer naaste collega wiens begeleiding onder HAG viel: die van SEH-arts Gideon Latten over ‘Infectie en sepsis in de acute zorgketen’. Zoals gebruikelijk een update vanuit de Ouderengeneeskunde door ondergetekende. Daarnaast blikt Nancy Lenaerts vanuit haar positie als plaatsvervangend hoofd van de opleiding terug op de afgelopen tweeëneenhalf jaar. Tot slot de anatomische helden van de huisartsopleiding. Onze Nicolaes Tulp, alias hoofd Matthijs Limpens, opent dit katern met een frisse, hoopvolle blik richting toekomst. Onze Rembrandt, Felix Punt, geeft duiding aan het stemmige beeld op de kaft. Onze chirurgijns heten cuco’s, van curriculumcoördinatoren. Er is voorgesorteerd op het naderende afscheid van Gerrie Waagenaar. Ingrid van der Heijden, Hanneke Hamers en Merijn van de Laar doen alvast een boekje open. Wie al langer duurzaam bezig is, is aios Margarita Tukker, of op het moment van verschijnen huisarts Margarita Vossen. Van duurzaam naar Planetary health. Activisme stuit soms op weerstand, maar ‘zo doen we het nu eenmaal’ is niet langer een antwoord. Wordt als (toekomstig) huisarts onderdeel van de oplossing. Eindelijk werd er weer gevoetbald tussen aios en opleiders, vooral dankzij de vasthoudendheid van Gaston Peek. Zijn andere artikel gaat over de opleiders tweedaagse in Heeze met als thema seksuele gezondheid. Helaas stopt Gaston als opleiderscoördinator. De praktijk roept. Verder een ontroerende ‘Dokterstranen’ van Jeroen Smeets. Over vergankelijk gesproken. Nathalie Notermans schreef enkele dagen voor de bevalling van haar tweede kind een actueel moreel dilemma. Helaas konden enkele vaste schrijvers deze keer hun deadline niet halen, qua stukjes dan. Om de boel wat op te fleuren, haalde ik een oudgediende van zijn vergankelijkheid terug: Hendrik Jan Vunderink. Waar zouden we zijn zonder ‘weten is eten’? Zeker nu het cholesterolverhaal niet (b)lijkt te kloppen. Een betere kerstgedachte kunnen we ons niet wensen! Fijne feestdagen en een goede jaarwisseling gewenst, Babette Doorn 3 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Van de voorzitter Waar blijven de basisartsen? DOOR JEAN MURIS, VOORZITTER VAKGROEP HUISARTSGENEESKUNDE UM In onze vergrijzende samenleving leven we langer en hebben we steeds meer en complexere zorg nodig. Tegelijkertijd neemt personeelsschaarste in de zorg toe. Het aantal moeilijk vervulbare vacatures groeit en zorgmedewerkers zeggen vaker hun baan op. Werkplezier en vakmanschap van zorgprofessionals staan onder druk. Regeldruk, administratieve lasten en hoge verwachtingen vanuit de samenleving zorgen voor werkdruk en stress. Ook moeten zorgmedewerkers rekening houden met veranderende verwachtingen van toezichthouders, financiers en politiek. Het is zaak dat we op zoek gaan naar een manier waarop zorgmedewerkers hun professionele expertise en ervaring nog beter kunnen inzetten. Ook vraagt de krappe arbeidsmarkt om een andere omgang met onze zorgvraag. Hoe willen we samenleven en hoe krijgt ‘zorgen’ daarin een plaats? Wat kunnen basisartsen doen in dit complexe vraagstuk, vraag ik me af. Deze week kwam een Nivel-rapport met cijfers over die basisartsen. Het aantal basisartsen dat in opleiding tot geneeskundig specialist wil maar daarmee nog niet is begonnen, is de laatste jaren sterk toegenomen. Dit zogeheten opleidingsreservoir groeide naar meer dan 7.500 in 2022. In dezelfde periode is de gemiddelde tijd tussen artsexamen en start vervolgopleiding gestegen van 26,8 maanden in 2009 naar 42 maanden (3,5 jaar) anno dit jaar. Een belangrijk gegeven is dat het totaalaantal basisartsen vanaf 2009 is gestegen van ruim 18.000 naar 26.330. Een toename van ruim 45%. Het werkloosheidspercentage onder basisartsen is relatief laag: 2%. De groei van het opleidingsreservoir en de toename van de tijd tussen artsexamen en start vervolgopleiding is zorgwekkend. Het is een bewijs van een onevenwichtige verhouding tussen het aantal basisartsen dat in opleiding wil en het aantal beschikbare opleidingsplekken. Uiteindelijk stijgt hierdoor de gemiddelde leeftijd dat een geregistreerde geneeskundig specialist de arbeidsmarkt betreedt en is de periode van productieve arbeid steeds korter. De vraag is dan waar de basisartsen in die 42 maanden verblijven. Worden ze aangetrokken door aniosschappen intra- en extramuraal? Leidt dit dan tot voldoende opvolgers in de praktijk? Voer voor nader onderzoek maar mijns inziens ook een pleidooi voor nog meer zichtbaarheid van onze vakgroep in het basiscurriculum. Een lichtpuntje las ik nog wel in het rapport: huisartsgeneeskunde is een van de populaire vervolgopleidingen. Referentie https://capaciteitsorgaan.nl/nivel-rapport-loopbanen-enloopbaanwensen-van-basisartsen/ Ouderengeneeskunde in de eerste lijn J.W.M. Muris, J.M.G.A. Schols, J. Collet, D.J.A. Janssen https://www.bsl.nl/shop/ ouderengeneeskunde-in-deeerste-lijn-9789036828345 4 4 4

2de uitgave 2022 Persbericht Afgestudeerd! DOOR ROBERT WILLEMSEN, HUISARTSDOCENT Vrijdag 11 november 2022 zijn 13 kaderhuisartsen Harten Vaatziekten afgestudeerd aan de Universiteit van Maastricht! De huisartsen kregen het specialistische diploma uitgereikt in Theaterhotel de Oranjerie in Roermond. Het diploma volgt na een 20 maanden durende opleiding aan de universiteit. Daarmee is de kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten nog meer gespecialiseerd en kan hij/zij in een vroeg stadium patiënten helpen of doorverwijzen en andere huisartsen helpen met advies en bijscholing. Wat is een kaderhuisarts hart- en vaatziekten (HVZ)? Een kaderhuisarts HVZ is een specialist die ook huisarts is. Hij/zij kan hiermee de eigen patiënten beter helpen. Ook helpt hij/zij andere huisartsen en zorginstellingen met specialistische kennis. Dat kan in de regio zijn, maar ook landelijk. Hoeveel kaderhuisartsen HVZ zijn er in Nederland? Volgens de website van het CHBB, het college voor huisartsen met bijzondere bekwaamheden, zijn er 62 kaderhuisartsen HVZ geregistreerd. Nu dus nog 13 erbij! V.l.n.r. Art Smits, Marjolein Hermanides, Sharif Khatibi, Martijn Ruigewaard, Robert Willemsen (coördinator), Jaap-Jan Rijn, Marieke van den Ham, Diane van der Kubbe, Suzanne Hundscheid, Anne To Bodeus, Sabine Käyser, Karen Konings (coördinator), Marije Veerman, Saskia van Gestel, Margot Vanaeken. Waarom is een kaderhuisarts belangrijk? Een kaderhuisarts helpt mee om de kwaliteit van de huisartsenzorg goed te houden en te verbeteren. Dat is belangrijk omdat huisartsen vaak de eerste persoon zijn waar mensen met hun gezondheidsvragen en -klachten naar toe gaan. Het is belangrijk dat de kaderhuisarts bekendheid geniet bij collega huisartsen om op verzoek laagdrempelig advies en nascholing te kunnen geven. Het delen van kennis en hulp aan elkaar houdt de eerstelijnszorg mogelijk en boeiend en het geheel aan zorg betaalbaar. In 2020 waren er 233.808 ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten. Hieronder valt een hartaanval, beroerte, hartfalen en boezemfibrilleren. In Nederland zijn hart- en vaatziekten de tweede doodsoorzaak. Er sterven elke dag gemiddeld 50 mannen en 50 vrouwen aan hart- en vaatziekten.1 Door vroege herkenning van risicofactoren en goede behandeling door leefstijladvies en soms met medicijnen, kunnen we ziekte en sterfte door hart- en vaatziekten verminderen. 1 Cijfers Hartstichting 5 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Welkom! Nieuwe collega's stellen zich voor Joyce de Loë Coördinator vakgroep Huisartsgeneeskunde Mijn naam is Joyce de Loë en ik werk sinds november 2021 bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde. Het eerste jaar heb ik gewerkt als management office assistant voor Trudy van der Weijden, Onno van Schayck, researchschool CaRe en het PINCOR-project. Per 1 december word ik aangesteld voor de rol van Ellen Breevoort die eind dit jaar met pensioen gaat en jarenlang de coördinator Bedrijfsvoering is geweest van de vakgroep. In deze nieuwe rol zal ik me richten op ondersteuning in uitvoering van het beleid, de organisatie van het ondersteunend personeel en zal ik fungeren als aanspreekpunt voor personele zaken. Samen met mijn man Charles, dochters (Josephine en Charlotte 17 jaar, Catharina 15 jaar, Ghislaine 14 jaar, Alix 12 jaar) en onze hond Nena woon ik in Maastricht. Naast mijn werk voor HAG werk ik ook nog voor het Limburgs Jeugd Symfonie Orkest als orkestmanager/bestuursondersteuner. Mijn vrije tijd breng ik graag door met mijn familie. Ik kijk uit naar een fijne samenwerking en nog meer mensen van de vakgroep te ontmoeten! Aimée Overhof Coördinator Kwaliteit en Communicatie Huisartsopleiding Mijn naam is Aimée Overhof en ik ben in oktober begonnen als coördinator kwaliteit en communicatie bij de huisartsopleiding. Ik zal me bezighouden met het kwaliteitsbeleid van de opleiding en de interne- en externe communicatie. Ik heb een Master Health Humanities behaald aan de universiteit van Tilburg. Tot voorkort heb ik bij het MUMC+ gewerkt als stafadviseur kwaliteit en veiligheid. Ook heb ik 6 6 6 bij Studium Generale als communicatiemedewerker gewerkt. Ik vind het een mooie kans om de ervaring uit mijn vorige functies te combineren binnen mijn nieuwe baan bij de huisartsopleiding. Ik woon in hartje Valkenburg met mijn vriend en onze kat. In mijn vrije tijd ben ik graag buiten, maar ik hou ook van een goed boek, een mooi concert of een leuke serie. Hopelijk tot snel! René Beaumont Specialist Ouderengeneeskunde docent René Beaumont is de naam, sinds 1 juli werkzaam als SO-docent bij de Specialist Ouderengeneeskunde opleiding in Maastricht, specifiek voor de module palliatieve zorg. Drie dagen in de week werk ik voor de Zorggroep in Roermond, voornamelijk op Hospice de Ark. Mijn geneeskundeopleiding heb ik doorlopen aan de Katholieke Universiteit van Leuven en de specialisatie rondde ik af in Nijmegen. Op dit moment volg ik nog de kaderopleiding palliatieve zorg tot juni 2023. Daarnaast ben ik actief in de lokale politiek als gemeenteraadslid en fractievoorzitter van CDA-Beek en al ruim 30 jaar betrokken bij de handbalvereniging in Beek. In de resterende vrije tijd ben ik graag buiten in de tuin bezig en sta ik graag in de keuken. Sinds de coronapandemie zijn we begonnen met een eigen moestuintje en al doende leert men, wat het wel en niet goed doet in de Limburgse klei. Nog vragen over? Aarzel niet ze te stellen. Dit kan per mail, brief, postduif of rooksignalen.

2de uitgave 2022 Anouk Hermans GW docent Wesley Giorgi Promovendus Mijn naam is Anouk Hermans en ik ben per 1 juli gestart als GW docent in jaar 3 van de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Naast deze baan werk ik als GZ-psycholoog bij Novicare. Hier ben ik zowel binnen psychogeriatrische en somatische afdelingen als in de eerstelijn werkzaam. Daarnaast geef ik verschillende scholingen, ben ik betrokken als ambassadeur en trainer bij DEDICATED (Desired Dementia Care Towards End of Life), een project wat gericht is op het verbeteren van de palliatieve zorg bij mensen met dementie en bied ik werkbegeleiding en supervisie aan masterpsychologen en PIOGs (Psycholoog In Opleiding tot GZ-psycholoog). Ik ben 36 jaar, heb twee dochters (Tess en Hannah) en woon samen met hen en mijn man Jeroen in Geleen. In mijn vrije tijd onderneem ik veel leuke dingen met mijn gezin en vriendinnen, zoals een dagje pretpark, naar de binnenspeeltuin en etentjes. Ook kan ik genieten van het kijken naar een serie en ga ik twee keer per week naar Zumba. Ik kijk uit naar een fijne samenwerking. Lenneke Schols Specialist Ouderengeneeskunde docent Vanaf begin September hebben jullie mij wellicht al gezien op vrijdagen, als docent in het eerste jaar van de opleiding tot Specialist Ouderengeneeskunde. Oorspronkelijk ben ik in Leiden afgestudeerd, in 1988. In de bijna 35 jaar daarna heb ik gewerkt in de jeugdgezondheidszorg, in de geestelijke gezondheidszorg, in het paramedisch onderwijs en vanaf 2013 in de ouderengeneeskunde. Mijn eigen stethoscoop hangt sinds het voorjaar in de wilgen, vanwege behoefte aan prepensioen, invulling van het grootouderschap en tijd nemen om de opleiding tot edelsmid te voltooien. Met veel plezier zet ik me in voor de groep gemotiveerde artsen die de uitdaging zijn aangegaan om zich te ontwikkelen tot specialisten in de Ouderengeneeskunde. Het zet m`n brein ‘aan’ en is voor mij een ontzettend leuke manier om betrokken te blijven bij ons vak. Misschien leuk om te weten: ik hou van pelgrimeren op de fiets. Samen met Ed (mijn echtgenoot) zijn we in 2017 naar Santiago de Compostella gereisd, in 2019 naar Rome en volgend jaar hopen we Trondheim te bereiken. Voor sommigen onder jullie een bekend gezicht voor anderen een nieuwe kennismaking. Wesley Giorgi is mijn naam en onlangs gestart als promovendus, binnen de onderzoeksgroep ‘interprofessioneel opleiden en samenwerken’. Het aanleren van interprofessionele samenwerkingscompetenties van de AIOShuisartsgeneeskunde is het onderwerp waar ik mij in vast heb gebeten. Ik hoop verder te kunnen groeien in mijn competenties en leuke herinneringen met jullie te maken. Mijn thuisbasis is al jaren Maastricht, waar ik de opleiding Arts Klinisch-Onderzoeker heb mogen voltooien. In het mooie Maastricht woon ik samen met mijn verloofde en wandel ik graag door het stadspark of ben ik in de sportschool te vinden. “A healthy body is a healthy mind”. Bij zonnig weer word ik verleid tot de terrassen en bij koude ben ik te vinden op de bank met Netflix. Verder spreek ik geregeld af met vrienden of hang ik ‘Ome Wesley’ uit voor mijn 3 neefjes. Ook vermaak ik mijzelf met webdesign, automatisering en het maken van applicaties. Gepaste digitalisering van zorg en educatie met al zijn voor- en nadelen is dan ook in mijn ogen de toekomst. Ik sta altijd open om te sparren over gezondheidszorg, educatie en informatietechnologie onder het genot van een cappuccino! Loraine Peters Onderzoeksmedewerker Mijn naam is Loraine Peters, 21 jaar oud en ik ben sinds 1 september werkzaam als onderzoeksmedewerker bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde in Maastricht. De komende tijd zal ik Marla Hahnraths en Bo van Engelen ondersteunen in de projecten ‘Gezonde Kindcentra van de Toekomst’ en ‘Groene Gezonde Basisschool van de Toekomst’. Afgelopen juli heb ik de Bachelor Biomedische Wetenschappen aan de Universiteit Maastricht succesvol afgerond en momenteel heb ik een tussenjaar. Tijdens mijn afstudeerstage heb ik al mogen werken met de data van de ‘Gezonde Basisschool van de Toekomst’ en mee mogen helpen met het verzamelen van nieuwe data voor het ‘Gezonde Kindcentra van de Toekomst’ project. In mijn vrije tijd vind ik het gezellig om met familie en vrienden te borrelen of leuke dingen te ondernemen. Daarnaast ben ik actief in de paardensport en vind ik het leuk om te reizen. 7 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Ken Peeters Promovendus Mijn naam is Ken, ben 27 jaar en inmiddels alweer meer dan een jaar werkzaam als promovendus bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde. Onder het motto ‘beter laat dan nooit’ stel ik me graag nog even voor. Als promovendus evalueer ik het e-meedenkconsult, een elektronische consultatie die ingezet wordt door huisartsen in de Mijnstreek-regio, waarbij zij aan een specialist van het Zuyderland Medisch Centrum kunnen vragen om mee te denken. Dit project is een samenwerking tussen de vakgroep Huisartsgeneeskunde, de transmurale organisatie MCC Omnes en het Zuyderland Medisch Centrum. Dit doe ik onder begeleiding van Jochen Cals (HAG), Dennis Muris (MCC Omnes) en Mariëlle Krekels (Zuyderland MC). Verder ben ik ook PhD-vertegenwoordiger namens CAPHRI. Ik heb de Master Biomedische Technologie aan de Technische Universiteit in Eindhoven afgerond. Na enkele jaren in Eindhoven en Stockholm gewoond te hebben, woon ik nu in Sittard, waar ik ook geboren en getogen ben. Ik vind het leuk om naar concerten te gaan, Formule 1 te kijken met vrienden of te koken (althans, een poging tot). Verder ben ik regelmatig op een klimmuur, op de tribune bij Fortuna Sittard, of zelf op het voetbalveld te vinden. Loïs Reichel Junior onderzoeker Mijn naam is Loïs Reichel en ik ben 23 jaar oud. Ik heb vorig jaar mijn master afgerond aan de Universiteit Maastricht en ben sinds maart werkzaam als junior onderzoeker bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde (HAG). Ik ben betrokken bij het project over digitale interdisciplinaire overlegvormen, onder begeleiding van Jesse Jansen en Jochen Cals. Dit project is in samenwerking met de universiteiten van Groningen en Nijmegen, waarbij wij (UM) twee werkpakketten op ons zullen nemen. Ik zal de komende jaren in kaart gaan brengen welke digitale platformen, die huisartsen gebruiken om een specialist te consulteren, er in Nederland beschikbaar zijn. Het andere werkpakket wordt nog gevormd, maar heeft betrekking op de invloed van digitaal interdisciplinair overleg op het samen beslissen tussen huisarts en patiënt. Naast deze nieuwe uitdaging houd ik erg van lekker eten, nieuwe plekken ontdekken en kickboksen! Rosanne Jonker GW-docent huisartsopleiding Mijn naam is Rosanne Jonker en ik ben per 1 september gestart als gedragswetenschapper in het acute blok van de huisartsopleiding in Eindhoven. Ik ben geboren en opgegroeid in Leiden, studeerde in Groningen en woon nu, samen met mijn man en zoon, in Sint-Michielsgestel, vlakbij Den Bosch. Mijn man en ik zijn beide geen oorspronkelijke Brabanders, maar voelen ons er toch erg thuis! Met een zoontje van 2 is het nogal eens zoeken naar vrije tijd, maar als ik die gevonden heb doe ik graag aan yoga, kruip ik achter de naaimachine, of houd ik me bezig met muziek. In de vakanties maak ik graag mooie reizen met mijn gezin. Ik ben GZ-psycholoog en momenteel werk ik bij de GGZinstelling Pro Persona, in Tiel. Ik behandel daar cliënten met diverse psychische stoornissen binnen de Specialistische GGZ. Ik vind mijn werk als psycholoog erg mooi en bijzonder en hoop dat ook uit te kunnen dragen binnen de huisartsopleiding. Ik kijk er daarnaast naar uit om me verder te ontwikkelen als docent. Clinicus van het jaar verkiezing De genomineerde huisartsen Net als voorgaande jaren organiseert de Mastercommissie van Pulse weer de clinicus van het jaar verkiezing. De lopende verkiezing is die over het jaar 2021-2022. Vooralsnog staat de uitreiking gepland op 16 februari 2022. In de categorie beste werkplekbegeleider van het coschap 8 8 8 Huisartsgeneeskunde zijn de genomineerden (in willekeurige volgorde): • Nicole Haselager-Wolfs, praktijk Stramproy-Ell • Wouter Bekhuis, praktijk 't Heelhuis in Helmond • Ester Klaassen, praktijk Oirsbeek

2de uitgave 2022 Een nieuwe herfst, een nieuw geluid Het coschap Huisartsgeneeskunde heeft een nieuw duo coördinatoren DOOR NORA PAULKE, JELLE STOFFERS, STEFFEN KOOPMANS, JESSE JANSEN Sinds 1 september van dit jaar heeft de stage Huisartsgeneeskunde in het coschap ‘Huisartsgeneeskunde en Sociale Geneeskunde’ een nieuw duo coördinatoren, Jesse Jansen en Steffen Koopmans. Een goede gelegenheid om terug te blikken en vooruit te kijken, samen met het vorige koppel, Nora Paulke en Jelle Stoffers. Hoe ziet het Maastrichtse coschap Huisartsgeneeskunde eruit? De stage Huisartsgeneeskunde (acht weken) vormt met de stage Sociale Geneeskunde (vier weken) het coschap ‘Huisartsgeneeskunde en Sociale Geneeskunde’. Masterstudenten Geneeskunde zijn vier dagen per week op hun stageplek, onder de hoede van een ‘werkplekbegeleider’. Ze volgen daarnaast één dag per week onderwijs in Maastricht (‘terugkomdag’), begeleid door twee facultaire begeleiders: een huisarts en een sociaal geneeskundige. Iedere maand starten er twee terugkomdaggroepen van 15 studenten. Per academisch jaar dient er voor 360 studenten een stageplek gevonden te worden. Daarvoor is Lilian Aarts verantwoordelijk, samen met Anouk Heuts. Marlies Noevers en Linda Schilder ondersteunen het hele proces en zijn het primaire aanspreekpunt voor studenten. Nora en Jelle, waarom geen tweede termijn van drie jaar? Nora legt uit: “Na ruim negen jaar onderwijs te hebben gegeven gecombineerd met werken als waarnemend huisarts, ga ik me vestigen als praktijkhouder. Als coördinator heb ik drie uitdagende, leerzame en inspirerende jaren gehad. De functie is echter te belangrijk en omvangrijk om ‘erbij’ te kunnen blijven doen. Maar mijn onderwijshart blijft kloppen; ik ga met veel plezier aan de slag in een opleidingspraktijk.“ Jelle vult aan: “Vanwege de job van coschapcoördinator was ik drie jaar geleden juist gestopt met praktiseren. Toen Nora me vertelde dat ze ermee ging stoppen, vond ik dat jammer, want we waren een goed op elkaar ingespeeld team. Dit voorjaar kreeg ik onvoorziene gezondheidsproblemen, die me deden besluiten een dag per week minder te gaan werken en het traject naar mijn pensionering over twee jaar met één jaar in te korten. Ik wilde niet beginnen aan een driejarige taak waarvan ik maar één jaar zou invullen. Mijn andere taken zet ik voort.” Hoe kijken jullie terug op de afgelopen jaren? Nora: “Door de coronapandemie was het een intensieve periode. Niet alleen voor ons, maar ook voor onze collega’s in het veld, alle docenten en studenten. Aanvankelijk werden de stages stopgezet door de faculteit, maar het facultaire onderwijs ging door. Dat moest worden omgezet naar online onderwijs. Toen de studenten weer naar hun stageplekken mochten, moest dat veilig gebeuren voor studenten, patiënten en opleiders. Bovendien moesten er inhaalstages georganiseerd worden. Dat is allemaal goed gelukt, dankzij de inzet en flexibiliteit van velen in de Limburgse en Brabantse huisartspraktijken en hier in Maastricht.” Jelle is het met Nora eens: “Ja, een enorme prestatie, waarvoor we iedereen nogmaals hartelijk willen bedanken. Zoals gezegd, vind ik dat Nora en ik een goed team vormden: onze persoonlijkheden verschilden en overlapten precies goed. Steffen Koopmans Jesse Jansen 9 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Ook qua expertise vulden we elkaar mooi aan.” Nora voegt toe: “En we hadden het geluk dat Miriam Janssen, onze ervaren collega van Sociale Geneeskunde, die de structuur van het coschap goed kende, als rots in de branding fungeerde.” Jelle: “Verder zijn Nora en ik erin geslaagd om de huisartsgeneeskundige programmaonderdelen beter te verdelen over de gehele coschapperiode.” Nora beaamt dit: “Ja, en in de Introductiedagen hebben we het college ‘Zo werkt de huisartsenzorg’ - gegeven door Suzanne Klarenbeek, huisarts te Elsloo – ingevoerd; dat is goed ontvangen door de studenten.” Welke ontwikkelingen spelen er momenteel in het coschap? Jelle: “Onze huisartsgeneeskundige stageplekken worden door studenten gemiddeld op alle facetten met meer dan een ‘8’ gewaardeerd, met ‘leerzaamheid’ al jaren als uitschieter met scores van 8.5 of meer. We hopen dat de huisartsenpraktijken in de regio zich open blijven stellen voor coassistenten; eigenlijk hopen we dat nog méér praktijken dat zullen doen.” Nora: “Wat het onderwijs betreft, zal dit jaar een beperkte curriculumherziening - vanwege het nieuwe ‘Raamplan 2020’ - zijn beslag krijgen. Dat zal in 2023-2024 overigens tot weinig praktische en inhoudelijke wijzigingen leiden, omdat ons coschap al goed past bij het nieuwe Raamplan.” Nora en Jelle, hebben jullie nog tips voor Jesse en Steffen, jullie opvolgers? Jelle: “Nou, enerzijds zal je de taken moeten verdelen. Nora en ik hebben dat vrij pragmatisch gedaan, op basis van aanwezigheid, expertise en interesse. Anderzijds is het ook goed dingen samen te doen, zoals het spreken met studenten of het bezoeken van collega’s in hun praktijk. En vooral deze gesprekken ook met elkaar na te bespreken. Je leert ervan en het verslag voor de student of de collega wordt er beter van.” Nora bevestigt dit: “Zelfs als je een gesprek in je eentje voert, is het leerzaam even te sparren met je duo-partner.” Jelle heeft nog een tip: “Ik zou Jesse en Steffen ook adviseren het contact met de studenten uit de stageplanningsgroep te koesteren. Wij hebben heel veel aan hun ideeën en bijdragen gehad.” Over naar het nieuwe duo coördinatoren, Jesse Jansen en Steffen Koopmans. Wie is Jesse? “Ik ben gezondheidspsycholoog en ik heb 11 jaar bij de Universiteit van Sydney gewerkt. Inmiddels ben ik alweer meer dan drie jaar Universitair Hoofddocent bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde in Maastricht. Ik woon in Maastricht samen met mijn man en onze drie kinderen en ben vaak hardlopend te vinden in de velden, bossen en heuvels in de omgeving. Mijn onderzoek richt zich op medische besliskunde en samen beslissen in de huisartsenpraktijk. Hoe verwerken patiënten en huisartsen gezondheidsinformatie – zoals diagnostische uitslagen of voorkeuren van de patiënt – bij hun besluitvorming? Mijn onderwijsrollen van de afgelopen jaren waren vooral uitvoerend: communicatieonderwijs in 10 10 10 het basiscurriculum Geneeskunde en programma’s in het terugkomdagonderwijs van het coschap Huisartsgeneeskunde en de GEZP. Het coördinatorschap is een nieuwe uitdaging, die ik met veel nieuwsgierigheid aanga.” En wie is Steffen? “Ik ben al 28 jaar parttime huisarts in Wijlre. Ik ben kaderhuisarts Astma/COPD en ook SCEN-arts. Ik ben in 2000 begonnen als ‘huisarts-begeleider’ bij het coschap, dat toen nog ‘Praktisch Medisch Onderwijs Huisartsgeneeskunde’ (PMOH) heette. Ik heb ook CORE-onderwijs (consultvoering) gegeven. Afgelopen jaren heb ik mij beziggehouden met de ‘Master in Medicine’ (MaMed), het Engelstalige coschap ‘Family Medicine’ voor Saoedische studenten. Toen dat in 2021 stopte kwam deze oudgediende terug bij het coschap Huisartsgeneeskunde als facultair begeleider.” Steffen, jij kent het coschap van binnenuit. Hoe kijk jij tegen je nieuwe rol aan? “Ik heb er veel zin in om de komende drie jaar met Jesse nieuwe wegen te bewandelen. In het kader van de beperkte curriculumherziening heeft de faculteit de wens uitgesproken om meer ouderengeneeskunde in de Maastrichtse Master te realiseren. Binnen ons terugkomdagprogramma komt dat thema in verschillende onderdelen aan bod en Sociale Geneeskunde biedt stages Ouderengeneeskunde aan. We willen het vorig jaar gestarte overleg met Nanda Wolfs graag voortzetten. Ik vind wel dat er niet beknibbeld mag worden op de stage Huisartsgeneeskunde: acht weken is echt het minimum! Tenslotte zou ik het scholingsprogramma voor onze huisartsopleiders graag verder ontwikkelen.” Jesse, voor jou is het coschap vrijwel onontgonnen terrein. Wat is jouw perspectief? “Toen ik voor de zomervakantie ‘ja’ zei tegen deze rol, vertelden Nora en Jelle mij dat het een goedlopend coschap is. Nu, een paar maanden verder, ervaar ik dat zelf ook zo. Door het harde werken van Marlies, Linda, Lilian en Anouk loopt alles op rolletjes. En inhoudelijk staat het coschap als een huis. Ons terugkomdagonderwijs sluit goed aan bij het ‘Raamplan 2020’. We zullen wat accenten anders leggen en meer aandacht besteden aan digitale innovaties, maar verder hoeft er niet zoveel te veranderen. Vanzelfsprekend zullen Steffen en ik - samen met onze planningsgroep en de studentvertegenwoordigers - vinger aan de pols houden en de kwaliteit van het coschap bewaken. Feedback van studenten, opleiders en facultaire begeleiders is daarvoor essentieel. Ik wil voor hen dan ook laagdrempelig beschikbaar zijn.” Contact Coschapcoördinatoren Huisartsgeneeskunde: coordinator-stagehag@maastrichtuniversity.nl Secretariaat: coschap-werkplek-hag@maastrichtuniversity.nl

Promotie Infectie en sepsis in de acute zorgketen DOOR GIDEON LATTEN, SEH-ARTS EN PROMOVENDUS Stelling: “Zelfs in afwezigheid van een goede diagnostische test voor sepsis valt er aan het verwijsgedrag van Nederlandse huisartsen voor deze patiënten weinig te verbeteren.” Op vrijdag 16 september verdedigde ik met veel plezier mijn proefschrift getiteld ‘Infection and sepsis in the Dutch acute care chain: opportunities for optimisation of care’. Samen met promotoren Jochen Cals en Jean Muris en copromotor Patricia Stassen bestudeerde ik wat er met patiënten met een ernstige infectie gebeurt in de acute zorgketen en of daar kansen liggen om de zorg te verbeteren. Hoewel mensen niet pas ziek worden op de drempel van het ziekenhuis, vindt het overgrote deel van wetenschappelijk onderzoek naar ernstige infecties en sepsis binnen ziekenhuizen plaats. Wij besloten de onderbelichte acute zorgketen vanuit verschillende perspectieven te bestuderen en delen hierbij graag onze bevindingen. Ziek Uit ons onderzoek blijkt, dat 80% van de patiënten die op de spoedeisende hulp (SEH) komt met een infectie, door een huisarts verwezen is. Van hen werd 60% met de ambulance vervoerd naar de SEH. Gemiddeld hadden zij al drie dagen klachten en een derde kreeg antibiotica voorgeschreven. Er gebeurt dus al een heleboel vóór het SEH-bezoek. Je kan je afvragen of in die fase niet meer gezondheidswinst te behalen is dan in de ziekenhuisfase waarop nu primair de focus ligt. Koorts Het eerstelijnsperspectief bestudeerden wij door prospectief 108 patiënten met koorts op de huisartsenpost te includeren. We onderzochten welke vitale waarden huisartsen maten, of er sprake was van een niet-pluisgevoel en welke patiënten naar de SEH verwezen werden. Om een volledig beeld te krijgen van de patiënten maten studenten de missende vitale waarden alsnog. Bij 1 op de 5 patiënten maten huisartsen alle vitale waarden en 1 op de 3 patiënten veroorzaakte een niet-pluisgevoel. Hoewel de ademfrequentie veruit het minst vaak gemeten werd (1:3), was deze wel geassocieerd met verwijzing, net als een verhoogde temperatuur, een afwijkend bewustzijn en een nietpluisgevoel. Van de verwezen patiënten werd 90% opgenomen in het ziekenhuis, terwijl 1 op de 7 niet verwezen patiënten alsnog binnen een week in het ziekenhuis opgenomen werd. Communicatie Binnen de acute zorgketen is goede communicatie onontbeerlijk. Wij onderzochten hoe vaak het woord ‘sepsis’ binnen de acute zorgketen gedocumenteerd werd en hoe vaak er uit de overdrachten een gevoel van urgentie naar voren kwam. Dit bleek bij 20% van de patiënten met een mogelijke sepsis zo te zijn. Zorgverleners waren het verrassend vaak niet met elkaar eens over wélke patiënt mogelijk sepsis had; in slechts 4% van de gevallen werd door alle betrokken zorgverleners sepsis gedocumenteerd. Vitale waarden Vitale waarden zijn essentieel zijn voor de vaststelling van een sepsis. In een observationele studie concludeerden wij dat één meting niet alles zegt. Na binnenkomst op de SEH veranderen in 50% van de patiënten de vitale waarden (vaak de ademfrequentie) dusdanig dat dit effect had op de vigerende klinische beslisregels voor sepsis. Het is waarschijnlijk dat deze variatie prehospitaal ook optreedt, wat een gedeelte van de variatie in documentatie van sepsis zou kunnen verklaren. Ademfrequentie De ademfrequentie is beroemd en berucht. Belangrijk, maar zelden gemeten. Via het tonen van video’s aan zorgverleners stelden we vast, dat het handmatig meten van de ademfrequentie suboptimaal gebeurt, met een duidelijk effect op klinische beslisregels. Het lijkt verstandig het gebruik van niet-invasieve meetinstrumenten voor de ademfrequentie te onderzoeken, waarbij het niet uitgesloten is dat (semi-)continue metingen in de toekomst van meerwaarde blijken te zijn. Zijn we klaar? Nee. We zijn zeker nog niet klaar. Dit proefschrift laat wel zien dat het zich waarschijnlijk loont om meer tijd en energie te steken in het evalueren en optimaliseren van de acute zorgketen, aangezien daar veel meer lijkt te gebeuren dan we tot nu toe gedacht hebben. Het proefschrift is terug te vinden via https://www.publicatieonline.nl/publicaties/gideon-latten/. 11 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Onuitstaanbaar Onverklaarde Klachten Recent ontstane buikklachten en vermoeidheid DOOR PAUL HÖPPENER EN ERIK STOLPER1 ONVERKLAARDE BUIKPIJN AANVALLEN bij een jonge man John is een 30 jaar oude magazijnbediende, die al meer dan een jaar bekend is met sporadische aanvallen van een of 2 dagen hevige stekende buikpijn, de ene keer in de onderbuik, dan net onder zijn navel. Het is een stekende, snijdende pijn, tijdens zo’n aanval kan hij nauwelijks bewegen; de pijn is niet te verdragen. Tijdens de aanvallen heeft hij geen koorts, wel heeft hij dan vaak ook wat opgezwollen handen en voeten met een niet jeukend erytheem. Na een aanval is hij klachtenvrij en voelt zich weer enkele maanden helemaal goed. John is een wat asthene, lange man die voorheen nooit klachten had en een sportief leven leidt als actief lid van het eerste elftal van de plaatselijke voetbalclub. Voorheen kwam hij nooit bij de huisarts. Zijn huisarts heeft hem al verschillende keren tijdens zo’n aanval gezien en uitgebreid onderzocht. Palpatie van de buik is dan niet mogelijk vanwege de pijnreactie. Bij palpatie buiten de aanvallen is de buik niet pijnlijk en zijn er geen abnormale weerstanden te voelen. Omdat deze aanvallen telkens terugkomen na een paar maanden verwijst de huisarts hem naar de MDL-arts in het lokale ziekenhuis. Daar wordt uitgebreid diagnostiek gedaan. Algemeen lichamelijk onderzoek, gastroscopie, coloscopie, CTscan van de buik, ontlastingsonderzoek en bloedonderzoek (CRP, leverfunctie en bloedbeeld) zijn allen niet afwijkend. Nu zich in het laatste jaar weer acht aanvallen hebben voorgedaan, kan de huisarts het niet uitstaan dat ze nog steeds niet tot een diagnose kan komen. Dit is een ziektebeeld dat ze nooit eerder heeft gezien. Ze neemt het dossier nog eens goed door en gaat zoeken op internet. Dat levert meteen een waarschijnlijke diagnose op. Weet u welke? Mail naar op1lijn@maastrichtuniversity.nl 1 deze casus is elders gepubliceerd en door ons bewerkt. In de volgende editie vermelden we de auteur 12 12 12 Oedeem en erytheem De Witte Raven Groep is een werkgroep van huisartsen, opgericht in 2016, die zich richt op het zoeken naar de oorzaak van Onuitstaanbaar Onverklaarde Klachten (OOK), in de veronderstelling dat het kan gaan om een zeldzame ziekte of een zeldzaam verschijnsel. Verwijzing van casuïstiek loopt via de eigen huisarts. De Witte Raven hebben een eigen zoekstrategie ontwikkeld en maken gebruik van 4 zoekmachines. Naast het uitzoeken van casuïstiek richt de Witte Raven werkgroep zich op het nascholen van huisartsen en het delen van hun kennis. Voor meer informatie en voor aanmelding van een casus of aanvraag van een nascholing voor huisartsen kijk op onze website: www.witteraven.org.

Digitaal interdisciplinair overleg Gaat er bij u nog een belletje rinkelen? DOOR PETRA BUIST, CARMEN HIDDING EN LOÏS REICHEL, JUNIORONDERZOEKERS Loïs Reichel Substitutie van zorg speelt een steeds grotere rol in ons huidige zorgsysteem. Om de werkdruk op de huisarts iets te verbeteren, ontstaan steeds meer digitale initiatieven zoals videoconsulten waarbij de patiënt zelf een consult kan inplannen. Ons onderzoek richt zich op digitale overlegvormen die asynchrone communicatie tussen huisarts en medisch specialist mogelijk maakt. Dit noemen we digitaal interdisciplinair overleg. Deze platformen, zoals teledermatologie, worden al een tijd gebruikt, maar wetenschappelijk bewijs over het effect is schaars. Ons doel is om meer inzicht te krijgen in de voor- en nadelen van de verschillende typen. Samenwerking Dit project is in samenwerking met de Universiteit van Groningen en Radboud UMC in Nijmegen. We zullen ons vooral richten op: 1. Het in kaart brengen van de beschikbare digitale platformen in Nederland 2. De belangrijkste uitkomstmaten van het gebruik ervan (vanuit verschillende stakeholders) 3. Het vergelijken van verschillende methoden om het effect op de zorgkosten te meten 4. De invloed ervan op samen beslissen tussen huisarts en patiënt 5. Inzicht in welke typen digitale platformen worden gebruikt bij verschillende klinische vragen en/of problemen. In totaal is voor dit project drie jaar uitgetrokken. Er is een continue samenwerking tussen de drie universiteiten/ ziekenhuizen. Interesse Zoals gezegd omvat dit onderzoek verschillende werkpakketten. We zullen in de loop van dit onderzoek ook interviews houden met o.a. huisartsen, medisch specialisten en patiënten. Mocht u vragen hebben of willen deelnemen, neem dan contact op via de onderzoeker in Maastricht: lois.reichel@maastrichtuniversity.nl. UM-crowdfunding Groene Gezonde Basisschool DOOR BO VAN ENGELEN, PROMOVENDUS Het vormen van gezonde leefgewoonten begint al op jonge leeftijd. De basisschool kan een belangrijke rol kan spelen in het stimuleren van een gezonde leefstijl bij kinderen. Zo kan een groen schoolplein ervoor zorgen dat kinderen meer bewegen, beter in hun vel zitten en kunnen concentreren. In het project de Groene Gezonde Basisschool werken de Universiteit Maastricht en de Universiteit Hasselt samen om schoolpleinen groener te maken om een gezonde ontwikkeling van alle kinderen te bevorderen. Waarom een Groene Gezonde Basisschool? Eerdere studies hebben aangetoond dat groene schoolpleinrenovaties direct leiden tot positieve veranderingen in fysieke activiteit en sociaal gedrag. Het is zeer waarschijnlijk dat de interventie-effecten van de Gezonde Basisschool van de Toekomst en de vergroening elkaar versterken. 13 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Groene schoolpleinen kunnen inspirerende leer- en leefomgevingen zijn. Ook zijn er aanwijzingen dat groen de schoolprestaties van kinderen kan stimuleren. In een pilotstudie worden de effecten van groene schoolpleinrenovaties op het fysieke en mentale welbevinden en de cognitieve prestaties van basisschoolleerlingen onderzocht. Dit kan leiden tot groene evolutie van de Gezonde Basisschool van de Toekomst interventie. Wat is een Groene Gezonde Basisschool? Het project 'de Groene Gezonde Basisschool' heeft als doel het vergroenen van schoolpleinen op basisscholen. Het ontwerp bevat natuurlijke elementen en veel biodiversiteit om een parkachtige omgeving te creëren, dit in tegenstelling tot de op asfalt gebaseerde speelplaatsen. De Groene Gezonde Basisschool is een uitbreiding van de projecten ‘Gezonde Basisschool van de Toekomst’ en ‘Gezonde Kindcentra van de toekomst’. Deze projecten lieten kinderen kennismaken met gezonde voeding en meer lichamelijke beweging. Daarnaast werd aandacht besteed aan voldoende ontspanning, rust en samenwerking en maatschappelijke betrokkenheid. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn wetenschappelijk geanalyseerd en tonen aan dat de combinatie van gezonde voeding en voldoende lichamelijke beweging een significante daling van het BMI kan opleveren. Bestrijding van de obesitasepidemie DOOR LORAINE PETERS, ONDERZOEKSMEDEWERKER Onlangs werd het artikel ‘Bestrijding van de obesitasepidemie met een schoolgebonden interventie: Langetermijneffecten van de Gezonde Basisschool van de Toekomst’ gepubliceerd. Deze studie onderzocht de vierjarige effecten van de Gezonde Basisschool van de Toekomst (GBT) op de Body Mass Index z-score (BMIz) van kinderen, en op de buikomtrek, eetgedrag en beweeggedrag. Eerdere artikelen beschreven al kleine gunstige effecten van de GBT op de Body Mass Index (BMI) en het eet- en beweeggedrag van kinderen. Mogelijk geeft de BMI alleen geen juist beeld van de effecten van beweeginterventies, aangezien lichaamsbeweging de vetvrije massa kan vergroten zonder dat de BMI (in even grote mate) verandert. Daarom was er behoefte aan onderzoeken met zowel indirecte als directe uitkomstmaten van gewicht en buikvet. Vooral de aanwezigheid van buikvet is een belangrijke voorspeller van diabetes en hart- en vaatziekten. Uit de 4-jaars analyse blijkt dat zowel de volledige als gedeeltelijke GBT-interventies leiden tot significante 14 14 14 veranderingen in de BMIz van kinderen vergeleken met kinderen in controlescholen. Ook de buikomtrek veranderde gunstig bij zowel de volledige als gedeeltelijke GBTinterventie. Op scholen waar de volledige interventie is ingezet, werden significante veranderingen getoond in bijna alle voedingsgedragingen op korte termijn, terwijl op lange termijn vooral de consumptie van water en zuivelproducten significant verschilde met controlescholen. Dit effect kan van groot maatschappelijk belang zijn, aangezien de consumptie van suikerhoudende dranken gekoppeld wordt aan de overmatige gewichtstoename. Deze resultaten duiden erop dat de huidige interventies op scholen effectief zijn in het tegenhouden van ongunstige veranderingen in lichaamssamenstelling, zowel op korte als lange termijn. Het volledige Engelstalige artikel is te lezen op: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0272291 Onderzoek In deze pilotstudie werkt de Universiteit Maastricht nauw samen met de Universiteit Hasselt. De onderzoekers op beide universiteiten zullen elk één interventie- en één controleschool rekruteren en op dezelfde wijze metingen uitvoeren bij kinderen. Geef voor… een gezonde en groene generatie! De leefstijl van onze jonge generatie wordt steeds ongezonder: 15% van de Nederlandse kinderen heeft overgewicht, met alle gevolgen van dien. Het bijzondere programma De Gezonde Basisschool van de Toekomst leert kinderen gezonde leefgewoontes op het gebied van beweging en voeding. Voor een verdere verduurzaming wordt er gekeken naar de effecten van vergroening op scholen. Wilt u bijdragen aan het verbeteren van de (mentale) gezondheid en schoolprestaties van onze jonge generatie? Kijk dan op www.umcrowd.nl/project/geef-vooreen-gezonde-groene-generatie Voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met Bo van Engelen, b.vanengelen@maastrichtuniversity.nl.

Huisartsen gezocht Samen beslissen in de huisartsenpraktijk DOOR RUBEN SARS, PROMOVENDUS Huisartsen gezocht voor nieuw onderzoek Onderzoekers van de Universiteit Maastricht en het Nivel richten zich in nieuw onderzoek specifiek op patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden én multimorbiditeit. Voor veel patiënten is het belangrijk dat zij betrokken worden bij keuzes over de gezondheid. Dit geldt juist ook voor kwetsbare patiënten in complexe zorgsituaties, blijkt uit onderzoek. Wat is het probleem? Het begrijpen van informatie over medische of zorgopties is lastig voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Ze hebben daarnaast ook moeite met het uiten van wat zij zelf belangrijk vinden. Wat bieden wij? Wij onderzoeken hoe het beslissingsproces verloopt in gesprekken tussen huisartsen en deze patiënten, en hoe beide partijen deze gesprekken ervaren. Hiermee brengen wij verbeterpunten en behoeftes in kaart, om zo handvatten te bieden om het beslissingsproces te faciliteren en optimaliseren. Hierdoor wordt samen beslissen effectiever, makkelijker en leuker voor zowel u als huisarts als voor uw patiënten. Wat houdt meedoen in? Ons onderzoek is zo ingericht dat we zo min mogelijk van uw tijd vragen. We zijn op één dag in uw praktijk om het onderzoek uit te voeren. We nemen deze dag uw consulten met drie patiënten uit deze patiëntengroep op. Na het consult krijgt u een korte vragenlijst van 2 minuten over het consult. Aan uw patiënt stellen wij buiten uw spreekkamer nog wat vragen over het gesprek. Daarnaast komen we vooraf bij uw praktijk langs om de details van uw deelname te bespreken en hoe we u en uw praktijk optimaal kunnen ondersteunen om de onderzoeksdag soepel te laten verlopen. Meer weten of meedoen? Wilt u meer weten over het onderzoek, heeft u interesse om deel te nemen of heeft u vragen over het onderzoek? Neem dan contact op met Ruben Sars: ruben.sars@maastrichtuniversity.nl of 06-22098583. Herstel na kanker in de huisartspraktijk: doet u mee? Voormalig kankerpatiënten krijgen na behandeling vaak restklachten. Zij hebben behoefte aan begeleiding bij herstel. In dit project bieden we huisartsen een werkwijze om gepaste ondersteuning te bieden zonder dat het veel tijd kost. In het onderzoek kunnen huisartsen en praktijkondersteuners gebruik maken van een evidence based eHealth programma gericht op herstel na kanker. Patiënten gaan aan de slag met leefstijlverandering en veelvoorkomende klachten na kanker. U wordt bij deelname via loting ingedeeld in de experimentele- of controlegroep. De experimentele groep gaat het eHealth programma gebruiken om patiënten te begeleiden. De interventie bestaat uit twee regulier declareerbare consulten bij de huisarts of praktijkondersteuner. Hierin bespreekt u de voortgang van de patiënt in het programma en de eventuele problemen bij het implementeren van leefstijlverandering. De patiënten werken zelfstandig met het eHealth programma waarin feedback op hun zelfmanagement is ingebouwd. Huisartsen of praktijkondersteuners in de controlegroep zullen patiënten includeren die normale huisartsenzorg krijgen. De patiënten in de controlegroep vullen digitale vragenlijsten in. Na een jaar worden de patiënten uit de controlegroep ook op het digitale zelfhulpprogramma gewezen. Na de interventieperiode wordt bij alle patiënten een biomedische meting afgenomen. Per praktijk zoeken we 10 patiënten. Onkostenvergoeding is beschikbaar. U kunt vanaf nu instromen tot augustus 2023. Meedoen? Mail herstelnakanker@ou.nl of bel 045-5762384. 15 op één lijn 71

2de uitgave 2022 1 e uitgave 2014 WESP-student Ise van Oss Negatieve jeugdervaringen en veerkracht BEGELEIDERS: LISETTE WALBEEHM-HOL, CHRISTIAN HOEBE, PETRA PASMANS & JAMIU BUSARI Vraagstelling Het is bekend dat het doormaken van negatieve jeugdervaringen (ook wel Adverse Childhood Experiences, ACEs) geassocieerd wordt met negatieve gezondheidsuitkomsten op latere leeftijd. Wij onderzochten wat de prevalentie is van ACEs in de populatie van een huisartsenpraktijk. Tevens hebben we gekeken naar de samenhang tussen de blootstelling aan ACEs en de huidige veerkracht. Studiedesign Voor ons onderzoek werd een online vragenlijst uitgestuurd naar alle volwassen patiënten in de huisartsenpraktijk. 515 deelnemers vulden de vragenlijst in die het aantal doorgemaakte ACEs en de veerkracht in kaart bracht. Primair resultaat en conclusie 53% van de deelnemers heeft één of meer ACEs meegemaakt en 22% zelfs vier of meer. Vrouwen, deelnemers jonger dan 65 jaar en deelnemers met een lager jaarinkomen of opleidingsniveau blijken vaker te zijn blootgesteld aan vier of meer ACEs. Ook wordt een associatie gezien tussen blootstelling aan meer ACEs in het verleden en verminderde veerkracht. WESP-student Lotte van Loon Innovaties in de ouderenzorg: ‘de juiste zorg op de juiste plek’ BEGELEIDERS: ANNA HUIZING EN FRANK AMORY (ZIO – ZORG IN ONTWIKKELING) Vraagstelling Vanwege vergrijzing en stijgende zorgkosten staat ‘de juiste zorg op de juiste plek’ centraal in ouderenzorg. Om huisartsen hierin te ondersteunen werd de multidisciplinaire videoconsultatie ouderenzorg opgezet. In deze studie werd het verwijsproces en de kwaliteit hiervan in Maastricht-Heuvelland, samen met ervaringen en behoeften van zorgverleners met betrekking tot de videoconsultatie, onderzocht. Studiedesign Proces- en effectevaluatie met een mixed methods design, bestaande uit een analyse van Tipp verwijsdata, een enquête onder huisartsen (n=33) en semigestructureerde interviews met huisartsen (n=7) en professionals (n=5) uit de ouderenzorg. Primair resultaat en conclusie Huisartsen zijn tevreden met het verwijsproces, maar er zijn veel partijen betrokken en niet elke huisarts heeft overzicht. Multidisciplinaire consultatie wordt als helpend gezien voor ‘de juiste zorg op de juiste plek’, alleen het is nog zoeken naar een aanpak die voor iedereen passend en waardevol is. Communicatie tussen eerste en tweede lijn omtrent de zorg voor ouderen is hierbij belangrijk. 16 16 op één lijn 71

2de uitgave 2022 WESP-student Matthijs Bosveld Patiënt en mantelzorger aan het roer BEGELEIDERS: LOES VAN BOKHOVEN, WALTHER VAN MOOK EN HELEN MERTENS Ervaringen van patiënt en mantelzorger met zelfmanagementondersteuning door het Maastricht UMC+ Vraagstelling Wat zijn de ervaringen met de zelfmanagementondersteuning aangeboden door het Maastricht UMC+ in de vorm van de Academie voor Patiënt en Mantelzorger door de ogen van deelnemende patiënten en mantelzorgers? Studiedesign Exploratief, kwalitatief onderzoek waarin er individuele interviews zijn afgenomen bij zowel patiënten (N=13) als mantelzorgers (N=5) die deelgenomen hebben aan de zelfmanagementondersteuning aan de hand van een semigestructureerde vragenlijst. Primair resultaat en conclusie Patiënten en mantelzorgers vertellen dat zij ervaren hebben meer kennis te hebben opgedaan en erkend worden als partner in zorg, leidend tot toegenomen vertrouwen in eigen kunnen. Tot slot onderstrepen de deelnemers aan het onderzoek dat de zelfmanagementondersteuning impact heeft op hun dagelijks leven: het voorkomt wachten op de thuiszorg, maar kan ook leiden tot extra (tijd)belasting. WESP-student Mathijs Urlings Effectiviteit van de ziektelastmeter voor patiënten met chronische aandoeningen BEGELEIDERS: ANNERIKA GIDDING-SLOK EN ESTHER BOUDEWIJNS (PHD) Vraagstelling Wat is de effectiviteit van de ziektelastmeter bij patiënten met COPD, astma, diabetes type 2 en/of hartfalen uitgedrukt middels de Patient Assessment of Chronic Illness Care (PACIC) en EuroQol-5D-5L (EQ-5D-5L), in vergelijking met reguliere zorg na 6, 12 en 18 maanden? Studiedesign De studie heeft een pragmatisch geclusterd quasiexperimenteel design, met twee armen, namelijk de interventiegroep (ziektelastmeter) en een controlegroep (reguliere zorg). Primair resultaat en conclusie Na 6 maanden werd in de interventiegroep een significante verbetering bij 3 van de 6 domeinen (goal setting, patient activation en decision support) bij de PACIC-vragenlijst gevonden. Na 12 en 18 maanden was geen significante verbetering gevonden. De resultaten van de EQ-5D-5L toonde geen significante verbeteringen na 6, 12 en 18 maanden bij alle domeinen. 17 17 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 WESP-student Anne Blikman Problemen in de GGZ voor adolescenten BEGELEIDER: MARK SPIGT Vraagstelling Mentale problemen zijn een groot probleem onder adolescenten, het is daarom belangrijk dat zij goede geestelijke gezondheidszorg kunnen krijgen. Met dit onderzoek wilden wij problemen rondom de GGZ voor adolescenten in de eerste lijn in kaart brengen en ideeën vormen voor toekomstige interventies om die problemen aan te pakken. Studiedesign Voor deze kwalitatieve studie hebben we een humancentered design gebruikt. Er werden semigestructureerde interviews en focusgroepen uitgevoerd met huisartsen, praktijkondersteuners ggz (jeugd) en jongvolwassenen. Voor de analyses werd ‘grounded theory’ gebruikt. Primair resultaat en conclusie Gevonden barrières werden onderverdeeld in vier hoofdthema’s: de organisatie van zorg, de connectie tussen de eerste en tweede lijn, stigma en de adolescent. Peersupportgroepen, betere nazorg en communicatie, zijn interventies die de GGZ voor adolescenten kunnen verbeteren. Meer onderzoek naar interventies is hard nodig. Made in Eindhoven 22 maart 2022, v.l.n.r.: Janieke Geerling, Irene Nieuwesteeg, Tim Smeijsters, Annemieke van Dijk, Iris Kurcaba, Stijn Daalderop, Annabel van Nistelrooij, Mirthe Hurks en Ilse van der Heijden. 18 18 18

2de uitgave 2022 Made in Maastricht 6 september 2022, v.l.n.r.: Sofie Asselberghs, Eric Fonseca Wald, Joep Walraven, Karlijn Kostongs, Lieke van Riel, Thomas Vanbrabant, Stephanie Renkens. 13 september 2022, v.l.n.r.: Aline Slijpen, Vico Leeters, July Kroeg, Mathijs Peeters en Laura Evers Uiterst link staat Celine Tummers (HAB), Uiterst rechts staat Sandrine Tuerlinckx (GW-docent) 19 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Opleiding (tot specialist) Ouderengeneeskunde De cirkel is nu eenmaal rond DOOR BABETTE DOORN, PROJECTMANAGER Jaar 3 gestart In september 2022 ging voor het eerst ons derde jaar van de opleiding van start. De nieuwe docenten in dat jaar, Anouk Hermans en René Beaumont, stellen zich elders in het blad voor. Een nieuw jaar is altijd spannend omdat dan het gemaakte onderwijs voor de eerste keer ‘geconsumeerd’ wordt. Naast vaste onderdelen uit het landelijk opleidingsplan, zijn ook extra modules specifiek voor Maastricht gemaakt. Dit zijn de modules Eerste Lijn en Competentie Plus. Deze modules dienen door alle derdejaars gevolgd te worden, dus ook door aios met vrijstellingen. Jaar 1 Naast nieuwe docenten zagen we ook nieuwe eerstejaars aios. Naast allerlei praktische zaken en de Startclass Spoed in de opstartfase, hadden we begin september een gezellige kennismakingsdag met docenten, aios en opleiders jaar 1 in Van der Valk Maastricht. In jaar 1 is een nieuwe docent gestart die zich elders in het blad voorstelt: Lenneke Schols. Vertrouwenspersoon Met ingang van dit academisch jaar hebben we een onafhankelijke, externe vertrouwenspersoon voor aios: dr. Kim van de Kant van de MUMC Academy. Zij heeft al veel ervaring als vertrouwenspersoon met a(n)ios in de tweede lijn. Afstuderen De allereerste twee aios van deze opleiding zijn per 1 maart 2023 klaar als specialist ouderengeneeskunde: Lucienne Spaans en Shanly Seferina. De feestelijke afsluiting is op 17 maart 2023. Team De opleiding groeit en de staf groeit mee. Op het eind van het academisch jaar, in juli, houden we altijd een teamdag met een Teambuildingselement en een inhoudelijk deel. Dit jaar bestond het inhoudelijk deel uit een curriculumscan van de opleiding. Mooi en nuttig om met docenten uit alle jaren en OBP over de jaargrenzen heen te kijken. Op het moment van schrijven zijn cumulatief ruim 30 aios in opleiding in Maastricht. Opleiders Vier keer per jaar organiseert de opleiding een afstemmingsdag voor opleiders. Opleiders worden onder 20 20 20 andere ‘bijgepraat’ door het instituut en ze hebben met de specifieke jaardocenten een programma. Daarnaast is er intervisie voor opleiders en een themadeel voor de hele groep. In november staat ‘diensten’ en ‘grensoverschrijdend gedrag’ op de agenda. Wetenschapslijn Hoogleraar Daisy Janssen houdt op 2 december 2022 haar inaugurele rede. Zij is hoofddocent wetenschap voor de Opleiding Ouderengeneeskunde en geeft in alle jaren EBM-onderwijs. Daarnaast is zij ook zeer actief binnen de basisopleiding. Goed om te zien dat steeds meer studenten een wetenschapsstage (WESP) in de Ouderengeneeskunde ambiëren. Basiscurriculum In de basisopleiding Geneeskunde timmert SO-docent Nanda Wolfs stevig aan de weg. Er liggen grote uitdagingen om de ouderengeneeskunde in het coschap uit te breiden tot een vast onderdeel. En wat voor de huisartsgeneeskunde opgaat, geldt ook voor de ouderengeneeskunde. Vroege zichtbaarheid als specialisme is noodzakelijk om het vak op de kaart te zetten, met een eigen coschap als ultieme doel. Vandaar dat Nanda Wolfs Deel je praktijkkennis met studenten Geneeskunde en maak ze enthousiast over ons vak! Word docent ouderengeneeskunde! Nanda Wolfs Coördinator onderwijs Ouderengeneeskunde Basiscurriculum Geneeskunde Interesse? Neem dan contact op met: fhml-ouderengen@maastrichtuniversity.nl

2de uitgave 2022 op zoek is naar een collega SO, een enthousiast maatje met affiniteit voor onderwijs. Ondanks dat er nu een tekort aan SO’s is en niet ingevulde opleidingsplekken zijn, vragen we tóch aan SO’s om een tandje bij te zetten door deel te nemen aan het onderwijs in/voor Maastricht, werkplekbegeleiding en/of de vervolgopleiding. In ruil daarvoor krijg je er als SO (naast accreditatiepunten) veel werkplezier voor terug en op termijn nieuwe collega’s en opvolgers. Kwaliteitsbeleid Het landelijke kwaliteitssysteem van de opleiding Ouderengeneeskunde METIS, is omgewerkt naar dezelfde indeling als het kwaliteitssysteem van de Huisartsopleiding (GEAR). De instituten GERION (Amsterdam), Groningen en Maastricht gaan een pilot starten om elkaar onderling te visiteren. Werving Naast het werven van docenten, is het werven van studenten en aios een doorlopende activiteit. Anios in de ouderengeneeskunde kiezen soms voor de vervolgopleiding tot SO, maar ook voor de huisartsopleiding. Deze basisartsen zijn veelal in beeld bij onze vakgroep. Daarnaast zien we steeds vaker carrièreswitchers die zich als medisch specialist wensen om te scholen tot SO of huisarts. De aiosmix binnen de groepen is didactisch prettig. Solliciteren Vanaf 14 februari tot 14 april kan via SOON gesolliciteerd worden voor de start in september 2023. Opleiding Ouderengeneeskunde Biefstuk met frites DOOR NANCY LENAERTS, PLAATSVERVANGEND HOOFD OPLEIDING Als plaatsvervangend hoofd van de opleiding Ouderengeneeskunde van Maastricht mag ik het stokje van Mariëlle van der Velden overnemen om terug te blikken. Bijna tweeënhalf jaar ben ik nu onderdeel van het team Oudergeneeskunde. Na enkele jaren als docent aan de vervolgopleiding in Nijmegen te hebben gewerkt, was het voor mij een logische overstap naar het Maastrichtse. De visie ‘voor en door de regio’ past helemaal bij mijn toekomstplaatje waar we met de Ouderengeneeskunde naar toe moeten. Niet denken in hokjes en je laten begrenzen door muren van de instelling, maar samen met de collega’s in de regio medische zorg voor kwetsbare ouderen leveren die nodig is, los van het gebouw of de instelling. En zo staan we ook in het opleiden, samen met docenten, opleiders en instellingen zorgen we dat de aios een individueel opleidingsplan heeft wat past bij zijn of haar leertraject, waarmee echt het maximale uit de opleiding kan worden gehaald. Dat betekent dat je ook af en toe buiten kaders moeten durven denken en doen, maar dat levert hele mooie resultaten op. Trots kijk ik terug op wat we tot nu toe met het hele team hebben bereikt. Er staat een volledig derdejaars curriculum, het is ons gelukt om voldoende stageplekken te creëren en ook de instroom van aios verloopt naar verwachting. In maart is de feestelijke afsluiting voor de allereerste twee Specialisten Ouderengeneeskunde die opgeleid zijn in Maastricht: een fantastische mijlpaal! En natuurlijk gaat het opstarten van zo’n nieuwe opleiding een beetje met vallen en opstaan. Maar daar leren we alleen maar van en worden we beter van. Ik houd me binnen de opleiding onder andere bezig met werven en visiteren van stageplekken, de ontwikkeling van het curriculum, het onderwijs en de gastdocenten voor het derde jaar, regelen van het kwaliteitsbeleid en verder alle voorkomende klussen en activiteiten. De dynamiek, het onvoorspelbare en het bouwen aan iets nieuws ligt me erg en geeft me veel energie en voldoening. Ook ik ben voor de vergelijking met een gerecht1 bij mijn wederhelft te rade gegaan. ‘Biefstuk. Lekker stukje rood vlees, niet te veel poespas, what you see is what you get’. Daar herken ik me wel in. En dan doe ik er zelf de frites bij; niet de verstandige keuze, maar wel heel lekker en tevens een beetje uit de band springen en oog voor het plezier in het leven, dat past ook bij mij. Met die eigenschappen ga ik me ook de komende tijd weer inzetten om voor onze aios een opleiding te bieden waar ze met plezier en tevredenheid op terug blikken en die hen klaarstoomt om als Specialist Ouderengeneeskunde in onze regio aan de slag te gaan. 1 In editie 70 schreef het hoofd Mariëlle van der Velden over een heidag waar aan haar gevraagd werd welk gerecht haar het beste omschreef 21 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Uit het hoofd De aios kiest voor het vak en niet voor de opleiding DOOR MATTHIJS LIMPENS, HOOFD HUISARTSOPLEIDING MAASTRICHT Deze uitspraak lijkt misschien vanzelfsprekend. De recente cijfers van de aanmeldingen doen dit ook vermoeden. Na onze landelijke acties, waarin de huisartsen aandacht vroegen voor de tekorten van personeel en de werkdruk, is een daling in de aanmeldingen zichtbaar. De laatste sollicitatieronde voor de landelijke opleidingsplaatsen huisartsopleiding viel immers in deze actieweek. Het beeld dat toen in de media geschetst werd, was een ontevreden en overbelaste beroepsgroep. De aanmeldingen voor de opleiding zijn al jaren stabiel en schommelen rond de 500 per ronde. Deze keer was er een duidelijke dip: maar 400 geïnteresseerden solliciteerden naar een opleidingsplek. De grote vraag blijft, is dit tijdelijk of een trend? Opvallend is wel de groeiende groep artsen die overstapt vanuit een eerder gekozen specialisme. De werving van nieuwe aios wordt landelijk actief vormgegeven door Huisartsopleiding Nederland. De huisartsopleiding groeit al jaren, in 2010 werden 620 aios opgeleid, in 2022 zijn dat er 850. Het aantal aanmeldingen blijft echter stabiel. De uitstroom van de basisopleiding is de laatste jaren met 2500 basisartsen ook stabiel. Zo’n 32% van alle startende aios in een medische vervolgopleiding begint bij een van de huisartsopleidingen. Verder groeien betekent dat een grotere groep (basis)artsen zich zal moeten gaan interesseren voor ons vak. Hier speelt een aantal dilemma’s. Van alle aios start ongeveer de helft in een opleiding buiten het ziekenhuis. Vrijwel al deze opleidingen kampen met tekorten. Op 29 september presenteerde de SBOH in samenwerking met de ArgumentenFabriek ‘Leren en werken in de zorg, vier scenario’s voor hoogopgeleide zorgprofessionals in 2032’. Het bijgaand pers bericht was alarmerend. ‘De SBOH waarschuwt voor een ernstig tekort aan artsen buiten het ziekenhuis, lagere instroom in vervolgopleidingen vraagt om gezamenlijke aanpak’. Daarnaast is er een groeiende groep basisartsen die niet als agnios of aios werkt. Hoe groot deze groep precies is en wat deze basisartsen nu doen, is onduidelijk. Onderzoek hiernaar is nodig, maar zonder gegevens uit het BIG-register is dit vrijwel ondoenlijk. AVG-richtlijnen zijn hier spelbreker. De beeldvorming van de arts bij beginnende studenten geneeskunde wordt al ver voor de studie gevormd. De 22 22 22 dokter is een medisch specialist. Beeldbepalend zijn Dr. Gregory House uit de gelijknamige serie ‘House’ en in ‘Grey’s Anatomy’ speelt Meredith Grey, een assistent chirurgie in het fictieve Seattle Grace Hospital, een belangrijke rol. Ook de eerste indrukken in de basisopleiding zijn vooral ziekenhuis georiënteerd. Uit een recent Rotterdams onderzoek blijkt dat slechts 22% van alle eerstejaars studenten een carrière als huisarts overweegt. Het aanzien van de huisarts binnen het medisch domein achten ze laag, de maatschappelijke status van huisarts achten ze wel hoog. Aan het eind van de opleiding is dat ongeveer 70% (niet uitsluitend als eerste keuze). Het coschap huisartsgeneeskunde is de beste reclame, de invloed van social media is laag (3 tot 4%), maar de invloed van familie en vrienden is aanzienlijk (25%). De beeldvorming van ons vak kan beter. Ondanks jarenlange goede inzet van collega’s in het basiscurriculum lijkt hier nog winst te behalen. Een terugkeer van het programma ‘Oriëntatie in de eerste lijn’ is misschien een interessante optie. Ook de beroepsgroep in zijn geheel kan bijdragen aan voldoende aanwas van aios in opleiding tot huisarts. Vooral in het basistraject. Er is altijd vraag naar docenten en tutoren in de basisopleiding en het aantal coassistentplekken kan nog omhoog. Goede rolmodellen in deze fase van de opleiding zijn cruciaal voor de keuze van jonge collega’s. Na een periode van het terecht vragen van aandacht voor onze zorgen is het ook weer tijd om te laten zien wat ons vak óók is. Ons werk is inhoudelijk interessant, veelzijdig, afwisselend en dynamisch. Als huisarts heb je regie over de inhoud van het werk, de manier waarop je werkt en hoe je praktijk georganiseerd is. De opleiding en het vak hebben een stevige wetenschappelijke inbedding. De nieuwe generatie huisartsen wordt opgeleid voor de toekomst, is veranderbereid en kan anticiperen op ontwikkelingen en uitdagingen. Innovatiekracht en pragmatische oplossingen van een gedreven beroepsgroep: daar wil je bij horen en aan bijdragen!

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Stellen zich voor Dit zijn de nieuwe curriculumcoördinatoren DOOR INGRID VAN DER HEIJDEN, HANNEKE HAMERS EN MERIJN VAN DER LAAR, CURRICULUMCOÖRDINATOREN Met de opvolging van Gerrie Waagenaar als curriculumcoördinator van de huisartsopleiding heeft er een herverdeling van rollen plaatsgevonden. Merijn van de Laar, Ingrid van der Heijden en Hanneke Hamers geven vanaf 1 september 2022 met z’n drieën invulling aan het curriculumcoördinaat. Ieder heeft zijn eigen aandachtsgebied en opleidingsjaar: Ingrid jaar 1, Merijn jaar 2 en Hanneke jaar 3. Daarnaast is Merijn voorzitter van het landelijke curriculumcoördinatorenoverleg. Het curriculum is dynamisch vanwege de maatschappelijke ontwikkelingen en continue veranderingen in het werkveld. Samenhang binnen het curriculum is belangrijk. Het is een uitdaging om een degelijk en inspirerend curriculum af te stemmen: er zijn zoveel interessante thema’s en er is maar 1 terugkomdag per week. Gelukkig wordt er veel op de werkplek geleerd. De curriculumcoördinatoren werken dan ook samen met het huisartsopleidersteam en het stageopleidersteam. Daarnaast vinden ze het belangrijk om de locaties Eindhoven en Maastricht met elkaar in verbinding te houden, daarom hebben ze wekelijks overleg. Curriculum coördinator, inhoudelijke aandachtsgebieden: acute zorg, zorg voor het kind, korte episode klachten, preventie en kennis & wetenschap, praktische zaken jaar 1 Plaatsvervangend hoofd Paspoort Ingrid van der Heijden (1973) • 19 jaar huisarts • Opgeleid in Maastricht • Sinds 2003 werkzaam bij de HA-opleiding UM in diverse rollen (docent jaar 1 en onderwijsontwikkelaar) • Werkzaam 3 dagen per week in groepspraktijk Heugem Maastricht • Duovoorzitter Regionale Huisartsen Zorg vereniging Heuvelland RHZ • Mede-oprichter European Young Family Doctors Movement (EYFDM) • Specifieke interesses: interculturele competenties en ‘kunst en geneeskunde’ Werkdagen: maandagmiddag, woensdag en donderdag 23 Curriculum coördinator, inhoudelijke aandachtsgebieden chronische zorg, ouderenzorg, palliatieve zorg en praktijkmanagement, praktische zaken jaar 3 Adjunct-hoofd Paspoort Hanneke Hamers (1963) • 23 jaar als huisarts werkzaam geweest, huisartsopleider • Opgeleid in Maastricht • Sinds 2001 betrokken bij de HA-opleiding UM in verschillende rollen (docent jaar 3, supervisor, onderwijsontwikkelaar, lid van het huisartsopleidersteam) • Werkzaam als huisarts tot 2014 in groepspraktijk Heugem Maastricht • Kaderhuisarts NHG supervisie en coaching • Werkzaam als coach en supervisor voor professionals in de zorg • Specifieke interesse: communicatie onderwijs • Huidige opleiding: kunstacademie Werkdagen: maandag en dinsdag, woensdagochtend Curriculum coördinator, aandachtsgebieden APC, SOLK en Ggz, praktische zaken jaar 2 Adjunct-hoofd Paspoort Merijn van der Laar (1979) • Werkzaam sinds 2001 als psycholoog, daarna gedragstherapeut (VGCt) en GZ-psycholoog tot 2017, sinds 2014 eerst parttime daarna fulltime werkzaam bij de HA-opleiding als docent en adjunct-hoofd • Opgeleid in Maastricht • Werkzaam geweest bij Kempenhaege • Promotie UM: psychological factors in insomnia • Interessegebieden: slaap, psyche Werkdagen: Maandag t/m vrijdag

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Rubriek voor huisartsopleiders Equilibre DOOR GASTON PEEK, OPLEIDERSCOÖRDINATOR Een bezoeker van Kapellerput te Heeze vroeg mij bij de ingang van het hotel of wij deelnemers waren van de KamaSutrA Beurs? Wellicht waren de penisbril en de tietenkijker wat over de top, maar ze sloten wel aan bij het thema van de eerste dag van de Opleiders Tweedaagse Heeze 2022: seksuele gezondheid. In 2021 hadden we dit onderwerp al eens in een digitaal jasje gepresenteerd. Bij de aftrap bleek echter dat 90% van de aanwezige opleiders het thema nog altijd niet op de agenda van het leergesprek had gezet. Hopelijk gaat dit na deze tweede editie wel lukken. Met ruim 180 personen gingen we op 4 oktober aan de slag in grote en kleine workshops. Groene, gele, rode en zwarte kaarten werden uitgedeeld tijdens ‘Wat is normaal’ (gedrag bij kinderen)?. We zijn met elkaar gaan wandelen en in gesprek gegaan: hoe bepaalt je eigen seksuele biografie de attitude over seksuele gezondheid in de spreekkamer én in het leergesprek? En we werden medisch inhoudelijk bijgeschoold door leden van de SeksHAG over onderwerpen als PREP, SOA-consulten, diversiteit, seks en cultuur en erectiele dysfunctie. Iets gemist? Al het beschikbare materiaal van deze tweedaagse is te vinden op de digitale leeromgeving Canvas! Na een lekker diner, een prikkelende Pubquiz, een gezellige borrel, een rondje hardlopen en een orenwassing van Ajax, hebben we op dag 2 ons vizier op de toekomst gericht. Chris Rietmeijer gaf een inspirerende lezing over de ontwikkelingen rondom het Landelijke Opleidingsplan voor aios. Verantwoord vertrouwen. Minder vinken, meer observeren en uitgaan van het expertoordeel. Momenteel gaat de revisie van dit LOP de laatste fase in; in 2023 hoort u er meer over! In het Lagerhuisdebat, dat volgde op deze plenaire sessie, hebben we aan de hand van 3 stellingen gedebatteerd over de toekomst van onze huisartsopleiding. De twee teams hebben haarscherp gedebatteerd onder leiding van Dokters in Debat. De Ethos-, Pathos en Logos-argumenten vlogen door de zaal (net als de kubus-microfoons!). Ook het publiek liet bevlogen van zich horen. Wat ons betreft zeer geslaagd en voor herhaling vatbaar. Tot slot hebben we jullie tools meegegeven over hoe je meer zicht kunt krijgen op competentie 6, kennis en wetenschap, 24 24 24 en hoe we EBM meer kunnen inzetten in het leergesprek. Hoe meer kennis in de toekomst toeneemt, des te meer we te maken krijgen met nieuwe EBM-vraagstukken. Onthoud daarom de drie bollen van Evidence Based Medicine: niet alles draait om de wetenschappelijke getalletjes, maar ook de wens van de patiënt en de ervaring van de arts ( jullie als expert) spelen een rol. Over de toekomst gesproken. Zoals al aangekondigd in Heeze (we hebben er zelfs over gedebatteerd) starten we landelijk in maart 2023 met een krappe groep nieuwe aios. Dat betekent nogal wat voor onze opleiding. In Eindhoven kunnen we dan niet met twee, maar met slechts één aiosgroep starten. In Maastricht starten we met twee kleine groepen. We kunnen slechts gissen naar de oorzaak van deze dip, maar we denken dat de negatieve berichtgeving rondom het vak en het samenvallen van de actieweek met de sollicitatiedeadline voor de opleiding, een grote rol heeft gespeeld. We zijn optimistisch en gaan ervan uit dat we in september 2023 weer onze 48 plaatsen kunnen vullen. Bij deze een oproep aan alle opleiders die per maart niet met een aios kunnen starten: verwelkom coassistenten in je praktijk en maak ze enthousiast voor dit prachtige vak! Nog meer over de toekomst gesproken… In maart 2021 schreef ik, Gaston, mijn eerste stuk in Equilibre als opleiderscoördinator. Ik schreef toen een stuk over de Jengatorens, ik was op zoek naar nieuwe creativiteit, een nieuwe uitdaging en vond dit als opleiderscoördinator van het HAO-team. Hoewel ik deze rol met veel voldoening en plezier vervul, heb ik ook gemerkt (en geleerd) dat de Jengatoren pas verder opgebouwd kan worden als de basis stabiel blijft. Gelukkig is mijn toren niet omgevallen, maar wankelen doet hij wel af en toe. We leren onze aios dat zelfzorg hoog in het vaandel staat en dat je soms keuzes moet maken. Laat ik daarom het goede voorbeeld geven. Onze huisartsenpraktijk is groeiende, de druk op de huisartsenzorg neemt toe. Daarnaast hoop ik dat een vierdaagse werkweek mij meer rust en quality time met het gezin gaat geven. Onder de streep: een dagje extra in de praktijk en een dagje extra thuis, dat lijkt me wel fair. Daarom heb ik, al is het nog steeds met tegenzin, besloten om per 1 januari pas op de plaats te maken en me voorlopig alleen even te richten op twee ballen in de lucht.

2de uitgave 2022 Nu ik dit schrijf bekruipt me toch een verdrietig gevoel. Mijn werk hier is nog niet af, er zijn nog zoveel ideeën. Bovendien heb ik de afgelopen 7 jaren met veel plezier gewerkt op de huisartsopleiding, vooral door de lieve, inspirerende collega’s. Mocht jij als lezer wél tijd over hebben, ik kan het van ganser harte aanbevelen! Het stelt mij gerust dat mijn opvolger* een echte topper is. Een ervaren huisarts én docente, die al veel projecten voor de huisartsopleiding op touw heeft gezet. Bovendien werkzaam in Eindhoven, waardoor er nu weer op onze beide locaties een opleiderscoördinator aanwezig is. Dank aan alle collega’s van de huisartsopleiding waarmee ik het afgelopen jaar samen heb mogen werken, jullie maken van deze werkplek echt een warm bad. En Marieke, je hebt mij zoveel geleerd! Dank voor alles, ik ga je missen. Ik ben ervan overtuigd: We’ll meet again. *Tromgeroffel….. …..Elsje Kuijper zal zich in de volgende editie van Op één Lijn voorstellen als nieuwe HAO-coördinator! In beeld gevangen De anatomische les DOOR FELIX PUNT, GW-DOCENT HUISARTSOPLEIDING Als verwoed amateurfotograaf probeer ik ook af en toe oude meesters te imiteren. Na ‘De Aardappeleters’ en ‘De Schepping van de Wereld’ vond ik het tijd voor ‘De Anatomische Les’ van Rembrandt. Ik had immers de beschikking over een perfecte groep figuranten: het team van de huisartsopleiding, onlangs in Heeze voor een staf-tweedaagse bij elkaar. Het spel met licht wat Rembrandt tot in de perfectie beheerste, is een uitdaging voor een fotograaf. Zelfs al heb je tegenwoordig de modernste technische hulpmiddelen, dan nog is het maar hopen dat het je lukt om bijvoorbeeld het oog van de kijker naar het centrum van de scene te leiden. De teamleden werkten in ieder geval goed – en geheel belangeloos – mee. 25 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Summercourse ‘De Duurzame Huisarts’ ‘Er hoeft geen papier op de onderzoeksbank’ DOOR MARGARITA VOSSEN, DERDEJAARS AIOS MAASTRICHT Tijdens de summercourse op 16 augustus in Maastricht en Eindhoven stond het onderwerp Planetary Health op het programma. Dit programma werd in Eindhoven gegeven door Niek van den Nieuwenhof en Gerrie Waagenaar en in Maastricht door ondergetekende en Simone Jaarsma. Planetary Health is geen nieuw begrip, maar het krijgt wel steeds meer aandacht. Het is de interdisciplinaire benadering van het verband tussen de gezondheid en welzijn van mensen en de 'gezondheid' van de aarde. Het gaat daarbij om klimaatverandering en verlies van biodiversiteit maar bijvoorbeeld ook om grootschalige milieuvervuiling, ontbossing, erosie en andere door de mens veroorzaakte veranderingen die gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Die risico’s zijn onder meer infectieziekten, problemen met voedsel- en drinkwatervoorziening, overstromingen, migratie en mentale gezondheid [1]. De gezondheidszorgsector in Nederland is verantwoordelijk voor 8% van de totale CO2-uitstoot in Nederland. Binnen de huisartsenzorg wordt 80% van de CO2-uitstoot veroorzaakt door de gebouwen, medicijnen en reisverkeer van zowel personeel als patiënten [2]. Genoeg reden dus voor een workshop over dit onderwerp! De dag begon met een aantal stellingen zoals ‘Ik heb het te druk om mij bezig te houden met duurzaamheid’, ‘De uitstoot en vervuiling is nou eenmaal nodig om goede zorg te bieden’ en ‘In de spreekkamer merk ik gevolgen van klimaatverandering’. Het was duidelijk dat de AIOS in meer of mindere mate wel bezig waren met het onderwerp klimaatverandering, maar dat veelal de kennis ontbreekt hoe duurzaam te handelen. Daarnaast leverde het onderwerp in de opleidingspraktijk weleens discussie op. Een veel gehoorde reactie in Maastricht was ‘Zo doen we het nou eenmaal’. We herkennen dit natuurlijk ook van de patiënten in onze spreekkamer: gedragsverandering is moeilijk… Daarnaast voelt het voor velen ook als ‘iets wat erbij komt’, terwijl de agenda’s en opleiders al zo druk zijn. Daarna volgde een inhoudelijke presentatie over het onderwerp en gingen de AIOS in groepjes aan de slag. Hierbij namen ze verschillende processen kritisch onder de loep en zochten uit hoe deze duurzamer konden. Hierbij gebruikten ze het e-book ‘De Groene Huisartsenpraktijk’ van de LHV en de NHG [3]. Tijdens het werken in groepjes konden ze genieten van een ‘duurzame snack’: lokaal geteelde pruimen, aardbeien en komkommers! 26 26 26 Een greep van de inzichten en tips: • Een uitdraai voor visites hoeft niet standaard geprint, bijvoorbeeld een foto maken van patiëntgegevens kan ook. • LEAN werken is heel duurzaam, want het voorkomt te veel inkoop van spullen en medicijnen die vervolgens over de datum gaan. • 17% van de patiënten weet niet dat medicatie niet in de wc gegooid mag worden, geef voorlichting in de wachtkamer of op de website of bespreek dit soort zaken met de apotheek. • Visites kunnen vaak met de fiets/e-bike afgelegd worden. Een praktijkfiets kan hiervoor handig zijn. Een andere optie is de elektrische auto. • Reusables zijn altijd duurzamer dan disposables. Voorbeelden hiervan zijn plastic specula versus metalen specula, maar denk ook hierbij ook aan hechtsets en wegwerpbekertjes. • Er hoeft geen papier op de onderzoeksbank. Dit ligt toch ook niet op een stoel? En als de onderzoeksbank vuil is kan deze afgenomen worden met een doekje met alcohol of zeep. Indien er toch papier gebruikt wordt kun je dit nadien scheiden. • Bij het scheiden van afval kan rekening gehouden worden met een aantal principes, zoals het restafval rechts plaatsen en plaats de bakken op een logische plek. • Een poederinhalator heeft een 15x zo lage uitstoot vergeleken met een dosisaerosol. Een groot deel van de patiënten is goed geholpen met een poederinhalator. Per patiënt per jaar scheelt dit de CO2-uitstoot van een retourvlucht Amsterdam-Parijs! • Er gaat vaak veel energie naar afval scheiden, terwijl de impact hiervan erg laag is. Pluk vooral ook het laaghangend fruit: stap over naar een duurzame bank, een groene energieleverancier en vervang alle lampen in de praktijk door ledverlichting.

2de uitgave 2022 Interesse in dit onderwerp of zin om te sparren? Stuur me een mail of berichtje via LinkedIN, ik denk graag mee! Referenties 1. KNAW (2021). https://www.knaw.nl/publicaties/ planetary-health 2. Gupta Strategists (2019). Een stuur voor de transitie naar duurzame gezondheidszorg. Kwantificering van de CO2-uitstoot en maatregelen voor verduurzaming. https://gupta-strategists.nl/storage/files/1920_Studie_ Duurzame_Gezondheidszorg_DIGITAL_DEF.pdf We kijken terug op een leerzame middag en ik hoop dan ook dat dit onderwerp (steeds) vaker terugkomt in de (huisarts) opleiding. Want het probleem van klimaatverandering kunnen we niet oplossen, maar samen kunnen we wel een onderdeel zijn van de oplossing. 3. LHV/NHG/Stimular E-Book ‘De Groene Huisartspraktijk’ (2021). https://www.lhv.nl/product/e-boek-de-groenehuisartsenpraktijk/ Praktijkperikelen Dokterstranen DOOR JEROEN SMEETS, HUISARTSREDACTIELID Ze was 35 en kwam met hoestklachten op mijn spreekuur, samen met haar man. Na een luchtweginfectie hield ze langdurig hoestklachten. Ik kon geen andere verklaring vinden dan postinfectieus hoesten en stelde een inhalatiecorticosteroïd voor. Na twee weken kwam ze terug, ze bleef zo moe, moe, moe. We spraken een oriënterend bloedonderzoek af waaruit geen afwijkingen bleken. Een maand later was ze nog niet aan het werk, ze bleef vermoeid en kon de trap niet meer op zonder kortademig te worden. Ik onderzocht haar opnieuw en vond weer geen afwijkingen. Daarom stuurde ik haar naar de cardioloog voor een inspanningsonderzoek en een echo van haar hart. In de praktijk deden we nog een longfunctie-onderzoek en dat was ook normaal. Een longfoto via de röntgenafdeling was eveneens zonder bijzonderheden. Het inspanningsonderzoek liet een duidelijke verminderde inspanningstolerantie zien en bij de echo werd een afwijkende dikke hartspier gevonden. Ze kreeg een biopsie van haar hart waar weefsel werd verkregen voor pathologisch-anatomisch onderzoek. Een amyloïdose, een eiwitstapelingsziekte in de organen, werd vastgesteld. Ze kreeg bloedverdunners en plastabletten. Ze had drie kinderen in de leeftijd tussen 8 en 11 jaar, drie meiden. Haar man ging ’s avonds naar bed na een volleybaltraining en zij bleef nog even wat muziek luisteren in de woonkamer. De volgende ochtend ging haar man naar de badkamer en hij trof haar daar overleden aan op de vloer. Wat als een van de meiden ’s nachts naar het toilet was geweest? Ik kreeg die ochtend om 8 uur bericht van de dienstcollega van de huisartsenpost. Ik ben er meteen naar toe gereden. Ik heb zelf jonge kinderen en schoot meteen vol emotie. Het kwam zo dichtbij. Veel tranen, daar op de bank, een paar straten van de praktijk. De dokter huilt. Wat kun je doen? Wat kun je zeggen? Niks, op dat moment, alleen er zijn. Er zijn en de oorverdovende stilte laten zijn. Niemand had dit verwacht, of hierop geanticipeerd. De shock was zo groot, ik denk er regelmatig aan terug. Maanden later kwam het obductieverslag. Alle organen, veel meer dan gedacht, zaten vol met eiwit en konden daardoor niet meer functioneren. Ze was overleden door een acute hartritmestoornis. Haar man en kinderen doen het goed en hebben hun leven opgepakt en maken er het beste van. 27 op één lijn 71

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Weten is eten Groot is mooi en veel is lekker DOOR HENDRIK JAN VUNDERINK, OOIT HAB EN REDACTIELID Het is ook altijd wat met dat cholesterol! Al vele decennia hot topic onder zowel dokters als leken, en iedere keer weer wat nieuws. In de NRC een paar weken geleden bijvoorbeeld een stukje van Martijn Katan, emeritus hoogleraar voedingswetenschappen, met dit keer wat mij betreft goed nieuws: we mogen weer ongebreideld aan de koolhydraten. Althans uit het oogpunt van cholesterolmanagement. Want na decennia van onderzoek naar het tegendeel blijkt helaas, dat verhogen van het HDL-cholesterol niet leidt tot een vermindering van cardiovasculaire ongelukken. De farmaceutische industrie probeerde nog maar eens een nieuw verdienmodel te ontwikkelen in de vorm van tot pillen gedraaide vitamine B3, ofwel niacine. Vitamine B3, als nicotinamide ruim voorhanden in de ingrediënten van een dagelijks bordje AVG (aardappelen-vlees-groente), verhoogt het HDL- en verlaagt het LDL-cholesterol. Niacine werd getest bij duizenden patiënten, en hun HDL ging fors omhoog maar hartinfarcten namen nauwelijks af. Geen nieuwe, dure, zinloze pil dus (hopen we maar). Dit heeft gevolgen voor voedingsadviezen: op cholesterolrationele gronden hoef je dus niet meer in zee met allerhande low-carb goeroes. Want koolhydraten uit brood en pasta verlagen zowel HDL als het slechte LDL. Het effect op HDL doet er vermoedelijk weinig toe en minder LDL zorgt voor minder infarcten, dus de laag-koolhydraatmode was een vergissing, aldus Katan. Overigens blijven de gewone, down-to-earth voedingsadviezen van de Schijf van Vijf recht overeind. En eigenlijk past de titel van dit stukje daar niet echt bij: “Groot is mooi, en veel is lekker”. Dit motto werd door heer Olivier B. Bommel gebezigd in het verhaal De Waarde-ring, en opgetekend door zijn biograaf Marten Toonder. En nu de eindejaars feestelijkheden weer voor de deur staan, verstout ik mij om de gezonde voedingsadviezen licht op te rekken aan de hand van heer Ollie’s ideeën over een voedzame maaltijd. Denkend aan ongebreideld genieten van koolhydraten, krijg ik primair visioenen van pronte Italiaanse mama’s die in grote keukens bezig zijn met het bereiden van stevige pasta-maaltijden. En zo heb ik het recept gevonden voor een weldadige pasta-taart die hoog in de Apennijnen de mensen helpt om de winterse kou te trotseren. Stel, dat het hier nog ooit eens een witte Kerst zou worden, dan zou ik deze zeker op het menu zetten! 28 28 28

op één lijn 71 Torta di pasta con funghi Ingrediënten: - 400 gr pasta (macaroni of penne rigate) - 250 gr kastanjechampignons - 20 gr gedroogd eekhoorntjesbrood - - 1 à 2 winterpeen 1 ui - 2 eetlepels olijfolie - 50 gr zonnebloemmargarine, en wat om in te vetten. - 50 gr bloem - 500 ml groentebouillon (van een blokje) - 150 gr spekreepjes (of vega-variant) - 200 gr parmezaan, geraspt - Peper (pas op met zout: er zit al in de pasta, bouillon, kaas en spekjes) - 3 takjes verse tijm, blaadjes gerist - laurierblaadje - Snufje cayennepeper - Scheutje worcestersaus - 2 eieren Bereiding: Zet een flinke pan water op het vuur. Overgiet de gedroogde paddenstoelen met kokend water, en laat 20 minuten weken. Verwarm de oven voor op 200 graden, of 180 graden (hetelucht). Snij de champignons in plakjes, de winterpeen en de ui in kleine stukjes. De geweekte paddenstoelen uitknijpen, weekwater niet weggooien. In kleine stukjes snijden. Verhit 3 eetlepels olijfolie in een ruime koekenpan en dan de champignons en spekjes even bij forse hitte wat vocht laten verliezen. Vuur wat lager zetten en de geweekte boleten, ui en wortel toevoegen. Tijm en laurierblad erdoor en 20 minuten oplaag vuur laten sudderen. Als het water voor de pasta kookt, de pasta erin, beetje zout erbij en 10 minuten flink laten koken. Vooral niet te gaar koken, flink al dente: het gaat nog de oven in. In een andere pan 50 gr margarine smelten, niet bruin laten worden. De bloem toevoegen en al roerend een paar minuten laten garen. Dan de bouillon erbij, en het weekwater van de paddenstoelen. Flink roeren, en al roerend 10 minuten zachtjes laten koken. Intussen peper, zout, cayennepeper en een scheutje worcestersaus erbij. Proeven en eventueel nog wat smaak toevoegen. De pasta afgieten en even afspoelen onder koud water. Terug in de pan en goed mengen met de paddenstoelen, 2/3 van de geraspte parmezaan, en 2/3 van de saus, eventueel een scheut olijfolie. De resterende saus even met de garde opkloppen met 2 eieren. Alles in een goed ingevette vuurvaste ovenschaal scheppen, aandrukken en gladstrijken, rest van de saus en de parmezaan erover verdelen en de oven in. Na 30 minuten de gegratineerde schotel uit de oven halen en op tafel zetten. Mooie schaal vol tomatensalade ernaast en aanvallen maar! Literatuur • NRC 08-10-2022, wetenschapskatern: Column Martijn Katan, De Val van het goede Cholesterol • HDL cholesterol concentrations and risk of atherosclerotic cardiovascular disease - Insights from randomized clinical trials and human genetics. Biochim Biophys Acta Mol Cell Biol Lipids 2022 Emilie Westerlin Kjeldsen, Jesper Qvist Thomassen, Ruth Frikke-Schmidt • https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/cardiovasculair-risicomanagement • https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspxcholesterol • https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koolhydraatarm-dieet.aspx 29

op één lijn 71 2de uitgave 2022 Voetbalwedstrijd 10 jaar Aios-Opleiders voetbal Huisartsopleiding Maastricht DOOR GASTON PEEK, OPLEIDERSCOÖRDINATOR 16 september 2022, het was een bijzondere avond in Bocholtz op de velden van RKVV Wilskracht Doet Zegevieren om de volgende redenen: • Het was de tiende editie van het Aios-Opleiders voetbal van de Huisartsopleiding Maastricht. Deze ontstond toen na een weddenschap tussen een (oud) aios en zijn opleider: ‘Ervaring wint altijd van conditie!’ • Nog nooit werden er 15 doelpunten gescoord in 2x30 minuten, • Nog nooit werd er een titel geprolongeerd door de opleiders, • Nog nooit was 50% van de aios-deelnemers van het vrouwelijke geslacht, • Nog nooit werd de beker NIET gestolen van de winnende partij, • Nog nooit waren er zo weinig supporters (welgeteld 1 waarvoor dank Marieke Kools!), al zal het onstuimige weer daar vast een rol in hebben gespeeld. Nadat de weergoden Wind en Regen uitgeraasd waren over het Heuvellandschap, werd afgetrapt tussen de aios en hun opleiders. Wegens krapte aan deelnemers dit keer 6 tegen 6 op een iets kleiner veld. Bleek dit nou juist de doorslag te geven! Er waren namelijk minder meters te overbruggen, waardoor de stelling genoemd in bovenstaande weddenschap eindelijk na 10 jaar onderstreept kon worden. Hoewel in mindere conditie (de aios bleven tot na het laatste fluitsignaal jagen op de bal) waren voetbalinzicht, samenspel en ervaring de sleutel tot succes voor een ruime overwinning voor de opleiders: 12-3! Ondanks de blessure van sterspeler Micha Lutgens, binnen 5 minuten, wisten de opleiders al snel door de verdediging van de aios te breken. Freek Leenders was ontketend deze avond: hij was met 4 goals topscorer van de match. De ballen werden vanaf de flanken op maat gegeven door het dynamische duo Coen (Bruijns) & Koen (Vanwersch), de steekpassjes vanaf het middenveld kwamen van de kansenverprutsende schrijver van dit stuk. Sander Jongschaap was weer als vanouds een zwaar hangslot op de deur en keeper Stephan van den Brand wist (ondanks de werkhandschoenen in plaats van keepershandschoenen) in de eerste 30 minuten de nul te houden door een aantal puike slidings en reddingen. In de tweede helft was de wedstrijd al gespeeld, de alertheid bij onze keeper werd wat minder. Desondanks heeft Stephan zelf ook nog een prachtige goal kunnen scoren als meevoetballende keeper. In de tweede helft kregen we nog versterking van scorende nieuwkomer Sander Veeger die hiermee ‘zijn haasje heeft verdiend’. En zo geschiedde deze jubileum wedstrijd. Onder de klanken van Queen’s ‘We are the Champions’ werd de wisseltrofee uitgereikt aan de opleiders. Hierna werd er gezellig geborreld en genetwerkt in de kantine met een lekker drankje en de heerlijke broodjes gezond. Een mooie traditie met een groot woord van dank aan oudgediende Huub Schepers! Tot slot nog een compliment aan de aios (met name aan hun keeper die een nieuw talent heeft ontdekt en daarmee een nog grotere nederlaag wist te voorkomen): ondanks de grote nederlaag bleven ze knokken tot het einde. Hun geloof in WDZ hebben ze in ieder geval niet verloren. Zij komen er wel! Volgend voorjaar editie 11. Hopelijk dan met meer voetballers, meer supporters én met het vroege zomerzonnetje boven de Heuvellandse velden! 30 30 30

op één lijn 71 Moreel dilemma Zorg aan migranten: wat is medisch noodzakelijk? DOOR NATHALIE NOTERMANS, HUISARTS, MA PHILOSOPHY, BIO-ETHICS & HEALTH De situatie in Ter Apel de afgelopen maanden verdient vanuit geen enkel opzicht de schoonheidsprijs1. Dat Artsen zonder Grenzen voor het eerst in haar bestaan zich genoodzaakt voelde om in Nederland medische zorg te gaan verlenen laat zien hoe de reguliere zorg tekortschiet en hoe de overheid zich onvoldoende verantwoordelijk opstelt. Ook de inspectie gezondheidszorg en jeugd concludeerde dat de huidige zorg voor asielzoekers onder de maat is. Infectieziekten als gevolg van de slechte hygiënische omstandigheden, verwaarloosde wonden, chronisch zieken zonder medicatie, ondervoede kinderen en ernstige mentale problemen: het zijn gezondheidssituaties die je niet verwacht in een welvarend land als Nederland. Het overlijden van een 3 maanden oude baby2 als absolute dieptepunt, doet de vraag rijzen: op welke zorg hebben deze mensen recht? Vaak beperkt de medische zorg voor mensen zonder verzekering en/of verblijfsvergunning zich tot spoedzorg. Dat is niet alleen in strijd met de regelgeving in Nederland, maar ook met de Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Iedereen heeft namelijk recht op medisch noodzakelijke zorg, wat méér is dan alleen acute zorg. Medisch noodzakelijke zorg is álle zorg die volgens gangbare professionele richtlijnen geïndiceerd is, dus niet alleen voor acute of levensbedreigende aandoeningen.3 In de praktijk blijkt dit lastig te interpreteren voor menigeen. Zo werden afgelopen maanden gevluchte Oekraïners automatisch opgeroepen voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Logisch, want ook dit is volgens gangbare professionele richtlijnen en preventieve zorg kan ernstige complicaties voorkomen. Deze uitnodiging bleek onder de opgeroepen patiënten echter voor veel onrust te zorgen en dit heeft ertoe geleid, dat het ministerie van VWS voorlopig gestopt is met het automatisch uitnodigen van deze populatie.4 Het leveren van kwalitatief goede zorg aan mensen zonder vaste verblijfplaats, met een taalbarrière, met mogelijk ernstige psychische trauma’s is een professionele uitdaging. En vergeet niet, dat veel van deze zorg bij de huisarts plaatsvindt die al overbelast is en vaak geen toegang heeft tot eventuele dossiers van het COA. Daarnaast wordt het door veel artsen als een uitdaging ervaren om de geleverde zorg te declareren. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om te zorgen dat zorg voor vluchtelingen gewaarborgd wordt en artsen in staat worden gesteld om volgens hun professionele standaard te handelen. Het opvangprobleem leidt tot een zorgprobleem, met alle gevolgen van dien. De belangrijkste tip? Maak een praktijkprotocol inzake het aanmelden en declareren van zorg voor onverzekerden en/of vluchtelingen. Het CAK heeft hiervoor een mooi stroomdiagram.5 Wanneer duidelijk is waar je terecht kunt voor je vragen en kosten, geeft dat rust bij zowel dokter als patiënt en kunnen beide zich focussen op wat van belang is in de spreekkamer: de noodzakelijke zorg. 1 https://www.knmg.nl/actualiteit-opinie/columns/column/medischezorg-asielzoekers-humanitair-dieptepunt.htm 2 leden-in-sporthal-ter-apel 3 https://www.huisarts-migrant.nl/ 4 https://www.bevolkingsonderzoeknederland.nl/nieuws/ oekra%C3%AFense-vluchtelingen-en-hun-uitnodiging-voor-debevolkingsonderzoeken-naar-kanker/ 5 https://www.hetcak.nl/zakelijk/schema/via-welke-regeling-kan-ikdeclareren 31

Op één Lijn is een uitgave van: Vakgroep Huisartsgeneeskunde FHML Maastricht University Postbus 616 6200 MD Maastricht op1lijn@maastrichtuniversity.nl www.huisartsgeneeskundemaastricht.nl www.familymedicinemaastricht.nl 32 32

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32

Home