Over onderzoek naar en behandeling van dyslexie en dyscalculie - juni 2017 Dyslexie bestaat wel! Wie een schaafwond heeft aan zijn knie kan dat laten zien. Iedereen weet dat het een schaafwond is. Dat kan niet met dyslexie: aan de buitenkant is niets te zien en er is veel discussie over wat dyslexie is. Een ding is zeker: dyslexie bestaat. Nog een ding is zeker: dyslexie is niet het gevolg van slecht onderwijs of van kinderen die niet goed kunnen of willen leren. Maar wat is het dan wel? Verbinding Dyslexie is het gevolg van iets wat in de hersenen niet gebeurt. Wie geen dyslexie heeft, kan een stuk zonder veel moeite lezen. Zelf schrijven en goed spellen, is voor de meeste mensen ook geen probleem. Dat komt omdat er in de hersenen een verbinding wordt gemaakt tussen klanken en letters. Alles wat je ziet aan letters wordt omgezet in klanken waardoor je kunt lezen. Andersom worden klanken (wat je hoort) omgezet in letters. Bij de meeste mensen gaat dat vliegensvlug. Paadje Bij mensen die dyslexie hebben, gebeurt dat niet vanzelfsprekend. Enkele klanken als een /a/ of een /k/ lukken misschien nog wel, maar als er een serie achter elkaar wordt gezet (een woord dus) dan lukt het niet meer. Dat heeft niets met goed of slecht lesgeven te maken. Het heeft alles te maken met een ‘paadje’ dat in de hersenen niet goed is aangelegd. Door een goed paadje neer te leggen en te trainen, lukt het steeds sneller en beter om de klanken en de letters bij elkaar te brengen. Dat is wat bij het RID gebeurt. Door veel te oefenen en de begeleiding van de psychologen of orthopedagogen van het RID is het mogelijk om van die kleine zandpaadjes brede zandweggetjes te maken en misschien wel een keer een snelweg. Alles wat bij het RID wordt geleerd moet dan wel vaak worden geoefend. Bij dyslexie geldt: oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Andere problemen Dyslexie is iets anders dan andere lees- en spellingproblemen. Die kunnen ontstaan doordat er te weinig aandacht is voor lezen of spellen, of dat het lezen en spellen niet goed is aangeleerd. Het klopt dat die te verhelpen zijn door meer aandacht en beter onderwijs. In januari ontstond er veel onrust over de vraag of dyslexie wel of niet bestond. Hoogleraar Anna Bosman vond dat dyslexie waarschijnlijk niet zou bestaan als het onderwijs beter zou zijn. Vooral het RID heeft samen met het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie (NKD) heel duidelijk gemaakt dat dyslexie wél bestaat.
Feiten of fabels? Vraag Dyslexie gaat nooit over. Antwoord Ja, dat klopt. Je kunt door de juiste behandeling en heel veel oefenen ervoor zorgen dat het gemakkelijker voor je wordt om te lezen of te spellen. Dan gaat het ook sneller. Vraag Dyslexie krijg je pas op je zesde, als je leert lezen. Antwoord Dat klopt niet. Dyslexie heb je in aanleg, het is ook erfelijk. Het is een subtiel probleem dat pas duidelijk wordt als je leert lezen en spellen. Vraag Wie dyslexie heeft, is niet dommer dan de rest van de klas. Antwoord Dat klopt. Het punt is dat het lastiger is om teksten te begrijpen als je ze moet lezen. Worden ze voorgelezen, dan is het geen enkel punt om ze te begrijpen. Omdat bij rekenen vaak redactiesommen of verhaaltjes-sommen worden gebruikt, is het ook lastiger om ze op te lossen als de tekst niet wordt voorgelezen. Vraag Iedereen met dyslexie heeft ook dyscalculie. Antwoord Dit klopt niet. Als je dyslexie hebt, kun je het automatiseren bij rekenen - het leren van de tafeltjes - lastig vinden. Dat is iets anders dan dyscalculie: hierbij ontbreekt een goed getalsbegrip en zijn er problemen met de basis van het rekenen. UIt onderzoek blijkt wel dat 30% van de kinderen met dyslexie ook dyscalculie heeft.
Dyslexieverklaringen Het is vaak in het nieuws: gesjoemel met dyslexieverklaringen. En dat is vervelend. Iedereen die echt dyslexie heeft en belang heeft bij een dyslexieverklaring wordt erop aangekeken. Daarom zijn dyslexiezorgverleners als het RID samen met het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie (NKD) bezig om te proberen de spelregels rondom de dyslexieverklaringen te laten veranderen. Dan zou een verklaring alleen afgegeven mogen worden als eerst een uitgebreid dyslexieonderzoek is geweest. Daaruit moet dan duidelijk naar voren komen waarop de diagnose dyslexie is gebaseerd. De kwestie rondom dyslexieverklaringen is ook besproken in de Tweede Kamer. Vlak voor de zomer 2017 moet een advies komen over wat er precies gaat gebeuren. De huidige dyslexieverklaringen blijven in elk geval geldig totdat er iets anders wordt besloten. Wereldreis van Riddel Je moet oefenen want oefenen zorgt ervoor dat je dyslexie onder controle krijgt. Het RID heeft veel bewondering voor alle kinderen die het oefenen zo goed hebben volgehouden dat ze hun dyslexie beheersbaar hebben gemaakt. Want ja dat oefenen is niet altijd even leuk, zeker niet als je iets zo moeilijk vindt. Sinds dit voorjaar behandelt het RID de kinderen op een andere manier en is de overstap gemaakt van Gramma naar Wereldreis met Riddel. Kinderen kunnen binnen Wereldreis kiezen uit allerlei reizen en avonturen van Riddel. Daar maken ze dan opdrachten. Zo kan Riddel met behulp van oefeningen steeds verder reizen. Riddel heeft al 14 verschillende reisbestemmingen, maar het programma wordt steeds verder uitgebreid. Het oefenen verloopt nu veel meer spelenderwijs en dat is grote winst voor de motivatie! Wilt u weten hoe Wereldreis werkt en wat het kan betekenen voor uw leerlingen of uw kind met dyslexie als ze in behandeling komen bij het RID? Laat het dan weten. Het RID kan een demonstratie laten zien. De Wereldreis maakt deel uit van de behandeling bij het RID en kan alleen daar worden ingezet of bij kinderen thuis.
Onderzoek: heeft langer behandelen zin? Is het mogelijk om voor iedereen hetzelfde aantal behandelingen te hanteren? Of moet er gekeken worden naar het kind en is het zaak om de vorderingen te volgen? Het is een eeuwige discussie omdat het over twee dingen gaat: kwaliteit én de kosten van de dyslexiebehandeling. In een nieuw onderzoek van het RID is gekeken in hoeverre de behandelduur invloed heeft op de effecten van de behandeling. Het onderzoek wordt aan het eind van de zomer gepubliceerd in het Tijdschrift voor Orthopedagogiek. Zit er wel een verband tussen behandelduur en de behandeleffectiviteit? Dat is de vraag waarop het onderzoek is gebaseerd. Er is bij een grote groep kinderen gekeken naar allerlei vaardigheden en hoe de ontwikkeling daarop is: lezen, spellen en de cognitieve vaardigheden die hierbij horen. De resultaten van kinderen met een gemiddelde én een bovengemiddelde behandelduur zijn vergeleken. Uit de resultaten blijkt dat het lezen en spellen een gestage groei laten zien tijdens het hele behandeltraject. Juist in de laatste fase van de behandeling wordt nog een behoorlijke inhaalslag gemaakt ten opzichte van groepsgenoten. Bovendien maken kinderen hun eigen groeicurve door en zijn er grote individuele verschillen in de optimale behandelduur. Dit toont aan dat het van groot belang is om de behandelduur af te stemmen op wat het kind nodig heeft. De conclusies van het onderzoek en het artikel zijn vooral van groot belang in discussies met gemeenten. Gemeenten willen graag, om de kosten beheersbaar te houden, vaste afspraken over prijzen maken. En dat betekent dus ook een vaste behandelduur. Alleen: dat pakt dus voor de kinderen niet goed uit. Dit onderzoek toont duidelijk het belang aan van het aanpassen van de behandelduur op elk afzonderlijk kind. Het RID brengt dit bij gemeenten onder de aandacht. Als het artikel is verschenen, laat het RID dat via social media weten.
Beter leren lezen: mooie samenwerking Uitgeverij Zwijsen, SamSam en 7Days hebben allemaal hun medewerking gegeven aan een nieuwe RID-cursus ‘Begrijpend Lezen’ voor kinderen in de bovenbouw van het basisonderwijs. Om goed te lezen, moeten kinderen de boodschap van verschillende type teksten kunnen begrijpen. Een stukje uit een boek, maar ook een artikeltje uit de krant of bijvoorbeeld een gebruiksaanwijzing. De drie partijen hebben belangeloos meegewerkt en teksten beschikbaar gesteld. Zo kunnen kinderen op een breed terrein beter teksten leren begrijpen. 1 Puzzeltje 8 2 Zoek de antwoorden. Schrijf de eerste letters van de oplossing in volgorde in de cirkels en lees het goede antwoord met de klok mee. 7 3 6 5 4 1 Dit dier zwemt in het water en heeft kieuwen. 2 De V is de 22e letter van het... 3 Huisdier met drie letters dat miauw zegt. 4 Ondeugend beest dat op een mens lijkt. 5 Ze zitten in muziek en je kunt ze eten. 6 In je mond heb je heel veel... 7 In een pen of een printer zit... 8 Dit dier heeft veel stekels. Stuur de oplossing vóór 1 september 2017 naar communicatie@rid.nl en vermeld je naam, leeftijd en telefoonnummer. Winnaars krijgen een leuke prijs!
Assen Alkmaar Cursusaanbod op maat RID Academie heeft goed geluisterd naar leerkrachten en directies van scholen: het cursusaanbod is voortaan op maat beschikbaar. Elke school heeft weer eigen wensen als het gaat om bijscholing of meer informatie voor leerkrachten of intern begeleiders. Dat bleek uit evaluaties van bijeenkomsten. Om die reden heeft de RID Academie besloten voortaan samen met de school de inhoud van de cursus die daar wordt gegeven vast te stellen. Inmiddels zijn hier goede ervaringen mee. Op onze website vindt u meer informatie (www.rid.nl/academie). Almere Amsterdam Den Haag Rotterdam Breda Den Bosch Amersfoort Arnhem Nijmegen Hengelo Maastricht Onze locaties Het RID heeft dertien hoofdlocaties én een groot aantal behandellocaties, verspreid over Nederland en altijd dichtbij of in uw gemeente. Op onze website www.rid.nl vindt u per locatie de contactgegevens en meer (actuele) informatie. Tevens kunt u uw kind hier aanmelden voor een onderzoek, behandeling of cursus. Hoofdkantoor RID Jansbinnensingel 1 6811 AJ Arnhem 026 442 32 94 www.rid.nl Colofon Tekst Rietje Krijnen Ontwerp www.lawine.nl
1 Online Touch