0

Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding Utrecht, 18 december 2017 Koninklijk Actuarieel Genootschap Groenewoudsedijk 80 3528 BK Utrecht Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 1

Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding Inleiding Na de evaluatie van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps) in 2007 (SEO Economisch Onderzoek) voert het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid momenteel een nieuwe evaluatie uit naar aanleiding van de motie Van Weyenberg (juni 2016). Eén van de vraagpunten is of maatschappelijke ontwikkelingen sinds 2007 aanleiding zijn om de regels met betrekking tot de Wvps aan te passen. In het kader van deze evaluatie heeft het ministerie het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) een aantal onderzoeksvragen voorgelegd. De resultaten daarvan worden in deze notitie gepresenteerd. Het onderzoek heeft zich niet beperkt tot de Wvps. Ook de regels in artikel 57 van de Pensioenwet (PW) ten aanzien van het bijzonder partnerpensioen dat ten gunste van de expartner komt, zijn in aanmerking genomen. De belangrijkste onderzoeksvragen hebben betrekking op:  de mogelijkheid om in plaats van verevening, conversie van de pensioenaanspraken als gevolg van scheiding als ‘standaard’ in de wet op te nemen;  een vereenvoudiging van de rekenregels. Situatieschets In deze notitie wordt voorbijgegaan aan het verschil in doelgroepen in de Wvps en de PW. Verevening geldt voor gehuwden en geregistreerde partners, terwijl aan samenwonenden na beëindiging van het samenlevingsverband alleen een bijzonder partnerpensioen toegekend kan worden. Bij scheiding of beëindiging van een geregistreerd partnerschap treden ten aanzien van de pensioensituatie twee wijzigingen op:  Een ex-partner krijgt op grond van de Wvps aanspraak op de helft van de tijdens de huwelijkse periode1 opgebouwde aanspraak op ouderdomspensioen van de deelnemer. De ingangsdatum van het ouderdomspensioen wijzigt niet en blijft gebaseerd op de pensioenleeftijd van de (gewezen) deelnemer. Na overlijden van de ex-partner komt dit afgesplitste deel weer ten gunste van de (gewezen) deelnemer. Indien de (gewezen) deelnemer eerder overlijdt dan de ex-partner, dan vervalt het verevende ouderdomspensioen en komt een eventueel bijzonder partnerpensioen tot uitkering.  Op grond van artikel 57 PW verkrijgt de ex-partner2 bij scheiding aanspraak op een bijzonder partnerpensioen. Het bijzonder partnerpensioen is gelijk aan het partnerpensioen dat verkregen zou worden indien het deelnemerschap zou zijn 1 Gemakshalve wordt in dit memo gesproken over gehuwden en een huwelijk waarmee ook geregistreerde partners respectievelijk een geregistreerd partnerschap wordt bedoeld. 2 In dit geval heeft de term ex-partner betrekking op de ex-partner na scheiding, of beëindiging van geregistreerd partnerschap of beëindiging van een samenlevingsovereenkomst. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 2

geëindigd op de datum van scheiding. Het gaat daarbij dus niet alleen over de pensioenopbouw tijdens de huwelijkse periode maar, indien van toepassing, ook over de pensioenopbouw tijdens de vóór-huwelijkse periode. Op de meeste deelnemers in pensioenregelingen is een DB- of CDC-regeling van toepassing. Het gaat hierbij in vrijwel alle gevallen om een middelloonregeling met opbouw van partnerpensioen. Eindloonregelingen komen weinig meer voor. Er zijn echter ook middelloonregelingen waarbij het partnerpensioen op risicobasis is verzekerd. In die situatie verkrijgt de ex-partner op grond van artikel 61 PW aanspraak op bijzonder partnerpensioen als dit expliciet in de pensioenregeling is opgenomen. De financiering van dit bijzonder partnerpensioen vindt dan plaats vanuit het opgebouwde ouderdomspensioen. De regels ten aanzien van DC-regelingen zijn wat minder stringent dan die voor DB- en CDC-regelingen. Niet in alle gevallen wordt vanuit het opgebouwde spaarsaldo een bijzonder partnerpensioen gefinancierd. Bovendien kan de Wvps waar het de beoordeling betreft van het aan de huwelijkse periode toe te wijzen spaarsaldo, op verschillende manieren worden uitgelegd. Conversie Zoals in de inleiding is aangegeven, is één van de denkrichtingen om conversie voortaan als standaard in de wet op te nemen. Bij conversie worden de aanspraken die bij scheiding ten gunste van de ex-partner zijn gekomen (verevend ouderdomspensioen en bijzonder partnerpensioen) vertaald in een eigen aanspraak van de ex-partner op de pensioenuitvoerder. Daarbij verkrijgt de ex-partner een ouderdomspensioen waarvan de ingangsleeftijd gelijk is aan de pensioenleeftijd die op dat moment in de pensioenregeling van toepassing is. De uitkering is niet meer afhankelijk van de situatie van de (gewezen) deelnemer. Bij diens overlijden blijft de uitkering van de ex-partner doorlopen tot zijn/haar overlijden. En bij voortijdig overlijden van de ex-partner wijzigt het ouderdomspensioen van de (gewezen) deelnemer niet. In feite wordt de band tussen beide voormalige partners doorgeknipt. De vraag die voorligt, is wat de financiële consequenties van conversie zijn. In het SEOonderzoek van 2007 worden drie methoden besproken die bij conversie toegepast kunnen worden. De berekeningsuitkomsten laten zien dat de waarde die in de methoden aan beide voormalige partners kan worden toegerekend, varieert. Daarmee zouden de verschillende methoden afwijkende consequenties kunnen hebben voor pensioenuitvoerders. Op grond van de Wvps is echter de eerste methode3 van het SEO-rapport de enig juiste methode. Voor zover bekend, wordt die methode ook door alle pensioenfondsen toegepast. Niet bekend is of de andere methoden wel door pensioenverzekeraars worden uitgevoerd. Dat zou naar onze mening strijdig met wet- en regelgeving zijn. 3 De eerste methode betreft de methode zoals beschreven op pagina 17 van het rapport van SEO Economisch Onderzoek: “Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 2007”, juni 2007. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 3

In de eerste methode van het SEO-rapport is in beginsel sprake van actuariële neutraliteit. Dat betekent dat er feitelijk geen financiële consequenties zijn van een conversie ten opzichte van de standaardverevening en toekenning van bijzonder partnerpensioen. In werkelijkheid zullen er echter actuariële resultaten optreden omdat de realisatie ten aanzien van met name sterfte zal afwijken van de veronderstellingen vooraf. Indien geen sprake is van selectierisico zal dat effect op de lange termijn echter nihil zijn. Door conversie als standaard op te nemen in de wet wordt die neutraliteit ook daadwerkelijk bereikt. In de huidige situatie – waarbij de keuze wordt geboden – is er wel sprake van selectierisico. De ex-partners kunnen hun keuze voor conversie laten afhangen van hun gezondheidssituatie. Hoewel pensioenuitvoerders voorwaarden kunnen stellen aan conversie, gebeurt dat in de praktijk zeer beperkt. Conversie als standaard zou derhalve vanuit actuarieel perspectief gunstiger zijn voor pensioenuitvoerders dan de huidige situatie waarbij die keuze zelf gemaakt kan worden. De voorgaande situatie ziet in beginsel op DB- en CDC-regelingen. Voor DC-regelingen geldt in feite een vergelijkbare problematiek. Hierover later in deze notitie meer. Aanvullende voordelen van een conversie voor pensioenuitvoerders zijn: 1. Bij conversie verkrijgt de ex-partner een eigen aanspraak op de pensioenuitvoerder waardoor de anders doorlopende communicatie met de (gewezen) deelnemer kan worden stopgezet. 2. Bij overlijden van één van de voormalige partners hoeft geen aanpassing in de ingegane pensioenuitkeringen meer plaats te vinden, iets wat bij verevening wel het geval kan zijn. 3. Bij conversie hoeft het pensioen van de (gewezen) deelnemer niet aangepast te worden in het geval de ex-partner eerder overlijdt dan de (gewezen) deelnemer. 4. Conversie heeft voor de ex-partner het voordeel dat hij/zij de geconverteerde aanspraak kan overdragen naar de pensioenuitvoerder alwaar betrokkene op dat moment pensioen opbouwt. Punt van aandacht bij conversie zijn mogelijk de gevolgen van voortijdig overlijden van de deelnemer. Bij conversie vervalt de aanspraak op bijzonder partnerpensioen. Indien de aanspraak op bijzonder partnerpensioen is geconverteerd in een eigen aanspraak op ouderdomspensioen, kan de ex-partner bij voortijdig overlijden van de (gewezen) deelnemer geconfronteerd worden met een tijdelijke inkomensterugval doordat op dat moment ook een eventuele alimentatiebijdrage (partner- en/of kinderalimentatie) vervalt. Daarbij is enige nuancering op zijn plaats. Kinderalimentatie heeft voorrang op partneralimentatie in gevallen dat de (gewezen) deelnemer een te laag inkomen heeft. Hierdoor komt het geregeld voor dat er wel een bijdrage wordt vastgesteld voor kinderalimentatie, maar niet voor partneralimentatie. De gemiddelde kinderalimentatie bedraagt circa € 200 per maand per kind4 maar is sterk afhankelijk van de inkomenssituatie van de (gewezen) deelnemer. Het ontbreken van draagkracht door een laag inkomen, 4 In een gemiddeld gezin met twee kinderen en een modaal inkomen komt op basis van het TREMA-rapport de kinderalimentatie per kind uit op € 140 per maand, Bron: Nibud Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 4

werkloosheid of arbeidsongeschiktheid en betalingsbereidheid van de (gewezen) deelnemer, brengt hoe dan ook met zich mee dat inkomen uit alimentatie een onzekere factor is. Daar staat tegenover dat in de situatie dat alimentatie wegvalt door voortijdig overlijden van de deelnemer in ieder geval een wezenpensioen tot uitkering komt voor eventuele kinderen, in ieder geval tot 18-jarige leeftijd, maar veelal zolang de kinderen studeren. Omdat bij de vaststelling van het wezenpensioen ook de fictieve dienstjaren tussen overlijden en de pensioendatum worden meegenomen, zijn dat in het algemeen bedragen die minimaal op een vergelijkbaar niveau liggen met de (kinder)alimentatie. Daarnaast is de kans op overlijden op jonge leeftijd relatief gering. Een aanzienlijke inkomensachteruitgang als gevolg van het wegvallen van alimentatie zal zich derhalve naar verwachting in een zeer beperkt aantal situaties voordoen. Een overzicht van de kansen op voortijdig overlijden voor verschillende leeftijden van een gemiddelde Nederlandse man respectievelijk vrouw is hieronder opgenomen. Leeftijd man 25 30 35 40 45 50 Binnen 5 jaar Binnen 10 jaar Binnen 15 jaar 0.21% 0.25% 0.34% 0.52% 0.86% 1.46% 30 35 40 45 50 0.11% 0.15% 0.25% 0.44% 0.76% 1.21% 0.44% 0.56% 0.81% 1.30% 2.18% 3.62% 0.25% 0.38% 0.64% 1.12% 1.85% 2.84% 0.72% 0.99% 1.52% 2.49% 4.12% 6.64% Leeftijd vrouw Binnen 5 jaar Binnen 10 jaar Binnen 15 jaar 25 0.45% 0.73% 1.26% 2.10% 3.31% 4.98% Tabel 1. Sterftekansen mannen en vrouwen in verschillende leeftijdscategorieën DB/CDC-regelingen In het vervolg van deze paragraaf wordt ingegaan op de gevolgen van verschillende opties in de wet- en regelgeving rondom scheiding. In de eerste plaats op de effecten van conversie op de aanspraken van de voormalige partners en de bijbehorende waarde. Daarbij is een aantal keuzemogelijkheden uitgewerkt met inbegrip van eventuele aanpassingen in de wet- en regelgeving:  Variant 1 (huidige situatie): verevend ouderdomspensioen over huwelijkse periode, bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 5

 Variant 2 (Boon/Van Loon): ongewijzigd bijzonder partnerpensioen en verevend ouderdomspensioen uitgaande van gelijke waarde van de aanspraken voor beide gewezen partners.  Variant 3: verevend ouderdomspensioen over gehele deelnemersperiode (thans: huwelijkse periode), bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode (ongewijzigd).  Variant 4: verevend ouderdomspensioen over huwelijkse periode (ongewijzigd), bijzonder partnerpensioen over huwelijkse periode (thans: gehele deelnemersperiode).  Variant 5: verevend ouderdomspensioen gebaseerd op verhouding tussen huwelijkse periode en deelnemersperiode (thans: huwelijkse periode), bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode (ongewijzigd). De effecten van de verschillende opties hangen van diverse factoren af:  Salaris(ontwikkeling)  Leeftijd bij aanvang deelname aan de pensioenregeling  Leeftijd bij aanvang huwelijk  Leeftijd bij scheiding  Geslacht  Leeftijdsverschil tussen voormalige partners  Opbouwpercentages (vast of degressief)  Indexatie  Ontwikkeling parttimegraad  Rekenrente Daarnaast zijn de sterftekansen van belang. Ter beperking van de hoeveelheid berekeningsresultaten en ter vergroting van de leesbaarheid is gekozen om uit te gaan van een basisscenario. In alle gevallen is uitgegaan van een pensioenleeftijd van 67 jaar. Het partnerpensioen is verondersteld 70% van het ouderdomspensioen te bedragen en het wezenpensioen 20% van het partnerpensioen (oftewel 14% van het ouderdomspensioen). In de bijlage zijn een aantal scenario’s opgenomen die de effecten laten zien als wijzigingen optreden in (één van) de bovengenoemde factoren. De uitgangspunten ten aanzien van het basisscenario zijn de volgende:  Salaris(ontwikkeling): € 25.000 bij start, algemene salarisstijging van 2% per jaar en carrière volgens staffel Belastingdienst  Leeftijd bij aanvang deelname aan de pensioenregeling: 25 jaar  Leeftijd bij aanvang huwelijk: 30 jaar  Leeftijd bij scheiding: 45 jaar  Gewezen partners van verschillend geslacht  Leeftijdsverschil tussen voormalige partners: man 3 jaar ouder dan vrouw  Opbouwpercentages ouderdomspensioen (vast of degressief): vast 1,875  Indexatie: 1% per jaar Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 6

 Ontwikkeling parttimegraad: 100% vast  Rekenrente: 2% per jaar  Sterftetafel: AG-Prognosetafel AG2016 met als starttafel 2018 In onderstaande tabel zijn de resultaten van de verschillende varianten opgenomen. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,364 3,916 6,496 76,843 39,531 6,781 3,806 1,535 3,437 Variant 1 5,364 3,916 6,496 58,557 62,778 5,898 5,811 2,085 3,437 Variant 2 5,135 6,496 6,496 58,187 58,187 5,135 5,602 2,260 3,437 Variant 2 6,110 3,670 6,496 60,667 60,667 6,110 5,616 2,015 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 71,610 44,764 6,319 4,310 1,739 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 52,351 68,984 5,272 6,386 2,291 3,437 Variant 4 5,364 3,916 5,482 76,843 37,781 6,781 3,637 1,468 3,437 Tabel 2. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen in basisscenario bijzonder ouderdomspensioen en bijzonder partnerpensioen. Tabel 2 geeft voor zowel de mannelijke als de vrouwelijke hoofdverzekerde de gevolgen van scheiding in de verschillende varianten. In het bovenste deel van de tabel is de situatie van verevening opgenomen (inclusief de hoogte van de waarde die aan beide partners wordt toegekend). Het onderste deel van de tabel geeft de situatie bij conversie. Omdat bij conversie de gevolgen van voortijdig overlijden van de deelnemer een punt van aandacht zijn, is in tabel 2, naast de reguliere resultaten van verevening en conversie, tevens opgenomen hoe hoog een direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen bij conversie zou zijn. Nu wordt bij conversie de aanspraak geconverteerd naar een uitgesteld ouderdomspensioen. De nadelige effecten van het vervallen van een eventuele alimentatie voor de ex-partner bij voortijdig overlijden van de (gewezen) deelnemer, kunnen wellicht gemitigeerd worden door de ex-partner toe te staan het geconverteerde pensioen om te zetten naar een direct ingaand ouderdomspensioen. Daarnaast is in tabel 2 het wezenpensioen opgenomen. In dit voorbeeld bedraagt het wezenpensioen € 3.437 per jaar, oftewel € 286 per maand. Dit bedrag zou bij voortijdig overlijden voor de wees in de plaats komen van kinderalimentatie. In alle varianten is de Variant 4 5,364 3,916 5,482 58,557 58,224 5,898 5,390 1,934 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 79,997 36,377 7,059 3,502 1,413 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 62,297 59,038 6,274 5,465 1,961 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 7

hoogte van het wezenpensioen gelijk. Ook de keuze tussen verevening en conversie is niet van invloed op de hoogte van het wezenpensioen. Indien wordt gekeken wordt naar de situatie van verevening voor de mannelijke hoofverzekerde in variant 1, dan heeft zijn ex-vrouw recht op een aanspraak op verevend ouderdomspensioen van € 3.916. Dat is de helft van het in de laatste 15 jaar (de huwelijkse periode) opgebouwde ouderdomspensioen. Als de vrouw eerder overlijdt dan haar ex-man, krijgt hij dit verevende ouderdomspension terug. Zijn ouderdomspension wordt dan weer € 9.280 (te weten € 5.364 plus € 3.916). Indien de man eerder overlijdt, vervalt het verevend ouderdomspensioen voor de ex-vrouw. In de plaats daarvoor ontvangt zij vanaf de overlijdensdatum jaarlijks € 6.496 aan bijzonder partnerpensioen. Indien gekozen is voor conversie, krijgt de man levenslang € 5.898 per jaar. De vrouw ontvangt € 5.811 per jaar. Zij heeft bij overlijden van haar ex-man geen recht meer op bijzonder partnerpensioen. Omdat bij conversie de pensioenaanspraken worden omgerekend naar twee zelfstandige aanspraken op het eigen leven van de ex-partners, krijgt de man, indien zijn ex-vrouw eerder overlijdt dan hij, het geconverteerde pensioen niet terug. Hiervoor wordt de man gecompenseerd en daardoor is het bedrag dat hij ontvangt bij conversie hoger dan bij verevening. Mocht de man meteen na de scheiding overlijden, dan zou (indien deze keuze wettelijk geboden gaat worden) de ex-vrouw kunnen kiezen voor een direct ingaand geconverteerd pensioen ter vervanging van het bijzonder partnerpensioen. Dat gaat dan op 42-jarige leeftijd in en zou € 2.085 bedragen. Uit tabel 2 blijkt verder het volgende:  Voor een mannelijke deelnemer is qua waarde vooral variant 3 afwijkend van de huidige situatie (variant 1). Voor een vrouwelijke deelnemer is dat juist variant 2 (waar uitgegaan wordt van gelijke waardes voor de partners). De verklaring hiervoor is dat een man gemiddeld eerder overlijdt dan een vrouw terwijl ook verondersteld is dat de man 3 jaar ouder is.  Variant 5, waar voor het gemak gerekend is met de verhouding tussen de huwelijkse periode en de deelnemersperiode, ligt qua uitkomsten nog redelijk in de buurt van de huidige situatie (variant 1). In de bijlage zijn echter varianten opgenomen waar deze methodiek tot bijzondere situaties leidt. Bijvoorbeeld in het geval van wijzigingen in het parttime percentage, of bij een pensioenstelsel met degressieve opbouw kan de vereenvoudiging in rekensystematiek leiden tot een fors verschil. Wij gaan er vanuit dat dit niet de bedoeling is. DC-regelingen De wettelijke regels voor DC-regelingen zijn minder stringent vastgelegd dan voor DB- en CDC-regelingen. Er worden diverse methoden toegepast. Theoretisch gezien is naar onze mening de derde optie (actuele waarde minus historische participaties tegen actuele koers) de beste optie. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 8

Hierbij wordt, bij het uitvoeren van de verevening, het actuele spaarsaldo verminderd met de participaties bij aanvang van het huwelijk tegen de actuele koers. In de praktijk voeren pensioenfondsen deze methodiek ook inderdaad uit. In feite wordt het saldo dat daadwerkelijk is gevormd uit de premies die tijdens het huwelijk zijn betaald, verevend. In het kader van consistentie komen wij tot vijf vergelijkbare varianten (als bij DB- en CDC-regelingen):  Variant 1 (huidige situatie): spaarsaldo over huwelijkse periode, bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode.  Variant 2 (Boon/Van Loon): een gelijke waarde voor beide gewezen partners.  Variant 3: spaarsaldo over gehele deelnemersperiode (thans: huwelijkse periode), bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode (ongewijzigd).  Variant 4: verevend ouderdomspensioen over huwelijkse periode (ongewijzigd), bijzonder partnerpensioen over huwelijkse periode (thans: gehele deelnemersperiode).  Variant 5: spaarsaldo gebaseerd op verhouding tussen huwelijkse periode en deelnemersperiode (thans: huwelijkse periode), bijzonder partnerpensioen over gehele deelnemersperiode (ongewijzigd). Hiervoor is aangegeven dat er uitvoerders van DC-regelingen zijn die een bijzonder partnerpensioen afsplitsen, maar ook uitvoerders die het volledige saldo verevenen (zonder rekening te houden met een af te splitsen bijzonder partnerpensioen). Om die reden zijn bij de vijf hiervóór behandelde varianten ook subvarianten in aanmerking genomen waarbij geen bijzonder partnerpensioen wordt toegekend. In principe zijn de uitgangspunten dezelfde als bij de basisvariant met betrekking tot DBen CDC-regelingen. In een DC-regeling is echter niet het opbouwpercentage bepalend maar de leeftijdsafhankelijke beschikbare-premiestaffel. In deze notitie is uitgegaan van de fiscaal maximale staffel 2 bij een rekenrente van 3% per jaar. Verder kent een DC-regeling geen indexatie. De deelnemers krijgen het individuele beleggingsrendement bijgeschreven. In het basisscenario is uitgegaan van een risicopremie op aandelen (bovenop het rendement op vastrentende waarden van 2% per jaar) van 4%-punt. Dat sluit redelijk aan bij de uitgangspunten bij de maximale rendementen voor pensioenfondsen die de Commissie Parameters heeft gebruikt. In het basisscenario is aangenomen dat een deelnemer zijn saldo volgens een life cycle belegt, waarbij het percentage zakelijke waarden tot 45-jarige leeftijd, 80 bedraagt en dan gelijkmatig wordt afgebouwd tot 25 op 67-jarige leeftijd. In tabel 3 (pagina 10) zijn de uitkomsten opgenomen voor de bovengenoemde varianten, waarbij voor iedere variant een uitsplitsing is gemaakt in de resultaten met bijzonder partnerpensioen (‘a’) en zonder bijzonder partnerpensioen (‘b’). Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat conversie in de onderhavige situatie pas op de pensioendatum en/of bij overlijden van de (gewezen) deelnemer aan de orde is. Voor de vergelijkbaarheid van de varianten zijn de saldi eveneens omgezet in fictieve aanspraken zoals bij de DB/CDCregelingen. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 9

Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 32,423 19,449 6,496 40,535 11,337 6,496 3,265 4,503 1,616 3,437 4,082 3,752 1,346 3,437 25,936 25,936 6,496 2,612 5,104 1,831 3,437 34,700 21,726 5,482 3,495 4,292 1,540 3,437 32,420 19,452 6,496 3,265 4,503 1,616 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 47,022 34,048 0 4,736 3,152 1,131 3,437 40,535 40,535 0 4,082 3,752 1,346 3,437 40,535 29,317 6,496 3,577 3,902 1,574 3,437 40,535 40,535 0 4,082 3,752 1,346 3,437 34,926 34,926 6,496 3,082 4,442 1,792 3,437 47,022 34,048 0 4,736 3,152 1,131 3,437 42,288 29,314 5,482 3,732 3,734 1,506 3,437 50,669 30,401 0 5,103 2,814 1,010 3,437 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 41,413 28,439 6,496 3,655 3,818 1,540 3,437 43,658 26,195 6,496 3,853 3,602 1,453 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 47,022 34,048 0 4,149 3,278 1,323 3,437 40,535 40,535 0 3,577 3,902 1,574 3,437 40,535 40,535 0 3,577 3,902 1,574 3,437 47,022 34,048 0 4,149 3,278 1,323 3,437 50,669 30,401 0 4,471 2,927 1,181 3,437 Tabel 3. Uitwerking varianten DC-regeling zonder bijzonder partnerpensioen en met bijzonder partnerpensioen. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 10

Tabel 3 laat zien dat:  Indien geen bijzonder partnerpensioen wordt toegekend, er ten aanzien van het saldo geen verschil is tussen mannen en vrouwen. Bij de splitsing van het saldo zijn dan namelijk de leeftijd en de sterftekansen niet relevant.  Variant 5 het meeste afwijkt van de huidige situatie (variant 1). Degressieve opbouw In bovenstaande berekeningen is, voor zowel DB/CDC-regelingen als DC-regelingen, uitgegaan van een tijdsevenredige opbouw. In een nieuw pensioenstelsel is mogelijk degressieve opbouw aan de orde. Daarom is hierna een situatie van degressieve opbouw uitgewerkt voor zowel een DB/CDC-regeling als een DC-regeling, waarbij voor een DB/CDCregeling is uitgegaan van een degressieve opbouw gebaseerd op een rekenrente van 1% (opbouwpercentage aflopend van 2,27 op 25-jarige leeftijd naar 1,51 op 66-jarige leeftijd) en waarbij voor een DC-regeling een uniform percentage van 17,2 geldt. Dat is het percentage voor 45- tot 50-jarigen bij de fiscaal maximale premiestaffel tegen een rekenrente van 3% per jaar. DB/CDC-regeling Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,123 4,209 6,532 75,316 41,709 6,646 4,015 1,620 3,465 Variant 1 5,123 4,209 6,532 56,563 65,450 5,697 6,058 2,174 3,465 Variant 2 5,163 6,533 6,532 58,512 58,512 5,163 5,633 2,273 3,465 Tabel 4. Uitwerking varianten DB/CDC-regeling bij degressieve opbouw. Variant 2 6,144 3,690 6,532 61,006 61,006 6,144 5,647 2,026 3,465 Variant 3 4,666 4,666 6,532 72,011 45,014 6,355 4,334 1,748 3,465 Variant 3 4,666 4,666 6,532 52,643 69,370 5,302 6,421 2,304 3,465 Variant 4 5,123 4,209 5,892 75,316 40,604 6,646 3,909 1,577 3,465 Variant 4 5,123 4,209 5,892 56,563 62,573 5,697 5,792 2,078 3,465 Variant 5 5,832 3,499 6,532 80,444 36,581 7,099 3,522 1,421 3,465 Variant 5 5,832 3,499 6,532 62,645 59,368 6,309 5,495 1,972 3,465 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 11

DC-regeling Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 54,595 30,856 6,496 57,325 28,127 6,496 5,499 5,559 1,994 3,437 5,773 5,306 1,904 3,437 42,726 42,726 6,496 4,303 6,658 2,389 3,437 56,873 33,134 5,482 5,728 5,348 1,919 3,437 53,407 32,044 6,496 5,379 5,669 2,034 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 69,194 45,455 0 6,969 4,208 1,510 3,437 57,325 57,325 0 5,773 5,306 1,904 3,437 57,325 46,107 6,496 5,611 4,916 1,983 3,437 5,059 5,519 2,227 3,437 57,325 57,325 0 5,773 5,306 1,904 3,437 51,716 51,716 6,496 4,564 6,059 2,445 3,437 69,194 45,455 0 6,969 4,208 1,510 3,437 64,460 40,721 5,482 5,688 4,832 1,949 3,437 71,656 42,994 0 7,217 3,980 1,428 3,437 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 63,585 39,846 6,496 64,645 38,787 6,496 5,705 4,814 1,942 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 69,194 45,455 0 6,106 4,376 1,766 3,437 Tabel 5. Uitwerking varianten DC-regeling bij degressieve opbouw. 57,325 57,325 0 5,059 5,519 2,227 3,437 57,325 57,325 0 5,059 5,519 2,227 3,437 69,194 45,455 0 6,106 4,376 1,766 3,437 71,656 42,994 0 6,323 4,139 1,670 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 12

Appendix Deze bijlage bevat een aantal voorbeeldberekeningen die de effecten laten zien indien wordt afgeweken van (één van) de uitgangspunten van het basisscenario. Salaris(ontwikkeling) In het basisscenario is uitgegaan van een startsalaris van € 25.000 voor een 25-jarige deelnemer, een jaarlijkse algemene loonsverhoging van 2% en een individuele salarisstijging volgens de staffel van de Belastingdienst (3% per jaar tot 35 jaar, 2% tussen 35 en 45 jaar, 1% van 45 tot 55 jaar en 0% daarna). Onderstaande tabel bevat de berekeningsuitkomsten bij een startsalaris van € 35.000 onder ongewijzigde andere salarisveronderstellingen. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 9,228 6,554 11,047 131,453 66,466 11,600 6,399 2,582 5,673 Variant 1 9,228 6,554 11,047 100,496 105,860 10,121 9,799 3,516 5,673 Variant 2 8,733 11,048 11,047 98,959 98,959 8,733 9,527 3,844 5,673 Variant 2 10,392 6,241 11,047 103,178 103,178 10,392 9,551 3,427 5,673 Variant 3 7,891 7,891 11,047 121,788 76,130 10,747 7,329 2,957 5,673 Tabel 6. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing startsalaris. Tabel 7 bevat de berekeningsuitkomsten bij een jaarlijkse algemene salarisstijging van 3% (2% in het basisscenario) onder ongewijzigde andere salarisveronderstellingen. Variant 3 7,891 7,891 11,047 89,033 117,322 8,967 10,860 3,896 5,673 Variant 4 9,228 6,554 9,176 131,453 63,234 11,600 6,088 2,456 5,673 Variant 4 9,228 6,554 9,176 100,496 97,448 10,121 9,020 3,236 5,673 Variant 5 9,864 5,918 11,047 136,051 61,867 12,006 5,956 2,403 5,673 Variant 5 9,864 5,918 11,047 105,949 100,406 10,671 9,294 3,335 5,673 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 13

Man Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,896 4,419 7,221 84,938 44,422 7,495 4,277 1,725 4,000 5,896 4,419 7,221 64,522 70,352 6,498 6,512 2,336 4,000 Variant 2 5,708 7,221 7,221 64,680 64,680 5,708 6,227 2,512 4,000 Variant 2 6,792 4,079 7,221 67,437 67,437 6,792 6,242 2,240 4,000 Variant 3 5,158 5,158 7,221 79,601 49,759 7,024 4,790 1,933 4,000 Variant 3 5,158 5,158 7,221 58,192 76,682 5,861 7,098 2,547 4,000 Variant 4 5,896 4,419 6,187 84,938 42,637 7,495 4,105 1,656 4,000 Tabel 7. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van algemene salarisstijging. Tabel 8 bevat de berekeningsuitkomsten bij een jaarlijkse individuele salarisstijging van de helft van de staffel van de Belastingdienst onder ongewijzigde andere salarisveronderstellingen. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 4,296 2,938 5,064 60,735 29,989 5,360 2,887 1,165 2,479 Variant 1 4,296 2,938 5,064 46,634 47,957 4,697 4,439 1,593 2,479 Variant 2 4,003 5,065 5,064 45,362 45,362 4,003 4,367 1,762 2,479 Variant 2 4,763 2,861 5,064 47,296 47,296 4,763 4,378 1,571 2,479 Variant 3 3,617 3,617 5,064 55,826 34,897 4,926 3,360 1,355 2,479 Variant 3 3,617 3,617 5,064 40,812 53,779 4,110 4,978 1,786 2,479 Variant 4 4,296 2,938 4,113 60,735 28,347 5,360 2,729 1,101 2,479 Tabel 8. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van de jaarlijkse individuele salarisstijging van de helft van de staffel van de Belastingdienst. Variant 4 4,296 2,938 4,113 46,634 43,685 4,697 4,044 1,451 2,479 Variant 5 4,521 2,713 5,064 62,364 28,359 5,503 2,730 1,102 2,479 Variant 5 4,521 2,713 5,064 48,566 46,025 4,891 4,260 1,529 2,479 Variant 4 5,896 4,419 6,187 64,522 65,707 6,498 6,082 2,182 4,000 Variant 5 6,447 3,868 7,221 88,924 40,437 7,847 3,893 1,571 4,000 Variant 5 6,447 3,868 7,221 69,249 65,626 6,974 6,075 2,179 4,000 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 14

Leeftijd bij aanvang deelname aan de pensioenregeling Onderstaand zijn de resultaten opgenomen voor een deelnemer die op 35-jarige leeftijd (25-jarige leeftijd in het basisscenario) aan de pensioenregeling is gaan deelnemen en net als in het basisscenario 5 jaar daarna in het huwelijk is getreden. Variant 1 Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen 2,061 805 2,007 21,558 15,927 2,171 1,474 529 1,490 Variant 1 2,061 805 2,007 26,664 9,289 2,353 894 361 1,490 Variant 2 1,586 2,007 2,007 17,976 17,976 1,586 1,731 698 1,490 Variant 2 1,888 1,134 2,007 18,743 18,743 1,888 1,735 622 1,490 Variant 3 1,433 1,433 2,007 22,123 13,829 1,952 1,331 537 1,490 Variant 3 1,433 1,433 2,007 16,173 21,312 1,629 1,973 708 1,490 Variant 4 2,061 805 1,128 26,664 7,770 2,353 748 302 1,490 Variant 4 2,061 805 1,128 21,558 11,975 2,171 1,108 398 1,490 Variant 5 2,150 717 2,007 27,305 8,647 2,410 833 336 1,490 Tabel 9. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijd bij aanvang deelname aan pensioenregeling. Variant 5 2,150 717 2,007 22,319 15,166 2,248 1,404 504 1,490 Leeftijd bij aanvang huwelijk In de tabellen 10 en 11 is gevarieerd met de aanvang van het huwelijk. In het basisscenario is dat 5 jaar na aanvang van deelname aan de regeling (op 30-jarige leeftijd). In de volgende overzichten zijn de effecten weergegeven van 5 jaar eerder in het huwelijk treden (op de datum van aanvang van deelname aan de regeling, op 25-jarige leeftijd) dan wel 5 jaar later (10 jaar na aanvang van deelname aan de regeling, op 35-jarige leeftijd). Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 15

Man Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 4,764 4,516 6,496 72,507 43,867 6,398 4,223 1,704 3,437 4,764 4,516 6,496 53,414 67,921 5,380 6,287 2,256 3,437 Variant 2 5,135 6,496 6,496 58,187 58,187 5,135 5,602 2,260 3,437 Variant 2 6,110 3,670 6,496 60,667 60,667 6,110 5,616 2,015 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 71,610 44,764 6,319 4,310 1,739 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 52,351 68,984 5,272 6,386 2,291 3,437 Variant 4 4,764 4,516 6,322 72,507 43,568 6,398 4,194 1,692 3,437 Tabel 10. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijd bij aanvang huwelijk: 25 jaar. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 6,375 2,905 6,496 67,229 54,106 6,771 5,008 1,797 3,437 Variant 2 6,110 3,670 6,496 60,667 60,667 6,110 5,616 2,015 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 52,351 68,984 5,272 6,386 2,291 3,437 Variant 4 6,375 2,905 4,067 67,229 43,187 6,771 3,998 1,434 3,437 Variant 5 6,960 2,320 6,496 72,244 49,091 7,276 4,544 1,630 3,437 Variant 4 4,764 4,516 6,322 53,414 67,141 5,380 6,215 2,230 3,437 Variant 5 4,640 4,640 6,496 71,610 44,764 6,319 4,310 1,739 3,437 Variant 5 4,640 4,640 6,496 52,351 68,984 5,272 6,386 2,291 3,437 Vrouw Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen 6,375 2,905 6,496 84,155 32,219 7,426 3,102 1,251 3,437 Variant 2 5,135 6,496 6,496 58,187 58,187 5,135 5,602 2,260 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 71,610 44,764 6,319 4,310 1,739 3,437 Variant 4 6,375 2,905 4,067 84,155 28,024 7,426 2,698 1,089 3,437 Tabel 11. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijd bij aanvang huwelijk: 35 jaar. Variant 5 6,960 2,320 6,496 88,383 27,991 7,799 2,695 1,087 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 16

Leeftijd bij scheiding Om inzicht te krijgen in het effect van het moment van scheiding zijn de consequenties berekend indien de scheiding niet op 45-jarige leeftijd (zoals in het basisscenario) aan de orde is, maar 10 jaar eerder (op 35-jarige leeftijd) of 10 jaar later (op 55-jarige leeftijd), zoals weergegeven in tabel 12 en 13. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 2,226 916 2,199 24,518 9,000 2,536 1,005 295 2,292 Variant 1 2,226 916 2,199 20,026 14,909 2,338 1,617 437 2,292 Variant 2 1,733 2,128 2,199 16,759 16,759 1,733 1,872 549 2,292 Variant 2 2,040 1,256 2,199 17,468 17,468 2,040 1,895 512 2,292 Variant 3 1,571 1,571 2,199 20,326 13,192 2,102 1,474 432 2,292 Variant 3 1,571 1,571 2,199 15,105 19,831 1,764 2,151 582 2,292 Variant 4 2,226 916 1,282 24,518 7,690 2,536 859 252 2,292 Tabel 12. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijd bij scheiding: 35 jaar. Variant 4 2,226 916 1,282 20,026 11,559 2,338 1,254 339 2,292 Variant 5 2,356 785 2,199 25,351 8,167 2,622 912 268 2,292 Variant 5 2,356 785 2,199 21,004 13,931 2,453 1,511 409 2,292 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 17

Man Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,364 3,916 6,496 73,354 46,041 6,473 4,637 1,689 3,437 5,364 3,916 6,496 60,335 55,791 6,077 4,923 1,940 3,437 Variant 2 5,268 5,598 6,496 59,697 59,697 5,268 6,012 2,190 3,437 Variant 2 5,848 4,196 6,496 58,063 58,063 5,848 5,124 2,019 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 67,476 51,918 5,954 5,229 1,904 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 54,457 61,668 5,485 5,442 2,144 3,437 Variant 4 5,364 3,916 5,482 73,354 43,820 6,473 4,413 1,607 3,437 Tabel 14. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijdsverschil tussen voormalige partners: gelijke leeftijd. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,364 3,916 6,496 80,771 33,200 7,128 3,052 1,374 3,437 Variant 1 5,364 3,916 6,496 57,233 69,727 5,764 6,768 2,221 3,437 Variant 2 5,029 7,736 6,496 56,985 56,985 5,029 5,238 2,359 3,437 Variant 2 6,393 3,215 6,496 63,480 63,480 6,393 6,162 2,022 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 76,264 37,707 6,730 3,466 1,561 3,437 Variant 3 4,640 4,640 6,496 50,782 76,178 5,115 7,394 2,427 3,437 Variant 4 5,364 3,916 5,482 80,771 31,825 7,128 2,925 1,317 3,437 Tabel 15. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van leeftijdsverschil tussen voormalige partners: man 6 jaar ouder dan vrouw. Variant 4 5,364 3,916 5,482 57,233 64,295 5,764 6,241 2,048 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 83,487 30,484 7,367 2,802 1,262 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 61,121 65,839 6,156 6,391 2,098 3,437 Variant 4 5,364 3,916 5,482 60,335 52,049 6,077 4,593 1,810 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 76,896 42,498 6,786 4,280 1,559 3,437 Variant 5 5,800 3,480 6,496 63,877 52,248 6,433 4,611 1,816 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 19

Opbouwpercentages In voorgaande becijferingen is uitgegaan van een leeftijdsonafhankelijk opbouwpercentage. In een nieuw pensioenstelsel is mogelijk degressieve opbouw aan de orde. De gevolgen van toepassing van de tijdsevenredige methode (variant 5) zijn bij degressieve opbouwpercentages sterk afhankelijk van de rente. Achtereenvolgens zijn de volgende drie situaties uitgewerkt:  Tabel 16: degressieve opbouw gebaseerd op een rekenrente van 1% (opbouwpercentage aflopend van 2,27 op 25-jarige leeftijd naar 1,51 op 66-jarige leeftijd);  Tabel 17: degressieve opbouw gebaseerd op een rekenrente van 2% (opbouwpercentage aflopend van 2,73 op 25-jarige leeftijd naar 1,11 op 66-jarige leeftijd);  Tabel 18: de eerste 10 jaar op 1% rekenrente, daarna op 2%. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,935 4,209 7,100 84,516 42,690 7,458 4,110 1,658 3,579 Variant 1 5,935 4,209 7,100 64,624 68,004 6,509 6,295 2,258 3,579 Variant 2 5,613 7,101 7,100 63,603 63,603 5,613 6,123 2,470 3,579 Variant 2 6,679 4,011 7,100 66,314 66,314 6,679 6,138 2,202 3,579 Variant 3 5,072 5,072 7,100 78,276 48,930 6,907 4,711 1,901 3,579 Variant 3 5,072 5,072 7,100 57,223 75,405 5,763 6,980 2,504 3,579 Variant 4 5,935 4,209 5,892 84,516 40,604 7,458 3,909 1,577 3,579 Tabel 16. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen bij degressieve opbouw: gebaseerd op rekenrente van 1%. Variant 4 5,935 4,209 5,892 64,624 62,573 6,509 5,792 2,078 3,579 Variant 5 6,340 3,804 7,100 87,443 39,763 7,716 3,828 1,545 3,579 Variant 5 6,340 3,804 7,100 68,096 64,533 6,858 5,974 2,143 3,579 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 20

Man Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 6,583 4,528 7,777 93,170 46,167 8,222 4,445 1,793 3,736 6,583 4,528 7,777 71,492 73,785 7,200 6,830 2,450 3,736 Variant 2 6,148 7,778 7,777 69,669 69,669 6,148 6,707 2,706 3,736 Variant 2 7,316 4,394 7,777 72,639 72,639 7,316 6,724 2,412 3,736 Variant 3 5,555 5,555 7,777 85,741 53,597 7,566 5,160 2,082 3,736 Variant 3 5,555 5,555 7,777 62,681 82,596 6,313 7,646 2,743 3,736 Variant 4 6,583 4,528 6,339 93,170 43,683 8,222 4,206 1,697 3,736 Tabel 17. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen bij degressieve opbouw: gebaseerd op rekenrente van 2%. Variant 4 6,583 4,528 6,339 71,492 67,319 7,200 6,231 2,236 3,736 Variant 5 6,944 4,166 7,777 95,782 43,555 8,452 4,193 1,692 3,736 Variant 5 6,944 4,166 7,777 74,590 70,687 7,512 6,543 2,348 3,736 Man Variant 1 Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 6,098 4,372 7,329 87,036 44,266 7,681 4,262 1,719 3,646 6,098 4,372 7,329 66,467 70,433 6,694 6,520 2,339 3,646 Variant 2 5,793 7,330 7,329 65,651 65,651 5,793 6,321 2,550 3,646 Variant 2 6,894 4,141 7,329 68,450 68,450 6,894 6,336 2,273 3,646 Variant 3 5,235 5,235 7,329 80,797 50,506 7,130 4,862 1,962 3,646 Variant 3 5,235 5,235 7,329 59,066 77,834 5,949 7,205 2,585 3,646 Variant 4 6,098 4,372 6,121 87,036 42,179 7,681 4,061 1,638 3,646 Variant 4 6,098 4,372 6,121 66,467 65,002 6,694 6,017 2,159 3,646 Variant 5 6,544 3,926 7,329 90,259 41,044 7,965 3,951 1,594 3,646 Tabel 18. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen bij degressieve opbouw: gebaseerd op rekenrente van 1% in 10 jaar, daarna op 2%. Variant 5 6,544 3,926 7,329 70,289 66,611 7,079 6,166 2,212 3,646 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 21

Indexatie Ook de indexatie is bij variant 5 bepalend voor de resultaten. In het basisscenario wordt uitgegaan van een jaarlijkse indexatie van 1%. In onderstaande tabellen 19 en 20 is de impact te zien van een indexatie van 0% respectievelijk 2% per jaar. Variant 1 Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 4,911 3,687 6,018 70,774 37,049 6,245 3,567 1,439 3,341 4,911 3,687 6,018 53,752 58,667 5,414 5,431 1,948 3,341 Variant 2 4,757 6,019 6,018 53,912 53,912 4,757 5,190 2,094 3,341 Variant 2 5,661 3,400 6,018 56,210 56,210 5,661 5,203 1,867 3,341 Variant 3 4,299 4,299 6,018 66,349 41,475 5,855 3,993 1,611 3,341 Variant 3 4,299 4,299 6,018 48,504 63,915 4,885 5,916 2,123 3,341 Variant 4 4,911 3,687 5,162 70,774 35,570 6,245 3,424 1,382 3,341 Variant 4 4,911 3,687 5,162 53,752 54,816 5,414 5,074 1,820 3,341 Variant 5 5,374 3,224 6,018 74,119 33,704 6,541 3,245 1,309 3,341 Tabel 19. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van jaarlijkse indexatie van 0%. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 5,874 4,164 7,026 83,641 42,243 7,381 4,067 1,641 3,543 Variant 1 5,874 4,164 7,026 63,957 67,293 6,441 6,229 2,235 3,543 Variant 2 5,554 7,027 7,026 62,942 62,942 5,554 6,060 2,445 3,543 Variant 2 6,609 3,970 7,026 65,625 65,625 6,609 6,075 2,179 3,543 Variant 3 5,019 5,019 7,026 77,462 48,421 6,836 4,662 1,881 3,543 Variant 3 5,019 5,019 7,026 56,628 74,621 5,703 6,907 2,478 3,543 Variant 4 5,874 4,164 5,830 83,641 40,177 7,381 3,868 1,561 3,543 Variant 4 5,874 4,164 5,830 63,957 61,915 6,441 5,731 2,056 3,543 Variant 5 6,274 3,764 7,026 86,534 39,350 7,636 3,788 1,528 3,543 Tabel 20. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van jaarlijkse indexatie van 2%. Variant 5 6,274 3,764 7,026 67,388 63,862 6,787 5,911 2,121 3,543 Variant 5 5,374 3,224 6,018 57,720 54,700 5,813 5,063 1,817 3,341 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 22

Ontwikkeling parttimegraad Voor variant 5 is ook het verloop van het deeltijdpercentage uiterst relevant. Dat blijkt uit de resultaten in de navolgende twee overzichten. In tegenstelling tot het basisscenario (parttimepercentage 100) is daarin gevarieerd: in tabel 21 werkt betrokkene de eerste 10 jaar 50% en daarna 100%, in tabel 22 werkt betrokkene de eerste 10 jaar 100% en vervolgens 50%. Man Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Ouderdomspensioen deelnemer Verevend ouderdomspensioen ex-partner Bijzonder partnerpensioen Waarde deelnemer Waarde ex-partner Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1 4,134 3,410 5,281 60,837 33,777 5,369 3,252 1,312 3,194 Variant 1 4,134 3,410 5,281 45,665 52,982 4,599 4,904 1,760 3,194 Variant 2 4,175 5,282 5,281 47,307 47,307 4,175 4,554 1,838 3,194 Variant 2 4,968 2,984 5,281 49,324 49,324 4,968 4,566 1,638 3,194 Variant 3 3,772 3,772 5,281 58,220 36,394 5,138 3,504 1,414 3,194 Variant 3 3,772 3,772 5,281 42,562 56,085 4,287 5,192 1,863 3,194 Variant 4 4,134 3,410 4,774 60,837 32,902 5,369 3,168 1,278 3,194 Tabel 21. Uitwerking varianten DB/CDC-regelingen: basisscenario met aanpassing van parttimepercentage: 10 jaar 50% en daarna 100%. Variant 4 4,134 3,410 4,774 45,665 50,705 4,599 4,694 1,684 3,194 Variant 5 4,715 2,829 5,281 65,039 29,575 5,739 2,847 1,149 3,194 Variant 5 4,715 2,829 5,281 50,649 47,999 5,101 4,443 1,594 3,194 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 23

Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 54,595 30,856 6,496 57,325 28,127 6,496 5,499 5,559 1,994 3,437 5,773 5,306 1,904 3,437 42,726 42,726 6,496 4,303 6,658 2,389 3,437 56,873 33,134 5,482 5,728 5,348 1,919 3,437 53,407 32,044 6,496 5,379 5,669 2,034 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 69,194 45,455 0 6,969 4,208 1,510 3,437 57,325 57,325 0 5,773 5,306 1,904 3,437 57,325 57,325 0 5,773 5,306 1,904 3,437 69,194 45,455 0 6,969 4,208 1,510 3,437 71,656 42,994 0 7,217 3,980 1,428 3,437 Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 63,585 39,846 6,496 57,325 46,107 6,496 5,611 4,916 1,983 3,437 5,059 5,519 2,227 3,437 51,716 51,716 6,496 4,564 6,059 2,445 3,437 64,460 40,721 5,482 5,688 4,832 1,949 3,437 64,645 38,787 6,496 5,705 4,814 1,942 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 69,194 45,455 0 6,106 4,376 1,766 3,437 57,325 57,325 0 5,059 5,519 2,227 3,437 Tabel 24. Uitwerking varianten DC-regelingen met uniform percentage van 17,2. 57,325 57,325 0 5,059 5,519 2,227 3,437 69,194 45,455 0 6,106 4,376 1,766 3,437 71,656 42,994 0 6,323 4,139 1,670 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 26

Rendement Bij variant 5 is ook het rendement bepalend voor de resultaten. In het basisscenario wordt uitgegaan van een risicopremie op zakelijke waarden van 4%-punt. Uit de volgende overzichten is de impact af te lezen van een risicopremie voor zakelijke waarden van 3%punt. Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 36,094 21,273 6,496 43,283 14,085 6,496 3,635 4,672 1,676 3,437 4,359 4,007 1,437 3,437 28,684 28,684 6,496 2,889 5,358 1,922 3,437 38,372 23,550 5,482 3,865 4,461 1,601 3,437 35,855 21,513 6,496 3,611 4,694 1,684 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 50,694 35,872 0 5,106 3,321 1,191 3,437 43,283 43,283 0 4,359 4,007 1,437 3,437 43,283 43,283 0 4,359 4,007 1,437 3,437 50,694 35,872 0 5,106 3,321 1,191 3,437 Tabel 25. Uitwerking varianten DC-regelingen met risicopremie voor zakelijke waarden van 3%-punt. Het beleggingsrendement wordt niet alleen bepaald door de risicopremie op zakelijke waarden. Ook de beleggingsmix is van belang. Daarom zijn berekeningen uitgevoerd met twee alternatieve lifecycles:  Een defensieve waarbij tot 40-jarige (basisscenario: 45-jarige) leeftijd een percentage zakelijke waarden van 75 (basisscenario: 80) geldt, vervolgens gelijkmatig aflopend tot 20 (basisscenario: 25) op 67-jarige leeftijd.  Een offensieve waarbij tot 50-jarige (basisscenario: 45-jarige) leeftijd een percentage zakelijke waarden van 85 (basisscenario: 80) geldt, vervolgens gelijkmatig aflopend tot 30 (basisscenario: 25) op 67-jarige leeftijd. 54,104 32,462 0 5,449 3,005 1,078 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 27

Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 31,534 18,953 6,496 39,843 10,645 6,496 3,176 4,457 1,599 3,437 4,013 3,688 1,323 3,437 25,244 25,244 6,496 2,542 5,040 1,808 3,437 33,812 21,231 5,482 3,405 4,246 1,524 3,437 31,555 18,933 6,496 3,178 4,455 1,598 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 46,134 33,552 0 4,646 3,106 1,114 3,437 39,843 39,843 0 4,013 3,688 1,323 3,437 39,843 28,625 6,496 3,516 3,836 1,548 3,437 39,843 39,843 0 4,013 3,688 1,323 3,437 34,234 34,234 6,496 3,021 4,376 1,765 3,437 46,134 33,552 0 4,646 3,106 1,114 3,437 41,399 28,818 5,482 3,653 3,686 1,487 3,437 49,804 29,882 0 5,016 2,766 992 3,437 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 40,525 27,943 6,496 3,576 3,770 1,521 3,437 42,792 25,675 6,496 3,776 3,552 1,433 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 46,134 33,552 0 4,071 3,230 1,303 3,437 Tabel 26. Uitwerking varianten DC-regelingen met defensieve lifecycle. 39,843 39,843 0 3,516 3,836 1,548 3,437 39,843 39,843 0 3,516 3,836 1,548 3,437 46,134 33,552 0 4,071 3,230 1,303 3,437 49,804 29,882 0 4,395 2,877 1,161 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 28

Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 33,759 20,119 6,496 41,538 12,340 6,496 3,400 4,565 1,638 3,437 4,184 3,845 1,379 3,437 26,939 26,939 6,496 2,713 5,196 1,864 3,437 36,036 22,397 5,482 3,629 4,354 1,562 3,437 33,674 20,204 6,496 3,391 4,573 1,641 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 48,358 34,718 0 4,870 3,214 1,153 3,437 41,538 41,538 0 4,184 3,845 1,379 3,437 41,538 30,320 6,496 3,666 3,999 1,613 3,437 41,538 41,538 0 4,184 3,845 1,379 3,437 35,929 35,929 6,496 3,171 4,539 1,831 3,437 48,358 34,718 0 4,870 3,214 1,153 3,437 43,624 29,984 5,482 3,850 3,798 1,532 3,437 51,923 31,154 0 5,229 2,884 1,035 3,437 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 42,749 29,109 6,496 3,772 3,882 1,566 3,437 44,911 26,947 6,496 3,963 3,674 1,482 3,437 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 48,358 34,718 0 4,267 3,342 1,349 3,437 Tabel 27. Uitwerking varianten DC-regelingen met offensieve lifecycle. 41,538 41,538 0 3,666 3,999 1,613 3,437 41,538 41,538 0 3,666 3,999 1,613 3,437 48,358 34,718 0 4,267 3,342 1,349 3,437 51,923 31,154 0 4,582 2,999 1,210 3,437 Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 29

Ontwikkeling parttimegraad Net als bij de DB- en CDC-regeling is bekeken wat de impact is van wijzigingen in het parttimepercentage. In onderstaande overzichten zijn de dezelfde variaties bekeken als in een DB/CDC-regeling: in het eerste werkt betrokkene de eerste 10 jaar 50% en daarna 100%, in het tweede overzicht de eerste 10 jaar 100% en vervolgens 50%. Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 24,210 17,723 5,281 32,835 9,097 5,281 2,438 3,838 1,377 3,194 3,307 3,039 1,090 3,194 20,966 20,966 5,281 2,112 4,138 1,485 3,194 25,348 18,861 4,774 2,553 3,733 1,339 3,194 26,208 15,725 5,281 2,640 3,653 1,311 3,194 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 36,079 29,592 0 3,634 2,739 983 3,194 32,835 32,835 0 3,307 3,039 1,090 3,194 32,835 23,715 5,281 2,898 3,161 1,275 3,194 32,835 32,835 0 3,307 3,039 1,090 3,194 28,275 28,275 5,281 2,495 3,600 1,453 3,194 36,079 29,592 0 3,634 2,739 983 3,194 31,956 25,469 4,774 2,820 3,246 1,310 3,194 41,044 24,627 0 4,134 2,280 818 3,194 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 31,519 25,032 5,281 2,781 3,288 1,327 3,194 35,344 21,206 5,281 3,119 2,920 1,178 3,194 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 36,079 29,592 0 3,184 2,849 1,149 3,194 32,835 32,835 0 2,898 3,161 1,275 3,194 32,835 32,835 0 2,898 3,161 1,275 3,194 36,079 29,592 0 3,184 2,849 1,149 3,194 41,044 24,627 0 3,622 2,371 957 3,194 Tabel 28. Uitwerking varianten DC-regelingen met aanpassing van parttimepercentage: 10 jaar 50% en daarna 100%. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 30

Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Man Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Vrouw Saldo deelnemer Saldo ex-partner Bijzonder partnerpensioen Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen deelnemer Geconverteerd uitgesteld ouderdomspensioen ex-partner Direct ingaand geconverteerd ouderdomspensioen ex-partner Wezenpensioen Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 24,425 11,451 4,462 27,967 7,909 4,462 2,460 2,917 1,046 1,961 2,817 2,589 929 1,961 17,938 17,938 4,462 1,807 3,517 1,262 1,961 26,702 13,728 3,449 2,689 2,706 971 1,961 22,422 13,453 4,462 2,258 3,102 1,113 1,961 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 34,454 21,480 0 3,470 1,988 713 1,961 27,967 27,967 0 2,817 2,589 929 1,961 27,967 20,261 4,462 1,961 2,468 2,693 1,086 1,961 27,967 27,967 0 2,817 2,589 929 1,961 24,114 24,114 4,462 2,128 3,063 1,236 1,961 34,454 21,480 0 3,470 1,988 713 1,961 31,476 18,502 3,449 2,778 2,355 950 1,961 34,959 20,975 0 3,521 1,942 697 1,961 Variant 1a Variant 2a Variant 3a Variant 4a Variant 5a 30,601 17,627 4,462 2,700 2,439 984 30,142 18,085 4,462 2,660 2,483 1,002 1,961 Variant 1b Variant 2b Variant 3b Variant 4b Variant 5b 34,454 21,480 0 3,040 2,068 834 1,961 27,967 27,967 0 2,468 2,693 1,086 1,961 27,967 27,967 0 2,468 2,693 1,086 1,961 34,454 21,480 0 3,040 2,068 834 1,961 34,959 20,975 0 3,085 2,019 815 1,961 Tabel 29. Uitwerking varianten DC-regelingen met aanpassing van parttimepercentage: 10 jaar 100% en daarna 50%. Evaluatie Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 31

1 Online Touch

Index

Home