Gratis magazine van jouw Service Apotheek Nr. 108 | Zomer 2021 | Ogen Alles over glaucoom Feiten & fabels Over ogen Interview “ Ik hoop mensen ervan bewust te maken hoe belangrijk je ogen zijn.” Ronald Giphart Volg Service Apotheek op Facebook

HOOGWAARDIGE ZONBESCHERMING VOOR DE BEHOEFTEN VAN JOUW HUID MET ADVANCED SPECTRAL TECHNOLOGIE NIEUW SCAN DE QR CODE VOOR PASSEND ADVIES Voorwoord • Egbert Lamberts De ogen openen Gezonde ogen; het lijkt misschien vanzelfsprekend, maar pas als er iets mis is, besef je hoe belangrijk ze zijn. Droge ogen is een veelgehoorde klacht. Traanvocht beschermt de ogen tegen uitdroging. Dat is logisch. Maar het beschermt ook tegen bacteriën. Daarom krijgt iemand met droge ogen sneller last van een oogontsteking. Wist je dat ook het laseren van ogen vaak (tijdelijk) droge ogen tot gevolg heeft? Een deel van deze klachten is op te lossen door kunsttranen, verkrijgbaar in de apotheek. Weet je niet hoe je je ogen moet druppelen? Bij Service Apotheek nemen we alle tijd om dit goed uit te leggen. De belangrijkste tip? Was voor het inbrengen van de druppels je handen! De ogen zijn namelijk kwetsbaar. En mocht het druppelen niet lukken, dan adviseren we een hulpmiddel waarmee het druppelen makkelijker gaat, of schakelen we de thuiszorg in. We kijken bijvoorbeeld samen of het richten goed gaat, het openhouden van het oog of het knijpen in het flesje. We gaan op zoek naar de beste oplossing. “Service Apotheek houdt graag een oogje in het zeil. Loop met oogproblemen gerust bij ons binnen.” Egbert Lamberts, apotheker Service Apotheek Lamberts Hilversum Oogproblemen komen vaak voor bij mensen met diabetes. De kleine bloedvaatjes in de ogen kunnen beschadigen door schommelingen in de bloedsuikerwaarden. Omdat ik onderzoek heb gedaan naar dit onderwerp, ben ik me extra bewust van de problemen die hierbij kunnen spelen. Daarom let ik bij deze mensen extra goed op de medicijnen: klopt de dosering, gaat het gebruik ervan goed? Als ik hoor dat de bloedsuikerwaarde erg schommelt, overleg ik met de huisarts of internist. Ik herinner me nog goed dat een vriend tijdens een autorit ooit het stuur van mij heeft moeten overnemen, omdat ik door het kijken in de zon last van mijn ogen kreeg. Met de zomer op komst geef ik dan ook het advies: bespaar niet op een goede zonnebril. Je ogen zijn het waard! Wat hebben we al veel reacties ontvangen op het lezersonderzoek in Leef! 107. Bedankt! In editie 109 delen we de resultaten. Wat hebben we vast veranderd? We gaan van 'u' naar 'je' in ons magazine. Omdat we voor je klaarstaan en je beter willen helpen, zonder afstand. Maar met respect. Want het draait om jouw gezondheid! Veel leesplezier! Egbert Lamberts 3 lezersonderzoek

Zuivere, heldere olie met 2%, 5% of 10% CBD. Een verantwoorde keuze met deskundig advies. CBD olie is een veel gebruikt voedingssupplement dat veilig kan worden toegepast met het juiste advies. Onze producten zijn met garantie op farmaceutische kwaliteit en veiligheid. Verkrijgbaar bij uw apotheek of de Service Apotheek webshop. In 10 of 30 ml verpakking 4 Inhoud • Leef! 108 Inhoud 9 3 Voorwoord Door Egbert Lamberts 6 Interview Met Ronald Giphart 9 Thema Het oog 10 Interview Met oogarts Jelle Vehof 14 Feiten & fabels Over ogen 22 Thema Alles over glaucoom 24 In gesprek met Reinette Stenekes-Stol en Wapkje van der Veer 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Apothekerspost Vraag het je apotheker 32 Leestips Doe mee! 35 Dat slik je toch niet? Mijn medicatiegesprek 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine 288 Kortingsbonnen vind je in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van jouw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 32 6 22 10

“Ik kwam erachter dat je oogproblemen met leefgedrag en voeding kan vertragen.” Interview • Ronald Giphart Een schrijver met een oogziekte Schrijver Ronald Giphart (55), bekend van 'Ik ook van jou', 'Phileine zegt sorry' en 'Ik omhels je met duizend armen', heeft de veelvoorkomende oogziekte maculadegeneratie. Het is dan ook niet voor niets dat ‘het zicht’ steeds vaker een onderwerp in zijn boeken is. Giphart: “Ik herinner me mijn oma nog. Vanaf haar zestigste kreeg ze problemen met kijken. Daarom schafte ze een enorme loeplamp aan waarmee ze letters kon vergroten. Toen mijn vader op zijn 62ste hetzelfde kreeg, was wel duidelijk dat deze oogproblemen in onze familie voorkomen. Het bleek dat hij de oogziekte maculadegeneratie had. Schrikbeeld Bij maculadegeneratie zie je in het midden van je blikveld een donkere of wazige vlek. Het is net alsof je de hele tijd twee vuisten voor je ogen houdt. De gevolgen voor mijn vader waren groot. Zo moest hij schuin voor de televisie zitten om nog iets te kunnen zien. Lezen en schrijven werd voor hem ook steeds lastiger. Uiteindelijk ging dat helemaal niet meer. Het was echt een aftakeling. Dat vond hij heel erg. Voor mij een schrikbeeld: dit zou ook mij kunnen overkomen! Daarom hield ik me er juist niet mee bezig en negeerde ik het lange tijd. Gezonde leefwijze Ik ben me meer in de ziekte gaan verdiepen en kwam erachter dat je oogproblemen met leefgedrag en voeding kunt vertragen. Juist op het moment van de diagnose schreef ik columns over voeding voor de Volkskrant en at ik bij wijze van experiment vegetarisch. Toen ik las dat in vlees ook belangrijke bouwstoffen voor je ogen zitten, ben ik gelijk weer vlees gaan eten. Mijn oma en vader dronken en rookten flink. Doordat ik dat niet doe, hoop ik langer dan hen zonder klachten te leven. Ogen testen Rond mijn 45ste heb ik op advies van een kennis mijn ogen laten testen. Ik bleek de ziekte ook te hebben en het aftakelingsproces was al begonnen. Dat was echt een vervelend moment. Natuurlijk had ik er rekening mee gehouden dat ik het ook kon krijgen, maar nu wist ik het zeker. Tot nu toe heb ik er gelukkig nog geen last van. 7

Interview • Ronald Giphart Ambassadeur Oogfonds Sinds 5 jaar ben ik ambassadeur voor het Oogfonds. Ik hoop daarmee mensen bewust te maken hoe belangrijk je ogen zijn. Want naast erfelijke oogaandoeningen waar je geen invloed op hebt, zijn er ook oogproblemen waar je wel wat aan kunt doen. Zo ontstaan er ook veel oogproblemen door het lang kijken naar beeldschermen. Het blauwe licht is schadelijk voor je ogen. En door lange tijd zonder afwisseling naar een beeldscherm te kijken, verslappen je oogspieren. Dat geeft al bij jonge kinderen problemen. Afwisseling is voor je ogen altijd belangrijk. Zelfs bij het lezen van een goed boek! Experiment met simulatiebril Naast het ambassadeursschap doe ik mee aan allerlei acties om geld in te zamelen voor onderzoek naar maculadegeneratie. Zo heb ik een aantal uren door Utrecht gelopen met een speciale bril op. Met die bril zag ik hetzelfde als iemand met maculadegeneratie. Het gemak waarmee ik normaal door de stad loop, was opeens verdwenen. Daarbij vond ik het ergste dat ik zo afhankelijk werd van anderen. Het was voor mij confronterend om te beseffen dat het vroeg of laat met mijn zicht écht deze kant op kan gaan. De toekomst Toch ben ik niet echt bezig met dié toekomst. Ik steek mijn kop vaak in het zand. Alhoewel ik er weleens over nadenk om kleiner te gaan wonen. Als je niet goed ziet, is het handig als je je huis door en door kent. Een aantal van mijn boeken gaat over beeld. Zo schreef ik het boek ‘Harem’ over de zoon van een beroemde fotograaf en het boek ‘Lieve’ dat speelt in de filmwereld. Beeld en zien is steeds vaker een thema in mijn boeken. Zo lang het gaat blijf ik schrijven. Ik kan blind typen en er zijn steeds meer goede hulpmiddelen beschikbaar die geluid kunnen omzetten naar tekst. Ik heb er weleens aan gedacht om een cursus te doen om hier goed mee om te leren gaan. Maar ik denk dan ook: schrijven is een lang en ingewikkeld proces en ik weet niet hoe bruikbaar dat voor mij zal zijn. Ach ja, we zullen wel zien…” Wil je het Oogfonds ondersteunen met het onderzoek naar maculadegeneratie? Ga dan naar: www.oogfonds.nl/oogziektes/maculadegeneratie/doneren We geven 5 exemplaren van ‘Alle tijd’ weg! Kans maken op ‘Alle tijd’, het nieuwste boek van Ronald Giphart? Mail dan voor 30 september 2021 naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp ‘Alle tijd’ of schrijf naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Alle tijd’. Vermeld ook je adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 8 win actie Thema • Ogen Het oog Wat een bijzonder orgaan! Horen, zien, ruiken, proeven en voelen… Met onze zintuigen nemen we waar. Als je geen oogproblemen hebt, lijkt het alsof goed kunnen zien vanzelf gaat. Maar hoe werken onze ogen eigenlijk? 1 Pupil: opening in het midden van de iris, bepaalt hoeveel licht er binnenkomt in het oog. 2 Iris: geeft het oog kleur. 3 Lens: kan bol en plat worden, zodat we dichtbij en ver kunnen zien. 4 Glasachtig lichaam: heldere, geleiachtige vloeistof die vast zit aan het netvlies. 5 Gele vlek: centrale deel van het netvlies met een hoge concentratie licht- en kleurgevoelige cellen. 6 Oogzenuw: verbindt het oog met de hersenen. 6 7 Netvlies: lichtgevoelige laag, de cellen zetten licht om in elektrische signalen naar onze hersenen. 9 8 7 4 2 11 12 5 13 10 3 1 11 Hoornvlies: deze laag beschermt het oog en breekt het invallende licht. 12 Oogkamers: één voor de iris en één achter de iris, beide gevuld met kamerwater. 8 Vaatvlies: netwerk van bloedvaten, zorgt voor aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar het oog. 13 Blinde vlek: kop van de oogzenuw, het netvlies bevat hier geen lichtgevoelige cellen. 9 Harde oogrok: diepste laag van het oogwit, zorgt voor stevigheid. 10 Straalvormig lichaam: een soort kringspier die vast zit aan de lens. De werking van het oog Licht komt het oog binnen via de pupil. Het hoornvlies en de ooglens breken beide de richting van de lichtstralen. Hierdoor vallen ze (in het geval van normale ogen) precies op het netvlies samen. Het netvlies maakt van het licht elektrische signalen. Deze gaan via de oogzenuw naar het ziencentrum in de hersenen. Pas na de verwerking in het ziencentrum zien wij beeld. De vorm van de ogen is bepalend voor je zicht. Heb je een te lang oog? Dan ben je bijziend; je ziet dichtbij goed maar veraf minder scherp. Bij een te lang oog is de afstand tussen het hoornvlies en het netvlies te groot. Hierdoor komen de lichtstralen nog vóór het netvlies samen. Op het netvlies ontstaat dan een wazig beeld. Heb je een te kort oog? Dan ben je verziend; je ziet dichtbij niet goed. De lichtstralen komen dan àchter het netvlies samen, waardoor ook een wazig beeld ontstaat. 9

Interview • Oogarts Jelle Vehof Zoek hulp bij droge ogen Als je droge ogen hebt, denk je vast: dat hoort erbij. Maar wist je dat droge ogen een chronische aandoening is? Als je er niets aan doet, verergeren de klachten en kun je problemen krijgen met je zicht. Daarom is het belangrijk dat je droge ogen laat onderzoeken. We spraken met Jelle Vehof. Hij is oogarts, onderzoeker en dé droge-ogenspecialist van Nederland. Vehof: “Over droge ogen is weinig bekend, terwijl het vaak voorkomt en een grote impact heeft op iemands leven. Ik doe al jaren onderzoek naar droge ogen. Niet alleen in Nederland, maar ook in Engeland en Noorwegen. Grote gevolgen De kans dat je ooit in je leven last krijgt van droge, geïrriteerde en pijnlijke ogen is groot. 1 op de 8 mannen en zelfs 1 op de 4 vrouwen krijgt in zijn of haar leven met droge ogen te maken. Uit één van mijn Nederlandse onderzoeken blijkt dat droge ogen een veel grotere impact op het leven heeft dan andere meer bekende oogaandoeningen. En heel opvallend, zowel de mentale als lichamelijke kwaliteit van leven is vaak ernstig aangedaan bij droge ogen. Meer dan bij andere vervelende ziekten zoals migraine, COPD of het spastische darmsyndroom. Ooglidontsteking Er zijn veel verschillende oorzaken voor droge ogen. De meeste mensen krijgen droge ogen door ontstoken oogleden. Dat zit zo: in het ooglid zitten kliertjes die olie afgeven zodat het traanvocht zich goed verspreidt over het oog en minder snel verdampt. Als het ooglid ontstoken is, werken de kliertjes niet goed of zijn ze verstopt. Bij een ooglidontsteking helpt het om dagelijks warmtemaskers op je oog te leggen en de oogleden schoon te poetsen met een ooglidshampoo of speciale doekjes. “De meeste mensen krijgen droge ogen door ontstoken oogleden.” 10 Interview • Oogarts Jelle Vehof dr. Jelle Vehof, oogarts en epidemioloog • Oprichter Droge Ogen Kliniek Nederland te Velp, de eerste medisch-specialistische kliniek specifiek gericht op optimale droge-ogenzorg. • Onderzoeker droge ogen, Universitair Medisch Centrum Groningen, King’s College London. 11

Interview • Oogarts Jelle Vehof Te weinig traanvocht Een ander veelvoorkomend probleem is dat er te weinig traanvocht wordt aangemaakt. Dat komt vaak voor bij mensen met een auto-immuunziekte zoals het syndroom van Sjögren, reuma of de ziekte van Crohn. Ook hebben ouderen vaker last van te weinig traanvocht. Dat kan komen door leeftijd, maar ook door het gebruik van bepaalde medicijnen. Als je door droge ogen veel klachten ervaart, kan jouw apotheker samen met de huisarts bekijken of jouw medicijnen een oorzaak kunnen zijn en of het mogelijk is deze aan te passen. “Beeldschermgebruik, droge verwarmingslucht en airconditioning kunnen droge ogen verergeren.” Gevoelig voor pijn Dan zijn er ook nog mensen die last hebben van droge ogen doordat zij simpelweg gevoeliger zijn voor pijn. Dat is vaker het geval bij mensen met andere pijnsyndromen, zoals fibromyalgie, chronische bekkenpijn en artrose. Omdat ook depressie en angsten een verhoogde pijngevoeligheid veroorzaken, hebben mensen met een mentale aandoening ook vaker last van droge ogen. Een operatie aan het oog Wist je dat een operatie aan het oog de kans op droge ogen vergroot? Na een staaroperatie heb je 3 keer zoveel kans op droge ogen dan zonder operatie. Oogartsen staan hier te weinig bij stil. Heb je droge ogen en moet je een oogoperatie ondergaan? Dan is het helemaal belangrijk dat de droge ogen eerst goed worden behandeld om te voorkomen dat je na de operatie nog meer klachten krijgt. Zoeken naar een behandeling Droge ogen kun je niet genezen. Wel kan een behandeling de klachten verlichten. Er wordt vaak gestart met kunsttranen. Bij een ooglidontsteking adviseer ik zoals gezegd het gebruik van warmtemaskers en het poetsen van de oogleden. Daarnaast bekijk ik of de omgeving kan worden aangepast. Beeldschermgebruik, een droge verwarming en airconditioning kunnen droge ogen namelijk verergeren. De helft van de mensen die ik zie kan met kunsttranen en advies uit de voeten. Voor de andere helft moeten we verder zoeken. Ik probeer dan verschillende behandelingen uit, tot we een combinatie vinden die de klachten voldoende verlicht. Bijvoorbeeld antibioticadruppels of het plaatsen van een plugje in het oog dat het afvoeren van traanvocht voorkomt. Soms is het even zoeken, maar er zijn tegenwoordig gelukkig heel veel mogelijkheden. Herken je jezelf in bovenstaand verhaal en heb je droge ogen? Wacht dan niet langer en ga naar een oogarts of optometrist om je ogen te laten bekijken. Je hebt maar één paar ogen. Zorg er goed voor!” 12 Actie • Wereld Eczeem Dag 2021 Wereld Eczeem Dag 2021! Kom op zaterdag 18 september naar de Locatie: Van der Valk Hotel Breukelen. Heb jij of heeft één van jouw familieleden of vrienden eczeem? Kom dan samen naar de 2e editie van de Wereld Eczeem Dag! Het thema is ‘In beweging’. Bewegen is goed voor je lichaam en geest, zeker als je een chronische ziekte hebt. In beweging is ook een oproep er tegenaan te gaan. Zoek nieuwe oplossingen! Kom naar deze middag voor een programma boordevol informatie en schrijf je in voor de workshops. Bijvoorbeeld de workshop: ‘Oogziekten bij eczeem’, ‘Eczeem bij kinderen’ of de workshop ‘De apotheker denkt met je mee’. Deze laatste is een praktische workshop waarin een Service Apotheker vertelt hoe de apotheek jou kan helpen. Je kunt er ook het verschil ervaren tussen verschillende crèmes en zalven. Meld je aan op www.eczeemdag.nl De Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem organiseert de Wereld Eczeem Dag in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). Je bent de hele middag welkom op de informatiemarkt. Bestel je toegangskaart voor 5 euro per persoon (VMCE-leden gratis). Kan het evenement niet doorgaan vanwege coronamaatregelen? De kaarten blijven geldig als de datum verschuift. De Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE) Bij de VMCE kun je terecht voor informatie – onder meer via het tijdschrift GAAF! en de website www.vmce.nl – en kun je deelnemen aan allerlei activiteiten met lotgenoten. Daarnaast behartigt de VMCE de belangen van mensen met eczeem bij onder andere verzekeraars en de overheid. De vereniging stimuleert (wetenschappelijk) onderzoek naar oorzaken en behandeling van eczeem en neemt deel aan landelijk overleg over diverse behandelrichtlijnen. Lid worden? Ga naar www.vmce.nl n 10x kans maken op twee gratis kaarten voor de Wereld Eczeem Dag? Leef!-magazine geeft in samenwerking met de VMCE 10 x 2 kaarten weg t.w.v. € 5,- per persoon. Schrijf vóór 1 september 2021 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl, met als onderwerp ‘WED’. Vermeld ook je adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 13 win actie

Feiten & fabels • Ogen Feiten Fabels & Slecht zien heeft een enorme impact op het dagelijkse leven. Hoe groot is dit probleem? En hoe houd je je ogen gezond? Kun jij de feiten van de fabels onderscheiden? FEIT • Meer dan de helft van de Nederlanders draagt een bril of contactlenzen Ruim 60 procent van de Nederlanders draagt een bril of contactlenzen. Op oudere leeftijd ontkomt bijna niemand aan een (lees)bril, maar ook steeds meer kinderen en jongeren hebben er een nodig. FEIT • In Nederland zijn ongeveer 300.000 mensen slechtziend of blind Er zijn naar schatting ongeveer 222.000 Nederlanders slechtziend en 76.000 Nederlanders blind. Slechtziendheid valt niet meer te corrigeren door lenzen of een bril. • Slechtziend = minder dan 30% zicht, of een gezichtsveld van maximaal 30 graden. • Blind = minder dan 5% zicht, of een gezichtsveld van maximaal 10 graden. 14 FABEL • Dat steeds meer kinderen een bril nodig hebben, komt volledig door de smartphone De stijging van bijziendheid (niet goed zien in de verte) onder kinderen is al langer aan de gang. Veel dichtbij kijken (op zo’n 30 centimeter afstand) zorgt ervoor dat het oog in de lengte gaat groeien. Hierdoor ontstaat bijziendheid. Een boek lezen is ook ‘dichtbij werk’ voor de ogen. Net als op een beeldscherm kijken. Meer leren, en dus meer in de boeken, is daarom ook van invloed geweest. Tip: met de 20-20-2 regel rem je bijziendheid af. Kinderen en jongeren, die nog in de groei zijn, moeten na 20 minuten dichtbij kijken, 20 seconden pauze nemen. Daarnaast gaan ze idealiter minstens 2 uur per dag naar buiten. Feiten & fabels • Ogen FEIT • FABEL • Het is slecht om recht in de zon te kijken Kijk nooit direct in de zon, ook niet met een zonnebril. Het netvlies is namelijk erg gevoelig voor uv-straling. Bescherm je ogen op zonnige dagen met een goede zonnebril. Langdurige blootstelling aan uv-straling verhoogt namelijk het risico op oogaandoeningen als staar en maculadegeneratie. Let er ook op dat kinderen niet in de zon kijken. Bescherm de ogen van baby’s door speciale zonwering op kinderwagens of plaats hen met de zon in de rug. FABEL • Met een rood oog moet je met spoed naar de huisarts Als het witte deel van het oog rood is, is er vaak niets ernstigs aan de hand. De oorzaak van dit rode oog is dan bijvoorbeeld droge ogen of een allergie. Ook een oogontsteking is meestal onschuldig en gaat vanzelf over. Maar soms is er wel iets ernstigs aan de hand. Neem altijd contact op met je arts in geval van pijn aan het oog, minder zicht of wanneer je opeens niet tegen licht kunt. FEIT • Elk jaar zijn er rond oud en nieuw zo’n 200 mensen die oogletsels oplopen De jaarwisseling 2020/2021 was een uitzondering hierop; toen was er 75% minder oogletsels door vuurwerk. Dit kwam vanwege het verbod hierop in verband met corona. Als er dit jaar weer afgestoken mag worden, dan is ons advies: draag een vuurwerkbril bij het afsteken van én kijken naar vuurwerk. 15 Bijziendheid is onschuldig Iemand met sterke bijziendheid (-6 of hoger) loopt risico op ernstige slechtziendheid. Naarmate de bijziendheid erger wordt, neemt ook de kans toe op (zeer) slecht zicht op latere leeftijd door aandoeningen zoals staar, glaucoom en netvliesloslating. Eén op de drie kinderen met een sterke minbril wordt later ernstig slechtziend door een oogziekte. FEIT • Gezonde voeding kan slechte(re) ogen voorkomen Gezond eten kan bijdragen aan het voorkomen van schade aan de ogen. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen een tekort aan antioxidanten (zoals vitamine C en E, zink en koper) en het krijgen van een oogziekte (leeftijdsgebonden maculadegeneratie). Ook komen klachten van droge ogen bij vrouwen in de overgang minder voor als ze voldoende omega-3-vetzuren (bijvoorbeeld uit vette vis) binnenkrijgen. En inname van vitaminen (vitamine A, C, E en K1) en de antioxidanten luteïne en zeaxanthine lijkt de kans op staar te verkleinen. Eet daarom gezond en gevarieerd met elke dag twee ons groente en twee stuks fruit en liefst twee maal per week vette vis. Daarnaast is het belangrijk om matig te zijn met alcohol. Alcohol onttrekt antioxidanten aan het lichaam.

Niet naar de apotheek... ...maar wel persoonlijk advies? Soms kun je de tijd niet vinden om langs de apotheek te gaan. Het kan zelfs zo zijn dat je de deur gewoon echt niet uit kunt, of wilt. In dat geval regel je alles rondom jouw medicijnen gewoon online. Wanneer dan ook. Maar toch wil je ook advies en aandacht van je apotheek… Scan nu de QR-code en download onze app! 16 Ook daar hebben we iets voor. Via de app van jouw Service Apotheek sta je in direct contact met je apotheker. Hij controleert of alles wat je online doorgeeft veilig is en bezoekt je thuis als dat nodig is. Net als onze vaste bezorgers, die precies weten hoe je je medicijnen wilt ontvangen. Service krijg je dus gewoon aan huis, als jouw situatie daar op dat moment om vraagt. Onze kennis voor jouw gemak. Download de Service Apotheek-app of vraag service aan huis aan jouw Service Apotheek. Je bent welkom. In de apotheek én online. Leefit Oogdruppels Om de ogen te bevochtigen Speciaal voor jou! 10 €6,50 Nu voor • Bevochtigende, steriele oplossing op basis van provitamine B5. • Ondersteunt de ogen bij droogheid, irritatie en vermoeidheid. • Bijvoorbeeld door het dragen van contactlenzen, intensief kijken naar (beeld)schermen, airconditioning, wind of luchtvochtigheid. • Geschikt voor alle leeftijden. Geldig t/m 30 september 2021 VAN Een bril houdt je scherp. Maar het is niet handig als je bril beslaat door een mondkapje of door de warmte? r het is door een t Artnog is dé innovatie tegen beslag brilglazen. Een anti condens spr die ook geschikt is voor brillen met ontspiegelde glazen. beslagen pr n met Een klein flesje van grote wade Vitamine-B complex forte Helpt bij vermoeidheid (B2, B3, B5, B6, B11, B12) • Ondersteunt het behoud van een gezonde huid (B2, B3, B8). • Activeert de natuurlijke energie in het lichaam (B1, B2, B3, B5, B6, B8, B12). • Complete B-formule. Geldig t/m 30 september 2021 Vitamine-C 500 mg Zorgt mede voor een goede weerstand • Ondersteunt het immuunsysteem. • Draagt bij aan het behoud van gezonde cellen en weefsels. Geldig t/m 30 september 2021 Visolie Ook regelmatig vette vis eten is goed voor de gezondheid • Bevat een goede dosering omega 3-vetzuren ter aanvulling op de voeding. • Omega 3-vetzuren (EPA & DHA) zijn goed voor het hart en helpen om vitaal te blijven. Geldig t/m 30 september 2021 € 16,95 € NU VOOR € 13,95 Geldig t/m 30 september 2021 NU € €4,50 Nu voor €6,50 Nu voor €10,00 Nu voor Kortingsbonnen

Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code Leefit Oogdruppels Inhoud 15 ml Nu voor €6,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Wist je dat Leefit Oogdruppels... • geschikt zijn voor dragers van alle soorten contactlenzen? • tijdens het gebruik de lenzen in de ogen kunnen blijven zitten? • na openen nog 2 maanden houdbaar zijn? • per keer 1 of 2 oogdruppels voldoende zijn? Vragen over de oogdruppels? Vraag het je apotheker. • 1x per dag aanbrengen • Tot 24 uur effectief • Kan 600+ keer gebruikt worden • Ontwikkeld door de opticien, voor alle brildragers • Ook geschikt voor ontspiegelde glazen, veiligheidsbrillen en gelaatschermen. Artnog wordt geleverd in een kartonnen doosje met daarin de spray (30 ml) en een aangepast microvezeldoekje (18 x 18 cm) in een hersluitbaar plastic zakje. De spray heeft een reinigende en dampwerende werking en is eenvoudig in gebruik. Wist je dat vitamine-B... Vitamine-B complex forte 90 tabletten Nu voor €4,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • ook bijdraagt aan geestelijke veerkracht (B1,B3,B5,B6,B8,B11,B12)? • een goede aanvulling kan zijn op jouw dagelijks functioneren? Om je energieker te voelen, is gevarieerd eten en genoeg slapen de sleutel. • gebruikt kan worden door vegetariërs en veganisten als aanvulling op hun voeding? Wist je dat vitamine-C... Vragen over vitamine-B? Vraag het je apotheker. Vitamine-C 90 tabletten Nu voor €6,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • belangrijk is voor de vorming van collageen dat helpt de huid te verstevigen? • ook van belang is voor het kraakbeen? • het meest in fruit, groente en aardappelen zit? Met name in bepaalde koolsoorten, paprika, citrusfruit, kiwi's, bessen en aardbeien. Eerst zien dan geloven? Vragen over vitamine-C? Vraag het je apotheker. Wist je dat visolie… Visolie 90 capsules Nu voor €10,00 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • met één capsule 1.000 mg geconcentreerde visolie levert? Waarvan 180 mg eicosapentaeenzuur (EPA) en 120 mg docosahexaeenzuur (DHA), twee omega 3-vetzuren in vis. Dagelijkse inname van 250 mg EPA en DHA heeft een gunstige werking op het hart. Vragen over visolie? Vraag het je apotheker. Speciaal voor jou! 10 * Klinische score onder 42 vrouwen na 4 weken. NIEUW MINÉRAL 89 PROBIOTIC FRACTIONS VERNIEUWEND & HERSTELLEND CONCENTRAAT +45 +41 -23 % STRALENDHEID % VEERKRACHT (Vaseline) Cetomacrogolcrème FNA Te gebruiken bij een (erg) droge huid • Vermindert klachten zoals jeuk, schilfering, kloven en branderige plekken. • Klachten zoals eczeem verergeren minder snel. • Smeer de crème zo vaak je wilt, bij voorkeur minstens tweemaal per dag. Geldig t/m 30 september 2021 O.R.S. Sticks Aanvulling van water, suikers en zouten bij waterdunne diarree en overgeven • Opgelost in water wordt O.R.S. Sticks gebruikt bij waterdunne diarree en overgeven om het verlies aan water, suikers en zouten aan te vullen. Geldig t/m 30 september 2021 t/m 30 s Zinksulfaatgel Voor verzorging bij lipblaasjes • Zinksulfaatgel is een carbomeergel met daarin zinksulfaat en conserveermiddel (E 218). • Deze heldere gel is verkoelend en verzacht meteen. • Bevat 0,1% aan zuivere zink, geeft niet af en is prettig in gebruik. Geldig t/m 30 september 2021 september 20 % FIJNE LIJNTJES €5 KORTING* 10% korting €4,95 Nu voor €3,95 Nu voor Kortingsbonnen

€5 KORTING MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN OF GA NAAR VICHY.NL/NIEUWSBRIEF  Ja, ik ontvang graag acties en nieuwtjes van Vichy** Naam: ........................................................... Geboortedatum: ............................................. E-mail: ............................................................ Debiteurennummer: ........................................ (in te vullen door apotheek) * LEVER DEZE COUPON IN BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK EN ONTVANG €5 KORTING OP HET NIEUWSTE SERUM TEGEN TEKENEN VAN STRESS: MINÉRAL 89 PRIOBIOTIC FRACTIONS!* *Deze coupon is eenmalig geldig tot en met 30-06-2021 bij aankoop van Minéral 89 Probiotic Fractions, uitsluitend bij service apotheken in Nederland en niet in combinatie met andere kortingsacties. 89 **Om u in te schrijven, dient u minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden opgenomen in het L’Oréal Nederland databestand en zullen worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over het herroepingsrecht en privacybeleid, ga naar vichy.nl/privacy. 1946 Wist je dat (Vaseline) Cetomacrogolcrème FNA… (Vaseline) Cetomacrogolcrème FNA 100 gram 10% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • verzacht en beschermt? • gebruikt wordt bij een droge huid, eczeem, jeuk, psoriasis of aambeien? • binnen een paar dagen effect geeft? • geen parfum bevat? • in een handige tube zit? • FNA voor Formularium Nederlandse Apothekers staat? Zo weet je dat de crème aan de landelijke gestandaardiseerde voorschriften voldoet. Vragen over deze crème? Vraag het je apotheker. O.R.S. Sticks 10 sticks Nu voor €4,95 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Wist je dat O.R.S. Sticks… • handig zijn om mee te nemen? • geschikt is voor zuigelingen, kinderen en volwassenen? • een bereide oplossing in de koelkast maximaal 24 uur houdbaar is? • O.R.S. staat voor Oral Rehydratiog Salt. Vragen over O.R.S. Sticks? Vraag het je apotheker. Wist je dat Zinksulfaatgel... Zinksulfaatgel 5 ml Nu voor €3,95 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 september 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Vragen over Zinksulfaatgel? Vraag het je apotheker. • de lipblaasjes uitdroogt? • een heldere gel is? • gebruikt kan worden tijdens zwangerschap en borstvoeding? Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code Service Apotheek • Bloemetje Verrassing! Een bloemetje voor de apotheek! Hanneke Pols las over een actie om een apotheekteam te verrassen met een bloemetje en dacht direct aan haar eigen apotheek! Hanneke: “Ik ben heel tevreden over Service Apotheek Blankenburg en dat mag wel eens gezegd worden, zeker in deze lastige coronatijd! Helaas moet ik vrij veel medicijnen gebruiken en krijg ik deze in een medicijnrol. Dan kom je wekelijks in de apotheek, eigenlijk al jaren. En nu ik verhuisd ben, brengen ze deze bij mij thuis. Een fijne service. Maar dat is niet waarom ik ze heb opgegeven. Ik vind het belangrijk dat je geen nummer bent. De apothekersassistenten nemen altijd de tijd voor je en als ik een tijd niet geweest ben, dan informeren ze toch hoe het met me is. Bijvoorbeeld als ik een tijd in het ziekenhuis ben geweest en dan de medicijnen weer moet opstarten. Het geeft een goed gevoel dat ze me kennen en zien wie ik ben als persoon. Mijn tips? Ga gewoon door met jullie aandacht en service!” Apotheker Sermin Kushan neemt namens het team het bloemetje in ontvangst. Sermin: “Wat een schitterende verrassing voor mijn team en mij. Dat maakt ons ontzettend blij en trots. We staan echt in het zonnetje zo… Hanneke (links) biedt het bloemetje aan. Het is een mooie bevestiging die past bij onze visie; dat je mensen moet kennen om de meest passende zorg aan te bieden. Vooral dichtbij de klant blijven. Juist nu we veel te maken hebben met leveringsproblemen en wisselend beleid van zorgverzekeraars. We proberen het zo goed mogelijk op te lossen. Dan is het wel nodig dat je weet wat belangrijk is voor diegene. Soms een tijdrovende taak, maar als de klant goed geholpen is, is dat het altijd 100% waard.” ® Droge ogen Oogreiniging Oogverzorging Zonder conserveermiddelen & vriendelijk geprijsd. Vraag uw apotheek om het AYZ assortiment. Korte Muiderweg 2, Weesp, www.tramedico.nl 21 2021-AYZ-021

Thema • Glaucoom Alles over Glaucoom en oogdruk • Het is mogelijk om wel een verhoogde oogdruk te hebben en geen glaucoom. • Het is ook mogelijk wel glaucoom te hebben bij een normale oogdruk. • Meestal ontstaat glaucoom geleidelijk. Er ontstaan pas klachten als het gezichtsveld drastisch kleiner is geworden. De ontstane schade aan de oogzenuw is niet meer te herstellen. Het is daarom belangrijk glaucoom tijdig te ontdekken en te behandelen. • Het komt voor dat glaucoom opeens (acuut) begint. De oogdruk is dan opeens heel hoog. Dit geeft heftige klachten zoals pijn in en rond het oog, wazig zien, hoofdpijn, misselijkheid en overgeven. Waarschuw dan snel een arts, want de oogzenuw kan al na één of twee dagen met deze klachten onherstelbaar beschadigen. • Onbehandeld kan glaucoom leiden tot blindheid. 22 Soorten glaucoom Bij de meeste vormen van glaucoom is de afvoer van kamerwater belemmerd. Kamerwater is het vocht in de voorste en achterste oogkamer. En zorgt voor de oogdruk. Wanneer dit vocht niet goed weg kan, kan er een te hoge oogdruk ontstaan. De vorm van glaucoom die het meest voorkomt is openkamerhoek glaucoom. Hierbij is het afvoersysteem van het kamerwater gedeeltelijk verstopt. Bij gesloten-kamerhoek glaucoom blokkeert de iris de afvoer van het kamerwater. “Waarschuw bij heftige klachten snel een arts!” Wie krijgt er glaucoom? Iedereen kan glaucoom krijgen. Het risico is wel groter bij: • een verhoogde oogdruk; • glaucoom in de familie; • oudere leeftijd; • Afrikaanse of Aziatische afkomst; • hoge bij- of verziendheid; • gebruik van bepaalde medicijnen, zoals prednison of oogdruppels met steroïden. glaucoom Staar, maculadegeneratie, diabetische retinopathie en glaucoom zijn de 4 meest voorkomende oogziekten. Ongeveer 2 van de 100 mensen boven de 45 jaar hebben glaucoom. Zij komen bij ons in de apotheek omdat ze oogdruppels gebruiken om de aandoening te behandelen. Wat is glaucoom? Bij glaucoom raakt de oogzenuw beschadigd. Hierdoor vallen geleidelijk delen van het gezichtsveld uit. In het begin merk je hier niks van, omdat de hersenen het beeld corrigeren. Maar naarmate er meer beeld verdwijnt, vermindert het zicht. Bij ernstige glaucoom ontstaat kokerzicht. Het lijkt dan of je door een smalle koker kijkt. Glaucoom komt meestal door een te hoge druk binnen in het oog. Thema • Glaucoom Behandeling van glaucoom De behandeling van glaucoom is met oogdruppels die de oogdruk verlagen. Vaak worden verschillende soorten oogdruppels gecombineerd. Meestal lukt het om hiermee de oogdruk te onder controle te houden. Als druppels geen goede oogdruk geven, dan is een laserbehandeling de volgende stap. Soms worden tabletten voorgeschreven, maar dit is meestal tijdelijk. Een laatste optie is opereren. Zowel de behandeling met de laser en de operatie Druppelen in 10 stappen 1. Was de handen met warm water en zeep. 2. 3. 4. 5. zijn erop gericht om de afvoer van kamerwater weer mogelijk te maken. Druppel op de juiste wijze Oogdruppelen lijkt eenvoudig. Toch gaat het vaak mis. Wat er mis kan gaan? Er komen bijvoorbeeld te weinig of juist te veel druppels in het oog, er wordt niet hygiënisch gewerkt of via de traanbuis komt het medicijn in de bloedbaan. Pak het flesje vast als een pen, haal de dop eraf en leg de dop op de zijkant. Buig het hoofd achterover en kijk omhoog. Tip: Lukt dit niet goed, ga dan liggen. Trek met de vrije wijsvinger het onderste ooglid naar beneden, zodat er een gootje ontstaat. Laat één druppel in het gootje vallen. Raak hierbij het oog of wimpers niet aan met het flesje. 6. Doe het oog zachtjes dicht zonder te knijpen. 7. Druk met de wijsvinger de traanbuis 1 tot 3 minuten dicht door tegen het bobbeltje in je ooghoek bij de neus te duwen. 8. Moet je beide ogen druppelen? Herhaal punt 1 tot en met 7 aan het andere oog. 9. Moet je nog een andere oogdruppel gebruiken? Wacht tenminste 5 minuten. 10. Was de handen weer. Wil je wat hulp bij dit lastige klusje? We helpen je graag! We kunnen het een keer samen uitvoeren. Er zijn ook hulpmiddelen om het druppelen makkelijker te maken als het niet goed gaat. Bijvoorbeeld om het flesje makkelijker in te knijpen, of om beter te richten met het flesje. Maak hiervoor een afspraak bij jouw eigen Service Apotheek of loop gewoon even binnen. “TIP: Maak een afspraak met jouw Service Apotheek voor hulp bij druppelen.” 23

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Reinette Stenekes-Stol, is apotheker bij Service Apotheek Dokkum. Zij stelde een druppelkit samen, zodat mensen tijdens de intake door de thuiszorg meteen verschillende druppelhulpmiddelen kunnen uitproberen. Ze hoopt hiermee dat meer mensen zichzelf na een staaroperatie kunnen druppelen. Reinette: “Omdat de oogkliniek om de hoek zit, wordt onze Service Apotheek regelmatig bezocht door aan staar geopereerde mensen. Op bepaalde dagen vindt de ene na de andere operatie plaats. Toen Wapkje mij benaderde om de zorg rondom het druppelen van het oog te verbeteren, was ik meteen enthousiast. “Als het hulpmiddel bevalt, kan iemand het meteen houden.” In het AD stond een artikel over de druppelbril. Wapkje vroeg mij of wij die bril ook konden leveren. Dat bracht me op het idee om een trommeltje te maken met naast de bril nog andere druppelhulpmiddelen. Dit kan de thuiszorg dan tijdens de intake meenemen, om meteen het meest geschikte hulpmiddel uit te kiezen. Zo’n druppelbril is namelijk niet voor iedereen geschikt. Als je bijvoorbeeld moeite hebt met knijpen, erg trilt of je oog niet open kunt houden, zijn er andere oplossingen nodig. Bij het trommeltje hebben we ook een automa24 tisch incassoformulier toegevoegd. Als het hulpmiddel bevalt, kan iemand het meteen houden. Dat is wel zo makkelijk. Wapkje heeft er vervolgens voor gezorgd dat alle thuiszorgorganisaties in de regio de kit meenemen. Tijdens de intake wordt bekeken of iemand baat heeft bij één van de hulpmiddelen. Dat is werkelijk fantastisch. Door corona zijn er de laatste tijd een stuk minder staaroperaties uitgevoerd, maar als dit weer gaat lopen denk ik dat dit project een groot succes zal zijn.” Meer informatie over geschikte druppelhulpmiddelen? Kijk dan eens op: www.oogziekenhuis.nl/oogdruppelen Op bezoek • In de apotheek Wapkje van der Veer is wijkverpleegkundige in regio NoordFriesland. Zij ging het gesprek aan met oogkliniek Oog en Welzijn en Service Apotheek Dokkum. Het resultaat? Mensen bij wie het kan, worden op weg geholpen om na een staaroperatie zelf de ogen te druppelen. Apotheker Reinette Stenekes-Stol en wijkverpleegkundige Wapkje van der Veer Wapkje: “Na een staaroperatie krijgt iemand het advies om 4 keer per dag de ogen te druppelen. Veel ouderen hebben uitleg en enige oefening nodig om dit zelf te kunnen doen. Als dit niet lukt, komen wij 4 keer per dag langs. Tussen elke druppel moet 5 tot 10 minuten gewacht worden. Per cliënt zijn wij voor oogdruppels 55 minuten per dag kwijt, en dat 4 weken lang. Het kost veel tijd, ook het plannen en regelen. Voor onze cliënten is het niet fijn dat zij elke keer thuis moeten zijn om de ogen te laten druppelen. “Voor onze cliënten is het niet fijn dat zij elke keer thuis moeten zijn om de ogen te laten druppelen.” Kan dat niet anders, vroegen wij ons daarom af. We gingen in gesprek met Service Apotheek Dokkum en de oogkliniek. In dat gesprek realiseerden ze zich dat zoiets eenvoudigs als het voorschrijven van een simpele oogdruppel behoorlijke gevolgen kan hebben voor het leven van hun cliënten. Dat heeft ervoor gezorgd dat nu zowel de oogkliniek als de apotheek voorlichting geeft over verschillende druppelhulpmiddelen. Ook heb ik Reinette gevraagd of zij de druppelbril zou kunnen leveren. Tot voor kort moest iemand twee weken wachten op de bril. Dan waren wij dus al twee weken aan huis aan het druppelen. Reinette heeft de brillen nu aangeschaft en handige trommeltjes met verschillende druppelhulpmiddelen samengesteld. Als ik nu op intake ga bij iemand die een staaroperatie krijgt, neem ik het trommeltje mee. Als het mogelijk is, spreek ik met de cliënt af om het druppelen zelf te gaan proberen. Voor sommige mensen is dat wennen, maar als het lukt, zijn ze er erg blij mee. Het is toch fijn als je zoiets zelf kunt doen. Daarnaast scheelt het ook nog eens heel veel tijd en dus geld. Dit is echt een win-winsituatie.” 25

Reisadvies Ik ga op vakantie en neem mee... Het lijkt erop dat we weer op reis kunnen, of anders vakantievieren in eigen land! Dat is voor iedereen zeker een jaar geleden. Dus hoe ga je ook alweer met medicijnen op pad? Jouw Service Apotheker adviseert je graag over: • Het meenemen van medicijnen: wat mag in handbagage, wanneer is een verklaring nodig, hoe bewaar je medicijnen veilig tegen hitte of vocht? En natuurlijk regel je samen een goede voorraad. • Medicijngebruik in het buitenland: innametijden bij tijdverschil, is vaccineren nodig? Download de Service Apotheek-app voor een overzicht van jouw medicijnen, daarmee heb je altijd toegang tot de juiste namen (voor buitenlandse artsen) en stel je innameherinneringen in. Ook in eigen land vergeet je het innemen makkelijker door de andere routine. • Het beschermen van huid (en ogen): goede zonbescherming, geschikt voor alle huidtypen, wel of niet waterproof. Kijk nooit in de zon, zie ook pagina 15. Zie je op tegen prikken? Je wilt je laten vaccineren, maar je ziet op tegen de prik. Dan ben je niet de enige. Ga voor informatie en oplossingen naar ikhebprikangst.nl Vaccinatie? Emla pleisters verzachten p� n t� dens prikken • Het aanvullen van je reisapotheek en EHBO-doos: voorbereiding voor diarree, reisziekte, en insectenbeten. Denk ook aan pijnstillers, verband, desinfectie en een tek Verkr� gbaar b� uw Service Apotheek Deze website is mogelijk gemaakt door Aspen Nederland. ©Aspen Netherlands 2021. Aspen group of companies or its licensor. All rights reserved. Trademarks are owned by or licensed to the Aspen group of companies. | NL-LIDP-05-21-00002 | KOAG 4238-0521-8345 Emla pleister is een geneesmiddel voor plaatsel� ke verdoving van de huid. Werkzame stoffen: lidocaïne/prilocaïne. Lees voor gebruik de b� sluiter. ©Aspen Netherlands 2021. Aspen group of companies or its licensor. All rights reserved. Trademarks are owned by or licensed to the Aspen group of companies. | NL-LIDP-04-21-00001 | KOAG 4238-0521-8059) 26 Puzzel • Win! Win! 2 x Midweek in 2-persoons bungalow ACUTE ZIEKTE BACIL BLAAR BLEEKNEUS COMPLICATIE DERMATOLOOG GYNAECOLOOG HET BED HOUDEN KERNGEZOND KINDERARTS MEDICI POLIEP PRAKTIJK PROGNOSE REUMATOLOOG REVALIDEREN RISICO SCHAAFWOND SPECIALISTEN THERMOMETER UITWENDIG VERPLEGING WAGENZIEK ZEEZIEK ZIEKTEVERLOF ZORGWEKKEND H E T B E D H O U D E N B A C I L S F H T G G R R N B L E E K N E U S C P O K K O Y R E T E M O M R E H T H O E L E E O N U V U W K U I S A R A P M C R R I L A I A Z M A K B L A A R R P I E N Z O E T L E E A G E R F O I A L A V G E T C W I E D P T E W G O S K I L E E T A O E D Z I T D O N G H I T C I T Z U M L N E I C N N O L Z R C IJ A S K O C R O D R E I D S E E O I O K T T E N A E O I E K P E I L O P O E Z I E I D K D G G N I G E L P R E V G K E N Z Oplossing 2 x Midweek in 2-persoons bungalow op Vakantiepark Sallandshoeve t.w.v. € 382,Ontspan een heerlijke midweek in rust en ruimte op Vakantiepark Sallandshoeve. In de bungalow ‘Berkel Plus’ kom je lekker tot rust na een dag verkennen op de prachtige Sallandse Heuvelrug. Vanaf het park loop je zo de bossen van Salland in waar je al lopend of per fiets heerlijk de omgeving kunt verkennen. Elke dag start de dag met een stevig ontbijtje (bezorgd in het vakantiehuisje als de coronamaatregelen nog gelden). De bedden maken ze netjes op voor jullie, zodat je direct vakantie viert zodra je bent ingecheckt. www.sallandshoeve.nl Los de woordzoeker op. Alle woorden weggestreept? De overgebleven letters vormen – in de leesrichting – de eindoplossing. Die oplossing kan je vanaf donderdag 1 juli t/m donderdag 30 september 2021 doorbellen via: 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 per gesprek) Let op: jouw telefoon kan geblokkeerd zijn voor 0909-nummers. Dan is insturen niet mogelijk. De meeropbrengst is bestemd voor Duchenne Parent Project. De prijs: midweekverblijf (ma-vr) is op basis van beschikbaarheid, buiten arrangementsperiodes en schoolvakanties. Inclusief elke dag ontbijt, opgemaakte bedden en schoonmaakkosten. Exclusief overheidsheffing en reserveringskosten. 27 t.w.v. € 382,00

Apothekerspost • Vraag het je apotheker Vraag het je apotheker In deze rubriek lees je het antwoord op een aantal vragen die aan ons zijn gesteld. Meer weten? Of een persoonlijk advies? Het team van jouw Service Apotheek beantwoordt jouw vragen graag; aan de balie, telefonisch of online. Ook een gesprek in alle rust in de spreekkamer is mogelijk. Boris Tyndall apotheker Service Apotheek van Thoor, Maastricht. Gestoken door een insect. Wat nu? Algemene tips: • Krab of wrijf niet; bij jeuk, pijn of zwelling geeft koeling met bijvoorbeeld een koude, natte doek verlichting. Sue Ling Wong apotheker Service Apotheek Olst, Olst. • Als zich geen alarmerende signalen voordoen, kun je de plek behandelen met een crème die de jeuk verzacht en eventuele zwelling en pijn vermindert. • Contact met een eikenprocessierups? Spoel dan ook de huid goed met lauw water of strip de huid met plakband. Bijensteek? Verwijder voorzichtig de angel uit de huid met je nagel of stompe kant van een mes of pincet. Hangt er nog een gifzakje aan de angel? Let op dat je hier niet in knijpt! Na verwijderen van de angel kun je het wondje ontsmetten. Raoul Wols apotheker Service Apotheek Zoomwijck, Oud-Beijerland. Wespensteek? Wespen laten in de regel, in tegenstelling tot bijen, geen angel achter bij het steken. De meeste wespensteken kun je zelf behandelen (zie de algemene tips). Frans Derks apotheker Service Apotheek Oostermoer, Gieten. Wist je dat bijna 4% van de Nederlandse bevolking, zo’n 650.000 mensen, allergisch is voor het gif van bijen en/of wespen? Een forse plaatselijke reactie kan worden onderdrukt met antihistaminica (allergietabletten) en steroïdcrème (op recept). In geval van een ernstige allergische reactie is noodmedicatie (adrenaline auto-injector) en/of medische hulp nodig. “Jouw Service Apotheek heeft de beste middelen tegen jeukende insectenbeten of -steken in huis!” 28 Apothekerspost • Vraag het je apotheker Ik las laatst iets over CBD-olie. Hoe weet ik of dat veilig is? Moet ik mijn medicijngebruik aanpassen bij extreem warm zomerweer? Dat hangt af van het medicijn en de omstandigheden. Ons lichaam reageert op hoge temperaturen door meer te zweten en de bloedvaten te verwijden. Zweet zorgt voor verkoeling als het verdampt. En door wijdere bloedvaten stroomt meer bloed door de vaten. Dat geeft daardoor meer warmte af via de huid. Sommige medicijnen beïnvloeden dit proces. Bijvoorbeeld medicijnen voor hoge bloeddruk, ziekte van Parkinson, depressie, psychose en bij middelen voor het hart (pijn op de borst). Deze middelen verhogen het vocht- en zoutverlies in het lichaam, of zorgen ervoor dat je minder zweet. In combinatie met hitte kan dat uitdroging, te weinig zweten en flauwvallen tot gevolg hebben. Bij een hittegolf is tijdelijke aanpassing van deze medicijnen nodig. Met name ouderen zijn extra gevoelig voor de warmte. Denk je dat een dosisaanpassing nodig is? Bespreek dit dan altijd met jouw dokter of apotheker. CBD is na THC de meest voorkomende cannabinoïde in cannabis. Chemisch lijken de stoffen erg op elkaar. In tegenstelling tot THC veroorzaakt CBD geen high of stoned effect. CBD-olie is tegenwoordig vrij verkrijgbaar als voedingssupplement. De kwaliteit is echter niet bij alle producten gelijk; er is olie van farmaceutische kwaliteit en er zijn producten met een twijfelachtige samenstelling. Let op de volgende punten als je CBD-olie koopt: • Op het etiket moet duidelijk staan hoeveel CBD erin zit, hoeveel druppels je per keer moet gebruiken en wat er maximaal per dag gebruikt mag worden. • CBD-olie mag bijna geen THC bevatten, het gehalte moet lager zijn dan 0,05%. Door dit lage percentage word je er niet stoned van. • Vermelding van beloften en medische voordelen zijn verboden. Deze zijn immers nooit onderzocht en bewezen. • CBD-olie van farmaceutische kwaliteit is alleen verkrijgbaar in de apotheek. • CBD-olie van farmaceutische kwaliteit is niet goedkoop. Een flesje van 10ml CBD 2% olie zal ongeveer €20,- kosten. Ik moet door mijn ziekte (parkinson) 's nachts een aantal keer uit bed om te plassen. Vaak ben ik te laat. Kan dit beter? Een oplossing kan in dit geval een externe catheter (condoomcatheter) zijn. Je plast dan via de condoomcatheter in de urineopvangzak en kunt gewoon in bed blijven liggen. Ook wanneer je moet plassen als je nog niet helemaal wakker bent. Je kunt in jouw Service Apotheek terecht voor advies. Sommige zorgverzekeringen eisen dat hulpmiddelen zoals deze via landelijke leveranciers geleverd worden. Wij hebben hiervoor een samenwerking met het bedrijf ApotheekZorg. Op www.startenmethulpmiddelen.nl lees je hier meer over. Er is wel een voorschrift van een behandelend arts nodig om deze hulpmiddelen vergoed te krijgen. 29

Thema • Huid Je huid & smeren In september is er in veel Service Apotheken extra aandacht voor de huid. Hierbij richten we ons niet alleen op mensen met een huidaandoening. Ook een gezonde huid heeft de juiste verzorging nodig. En wat nou zo mooi is: de huid is het enige orgaan waaraan je zelf kunt zien of het in een goede conditie is! Eczeem en psoriasis Wist je dat er ongeveer 2.000 verschillende huidaandoeningen zijn? 2 van de meest voorkomende huidaandoeningen zijn eczeem en psoriasis. Ruim 800.000 Nederlanders heeft chronisch eczeem en zo’n 400.000 mensen psoriasis. Zij gebruiken medicijnen om de aandoening te behandelen. Maar de basis is het smeren met een basiscrème of -zalf waar geen medicijn in zit. Dit heet indifferente therapie. Grip op je huid Het is belangrijk om een droge jeukende huid te voorkomen. Door krabben kan je huid kapot gaan, het eczeem of psoriasis verergeren en jeuk toenemen. Goed smeren met een basiscrème of -zalf herstelt de huid en vermindert jeuk, schilfering en irritatie. Door de huid goed vet te houden, krijgen eczeem en psoriasis minder kans. Zelfs als het eczeem of de psoriasis is weggetrokken, is het dus belangrijk om dagelijks te blijven smeren. Zo zorg je ervoor dat de huid niet uitdroogt en beter beschermd is tegen prikkels van buitenaf. Hormoonzalven In periodes dat eczeem of psoriasis meer klachten geeft, gebruik je ook een zalf of crème waar medicijnen in zitten. Vaak zijn dit hormoonzalven. Hormoonzalven onderdrukken de ontsteking in de huid en werken jeukstillend. Bij gebruik hiervan is het belangrijk dat je de juiste hoeveelheid smeert. Een handig hulpmiddel bij het smeren is de vingertopeenheid. Hoeveel hormoonzalf moet je smeren? Een vingertopeenheid is een hoeveelheid die overeenkomt met een streepje crème of zalf dat net zo lang is als het vingertopje van een volwassene. Eén zo’n vingertopeenheid is ongeveer een 0,5 gram crème of zalf. In het schema zie je een overzicht met de hoeveelheid crème of zalf die je per lichaamsdeel moet smeren. Zo smeer je niet te veel én ook nooit te weinig. Let op: breng de basiscrème minimaal 1 uur na de hormooncrème of -zalf aan. “Heb je eczeem of psoriasis? Gebruik dan dagelijks de basiscrème of -zalf om klachten te verminderen.” 30 Colofon Overzicht hoeveelheid per lichaamsdeel Aantal vingertopeenheden Lichaamsdeel Hoofd en hals Arm en hand Been en voet Volwassene Kind 6-10 jaar 2,5 4 (alleen hand: 1) 8 (alleen voet: 2) Romp (voorkant) 7 Rug en billen Hele lichaam 7 40,5 2 2,5 4,5 3,5 5 24,5 Kind 2-5 jaar 1,5 2 3 3 3,5 18 Kind 1-2 jaar 1,5 1,5 2 2 3 13,5 Baby 3-12 mnd 1 1 1,5 1 1,5 8,5 Aan dit nummer werkten mee Frans Derks, Ronald Giphart, Lolita Havinga, Karen Höhner, Petra Hoogland, Marleen Jansen, Philip Jungerius, Anita Kranenbarg, Egberts Lamberts, Nanne Oomkens, Sanne de Rooij, Boris Tyndall, Reinette Stenekes-Stol, Maaike Star, Emma Vogels, Ingmar Voorhaar, Raoul Wols, Wapkje van der Veer, Jelle Vehof, Marijke Verloop-Weiss, Sue Ling Wong, Nick Zoontjens en Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Grietje Mesdag, Mandy Brander, Peter van Es, Robert van der Molen, Ektor Tsolodimos, Allard Willemse, Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Groep afdeling Communicatie en Kampert-Nauta. We vertellen je graag nog meer! Bijvoorbeeld hoe je omgaat met de zon als je hormoonzalf gebruikt. Scan de QR-code voor meer informatie! “Gebruik de juiste hoeveelheid hormoonzalf met behulp van de vingertopmethode.” Persoonlijk smeeradvies De keuze van een crème of zalf hangt af van jouw huid en je persoonlijke voorkeur. Hoe droger de huid, hoe vetter het product moet zijn. Wil je weten welke verzorging past bij jouw huid? Elke Service Apotheek heeft verschillende basiscrèmes en -zalven. Ook hebben veel van onze apotheken huidproducten van de cosmeticamerken Vichy, La Roche Posay en Eucerin in hun assortiment. Jouw Service Apotheek adviseert je bij het kiezen van de basiscrème die het meest geschikt is voor jouw huid. Dit geldt zowel voor de gezonde- als 'probleemhuid'. Belangrijk is dat je een crème of zalf kiest die prettig smeert en bij je past. Als je een product hebt dat voor jou goed aanvoelt, dan is het makkelijker deze dagelijks te blijven gebruiken. Bevalt het product toch niet? Bespreek opnieuw met jouw Service Apotheek of het beter kan. Informatie In Nederland zijn bijna 500 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kun je terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84 E leef@serviceapotheek.nl Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata 2021: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.300.000 Druk Koninklijke drukkerij E.M. de Jong. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootste mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. 31

Leestips • Winacties Leestips De mooiste landgoedwandelingen van Nederland Roots wandelgids Nederland is rijk aan landgoederen, waarvan er veel zijn opengesteld voor wandelaars. In deze Roots wandelgids vind je 16 wandelroutes en 4 landgoedommetjes over en langs de fraaiste landgoederen in ons land. Ontdek daar de bloeiende planten en geniet er van de rust. Lees ook welke dieren en planten karakteristiek zijn voor landgoederen en de omringende natuurgebieden. Via handige veldgidspagina's vind je er ook talloze portretten: van vleermuis tot muurvaren en van ree tot kievitsbloem. ISBN 978-946-404-047-0 Leef! geeft in samenwerking met Fontaine Uitgevers 10 exemplaren weg ter waarde van € 17,00. Uit de keuken van Fatima Fatima El Irari Op haar razend populaire blog laat Fatima El Irari dagelijks zien dat iedereen kan koken. Haar recepten zijn foolproof, veelzijdig en een mix van Marokkaanse classics en moderne favorieten waar je je vingers bij aflikt. In haar tweede boek, ‘Uit de keuken van Fatima - elke dag anders’, presenteert ze weer vele smaakvolle recepten: wat uit Fatima's keuken komt, is altijd goed en kán niet mislukken. Met haar tips en tricks kun je bovendien makkelijk variëren of een gerecht kidsproof of vegetarisch maken. ISBN 978-949-219-034-5 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Kleine Uil 10 exemplaren weg ter waarde van € 17,50. Een meerkoet in mijn oog Henk Wolf ISBN 978-904-682-640-9 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Nieuw Amsterdam 5 exemplaren weg ter waarde van € 20,99. 32 Wie een meerkoet in zijn oog krijgt, heeft een bijzonder verhaal te vertellen. ‘Een meerkoet in mijn oog’ is bijna een roman. De auteur Henk Wolf reed in 2015 in zijn klassieke Jeep door Friesland, toen een meerkoet zich door zijn voorruit boorde. De vogel raakte hem recht in zijn gezicht. Wolf overleefde de klap, maar zijn rechteroog leek definitief verloren. Op luchtige toon beschrijft Wolf het ongeluk, zijn vreemde hallucinaties, de onmogelijkheid om diepte te zien en het revalidatieproces. En net toen Wolf eraan gewend raakte dat hij voorgoed eenogig was, gebeurde er een medisch wonder. Voor beginnende visueel gehandicapten is dit boek een gids en voor medici een zeldzame casestudy. En vooral ook een fascinerende en humoristische beschrijving van de manier waarop onze hersenen en wijzelf reageren op plotselinge, ernstige oogschade. Leestips • Winacties Mijn legendarische moeder overleeft alles Marcel van Roosmalen In ‘Mijn legendarische moeder overleeft alles’ beschrijft Marcel van Roosmalen hoe zijn moeder, tegen elke verwachting in, de coronatijd overleeft. Wanneer moeder Van Roosmalen in een verpleegtehuis in Velp belandt, lijkt een rustige periode voor haar en haar kinderen aan te breken. Totdat in maart 2020 door de coronapandemie het verpleegtehuis wordt ontruimd vanwege de vele positief geteste bewoners. In haar nieuwe onderkomen, in de bossen bij Groesbeek, weet ze niet meer waar ze is en wie ze is. Er is voor de familieleden alleen nog ruimte voor een ‘zwaaimoment’. Al heeft ze geen idee meer wie er staan te zwaaien. En dat is nog maar het begin. ISBN 978-902-259-185-7 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Boekerij 10 exemplaren weg ter waarde van € 18,99. Het geheime kistje van Elle Aline van Wijnen Een aangrijpend familieverhaal waarin Janna ontdekt wie haar oma werkelijk was, waardoor ze ook zichzelf beter leert kennen. ISBN 978-902-909-241-8 Leef! geeft in samenwerking met Uitgeverij J. M. Meulenhof 10 exemplaren weg ter waarde van € 20,00. Na de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog verlaat de Joodse Ella Wit-Rusland. Met valse papieren vertrekt ze onder de naam Elle naar Parijs. Over haar afkomst en verleden zwijgt ze de rest van haar leven als het graf. In het Nederland van 2013 ontdekt haar kleindochter Janna een versleten kistje van de overleden Elle met raadselachtige spullen. Had haar stille, gesloten oma een geheim verleden? Janna gaat op zoek naar de waarheid, een reis die haar via Parijs en Wit-Rusland terugbrengt naar haarzelf. Doe mee! Wil je kans maken op één van deze titels? Schrijven kan tot en met 30 september 2021 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpregel. Vermeld ook jouw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie

Service Apotheek • Actie Tevreden over de tips in Leef!-magazine? Volg ons ook op Facebook! Wij brengen dit magazine 4 x per jaar uit. Maar we bieden doorlopend informatie, tips en adviezen. Niet alleen over veilig en goed gebruik van medicijnen. Ook over gezond leven, omgaan met bijwerkingen en informatie over onze huismerkproducten. Iedere week posten we dit op Facebook. Net als leuke kortingsacties en seizoens-tips. Uiteraard komen de Leef!-artikelen ook aan bod. Dus wil je op de hoogte blijven? Volg ons op Facebook! Ga naar facebook.com/serviceapotheek of scan deze QR-code! We hebben ook onze huidige volgers gevraagd waarom zij ons volgen: Ik volg jullie op Facebook omdat er altijd goede tips op staan waar men ook iets aan heeft. En jullie helpen mij als ik advies nodig heb. Daar word ik altijd blij van . Ik kom nu liever niet naar de apotheek, dus de apotheek komt naar mij , Zo blijf ik toch op de hoogte, voordeel van internet... Om de beste tips te krijgen over gezondheid en huidverzorging. Extra advies en nieuws meekrijgen is altijd meegenomen en helemaal op medisch gebied. Scherp blijven zien Doe mee! In de maanden juni, juli en augustus 2021 selecteren wij 10 winnaars onder onze volgers. Zij winnen een fl acon Service Apotheek Hygiëne Handgel van 50 ml! Dus wil je kans maken? Volg ons dan snel! Tip: kijk ook of jouw eigen Service Apotheek een Facebookpagina heeft voor extra informatie en leuke tips. 34 OOGTABLETTEN1 Bevat zink ✓ Goed voor het gezichtsvermogen ✓ Helpt om scherp te blijven zien ✓ Ondersteunt de conditie van het oog 1 Gezondheidsproduct obv zink. KAG-nr. 11-0421-7928 HELPT win actie Mijn medicatiegesprek Opgelucht 10 jaar geleden werd ik kortademig door hartfalen. Mijn hart kon het bloed niet meer goed rondpompen. De medicijnen die ik krijg werken goed. Ik heb eigenlijk nooit meer klachten. Wel heb ik moeite met zware inspanningen, zoals traplopen of stofzuigen. 2 jaar geleden ging ik met mijn zus op groepsreis naar Oostenrijk. Ik wilde zo graag de besneeuwde bergtoppen nog een keer zien. Tijdens een dagtrip naar een stad kreeg ik moeite met ademhalen en kon ik amper meer lopen. De chauffeur van de touringcar heeft mij toen met een volle bus direct naar de eerste hulp gereden. Dat was een hele belevenis! Na onderzoek bleek er gelukkig niets aan de hand. Omdat we op grote hoogte waren, zat er minder zuurstof in de lucht. Dus toen ik in die stad ging lopen, kon mijn hart het niet goed bijhouden. De oplossing? Die was simpel: afdalen naar het hotel, dat een stuk lager op de berg lag. Wat een opluchting was dat! Terug in Nederland heb ik contact gehad met de cardioloog en de apotheker. De apotheker heeft mijn medicijnen bekeken. Aanpassing bleek niet nodig. Het was heel prettig dat ik zo goed in de gaten werd gehouden. De bergen? Die ga ik niet meer in. Maar als het straks weer mag en kan, ga ik lekker pannenkoeken eten met mijn kleinkinderen. Want dat heb ik de afgelopen tijd echt gemist! Marijke Verloop-Weiss, 78 jaar gebruikt medicijnen voor hartfalen en kreeg op grote hoogte problemen door de ijle lucht. Service Apotheek Lamberts

PROBIOTISCHE FRACTIES TEGEN ZICHTBARE TEKENEN VAN STRESS OP DE HUID. HU EFFECTIVITEIT BEWEZEN DOOR DERMATOLOGEN: +45 +41 -23 % STRALENDHEID % VEERKRACHT % FIJNE LIJNTJES NIEUW MINÉRAL 89 PROBIOTIC FRACTIONS VERNIEUWEND & HERSTELLEND CONCENTRAAT PROBIOTISCHE FRACTIES + 4% NIACINAMIDE VICHY VULKANISCH WATER GESCHIKT VOOR GEVOELIGE HUID JE HUID WEERSPIEGELT OOK JE GEZONDHEID *Klinische score onder 42 vrouwen na 4 weken.

Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 107 | Voorjaar 2021 | Nieren Lief zijn voor uw nieren Feiten & fabels Over nierschade Interview Michael van Praag “ Met thuisdialyse krijgen mensen hun eigen leven een beetje terug.” Doe mee met ons lezersonderzoek

ABSORBERENDE BROEKJES VOOR EEN MAKKELIJKE EN DISCRETE OPLOSSING BIJ URINEVERLIES Nieuw! TOT EN MET 15% MEER ABSORPTIE Uiterst droog, comfortabel en zeer discreet! • Nauwsluitende pasvorm voor extra zekerheid en zelfvertrouwen, geschikt voor iedere levensstijl. • Gemakkelijk aan en uit te trekken als normaal ondergoed. • Verkrijgbaar in diverse absorptiecapaciteiten en zodoende geschikt voor lichte, matige of zware incontinentie. Ervaar het zelf en vraag een gratis proefpakket aan. Ga naar www.attends.nl/coupon of scan de QR-code. info@attends.nl www.attends.nl 088-220 88 99 Wij helpen u graag! Attends Zorg en Welzijn Voorwoord • Harm Geers Aandacht voor uw nieren Deze editie van het magazine staat in het teken van de nieren. Wist u dat wanneer uw nieren niet meer helemaal goed werken, dit van invloed kan zijn op de werking van uw medicijnen? Daarom is de nierfunctie iets wat uw Service Apotheker en uw huisarts, vaak achter de schermen, goed in de gaten houden. Hier in Bennekom krijgen we de uitslagen van onze patiënten dagelijks binnen via het laboratorium. Die bekijk ik elke dag. Wanneer u diabetes heeft, een hoge bloeddruk heeft en/of ouder bent dan 65 jaar, loopt u extra risico op een slechte nierfunctie. Als uw nieren niet goed meer werken worden medicijnen vertraagd uit het lichaam verwijderd. Daardoor kunt u sneller last krijgen van bijwerkingen. Sommige medicijnen verminderen de werking van de nieren. Bijvoorbeeld medicijnen voor diabetes of hartfalen. Daarom wordt uw nierfunctie bij gebruik van deze medicijnen extra goed in de gaten gehouden. “Vragen over uw nierfunctie en medicijnen? Loop gerust bij ons binnen!” Harm Geers, apotheker bij Service Apotheek Bennekom Als u een verminderde nierfunctie hebt, is het belangrijk om alert te blijven. Uw huisarts controleert uw nierfunctie elk jaar, dus zorg dat u die controle niet overslaat. Die controle is nodig, omdat u zelf het verschil mogelijk niet merkt. En wanneer u het wel zou merken, bestaat de kans dat de nieren al ernstig beschadigd zijn! Gebruikt u verschillende medicijnen en bijvoorbeeld via een medicatierol? Trek dan aan de bel bij uw apotheker of huisarts bij meerdere dagen koorts, waterige diarree of overgeven. Zij bekijken dan uw situatie en nemen maatregelen om uw nieren te beschermen. Het kan bijvoorbeeld nodig zijn om uw medicijnen even over te slaan of de dosering aan te passen. En op warme dagen is het nog belangrijker om voldoende te drinken, want bij te weinig vocht kunnen problemen met uw nieren ontstaan. Lees in dit magazine wat u kunt doen om uw nieren gezond te houden en hoe het zit als nieren niet meer goed werken. Hoe is het met uw nierfunctie gesteld? Harm Geers 3

Rubriek • Titel ANTHELIOS HOGE ZONBESCHERMING VOOR DE HELE FAMILIE Inhoud • Leef! 107 Inhoud 9 3 Voorwoord Door Harm Geers 6 Interview Met Michael van Praag 9 Thema Werking van de nieren 10 Interview Met Marc Hemmelder 14 Feiten & fabels Over nierschade 22 Thema Lief zijn voor uw nieren 24 In gesprek met Renate Bosma en Frederik Heeres 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Apothekerspost Als u het ons vraagt 32 Leestips Doe mee! 35 Dat slikt u toch niet? Mijn medicatiegesprek 28 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 32 22 6 10

“Ik wilde zeker wat voor de Nierstichting betekenen en mijn belofte aan mijn moeder eren.” Interview • Michael van Praag Met thuisdialyse krijgen mensen hun eigen leven een beetje terug Michael van Praag (1947) is ambassadeur van de Nierstichting. U kent hem vast nog als voormalig voorzitter van Ajax in de gloriejaren 1989-2003, of van de KNVB (2008-2019). Hij is ook bestuurslid van de UEFA (tot 2 maart 2021), en sinds 2016 voorzitter van NL Sportraad. Daarnaast runde hij een succesvolle keten van 45 elektronicazaken op luchthavens. Nog vóór zijn grote carrière werd duidelijk dat zijn moeder een nierziekte had. Zij overleed in 1985 na tien jaar nierdialyse. “Mijn moeder Joep was een heel gezellige vrouw. Ze was best ijdel, haar haar zat altijd goed en ze had mooi verzorgde nagels. Ze had graag een zongebruinde teint, daarvoor liet ze een spulletje uit Amerika komen. Ook lag ze geregeld in de zon met om haar nek een kraag van aluminiumfolie. Bovenal was ze een leuke vrouw, die heel goed kon koken en voor ons een fijne moeder! Kasplantje Toen kreeg mijn moeder een nierziekte. Ze kwam aan de nierdialyse en takelde langzaam af. In het begin was het nog niet zichtbaar, maar in de latere jaren werd ze magerder een vermoeider. En haar haar werd flets. Door de drie dialyses per week werd haar wereld heel klein. Mijn mooie moeder werd een kasplantje. Eigenlijk was er nog maar één dag in de week dat ze zich goed voelde. Ik was in die tijd druk in de grammofoonplatenzaak van mijn vader en beloofde mijn moeder dat ik later iets voor de Nierstichting zou gaan doen. Na tien jaar dialyse is ze zelf uit het leven gestapt. Dat was een weloverwogen beslissing. En die begrijp ik: ze was niet meer de Joep die ze altijd was geweest, vol levenslust en enthousiasme.” Ondernemende geest Rustiger werd het niet: in de jaren die volgden maakte Michael van Praag als voorzitter van Ajax grote successen mee. Hij werd voorzitter van de KNVB, bestuurslid van de UEFA en voorzitter van de Sportraad. “Ik wilde zeker wat voor de Nierstichting betekenen en mijn belofte aan mijn moeder eren, maar ik wist niet hoe dit aan te vliegen. In ieder geval niet door me bij de Nierstichting te melden. Dat leek me nogal van kapsones getuigen: ‘Hallo, hier komt Michael van Praag’. Dat ik in 2019 toch ambassadeur werd, is toeval: tijdens een dinnershow raakte ik in gesprek met Hilde de Rooij, die bij de Nierstichting werkt. ‘Kom eens langs’, zei ze. En dat deed ik. 7

Interview • Michael van Praag Draagbare kunstnier Ik ben een echte ondernemer, ik wil wel iets kunnen doen. Daarom wil ik op pad voor de Nierstichting en bijdragen aan de acceptatie van de draagbare kunstnier. De Nierstichting ontwikkelt een eigen apparaat samen met twee specialistische, internationale partners in Lausanne en Singapore. Deze draagbare kunstnier is kleiner en lichter van gewicht. En daarmee makkelijk mee te nemen, zodat hemodialyse ook thuis of ergens anders mogelijk wordt. Als je thuis kunt spoelen op het moment dat het jou uitkomt, dan krijg je weer een beetje je eigen leven terug. Dat is enorm belangrijk voor de kwaliteit van leven van mensen met een nierziekte. Dialyse is voor altijd Ik kan me het dialysecentrum van vroeger nog goed herinneren. Al die andere mensen, het getik van alle apparaten. Ik ging altijd rond voor een praatje – zo ben ik nou eenmaal – en dan hoorde ik de wanhoop, de uitzichtloosheid. Als je aan de dialyse moet, betekent dit dat jouw nieren het bloed niet meer filteren. Met dialyse loopt al jouw bloed door het apparaat om gezuiverd te worden. Dat is iedere keer weer nodig! Van dialyse kom je niet zomaar af. Transplantatie is de beste oplossing, maar de wachtlijsten zijn erg lang en is ook niet voor iedereen weggelegd. Ik kan me goed voorstellen dat je met thuisdialyse veel meer een ‘gewoon’ leven kunt leiden. De draagbare kunstnier moet voor iedereen bereikbaar worden. Daar is tijd en geld voor nodig. En soms moet er in ziekenhuizen wat ‘gemasseerd’ worden, om met een sportterm te spreken. Want het betekent nogal wat voor de dialysecentra. Niervergiftiging Als ambassadeur wil ik ook gezonde mensen aan de Nierstichting verbinden. Er mag meer reuring ontstaan rond de Nierstichting om nieuwe donateurs te werven. Nu worden de meeste mensen pas alert als iemand in hun omgeving een nierziekte heeft. Ik vind het belangrijk dat het bekender wordt wat er met je gebeurt als je nieren ermee stoppen: je lichaam filtert je bloed niet meer en daardoor word je vergiftigd. De ontberingen die iemand dan moet doorstaan, wil ik overbrengen. Met mijn grote mond moet ik hier een steentje aan kunnen bijdragen. Iets terug doen Ik popel om naar Lausanne te gaan en het land in te gaan als ambassadeur; het is tijd voor daadkracht. Maar door corona ligt dit werk voor de stichting min of meer stil. Ik vul mijn tijd nu met fietsen, of repeteren voor een theatertour met een van mijn bands; ik ben drummer in PRFCT5, een jazzcombo. En in Trio van toen, waarmee ik afgelopen zomer vaak heb gespeeld in de tuinen van verzorgingstehuizen, onder meer met liedjes van mijn oom Max van Praag. Ik wil ook opnieuw Chopin leren spelen op de vleugel, al is het daar nog niet van gekomen. En ik ben druk met websites bouwen en vormgeven, wat ik doe voor starters met een beperkt budget. Het is jammer dat ik nog niet veel voor de Nierstichting heb kunnen doen. Ik heb zoveel van de maatschappij gekregen, ik wil nu graag iets terugdoen.” We geven 5 exemplaren van ‘Van Praag’ weg! Vanaf 22 april 2021 is het boek ‘ Van Praag – Achter de coulissen van het voetbal’, beschikbaar in de boekhandels. Met talloze herinneringen aan Ajax en de KNVB, alsmede berichten en intriges vanuit de boezem van het bestuur van FIFA en UEFA. Kans maken op dit boek? Mail dan tot en met 30 juni 2021 naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp ‘ Van Praag’ of schrijf naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Van Praag’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 8 win actie Thema • Nieren De werking van de nieren De nieren zijn twee boonvormige organen, ongeveer zo groot als een vuist. Ze zitten links en rechts aan de achterkant van ons lichaam, onder de ribben. Wat doen de nieren eigenlijk? De belangrijkste taak van onze nieren is afvalstoffen uit het lichaam verwijderen. Ook regelen ze de bloeddruk en maken ze stoffen aan die zorgen voor voldoende rode bloedcellen en sterke botten. Werken de nieren minder goed? Dan kan dat ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. 1 1 2 3 4 3 De nier De nier is opgebouwd uit honderdduizenden kleine filtertjes (nefronen). Via de nierslagader stroomt er bloed de nieren in. De nier is opgebouwd uit drie delen: de nierschors, het niermerg en het nierbekken. 2 De nierschors Het grootste gedeelte van een nefron zit in de schors, het buitenste gedeelte van de nier. Bloed wordt hier gezuiverd van afvalstoffen. Het overtollige vocht uit het bloed met de afvalstoffen heet voorurine. Het niermerg Het merg is het middelste gedeelte van de nieren. Hierbinnen wordt de voorurine fijner gefilterd. Nuttige stoffen en een deel van het vocht worden verwijderd uit de voorurine en weer opgenomen door het bloed. Het overgebleven vocht met afvalstoffen is urine. 4 Het nierbekken Aan de binnenkant van de nier zit het nierbekken waar de in de merg gevormde urine wordt opgevangen. Vanuit het nierbekken gaat de urine via de urineleiders naar de blaas. Wist u dit? • Al het bloed in ons lichaam (dit is zo'n 5 tot 6 liter) stroomt elke dag zo’n 200 keer door de nieren heen. • De nieren kunnen meer verwerken dan nodig is; problemen ontstaan pas als zo’n 60 tot 80% van de nefronen (filtertjes) is uitgevallen. Daarom kunt u ook met één gezonde nier normaal leven. • Net als de lever, verwijderen de nieren medicijnen uit het lichaam. Heeft u een verminderde nierfunctie? Dan is het voor een veilige werking van uw medicijnen noodzakelijk dat uw apotheek hiervan op de hoogte is. 9

Interview • Marc Hemmelder Gezonde nieren van levensbelang Uw nieren zijn ontzettend belangrijk voor uw gezondheid. Maar wist u dat 1 op de 10 mensen in Nederland nierschade heeft waardoor de nieren niet goed werken? Meer dan de helft van deze mensen weet hier niets van, terwijl met de juiste behandeling en adviezen verdere achteruitgang gestopt kan worden. Hoogleraar nierziekten en nierdokter (nefroloog) Marc Hemmelder uit het Maastricht UMC+ vertelt waarom een vroege ontdekking van nierschade zo belangrijk is en waarom uw apotheker van nierschade op de hoogte moet zijn. De nieren filteren afvalstoffen uit het bloed, waarna deze afvalstoffen samen met overtollig vocht het lichaam verlaten in de vorm van urine. Normaal hebben de nieren overcapaciteit. Ze kunnen het bloed goed filteren. Wanneer er gedurende het leven problemen met de nieren ontstaan, is dat niet altijd direct duidelijk. Nierschade wordt vaak laat ontdekt Hemmelder: “Vaak ontstaat nierschade langzaam en merkt iemand er lange tijd niets van. Er ontstaan pas klachten wanneer de nieren voor minder dan 30% functioneren. Omdat dit vaak ook nog eens klachten zijn van algemene aard, zoals vermoeidheid, spierkrampen of misselijkheid, wordt de schade dikwijls pas laat ontdekt. Soms ontstaat nierschade door een nierziekte, zoals cystenieren of door een nier10 bekkenontsteking. Dan kunnen er wel klachten optreden. Andere oorzaken zijn overgewicht, een hoge bloeddruk of diabetes. Bij mensen bij wie deze aandoeningen bekend zijn, moet de nierfunctie dan ook goed in de gaten gehouden worden. Grote gevolgen Schade aan de nieren kan grote gevolgen hebben. Zo heeft iemand met een verminderde nierfunctie een verhoogde kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten en is er kans op nierfalen; een situatie waarbij de nieren niet meer werken en nierdialyse of een niertransplantatie nodig is. Iemand van 55 jaar oud met een matige nierfunctie sterft 7 jaar eerder dan gemiddeld. En iemand van diezelfde leeftijd met ernstige nierschade zelfs 12 jaar eerder. Interview • Marc Hemmelder 11

Interview • Marc Hemmelder Nierschade eerder opsporen Het goede nieuws is dat nierschade gestopt of afgeremd kan worden. Daarvoor is het nodig dat een verminderde nierfunctie eerder wordt opgespoord. Omdat nierschade vaak lange tijd geen klachten geeft, is dit lastig. Toch kan schade makkelijk worden opgespoord door de urine te onderzoeken. We zoeken nu uit of het zinvol is om nierschade vroeg op te sporen, net als dat nu al gebeurt met het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Want als we iedereen met nierschade in beeld hebben, kunnen we hopelijk verdere schade verminderen of voorkomen. Sommige medicijnen kunnen nierschade veroorzaken Sommige medicijnen spelen een belangrijke rol bij nierschade. Pijnstillers die zonder recept te koop zijn (diclofenac, naproxen en ibuprofen) kunnen nierschade veroorzaken of al bestaande nierschade verergeren. Pas dus op met het gebruik van deze medicijnen en doe dit altijd in overleg met uw apotheker of huisarts. “Medicijnen spelen ook een rol wanneer de nieren minder goed werken.” Medicijnen spelen ook een rol wanneer de nieren minder goed werken. Dan worden medicijnen minder goed uit het lichaam verwijderd. Bepaalde antibiotica, diabetesmedicijnen, medicijnen tegen een hoge bloeddruk en jicht, het hartmiddel digoxine en lithium moeten daarom aangepast worden bij nierschade. Regelmatig worden mensen als gevolg van medicijngebruik in het ziekenhuis opgenomen. Dit komt vooral voor bij oudere mensen die veel medicijnen gebruiken. Wanneer zij dan bijvoorbeeld koorts krijgen en daardoor minder drinken, ontstaat er een vochttekort dat in combinatie met het blijven gebruiken van medicijnen kan leiden tot verslechtering van de nierwerking. Indien u veel medicijnen gebruikt, is het daarom raadzaam om in geval van ziekte, overgeven of diarree, of bij extreme hitte contact op te nemen met uw huisarts of apotheker. 12 Advies om zelf op te letten Het is belangrijk dat uw apotheker op de hoogte is van uw verminderde nierfunctie, zodat hij of zij hier rekening mee kan houden bij het controleren van de medicatie en de juiste dosering. Bij mensen van 70 jaar en ouder, die medicijnen gebruiken die nierschade kunnen veroorzaken, wordt de nierfunctie als het goed is goed in de gaten gehouden. Toch is nierschade bij de apotheker niet altijd bekend. Er lopen verschillende projecten waarbij zorgverleners kijken op welke manier geregeld kan worden dat laboratoriumuitslagen automatisch aan de apotheek worden doorgegeven. En hoe mensen de optimale begeleiding kunnen krijgen. Heeft u een verminderde nierfunctie en twijfelt u of uw apotheker hiervan op de hoogte is? Vraag er gerust naar!” Actie • de Krat maaltijdboxen Zorgeloos aan tafel met de maaltijdboxen van de Krat Gezond en duurzaam Het doel van de organisatie de Krat is een bijdrage leveren aan een eerlijke en duurzame voedselketen en een gezonde samenleving. Dit doen zij door de maaltijdboxen te vullen met kwalitatieve, duurzame, lokale seizoensproducten en bijbehorende recepten. Lokaal Ze halen alle groenten, vlees, zuivel en eieren uit Nederland. Alleen producten die niet in Nederland groeien of gemaakt worden (zoals rijst of couscous), komen uit het buitenland en zijn dan Fairtrade. Veel groenten Kook met zoveel mogelijk groenten, want groenten zijn lekker en gezond! Dat kost soms relatief iets meer tijd, maar dan heb je ook wat. In de Krat zult u vaak bijzondere groenten vinden die niet in de supermarkt liggen. Korting voor Leef!-lezers Als lezer van Leef!-magazine krijgt u twee keer 10% korting bij het afsluiten van een flexibel abonnement van de Krat. U kunt kiezen tussen een wekelijks Krat of een Krat die u om de week ontvangt. Eenmalig een Krat nemen mag natuurlijk ook! Ga naar www.dekrat.nl/leef om uw Krat met korting uit te kiezen. De korting is geldig tot 31 december 2021. Op uw persoonlijke Mijn Kratpagina kunt u ook simpel weken overslaan of een andere Krat kiezen. Wilt u geen Krat meer? Geen probleem, het abonnement wordt dan per direct gestopt. U zit nergens aan vast. 5x kans maken op een maaltijdbox voor twee personen? Leef!-magazine geeft in samenwerking met de Krat vijf keer een tweepersoons maaltijdbox weg ter waarde van €42,-. Schrijf tot en met 30 juni 2021 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van ‘de Krat.’ Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 13 win actie

Feiten & fabels • Nierschade Feiten Fabels & De nieren zijn belangrijke organen, maar de werking ervan is niet erg voelbaar. Sterker nog, pas als de nieren beschadigd zijn en nog maar voor 30 procent werken, krijgen mensen klachten! Het duurt lang voor we er iets van merken. Maar hoe eerder we er achter komen, hoe beter! Daarom gaat dit artikel over nierschade. Kent u de feiten en fabels over nierschade? FEIT • Bij nierschade blijven er meer afvalstoffen in het bloed Bij nierschade filteren de nieren het bloed niet goed. Afvalstoffen blijven in het bloed achter terwijl de nieren ze eruit hadden moeten halen. Daarnaast gebeurt het dat bepaalde eiwitten in de urine terechtkomen die de nieren hadden moeten tegenhouden. In urine (eiwitten) en/of bloed (afvalstoffen) is dus al vroeg te zien of er sprake is van nierschade. FABEL • De klachten bij nierschade zijn duidelijk te herkennen De klachten bij nierschade zijn niet heel duidelijk. U kunt bijvoorbeeld last krijgen van vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid, jeuk of kramp in de benen. Welke klacht iemand krijgt bij nierschade verschilt van persoon tot persoon. Hoe meer schade aan de nieren, hoe meer klachten er kunnen ontstaan. Met de leeftijd gaat de nierfunctie achteruit FEIT • De nierfunctie neemt met de leeftijd inderdaad geleidelijk af. Jaarlijks ongeveer met 0,4% vanaf het 40e levensjaar. Bij sommige mensen gaat de nierfunctie echter sneller achteruit. Een gezonde leefstijl vertraagt dit proces in veel gevallen. 14 Feiten & fabels • Nierschade FABEL • FEIT • Nierschade verhoogt het risico op hart- en vaatziekten Mensen met chronische nierschade behoren tot de groep mensen met het hoogste risico op hart- en vaatziekten zoals hartfalen, een hartinfarct of een herseninfarct. FABEL • Water drinken is gezond voor de nieren Het is niet zo dat u uw nieren 'gezond kunt maken' door meer water te drinken. Het is wel zo dat lange tijd te weinig vocht niet goed is. Een volwassene heeft tussen 1,5 en 2 liter vocht nodig per dag. Dit geldt ook voor de meeste nierpatiënten. Sommige nierpatiënten krijgen van hun arts het advies om extra te gaan drinken. Daar zijn dan medische redenen voor. Terwijl voor bepaalde patiënten met ernstige nierschade het juist beter is om minder te drinken. Bij hen blijft er te veel vocht achter in het lichaam met allerlei klachten tot gevolg. De arts adviseert dan vochtbeperking. Voor alle andere mensen geldt het advies van 1,5 tot 2 liter vocht per dag. Als er genoeg urine wordt gevormd, gaat het uitplassen van afvalstoffen makkelijker. Let wel op bij ouderen: het komt voor dat zij ‘vergeten’ te drinken. Dat komt omdat zij minder dorst ervaren. FABEL • Medicijnen zonder recept zijn onschuldig voor beschadigde nieren Heeft u nierschade? Koop dan uw zelfzorgmedicijnen bij de apotheek! De apotheker controleert dan of u ze veilig kunt gebruiken. Bepaalde pijnstillers, zoals ibuprofen, zijn onveilig als uw nieren niet goed werken. Ook kunnen bepaalde producten (zoals sommige bruistabletten en dropsiroop) veel zout bevatten, dat is ook schadelijk voor de nieren. 15 Als je nieren nog maar voor dertig procent werken, moet je aan de dialyse Bij een ernstig verminderde nierfunctie van 30% is dialyse nog niet nodig. De problemen en complicaties worden dan nog behandeld met medicijnen, een zout- en eiwitarm dieet en leefstijladviezen. Bij een nierfunctie onder de 15% komt een nierfunctievervangende behandeling in beeld. Dit kan betekenen dat dialyse of een niertransplantatie nodig is. FEIT • Mensen met een hoge bloeddruk of diabetes moeten de nieren extra in de gaten houden Heeft u diabetes, een hoge bloeddruk of een hart- of vaatziekte? Vraag dan aan uw huisarts om minstens één keer per jaar te controleren of uw nieren nog goed werken. Geef de uitslag door aan uw apotheek. Dan controleert uw apotheker of u uw medicijnen veilig kunt gebruiken. Veel artsen en apothekers hebben deze jaarlijkse controle gelukkig onderling automatisch geregeld. WIST U DIT? van de mensen met diabetes heeft chronische nierschade van de mensen met een hoge bloeddruk heeft chronische nierschade 28% 21%

Je wilt je vrij voelen... ...ondanks je medicijngebruik Jij blijft graag in beweging, in je hoofd en met je lijf. Maar het ouder worden brengt soms medicijnen met zich mee. Je slikt misschien al jaren hetzelfde. Toch vraag je je af of dat wel nodig is... Kan dat niet gewoon anders? Ook daar hebben we iets voor. Jouw Service Apotheek beoordeelt in een persoonlijk gesprek je medicijnen. En we kijken meteen hoe ze passen in je leefstijl. Onze kennis voor jouw vitaliteit. 16 Want we kunnen je precies vertellen waar het anders kan, en stemmen dat zo nodig af met jouw arts. Zodat jij er met een vrij gevoel op uit kunt blijven gaan. Kijk op Afspraak.serviceapotheek.nl en maak een afspraak met jouw Service Apotheek. Je bent welkom. In de apotheek én online. Levomentholgel 1% Verkoelend en jeukstillend Speciaal voor u! 10 15% korting • Makkelijk aan te brengen en uit te smeren. • Bewaart u de tube in de koelkast? Dat zorgt voor nog meer verkoeling. • Niet gebruiken bij: open wonden en bij kinderen <2 jaar in de buurt van de neus en mond. Geldig t/m 30 juni 2021 15% KORTING GEPATENTEERD * *De actie geldt op de hele Eucerin Anti-Pigment range & Hyaluron-Filler+Elasticity Anti-Age & Anti-Pigment Handcrème SPF30. Tegen inlevering van deze cheque. Geldig van april tot juni 2021. Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. Magnesium Geeft meer energie €9,50 Nu voor • Helpt bij vermoeidheid. • Goed voor de spieren en het zenuwstelsel. • Voor het behoud van sterke botten en tanden. Geldig t/m 30 juni 2021 Eff ectieve verzorging van uw diabetische voet • Nu met GRATIS VOET APK cadeaukaart • Ontwikkeld door en voor mensen met diabetes 30 behandelingen € 16,90 Meer info op achterzijde Hygiëne Handgel Bevat 75% alcohol • Werkt desinfecterend. • Ideaal in situaties waar u geen zeep of water voor handen heeft. • Handig voor onderweg of op reis. Geldig t/m 30 juni 2021 GRATIS 15% korting Kortingsbonnen

Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code Levomentholgel 1% 100 gram Wist u dat levomentholgel... • effectief werkt bij huiduitslag van de eikenprocessierups? • ook verzachtend werkt bij kwallen- of insectenbeten, zonverbranding, huiduitslag en na contact met brandnetels? 15% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • ook een verkoelende werking heeft? Leg levomentholgel in de koelkast voor een extra verkoelend effect. Vragen over levomentholgel? Vraag het uw apotheker. 15% KORTING * GEPATENTEERD *De actie geldt op de hele Eucerin Anti-Pigment range & Hyaluron-Filler+Elasticity Anti-Age & Anti-Pigment Handcrème SPF30. Tegen inlevering van deze cheque. Geldig van april tot juni 2021. Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. Wist u dat magnesium... Magnesium 60 capsules Nu voor €9,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Gratis VOET APK bij aankoop van FeetCare voetcrème • Cadeaukaart is bijgevoegd in de verpakking • In te leveren bij ruim 4.000 medische pedicures • Deze actie loopt tot 31-12-2021 en zo lang de voorraad strekt • Optimale hydratatie en verzorging • Verf rist en verkoeld • Verzacht de droge ruwe voethuid • Verzorging van eelt en kloofj es • Vermindering van een trekkende huid Dierproefvrij & 100% vegan • FSC kart on verpakking • Duurzaam geproduceerd in NL • ook in banaan, noten, peulvruchten, broccoli, avocado en kraanwater zit? • gunstig is voor een goede geestelijke balans en een positieve invloed heeft op de werking van het zenuwstelsel? • goed kan worden gebruikt tijdens het sporten? Vragen over magnesium? Vraag het uw apotheker. FeetCare Original Meest eff ectieve voetcrème voor de diabetische voet Wist u dat Hygiëne Handgel… Hygiëne Handgel 50 ml of 75 ml 15% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Vragen over Hygiëne Handgel? Vraag het uw apotheker. • zowel in 50 ml als 75 ml tube verkrijgbaar is? • snel opdroogt en niet plakt? • na opening nog maar liefst 12 maanden houdbaar is? YOS Bottle Waterfles en medicijndoos in één! Speciaal voor u! 10 €12,50 Nu per fles • Handig voor onderweg! • BPA vrij. • Alleen geschikt voor (kraan)water. • De fles kan in de vaatwasser (het medicijndoosje niet). Geldig t/m 30 juni 2021 EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID MAAK KENNIS MET LA ROCHE-POSAY NR. 1 AANBEVOLEN HUIDVERZORGING DOOR DERMATOLOGEN WERELDWIJD 1 Onze producten worden wereldwijd door meer dan 90.000 dermatologen geadviseerd als aanvullende of lokale therapie 1. Bron: Studie dermocosmetica markt uitgevoerd door IQVIA en andere partners (Ipsos, TNS) tussen november 2018 en juli 2019 onder dermatologen in 43 landen, die meer dan 80% van het wereldwijd BNP vertegenwoordigen. Geldig t/m XX XXXX 2021 Vitamine D3 70 mcg Één per week-formule • Verhoogt de opname van calcium in de botten. • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden. • Ondersteunt het immuunsysteem. Geldig t/m 30 juni 2021 €5 KORTING* €5,00 Nu voor Voetcrème Verzorgt en verzacht • Wordt snel opgenomen door de huid. • Is speciaal ontwikkeld om uw voeten en benen optimaal te verzorgen. • Bevat onder andere jojoba-olie, aloë vera, panthenol en vitamine E. Geldig t/m 30 juni 2021 10% korting Kortingsbonnen

Wist u dat u met de Yos Bottle 1 waterfles Nu voor €12,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. €5 KORTING SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN  Ja, ik schrijf me in voor de La Roche-Posay nieuwsbrief** Naam: ............................................................................ Geboortedatum: .......................................................... E-mail: ........................................................................... Debiteurennummer: ................................................... (in te vullen door apotheek) * Service Apotheek YOS Bottle… Een goed doel steunt?! Van de omzet van iedere Service Apotheek YOS Bottle gaat 5% naar Stichting Support Casper. Deze stichting financiert onderzoek naar behandelmethoden voor alvleesklierkanker, uitgevoerd door Prof. Dr. Casper van Eijk en zijn team. Zij zijn verbonden aan het Erasmus MC. Vragen over de YOS Bottle? Vraag het uw apotheker. ONTVANG €5 KORTING OP LA ROCHE-POSAY BIJ INLEVERING VAN DEZE COUPON BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK.* MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? *Eenmalig geldig bij besteding vanaf €15 aan La Roche-Posay producten t/m 31-07-2021, uitsluitend in service apotheken in Nederland. Niet geldig in combinatie met andere acties. **Om je in te schrijven, dien je minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden dan opgenomen in het Cosmétique Active databestand (onderdeel van L’Oréal Nederland) en worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over de herroepingsplicht en ons privacybeleid, ga naar www.laroche-posay.nl/privacy 294 Vitamine D3 70 mcg 30 tabletten Wist u dat... een wekelijkse inname van één tablet vitamine D3 70 mcg (of 2 tabletten voor iedereen vanaf 70 jaar) voldoende vitamine D reserves levert om te voorzien in de verhoogde behoefte hieraan? Nu voor €5,00 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Vitamine D3 70 is geschikt voor volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar. Vragen over Vitamine D3 70 mcg? Vraag het uw apotheker. *Geldig van april t/m juni 2021. Tegen inlevering van deze cheque. Actie geldt voor alle Attends incontinentiematerialen. Niet geldig in combinatie met andere promoties en/ of acties. Maximaal 1 bon per persoon. Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Wat doet u het liefst? Voetcrème 75 ml 10% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2021 • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Laat urineverlies u er niet van weerhouden! Wist u dat uw voeten... • vaak vergeten worden in de dagelijkse verzorging? • na het douchen altijd goed drooggedept moeten worden, ook tussen de tenen? • botjes bevatten die samen een kwart van alle beenderen in het lichaam vormen? Vragen over voetcrème? Vraag het uw apotheker. Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code GRATIS proefpakket* U bent welkom bij Service Apotheek. Aan de balie èn online. Maak bijvoorbeeld gebruik van de Service Apotheek-app. Daarmee heeft u het gemak van alles online regelen en het vertrouwen van uw eigen Service Apotheek in de buurt. voordelen wanneer u de Service Apotheek-app gebruikt 1. Overzicht 1 Overzic U heeft altijd inzicht in de medicijnen die u gebruikt, ook handig in het buitenland of bij een ziekenhuisbezoek. 2. Meer gemak U bestelt eenvoudig online (herhaal)recepten. Met een foto van het recept of rechtstreeks uit uw overzicht. 3. Zelf de controle U beheert uw overzicht en geeft eenvoudig wijzigingen door wanneer iets niet klopt. Uw apotheker controleert uw aanpassing en corrigeert deze in uw overzicht. Samen zorgen wij zo voor een actueel medicijndossier! 4. Relevante informatie U heeft belangrijke medicijninformatie altijd bij de hand. En bij vragen neemt u, met één druk op de knop, contact op met uw eigen apotheek. 5. Beter onthouden U stelt uw eigen inname-herinneringen in, om geen innamemoment te missen. Makkelijk als u vaak of veel medicijnen slikt. Download de Service Apotheek-app in de App Store of Google play of scan de QR-code: 21

Thema • Nieren en leefstijl Lief zijn voor uw nieren In Nederland hebben ongeveer 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Wat kan u doen om nierschade te voorkomen of om beschadigde nieren minder te belasten? Kortom: hoe bent u lief voor uw nieren? Hoe ontstaat schade aan de nieren? Er zijn twee soorten nierschade: acuut en chronisch. Acute nierschade Kan plotseling ontstaan door een infectie, medicijnen, een auto-immuumziekte of een blokkade door nierstenen of een tumor. Acute nierschade is levensgevaarlijk. Het herstel hangt ervan af of de oorzaak kan worden aangepakt. Chronische nierschade Ontstaat geleidelijk, over een langere tijd en komt het vaakst voor. De belangrijkste oorzaken zijn: • Diabetes type 2 - Door de hoge suikerwaardes in het bloed raken de filters in de nieren verstopt. • Hoge bloeddruk - Een hoge bloeddruk beschadigt de nierfilters. Het bloed stroomt er bij een hoge bloeddruk simpelweg harder doorheen. De filters die nog wel goed werken, raken overbelast en slijten extra snel. • Te veel zout eten – Te veel zout in uw voeding kan de bloeddruk verhogen en heeft ook een direct schadelijk effect op de nieren. Nierschade voorkomen Het is belangrijk dat er meer aandacht is voor een goede niergezondheid, maar liefst 40% van de mensen met chronische nierschade is zich hier niet van bewust. Dit zijn 640.000 mensen. Hoe meer mensen door op hun leefstijl te letten goed voor hun nieren zorgen, hoe meer verergering van 'onzichtbare' nierschade wordt voorkomen! “Lief zijn voor uw nieren? Eet minder zout!” Minder zout Teveel zout eten kan de bloeddruk verhogen en het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Minder zout eten draagt bij aan het voorkomen van (en verergering van) nierschade. Ook zorgt teveel zout in de voeding voor andere problemen zoals botontkalking en hart- en vaatziekten. De aanbevolen maximum hoeveelheid zout per dag is zes gram. Thema • Nieren en leefstijl Welk product bevat het meeste zout? 1 a. een croissant b. een snee brood 2 a. een biefstuk b. een hamburger 3 a. borrelnootjes b. studentenhaver 4 a. diepvriesgroenten b. groenten uit blik 5 a. een vegaburger b. gebakken tofu De meeste Nederlanders gebruiken ongemerkt veel te veel! Elke gram zout minder is al winst en kan beschadigde nieren jaren langer doen meegaan. Hoeveel zout eet u per dag? Scan de QR-code en check uw zoutinname via de Zoutmeter van de Nierstichting. Wist u dit? 85% van de Nederlanders eet zouter dan gezond is voor de nieren. Een verlaging van de dagelijkse zoutinname van 9 gram tot maximaal 6 gram kan naar schatting bijna 150.000 gevallen van chronische nierschade voorkomen over een periode van 10 jaar. Daarnaast voorkomt het bij 250 mensen nierfalen, waarbij dialyse of transplantatie nodig is. En wist u dat sommige medicijnen ook zout bevatten? Bepaalde bruistabletten bijvoorbeeld. Informeer uw Service Apotheker altijd als u een zoutarm dieet volgt zodat zij hier meer rekening mee houden. Leefstijladviezen voor gezonde nieren • Eet gezond en gevarieerd. • Gebruik zo min mogelijk zout. • Rook niet. • Beweeg voldoende; tenminste vijf dagen per week een half uur per dag. • Matig het alcoholgebruik. “TIP: Kies zoveel mogelijk voor onbewerkte en verse producten.” 23 Juiste antwoorden: 1a, 2b, 3a, 4b, 5a. Toelichting: Bewerkt vlees en vleesvervangers bevatten veel zout. Een hamburger is bijvoorbeeld 14 keer zo zout als een ongezouten biefstuk! Blikgroenten bevatten (veel) zout voor de houdbaarheid. Verse/diepvriesgroenten zijn een gezondere keuze. Kies zoveel mogelijk voor onbewerkte en verse producten.

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Renate Bosma-Grote Beverborg, apotheker bij Service Apotheek de Hertog in Franeker. Samen met alle huisartsen in Franeker doet haar apotheek mee aan de pilot ‘Gezonde Nieren’. Zij hopen hiermee mensen met slecht werkende nieren op te sporen en de nierzorg te verbeteren. Het project Gezonde Nieren is gestart in 2020 en is een regionaal samenwerkingsverband waaraan diverse zorgverleners meedoen. Het doel is vroege en goede behandeling van nierschade. Daarnaast is het gericht op het voorkomen dat medicijnen bestaande nierschade vergroten. “Met het project ‘Gezonde Nieren’ hopen we mensen op te sporen die zonder het te weten chronische nierschade hebben”, zegt Renate Bosma. “Dit is hard nodig, want uit onderzoek blijkt dat 40% van de mensen met chronische nierschade, niet weet dat het zo is!” “Speciale computersoftware analyseert de laboratoriumuitslagen en medische gegevens in onze systemen en signaleert patiënten met risico op nierschade. Met deze lijsten gaan de 24 huisartsen, praktijkondersteuners en de apothekers aan de slag. We controleren onder andere of deze mensen medicijnen gebruiken die schadelijk zijn voor de nieren, zoals bepaalde pijnstillers (NSAID’s, bijvoorbeeld ibuprofen of diclofenac). Deze mensen nodigen we uit voor een medicatiegesprek. Tijdens dat gesprek bespreken we het gebruik van de bloeddrukmedicijnen en natuurlijk is er ruimte om vragen over andere medicijnen te stellen. We geven voorlichting over wat te doen bij een hittegolf of diarree. Mensen met nierschade hebben dan namelijk een grotere kans op complicaties. Ook leggen we uit hoe ze hun nieren zo goed mogelijk kunnen ontzien.” “Het is advies op maat. Het kan zijn dat er een medicijn verandert, stopt of bij komt. Dit besluit nemen we na overleg met de behandelend arts; samen houden we deze patiënten goed in de gaten.” “Wat ik belangrijk vind? Dat er betere nierzorg komt. Ik keek er lang naar uit om met deze pilot aan de slag te gaan. Deze goede samenwerking met het ziekenhuis, het laboratorium en de huisartsenpraktijken is hiervoor belangrijk. Ik ben blij dat wij daaraan kunnen bijdragen!” Het Gezonde Nierenproject wordt mogelijk gemaakt door subsidies van ZonMW, de Nierstichting en Stichting de Friesland. Op bezoek • In de apotheek Huisarts Frederik Heeres is ook betrokken bij het project ‘Gezonde Nieren’. Hij ziet in dit project veel voordelen. Apotheker Renate Bosma-Grote Beverborg en Huisarts Frederik Heeres Frederik Heeres kijkt vooruit. “Het project is een pilot. Dit betekent dat we nu deze samenwerking opzetten, maar dat we tegelijkertijd ook goed kijken naar hoe we dit doen en wat dit oplevert. Voor de patiënten, maar ook voor de maatschappij. En aan het einde van het project maken we de balans op. Is deze uitkomst positief? Dan maken we de volgende stap voor heel Friesland!” “Waarom dit belangrijk is? Chronische nierschade heeft een enorme invloed op iemands leven. Het kan allerlei klachten geven, zoals vermoeidheid, bloedarmoede, spierkrampen en een grotere vatbaarheid voor infecties. Bovendien hebben mensen met nierschade een verhoogd risico om vroegtijdig te overlijden aan hart- en vaatziekten. Bij ernstige nierschade is behandeling in het ziekenhuis nodig. In Nederland krijgen 6.300 mensen nierdialyse en leven er 12.000 mensen met een niertransplantaat.” Hij vervolgt: “Naast opsporing van patiënten met nierschade (casefinding), kijken we ook nog eens extra goed naar de mensen die al bij ons bekend zijn met een gestoorde nierfunctie: zijn er nog verbeteringen in leefstijl mogelijk, zoals stoppen met roken en afvallen, is de bloeddruk voldoende onder controle en wordt een verhoogd cholesterol passend behandeld? Zo willen we verdere achteruitgang van de nierfunctie tegengaan en het optreden van harten vaatziekten voorkomen.” “De samenwerking tussen de diverse zorgverleners is heel belangrijk. De huisarts en de praktijkondersteuner kennen de patiënten goed en weten wat de persoonlijke wensen zijn 25 en of er andere ziekten spelen. De apotheker is specialist op het gebied van medicijnen en het effect hiervan op de nieren. Bij twijfel over de behandeling kunnen we meteen de nefroloog raadplegen.” “Hierdoor voorkomen we verwijzingen naar het ziekenhuis. Voor de patiënt betekent dit dat hij dicht bij huis, bij de eigen huisarts, onder behandeling kan blijven. Dit is voordeliger, omdat huisartsenzorg buiten het eigen risico valt. We bieden dus dezelfde, of zelfs betere kwaliteit van zorg, zonder dat de patiënt hiervoor naar het ziekenhuis hoeft. Dit is in een tijd van stijgende zorgkosten van groot maatschappelijk belang.”

Puzzel • Puzzelopbrengst 2020 De puzzelopbrengst van 2020 Alzheimer Nederland ontvangt €10.000,Nienke van Wezel EmmaVogels Op 2 februari ontving Nienke van Wezel namens Alzheimer Nederland van Emma Vogels namens Service Apotheek de cheque met de Leef!-puzzelopbrengst. Door de coronamaatregelen vond de overhandiging op afstand plaats. De meeropbrengst van de puzzels in Leef!-magazine van 2020 gaat naar Alzheimer Nederland. Deze stichting zet zich iedere dag weer in om dementie te stoppen. Dat doet zij niet alleen. Samen met mensen met dementie, mantelzorgers, duizenden vrijwilligers, onderzoekers, donateurs en collectanten werkt Alzheimer Nederland aan een toekomst zonder dementie. En tot die tijd ook aan een betere kwaliteit van leven voor mensen met dementie en hun dierbaren. Weke resultaten van alle inspanningen binnenkort te verwachten zijn? Gerjoke Wilmink, directeur-bestuurder licht toe: “Er zijn al veel stappen gezet binnen het wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Zo kan de diagnose inmiddels exacter en vroeger worden gesteld. Maar er moet nog meer worden geïnvesteerd in onderzoek. Het is een zaak van lange adem.” Ze vervolgt: “Er is helaas nog geen medicijn om de ziekte te voorkomen of te genezen. De enige medicatie die beschikbaar is, kan alleen tijdelijk sommige symptomen van dementie verminderen. We hopen dat er binnen vijf jaar een medicijn is dat de ziekte kan vertragen of uitstellen. Op dit moment worden meer dan 100 26 medicijnen getest op patiënten. Meer dan twintig van deze onderzoeken zijn in een vergevorderd stadium.’’ Totdat dementie voorkomen of genezen kan worden, maakt Alzheimer Nederland zich ook sterk voor het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun omgeving. Bijvoorbeeld door het geven van voorlichting, het geven van gratis trainingen, en bieden van ondersteuning. Ook komen ze op voor betere zorg en financieren ze wetenschappelijk onderzoek. Inmiddels hebben bijvoorbeeld meer dan 400.000 mensen de training ‘Samen dementievriendelijk’ gedaan. Gerjoke: “Dat betekent dat al deze mensen die werken in banken, bij de overheid of supermarkten, beter zijn in het te woord staan van mensen met dementie. Dat zorgt ervoor dat mensen met dementie minder verwarring en stress beleven en zo een betere kwaliteit van leven ervaren. Dat is een mooi en tastbaar resultaat!” Bedankt! Foto: maart 2020. Nienke van Wezel bedankt namens Alzheimer Nederland alle puzzelaars van Leef!-magazine: “Alzheimer Nederland kan niet zonder de steun en betrokkenheid van donateurs en bedrijven. We zijn heel dankbaar dat Alzheimer Nederland het afgelopen jaar het goede doel was voor de opbrengst van de puzzel in Leef!-magazine. Samen met jullie brengen we een toekomst zonder dementie dichterbij.” Puzzel • Win! Win! 3-daags all-inclusive hotelarrangement MAPJE 2 DWINGELAND PLAATS IN BELGIË BAR 8 STRANDKLEDING BILJARTSTOK TOEGESPITST STUK HOUT NAAR OMLAAG 3 GEESTELIJKE MUZIEKSOORT BENZINE ZONDER ZWARE METALEN BALT MORTEL OP DEZE WIJZE VROEGER ROEM VERTEGENWOORDIGER 1 HET LEGE RUIMTE MUSICEREN GESTEENTE LIEF LOL LIDWOORD KERN VAN EEN GRAP GROENTE BEEST KIJK 6 ZO GOED ALS SLOGAN PERSOONLIJK VNW. HEMELBROOD RONDHOUT LATER MOEDER OF VADER ONDERWERP PAPEGAAI 5 VROUWENVERBLIJF BIJWOORD De meeropbrengst is bestemd voor Duchenne Parent Project. CANAPÉ GRONDSOORT VOORTDUREND KUNSTWERK 4 NIET HELDER VAN GEEST GEBREID KLEDINGSTUK TEGENZIN BEWEGING VAN DRIJFIJS VAN EEN BEPAALD WEEFSEL LIEFDEVOL OPNIEUW (IN SAMENSTELLINGEN) ONDERAARDSE RUIMTE Los het Zweedse raadsel op. De letters in de genummerde vakjes vormen de oplossing. Die oplossing kunt u vanaf donderdag 1 april t/m woensdag 30 juni 2021 doorbellen via: 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek) Let op: uw telefoon kan geblokkeerd zijn voor 0909-nummers. Dan is insturen niet mogelijk. LICHT BRUINROOD 7 © DENKSPORT PUZZELBLADEN Breng de letters uit de genummerde vakjes naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk. 1 2 3 4 5 6 7 8 KORENHALM 3-daags all-inclusive hotelarrangement bij De Bonte Wever t.w.v. € 398,Bij viersterrenhotel De Bonte Wever in Assen hebben ze alles in huis voor een onbezorgd verblijf. Het is een heerlijk hotel met superfijne faciliteiten: comfortabele kamers, een subtropisch zwembad, bowling en sport- en recreatieprogramma's. De Bonte Wever grenst aan het bos en het gezellige stadscentrum van Assen is niet ver weg. Drankjes, eten, hapjes en gebruik van alle faciliteiten zijn bij dit arrangement inbegrepen. Kortom: dat wordt gegarandeerd drie dagen genieten. Winnaars krijgen na 1 juli bericht, het kan wel zijn dat coronamaatregelen nog beperkingen geven in de boekingsmogelijkheden. Meer informatie: www.debontewever.nl 27 t.w.v. € 398,00

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een aantal vragen dat aan ons is gesteld. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekers en apothekersassistenten van uw Service Apotheek beantwoorden graag uw vragen aan de balie. Wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Boris Tyndall apotheker Service Apotheek van Thoor, Maastricht. Welk medicijn kan ik het beste gebruiken bij hooikoorts? Sue Ling Wong apotheker Service Apotheek Olst, Olst. In geval van hooikoorts adviseren wij in principe producten waar cetirizine of loratadine in zit. Deze anti-allergiemedicijnen werken na ongeveer één uur gedurende zo’n 24 uur. De bijwerkingen hiervan zijn meestal licht en tijdelijk. Voelt u zich suf of slaperig door dit medicijn? Dan is ons advies om het 's avonds in te nemen of over te gaan op een ander middel. Het komt ook voor dat wij aanraden contact op te nemen met de huisarts voor een medicijn op recept. Neem voor een persoonlijk advies contact op met uw eigen Service Apotheek. Raoul Wols apotheker Service Apotheek Zoomwijck, Oud-Beijerland. Coronatest Niet bekend met hooikoorts en alleen last van een verstopte neus en niezen? Dan is het lastig onderscheiden of er sprake is van hooikoorts of COVID-19. Een coronatest is dan verstandig. Wanneer er klachten zoals koorts of keelpijn bijkomen, dan is de kans groter dat het om COVID-19 gaat. Een loopneus en tranende ogen wijzen juist eerder in de richting van hooikoorts. Frans Derks apotheker Service Apotheek Oostermoer, Gieten. 28 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Waarom krijgen mensen met chronische nierschade soms extra vitamine D? De nieren zetten vitamine D uit voeding of uit de huid om in actief vitamine D (calcitriol). Dat is nodig voor sterke botten. Bij chronische nierschade werken de nieren minder goed en kunnen ze vitamine D niet meer goed omzetten in de actieve vorm. Zo kan er een tekort aan actief vitamine D ontstaan. Bij ernstige nierschade is het nodig ieder jaar het bloed te controleren. Daarmee bepaalt de arts of behandeling met actief vitamine D nodig is. Dit is dus een andere vorm van vitamine D dan die zonder recept te koop is, in voeding zit of door de huid wordt aangemaakt met behulp van zonlicht. De puzzelopbrengst van de Leef! gaat dit jaar naar het Duchenne Parent Project. Over Duchenne is een aantal vragen binnengekomen. Wat is Duchenne? Duchenne spierdystrofie is een ernstige, erfelijke spierziekte die wordt veroorzaakt door het ontbreken van het eiwit dystrofine in de spiercel. Zonder dystrofine beschadigen de spiercellen en sterven ze op den duur af. Hoe vaak komt Duchenne voor? In Nederland wordt één op de 3.500 jongens geboren met Duchenne spierdystrofie. Meisjes kunnen het wel krijgen, maar dat is heel zeldzaam. In Nederland hebben ongeveer 600 mensen de ziekte van Duchenne. Ik gebruik medicijnen maar wil ook meedoen met ramadan. Wat moet ik weten? Tijdens ramadan kan het lastig zijn om uw medicijnen goed in te nemen. Ook komt het voor dat mensen anders reageren op de medicijnen omdat ze anders eten, drinken en slapen. Wijzig nooit zelf uw medicijngebruik. Dit is belangrijk voor uw gezondheid. Uw Service Apotheker zoekt graag voor u uit of het nodig en mogelijk is de vorm, de dosis of de innametijd van uw medicijnen aan te passen aan het vasten. Wat voor u de beste oplossing is, hangt af van uw medicijnen, uw gezondheid, uw ziekte en uw wensen. Met name wanneer u medicijnen voor hart- en vaatziekten of diabetes, antibiotica, pijnstillers, plastabletten en/of inhalatiemiddelen gebruikt, is het belangrijk om van te voren uw medicijngebruik met uw apotheker te bespreken. Wat merk je van Duchenne? Kinderen met Duchenne lopen laat en vallen vaak. Ze kunnen niet goed rennen en ook traplopen gaat moeizaam. In de loop der jaren neemt de spierkracht af en hebben ze, vaak tussen hun achtste en twaalfde jaar, een rolstoel nodig. Eerst werken de beenspieren niet goed, later ook steeds meer andere spieren zoals de armspieren, ademhalingsspieren en de hartspier. 30 tot 40% van de kinderen met Duchenne heeft ook leer- of gedragsproblemen. Hoe oud kun je worden met Duchenne? Dankzij beademing en het gebruik van (hart) medicatie is de levensverwachting van mensen met deze ziekte toegenomen. De helft wordt nu ouder dan 30 jaar; de onderlinge verschillen zijn groot. Het Duchenne Parent Project heeft als missie een beter en langer leven voor iedereen met Duchenne. 29

Thema • Anticonceptie De pil zoals u het wilt Wij regelen het Vanaf maart 2021 is er in veel Service Apotheken extra aandacht voor gebruikers van anticonceptie. Bent u één van die anderhalf miljoen vrouwen die anticonceptie op recept gebruikt? Lees dan hier wat wij voor u kunnen betekenen. Uw Service Apotheek, uw advies Vergeten de pil in te nemen? Of last van bijwerkingen? Bijvoorbeeld hoofdpijn tijdens de stopweek of doorbraakbloedingen. Hoe gaat u hier het beste mee om? Vraag het ons. Kom gerust langs, een afspraak is niet nodig. Of stel uw vraag online via onze app of per e-mail. We helpen u zoals u dat wilt! Pil Herhaal service U weet hoe belangrijk het is om niet mis te grijpen bij de pil. Maar soms lukt het toch niet om deze op tijd te bestellen. Of is het schrikken als de apotheek het net niet op voorraad heeft. Wij maken het u graag makkelijker. Meldt u zich aan voor onze herhaalservice? Dan zorgen wij ervoor dat u op tijd een nieuwe voorraad heeft. Laat ons weten hoe u het wilt! Afhalen in de kluis? Thuisbezorgd krijgen? Of toch liever naar de apotheek? Laat het ons weten. Voorraad geregeld Automatisch besteld Levering zoals u het wilt Van uw eigen, vertrouwde Service Apotheek Inschrijven voor de pil in de Herhaalservice? Stuur een e-mail naar uw eigen Service Apotheek. Vermeld daarin uw telefoonnummer, zodat zij contact met u op kunnen nemen om de details te bespreken. Alvast meer informatie lezen? Scan de QR-code! Werkt de pil tegen acne? Word ik dik door de pil? Wat als ik onveilige seks heb gehad? Komt mijn stemming door de pil? 30 Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 106 | Winter 2021 | Leefstijl Tips om beter te slapen Colofon Feiten & fabels Over alcohol Interview Janneke Wittekoek “ Vrouwen hebben andere hartklachten dan mannen.” Uw mening over Leef!-magazine Het is weer tijd voor een lezersonderzoek! We horen graag wat u van Leef!-magazine vindt en wat we kunnen verbeteren. Helpt u ons mee? Onder de inzendingen verloten we 10 verrassingspakketten (5/5 online en geprint). Online vragenlijst: Ga naar bit.ly/vragenlijstleef107 of scan de QR-code voor de online vragenlijst. Aan dit nummer werkten mee Alzheimer Nederland, Renate Bosma-Grote Beverborg, Frans Derks, Duchenne Parent Project, Harm Geers, Lolita Havinga, Frederik Heeres, Marc Hemmelder, Karen Höhner, Petra Hoogland, Marleen Jansen, Philip Jungerius, Anita Kranenbarg, Nanne Oomkens, Michael van Praag, Sanne de Rooij, Boris Tyndall, Maaike Star, Emma Vogels, Ingmar Voorhaar, Nienke van Wezel, Willy, Raoul Wols, Sue Ling Wong, Nick Zoontjens en Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Grietje Mesdag, Mandy Brander, Peter van Es, Chris van Cromvoirt, Robert van der Molen, Jeroen van der Horst, Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Groep afdeling Communicatie en Kampert-Nauta. Informatie In Nederland zijn ruim 475 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84 E leef@serviceapotheek.nl Wilt u de vragenlijst liever niet online invullen en toch uw mening geven? Dat kan! Vul deze pagina in* en stuur deze op naar: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Antwoordnummer 98236, 5200 VA ’s-Hertogenbosch. De eerste 125 inzendingen ontvangen vóór 1 juni 2021 een vragenlijst per post met retourenvelop. Mijn leeftijd is: ................................................................................................................... Naam: ...................................................................................................................................... Adres: ...................................................................................................................................... Postcode + plaats: ............................................................................................................ Ingeschreven bij een Service Apotheek: Ja Nee Weet ik niet Hoe ontvangt u het blad Leef!-magazine? in het huis-aan-huis-pakket ik haal het op in de apotheek ik krijg het van de medicijnbezorger ik krijg het van iemand anders * We gaan uiteraard vertrouwelijk om met uw gegevens en delen deze niet met andere partijen. Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata 2021: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.319.345 Druk Koninklijke drukkerij E.M. de Jong. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootste mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. 31 Volg Service Apotheek op Facebook Doe mee met ons lezersonderzoek Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 105 | Herfst 2020 | Seksualiteit en medicijnen Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 104 | Lente 2020 | Luchtwegen Seksuele klachten? Praat erover! Feiten & Fabels Over anticonceptie Intervieww He eleen van 20200508_SA_Leef! Magazine 105_KN_OMSLAG.indd 1 an Royen an Royen “ Ik schrijf vaak over vrouwen en seks. Dat thema is namelijk zo onderbelicht.” Longziekten Uitgelicht Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 100 | Voorjaar 2019 Feiten & Fabels Over roken Volg Interview Hein Vergeer “ Hoe fitter je bent, hoe beter de conditie van je longen is.” De stappen van recept naar medicijn Feiten & Fabels | Geluk Interview “Bakker zijn is een feestje!” Robèrt van Beckhoven Lees Leef! ook online Volg Service Apotheek op Facebook Service Apotheek op Facebook De100ste Editie NU 8 PAGINA’S EXTRA

Leestips • Winacties Leestips EHBK (Eerste Hulp Bij Kleine Kinderen) Sofie Vanderoost, Mama Baas Kinderen hebben een gave om hun (groot)ouder, oppas of juf te slim af te zijn. Een buil, een schaafwond, een wespensteek, het komt regelmatig voor. Tijd voor een cursus Eerste Hulp Bij Kleine Kinderen in de leeftijd 0 tot 8 jaar. Van banale kwaaltjes of kleine ongelukjes tot levensbedreigende situaties: wanneer moet je een arts inschakelen, hoe reanimeer je een baby en meer. Met duidelijke illustraties, handige icoontjes en herkenbare verhalen. ISBN 978-940-143-636-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Lannoo 10 exemplaren weg ter waarde van € 20,99. De bijbel van de Nederlandse keuken Janneke Vreugdenhil Van Zeeuwse bolus tot polderkreeftensoep en van knolselderijsteak tot hachee: in De bijbel van de Nederlandse keuken neemt journalist, schrijver en kookboekauteur Janneke Vreugdenhil je mee op culinaire reis door Nederland. Met naast het ultieme recept voor boerenkoolstamppot met alles dr'op en dr'an, onder meer een tussenstop in Oisterwijk voor de worstenbroodjes van Robèrt en een welverdiende pauze in Amsterdam voor een gevulde koek van Holtkamp. Vaarwel Roscoe Céla van Gastel ISBN 978-902-259-261-8 Leef! geeft in samenwerking met Meulenhoff boekerij 10 emplaren weg t.w.v. € 17,99. De hele wereld is in shock als multitalent Roscoe Mulder onverwachts overlijdt. Tegen wil en dank doorgebroken als superheld in een hitserie, zat Roscoe nog boordevol plannen en ideeën: schrijver wilde hij zijn, en fotograaf, en muzikant. Het verlies is groot, maar bij niemand komt de klap harder aan dan bij de twee belangrijkste mensen in het leven van Roscoe: zijn grote liefde Livia en zijn broer Rafael. ISBN 978-904-884-734-1 Leef! geeft in samenwerking met Uitgeverij Carrera 5 emplaren weg t.w.v. € 33,99. 32 Terwijl er postzakken vol steunbetuigingen worden bezorgd en social media overstromen met berichten en speculaties van vriend en vijand, proberen Rafael en Livia grip te krijgen op hun verdriet. Door hun herinneringen reconstrueren ze het leven van Roscoe. Hij stond altijd klaar voor iedereen en gunde iedereen een tweede kans, van hun weggelopen vader tot de zwerver op de hoek van de straat, maar was er wel genoeg oog voor hem? Leestips • Winacties Allemaal struisvogels Marjanne van Ginkel-Vroom en Lisa van Ris Vanwege het coronavirus niet naar school kunnen, is voor kinderen met een onveilige thuissituatie een ramp. School is vaak voor hen de enige veilige plaats. Allemaal Struisvogels vertelt het waargebeurde verhaal van Lisa. Zij groeide op in een gezin waar fysieke en geestelijke mishandeling aan de orde van de dag was. Volwassenen die om het gezin heen stonden, grepen niet in. Het is Lisa haar missie geworden om mensen aan te sporen wél in te grijpen en niet je hoofd weg te draaien. Verder lezen? Kijk ook op allemaalstruisvogels.nl ISBN 978-90-90-31519-5 Leef! geeft in samenwerking met RVG Productions 10 emplaren weg t.w.v. € 15,-. De Laatste Levensfase Zorgen over, ziek zijn, zorgen voor, palliatief – terminaal. Monique Branse Als je bent beland in je laatste levensfase, dan gebeurt er heel veel. Veel met je omgeving, veel met je emoties en ook de vraag aan jezelf: “Hoe kan ik deze periode zo waardevol mogelijk invullen?” Jouw Laatste Levensfase denkt mee in deze moeilijke periode. Wij hebben als doel jou alles te laten beleven waar jij behoefte aan hebt. Misschien heb je wel een bucketlist of wil je graag nog eens met al je vrienden en familie een mooie herinnering creëren. Bij ons draait het om een waardevolle invulling van jouw tijd. Zet de tijd naar je hart, wat jij nodig hebt. Leef! geeft in samenwerking met Monique Branse 10 emplaren weg t.w.v. € 15,-. Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijven kan tot en met woensdag 30 juni 2021 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie

SOA-testen kun je Aonline kopen én bij uw Serv ce Service Apotheek Se SOAPOLI-ONLINE.NL VOOR MEER INFO 34 Mijn medicatiegesprek Een hele geruststelling Toen ik op een flyer bij mijn Service Apotheek in IJsselstein las dat ik mijn bloed kon laten prikken voor een gezondheidscontrole, heb ik gelijk een afspraak gemaakt. De apotheek is dichterbij dan het ziekenhuis, dat was voor mij extra makkelijk. Daarnaast vind ik het altijd prettig om naar de Service Apotheek te gaan. Ze nemen alle tijd voor uitleg en helpen mij goed op weg! Naast het cholesterol, controleerden ze mijn suikerwaarden en nierfunctie. Nu zijn jaren geleden de vaten van mijn nieren al eens gedotterd en weet ik daardoor hoe belangrijk de nierfunctie is. Ik was daarom vooral benieuwd hoe het met mijn nierfunctie gesteld is. In het dagelijks leven let ik erop dat ik niet te veel zout eet en probeer ik zo gezond mogelijk te leven. Voor het afnemen van het bloed werd alle tijd genomen. En de assistente legde precies uit welke informatie ze uit de bloedtest konden aflezen. Ook werd mij duidelijk dat de uitslagen gelijk bij mijn medicijnoverzicht ingevoerd zouden worden. Het was geen probleem om de uitslagen ook zelf te ontvangen, zodat ik deze kon delen met mijn cardioloog. Mijn nierfunctie bleek dik in orde! Dat was een hele geruststelling. Het was niet voor niets, want ze zeggen toch: meten is weten! Willy, 65 jaar werkt als vrijwilliger in het ziekenhuis en heeſt bij Service Apotheek Zenderpark in IJsselstein vorig jaar meegedaan met een gezondheidscontrole.

NUMMER 1 IN ANTI-PIGMENT* GEPATENTEERD EERSTE ZICHTBARE RESULTATEN NA 2 WEKEN** *IQVIA, hyperpigmentatie markt, 2012-2018 omzet & volume, Apotheek, Nederland **klinische score gerealiseerd op op 32 à 35 personen (afhankelijk van het geteste product) EUCERIN.NL oduct)

Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 106 | Winter 2021 | Leefstijl Tips om beter te slapen Feiten & fabels Over alcohol Interview Janneke Wittekoek “ Vrouwen hebben andere hartklachten dan mannen.” Volg Service Apotheek ok op Faceboo

Rubriek • Titel URINEVERLIES... wist u dit eigenlijk? 1 2 3 4 5 1 op de 4 vrouwen heeft gedurende een periode in haar leven wel eens last van urineverlies. U bent dus niet alleen! Oefeningen ter versterking van de bekkenbodem kunnen een zeer goed eff ect hebben tegen urineverlies. Maandverband is niet ontworpen voor het absorberen van urine – gebruik dus een product welke daar voor bedoeld is, zoals het Attends assortiment. Attends Soft is verkrijgbaar bij uw apotheek of medisch speciaalzaak. Daar kunt u goed advies krijgen met betrekking tot uw medische achtergrond en uw persoonlijke situatie. Bekijk alle producten op attends.nl. Vul de Productkiezer in en vind het juiste product voor u. er in en v Uiterst comfortabele en zachte inleggers geschikt voor lichte tot zware urineverlies rs ortabele en zac Ervaar het zelf en vraag een gratis proefpakket aan. Ga naar: www.attends.nl/leef of scan de QR-code. Attends Zorg en Welzijn 3 Attends Zorg en Welzijn Voorwoord • Linda Jonkers Leefstijl als medicijn Staat u weleens stil bij uw gezondheid en uw leefstijl? Veel aandoeningen of klachten kunnen voorkomen worden door een gezonde leefstijl. Ook uw apotheker kan u daarbij helpen. Mensen die medicijnen gebruiken voor een hoge bloeddruk of cholesterol vragen mij vaak: 'Is het nodig om al die pillen te slikken? Of kan het ook anders?' Een goede vraag, want soms zijn er mogelijkheden om door anders te eten of meer te bewegen, de gezondheid zo te verbeteren dat er minder of helemaal geen medicijnen meer nodig zijn. We noemen dit ook wel leefstijl als medicijn. Een mooi voorbeeld is het succesvolle leefstijlprogramma Keer Diabetes2 Om. Daarbij worden mensen met diabetes type 2 begeleid om hun leefstijl aan te passen. Hierdoor hebben zij minder of geen diabetesmedicijnen meer nodig. Ik hoop dat er ook voor andere aandoeningen zo’n mooi programma ontwikkeld wordt; ook vergoed door de zorgverzekering. “We gaan graag met u in gesprek over uw gezondheid.” Linda Jonkers, apotheker Service Apotheek Maasdorpen Vaak kunt u met kleine stapjes al enorm vooruit gaan. Daarom kijken de apothekers van Service Apotheek verder dan hun neus lang is. Ze helpen u ook graag op weg door u te wijzen op projecten in de buurt om uw leefstijl te verbeteren. Hoe voelt u zich vandaag? Tot die tijd zetten wij ons als Service Apotheek in om mensen te ondersteunen bij hun gezondheid. Door tijdens de medicatiebeoordeling of aan de balie niet alleen het gesprek aan te gaan over uw medicijnen, maar ook te vragen naar eetgewoonten, voldoende slaap, ontspanning en beweging. Want gezondheid is veel meer dan niet ziek zijn. Iemand die leeft met een ziekte, kan zich gezond voelen, terwijl iemand zonder ziekte zich ongezond kan voelen. Bijvoorbeeld wanneer iemand stress ervaart door eenzaamheid, een heftig verlies of werkeloosheid. Linda Jonkers PS: Wist u dat deze Leef! volledig gedrukt is op gerecycled papier? 4

NIEU PROB DE G GR NU MET RUSTGEVEND PARFUM Inhoud • Leef! 106 Inhoud 6 3 Voorwoord Door Linda Jonkers 6 Interview Met Janneke Wittekoek 9 Thema Roken 10 Interview Met Iris de Vries 14 Feiten & fabels Over alcohol 22 Thema Beter slapen 24 Op bezoek Marjolein Smit-Kroese, Marjolein Haarhuis en Annemieke ter Stal-Boeve 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Apothekerspost Als u het ons vraagt 32 Leestips Doe mee! 34 Bloemetje Apotheek in het zonnetje 35 Dat slikt u toch niet? Mijn medicatiegesprek 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine 34 Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 6 22 32 28 10 9

“Ik zie elke week vrouwen die al jaren met klachten rondlopen.” Interview • Janneke Wittekoek Hoe eerder u uw leefstijl aanpast, hoe beter Cardioloog Janneke Wittekoek zet zich al jaren in voor preventie van hart- en vaatziekten, met speciale aandacht voor het vrouwenhart. Dat doet zij vanuit de spreekkamer, maar ook met het schrijven van boeken en met optredens in televisieprogramma’s zoals ‘De Dokters’, ‘Je Lijf, je Leven’, 'Galileo' en ‘Hoe word ik 100?’. Ook is ze actief lid van de politieke partij NLBeter, een partij die onder meer strijdt voor een andere aanpak in de gezondheidszorg. Al tijdens mijn opleiding was ik geïnteresseerd in preventie: hoe kun je door aanpassing van leefstijl mensen gezonder krijgen? In die tijd stond het voorkomen van ziekten door leefstijl nog in de kinderschoenen. Er was nog niet zoveel bewijs voor. 80% van de hart- en vaatziekten is te voorkomen Wist u dat 80% van de hart- en vaatziekten voorkomen kan worden door een gezonde leefstijl? Als cardioloog in opleiding gaf ik vaak voorlichtingsavonden aan patiënten. Veel mensen hadden geen idee dat leefstijl zo’n grote impact had. Daar moet iets aan veranderen, dacht ik toen. Wel klachten, niets te vinden Tijdens mijn diensten op de eerste hulp viel me op dat er veel vrouwen met hartklachten binnenkwamen bij wie het onderzoek niets opleverde. En die vrouwen bleven maar terugkomen. Ik verdiepte me in de literatuur en kwam erachter dat het vrouwenhart heel anders ziek wordt dan het mannenhart. Dit was lange tijd onbekend. Veel van de informatie die we over het hart hebben, komt voort uit onderzoek bij mannen. “Vrouwen krijgen juist klachten wanneer ze tot rust komen.” Vrouwen hebben andere hartklachten dan mannen Bij mannen slibben de grote vaten rond het hart dicht, bij vrouwen juist de kleine bloedvaatjes. Dat is tijdens onderzoek veel lastiger te zien. De standaard klachten, zoals pijn op de borst met uitstralingen naar de linkerarm en de kaken, zijn typische klachten die voorkomen bij mannen. Vrouwen krijgen juist klachten wanneer ze na een drukke dag tot rust komen. 8

Interview • Janneke Wittekoek Ze zijn dan ontzettend moe, hebben pijn tussen de schouderbladen of hebben het gevoel dat de bh te strak zit. Jarenlang zijn deze klachten van vrouwen niet serieus genomen. Er was niet genoeg aandacht voor het vrouwenhart. Eigen kliniek Ook vond ik dat er te makkelijk voorbijgegaan werd aan het effect van leefstijlaanpassingen. Met leefstijlverbetering kun je medicijnen omzeilen. Maar dat kost wel tijd en doorzettingsvermogen, ook in de begeleiding ervan. In de zorg wordt daarom vaak sneller een pil voorgeschreven dan dat er voor wordt gekozen om iemand te begeleiden bij het aanpassen van zijn of haar leefstijl. Om die reden heb ik in 2013 HeartLife opgericht, een expertisecentrum voor de behandeling en preventie van hart- en vaatziekten, met speciale aandacht voor vrouwen. Aandacht blijft nodig Gelukkig zijn er tegenwoordig steeds meer specialisten op de hoogte van de typische klachten van het vrouwenhart en is er nu ook apparatuur waarmee we het dichtslibben van de kleine vaatjes goed kunnen zien. Toch zie ik elke week nog twee tot vier vrouwen die al jaren met klachten rondlopen en door hun artsen niet serieus zijn genomen. Aandacht voor het vrouwenhart blijft dus hard nodig. Andere aanpak in de gezondheidszorg Steeds meer mensen weten dat factoren als overgewicht, roken, suikerziekte en een hoge bloeddruk een rol spelen bij het ontstaan van ziekten. Niet alleen bij hart- en vaatziekten, maar ook bij andere ziekten zoals kanker en depressie. Het weten is één ding. Meten is de volgende stap. Zo zorg je ervoor dat mensen hun risico kennen zodat ze dat risico kunnen verkleinen. 'Ken-je-getallen' is mijn stokpaardje als het gaat om preventie. Ook moeten we er nog voor zorgen dat we mensen goed kunnen ondersteunen bij het aanpassen van hun leefstijl. “Wacht niet tot u iets mankeert.” Mijn wens? Ik zou graag zien dat iedereen, net als kinderen op het consultatiebureau, regelmatig gecheckt wordt door een zorgprofessional. En dat er dan gekeken wordt naar zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Met de politieke partij NLBeter, maken we ons hard voor deze andere aanpak. Tot het zover is, roep ik iedereen op om al vanaf het 40e jaar de cholesterol en bloeddruk te (laten) meten. Wacht niet tot u iets mankeert, want hoe eerder u uw risicofactoren in kaart hebt en uw leefstijl aanpast, hoe beter. aanpa ast, hoe beter. We geven 10 exemplaren van ‘Hart en Hormonen - Fit de overgang in’ weg! Kans maken op het nieuwste boek van Janneke Wittekoek ‘Hart en Hormonen - Fit de overgang in’? Schrijven kan tot en met 31 maart 2021 naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerpsregel ‘Hart en Hormonen’ of naar Leef!, postbus 151, 5201 AD 's-Hertogenbosch, onder vermelding van boek ‘Hart en Hormonen’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. H Fi d i’? 9 win actie Thema • Roken Gestopt met roken? Er zijn natuurlijk praktische voordelen aan stoppen met roken: denk aan het besparen van geld, een frisse adem en een schoner (ruikend) huis. Maar de vele lichamelijke voordelen zijn nog veel belangrijker! Kijk hier hoe snel deze voordelen kunnen optreden na het stoppen met roken: F C D B G E H A 2 dagen Bloeddruk daalt en minder last van koude handen en voeten. B C D E A F 3 dagen – 2 weken Makkelijker ademhalen en meer energie. 2-4 weken Minder grauwe huid en verbetering mondgezondheid. 1-3 maanden Minder hoesten, benauwdheid en luchtweginfecties. 1 jaar De kans op hart- en vaatziekten is gehalveerd en die op andere ziektes neemt steeds meer af. 5 jaar De kans op een beroerte is net zo groot als bij een niet-roker. G H 10 jaar De kans op longkanker is gehalveerd. 15 jaar Het risico op hart- en vaatziekten is net zo groot als bij een niet-roker. Wist u dat... A de zorgverzekering vaak meebetaalt aan hulp bij stoppen met roken? Mensen die mèt begeleiding stoppen, hebben namelijk twee keer zoveel kans op succes. Informeer bij uw zorgverzekeraar naar de voorwaarden. 10

Interview • Iris de Vries Leefstijl op recept Geen pillendieet, maar leefstijl op recept, dat is de toekomst van de gezondheidszorg volgens Iris de Vries, huisarts en voorzitter van Vereniging Arts en Leefstijl. De vereniging zorgt ervoor dat de positieve effecten van een gezonde leefstijl aan het licht komen. Ook ondersteunt de vereniging zorgverleners bij het geven van leefstijladvies. Iris de Vries vertelt over het belang van aandacht voor leefstijl. Wat is leefstijl eigenlijk? “Verschillende zaken hebben invloed op uw geestelijke en lichamelijke gezondheid. U kunt dan denken aan voeding, beweging, slaap en het ontmoeten van anderen. Maar ook ontspanning en zingeving spelen een rol. Al deze aspecten samen vormen iemands leefstijl.” Waarom is een gezonde leefstijl belangrijk? “Door een gezonde leefstijl voelen we ons beter, worden we minder snel ziek en zijn er minder maatschappelijke kosten en minder zorgkosten. Ik durf wel te zeggen dat gezond leven gewoon het juiste is om te doen. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor de maatschappij. Daarnaast blijkt uit verschillende onderzoeken dat een ongezonde leefstijl kan leiden tot allerlei 11 aandoeningen. Ook zien we dat de ernst van veel van deze aandoeningen door leefstijlaanpassingen kan verminderen of zelfs helemaal kan verdwijnen.” Heeft het zin je leefstijl aan te passen als je ziek bent? “Ook als u ziek bent, heeft het zin om uw leefstijl aan te passen. De ziekte wordt daardoor vaak minder actief en is het mogelijk dat u minder klachten ervaart. Mensen die bijvoorbeeld meer gaan bewegen of anders gaan eten, kunnen direct verschil merken. Ze zijn minder moe en kunnen meer ondernemen. Ook kan het zijn dat medicijnen afgebouwd kunnen worden. Daarnaast kunnen leefstijlaanpassingen soms de ziekte zelf verminderen, terwijl medicijnen vaak alleen de klachten verminderen. Bijvoorbeeld bij suikerziekte (diabetes type 2) maakt de alvleesklier het hormoon insuline aan, dat ervoor zorgt dat suikers uit het bloed door het lichaam worden opgenomen. Interview • Iris de Vries TIP: Een handig hulpmiddel om met uw leefstijl aan de slag te gaan is het Leefstijlroer. Print dit uit en neem dit mee naar uw huisarts of apotheker. www.bit.ly/Leefstijlroer 12

Interview • Iris de Vries Bij diabetes type 2 kan het lichaam het hormoon insuline minder goed signaleren. Dit heet insuline-resistentie (insuline-ongevoeligheid). Medicatie zorgt ervoor dat de hoeveelheid suiker in het bloed naar beneden gaat, maar de insulineresistentie blijft bestaan en het lichaam blijft ziek. Pas wanneer u uw leefstijl aanpast, reageert het lichaam weer goed op het hormoon insuline en kunt u deze ziekte omkeren." “Een gezonde leefstijl is goed voor alle mensen.” Dan dus nooit meer medicijnen gebruiken? “Nee, dat is zeker niet mijn boodschap. Van veel chronische ziekten is bekend dat leefstijl een belangrijke factor is. Dat is niet bij alle ziekten het geval helaas. Dus stop nooit zonder overleg met uw arts of apotheker met het gebruik van medicijnen. Wel geldt dat een gezonde leefstijl voor àlle mensen goed is, en voor mensen met een aandoening al helemaal.” Wanneer kunnen we dan bij de huisarts aankloppen voor leefstijladvies? “Dat kan bijvoorbeeld wanneer u te zwaar bent of suikerziekte (diabetes) hebt. Maar ook wanneer u lijdt aan harten vaatziekten, een longaandoening, reuma, of last heeft van hoofdpijn of chronische vermoeidheid.” Waarom hulp inschakelen? “Uiteindelijk gaat het erom dat u zich beter en fitter voelt! Enkele jaren geleden liep ik zelf rond met gezondheidsklachten. Ik was moe en duizelig en had last van buikpijn. Mijn eigen huisarts dacht dat ik overwerkt was, maar toen ik me ging inlezen over voeding, raakte ik geïnteresseerd in het onderwerp leefstijl. Nadat ik een paar maanden onbewerkte producten zonder toegevoegde suikers at en meer ging bewegen, was ik van mijn klachten af. Omdat ik ook huisarts ben, heb ik voor mijn eigen gezondheid een goede manier bedacht om het aan te pakken. Niet iedereen kan dat zelf zo doen. Daarom is het zo belangrijk dat mensen hulp inschakelen. Uw huisarts kan u doorver13 wijzen naar een praktijkondersteuner, een leefstijlcoach of diëtist. Ook kan uw huisarts u doorverwijzen naar de GLI (gecombineerde leefstijlinterventie). Dit is advies en begeleiding voor mensen met overgewicht. De zorgverzekering betaalt de kosten van de GLI. Weet uw huisarts ook niet goed waar te beginnen? Wijs hem of haar op de Vereniging Arts en Leefstijl, dan helpen wij hem of haar op weg!” En welke ondersteuning biedt de apotheker? “Uw apotheker en huisarts werken nauw samen als het gaat om het voorschrijven en afbouwen van medicijnen. Bent u benieuwd of u aanpassingen kunt doen in uw leefstijl om zo het aantal medicijnen te verminderen? Bespreek dit gerust met uw apotheker. Wanneer u vanwege een veranderde leefstijl uw medicijnen moet aanpassen, is uw apotheker daar ook nauw bij betrokken. Als u bijvoorbeeld afvalt, kan het zijn dat doseringen van medicijnen moeten worden aangepast. Heeft u last van bijwerkingen zoals moeheid of hoofdpijn die sporten of bewegen moeilijk maken? Ook dat kunt u bespreken met uw apotheker.” Welk advies heeft u voor de lezers van Leef!-magazine? “Veel mensen zien op tegen verandering van hun leefstijl, maar dat is niet nodig. Met kleine stapjes kunt u al veel bereiken. Begin dus klein. Elke trap die u neemt, elke kilo die u afvalt, helpt u vooruit. Vraag uw huisarts of apotheker ook om advies en steun, want u hoeft dit niet alleen te doen! Zie het aanpassen van uw leefstijl niet als een opgave, maar als een nieuw avontuur.” Actie • Online slaaptherapie Eindelijk weer een goede nachtrust en uitgerust de dag door! Somnio online slaaptherapie Heeft u problemen met inslapen of doorslapen? Met de Somnio slaaptherapie pakt u deze problemen structureel aan. U volgt de therapie gemakkelijk online vanuit huis. Via de persoonlijke slaapconsulent krijgt u praktische adviezen gericht op uw slaapomgeving, uw slaapgedrag en gedachten rondom slaap. Daardoor verbetert uw slaappatroon binnen enkele weken. Eindelijk weer een goede nachtrust en uitgerust de dag door! De Somnio slaaptherapie helpt u om - zonder pillen en middeltjes - beter te slapen. Meer informatie en aanmelding: www.somnio.nl. Korting voor Leef!-lezers! Als lezer van Leef!-magazine krijgt u 10% korting op de online slaaptraining Somnio Compact of Somnio Plus. Ga naar www.somnio.nl en gebruik de kortingscode Leef10. De code is geldig tot en met 31 maart 2021. 3x kans maken op de Somnio Compact therapie? Leef!-magazine geeft in samenwerking met Somnio drie keer een Somnio Compact slaaptherapie ter waarde van € 177,- weg! Schrijf tot en met 31 maart naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van ‘Somnio Compact’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 14 win actie

Feiten & fabels • Alcohol Feiten Fabels & Bijna iedereen drinkt wel eens een glaasje alcohol. Dat te veel alcohol niet past binnen een gezonde leefstijl, weten we wel. Toch gaan er nog wel wat fabels rond over alcohol. Herkent u ze? FEIT • Alcohol kan het effect van medicijnen beïnvloeden Alcohol kan de bijwerkingen van sommige medicijnen versterken. Bijvoorbeeld wanneer een medicijn maagklachten, duizeligheid of sufheid veroorzaakt, kan dit door de combinatie met alcohol erger worden. Vraag het na bij uw apotheker. of dit ook bij uw medicijnen geldt. TIP: Wilt u weten of u bij uw medicijn moet opletten met alcohol? Kijk ook op onze website of in de Service Apotheek-app bij de informatie over uw medicijn. Wijn is gezonder dan bier FABEL • Sommige mensen denken dat wijn gezonder is dan bier. De antioxidanten in met name rode wijn zouden hier verantwoordelijk voor zijn. Dit is echter nooit wetenschappelijk bewezen. 15 Eén glas alcohol per dag is gezond FABEL • Eén glas alcohol per dag verkleint wel het risico op sommige chronische ziekten (zoals hart- en vaatziekten), maar vergroot ook het risico op verschillende vormen van kanker, zoals borstkanker. Daarom is het advies voor volwassenen: drink geen alcohol of niet meer dan één glas per dag. Feiten & fabels • Alcohol Onder de 18 kun je beter helemaal geen alcohol drinken FEIT • Ten eerste is het bij wet verboden om alcohol te schenken of verkopen aan jongeren onder 18 jaar. Alcoholgebruik is voor jongeren extra riskant. Naast risico’s op de korte termijn, zoals een grotere kans op alcoholvergiftiging, zijn er ook risico’s op de lange termijn. Regelmatig alcoholgebruik verstoort de hersenontwikkeling van pubers en kan gevolgen hebben op de concentratie, het geheugen en de intelligentie. 7 FEIT • Alcohol heeft invloed op de afbraak van vitaminen en mineralen in het lichaam Dat hangt af van hoeveel en hoe vaak iemand alcohol drinkt. Stevig drinken leidt regelmatig tot slechte eetgewoonten. Daarnaast kan alcohol (net als bepaalde medicijnen en bacteriën) zorgen voor een ontstoken maag-darmslijmvlies. Dan raakt de opname van vitaminen en mineralen verstoord. We raden mensen die meer dan twee glazen per dag drinken aan om extra vitamine B-complex in te nemen. 16 Tips om minder te drinken • Bedenk van tevoren hoeveel u gaat drinken. • Drink geen alcohol als u dorst heeft, daar krijgt u meer dorst van. • Drink uw glas niet in één keer leeg, drink rustig. • Wissel elk glas alcohol af met een glas water. • Drink uit een glas want uit een fles drinkt u sneller met grote slokken tegelijk. • Eet iets voordat u alcohol drinkt. • Probeer eens alcoholvrij bier, alcoholvrije wijn of een alcoholvrije cocktail. Eén glas alcohol per wiel is toegestaan FABEL • Alcohol en verkeer gaan niet samen. Bestuurders die korter dan vijf jaar hun rijbewijs hebben mogen maximaal 0,2 promille alcohol in hun bloed hebben (= ongeveer één glas voor mannen en een half glas voor vrouwen). Bij ervaren bestuurders ligt de grens bij 0,5 promille (= ongeveer twee glazen voor mannen en één voor vrouwen). Stap nooit met te veel alcohol achter het stuur.

Bent u bekend met pneumokokken? 2 1. De pneumokok is:1 a. Een bacterie b. Een virus Anderen besmetten met de pneumokok bacterie kan onder andere door:1 a. Hoesten b. Niezen c. Beiden 4. 3. Wie zijn het meest vatbaar voor pneumokokken? 1 a. Jonge kinderen b. Ouderen c. Mensen met een verminderde weerstand. d. Alle bovenstaande Vaccinatie kan het risico op pneumokokkenziekte verlagen1 ... a. Waar b. Niet waar MSD B.V. | Postbus 581 | 2003 PC Haarlem | www.msd.nl | 023-5153153 | info@msd.nl 17 ANTWOORDEN: 1 = a – een bacterie, 2 = c – beiden, 3 = d – alle bovenstaande, 4 = a – waar ekte ar 1. RIVM. Pneumokokkenziekte. Beschikbaar via www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenziekte NL-NON-00962 Kijk of u in aanmerking komt voor pneumokokkenvaccinatie op prikwijzer.nl/pneumokokken of scan de QR-code Bloeddrukmeter Effectief thuis metingen uitvoeren Speciaal voor u! 10 €55,Nu voor • Drie opeenvolgende metingen mogelijk, aanbevolen door artsen • Geheugen voor dertig metingen • Spoort boezemfi brillaties op om beroertes te voorkomen Geldig Vitamine-C 500 mg Zorgt mede voor een goede weerstand • Ondersteunt het immuunsysteem • Draagt bij aan het behoud van gezonde cellen en weefsels Geldig t/m 31 maart 2021 Vitamine-D3 In een kauwtablet 10 mcg • Verhoogt de opname van calcium in de botten • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden • Ondersteunt het immuunsysteem Geldig t/m 31 maart 2021 Vitamine-D3 20 mcg Speciaal voor 70-plussers • Verhoogt de opname van calcium in de botten • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden • Ondersteunt het immuunsysteem Geldig t/m 31 maart 2021 Vitamine-B complex forte Helpt bij vermoeidheid (B2, B3, B5, B6, B11, B12) • Ondersteunt het behoud van een gezonde huid (B2, B3, B8) • Activeert de natuurlijke energie in het lichaam (B1, B2, B3, B5, B6, B8, B12) • Compleet; bevat alle vitaminen B Geldig t/m 31 maart 2021 €6,50 Nu voor 15% korting 15% korting €4,50 Nu voor Kortingsbonnen

Wist u dat bloeddruk.… Bloeddrukmeter Nu voor €55,Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • thuis gemeten kan worden op verschillende momenten? • het beste vroeg in de ochtend of laat in de avond gemeten kan worden? • bij een thuismeting anders kan zijn dan bij een arts in de praktijk of in het ziekenhuis? Metingen door artsen vallen vaak minder realistisch uit door zenuwen of stress. Dit noemen ze het ‘witte-jassen’-effect. Vragen over de bloeddrukmeter? Vraag het uw apotheker. Wist u dat vitamine C… Vitamine C 90 tabletten van 500 mg Nu voor €6,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • bijdraagt tot de normale collageenvorming voor de normale werking van de huid? • het meest in fruit, groente en aardappelen zit? Met name in bepaalde koolsoorten, paprika, citrusfruit, kiwi's, bessen en aardbeien. Vragen over vitamine C? Vraag het uw apotheker. Wist u dat... Vitamine-D3 90 kauwtabletten van 10 mcg 15% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. de Gezondheidsraad aan onderstaande groepen adviseert om dagelijks 10 mcg extra vitamine D in te nemen? • Kinderen van 0 tot 4 jaar. • Zwangere vrouwen. • Vrouwen vanaf 50 tot en met 69 jaar. • Mensen met een donkere huidskleur en/of onvoldoende blootstelling aan de zon. Vragen over vitamine-D3 Vraag het uw apotheker. ? Wist u dat... Vitamine-D3 90 tabletten van 20 mcg 15% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. Vragen over vitamine-D3 Vraag het uw apotheker. ? Wist u dat vitamine-B... Vitamine-B complex forte 90 tabletten Nu voor €4,50 Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. • bijdraagt aan de geestelijke veerkracht (B1, B3, B5, B6, B8 Biotine, B11, B12)? • een aanvulling is op uw dagelijks functioneren? Gevarieerd eten en voldoende slapen is de sleutel tot een energiek gevoel. • door vegetariërs en veganisten als aanvulling op de voeding te gebruiken is? Vragen over vitamine-B? Vraag het uw apotheker. de Gezondheidsraad 20 mcg extra vitamine D per dag adviseert aan alle mannen en vrouwen vanaf 70 jaar? Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code Leefit Cranberry Hoog geconcentreerd Speciaal voor u! 10 • Gestandaardiseerd product • Eén tablet per dag Geldig t/m 31 maart 2021 EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID MAAK KENNIS MET LA ROCHE - POSAY NR. 1 AANBEVOLEN HUIDVERZORGING DOOR DERMATOLOGEN WERELDWIJD 1 Onze producten worden wereldwijd door meer dan 90.000 dermatologen geadviseerd als aanvullende of lokale therapie 1. Bron: Studie dermocosmetica markt uitgevoerd door IQVIA en andere partners (Ipsos, TNS) tussen november 2018 en juli 2019 onder dermatologen in 43 landen, die meer dan 80% van het wereldwijd BNP vertegenwoordigen. Geldig t/m 31 maart 2021 Tijmsiroop Weldadig voor keel en luchtwegen • Verzachtend effect op de keel en luchtwegen • Bevat extract van de tijmplant • Met handig maatbekertje Geldig t/m 31 maart 2021 €3,50 KORTING* 10% korting €10,Nu voor €5 NIEUW LIFTACTIV HA. EPIDERMIC FILLER SERUM DRECT RESULTAAT: HDRATEERT EN LAAT STRALEN NA 6 WEKEN: VRMINDERT RIMPELS EN FIJNE LIJNTJES KORTING* Tover snel een glimlach terug met de kinderverbandtrommel! Lever de coupon in bij uw Service Apotheek en ontvang de korting. Kortingsbonnen Nu 10% korting!i

Leefit Cranberry Wist u dat cranberry.… • al eeuwenlang gebruikt wordt? • rijk is aan Vitamine C en andere antioxidanten? Nu voor €10,Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. €3,50 KORTING MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN  Ja, ik schrijf me in voor de La Roche-Posay nieuwsbrief** Naam: ............................................................................ Geboortedatum: .......................................................... E-mail: ........................................................................... Debiteurennummer: ................................................... (in te vullen door apotheek) * Vragen over cranberry? Vraag het uw apotheker. ONTVANG €3,50 KORTING OP LA ROCHE-POSAY BIJ INLEVERING VAN DEZE COUPON BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK.* *Eenmalig geldig bij besteding vanaf €15 aan La Roche-Posay producten t/m 31-03-2021, uitsluitend in service apotheken in Nederland. Niet geldig in combinatie met andere acties. **Om je in te schrijven, dien je minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden dan opgenomen in het Cosmétique Active databestand (onderdeel van L’Oréal Nederland) en worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over de herroepingsplicht en ons privacybeleid, ga naar www.laroche-posay.nl/privacy 279 Wist u dat Tijmsiroop... Tijmsiroop 200 ml, drank 10% KORTING Algemene voorwaarden • Geldig t/m 31 maart 2021. • Maximaal 1 bon per persoon. • Niet inwisselbaar voor geld. • Deze bon is niet geldig in combinatie. met andere promoties en/of acties. • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek. €5 KORTING MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN OF GA NAAR VICHY.NL!  Ja, ik ontvang graag acties en nieuwtjes van Vichy** Naam: ........................................................... Geboortedatum: ............................................. E-mail: ............................................................ Debiteurennummer: ........................................ (in te vullen door apotheek) • één van de oudste geneeskruiden is? • al vanaf zes maanden gebruikt mag worden. • veilig te gebruiken is als u zwanger bent, als u zwanger wilt worden of als u borstvoeding geeft. • toegevoegde suikers bevat. Vragen over Tijmsiroop? Vraag het uw apotheker. ONTVANG €5 KORTING OP EEN LIFTACTIV GEZICHTSVERZORGINGSPRODUCT NAAR KEUZE* BIJ INLEVERING VAN DEZE COUPON BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK. *Deze coupon is eenmalig geldig tot en met 30-04-2021 bij aankoop van Liftactiv gezichtsverzorging met een minimale waarde van €18, uitsluitend in service apotheken in Nederland en niet in combinatie met andere acties. **Om u in te schrijven, dient u minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden opgenomen in het L’Oréal Nederland databestand en zullen worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over het herroepingsrecht en privacybeleid, ga naar vichy.nl/privacy. 1918 Alle benodigde producten bij de hand om snel EHBO te verlenen aan kinderen. Leed verzachten na een valpartij? Met de vrolijke pleisterstrips en de gezellige kinderkanjerstickers tovert u snel weer een glimlach op het gezicht van ieder kind. Wat zit er in de trommel? De inhoud van de trommel is speciaal aangepast op kinderen en bevat onder andere: • veel pleisters • kleine verbanden • kleine windsels • kleine gaaskompressen Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code voor PDS Klinisch bewezen ter behandeling van PDS symptomen Slechts één capsule per dag Kleine, gemakkelijk slikbare capsules Op elk gewenst moment van de dag Gebaseerd op meer dan 20 jaar onderzoek € 29,95 € 22,46 Alfl orex® vermindert symptomen als opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree, buikpijn en constipatie. * Deze actie loopt: 01-01 t/m 31-03 bij uw Service Apotheek. Uitverkocht? Vraag het uw apotheek onder ZI-nummer: 16906144 www.alfl orex.nl 22 25% KORTING*

Thema • Beter slapen slapen Beter Moeite met in slaap vallen, problemen met doorslapen, te vroeg wakker worden… Heeft u ook moeite met slapen? Goed slapen is gezond! Aanpassingen in uw leefstijl kunnen u helpen beter te slapen. Normale nachtrust Tijdens de slaap komt ons lichaam tot rust en kan het herstellen. Het is normaal om tijdens de slaap een aantal keer wakker te worden. Ook als u veel wakker ligt, heeft u vaak langer geslapen dan u waarschijnlijk denkt. Vanaf middelbare leeftijd slapen mensen lichter en worden ze vaker wakker. Slaapproblemen Het kan geen kwaad als u af en toe te weinig slaapt. Het wordt pas een probleem als u daar overdag last van hebt. Wanneer u moe, energieloos, slaperig en prikkelbaar bent, kunt u minder aan. Concentreren is dan lastig en u kunt minder scherp zijn. Tips om beter te slapen • Zorg voor regelmaat - Sta elke ochtend op hetzelfde tijdstip op, ook in het weekend. - Eet, werk en ontspan op vaste tijden. - Ga het liefst 's ochtends direct naar buiten. - Blijf actief gedurende de dag. - Ontwikkel een vaste routine voor het slapengaan. • Zorg voor ontspanning - Maak uw hoofd ’s avonds leeg door uw gedachten op een lijstje te schrijven. - Doe vroeg in de avond aan lichaamsbeweging. - Neem een warm bad vroeg in de avond. - Vermijd stressvolle bezigheden enkele uren voor het slapengaan. - Zorg voor rust in de slaapkamer. • Let op uw voedingsgewoonten - Vermijd een zware maaltijd voor het slapengaan. - Drink geen cafeïnehoudende dranken tot vijf uur voor het slapengaan. - Drink geen alcohol voor het slapengaan. U slaapt misschien wel sneller in met een 'slaapmutsje' op, maar de kwaliteit van de slaap is vaak slechter. - Rookt u? Doe dit dan niet voor het slapengaan. Thema • Beter slapen Alternatieve behandelingen Blijft u problemen houden ondanks het toepassen van deze tips? Overleg dan met uw huisarts over de mogelijkheden van een alternatieve behandeling, zoals ontspanningsoefeningen of een speciale behandeling door een psycholoog. Slaapmiddelen hebben meerdere nadelen en worden daarom alleen in bepaalde situaties voorgeschreven: • Wanneer het een plotseling probleem of ernstige gebeurtenis betreft waardoor u tijdelijk niet kunt slapen (bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare). • Wanneer u al langer een slaaptekort hebt, overdag niet goed functioneert en de slaapadviezen nog niet genoeg helpen. Nadelen slaapmiddelen Slaapmiddelen nemen de oorzaak van de slaapklachten niet weg en werken maar tijdelijk. Na een week dagelijks gebruik, neemt de werking van slaapmiddelen af. Binnen enkele weken kunt u verslaafd raken aan het slaapmiddel (zeker bij mensen die ook last hebben van depressie, angst of wanneer ze alcohol drinken). Door het slaapmiddel kunt u suf zijn overdag, vaak zelfs zonder dit te merken. U loopt meer risico op een ongeval, bijvoorbeeld een valpartij of in het verkeer. Stoppen met slaapmiddelen Gebruikt u al een langere periode achtereen slaapmiddelen? Dan kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen wanneer u er plotseling mee stopt. Daardoor slaapt u dan tijdelijk helemaal niet meer. Uw Service Apotheker kan u helpen met een afbouwschema om geleidelijk het gebruik van het middel af te bouwen. Wist u dat sommige medicijnen slaapproblemen kunnen veroorzaken? U kunt dit nakijken in de bijsluiter of vragen aan uw apotheker. Vermoedt u dat uw slaapprobleem wordt veroorzaakt door één van uw medicijnen? Neem dan eerst contact op met uw apotheker of huisarts. Stop nooit zelfstandig met uw medicijnen. 24

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Marjolein Smit-Kroese en Annemieke ter Stal-Boeve zijn apotheker bij Service Apotheek Stoop in Borne. Samen met Marjolein Haarhuis zetten zij zich op verschillende manieren in om patiënten nu en in de toekomst te ondersteunen bij een gezonde leefstijl. Marjolein Smit-Kroese: ”Onze interesse voor leefstijl ontstond zo’n vier jaar geleden tijdens een teamdag. Als je als team fit en gezond bent, kan je ook anderen beter ondersteunen bij een gezonde leefstijl. Vanuit die basis gingen we aan de slag. We volgden een scholing op het onderwerp en gingen samen sporten. Dat stimuleerde ons om gezonder te gaan leven.” Marjolein ging minder eten en Annemieke ging hardlopen en stopte met het eten van vlees. Beiden verloren veel gewicht. Annemieke: “Steeds meer mensen leven met een chronische aandoening, met alle gevolgen van dien. Kijk bijvoorbeeld maar naar de mensen die het afgelopen jaar met corona op de intensive care lagen. De meerderheid was te zwaar. Dat geeft complicaties. Veel ziekten kunnen met een gezonde leefstijl 25 worden voorkomen en een leefstijlaanpassing kan een ziekte afremmen of zelfs genezen. We willen mensen daarom graag op weg helpen als het gaat om leefstijl. Een eerste stap was dat collega’s van praktijkondersteuner Marjolein met het idee kwamen om een wandelgroep te starten voor mensen uit Borne. Elke week liep één van de zorgprofessionals met de groep mee. Dat bleek een mooie manier om mensen in beweging te krijgen. En als bijkomend voordeel konden de medewandelaars tijdens het wandelen vragen stellen aan de zorgverlener. Daarnaast bleek zo’n wandelgroep ook een mooi middel tegen eenzaamheid." Marjolein: “Vervolgens zijn we met alle zorgverleners uit Borne gestart met de cursus ‘Positieve gezondheid’. Dan leer je hoe je mensen op basis van hun eigen drijfveren kunt ondersteunen bij een leefstijlverandering. We zetten dit nu al in tijdens de medicatiebeoordeling. Ook zijn we met andere zorgverleners in gesprek over hoe we leefstijlbegeleiding op de kaart kunnen zetten.” “Als je als team fit en gezond bent, kan je ook anderen beter ondersteunen bij een gezonde leefstijl.“ Annemieke: ”We willen beiden de opleiding tot leefstijlcoach gaan volgen. Bij een Service Apotheek loop je makkelijk binnen zonder afspraak. En dat kun je elke week doen. Die laagdrempeligheid kan een belangrijke rol spelen in het bijhouden van het contact. Hoe mooi zou het zijn als wij straks samen met de huisarts en praktijkondersteuner mensen kunnen coachen bij het aanpassen van hun leefstijl?” Op bezoek • In de apotheek Marjolein Haarhuis (in het midden van de foto) is praktijkondersteuner bij huisartsenpraktijk 't Dijkhuis in Borne. Net als Marjolein Smit-Kroese en Annemiek ter Stal-Boeve volgde zij een opleiding om leefstijl te bespreken. Van links naar rechts: Marjolein Smit-Kroese, Marjolein Haarhuis, Annemieke ter Stal-Boeve Marjolein: ”Ik zie vooral mensen met COPD, hart- en vaatziekten en mensen die willen stoppen met roken. Het valt me op dat mensen zich steeds bewuster zijn van hun leefstijl. Zo zie ik ook vaker dan vroeger mensen zonder aandoening die langskomen voor een check-up. Ik meet dan het cholesterol en de bloeddruk. Ik bespreek vooral wat iemand zelf wil veranderen en waarom. We hebben het dan bijvoorbeeld over beweging, voeding, alcoholgebruik, slaap en ontspanning. Ik kan wel tegen iemand zeggen dat diegene te zwaar is, maar als diegene met name lijdt aan eenzaamheid en behoefte heeft aan meer sociale contacten, heeft een gesprek over gewicht totaal geen zin. De allergrootste winst op het gebied van leefstijl is te behalen met het stoppen met roken. Soms geeft iemand er de voorkeur aan te blijven roken en neemt daarbij het risico om tien jaar korter te leven op de koop toe. Zo’n keuze is ook goed. Als diegene de gevolgen ervan wel goed begrijpt. “De allergrootste winst is te halen door te stoppen met roken" Bij leefstijladvies is het de kunst om als zorgverlener de patiënt zelf aan het denken te zetten. De wandelgroep die we vorig jaar hebben opgezet was naar het voorbeeld van de ‘Bas van de Goor Foundation’; een initiatief voor mensen met diabetes, dat aanzet om meer te gaan bewegen. Onze wandelgroep was opgericht voor alle geïnteresseerde patiënten, niet alleen voor mensen met diabetes. Ook volgden we onlangs met alle disciplines uit het gezondheidscentrum de cursus ‘Positieve gezondheid.’ Dat hielp mij om in de spreekkamer nog betere gesprekken te voeren. Bij leefstijlverandering is het de kunst om de goede vragen te stellen, zodat je duidelijk krijgt wat iemand zelf belangrijk vindt. Door samen met Annemieke en Marjolein deze cursus te doen, weten we elkaar steeds beter te vinden. Ik ben erg enthousiast over het idee van de apothekers om mensen vanuit de apotheek meer te gaan ondersteunen bij hun leefstijl. Hoe meer aandacht en ondersteuning er voor mensen mogelijk is, hoe beter.” 26

Puzzel • Goede doel 2021 In 2021 puzzelt u voor: Duchenne Parent Project Dit goede doel is 25 jaar geleden door ouders van kinderen met de ziekte Duchenne spierdystrofie opgericht. De missie is een beter en langer leven voor iedereen met Duchenne! Hoe realiseren ze dat? Door sponsoring van onderzoek en investering in betere zorg en hulpmiddelen. Omdat Duchenne een zeldzame ziekte is, is ook (internationale) belangenbehartiging en informatievoorziening erg belangrijk. Het resultaat? Sinds 1995 sponsorde de stichting ongeveer 200 onderzoeksprojecten in verschillende landen. Al die onderzoeken dragen bij aan de ontwikkeling van hulpmiddelen en medicijnen, betere zorg en meer inzicht in het ziektebeloop. Ook levert het inzicht in en de relatie ervan tot het brein. De ziekte wordt veroorzaakt doordat het eiwit dystrofine ontbreekt, dat nodig is voor de stevigheid van de spiercellen. Als je met Duchenne spierdystrofie wordt geboren, breken je spieren langzaam maar zeker af en word je steeds minder sterk. Kleine kinderen met Duchenne vallen vaak en kunnen niet goed rennen. Als het lopen niet meer gaat worden ze afhankelijk van een rolstoel (meestal rond tien-twaalf jaar). Wanneer de spieren die voor ademhalen nodig zijn te zwak worden is beademing nodig (meestal rond de twintig jaar). Ook de hartspier wordt steeds zwakker, waardoor Duchenne spierdystrofie uiteindelijk een fatale ziekte is. Op dit moment is het ook ongeneeslijk. De ziekte treft voornamelijk jongens. De diagnose wordt gemiddeld pas rond de 4,5 jaar oud gesteld terwijl kindjes met de aandoening vanaf hun geboorte al vaak meer moeite hebben met allerlei dingen. Door verbeterde behandeling is de levensverwachting met 10 jaar toegenomen tot ongeveer 30 jaar, hoewel nog steeds jongens op veel jongere leeftijd overlijden. De tijd dringt voor iedereen met Duchenne! Meer weten over Duchenne spierdystrofie en wat Duchenne Parent Project voor kinderen met deze spierziekte en hun families betekent? Kijk op: www.duchenne.nl. 27 Puzzel • Win! Win! Een midweek bij Buitenplaats Beekhuizen in lodgetent voor 4 personen • ADVISEUSE • ALCOHOL • ALLERGIE • ASPIRINE • CHOLESTEROL • CONDOOMS • DRANKJE • EXTRACT • FABRIKANT • FORMALINE • GIPS • HOMEOPATHIE • HYGIENE • KININE • KUUR • KWIK De overgebleven letters vormen de oplossing. V G S H C T E K F A B R I K A N T R H IJ Z P A C N B L U Z W A C H T E L I O A E S L A D L O R E T S E L O H C M S S L E U R O E S S N N G N I K R E W E P L J M T O T U M G T I U P S O M O J I O K I X M E O B E C A L P P S U O P R H N T E S N E L V E R B A N D I G O I O A S I S T A M P E R T S M R P Z D N C R V E E N E I G Y H S C P R O A R E L D E N I N I K L I P T E Z I O L O E A K W I K A L L E R G I E L P T F O T © DENKSPORT PUZZELBLADEN Midweekarrangement bij Buitenplaats Beekhuizen in een lodgetent t.w.v. € 449,Buitenplaats Beekhuizen is een kleinschalig ‘glamping-only’ vakantiepark en biedt het hele jaar door de mogelijkheid om comfortabel te overnachten in één van de 43 ruime lodgetenten of pods. Ingericht met privé-sanitair. Daarnaast is er het knusse en hippe restaurant WOODZ voor een (h)eerlijke lunch, borrel of diner. Kinderen vermaken zich bij de waterpomp en kabelbaan of gaan op pad met een spannende excursie. Er worden verschillende (natuur) excursies en activiteiten georganiseerd, zodat u de natuur van dichtbij kunt ervaren. In het bruisende Arnhem bent u binnen een kwartier, net als bij het Openluchtmuseum en het Kröller Müller Museum. Meer informatie: www.buitenplaatsbeekhuizen.nl 28 I N T O A A U K N A R D P A A L S H • OOGZALF • OORDOPJES • OPIUM • PLACEBO • SLAAPDRANK • SMEERSEL • SNELVERBAND • SPUIT • STAMPER • STIMULANS • TABLET • TIPS • VIJZEL • WERKING • ZETPIL • ZWACHTEL Alle woorden zijn kriskras verborgen in de woordzoeker. Sommige woorden overlappen elkaar met één of meer letters. Alle woorden weggestreept? Dan vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de eindoplossing. Die oplossing kunt u vanaf vrijdag 1 januari 2021 t/m woensdag 31 maart 2021 doorbellen via: 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). De meeropbrengst is bestemd voor Duchenne Parent Project. t.w.v. € 449,00

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een aantal vragen die aan ons zijn gesteld. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekers en apothekersassistenten van uw Service Apotheek beantwoorden graag uw vragen aan de balie. Wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Boris Tyndall apotheker Service Apotheek van Thoor, Maastricht. Welke vitaminen raadt u mij aan te nemen? Dat hangt af van een aantal persoonlijke kenmerken, zoals uw leeftijd en Sue Ling Wong apotheker Service Apotheek Olst, Olst. geslacht, maar ook van uw leefstijl. Zijn er bijvoorbeeld bijzonderheden in uw voedingspatroon? Sport u intensief? Of gebruikt u medicijnen? Dat kan van invloed zijn op ons advies. Bepaalde medicijnen zorgen bijvoorbeeld voor tekorten van vitaminen. Ga voor een advies op maat langs bij uw Service Apotheek. Bij een gezond voedingspatroon krijgt u in principe voldoende vitaminen en mineralen binnen. Daarom hieronder enkele algemene voedingsadviezen: • Eet voldoende groenten en fruit. Vooral bladgroenten zijn een bron van vitaminen en vezels. • Kies voor volkoren, zoals volkorenbrood, volkoren pasta of couscous en zilvervliesrijst. • Eet u dagelijks vlees? Wissel eten van vlees soms af met vis, peulvruchten, noten of eieren. Raoul Wols apotheker Service Apotheek Zoomwijck, Oud-Beijerland. • Neem elke dag twee à drie porties zuivel, zoals yoghurt, kwark en kaas. • Eet elke dag een handje ongezouten noten, zaden of pitten. • Gebruik zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten. • Drink voldoende vocht, 1,5 tot 2 liter per dag. Drink voornamelijk kraanwater, afgewisseld met thee en/of koffie. Frans Derks apotheker Service Apotheek Oostermoer, Gieten. TIP: Wilt u weten welke hoeveelheid van deze producten voor uw situatie het best is? Doe online de test ‘De schijf van vijf’ van het Voedingscentrum. “Wilt u vitaminen gaan gebruiken? Ga voor advies op maat langs bij uw Service Apotheek.” 29 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Wat is lichen sclerosus? In de vorige Leef! noemde seksuoloog Peter Leusink de huidziekte lichen sclerosus (LS). Wij hebben een aantal reacties hierop ontvangen en vertellen daarom, in samenwerking met de Stichting Lichen Sclerosis, wat meer over deze relatief onbekende aandoening. LS is een chronische huidaandoening; het geneest nooit volledig. Kenmerkend zijn de witte, glanzende plekken op de huid en de jeuk. De huid wordt langzaam minder soepel en verhardt. LS kan overal op de huid voorkomen maar heeft een voorkeur voor de vagina, de penis en/of de huid rond de anus. Door de LS kunnen er klachten ontstaan als pijn bij het vrijen, plassen en poepen, erectieproblemen of veranderingen aan de vagina. LS komt het meest voor bij vrouwen tussen de 50 en 70 jaar, maar ook jonge vrouwen, mannen en kinderen kunnen het krijgen. Er is een kleine kans (5-7%) dat LS verandert in in schaamlipkanker. Recent onderzoek laat zien dat het heel belangrijk is de voorgeschreven corticosteroïdzalf goed te blijven smeren. De huid verbetert daardoor en de kans op schaamlipkanker vermindert. Schroom daarom niet om bij klachten contact op te nemen met uw huisarts. Ik heb diabetes. Waarom is een gezonde leefstijl juist voor mij zo belangrijk? Diabetes geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Voor iemand met diabetes is het daarom extra belangrijk gezond te leven, zodat de kans op hart- en vaatziekten niet nòg hoger wordt. Daarnaast kan gezond leven ook effect hebben op de diabetes zelf. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat bewegen de reactie van het lichaam op insuline (insulinegevoeligheid) verbetert en het lichaam beter om gaat met de suikers (glucosetolerantie). De dosis diabetesmedicijn kan mogelijk omlaag en soms is het zelfs mogelijk om op advies van een arts te stoppen met een medicijn. Gaat u aan de slag met een gezondere leefstijl? Meld dit ook aan uw behandelaar, zodat deze in de gaten kan houden wat de effecten zijn. Meer leest u hierover op pagina 10-12. Help! Ik heb alweer een blaasontsteking. Pijn bij het plassen en vaak kleine beetjes plassen… Typische symptomen van een blaasontsteking. Meestal veroorzaakt door bacteriën uit de darmen. Gezonde (niet zwangere) vrouwen met blaasontsteking kunnen even afwachten. Drink veel, ga bij aandrang plassen en let erop dat u uw blaas op ontspannen wijze helemaal leeg plast. Plas ook altijd direct na het vrijen. Heeft u vaker een blaasontsteking? Dan kunt u het volgende doen om blaasontstekingen te voorkomen: • Drink voldoende water (2 tot 3 liter per dag), voeg eventueel citroensap toe. • Ga langs uw huisarts voor een behandeling op recept. Bij drie of meer blaasontstekingen in een jaar, komt u hiervoor in aanmerking. De mogelijkheden zijn: - dagelijks een laag gedoseerd antibioticum, gedurende 6-12 maanden; - een tablet antibioticum, alleen voor gebruik na seks; - bij vrouwen in de overgang is behandeling met oestrogeencrème of -ovules een mogelijkheid. • Cranberrycapsules (voldoende hoog gedoseerd) helpen soms om een blaasontsteking te voorkomen. Let op: blaasontsteking kan ook bij mannen en kinderen voorkomen. Raadpleeg dan meteen een huisarts bij klachten en wacht niet af. 30

Thema • Leefstijl Tips voor een gezonde leefstijl In de eerste twee maanden van 2021 staat het onderwerp ‘Gezonde leefstijl’ centraal in veel Service Apotheken. Een gezonde leefstijl en medicijngebruik hebben veel met elkaar te maken. Onze leefstijl veroorzaakt namelijk ruim de helft van alle chronische ziekten. De invloed van een gezonde leefstijl Een gezonde leefstijl verhoogt uw weerstand, maar kan helaas niet alle ziekten voorkomen. Factoren als erfelijkheid spelen soms ook een rol. Wel is het zo dat u door gezond te leven de kans op zo’n chronische ziekte zoals diabetes mellitus type 2, hart- en vaatziekten, nierziekten en kanker, verkleint. Gezond eten, voldoende beweging, goed slapen en weinig stress dragen bij aan een goede gezondheid. En gebruikt u medicijnen? Door uw leefstijl gezonder te maken, is het soms zelfs mogelijk deze af te bouwen. Aan de slag met een gezonde leefstijl Gaat u aan de slag met uw leefstijl? Dan is het belangrijk dat u dit vol kunt houden. En dat is niet altijd makkelijk. Ons advies is daarom om haalbare doelen op te stellen, stap voor stap uw gewoontes te veranderen en kleine successen te vieren. Een voorbeeld van kleine stappen: voeding • Voeg groenten zoals sla, tomaat en komkommer toe aan uw lunch. • Vervang producten als wit brood en pasta voor hun volkoren varianten. • Eet fruit in plaats van een koekje en ongezouten nootjes in plaats van chips. • Drink water in plaats van frisdrank. Leefstijlvragen voor uw apotheker Wist u dat stoppen met roken invloed kan hebben op het effect van uw medicijnen? Bespreek stoppen met roken daarom met uw Service Apotheker. U kunt hier ook terecht met vragen over nicotinevervangers. Soms zorgen juist medicijnen ervoor dat het lastig is om aan een gezonde leefstijl te werken. Bijvoorbeeld als u moeheid ervaart of andere ongemakken. Bespreek dit met uw Service Apotheker, in sommige gevallen zijn er alternatieven voor het medicijn mogelijk. Wat u nog meer aan uw apotheker kunt voorleggen? Gebruik van voedingssupplementen of kruidenproducten. Soms gaan dergelijke producten niet samen met bepaalde medicijnen. Hoe pakt u dit aan? Maak hiervoor een afspraak! Doet uw Service Apotheek mee met de leefstijlactie*? Dan ontvangt u een leuke attentie! *Dat ziet u op de website van uw Service Apotheek, de actie geldt zolang de voorraad strekt. 31 Colofon Vijf tips voor elke dag: • Geniet van kleine dingen in het leven. • Houd contact met familie en vrienden. • Maak beweging onderdeel van uw dagelijkse bezigheden. • Eet met aandacht en drink voldoende water. • Slaap voldoende; elke dag zeven tot acht uur. Tips voor een gezonde dagindeling Start van de dag Start met een gezond ontbijt. Inspanning* Voorkom lang stilzitten. Lunch Maak een wandeling voor de lunch. Inspanning* Zorg voor korte rustmomenten gedurende de dag. Diner Kies verse en onbewerkte producten. Lichte inspanning* Houd contact met familie en vrienden. Ontspanning Schakel beeldschermen uit. Nachtrust Ga op een vaste tijd naar bed en zorg voor 7 tot 8 uur slaap. * werk, studie, huishouden, hobby en sport. Aan dit nummer werkten mee Renate Aarts, Frans Derks, Duchenne Parent Project, Marjolein Haarhuis, Lolita Havinga, Karen Höhner, Marleen Jansen, Anita Kranenbarg, Ed Kleeven, Nanne Oomkens, Charlayne Racamy, Sanne de Rooij, Marjolein Smit-Kroese, Annemieke ter Stal-Boeve, Maaike Star, Boris Tyndall, Emma Vogels, Ingmar Voorhaar, Iris de Vries, Janneke Wittekoek, Raoul Wols, Sue Ling Wong, Nick Zoontjens en Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Ektor Tsolodimos, Suzie Q, Grietje Mesdag, Mandy Brander, Peter van Es, Chris van Cromvoirt, Robert van der Molen, Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Groep afdeling Communicatie en Kampert-Nauta. Informatie In Nederland zijn ruim 475 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84 E leef@serviceapotheek.nl Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata 2021: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.316.305 Druk Koninklijke drukkerij E.M. de Jong. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. Meer bewegen? Ontdek heel Nederland op de fiets via de handige fietsroutes van Fietsnetwerk.nl. Kies een voorgestelde route of maak er één via de knooppunten. In samenwerking met Fietsnetwerk geven de deelnemende Service Apotheken* een aantal gratis premium accounts weg van 1 jaar van de Fietsroute-app t.w.v. € 11,99. Wees er snel bij want op = op! hek 32 Aan de inhoud van Leef! wordt de grootste mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. win actie

Leestips • Winacties Leestips Opgewekt naar de eindstreep Het allerlaatste dagboek van Hendrik Groen Hendrik Groen is overgeplaatst naar Bergen aan Zee. De Oud-Maar-Niet-Dood-club is uit elkaar gevallen. Af en toe is er een reünie waarbij het ouderwets gezellig wordt en de drank ruimschoots vloeit. Een lichtpuntje. Hendrik moet constateren dat de tijd niet meer zo mild voor hem is: hij wordt steeds vergeetachtiger en begint het overzicht te verliezen. Dat levert het nodige gestuntel op. Hij besluit opnieuw een dagboek bij te houden in een poging weer wat meer grip op de werkelijkheid te krijgen. En anders kan hij er in ieder geval nog eens nalezen wat hij allemaal vergeten is. En dan zet het coronavirus ook nog alles op zijn kop. Samen met zijn bondgenoten en hond Juffrouw Jansen sleept Hendrik zich opgewekt naar de eindstreep. ISBN 978-902-909-413-9 Leef! geeft in samenwerking met J.M. Meulenhoff 10 exemplaren weg ter waarde van € 20,-. Wat jij wil Jolanda Rossieau Wat doe je als je hevig verliefd wordt op een man die jouw familie doodsangsten heeft bezorgd? Jacky is een jonge vrouw van rijke komaf. Haar familie zit al generaties lang in de kledingbranche. De ouders van Jacky hebben hun kinderen zo normaal mogelijk opgevoed. Maar niet alle drie de kinderen zijn met beide benen op de grond blijven staan. Als Jacky op een dag plotseling wordt ontvoerd, verandert haar leven tijdelijk in armoede. Waarom is zij meegenomen? Welke duistere zaakjes spelen zich achter haar rug om af? En wie is die aantrekkelijke, maar verbitterde man? Energiek leven Lottie van Starkenburg Meer energie is een grote wens van veel mensen met reuma, diabetes, schildklierziekten, kanker of andere ziekten. Vermoeidheid heeft invloed op de kwaliteit van leven; een hardnekkig probleem. Dit boek laat je anders kijken naar vermoeidheid en energie. Aan de hand van 7 soorten energie, 30 verschillende energiebeperkingen en 3 geheimen van mensen met veel energie, legt dit boek je uit hoe je zo goed mogelijk omgaat met energiebeperkingen. Ga ook zelf aan de slag met de strategieën voor een energieker leven! ISBN 978-940-212-779-9 Leef! geeft in samenwerking met Brave New Books 10 exemplaren weg ter waarde van € 20,20. ISBN 978-908-307-050-6 Leef! geeft in samenwerking met Lottie van Starkenburg 10 exemplaren weg ter waarde van € 20,-. 33 Leestips • Winacties Stoofbijbel Julius Jaspers Aan de hand van duidelijke instructies, foto's en how-to's laat Julius Jaspers zien hoe je de allerlekkerste stoofgerechten maakt. Van klassiekers als boeuf bourguignon, hazenpeper en gekonfijte eend tot verrassende nieuwe recepten als bloemkool provençale, zeebaars met Ricard en ananas met vanille en cognac toe. In totaal 150 heerlijke stoofgerechten! Neem een geit Claudia de Breij Claudia de Breij vraagt zich af hoe het moet, leven. De eerste jaren zeggen ouders, leraren en andere betweters wat je wel en niet moet doen. Maar hoe moet het als je alles eenmaal zelf mag (en moet) uitvinden? Hoe ga je dan om met de belangrijke levensvragen? Samen met haar geliefde Jessica van Geel ging ze op de koffie bij wijze mensen, die het allemaal al een keer hebben meegemaakt. Met medewerking van o.a. Willeke Alberti, Anne-Wil Blankers, Hedy d’Ancona, Geert Mak, Herman van Veen en Paul van Vliet. ISBN 978-904-884-706-8 Leef! geeft in samenwerking met Carrera 5 exemplaren weg ter waarde van € 31,99. ISBN 978-904-171-366-7 Leef! geeft in samenwerking met Overamstel Uitgevers 10 exemplaren weg ter waarde van € 9,99. Het 'Grote' Onthamsteren Kookboek Emma Zuidam - Bianca Krijnen-Splint In Het 'Grote' Onthamsteren Kookboek hebben Emma Zuidam en Bianca Krijnen-Splint de keukenkasten leeg getrokken en in quarantaine makkelijke recepten op tafel getoverd. Geen hoogstaande cuisine, maar recepten om snel en eenvoudig gevarieerde maaltijden in een handomdraai op tafel te zetten. Welkom smakelijke budgetvriendelijke recepten en tot ziens overvolle keukenkastjes! ISBN 978-949-304-221-6 Leef! geeft in samenwerking met Splint Media 10 exemplaren weg ter waarde van € 15,99. Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijven kan tot en met woensdag 31 maart 2021 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 34 win actie

Service Apotheek • Bloemetje Verrassing! Een bloemetje voor de apotheek! Renate Aarts waardeert het team van Service Apotheek Racamy in Dongen. Daarom verraste zij hen met een bloemetje! Renate: “Wat me vooral opvalt aan het team in Service Apotheek Racamy is dat ze zo attent zijn. Ze denken mee èn ze leven mee. Dat merk je aan de manier waarop ze sterkte wensen of humor gebruiken. Menselijk en persoonlijk. Dat is erg fijn. Ze zijn ook kundig en behulpzaam. Dat vind ik wel een compliment waard! Apotheker Charlayne Racamy: “Ik vind het een prachtige verrassing! En mooi dat het voor het hele team geldt, daar ben ik trots op. We besteden ook veel aandacht aan klantgerichtheid, bijvoorbeeld bij de uitleg naar klanten. Niet alleen over de medicijnen zelf, maar ook de klant wat meer vertellen wat we achter de schermen doen en waarom we dat doen. Daar krijgen we waardering voor terug!” Voor alle hoest, verzacht de keel Renate Aarts biedt het bloemetje aan. A bid h bl j Zeer 1 vriendelijk van smaak Hoestsiroop op basis van kruiden Vormt een beschermend laagje in de keel, waardoor het hoesten DIRECT vermindert. Bedankt voor uw waardering! Dankzij u mogen we ons 5 jaar op rij de beste apotheken van Nederland noemen. In het jaarlijkse klanttevreden heidsonderzoek onder apotheek - bezoekers ontvingen wij van bijna 90.000 mensen een beoordeling van gemiddeld 8,4. Wist u dat we graag een afspraak maken om te bespreken wat we u te bieden hebben? Wij staan voor u klaar! www.wapitinatuur.nl Natuurlijk gezond 35 Dat slikt u toch niet? • Mijn medicatiegesprek Geen medicijnen meer Of ik insuline spoot voor mijn diabetes? Nee dat niet. Ik slikte wel medicijnen om mijn bloedsuiker te verlagen en ik kreeg ook medicijnen voor m’n astma. Verder was ik heel actief: ik was regelmatig te vinden bij familie voor een verbouwing of schilderklus en dronk graag een biertje met m’n biljartmaten. Drie jaar geleden voelde ik me opeens niet fit. Ik was heel moe en lamlendig. De diabetesverpleegkundige zei toen; “Je bloedsuikers zijn niet goed. Je moet insuline gaan spuiten”. Maar dat wilde ik niet. Op tv had ik gezien dat mensen met diabetes konden leven zonder medicijnen. Dat wilde ik ook! Ik startte met het programma Keer Diabetes2 Om. Tijdens de tweedaagse bijeenkomst heb ik enorm veel geleerd, over hoe ik anders moest gaan eten en meer kon bewegen. Het lukte om mijn leven te veranderen. Dat was in het begin best lastig hoor. Vooral op verjaardagen waar ik ‘nee’ moest zeggen tegen een stuk taart. Of om te besluiten om geen bier meer te drinken met mijn biljartmaten. Ik ben 17 kilo afgevallen. Ik wandel nu drie keer in de week en ga zwemmen. Ik voel me fantastisch. Diabetesmedicijnen? Die gebruik ik niet meer. Zonder mijn vrouw was mij dit niet gelukt. Zij is heel anders gaan koken. En weet je wat zo mooi is? Ook haar te hoge bloeddruk is een heel stuk gedaald. Kijk voor meer informatie op: www.keerdiabetesom.nl Ed Kleeven, 69 jaar Heeſt het programma Keer Diabetes2 Om gevolgd en leeſt nu zonder diabetesmedicijnen. 35

Rubriek • Titel EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID NIEUW LIPIKAR BAUME AP+M ECOLOGISCHE TUBE BODYLOTION VOOR DROGE, ECZEEMGEVOELIGE HUID VOOR EEN MICROBIOOM IN BALANS. VERMINDERT JEUK. VERZACHT DIRECT. SCIENCE MICROBIOME

Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 105 | Herfst 2020 | Seksualiteit en medicijnen Seksuele klachten? Praat erover! Feiten & Fabels Over anticonceptie Intervieww is namelijk zo onderbelicht.” He eleen van Royen an Royen “ Ik schrijf vaak over vrouwen en seks. Dat thema Volg Service Apotheek op Facebook

ALLEEN ZOVIRAX DU VERTROUW DE NR1 IN KOORTSLIPCRÈME 1 *** * REMT HET VIRUS, EN REMT DE ONTSTEKING** *Van alle vrijverkrijgbare koortslipcrèmes. **Bij gebruik bij de eerste tinteling. ***Nielsen t/m wk 48 2019 (omzet). Zovirax Duo is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter. Handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan de GSK groep. © 2020 de GSK groep of de licentiegever. GlaxoSmithKline Consumer Healthcare B.V. CHNL/CHZOD/0001/19 KOAG-KAG: 309-1219-5442 Voorwoord • Serge van de Rijt Zorg op afstand We hebben hectische maanden achter de rug, maar het gaat op dit moment van schrijven, de goede kant op. Ook u heeft in uw apotheek vast met verschillende maatregelen te maken gehad. Zo werden er overal spatschermen geplaatst en looproutes afgetekend. Hier in de Zeeuwse Apotheek mochten klanten niet naar binnen en kregen zij hun medicijnen via de nachtsluis. We moesten op zoek naar andere manieren om in contact te blijven met onze patiënten om zo de goede farmaceutische zorg te blijven leveren die ze van ons gewend zijn. We hebben veel mensen nagebeld om het medicijngebruik goed te begeleiden. Ook gaven we de inhalatie-instructies telefonisch én verwezen we naar online-instructiefilmpjes. Bovendien bezorgden we de medicijnen van alle mensen boven de zeventig jaar automatisch thuis. We hopen dat bij het uitkomen van deze Leef! het leven inmiddels weer wat normaler is. “Merkt u dat medicijnen uw seksualiteit beïnvloeden? Vraag hierover gerust een gesprek aan bij uw Service Apotheek.” Serge van de Rijt, apotheker bij de Zeeuwse Apotheek Het thema van deze editie is seksualiteit en medicijnen. Seksualiteit hoort, net als eten en drinken, bij het leven. Leeftijd, stress, ziekte of het gebruik van bepaalde medicijnen kunnen invloed hebben op seksualiteit en de beleving ervan. Maar dat betekent niet dat seks niet meer leuk kan zijn. We spraken hierover onder anderen met huisarts en seksuoloog Peter Leusink. In onze apotheek komt het thema vooral ter sprake bij de uitgifte van antidepressiva. Maar ook sommige bloeddrukverlagers en anticonceptiemiddelen kunnen de seksuele prestatie en/of de beleving ervan beïnvloeden. Bespreek het met uw apotheker of huisarts wanneer u klachten ervaart op seksueel gebied. Zo kunnen we samen op zoek naar een oplossing. Veel leesplezier! Serge van de Rijt 3

Rubriek • Titel EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID NIEUW EFFACLAR ULTRA GECONCENTREERD SERUM ANTI-ONZUIVERHEDEN ANTI-RESTLITTEKENS DAGELIJKSE PEELING ZICHTBARE WERKZAAMHEID VANAF DE EERSTE OCHTEND Inhoud • Leef! 105 Inhoud 6 3 Voorwoord Door Serge van de Rijt 6 Interview Met Heleen van Royen 9 Thema Vruchtbaarheid 10 Interview Met Peter Leusink 14 Feiten & fabels Over anticonceptie 22 Thema Medicijnen & seks 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Als u het ons vraagt Ons antwoord op de door u gestelde vragen 32 Leestips Doe mee! 36 Op bezoek Denise Dijkstra, Marijke van Meeteren en Alejandra van Os 39 Dat slikt u toch niet? Mijn (medicatie)gesprek 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine 22 32 10 28 36 Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 9

“Ik schrijf vaak over vrouwen en seks.” Interview • Heleen van Royen Ik ervaar ontzettend veel vrijheid Schrijfster Heleen van Royen heeft al heel wat bestsellers op haar naam staan. In haar boeken komen thema’s zoals seks, liefde, relaties en het gezinsleven vaak terug. Vorig jaar schreef ze ‘Sexdagboek’ waarin ze een jaar lang haar seksleven bijhield. Dit jaar vier ik dat ik twintig jaar schrijfster ben. En nu is het ook nog een coronajaar. In het begin van de crisis maakte ik me veel zorgen. Ik bekeek continu de nieuwsberichten, waardoor ik ontzettend slecht sliep, en schrijven… dat ging echt even niet. Ik heb aanleg om geestelijk wiebelig te zijn. Na mijn zwangerschap in 1996 raakte ik in een psychose. Maar ik slik al jaren geen medicijnen meer. Op dit soort momenten moet ik mezelf wel goed in de gaten houden. Veel praten helpt en als het nodig is, heb ik medicijnen achter de hand. Mezelf uiten Het schrijverschap heeft me ontzettend veel gebracht. Na het uitkomen van mijn eerste boek ‘De gelukkige huisvrouw’, besefte ik dat ik verschillende mogelijkheden had om me te uiten op een manier die op dat moment bij me paste. Dat gevoel gaf zoveel vrijheid! Dat kan een boek zijn, maar net zo goed een fototentoonstelling, of een documentaire zoals ik twee jaar geleden maakte over mijn dementerende moeder. Moeder-dochterrelatie Ik filmde mijn moeder toen ze niet meer zelfstandig kon wonen. Dat deed ik een jaar lang. 7 Het was heel fijn om bij haar te kunnen zijn en daarmee ook een verhaal te vertellen. Nu mijn moeder is overleden, is er ruimte om weer te gaan schrijven. In mijn nieuwe boek staat de moeder-dochterrelatie dan ook centraal. Niet alleen de relatie met mijn moeder, maar ook die met mijn eigen dochter. Het boek bevat veel columns en persoonlijke verhalen, bijvoorbeeld over hoe ik de begrafenis van mijn moeder heb ervaren. “Ik heb altijd een sterke drang gehad om alles wat ik meemaak, vast te leggen.” Zinvol Ik heb altijd een sterke drang gehad om alles wat ik meemaak vast te leggen. Veel van mijn ervaringen zijn universeel en daardoor voor veel mensen herkenbaar. Het opschrijven van die ervaringen, of ze nu positief zijn of heel verdrietig, zorgt ervoor dat ze zinvol zijn.

Interview • Heleen van Royen Vrouwen en seks Ik schrijf vaak over vrouwen en seks. Dat thema is namelijk zo onderbelicht! Ik heb er veel moeite mee dat mannen worden gewaardeerd als ze veel sekspartners hebben, terwijl vrouwen in zo’n geval voor slet worden uitgemaakt. Dat was al zo toen ik jong was, maar dat is nu nog steeds zo. Negatieve zaken Rondom vrouwen en seks hangt veel negativiteit. De opvatting dat een vrouw onderdanig moet zijn aan de man en eigenlijk niet van seks hoort te genieten, is in sommige delen van de wereld nog steeds overheersend. De berichtgeving over vrouwelijke seks is vaak gekoppeld aan negatieve zaken, zoals aanranding en verkrachting. En informatie aan vrouwen over seks is vaak ook gericht op het niet zwanger worden. Minder zin in seks De anticonceptiepil kan de zin in seks verminderen, daar wordt soms te weinig aandacht aan geschonken. Vandaar dat ik het benoem! Want vrouwen slikken die pil soms jarenlang en het is goed om bij een verminderde zin in seks naar een andere pil of anticonceptiemiddel te zoeken. Hoe zonde is het als je in je jonge jaren niet optimaal van seks kunt genieten? In mijn boek ‘Godin van de jacht’ krijgt de hoofdpersoon te maken met het verlies van lustgevoelens doordat zij de pil gebruikt. Stopt ze met de pil dan ervaart ze weer een ontzettende lust. Ik hoop daarmee mensen aan het denken te zetten. “Seks kan ontzettend leuk zijn.” Seks is leuk Ik wil laten weten dat seks ontzettend leuk kan zijn en dat je als vrouw ook van seks kunt en mag genieten. Schaam je vooral niet en geef je eigen wensen en grenzen aan. Zo kwam ik op het idee om ‘Sexdagboek’ te schrijven. Een jaar lang hield ik mijn seksleven met mijn vriend Bart bij en noteerde mijn gedachten en gevoelens. Daar bleek veel behoefte aan te zijn, want waar lees je nu over ‘gewone’ seks tussen man en vrouw? Toen het boek uitkwam zat ik in de talkshow van Eva Jinek. Ik vond het best spannend hoe het boek ontvangen zou worden, maar ik heb er ontzettend veel positieve reacties op gehad. Wat ik vooral terugkreeg was dat het vrouwen hielp om het gesprek met hun partner aan te gaan. Dat geeft mij dan onwijs veel voldoening. De overgang Of ik last heb van de overgang? Op wat vaginale droogheid na heb ik eigenlijk geen klachten. Ik gebruik hormoontherapie omdat ik gevoelig ben voor stemmingswisselingen. Misschien dat dat ook scheelt. Ik word natuurlijk ouder, maar mijn vriend is twintig jaar jonger. Dat houdt me jong. Ik kan nog ontzettend genieten van een leuke vrijpartij. We geven 5 gesigneerde exemplaren van ‘Sexdagboek’ weg! k’ ! Kans maken op een gesigneerd exemplaar van ‘Sexdagboek’ van Heleen van Royen? Mailen kan tot en met 31 december 2020 naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp ‘Sexdagboek’ of schrijf naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Sexdagboek’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 8 win actie Thema • Vruchtbaarheid De menstruele cyclus Om zwanger te worden moet een eicel worden bevrucht door een zaadcel. Is er een kinderwens? Dan is kennis van de vruchtbare periode in de cyclus van een vrouw handig. Timing is belangrijk! Menstruele cyclus Menstruatie: slijmvlies en onbevruchte eicel worden afgestoten. Gele lichaam Luteale fase: follikel zonder eicel (geel lichaam) produceert een hormoon waardoor het baarmoederslijmvlies zich klaarmaakt voor een bevruchte eicel. Rijpende follikel Eisprong Folliculaire fase: eicel rijpt. Eisprong (ovulatie): follikel barst, eicel gaat naar eileider. Zwanger worden? De menstruele cyclus duurt ongeveer een maand. Elke cyclus gaat er een rijpe eicel naar de eileider die daar bevrucht kan worden door een zaadcel. De vrucht beweegt dan door de eileider naar de baarmoeder. Vindt er binnen 48 uur geen bevruchting plaats? Dan sterft de eicel af. Tips bij een kinderwens • Slik foliumzuur! Foliumzuur ur ind verkleint de kans op een kind met geboorteafwijkingen. • In de zes dagen vóór de eisprong is de kans om zwanger te w het grootst. Het beste is om r de dag van de eisprong te vr spr w m r vr 9

Interview • Peter Leusink Goede seks bestaat niet, leuke seks wel! Een levensverandering zoals ouderdom of een chronische ziekte heeft meestal ook invloed op de beleving van seksualiteit en intimiteit. Ook bepaalde medicijnen kunnen de zin in seks beïnvloeden. “Maar dat wil niet zeggen dat de seks dan niet meer leuk kan zijn”, zegt huisarts en seksuoloog Peter Leusink. Leusink: “Praten over seksualiteit en intimiteit is normaler en gemakkelijker dan twintig jaar geleden. En dit geldt ook voor het bespreken van seks met de huisarts. De komst van de erectiepil heeft hieraan bijgedragen, maar ook in de media is er steeds meer aandacht voor dit onderwerp. Toch vinden veel patiënten en ook huisartsen het vaak nog lastig om over seksualiteit te praten. Om die reden adviseer ik huisartsen in opleiding om zo nu en dan eens te vragen hoe iemand de seksualiteit ervaart. Bijvoorbeeld tijdens de diabetescontrole. Dan weet iemand ook dat je met seksuele problemen altijd bij de huisarts of praktijkondersteuner terecht kunt. Schrijf uw vragen op Maar ook patiënten wil ik meegeven: neemt u vooral ook zelf het initiatief als er iets speelt. Bereid u bijvoorbeeld voor door vragen van tevoren op te schrijven, of ga samen met uw partner naar de huisarts om het te bespreken. Steek gewoon van wal met uw klacht of uw vraag. De huisarts vindt niets gek of raar en kan u zo nodig doorverwijzen. Seksuele problemen Welke seksuele problemen het meeste besproken worden in de huisartspraktijk? Dan kunt u denken aan pijn bij het vrijen, erectieproblemen en geen zin hebben in seks. Vaak veroorzaakt door een (chronische) ziekte zoals diabetes, hart- en vaatziekten of prostaat- of borstkanker. 10 Interview • Specialist “Blijf vooral met elkaar in gesprek over uw wensen en behoeften. Dan wordt de intimiteit vanzelf weer leuk.” 11

Interview • Peter Leusink Ook aandoeningen van het zenuwstelsel, zoals een herseninfarct, Parkinson en MS hebben een grote invloed op de seksualiteit. En er zijn medicijnen, zoals antidepressiva en sommige bloeddrukverlagers die de zin in seks kunnen verminderen. Een veelvoorkomend probleem bij oudere vrouwen is lichen sclerosus. Dit is een huidaandoening rondom de intieme delen. De huid rondom de vagina verschrompelt en wordt erg dun. De ziekte is door een behandeling af te remmen en soms te genezen. Het is raadzaam om bij klachten snel naar uw huisarts te gaan, zodat verergering voorkomen kan worden. Neem de tijd Het is een fabel dat ouderen geen behoefte meer hebben aan seks en intimiteit. Wel vraagt het soms enige aanpassing om fijn te kunnen vrijen. Zo hebben ouderen, zowel vrouwen als mannen, meer tijd nodig om opgewonden te raken. Vrouwen hebben nog weleens de neiging zich aan te passen aan de ouder wordende man met erectieproblemen, die wanneer hij eenmaal een erectie heeft, snel wil vrijen, terwijl de vrouw dan nog niet voldoende opgewonden en vochtig is. Ik adviseer mijn patiënten om vooral de tijd te nemen en elkaar goed te stimuleren. Gebruik daarbij vooral uw mond en handen. Opluchting Wanneer iemand zijn problemen met mij heeft besproken, lucht dat vaak enorm op. Veel mensen zijn al geholpen als ik ze kan uitleggen dat het heel normaal is dat door invloed van ziekte of medicijnen de seks verandert en dat het niet meer wordt zoals vroeger. En ik benadruk ook dat er vele manieren zijn om van seks te genieten. Seks is echt niet alleen maar goed of geslaagd als je geslachtsgemeenschap hebt. Ook door elkaar te knuffelen, te zoenen, te strelen of te masseren of elkaar (of jezelf) met de hand te bevredigen kun je hele leuke seks hebben. “Seks is meer dan alleen geslachtsgemeenschap.” Het allerbelangrijkste is dat je als partners met elkaar in gesprek gaat en samen op onderzoek uitgaat om nieuwe manieren te vinden om intiem te zijn. Een leuk seksleven kan je op verschillende manieren bereiken. Leuke seks is zeker ook mogelijk wanneer je wat ouder bent, diabetes hebt, kampt met erectieproblemen of een borst moet missen.” Lees alles over mogelijke bijwerkingen van uw medicijn in de handige Service Apotheek-app. Op de website www.apotheek.nl kunt u ook nagaan of uw medicijnen mogelijke bijwerkingen geven die uw seksualiteit beïnvloeden. 12 tip JOUW DAGELIJKSE BOOSTER VOOR EEN STERKERE HUID [PO4 3-] 89% VULKANISCH WATER + HYALURONZUUR [Mn] [Mg] [Na] [Ca] [Fe] [K] ZONDER PARFUM - HYPOALLERGEEN MINÉRAL 89 Herstelt de huidbarrière voor een sterkere huid. Nieuwe klinische studie gedaan op 15 verschillende huidcondities, bij alle huidtypes en huidtinten. ONDER 1 600 VR OUWEN 17 5 DERMA T OL OGEN EFFECTIVITEIT GETES T DOOR WERELD WIJD NIEUWE KLINISC HE S TUDIE

Feiten & fabels • Anticonceptie Feiten Fabels & Al eeuwenlang proberen mensen zwangerschappen te voorkomen. Pas sinds de jaren zestig van de vorige eeuw lukt dit goed. Toen werd de anticonceptiepil uitgevonden. Weet u welke onderstaande uitspraken over de anticonceptie een feit of fabel zijn? FEIT • Anticonceptie is er in allerlei soorten en maten Tegenwoordig kan een vrouw kiezen uit verschillende methoden van anticonceptie, zoals het gebruik van een condoom, pil, pleister, ring, spiraal, injectie, staafje, sterilisatie en methoden zonder middelen. Ook voor mannen zijn er verschillende mogelijkheden. Laat u goed informeren over de voor- en nadelen van elke methode en kies een methode die bij u past. FABEL • Zolang een vrouw borstvoeding geeft, wordt ze niet zwanger. Alle anticonceptiemethoden zijn even effectief FABEL • Het geven van borstvoeding verkleint de kans op een zwangerschap. Maar alleen als de moeder en baby aan alle voorwaarden voldoen: de baby is jonger dan zes maanden, krijgt alleen borstvoeding met maximaal zes uur tussen de voedingen en de moeder kolft geen melk af en menstrueert niet. De kans op zwangerschap is dan mogelijk maar twee procent. Anticonceptiemethoden verschillen in betrouwbaarheid. Dit is al het geval als je ze perfect zou gebruiken. In de praktijk kunnen de verschillen nog groter zijn. 14 Feiten & fabels • Anticonceptie FEIT • FEIT • Door overgeven of diarree werkt de pil minder goed Gebruikt u de pil en heeft u binnen drie uur na inname van de pil overgegeven of binnen vier uur waterdunne diarree? Neem dan enkele uren later een nieuwe pil in, uit een reservestrip. Wacht daar het liefst mee tot de misselijkheid wat is afgenomen. Voor persoonlijke vragen kunt u terecht bij uw eigen Service Apotheek. Is een vrouw 52 jaar? Dan kan ze stoppen met anticonceptie 52 jaar wordt aangehouden als leeftijd waarna vrouwen met anticonceptie kunnen stoppen. De kans op zwangerschap is dan minimaal. Als de menstruatie één jaar uitblijft, is een vrouw niet meer vruchtbaar. De pil beschermt tegen soa's en AIDS FABEL • De pil beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals Chlamydia en hiv. Het enige anticonceptiemiddel dat hiertegen beschermt, is het condoom. Gebruik bij wisselende contacten daarom naast de pil altijd een condoom. FABEL • Bij ongeplande zwangerschappen wordt er geen anticonceptie gebruikt Uit onderzoek blijkt dat bij twee op de vijf ongeplande zwangerschappen wel anticonceptie werd gebruikt. Hier speelde foutief gebruik, zoals de pil vergeten of een afgegleden condoom vaak een rol. FEIT • De meeste vrouwen in vruchtbare leeftijd gebruiken anticonceptie 60% van de Nederlandse vrouwen tussen de 15 en 49 jaar gebruikt anticonceptie. De helft van deze vrouwen gebruikt de anticonceptiepil en daarmee is de pil de meestgebruikte anticonceptiemethode. 15

Bent u ouder dan 70 jaar? Dan wordt vaccinatie tegen pneumokokken geadviseerd.1 De Gezondheidsraad adviseert 70- tot en met 79-jarigen te vaccineren tegen pneumokokken.1 worden nu eerst 73- tot en met 79-jarigen opgeroepen.2 Weten of u in aanmerking komt voor vaccinatie tegen pneumokokken? Check www.prikwijzer.nl/pneumokokken MSD B.V. | Postbus 581 | 2003 PC Haarlem | www.msd.nl | 023-5153153 | info@msd.nl 16 Op basis van vaccin beschikbaarheid 1. Gezondheidsraad, COVID-19 en vaccinatie tegen pneumokokken, april 2019. 2. RIVM, Nieuwsbrief Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie Volwassenen, juni 2020. NL-NON-00795 Juni 2020 O.R.S. Sticks Met citroensmaak Speciaal voor u! 10 €5,50 Nu voor • O.R.S. is een mengsel van zouten en suikers. • Voorkomt uitdroging bij waterdunne diarree en overgeven. • In kleine zakjes verpakt; makkelijk mee te nemen op reis. Geldig t/m 31 december 2020 Hygiëne Handgel Bevat 75% alcohol 15% korting • Werkt desinfecterend. • Ideaal in situaties waar u geen water of zeep voorhanden heeft. • Handig voor onderweg of op reis. Geldig t/m 31 december 2020 Multivitamine Eén tablet per dag-formule • Aanvulling op de dagelijkse voeding. • Uitgebreide formule met vitaminen en mineralen. • In strips verpakt; hygiënisch en makkelijk mee te nemen. Geldig t/m 31 december 2020 Magnesium Geeft meer energie • Helpt bij vermoeidheid. • Goed voor de spieren en het zenuwstelsel. • Voor het behoud van sterke botten en tanden. Geldig t/m 31 december 2020 €6,95 Nu voor €9,50 Nu voor Kortingsbonnen

Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code O.R.S. Sticks 10 zakjes Wist u dat O.R.S.… • het beste bereid kan worden met kraanwater of bronwater zonder prik? Nu voor €5,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • in een bereide oplossing maximaal 24 uur in de koelkast houdbaar is? • een aangename citroensmaak heeft? Vragen over O.R.S. Sticks? Vraag het uw apotheker. Wist u dat Hygiëne Handgel… Hygiëne Handgel 50 of 75 ml 15% KORTING Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Vragen over Hygiëne Handgel? Vraag het uw apotheker. Wist u dat Multivitamine… Multivitamine 60 tabletten Nu voor €6,95 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Vragen over Multivitamine? Vraag het uw apotheker. Wist u dat Magnesium... Magnesium 60 capsules Nu voor €9,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook in banaan, noten, peulvruchten, broccoli, avocado en kraanwater zit? • gunstig is voor een goede geestelijke balans en een positieve invloed heeft op de werking van het zenuwstelsel? • goed kan worden gebruikt tijdens het sporten? • geen gluten, lactose en suiker bevat? • geschikt is voor vegetariërs? • bijdraagt aan het behoud van een gezond en fi t lichaam? • zowel in 50 ml als 75 ml tube verkrijgbaar is? • snel opdroogt en niet plakt? • na opening nog maar liefst 12 maanden houdbaar is? Vragen over Magnesium? Vraag het uw apotheker. Speciaal voor u! 10 Een gezonde stoelgang met Wapiti voor Natuurlijke, regelmatige stoelgang Op basis van krachtige kruiden of milde vruchten ‘s ochtends opgelucht dagelijks gebruik 25% korting Geldig t/m 31-12-2020. Actie geldt voor Wapiti Darmfunctie Complex en Wapiti DarmMild. Geen limiet en combineren mag. EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID ONTDEK HET NIEUWE EFFACLAR ULTRA GECONCENTREERD SERUM ANTI-ONZUIVERHEDEN ANTI-RESTLITTEKENS DAGELIJKSE PEELING Geldig t/m 31 december 2020 Calcium / Vitamine D3 In een kauwtablet • Als aanvulling op de dagelijkse voeding. • Calcium draagt bij aan het behoud van sterke botten en soepele spieren. • Vitamine D speelt een rol bij de botaanmaak en verhoogt de opname van calcium in de botten. Handcrème Verbeterde formule en vernieuwde geur • Parabeenvrij. • Beschermt, verzorgt en verzacht. • Bevat onder andere lanoline, bisabolol en vitamine E. ht. t. isaabolol Geldig t/m 31 december 2020 Leefit Intiem Hygiëne Verzorgende wasemulsie • Voor volwassen vrouwen. • Geschikt voor dagelijks gebruik. • Vrij van parfum. • Verrijkt met aloë vera en panthenol. Dit kalmeert de geïrriteerde huid. Geldig t/m 31 december 2020 €5 KORTING* €10,50 Nu voor Geldig t/m 31 december 2020 €2,50 Nu voor €3,50 Nu voor Kortingsbonnen

25% korting Geldig t/m 31-12-2020. Actie geldt voor Wapiti Darmfunctie Complex en Wapiti DarmMild. Geen limiet en combineren mag. Een gezonde stoelgang met Wapiti voor Natuurlijke, regelmatige stoelgang Op basis van krachtige kruiden of milde vruchten ‘s ochtends opgelucht dagelijks gebruik EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID €5 KORTING* Geldig t/m 31 december 2020 Wist u dat Calcium / Vitamine D3… Calcium / Vitamine D3 90 kauwtabletten Nu voor €10,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • in allerlei melkproducten zit, zoals melk en kaas? Maar ook in bepaalde groenten en noten zit? • een aangename tutti-frutti smaak heeft? • deelbaar is in twee of vier delen? ONTDEK HET NIEUWE EFFACLAR ULTRA GECONCENTREERD SERUM ANTI-ONZUIVERHEDEN ANTI-RESTLITTEKENS DAGELIJKSE PEELING Vragen over Calcium / Vitamine D3? Vraag het uw apotheker. Wist u dat Handcrème… Handcrème 75 ml Nu voor €2,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Vragen over Handcrème? Vraag het uw apotheker. Wist u dat Intiem Hygiëne… Leefit Intiem Hygiëne 200 ml Nu voor €3,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 31 december 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • extra zacht is en verrijkt met aloë vera? • een reinigend en hydraterend effect heeft? • de verzorgende wasemulsie dezelfde pH-waarde heeft als het intieme gedeelte van het lichaam en daarmee de natuurlijke balans behoudt? • speciaal ontwikkeld is om uw handen optimaal te verzorgen? • niet vet aanvoelt en snel wordt opgenomen door de huid? • geschikt is voor de dagelijkse verzorging van uw handen? Vragen over Intiem Hygiëne? Vraag het uw apotheker. Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Of scan de QR-code Actie • Maaltijdbox De maaltijdbox helpt u met het avondeten! De maaltijdbox van Marley Spoon geeft antwoord op die altijd terugkerende vraag ‘Wat eten we vanavond?’ Wekelijks kiest u online uit minstens twintig recepten. Marley Spoon bezorgt vervolgens alle verse ingrediënten in precies de juiste hoeveelheden gewoon bij u thuis. Zo kookt u dus altijd iets bijzonders, zonder dat u naar de supermarkt hoeft. Met het fl exibele lidmaatschap plant u tot wel acht weken vooruit, of slaat u een weekje over als u niet thuis bent. Korting voor Leef! lezers! Als lezer van Leef!-magazine krijgt u in totaal € 45 korting bij bestelling van de eerste drie maaltijdboxen. Ga naar www.marleyspoon.nl, gebruik de kortingscode LEEF45 en ontvang in totaal € 45 korting* op uw eerste drie boxen. Kans maken op een Marley Spoon maaltijdbox voor vier personen? Leef!-magazine geeft in samenwerking met Marley Spoon tien keer een maaltijdbox voor vier personen weg, ter waarde van € 49,95! Schrijf tot en met 31 december 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van ‘Marley Spoon’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen persoonlijk bericht. * U ontvangt € 15,- korting op de eerste bestelling. De overige twee keer € 15,- worden toegepast op de volgende bestellingen. Alleen voor nieuwe klanten en geldig tot en met 31-12-2020. Kan niet met andere acties gecombineerd worden. De algemene voorwaarden van Marley Spoon BV zijn van toepassing. 21 win actie

Thema • Medicijnen en seks Medicijnen &seks Minder of meer zin in seks, erectiestoornissen, orgasmeproblemen, vaginale droogheid... Soms kunnen medicijnen onbedoeld problemen op seksueel gebied veroorzaken. Hoe weet u of het probleem een bijwerking van uw medicijnen is? Wij leggen het u uit. Verschillende oorzaken Seksuele problemen kunnen veel verschillende oorzaken hebben; zowel lichamelijk als psychisch. Ook ziekte kan van invloed zijn. Sommige ziekten hebben een direct effect waardoor het lichaam niet goed meer reageert op seksuele prikkels. Ze beïnvloeden bijvoorbeeld de zenuwen, bloedvaten of hormonen. Maar een aandoening kan ook indirect van invloed zijn. Bijvoorbeeld wanneer iemand door een ziekte vermoeid is, pijn heeft of in gewicht is aangekomen. Dergelijke bijkomende effecten kunnen van invloed zijn op de seksualiteit. Ook bepaalde medicijnen kunnen zorgen voor problemen. “Seksuele problemen worden meestal veroorzaakt door een combinatie van lichamelijke, psychische en sociale factoren.” Welke medicijnen? In de bijsluiter van uw medicijn kunt u opzoeken of het middel een seksuele bijwerking kan veroorzaken. Dit wil niet zeggen dat u deze bijwerking ook daadwerkelijk krijgt. Geneesmiddelgroepen en medicijnen die bekend staan om eventuele seksuele bijwerkingen zijn: bloeddrukverlagers, digoxine, antidepressiva, antipsychotica, benzodiazepines (rustgevers), anti-epileptica, cholesterolverlagers, prostaatmiddelen en hormonen (zoals de anticonceptiepil). 22 Thema • Medicijnen en seks Wat is de oorzaak? Het is soms lastig te bepalen wat nu de echte oorzaak van het probleem is. Is het de ziekte waarvoor een medicijn wordt gebruikt, het medicijn zelf of de manier waarop iemand omgaat met de situatie? In het volgende geval is het waarschijnlijk dat het medicijn de oorzaak is: De seksuele stoornis treedt vrij snel op nadat u met het medicijn bent gestart en was voorheen niet aanwezig. Het probleem verdwijnt nadat u bent gestopt met het medicijn en begint weer nadat u bent gestart. Probeer dit niet zelf uit en stop nooit zelfstandig met het gebruik van uw medicijnen, maar overleg eerst met uw apotheker of arts. Ik vermoed een bijwerking; wat moet ik doen? Heeft u de indruk dat uw medicatie seksuele bijwerkingen veroorzaakt? En wilt u van dit probleem af? Blijf dan niet tobben met uw klachten, maar neem contact op met uw apotheker of arts. Stoppen met het medicijn is soms mogelijk en ook overstappen naar een ander middel kan een optie zijn. Uw apotheker of arts zoekt voor u uit wat de mogelijkheden zijn. “Stop nooit zelfstandig met het gebruik van uw medicijnen, maar overleg eerst met uw apotheker of arts.” Ik vind het lastig om over seksuele klachten te praten; wat moet ik doen? Stop nooit zonder overleg met het gebruik van een medicijn dat bedoeld is voor chronisch gebruik. Daar is uw gezondheid de dupe van. Vindt u het lastig om met uw apotheker te praten over seksuele klachten? Wij zijn gespecialiseerd in medicijnen. Het bespreken van het gebruik van medicijnen en het optreden van bijwerkingen hoort bij ons werk. Schroom daarom niet om ons te benaderen. Elke Service Apotheek heeft een spreekkamer waar een gesprek in alle rust mogelijk is. En indien gewenst kan het contact met uw apotheker tegenwoordig ook digitaal. Tip: U kunt ook gebruikmaken van onze online services, zoals de Service Apotheek-app. Zie hiervoor pagina 34. 23

Advertorial Wat doet u het liefst? Wat het ook is, laat urineverlies u er niet van weerhouden! Attends beschermt. Altijd en overal. Vertrouw op Attends Het is de normaalste zaak van de wereld en ieder mens doet het; naar het toilet gaan. Maar stel dat u het niet meer kunt ophouden en u dus ongewild urine verliest? Ongewild urineverlies veroorzaakt vaak een gevoel van ongemak en onzekerheid. Deskundig advies en het juiste product kunnen een hoop problemen voorkomen. Daarom werkt Attends al jaren intensief samen met Apotheken en Medisch Speciaalzaken. Zij helpen u graag bij het vinden van de juiste producten die uw leven vergemakkelijken. De producten hebben een onderscheidende kwaliteit en vallen binnen de vergoeding van de zorgverzekeraar Het juiste product voor een gezonde huid Attends streeft naar oplossingen voor iedere vorm van incontinentie en richt zich op het behouden van een droge en gezonde huid. Of u nu ongewild druppels, scheutjes of grotere hoeveelheden urine verliest, het is uitermate belangrijk om uw huid in goede conditie te houden. Een vochtige huid kan resulteren in een geïrriteerde of zelfs beschadigde huid. Het Attends assortiment is getest en goedgekeurd door proDERM, Instituut voor toegepast dermatologisch onderzoek. Deze test onderschrijft dat de Attends producten zeer goed worden verdragen door de huid. De producten nemen snel op en houden vanwege de speciale kern de bovenlaag droog waardoor problemen met de huid worden voorkomen. Attends is het enige incontinentiemerk dat het proDERM kwaliteitszegel mag dragen! Geniet met zelfvertrouwen Kleinere producten die tóch droger zijn? Nieuwe gebruikers van Attends merken vrijwel altijd op dat de producten kleiner en discreter zijn. Dit komt omdat de kracht van Attends in de kern zit: de vochtopname is geconcentreerd daar waar het daadwerkelijk nodig is. Bovendien blijft het product door de dubbele absorptiekernen uitzonderlijk droog aanvoelen. Een groter (en minder discreet) product is daarom vaak niet meer nodig. Probeer Attends gratis! Vraag een gratis Attends proefpakket aan en overtuig uzelf! Let daarbij wel op de juiste maat en absorptiecapaciteit. Heeft u vragen? Bel ons voor vrijblijvend advies. Het pakketje sturen wij altijd in een discrete verpakking toe. U kunt ook een gratis proefpakket aanvragen via onze website: www.attends.nl Heeft u vragen? Aarzel dan niet en bel ons! 088-220 88 22 Wij helpen u graag! www.attends.nl Volg ons op Facebook! Attends Zorg en Welzijn Rubriek • Titel URINEVERLIES... wist u dit eigenlijk? 1 2 3 4 5 1 op de 4 vrouwen heeft gedurende een periode in haar leven wel eens last van urineverlies. U bent dus niet alleen! Oefeningen ter versterking van de bekkenbodem kunnen een zeer goed effect hebben tegen urineverlies. Maandverband is niet ontworpen voor het absorberen van urine – gebruik dus een product die daar voor bedoeld is, zoals het Attends assortiment. Attends Soft is verkrijgbaar bij uw apotheek of medisch speciaalzaak. Daar kunt u goed advies krijgen met betrekking tot uw medische achtergrond en uw persoonlijke situatie. Bekijk alle producten op attends.nl. Vul de er in en v Productkiezer in en vind het juiste product voor u. Uiters ortabele en zachte inleggers geschikt voor lichte tot zware urineverlies Uiters rs ortabe ortabele en zac Ervaar het zelf en vraag een gratis proefpakket aan. Ga naar: www.attends.nl/leef of scan de QR-code. Attends Zorg en Welzijn Attends Zorg en Welzijn VAN HEEK MEDICAL Onderdeel van Mosadex Groep Macroweg 10 | 5804 CL Venray | T 088-22 088 22 E info@attends.nl | www.attends.nl 25

Een gezonde stoelgang Darmfunctie Complex krachtige kruiden e Natuurlijke stoelgang Stimuleert de darmwerking voor een betere passage oor DarmMild milde vruchten Regelmatige stoelgang voor dagelijks gebruik www.wapitinatuur.nl 26 Natuurlijk gezond Helpt de ontlasting zachter te maken Diagnose kanker? Voor iedereen die de diagnose kanker krijgt is er de Kikkeropfl eurdoos. Met praktische informatie, tips van lotgenoten, ervaringen en adviezen van medepatiënten en een leuke verrassing. Meer informatie en de aanvraagkaart vindt u op www.kikkeropfl eurdoos.nl. Met een ingevulde aanvraagkaart haalt u de doos gratis op in een Service Apotheek. ‘s ochtends opgelucht Puzzel • Win! Win! 2x een midweekarrangement in Dormio Resort Maastricht SPORTVROUW GEDORSTE HALMEN NOTA SOEPGROENTE HERT WEZENLIJKHEID 3 DEEL VAN DE RUG TOVERGODIN PROTEÏNE VERSCHIET USA GELOVIG GEWORDEN SUCCESVOLLE FILM 1 OPPAKKEN MONDELING VERVOLGENS WERK PROEF SPAANSE VLOOT SLOT VOLMAAKT VERTROKKEN MALLOOT RIV. IN FRANKRIJK TAK DE TWEEDE 8 PRIJZIG IN GEBRUIK AFSTAAN GAATJE VOGEL STRIJDPERK 7 © DENKSPORT PUZZELBLADEN Breng de letters uit de genummerde vakjes naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk. 1 2 3 4 5 6 7 8 NOOT IEL ZWAK 2 EEN ZEKERE KETEN HALLO De meeropbrengst is bestemd voor Alzheimer Nederland. (€ 1,30 ct. per gesprek). 4 SANITAIR VESTING SNAARINSTRUMENT 0909 – 501 01 99 GEESTELIJKE COMPUTERTOETS 6 ZUURDEEG EVENMIN LICHTBLAUWPAARS LOON DEEL V.E. KACHEL MET HET BEDOELDE INDIVIDUALITEIT 5 CHEFFIN KIENSPEL HORIZON OOIT LANGE HOOFDSIERAAD DUNNE STOK Los het Zweedse raadsel op. De letters in de genummerde vakjes vormen de oplossing. Die oplossing kunt u vanaf dinsdag 1 september t/m donderdag 31 december 2020 doorbellen via: Midweekarrangement in Dormio Resort Maastricht t.w.v. € 449,Verblijf drie dagen in het luxe Dormio Resort Maastricht. Op tien minuten fietsen van het centrum van Maastricht ligt het luxueuze resort. Dé plek om te genieten van rust en ruimte, met alle gezelligheid van de stad binnen handbereik. Het resort heeft een binnenbad en een gezellig Proeflokaal, waar u geniet van heerlijke streekproducten. Op het gehele Resort is gratis en supersnel wifi beschikbaar. Deze prijs is voor maximaal vier personen, drie dagen/twee nachten, op basis van logies. www.dormio.nl/maastricht 27 2 t.w.v. € 449,00

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek beantwoordt het apothekerspanel vragen over medicijnen of gezondheid. We bedanken de panelleden die de voorgaande edities voor hun rekening hebben genomen en we verwelkomen een nieuwe panel voor uw vragen! Heeft u ook een vraag? Daarvoor kunt u ook terecht in uw Service Apotheek. Wist u dat u een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Ik ben mijn anticonceptiepil vergeten in te nemen. Wat moet ik doen? Boris Tyndall | apotheker Service Apotheek van Thoor Deze vraag krijgen wij in de apotheek heel vaak. Het advies hangt af van de soort anticonceptiepil, het aantal pillen dat is vergeten en in welke week dit is vergeten. “Neem direct contact op met uw eigen Service Apotheek wanneer u advies wilt over de betrouwbaarheid van uw anticonceptiepil, nadat u deze bent vergeten in te nemen.” Sue Ling Wong | apotheker Service Apotheek Olst Raoul Wols | apotheker Service Apotheek Zoomwijck De meest gebruikte pil is de combinatiepil met levonorgestrel 150 microgram en ethinylestradiol 30 microgram. Gebruikt u deze pil en bent u één pil vergeten? Neem dan alsnog de vergeten pil zo snel mogelijk in. Meestal is er dan niets aan de hand, behalve als dit direct na de stopweek gebeurt, of tijdens de eerste maand van gebruik. Dan zijn er wel aanvullende maatregelen nodig! Neem in dat geval, of als u meer pillen bent vergeten, direct contact op met uw Service Apotheek voor advies. Frans Derks | apotheker Service Apotheek Oostermoer 28 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Gezonde huid Droge huid Ik heb met name in de winter een droge huid. Wat raadt u mij aan? Bij een droge huid bevat de bovenste laag van de huid te weinig lipiden (vetten). Hierdoor ontstaan er in de huid kleine scheurtjes. De huid kan dan onvoldoende vocht vasthouden en droogt uit. In het winterseizoen komt daar nog bij dat de verwarming binnen aangaat en de luchtvochtigheid daalt. Het gevolg is dat de huid nog meer uitdroogt. Ons advies? Smeer de huid elke dag in met een crème of zalf. Door de afdekking verliest de huid minder water door verdamping en raakt van binnenuit weer gehydrateerd. Extra tips • Douche niet te lang en niet te heet. • Gebruik een zeepvrij wasproduct. • Kan ik medicijnen na de houdbaarheidsdatum nog gebruiken? Op elke medicijnverpakking staat een houdbaarheidsdatum. Sommige medicijnen hebben ook een uiterste gebruiksdatum. Bijvoorbeeld medicijnen die water bevatten, zoals oogdruppels of crèmes. Deze zijn na openen maar beperkt houdbaar, omdat ze dan gevoelig zijn voor bederf. Tabletten in strips zijn, mits goed bewaard, minder kwetsbaar en te gebruiken tot de houdbaarheidsdatum. Hierna kan de hoeveelheid werkzame stof die in het medicijn zit, niet meer gegarandeerd worden. Een verminderde werking kan gevaarlijke situaties opleveren. Gebruik daarom nooit medicijnen na de houdbaarheidsdatum of uiterste gebruiksdatum. Heeft u medicijnen over? Breng direct na het drogen een crème of zalf aan. Gebruik bij voorkeur geen bodylotion, -gel of -milk. • In ons assortiment vindt u goede en vriendelijk geprijsde basiscrèmes en -zalven van ons Service Apotheek-huismerk. Zorg ervoor dat ze niet via het restafval in het milieu terechtkomen! Lever uw medicijnafval in bij het verzamelpunt voor klein chemisch afval (KCA) van de gemeente of bij uw apotheek. De kartonnen verpakkingen en bijsluiters kunnen bij het oud papier. Verwijder etiketten van flesjes en tubes voor uw privacy en stop gebruikte naalden in een naaldencontainer. Meer weten over de impact van medicijnresten op onze natuur? Kijk op pagina 30. Ik wil mij graag laten testen op soa’s. Waar kan dit anoniem? Testen op soa’s kan via de huisarts of de GGD. De GGD test gratis en anoniem, maar niet iedereen kan daar terecht. Online soa-testen zijn daarom populair. Echter, niet alle soa-zelftesten zijn betrouwbaar! Dit is gebleken uit onderzoek van het RIVM en Soa Aids Nederland. In de webshop van uw Service Apotheek vindt u de testen van Soapoli-online. Zij bieden betrouwbare laboratorium soa-zelftesten aan; inclusief testadvies en nazorg. 29 Scan de QR-code, kies uw Service Apotheek en bestel een soa-test online.

Medicijnresten? Lever ze in! 50% van de mensen brengt overgebleven medicijnen terug naar de apotheek. Wist u dat? Medicijnresten zijn klein chemisch afval. 30 jaar lang hebben we nog last van de vervuiling die we nu veroorzaken. Medicijnresten komen voornamelijk via onze ontlasting en urine in het afvalwater en in ons drinkwater. In Nederland verdwijnt er per jaar 140.000 kilo aan medicijnresten in het grondwater. Medicijnresten zijn schadelijk voor dieren in het water. Pijnstillers beschadigen het weefsel van vissen. Anticonceptiemiddelen zorgen voor geslachtsverandering bij vissen. Antipsychotica veranderen het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen. Gedreven door gezondheid 30 Bron: knmp.nl en beschermjedrinkwater.nl Weet u wat uw huid nodig heeft? Colofon Wij geven u graag advies! Normale huid Droge huid Zeer droge huid Geïrriteerde huid Jeukende huid Aan dit nummer werkten mee Heleen van Royen, Serge van de Rijt, Peter Leusink, Sue Ling Wong, Boris Tyndall, Frans Derks, Raoul Wols, Alejandra van Os, Denise Dijkstra, Marijke van Meeteren, Marcel Meeuwissen, Lolita Havinga, Karen Höhner, Bianca ten Velde, Emma Vogels, Marleen Jansen, Nanne Oomkens, Anita Kranenbarg, Maaike Star, Nick Zoontjens, Sanne de Rooij en Volle Maan. Hoe ziet mijn huid eruit? Geen bijzonderheden. Een beetje schilferig. Fotografie Feriet Tunc, Eelkje Colmjon, Margot Scheerder (NHG), Mandy Brander, Grietje Mesdag, Robert van der Molen, Peter van Es, Shutterstock. Zeer droog met grote schilfers, soms ook kloven en rood. Hoe voelt mijn huid aan? Zacht en glad. Wat trekkerig en ruw na douchen of baden. Ruw en stroef, na het douchen oncomfortabel. Ruw en mijn huid voelt prikkelend/ brandend aan. Jeuk is niet altijd aanwezig. Welke verzorging past bij mijn huid? Jeukend en soms pijnlijk. Bevat insectenbeten, galbulten en/of waterpokken. Rood en opgezet. Rode plekken en/of bulten. Ontwerp en vormgeving Mosadex Groep afdeling Communicatie en Kampert-Nauta. Informatie In Nederland zijn ruim 475 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84 E leef@serviceapotheek.nl Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata 2021: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.448.594 Druk Koninklijke drukkerij E.M. de Jong. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. SAM Cetomacrogolcrème FNA SAM Lanettecrème FNA SAM Vaseline Cetomacrogolcrème FNA SAM Vaseline Lanettecrème FNA SAM Vaseline SAM Koelzalf FNA SAM Koelzalf zonder rozenolie SAM Levomentholgel 1% Aan de inhoud van Leef! wordt de grootste mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met uw Service Apotheek. Gedreven door gezondheid 31

Leestips • Winacties Leestips De bijbel van de Indonesische keuken Maureen Tan De bijbel van de Indonesische keuken is hét naslagwerk voor wie alle geheimen van de Indonesische keuken wil leren kennen. Van saté kambing tot gado gado en van soto ayam tot rendang. Een smakelijke reis langs de bijzondere eilandkeukens van onder andere: Sumatra, Kalimantan, Java en Bali. Aan de hand van duidelijke aanwijzingen, stap-voorstap-fotografie en uitleg over basisingrediënten, culinaire begrippen en technieken, bereidt uzelf de lekkerste Indonesische gerechten. ISBN 978-904-885-381-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Carrera Culinair 5 exemplaren weg t.w.v. € 31,99. Boekje waar je blij van wordt Guido Weijers Vergeet alle zelfhulpboeken over geluk! Laat je niet verleiden tot broccolidiëten, chakrareinigingen of meditatie! Guido Weijers gooit het over een andere boeg. In dit tegendraadse boek blijft hij ver van zweverig gedoe en belicht hij juist de wetenschappelijke kant van geluk. Via uitdagende quotes, sterke anekdotes, korte verhalen en rake cartoons laat hij zien wat ons gelukkig maakt en hoe we ons geluk kunnen beïnvloeden. ISBN 978-902-259-034-8 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Boekerij 10 exemplaren weg t.w.v. € 15,99. Een zomer lang geleden Fiona Valpy ISBN 978-946-296-062-6 Leef! geeft in samenL werking met uitgeverij Anderz 10 exemplaren weg t.w.v. € 15,99. w A w In 1938 verandert het leven van de zeventienjarige Ella volledig als ze verblijft op het prachtige Franse eiland Île de Ré. Daar ontmoet ze de charismatische en creatieve Christophe. Ze worden onafscheidelijk en voor het eerst voelt Ella zich echt vrij. Maar die vrijheid is van korte duur: de Tweede Wereldoorlog staat op het punt van uitbreken. Ella wordt teruggeroepen naar Schotland en voelt zich steeds verder verwijderd raken van de zorgeloze dagen op Île de Ré. Ze wordt gedwongen een beslissing te nemen die haar leven drastisch zal veranderen. 32 Leestips • Winacties Het zal je moeder maar wezen Karin Bruers De onderlinge verhoudingen binnen Karins familie komen op scherp te staan wanneer haar moeder naar een verzorgingshuis moet. Ze is vierentachtig en dementerend, waardoor ze plots terechtkomt op een gesloten afdeling tussen zwaar verwarde en luierdragende ouderen. Als Karin haar daar helemaal in paniek aantreft, besluit ze haar moeder te ontvoeren en in haar eigen huis onder te brengen. De familie is woest en Karin komt erachter dat de 24-uurszorg voor haar dementerende moeder alles behalve gemakkelijk is. Het zal je moeder maar wezen is een tragikomische, maar ook ontroerende roman over een gezin dat uit elkaar valt en over de verwoestende kracht van dementie. 4 experts + 11 specialisten slaan de handen ineen Gezondvan kop tot teen De Poepdokter Nienke Gottenbos De Hormoonfactor Ralph Moorman Pure Pascale Pascale Naessens aHealthylife Juglen Zwaan ISBN 978-902-258-374-6 Leef! geeft in samenwerking met Splint Media B.V. 10 exemplaren weg t.w.v. € 27,95. Gezond van top tot teen Nienke Gottenbos, Ralph Noorman, Pascale Naessens en Juglen Zwaan ISBN 978-904-882-686-5 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Lebowski 10 exemplaren weg t.w.v. € 21,99. Ons lijf bestaat uit miljoenen verbindingen en netwerkjes. Samen zorgen zij ervoor dat ons hart klopt, dat we kunnen ademhalen, denken, voortplanten en slapen. Zodra alle radertjes van deze systemen goed in elkaar grijpen, is ons lijf een geoliede machine. In dit boek leest u over de elf lichaamssystemen, krijgt u een heldere uitleg over gezondheid en ziekten, ontvangt u praktische leefstijladviezen en smakelijke recepten waarmee u uw lijf gezonder eet. Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijven kan tot en met donderdag 31 december 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars krijgen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie

Uw medicatieoverzicht altijd bij de hand met een persoonlijk dossier Weet u dat u vanaf 1 juli 2020 wettelijk* recht heeft op elektronische inzage en afschrift van uw medisch dossier? Maak met uw DigiD eenvoudig een online persoonlijk dossier aan door uzelf te registeren via de Service Apotheek-app of via serviceapotheek.nl en krijg direct inzage in uw medicatiedossier. Service Apotheek-app Download de handige Service Apotheek-app en bekijk uw medicatieoverzicht waar en wanneer u maar wilt! App Store Google Play Gedreven door gezondheid *Wet aanvullende bepalingen verwerkingpersoonsgegevens in de zorg. Zorgthema • CVRM Date en weet! Maak een afspraak met uw apotheker. Wat is CVRM? Veel Nederlanders hebben een verhoogd risico op een hart- of vaataandoening. CVRM staat voor Cardio Vasculair Risico Management: het voorkomen of verminderen van hart- en vaatziekten bij mensen met een verhoogd risico daarop. Hart- en vaatziekten ontstaan vaak door een vernauwing van de bloedvaten. Er stroomt dan niet genoeg bloed naar het hart of de hersenen, met allerlei problemen als gevolg. Roken, een hoog cholesterol, diabetes, stress en overgewicht zijn factoren die zorgen voor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Een gezonde leefstijl kan het verschil maken Door een gezonde leefstijl kan het risico op hart- en vaatzieken soms zo sterk dalen, dat medicijnen niet noodzakelijk zijn. Daalt uw risico toch onvoldoende? Dan kan het nodig zijn om één of meerdere medicijnen te gebruiken, zoals cholesterolverlagers of bloeddrukverlagers. Bijwerkingen van hart- en vaatmedicijnen Elk medicijn kan bijwerkingen veroorzaken. De kans op bijwerkingen is kleiner als u uw medicatie volgens voorschrift gebruikt. Start u met een nieuw medicijn? Daar moet uw lichaam soms aan wennen met bijwerkingen tot gevolg. Deze bijwerkingen verdwijnen meestal na een aantal weken. Ernstige bijwerkingen komen zelden voor. Toch kan een bijwerking vervelend zijn, zoals gewichtstoename bij gebruik van bepaalde bètablokkers of verminderde behoefte aan seks bij gebruik van statines. Date en weet! Het volgen van een gezonde leefstijl en medicatiegebruik is niet altijd even makkelijk. Uw Service Apotheek helpt u graag hierbij. Date met uw apotheker en leer meer over uw medicijnen en een gezonde leefstijl. Ook als u bijwerkingen ervaart of andere zorgen heeft, zoeken we samen naar een oplossing. Indien nodig overleggen we met uw arts. Vijf tips voor een gezonde leefstijl Stop met roken Eet gezond Beweeg voldoende Zorg voor een gezond gewicht Ontspan voldoende €10 KORTING ERVAAR HET COMFORT VAN WOLKY! Bezoek onze winkel met deze bon of gebruik code LEEF10 op wolkyshop.com en ontvang €10,- korting! (Geldig tot 01/12/20). –-–-–-–--––-–-––--–-–-––-–-––-–-––-– GRATIS VERZENDEN & RETOURNEREN –-–-–-–--––-–-––--–-–-––-–-––-–-––-– De apotheek heeft hart voor u ✃

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Denise Dijkstra en Marijke van Meeteren zijn apotheker bij Service Apotheek Koert in Utrecht. Deze apotheek is één van de Service Apotheken die zelftesten aanbiedt voor soa’s. Samen met huisarts in opleiding Alejandra van Os gaf Denise een presentatie in het regio-overleg met huisartsen om het onderwerp op de kaart te zetten. Waarom ik mij meteen heb aangemeld voor een proef waarbij we soa-testen in ons assortiment opnemen? Utrecht is net als andere grote steden een echte studentenstad en soa’s komen hier veel voor. Als er ergens behoefte is aan deze testen, is het hier wel. Het werkt heel eenvoudig. Klanten kunnen bij ons een soa-test kopen om zelf thuis uit te voeren. Ze sturen deze dan per post op naar het laboratorium. Het voordeel? Onze klanten hoeven niet langs de huisarts of te wachten tot een online bestelde test binnenkomt. Binnen drie dagen kunnen zij online de uitslag inzien, daarvoor krijgen ze een unieke inlogcode. Dat gaat snel en is geheel anoniem! Iemand die zich zorgen maakt, kan zich vooraf inlezen op Soapoli-online. Klanten kunnen hier bekijken welke 36 “Een soa-zelftest via Service Apotheek gaat snel en is geheel anoniem!“ test ze nodig hebben en aan de balie discreet om het testnummer vragen. Elke test heeft namelijk een unieke code. Noem je de code aan de balie? Dan weten wij genoeg. Bij twijfel of een test nodig is, kunnen klanten ook een gesprek aanvragen met een van de assistentes. In de spreekkamer nemen we dan de soa-testwijzer met hen door. Samen met Alejandra gaf ik een tijd geleden een presentatie aan huisartsen in de regio. De meeste huisartsen zijn blij dat de soa-test ook via de apotheek verkrijgbaar is. Het bespaart hen veel werk. Ook tijdens de piek van de coronacrisis, toen de GGD en de huisartsen beperkt bereikbaar waren, was het fijn dat mensen deze test thuis konden doen. Het belangrijkste is dat het testen op soa’s voor iedereen zo laagdrempelig mogelijk is. Door deze soa-testen aan te bieden hopen we hier als Service Apotheek verder aan bij te dragen. Op bezoek • In de apotheek Alejandra van Os is huisarts in opleiding en was afgelopen jaar werkzaam in een huisartsenpraktijk in Utrecht. Momenteel is zij werkzaam als huisarts in opleiding op de spoedeisende hulp. Zij zet zich net als apothekers Denise en Marijke in voor goede en toegankelijke soa-testen. Van links naar rechts: apothekers Denise Dijkstra, Marijke van Meeteren en huisarts in opleiding Alejandra van Os Alleen jongeren tot vijfentwintig jaar en personen die vallen in één van de risicogroepen – zoals mannen die seks hebben met mannen – kunnen zich tegenwoordig nog gratis laten testen bij de GGD. Daardoor zien we in de huisartsenpraktijk steeds meer mensen die zich op een seksueel overdraagbare aandoening (soa) willen laten testen. We organiseren daarom steeds vaker soa-spreekuren. Bij de huisarts kun je altijd terecht voor een soa-test. Maar soms willen mensen dit niet uit ongemak, vanwege de kosten of omdat iemand anoniem wil blijven. Dan is het heel fijn om online of via de apotheek een zelftest aan te schaffen en die vervolgens zelf naar het laboratorium te sturen. Ik vind het een goede zaak dat de testen nu ook via een aantal Service Apotheken verkrijgbaar zijn. Zo doen we er alles aan om het testen op soa’s zo gemakkelijk mogelijk te maken. Daarmee voorkomen we dat mensen onnodig met een soa blijven doorlopen, met het risico anderen te besmetten. “We doen er alles aan om het testen op soa’s zo makkelijk mogelijk te maken." De testen van Service Apotheek komen van Soapoli-online en zijn erg betrouwbaar. Ze maken namelijk gebruik van dezelfde laboratoria als waar wij huisartsen het testmateriaal naartoe sturen. Het allerbelangrijkste is dat iemand goed uitgelegd krijgt hoe je zo’n test moet uitvoeren. Op hun site zijn daarvoor duidelijke instructiefilmpjes te vinden en zo nodig kan de apotheker hier ook uitleg over geven. Om aandacht te vragen voor soa’s hebben Denise en ik een tijd geleden een presentatie gehouden voor alle huisartsen in de regio. De belangrijkste boodschap? Dat het heel belangrijk is om seksualiteit bespreekbaar te maken. Een open houding is belangrijk voor alle zorgverleners. Seks is toch nog altijd een taboe en veel mensen vinden het spannend om erover te praten. 37

Rubriek • Titel NIEUW PUUR VOOR JE KIND A.Vogel Junior - producten die puur voor je kind zijn. Met natuurlijke ingrediënten, vers uit eigen tuinen op de Veluwe. Keelsiroop 1 ✓ Verzachtend voor keel en luchtwegen1* ✓ Brengt de keel tot rust1* Echinaforce Weerstand + Vitamine C Voor extra weerstand2* ✓ Geeft dagelijks extra weerstand2* ✓ Helpt opgroeiende kinderen te beschermen tegen invloeden van buitenaf2* ✓ Stimuleert het immuunsysteem2* ✓ Versnelt herstel na ziekte2* Neusspray 3 Opluchting bij verstopte kinderneusjes ✓ Verweekt hinderlijke korstjes ✓ Verdunt ingedikt slijm ✓ Met hyaluronan ✓ Zacht en verzorgend Echinaforce bij onvoldoende Weerstand, Griep en Verkoudheid4 Het bevat Echinacea purpurea. Deze plant stimuleert de werking van het immuunsysteem. Dit verhoogt de weerstand tegen bacteriële en virale infecties. ✓ Helpt bij onvoldoende weerstand ✓ Helpt bij griep en verkoudheid ✓ Stimuleert het immuunsysteem 1Gezondheidsproduct o.b.v. Fijnspar 2Gezondheidsproduct o.b.v. Echinacea *Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating 3 4 Medisch hulpmiddel, lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing Traditioneel kruidengeneesmiddel op basis van Echinacea Purpurea. De toepassing is uitsluitend gebaseerd op traditioneel gebruik koag/kag nummer 11-0620-2505 Dat slikt u toch niet? • Mijn (medicatie)gesprek Kantje boord Hoe ik COVID-19 heb gekregen? Ik heb geen idee. Opeens kreeg ik koorts, minder eetlust en moest ik hoesten. Omdat ik twee jaar geleden al eens een longontsteking, kinkhoest en longembolieën heb gehad, kreeg ik eerst antibiotica voorgeschreven. Maar ik knapte niet op. Na een test bleek ik besmet te zijn met het coronavirus. Ik werd opgenomen op een COVID-afdeling. Vier dagen later werd ik in coma gebracht en ging ik aan de beademing. Daar weet ik niets meer van. Vervolgens werd ik overgebracht naar een ander ziekenhuis. Na elf dagen in coma kwam ik weer bij. Het duurde even voor ik weer helemaal wakker en aanspreekbaar was. Er was veel drukte om mij heen, ik had gekke dromen en er stonden veel apparaten naast mijn bed. Pas later drong het tot me door dat ik tijdens mijn coma aan al die apparaten heb gelegen. Lichamelijk heb ik echt een jasje uitgedaan. Ik ben tien kilo afgevallen. In de eerste week kon ik zelfs mijn telefoon niet vasthouden. Nu ben ik een maand thuis en kan ik weer kleine stukjes lopen en fietsen. Ik slaap, eet en drink goed en vandaag heb ik mijn eerste sudoku gemaakt. Het zal wel even duren voordat ik weer de oude ben. Ik doe het stap voor stap. Marcel Meeuwissen, 52 jaar Kreeg COVID-19 en lag vijftien dagen op de intensive care 39

Rubriek • Titel Zomerpuzzels van uw Service Apotheek Zomer 2020 NDVAT VAN EEN MES GOUDSTAAF VEREERDER BEROEP PUUR DIERTE NGSTEM 8 INPERKING VAN 7 ONTVANGSTBEWIJS INSECT TIJDMAAT VOORWERP GAAI EAAN REEDS HOES STRAALVLIEGTUIG STAP HANDELINGSBEVOEGDHEID 6 ZOT AAN EEN VORSTELIJK HOF 2 De zomer in je bol 4 tips voor alle thuisblijvers 3 PUZZELS 1 Print mij uit! K G G N F IJ S Z A K S H M O R F I N E E M N E E E G A R D L M U C I N O T M E E I I Puzzel en win! 30x kans op prijzen I U L A X E E R P I L L E N E H D K N T E L B A T P A A L S B E E S T I K F N H S D L I P P E P A M I T L O C A O E R C A P S U L E N E D E A A P A P R V E L I X E R R D R E E N R B A M R M E F K A L K D A C M D O U P K S E E A R M D O O R G E E F L U I K U I N V T P A P E L E O R D I A R R E E U T S I L K C E H C O O N G E M A K J H D I E H D N O Z E G E V S T I R O N achtertuin Klik hier! 1 3 5 2 3 8 1 7 9 1 9 2 7 4 2 7 6 3 8 2 5 1 3 8

Win! Maak 3x kans op comfortabele schoenen van Wolkyshop! GROOT (VOORV.) VLEESGERECHT 4 KLEINTJE JAPANS BORDSPEL ONDEUGEND VLIEGENDE SCHOTEL SNELHEID HANDVAT VAN EEN MES NIETBEZOLDIGDE FUNCTIE 5 GEDIERTE OVEREEN - KOMSTIG MET ZANGSTEM KILTE KLIEDERBOEL FAMILIELID SPROOKJESFIGUUR 3 MINERAALWATER VOORZETSEL ZEDENMEESTER NIETS UITGEZONDERD SCHOON9 STEKEND INSECT SPORTARTIKEL ALLEENSPEL KIEKJE NOOT ZIEKTEVERSCHIJNSEL ONTKENNING BEROEMDE VAMPIER 1 NUTTIGEN LIDWOORD ROODBRUIN AFWIJZING RUND 2 © Denksport Puzzelbladen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 De meeropbrengst is bestemd voor Alzheimer Nederland. MAAKGEREI QUASI-KUNSTKENNER RUND STRAALVLIEGTUIG STAP TWIJG MEERIJDEN KIJKBUIS BALT PAPEGAAI EUROPEAAN REEDS HOES 6 ZOT AAN EEN VORSTELIJK HOF 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). FUNCTIE 7 ONTVANGSTBEWIJS INSECT TIJDMAAT VOORWERP FRIET 8 INPERKING VAN HANDELINGSBEVOEGDHEID GOUDSTAAF VEREERDER BEROEP PUUR Los het Zweedse raadsel op De letters in de genummerde vakjes vormen de oplossing. Die oplossing kunt u vanaf woensdag 1 juli 2020 t/m maandag 31 augustus 2020 doorbellen via: Voeten houden van Wolky Maak kans op comfortabele schoenen van Wolkyshop Bij Wolkyshop vindt u modieuze, comfortabele en kwalitatief hoogwaardige schoenen die mooi zijn om te zien én heerlijk zijn om te dragen. Dankzij de uitneembare, anatomisch gevormde zolen, de kwaliteitsmaterialen en de comfortabele leest zijn Wolky’s zonder meer gemaakt om te lopen! De winnaars mogen zelf één paar schoenen uitzoeken. Naast veterschoenen heeft Wolky ook slippers, sandalen, stoere boots en laarzen. Kijk voor meer informatie en alle modellen op www.wolkyshop.com. t.w.v. max. €239,95

Win! Service Apotheek geeft 27x een verrassingspakket weg! • BALSEM • BANDAGE • CAPSULE • CHECKLIST • CREME • DEET • DIARREE • DOORGEEFLUIK • DRAGEE • ELIXER • GEZONDHEID • HUISAPOTHEEK • HUISMERK • IJSZAK • INFORMATIE • JEUK De overgebleven letters vormen de oplossing. K G G N F IJ S Z A K S H M O R F I N E E M N E E E G A R D L M U C I N O T M E E I I I U L A X E E R P I L L E N E H D K N T E L B A T P A A L S B E E S T I K F N H S D L I P P E P A M I T L O C A O E R C A P S U L E N E D E A A P A P R V E L I X E R R D R E E N R B A M R M E F K A L K D A C M D O U P K S E E A R M D O O R G E E F L U I K U I N V T P A P E L E O R D I A R R E E U T S I L K C E H C O O N G E M A K J H D I E H D N O Z E G E V S T I R O N © Denksport Puzzelbladen Verrassingspakket van Service Apotheek Wilt u kans maken op één van de 27 verrassingspakketten van Service Apotheek? Mail de oplossing van de puzzel naar leef@serviceapotheek.nl onder vermelding van ‘Zomerpuzzel’. Mailen kan tot en met 31 augustus 2020. De winnaars krijgen in september bericht. 4 • KALK • KAMFER • LANOLINE • LAXEERPILLEN • MEDICAMENT • MORFINE • NORIT • ONGEMAK • OOGDRUPPELS • PEPPIL • PREVENTIEF • REMEDIE • SLAAPTABLET • TONICUM • VERPAKKING • VOORLICHTING 9 1 3 5 Sudoku Vul het diagram zo in, dat in elke rij, in elke kolom en in elk blok van 3 x 3 vakjes de cijfers 1 t/m 9 slechts één keer voorkomen. 2 3 8 1 7 9 1 9 2 7 4 2 7 6 3 8 2 5 1 3 8 © Denksport Puzzelbladen 4 tips voor uw thuisvakantie 1 Thuiscamping Zet een tent op in de tuin of slaap in een hangmat onder de sterrenhemel. Haal de campingstoeltjes naar buiten en zet een opblaaszwembad op. Hét ultieme thuisvakantiegevoel. Uit en toch thuis 3 Organiseer een toernooi Game on! Wie houdt er niet van een spelletjesdag? Een ouderwets potje flessenvoetbal, trefbal met waterballonnen of een buikschuifbaan maken. Wie wordt de winnaar van de dag? Eet een week lang in het thema van verschillende vakantielanden. Zorg voor attributen en aankleding en haal uw favoriete vakantieland naar de achtertuin of balkon!! Shaken maar! Cocktailparty! Leer verschillende cocktails maken, versier deze met vers fruit en leg het resultaat vast met een leuke foto. Wilt u geen alcohol drinken? Er zijn ook veel recepten van bijzondere alcoholvrije cocktails te 4 vinden. Bekijk hier een aantal lekkere voorbeelden: www.cocktailicious.nl. 5 2 6

Op vakantie of lekker thuis? Met deze checklist van uw Service Apotheek bent u deze zomer goed voorbereid! Tip! Denk aan uw reis- en huisapotheek: Zonnebrandcrème factor 30 of hoger Pleisters / verbandset ORS tegen uitdroging Insectenwerendmiddel met DEET Middel voor jeuk door insectenbeten Paracetamol tegen koorts of bij pijn Loperamide bij diarree Tekenpincet of tekenkaart Koortsthermometer Hygiëne handgel Neusspray met xylometazoline Antischimmelcrème Mondkapjes Ontsmettende zalf Levomentholgel tegen processierups-uitslag Voor op reis: Medicijnpaspoort aan te vragen bij uw Service Apotheek Of ciële medicijnverklaring Kijk op hetcak.nl of dit voor uw medicijnen noodzakelijk is of vraag het uw apotheker Download de Service Apotheekapp Puzzels geprint? Knip ook dit lijstje uit om af te vinken! Gedreven door gezondheid Vragen of meer informatie? Neem gerust contact op met uw Service Apotheek. Of kijk op www.serviceapotheek.nl. Ga voor deze producten naar uw Service Apotheek. Bestelt u ze in onze webshop? Dan heeft u ze de volgende dag in huis!

Bijlage bij Leef!-magazine nr. 104 | Lente 2020 | Luchtwegen Feiten en fabels Experts aan het woord Medicijnvoorziening in coronatijd Bijlage over ccorona en medicijnen In een Leef!-magazine met als thema luchtwegen kan het onderwerp corona nu niet ontbreken. Vandaar deze toevoeging aan Leef! om u te informeren over de raakvlakken met medicijnen en de apotheek. Raadpleeg ons online als het niet nodig is de apotheek te bezoeken. Direct Leef! 104 lezen? KLIK HIER >

Feiten & fabels • Corona en medicijnen Feiten Fabels & De afgelopen weken is er veel gezegd en geschreven over het coronavirus. Wat is waar over corona en medicijnen? FABEL • Ibuprofen mag niet bij een corona-infectie Het is niet bewezen dat ontstekingsremmende pijnstillers, zoals ibuprofen, een corona­infectie verergeren. Slikt u deze pijnstillers vanwege een andere aandoening, zoals reumatoïde artritis, en heeft u misschien corona? Stop hier dan niet mee zonder overleg met uw apotheker. FEIT • Rokers lopen meer risico op complicaties bij besmetting met het coronavirus Rookt u? Dan bent u kwetsbaarder voor het coronavirus. U raakt sneller besmet en hebt een grotere kans op complicaties. Misschien trekt dit feit u over de streep en gaat u proberen te stoppen met deze gewoonte?! FABEL • Inhalatiecorticosteroïden (luchtwegbeschermers) helpen tegen het coronavirus Inhalatiecorticosteroïden werken ontstekingsremmend in de luchtwegen en verminderen overgevoeligheidsverschijnselen. Ze helpen niet tegen corona. Gebruikt u inhalatiecorticosteroïden voor uw chronische longaandoening? Ga door met het gebruik hiervan tijdens een corona­infectie. Dit is het beste voor uw longen. Er is slechts weinig tot geen bewijs voor de bewering dat u door gebruik van vitamine C verkoudheid of griep voorkomt. Dat u met vitamine C een besmetting met het coronavirus kunt voorkomen is ook niet bewezen. Daarbij is niet bewezen dat u door vitamine C in te nemen van een virusinfectie geneest. FEIT • Paracetamol is eerste keus bij koorts en pijn Heeft u griepachtige verschijnselen en voelt u zich ziek of heeft u (keel)pijn? Dan kunt u een pijnstiller nemen om u wat comfortabeler te voelen. Paracetamol is het veiligst en daarom eerste keus. FABEL • Vitamine C is effectief tegen virussen Experts aan het woord • Corona en medicijnen Experts aan het woord Prof. dr. Kees Kramers internist en hoogleraar medicatieveiligheid en dr. Ka Chun Cheung apotheker en manager van het Geneesmiddel Informatie Centrum beantwoorden uw vragen. Kees Kramers Radboudumc Ka Chun Cheung KNMP Wat is het verschil tussen een vaccin en een medicijn? Een vaccin beschermt tegen een infectieziekte en krijgen we om te voorkomen dat we ziek worden, een medicijn wordt pas gegeven wanneer iemand al ziek is. Hoe werkt een vaccin? Het werkzame deel van een vaccin bestaat uit delen van bacteriën of virussen, gif van een bacterie of levend verzwakt virus. Na injectie hiermee komt er een afweerreactie in het lichaam op gang waarbij het lichaam antistoffen produceert. Als het lichaam in de toekomst in aanraking komt met de echte ziektekiemen, weet het afweersysteem van het lichaam welke antistoffen nodig zijn om de ziektekiemen te bestrijden. Werken antibiotica tegen corona? Een antibioticum wordt toegepast als een patiënt onvoldoende weerstand heeft om een infectie zelf te bestrijden. Antibiotica werken alleen bij infecties met bacteriën, niet bij infecties met virussen. Corona wordt veroorzaakt door een virus. Antibiotica zijn daar dus niet werkzaam tegen. Bij ernstig zieke mensen worden wel in het ziekenhuis behandelmethodes met medicijnen geprobeerd. Ik heb gehoord dat medicijngebruikers met corona eerder overlijden. Moet ik stoppen met mijn medicijnen? Nee, stoppen met uw medicijnen kan het risico op overlijden vergroten. Specialisten uit de hele wereld roepen patiënten nadrukkelijk op om hun medicijnen in te blijven nemen. Zelfstandig stoppen is gevaarlijk voor de gezondheid. Bent u ongerust of heeft u vragen? Neem dan liefst per mail contact op met uw apotheker. Deze heeft indien nodig contact met uw specialist of huisarts. Samen zorgen we voor uw gezondheid. Ik ben longpatiënt. Loop ik meer risico om corona te krijgen? Nee, u loopt hetzelfde risico op besmetting als andere mensen. Wel bent u als longpatiënt kwetsbaarder. U kunt meer klachten en problemen krijgen. Uit onderzoek blijkt dat ook mensen met hart­ en vaatziekten, diabetes of ouderen meer problemen kunnen krijgen bij een besmetting.

Service Apotheek • Corona en medicijnen Wat mag u verwachten van uw eigen Service Apotheek? ✔ ✔ ✔ Goede medicijnvoorziening Wij staan voor u klaar voor de levering van uw medicijnen en de bijbehorende zorg. Kijk op de website van uw Service Apotheek. Hier staan onze (aangepaste) afhaal­ en bezorgmogelijkheden. Persoonlijke oplossing Bij vragen over uw medicijnen en het gebruik hiervan krijgt u van ons altijd een advies passend bij uw situatie. Samenwerken We werken nauw samen met uw huisarts, de wijkverpleging en andere betrokken zorgprofessionals. ✔ Hulp op afstand In deze tijd maken we optimaal gebruik van moderne technieken, zoals het aanvragen van uw medicijnen met de Service Apotheek­app en het geven van inhalatie­instructies via ons online begeleidingsprogramma SARA. ✔ Informatievoorziening Wij bieden betrouwbare informatie over gezondheid en medicijnen. Lees het laatste nieuws op de website van uw eigen apotheek, volg ons op social media en lees ons Leef!magazine. Wat kunt u zelf doen? Kom niet ziek naar de apotheek Vraag online en indien nodig telefonisch om advies. Ook herhalingen vraagt u online aan. In Leef!­magazine 104 roepen we u in bepaalde situaties op om naar de apotheek te komen. Dit is in deze coronatijd niet verstandig. Bent u kwetsbaar? Stuur dan bij voorkeur een familielid, vriend of buur. Leg geen grote medicijnvoorraad aan Zo zorgen wij er samen voor dat voor zoveel mogelijk mensen hun medicijnen beschikbaar blijven. Maak gebruik van uw online dossier Heeft u deze nog niet? Maak deze eenvoudig aan via onze website. Op deze manier kunnen we u beter op afstand van dienst zijn. Uw dossier In 3 stappen: 1 Ga naar onze website 2 Kies voor inloggen in mijn dossier 3 Registreer met DigID Download de Service Apotheek-app Met uw dossier en de app heeft u de informatie over uw medicijnen altijd bij de hand. Uw Service Apotheek staat ook in moeilijke tijden voor u klaar. Samen kijken we naar een oplossing die bij u past. Beeld: Shutterstock Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 104 | Lente 2020 | Luchtwegen Longziekten Uitgelicht Feiten & Fabels Over roken Interview Hein Vergeere “ Hoe fi tter je bent, hoe beter de conditie van je longen is.” Volg Service Apotheek op Facebook

- Advertorial - “ Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker” Anne-Marie Nijpels | apotheker Service Apotheek Nijpels Apotheker Anne-Marie Nijpels moedigt het bespreken van urineverlies in de apotheek aan. “Met alle kennis, producten en een discrete spreekkamer in huis zijn we er op ingericht om onze klanten goed te adviseren. Urineverlies is een veelvoorkomend probleem, maar met de juiste producten hoeft dit geen belemmering te zijn voor het dagelijks leven. “Schaamte speelt vaak een rol. Onterecht, want veel mensen hebben last van incontinentie. Soms heeft het te maken met de medicijnen die iemand slikt, een operatie, een bevalling, of het komt door ouderdom. Wat de oorzaak ook is, vervelend is het wel. We zien veel mensen die het proberen te verhelpen met maandverband, maar dat product is er niet voor bedoeld en werkt dus ook niet naar behoren. Mensen blijven dan thuis zitten, terwijl dat niet hoeft! Ons advies? Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker. Het is fijn om dit met iemand te bespreken die u kent én die op de hoogte is van uw (medische) achtergrond. Wij adviseren u graag over het juiste product, in onze spreekkamer of telefonisch. Hoe actief en mobiel bent u? Hoe vaak verliest u urine en hoeveel is dit? Allemaal zaken die meespelen bij de keuze van het juiste product. Daarom werken we graag met Attends, ze bieden goede kwaliteit en voor iedere situatie een oplossing. Van inleggers tot broekjes. Vaak krijgt u de producten vergoed van uw zorgverzekeraar. Ook dat zoeken we voor u uit. En we bezorgen ze gewoon bij u thuis als u dat wenst.” Attends: wegnemen van zorgen Ongewenste geurtjes, lekkage, een aangetaste huid en een verband dat zichtbaar is. Dat zijn vaak de zorgen die iemand heeft bij het gebruik van continentiematerialen. Productmanager Joris Logtens licht toe hoe deze uitgangspunten vorm krijgen in het Attends­assortiment. “Onze producten bevatten absorberende korrels die zijn bewerkt met groene thee om geurtjes op een natuurlijke wijze te neutraliseren. En we gebruiken twee typen materialen die zorgen voor het opnemen en vasthouden van vocht. Wat ik graag benoem? De curly fibers! Dit zijn unieke spiraalvormige vezels die zorgen voor een VAN HEEK MEDICAL Onderdeel van Mosadex Groep lage pH­waarde. Hierdoor tast de urine uw huid minder snel aan. Voor comfort maken we de producten zo dun mogelijk. En maakt u zich geen zorgen om de zichtbaarheid. De vorm van onze producten is aflopend zodat contouren niet zichtbaar zijn in een strakke broek!’’ Joris Logtens | Productmanager continentiezorg Van Heek Medical | Attends Macroweg 10 | 5804 CL Venray T +31 88 220 88 22 | F +31 88 220 88 88 | E info@vanheek.com | www.vanheek.com Voorwoord • Karen Oude Luttikhuis Hulp bij luchtwegklachten. Wat een opluchting! Aandoeningen van de luchtwegen zijn ontzettend vervelend. Ze kunnen zorgen voor kortademigheid en benauwdheid, bijvoorbeeld bij mensen met astma en/of COPD. Met de juiste medicijnen, het juiste inhalatieapparaat én de juiste ondersteuning zijn klachten te verhelpen of te verlichten. Een hele opgave Elke dag komt er in de apotheek wel iemand voor het eerst een inhalatiemedicijn ophalen. Het juiste gebruik ervan is een hele opgave! Hoe we iemand daarbij ondersteunen? We nemen diegene even apart in de spreekkamer om alles goed door te spreken en voor te doen. Want hoe gebruik je de inhalator op de juiste manier? En hoe maak je zo’n hulpmiddel eigenlijk schoon? Is het voorgeschreven middel het meest geschikt? Ook dat bekijken wij. En wil diegene alle informatie thuis toch nog even nalezen of opzoeken? Daarvoor is er de Service Apotheek­app. Ook bieden wij online begeleiding genaamd SARA, speciaal voor mensen met astma en/of COPD. De patiënt krijgt dan toegang tot informatie en via de online assistent krijgt hij of zij (persoonlijk) advies. “Heeft u vragen over uw luchtwegaandoening of inhalatiemedicijn? Loop gerust binnen bij uw Service Apotheek” Karen Oude Luttikhuis, apotheker bij Goorse Service Apotheek Hooikoortsklachten Het is lente en alles komt in bloei. Een mooie periode, maar voor sommige mensen ook wel vervelend, vanwege hooikoortsklachten. Ook hiervoor kunt u bij ons terecht. Zelf heb ik bijna mijn hele leven last van hooikoorts gehad; ik weet dus goed hoe vervelend de klachten kunnen zijn. De laatste jaren ben ik gelukkig klachtenvrij. Het voorjaar is voor mij nu een periode om lekker naar buiten te gaan. Welke plannen heeft u voor het voorjaar? Andere woorden voor inhalator: Puffer, verstuiver, inhalatieapparaat, device en inhaler. 3

Bent u ouder dan 60 jaar of heeft u een verminderde afweer? Dan is er een aanbeveling voor pneumokokkenvaccinatie.1,2 Pneumokok: een bacterie die onder andere bij 60-plussers en mensen met een verminderde afweer kan leiden tot longontsteking, bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking.1 Weten of pneumokokkenvaccinatie voor u wordt aanbevolen? Check het op prikwijzer.nl MSD B.V. | Postbus 581 | 2003 PC Haarlem | www.msd.nl | 023-5153153 | info@msd.nl 4 1. Gezondheidsraad. Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Den Haag: Gezondheidsraad, 2018; publicatienr. 2018/05. 2. LCI. Pneumokokkenvaccinatie voor ouderen. 2019. NL-PNX-00031 Okt. 2019 Inhoud • Leef! 104 Inhoud 3 Voorwoord Door Karen Oude Luttikhuis 6 Interview Met Hein Vergeer 9 Thema Hoe werken de longen? 10 Interview Met Hans in 't Veen 14 Feiten & fabels Over roken 22 Thema Longziekten 24 Op bezoek In gesprek met Jawad Karimi en Esmiralda Talea 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Als u het ons vraagt Ons antwoord op de door u gestelde vragen 32 Leestips Doe mee! 34 Bloemetje Apotheek in het zonnetje 35 Dat slikt u toch niet? Mijn medicatiegesprek 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine 28 10 32 24 Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 6 9

“Hoe fi tter je bent, hoe beter de conditie van je longen is." Interview • Hein Vergeer Beweeg en blijf fi t! Oud-schaatser Hein Vergeer behoort tot de beste Nederlandse schaatsers aller tijden. Bij het allround schaatsen werd hij vijfmaal Nederlands Kampioen, tweemaal Europees Kampioen en tweemaal Wereldkampioen. Vanwege een blessure ging het bergafwaarts en in 1988 moest hij noodgedwongen zijn schaatsloopbaan beëindigen. Inmiddels heeft hij een carrière in de sportsales en marketing. Zijn belangrijkste drijfveer? Mensen begeleiden om fi t en gezond te worden én te blijven. "Hoe ik terugkijk op mijn schaatscarrière? Met ongelofelijk veel plezier! Het was een ontzettend leerzame tijd. Als topsporter krijg je niet alleen te maken met overwinningen, maar ook met tegenslagen. Dat heeft mij wel geleerd om te relativeren. Optimaal presteren Wat mij een goede schaatser maakte? Ik had een goede techniek én op de momenten dat ik optimaal moest presteren was ik op mijn best! De zuurstofopname door de longen speelt bij topsport een grote rol. Ik heb een kleine longinhoud, maar met die longen kan ik ontzettend veel zuurstof opnemen. En hoe meer zuurstof in je bloed, hoe meer zuurstof er in je spieren terechtkomt. Zuurstof is de brandstof voor meer spierkracht en uithoudingsvermogen. Je spieren hebben zuurstof nodig om energie aan te maken. Het helpt je om optimaal te presteren. Blijf in beweging De opname van zuurstof door de longen is voor iedereen belangrijk. Hoe fitter je bent, hoe beter je longen werken. Zorg er dan ook voor dat je in beweging blijft. Tegenwoordig bewegen veel mensen te weinig. Ze stappen ’s ochtends in de auto, doen zittend werk en gaan ’s avonds thuis ook weer zitten. Dan gaat de conditie snel achteruit. Ik adviseer mensen juist om meer te gaan bewegen: ga lekker wandelen of neem de fiets. Zo blijf je lekker fit. Een uurtje sporten Bij topsport gaat het erom dat je zo goed mogelijk wordt. Na mijn sportcarrière richtte ik me volop op mijn werk en minder op mijn eigen lijf. Rond mijn veertigste ben ik weer bewust gaan sporten, maar dan met als doel om fit te blijven en zo gezond mogelijk oud te worden. Ik sport nu drie keer in de week en ik loop hard. Sporten hoeft ook niet langer dan een uur per keer, dat is voor mij genoeg. Ook let ik goed op wat ik eet. En eet ik even niet zo gezond? Dan let ik de dagen daarna extra op. De Afvallers XXL Het positieve effect van een gezonde leefstijl is bewezen. Dat zie ik ook terug in de praktijk. Als coach was ik bijvoorbeeld betrokken bij het televisieprogramma ‘De Afvallers XXL’. Daar begeleidde ik gezinnen met zwaar overgewicht 7

Interview • Hein Vergeer en diabetes type 2 (suikerziekte), die iedere dag insuline moesten gebruiken. Na zes maanden intensieve begeleiding gebruikte niemand meer insuline. Dat is toch fantastisch?! Ik vond het geweldig om mensen hierbij te begeleiden. Tijdens het programma werd ik mij ervan bewust dat het niet voor iedereen vanzelfsprekend is om gezond te leven. Zo had ik een gezin met twee kinderen onder mijn hoede, waar het heel normaal was om als ze ’s avonds zin in ijs hadden, even naar het benzinestation te rijden en een liter ijs per persoon te kopen. En dat aten ze diezelfde avond nog op! De enige groente in huis was een blikje doperwten. Dan is goede begeleiding over gezonde voeding cruciaal. Aandacht op scholen Het is belangrijk dat scholen voldoende aandacht schenken aan gezonde voeding en beweging, want als ouders het niet goed weten, dan kunnen ze dat ook niet aan hun kinderen doorgeven. Er is in Nederland gelukkig steeds meer aandacht voor gezonde voeding, maar er moet nog veel gebeuren. We kunnen een voorbeeld nemen aan landen zoals Frankrijk, waar alle kinderen in de middag op school een gezonde warme maaltijd krijgen. “Fit blijven en zo gezond mogelijk oud worden.” Gezonde keuzes maken Het is best lastig om in de supermarkt te beoordelen wat gezond is en wat niet. Je wordt ook snel misleid. Vaak staat er op een product zoiets als: ‘Nu met 30% minder suiker!’ Vraag je dan eens af hoeveel suiker er daarvoor inzat, want het kan best dat dat product nog steeds boordevol suiker zit. Volgend jaar wordt in de Nederlandse supermarkten de Nutri­Score ingevoerd. Dit is een voedselkeuzelogo dat mensen gaat helpen bij het kiezen van gezonde voeding. Op veel verschillende manieren probeer ik mensen te ondersteunen om fit en gezond te blijven. Zo ben ik ambassadeur van Just2BFit, een bedrijf dat natuurlijke voedingssupplementen maakt die mensen bij hun gezondheid kunnen ondersteunen. Ook motiveer ik leerlingen uit het voortgezet onderwijs en hun ouders om gezond te leven. En ik probeer natuurlijk het goede voorbeeld te geven. Ik eet zo min mogelijk suiker en zout, want dat zit ongemerkt al in heel veel producten. Elke dag eet ik verse groente en fruit, en ik sport dus een paar keer per week om fit te blijven. Af en toe waag ik me zelfs nog weleens op het ijs en denk ik terug aan vroegere tijden!" We geven 5 x 2 tickets weg (t.w.v. € 79.95 per stuk) voor de Vitaliteitscheck* door Hein Vergeer In samenwerking met Just2BFit Kans maken op de vitaliteitscheck met Hein Vergeer? Mail dan voor maandag 1 juni naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp Vitaliteitscheck of schrijf naar Leef! postbus 151, 5201 AD ’s­Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Vitaliteitscheck’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. Wat houdt de vitaliteitscheck in? U krijgt een persoonlijke meting die inzicht geeft in uw weerstand (anti­oxidanten) belangrijke voedingsstoffen en de gezondheid van uw lichaam. Na de meting krijgt u een vitaliteitsrapport met de resultaten en een persoonlijk advies. Er wordt een gezonde lunch geserveerd en bij vertrek ontvangt u een vitaliteitspakket. * Let op! De vitaliteitscheck vindt plaats op zaterdag 4 juli 2020 in Alphen a/d Rijn. 8 win actie Thema • De longen Hoe werken de longen? Elke cel in ons lichaam heeft zuurstof nodig om te kunnen functioneren. We ademen zuurstof in met onze longen. Zonder longen kunnen we niet leven. Luchtpijp De lucht die we inademen, komt via onze mond of neus in de luchtpijp. Bronchiën Bronchiolen Binnen in de longen vertakken de bronchiën steeds verder. De vertakkingen zijn de bronchiolen die zich ook weer vertakken in steeds dunnere bronchiolen. Longblaasjes Aan de uiteinden van de kleinste bronchiolen zitten de longblaasjes. De longblaasjes geven de ingeademde zuurstof af aan het bloed. De luchtpijp splitst zich in twee takken, die we bronchiën noemen. Transport door bloed Het bloed brengt zuurstof naar alle plaatsen in het lichaam en haalt de afvalstof koolstofdioxide uit het lichaam op. Wist u dit? • We ademen ongeveer 20.000 keer per dag in en uit. • Na ongeveer 7 seconden is de zuurstof uit de lucht al bij alle uithoeken van uw lichaam. • Een topsporter kan wel 6 liter lucht verwerken per keer, iemand met slechte conditie slechts 2,5 liter. 9

Interview • Hans in 't Veen Benauwdheid voorkomen Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten. Ze leiden tot kortademigheid en benauwdheid. Longarts Hans in ’t Veen van het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam vertelt over het belang van een goede behandeling. Medicijnen "Bij astma en COPD kunnen klachten sluimerend aanwezig zijn. Er kan ook een longaanval optreden. Dan verergeren de klachten zoals hoesten of benauwdheid plotseling. Een longarts of huisarts kan de juiste behandeling bepalen om longaanvallen of erger zoveel mogelijk te voorkomen. Astma en COPD worden over het algemeen met inhalatiemedicatie behandeld. Er zijn twee soorten medicijnen: medicijnen om de luchtwegen open te zetten (luchtwegverwijders) en ontstekingsremmende medicijnen (corticosteroïden). Bij astma is de ontstekingsremmer heel belangrijk en vaak wordt ook de luchtwegverwijder ingezet. Bij COPD worden luchtwegverwijders gebruikt, soms aangevuld met ontstekingsremmende corticosteroïden. Therapietrouw Heeft u astma en/of COPD en gebruikt u medicijnen? Dan is therapietrouw erg belangrijk! Door uw luchtwegverwijder of ontstekingsremmer goed en exact volgens de instructie te gebruiken, kunt u een longaanval voorkomen. Dat is belangrijk, want een 10 longaanval is niet alleen vervelend om mee te maken, maar levert ook soms blijvende schade op. Bovendien geven de tabletten met corticosteroïden, die nodig zijn om een longaanval te bestrijden, bijwerkingen. Therapietrouw blijkt in de praktijk lastig te zijn. Sommige mensen willen geen medicijnen gebruiken, of vergeten het gewoon. Veel mensen gebruiken de inhalator verkeerd of stoppen zodra de klachten verminderen. En er is een groep die wel wil, maar gewoonweg niet goed kán omgaan met de inhalator. Er is bijvoorbeeld een goede mond­/ handcoördinatie nodig en een krachtige adem. Een duidelijke uitleg van de behandelaar (arts, praktijkondersteuner of verpleegkundige) en apotheker en oefenen in het gebruik is ook heel belangrijk. "Goed inhaleren met de inhalator die bij u past, is de sleutel naar minder aanvallen." “Astma en COPD worden niet altijd herkend. Mensen zijn gewend aan de kortademigheid en komen slechts bij verergering bij de huisarts. Die schrijft een antibioticakuur en/of corticosteroïden voor. Wanneer de klachten steeds terugkomen, is dat vaak een signaal dat er meer aan de hand is." 11

Interview • Hans in 't Veen Ken uw longaandoening Heeft u een longaandoening? Dan is het belangrijk dat u zich verdiept in de ziekte. Zodat u begrijpt wat u nu eigenlijk heeft en erachter komt wat u zelf kunt doen om de klachten te verminderen. Dat kunnen ademhalingsoefeningen zijn, maar ook bijvoorbeeld een dieet volgen of meer bewegen: beweging leidt aantoonbaar tot een langere levensverwachting. U kunt hiervoor terecht bij andere zorgaanbieders zoals de fysiotherapeut of de diëtist. Ook zijn er diverse apps op de telefoon die u kunnen ondersteunen. Uitleg in de apotheek De arts kiest de werkzame stof (het medicijn) en bepaalt samen met de patiënt welk apparaat het meest geschikt is. In de apotheek ontvangt de patiënt het gekozen medicijn en de inhalator. De apotheker laat zien hoe de inhalator werkt en probeert samen met de patiënt het apparaat uit. Maak het bespreekbaar Het allerbelangrijkste? Dat is dat patiënten een inhalator krijgen voorgeschreven waarmee zij kunnen 12 omgaan. Mocht het voorgeschreven type apparaat niet goed bij de patiënt passen of de klachten niet verhelpen, dan zijn er vaak andere mogelijkheden. Het is belangrijk om dit met uw apotheker te bespreken. Ik ben heel blij als een apotheker contact met me opneemt om te overleggen over een ander type inhalator voor een patiënt! Dat betekent dat we samen zorgen voor de beste oplossing en alert blijven. Vertel dus open en eerlijk als u ondanks de behandeling nog klachten heeft. Wat kunt u zelf doen De bereidheid om te veranderen is ook belangrijk. Kijk bijvoorbeeld eens naar de factoren die u benauwd maken en wat u hieraan kunt veranderen. Wist u dat zo’n vijftien procent van de aanvallen werkgerelateerd is? Denk aan de bakker die allergisch is voor stofjes of een slager die steeds de koeling in moet. Roken is natuurlijk ook een bepalende factor. Ik raad patiënten aan om goed kijken naar de factoren die hen benauwd maken en te bekijken hoe ze daar verandering in kunnen aanbrengen. Dat moeten ze natuurlijk ook zelf echt willen. Ik begin bij een nieuwe patiënt die rookt niet direct over stoppen met roken. Maar uiteindelijk is dat wel iets dat gaat helpen om minder vaak benauwd te zijn en longaanvallen te voorkomen.” Actie • Ogreen Stijlvolle luchtzuiverende planten! Leef! geeft in samenwerking met Ogreen 15 x een 'Ogreen Champ' met plantenvoeding weg, t.w.v. € 18,-. Wist u dat planten een positieve invloed hebben op productiviteit en creativiteit? Ook verbeteren ze de concentratie, zorgen ze voor minder stress en zuiveren ze de lucht. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar deze feiten zijn bewezen in meer dan honderd wetenschappelijke studies. 'Ogreen Clean Machines' zijn luchtzuiverende planten die vluchtige stoffen uit de lucht verwijderen (minimaal 10 m2 per plant). Met Ogreen haalt u onmiddellijk de kracht van de natuur in huis. De planten bestelt u gemakkelijk online, waarna ze vers van de kweker naar u toe worden gestuurd. Daarnaast zijn Ogreen­planten ook nog eens makkelijk te verzorgen! Korting voor Leef!-lezers: Als lezer van Leef!­magazine krijgt u nu 15% korting bij een bestelling op de website www.ogreen.eu. Voer de vouchercode ‘VITALLIFE’ in bij het afronden van uw bestelling. Deze actie is geldig tot woensdag 1 juli 2020. Kans maken op een 'Ogreen Clean Machine Leef!-magazine geeft in samenwerking met Ogreen Champ' met plantenvoeding weg, t.w.v. van € 18,-. een -. Schrijf vóór woensdag 1 juli 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@servic adresgegens. bus 151, 5201 @servic onder vermelding van ‘Ogreen’. Vermeld ook uw adr De winnaars ontvangen na woensdag 1 juli 2020 persoonlijk bericht. persoonlijk bericht. 13 win actie

Feiten & fabels • Roken Feiten Fabels & U weet vast wel dat roken niet goed is voor uw gezondheid. Dat is al lang bekend. Maar weet u ook welke van onderstaande uitspraken waar is en welke niet? Oftewel: kunt u de feiten over roken van de fabels onderscheiden? FEIT • Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland FABEL • Af en toe een sigaret roken is niet erg FABEL • Ook af en toe een sigaret opsteken is slecht voor de gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat mensen die zo nu en dan roken, nog altijd gemiddeld vijf jaar korter leven dan niet­rokers. Bovendien zorgt een verslavende stof in de sigaretten (nicotine) ervoor dat de behoefte om te roken blijft. 14 Als je al oud bent heeft stoppen met roken geen zin meer. Je bent nooit te oud om te stoppen met roken! Stoppen met roken heeft veel voordelen. Als ouderen stoppen met roken verkleint bij hen de kans op hart­ en vaatziekten. Denk ook aan de voordelen van minder benauwdheid en meer geld te besteden. Dat verschil is direct te merken! Hoewel het aantal rokers vergeleken met de jaren zestig flink is afgenomen, is roken nog steeds de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Elk jaar sterven zo’n 20.000 Nederlanders aan de gevolgen ervan. Bovendien leven rokers gemiddeld 10 jaar korter dan niet­rokers. Feiten & fabels • Roken Stoppen met roken is niet makkelijk FEIT • FABEL • De e-sigaret is een goed alternatief om te stoppen met roken Wij adviseren de e­sigaret niet te gebruiken, omdat hier nog veel onzekerheden over zijn. De kwaliteit van een e­sigaret is niet gegarandeerd. De hoeveelheid schadelijke stoffen en onzuiverheden erin kan sterk wisselen. Bovendien blijft het rookgedrag in stand. De invloed ervan op definitief stoppen is nog niet bekend. FEIT • Rokers lopen meer risico op pneumokokkenziekte Roken verhoogt de kans op tal van ziekten. Rokers hebben bijvoorbeeld hoger risico op het krijgen van pneumokokkenziekte. De pneumokok is een bacterie die oor­ en longontsteking kan veroorzaken, maar ook bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking. Elk jaar krijgen ongeveer 10.000 mensen in Nederland een infectie met een pneumokokkenbacterie. Meeroken is ook ongezond FEIT • Samenwonen met iemand die in huis rookt, vergroot de kans op verschillende aandoeningen. Meerokers hebben 25 tot 30% meer kans op hart­en vaatziekte, 20 tot 30% meer kans op een beroerte en 20 tot 30% meer kans op longkanker. En wist u dat ook huisdieren meeroken? Ook voor hen is meeroken schadelijk! 15 Stoppen met roken is moeilijk. Rookt u en wilt u stoppen? Bereid u dan goed voor. Bedenk wat de voordelen voor u zijn en wat u kunt doen op moeilijke momenten. Wilt u nicotinevervangers of medicijnen gebruiken? Uw Service Apotheker kan u hierover informeren. Verdiep u ook in de mogelijkheden van ondersteuning die er zijn en kies een vorm die bij u past. Bij ernstig verslaafde rokers kan specialistische hulp van een verslavingsarts noodzakelijk zijn. FABEL • Mensen met COPD hebben gerookt Dit klopt niet helemaal. Roken is wel de belangrijkste oorzaak van COPD. Echter: 1 op de 5 mensen met COPD heeft nooit gerookt. Bij hen heeft de COPD een andere oorzaak, zoals een andere longziekte, een erfelijke ziekte of het inademen van schadelijke stoffen.

MET HET EXCLUSIEVE GEPATENTEERDE INGREDIËNT THIAMIDOL EERSTE ZICHTBARE RESULTATEN BINNEN 2 WEKEN* *dankzij dagelijks gebruik Levomentholgel 1% Verkoelend en jeukstillend Speciaal voor u! 10 G * Visolie Ook regelmatig vette vis eten is goed voor de gezondheid • Bevat een goede dosering omega 3-vetzuren ter aanvulling op de voeding. • Omega 3-vetzuren (EPA & DHA) zijn goed voor het hart en helpen om vitaal te blijven. Geldig t/m 30 juni 2020 Vitamine-B complex forte Helpt bij vermoeidheid (B2, B3, B5, B6, B11, B12) • Ondersteunt het behoud van een gezonde huid (B2, B3, B8). • Activeert de natuurlijke energie in het lichaam (B1, B2, B3, B5, B6, B8, B12). • Compleet: bevat alle vitaminen B. Geldig t/m 30 juni 2020 Magnesium Geeft meer energie • Helpt bij vermoeidheid. • Goed voor de spieren en het zenuwstelsel. • Voor het behoud van sterke botten en tanden. Geldig t/m 30 juni 2020 t/m 30 juni 20 15% korting • Makkelijk aan te brengen en uit te smeren. • Bewaart u de tube in de koelkast? Dat zorgt voor nog meer verkoeling. • Niet gebruiken bij: open wonden en bij kinderen <2 jaar in de buurt van de neus en mond. Geldig t/m 30 juni 2020 € 5,KORTING op Eucerin Anti-Pigment Geldig van 1 april 2020 t/m 30 juni 2020. *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. * €10,00 Nu voor €4,50 Nu voor €9,50 Nu voor ✂ ✂ Kortingsbonnen

Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl ✂ Levomentholgel 1% 100 gram Wist u dat Levomentholgel... • effectief werkt bij huiduitslag van de eikenprocessierups. • ook verzachtend werkt bij kwallen- of insectenbeten, zonnebrand, huiduitslag en na contact met brandnetels. 15% KORTING Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook een verkoelende werking heeft. Leg Levomentholgel in de koelkast voor een extra verkoelend effect. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. € 5,KORTING op Eucerin Anti-Pigment Geldig van 1 april 2020 t/m 30 juni 2020. *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. * Wist u dat visolie... Visolie 90 capsules Nu voor €10,00 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • één capsule 1.000 mg geconcentreerde visolie levert, waarvan 180 mg eicosapentaeenzuur (EPA) en 120 mg docosahexaeenzuur (DHA), twee omega 3-vetzuren in visolie. Dagelijkse inname van 250 mg EPA en DHA heeft een gunstige werking op het hart. Vragen over visolie? Vraag het uw apotheker. Wist u dat vitaminen-B... Vitamine-B complex forte 90 tabletten Nu voor €4,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook bijdraagt aan geestelijke veerkracht (B1, B3, B5, B6, B8-Biotine, B11, B12). • een aanvulling is op uw dagelijks functioneren. Om je energieker te voelen, is gevarieerd eten, voldoende en genoeg slapen de sleutel. • gebruikt kan worden door vegetariërs en veganisten als aanvulling op hun voeding. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. Wist u dat magnesium... Magnesium 60 capsules Nu voor €9,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook in banaan, noten, peulvruchten, broccoli, avocado en kraanwater zit. • gunstig is voor een goede geestelijke balans en een positieve invloed heeft op de werking van het zenuwstelsel. • goed kan worden gebruikt tijdens het sporten. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. Speciaal voor u! 10 Probiotica voor de hele familie www.probactiol.nl Probactiol® helpt de darmfunctie (braambesextract) te ondersteunen en de weerstand (vitamine D) op te bouwen. €5 KORTING* LIFTACTIV COLLAGEN SPECIALIST VERMINDERT RIMPELS EN PIGMENTATIE. N Bloeddrukmeter Effectief thuis metingen uitvoeren • Drie opeenvolgende metingen mogelijk, aanbevolen door artsen! e metingen momogelijk, rtsen! • Geheugen voor dertig metingen. • Spoort boezemfi brillaties op om beroertes te voorkomen. rtig metingen. llaties op om b beroertes Geldig t/m 30 juni 2020 Tekenkaart Veilig, snel en effectief teken verwijderen ke en • Makkelijk mee te nemen. • Voor mens en dier. • Met vergrootglas voor inspectie. e. Geldig t/m 30 juni 2020 Voetcrème Verzorgt en verzacht • Wordt snel opgenomen door de huid. • Is speciaal ontwikkeld om uw voeten en benen optimaal te verzorgen. huid. eten en benen • Bevat onder andere jojoba-olie, aloë v panthenol en vitamine E. aloë va, Geldig t/m 30 juni 2020 €49,95 Nu voor 15% korting* 5 ko k % korting ortingg €3,00 Nu voor €2,75 Nu voor Kortingsbonnen

Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl k % kko or55%%ngg ti ww proba ww www .p ww io n korting korting* www.probactiol.nl *Geldig t/m 30 juni 2020 €5 KORTING MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN OF GA NAAR VICHY.NL!  Ja, ik ontvang graag acties en nieuwtjes van Vichy** Naam: ........................................................... Geboortedatum: ............................................. E-mail: ............................................................ Debiteurennummer: ........................................ (in te vullen door apotheek) 1miljard bacteriën 5miljard bacteriën 25 bacteriën miljard 5miljard bacteriën druppels kauwtabletten capsules capsules ONTVANG €5 KORTING OP EEN LIFTACTIV GEZICHTSVERZORGINGSPRODUCT NAAR KEUZE* BIJ INLEVERING VAN DEZE COUPON BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK. *Deze coupon is eenmalig geldig tot en met 30-06-2020 bij aankoop van Liftactiv gezichtsverzorging met een minimale waarde van €18, uitsluitend in service apotheken in Nederland en niet in combinatie met andere acties. **Om u in te schrijven, dient u minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden opgenomen in het L’Oréal Nederland databestand en zullen worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over het herroepingsrecht en privacybeleid, ga naar vichy.nl/privacy. 1877 Wist u dat de bloeddruk... Bloeddrukmeter Nu voor €49,95 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • thuis gemeten kan worden op verschillende momenten. • het beste vroeg in de ochtend of laat in de avond gemeten kan worden. • bij een thuismeting anders kan zijn dan bij een arts in de praktijk of in het ziekenhuis? Metingen door artsen kunnen minder realistisch uitvallen door zenuwen of stress. Dit noemen ze het 'witte jassen'-effect. Vragen over de bloeddrukmeter? Vraag het uw apotheker. Wist u dat teken... Tekenkaart Nu voor €3,00 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • klimmen. Ze vallen niet uit bomen, springen en vliegen niet. • ook in de stad voorkomen; ze houden van bladeren, struiken én hoog gras. • besmet kunnen zijn met de Borrelia bacterie (ca. 1 op de 5). Deze bacterie veroorzaakt de ziekte van Lyme. Na een tekenbeet is de geschatte kans op de ziekte van Lyme gemiddeld 2%. Vragen over de tekenkaart? Vraag het uw apotheker. Wist u dat uw voeten... Voetcrème 75 ml Nu voor €2,75 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • vaak vergeten worden in de dagelijkse verzorging. • na het douchen altijd goed drooggedept moeten worden, ook tussen de tenen. • botjes bevatten die samen een kwart van alle beenderen in het lichaam vormen. Vragen over voetcrème? Vraag het uw apotheker. # Bedankt voor uw waardering! Dankzij u mogen Service Apotheken zich voor het 4e op rij de beste apotheken van Nederland noemen. In het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek onder 66.000 bezoekers ontvingen Service Apotheken de hoogste klantwaardering. Wat zeggen onze klanten? ✔ Zeer klantvriendelijk ✔ Ruim aanbod services ✔ Begrijpelijke uitleg ✔ Deskundig advies jaar Ook komend jaar zetten wij ons volop in om u te helpen bij het verbeteren van uw gezondheid. HET DOORSPOELEN VAN MEDICIJNRESTEN GEEFT BIJWERKINGEN OP DE NATUUR Spoel ze daarom niet door, maar breng ze terug naar de apotheek of een inzamelpunt van de gemeente. Hou Kijk voor meer informatie op onswater.nl gezond, spoel geen medicijnen door.

Thema • Longziekten Longziekten Met gezonde longen gaat ademhalen vanzelf. Helaas zijn er ook mensen met een longziekte. Voor hen is vrij ademen minder vanzelfsprekend. In Nederland leven ruim 1 miljoen mensen met een longziekte. Astma en COPD komen het meest voor, maar er zijn ook zeldzame longziekten. We lichten er vier uit. 1 Cystic Fibrosis Cystic Fibrosis (CF) is een erfelijke, chronische en helaas ongeneeslijke ziekte. CF staat ook wel bekend als 'taaislijmziekte'. Deze ernstige ziekte komt in Nederland bij zo'n 1.500 mensen voor. Bij CF is slijm in het lichaam taai en dik in plaats van doorzichtig en dun. Vooral in de longen veroorzaakt dit problemen. Het opgehoopte slijm zorgt daar voor ontstekingen en leidt tot benauwdheid. Ook in de lever, alvleesklier en darmen ontstaan vaak problemen. Genezing van CF is (nog) niet mogelijk. Tegenwoordig zijn er wel steeds meer medicijnen beschikbaar die zich richten op het basisprobleem in de cellen bij CF. Daarnaast bestaat de behandeling uit vermindering van de klachten met medicijnen (zoals slijmverdunners en antibiotica), speciale ademhalingsoefeningen, conditietraining en energierijke voeding. 2 Longembolie Bij een longembolie zit een bloedvat naar een long verstopt. De oorzaak is meestal een bloedprop. Door de afsluiting van het bloedvat stroomt er minder bloed naar het deel van de long achter de embolie. Dit deel kan dan geen zuurstof opnemen uit de ingeademde lucht. Het gevolg? Verschillende klachten variërend van benauwdheid, pijn bij het ademhalen, tot het ophoesten van slijm en hartkloppingen. Het komt ook voor dat er aanvankelijk geen klachten optreden. De ernst van een longembolie hangt af van de grootte en locatie. Een grote prop in het midden van een long kan levensbedreigend zijn. Artsen stellen de diagnose longembolie ongeveer 12.500 keer per jaar. Behandeling van een longembolie is in het ziekenhuis met bloedverdunners. Soms is een operatie nodig. Wilt u uw kans op een longembolie verkleinen? Volg dan de volgende adviezen: genoeg bewegen, niet roken, een gezond gewicht en voldoende water drinken. Thema • Longziekten 3 Pulmonale arteriële hypertensie Pulmonale arteriële hypertensie (PAH) is een chronische longziekte waarbij de bloedvaten in de longen vernauwd zijn. De druk in die vaten stijgt hierdoor en dat maakt het voor het hart zwaarder om bloed rond te pompen. Zware vermoeidheid en moeite met ademhalen zijn vaak de eerste symptomen. Hoe verder de ziekte vordert, hoe opvallender de klachten. In een ver stadium van de ziekte zijn de klachten zo ernstig, dat dagelijkse zaken als aankleden of douchen al te inspannend zijn. PAH is zeldzaam; in Nederland hebben zo’n 800 mensen het. De behandeling van PAH hangt af van de oorzaak van vernauwing. Ligt de oorzaak bijvoorbeeld in de werking van het hart, dan zal de behandeling vooral daarop gericht zijn. 4 Sarcoïdose Sarcoïdose is een auto­immuunziekte: de eigen afweercellen veroorzaken schade aan organen of weefsels. Deze afweercellen hopen zich op in het lichaam. Meestal in de longen maar soms ook in de huid, ogen of lymfeklieren. Hierdoor ontstaan er klachten: in de longen zijn dit klachten als benauwdheid en hoesten. Er zijn in Nederland tussen de 5.000 en 8.000 mensen met sarcoïdose. Het is niet mogelijk om sarcoïdose met medicijnen te genezen. Er zijn wel medicijnen die de verschijnselen van sarcoïdose kunnen verminderen. Bij zeven op de tien patiënten gaat de ziekte binnen twee jaar vanzelf weer over. Bij de anderen is de schade helaas blijvend, dan is de ziekte chronisch. 23

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Jawad Karimi is apotheker bij Service Apotheek Den Heijer in Den Haag. Voor het goed innemen van inhalatiemedicijnen is het van belang dat mensen op de juiste manier gebruik maken van hun inhalatoren. Daarom geeft hij een nascholing aan de thuiszorgverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Cardia. Mensen met astma en/of COPD gebruiken dagelijks één of meer inhalatoren. Het is belangrijk dat zij deze goed gebruiken, zodat ze hun medicijnen op de juiste manier inhaleren. Dat dit voor veel mensen niet makkelijk is, merk ik dagelijks in de apotheek! Patiënten gebruiken de medicijnen, maar houden toch last van benauwdheid en komen dan zwaardere medicijnen halen. Vaak zijn extra (zware) medicijnen niet nodig en helpt het als ik het inhaleren nog een keer met iemand oefen. Onderzoek heeft aangetoond dat je voor een foutloos gebruik van zo’n apparaat wel vijf instructies nodig hebt! Ook kan ik iemand aanmelden voor het digitale zorgprogramma van de Service Apotheek: SARA. Via dat programma krijgen mijn patiënten extra ondersteuning en bekijken ze thuis instructiefilmpjes van het medicijn dat ze gebruiken wanneer het hen uitkomt. Er zijn veel verschillende inhalatieapparaten op de markt, die allemaal weer anders werken. Bij het ene apparaat moet je bijvoorbeeld hard inademen en bij het andere juist 24 weer niet. Voor de simpele apparaten zijn twee acties nodig, maar voor de ingewikkelde apparaten zijn dit er soms wel elf! Soms gebruiken mensen ook nog voor elk medicijn een andere inhalator. “Samen bieden we de optimale begeleiding bij inhalatiemedicijnen.” Op die manier kan het behoorlijk ingewikkeld worden om de inhalatiemedicijnen op de juiste manier binnen te krijgen. Mensen die dagelijks bij ouderen over de vloer komen, kunnen de problemen bij het gebruik vroegtijdig signaleren. Daarom ben ik dit jaar gestart met een nascholing voor de thuiszorgverpleegkundigen van Cardia. Zij kunnen de problemen bij het inademen van de medicijnen dan meteen verhelpen, of de apotheek inschakelen als er extra ondersteuning nodig mocht zijn. Esmiralda is één van de thuiszorgverpleegkundigen die de nascholing volgt. Bij een onjuiste inname van inhalatiemedicijnen werkt de behandeling niet en kunnen er gezondheidsklachten optreden. Daarnaast kost dat ook nog eens geld. En dat is zonde. Ik ben daarom heel blij dat we op op deze manier nauw kunnen samenwerken. Op bezoek • In de apotheek Esmiralda Talea werkt als wijkverpleegkundige bij thuiszorgorganisatie Cardia. Ze is erg blij met het initiatief van Jawad Karimi om haar en haar collega’s bij te scholen op het gebied van inhalatiemiddelen. Jawad Karimi, apotheker en Esmiralda Talea, wijkverpleegkundige. Als wijkverpleegkundige ondersteun ik vooral thuiswonende ouderen. Vaak help ik cliënten bij het gebruik van hun inhalator. Zo’n inhalator vraagt vaak veel acties en elk apparaatje werkt weer anders. Veel patiënten hebben hier hulp bij nodig. Ik plaats dan bijvoorbeeld de medicatie erin. Soms sluit ik de voorzetkamer aan en houd deze vast tijdens het inademen. Ook geef ik instructies over hoe iemand moet ademen. Bij het ene apparaat moet je bijvoorbeeld vijf keer in- en uitademen, bij de ander maar één keer. Ook het schoonmaken van de voorzetkamer is iets wat ik regelmatig doe. We zien veel verschillende apparaten: van heel simpel tot ingewikkeld. Omdat er zoveel inhalatoren zijn, weten we niet altijd precies hoe ze allemaal werken of waar de knelpunten zitten. In de klinische les van Jawad Karimi leren we waarop we moeten letten. Als we die instructie mee kunnen nemen in onze praktijk wordt de zorg veel beter. Zo heb ik net geleerd dat er een specifieke inhalator is die na vijf maanden vervangen moet worden, omdat er anders schimmelvorming kan optreden die ook schimmel in de mond veroorzaakt. Dat willen we natuurlijk helpen voorkomen. “Weten welke vragen we moeten stellen als iemand kortademig blijft.” Ook weten we nu welke vragen we moeten stellen wanneer iemand kortademig blijft of andere klachten 25 ervaart, zodat we dit kunnen doorgeven aan de huisarts en de apotheker. Zo voorkomen we problemen. Uiteindelijk wordt de zorg daardoor beter en scheelt het ons ook nog eens tijd!

OPTIMAAL VITAAL, HET HELE JAAR DOOR! Voel je je het hele jaar door optimaal vitaal met Just2BFit Verhoog je weerstand en energieniveau met Just2BFit. Zoals met Just2BFit Complete: een complete aanvulling multi-vitaminen die het lichaam dagelijks nodig heeft. Of probeer Just2BFit Active dat de energiestofwisseling bevordert, vermoeidheid vermindert, het hart ondersteunt en jouw energieniveau verhoogt. Just2BFit is een Zwitsers bedrijf gespecialiseerd in hoogwaardige natuurlijke voedingssupplement. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP JUST2BFIT.NL 26 Puzzel • Win! Win! Een overnachting in Museumpark Archeon voor 4 personen! (2x) • ADVIES • BACTERIE • BANDAGE • BIJSLUITER • CREME • DOORGEEFLUIK • DOSERING • ELIXER • HOOFDPIJN • HUISAPOTHEEK • INSTRUCTIE • KALK • LANOLINE • LAXEERPILLEN • LEVERTRAAN • PASTA De overgebleven letters vormen de oplossing. G H T M P E D O O R G E E F L U I K S N U B E C R E M E D G E G A D N A B T I I IJ • PLEISTER • PREPARAAT • RECEPT • RISICO'S • SLAAPTABLET • SPALK • STAALPILLEN • TEKENTANG • UV-FILTER • VERSTOPPING • VIRUSREMMER • VOORLICHTING • WONDBALSEM I L I E C S N C IJ X S E I V D A T S S T N B E P I P L E I S T E R F A H A L C L P A P A T E K E N T A N G L C P U U T L P T S R E T L I F V U E P I O I R K O S O P L A N O L I N E S I L T T T T A C I I A B A C T E R I E L R H E S P I L X N A A R T R E V E L L O E R N S L E K M E S L A B D N O W E O E J Alle woorden zijn kriskras verborgen in het diagram. Sommige woorden overlappen elkaar met één of meer letters. Alle woorden weggestreept? Dan vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de eindoplossing. Die oplossing kunt u vanaf woensdag 1 april t/m dinsdag 30 juni 2020 doorbellen via 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). De meeropbrengst is bestemd voor Alzheimer a I E R R E M M E R S U R I V E N V K R N IJ P D F O O H D O S E R I N G © DENKSPORT PUZZELBLADEN Middeleeuwse vakantie Uitgebreid arrangement voor 4 personen t.w.v. € 433,90 Zwerf door de prehistorie. Kom héél dichtbij de Romeinen. Ontdek Archeologiehuis Zuid­Holland en duik in de middeleeuwen. Stap midden in de geschiedenis en ontdek hoe het vroeger was. Hebben we niet allemaal wel eens gedroomd van een tijdmachine? Dat je alleen maar een paar knoppen hoeft te draaien om de 21e eeuw achter je te laten? Weg van alle hectiek en het jachtige moderne bestaan en je even helemaal onderdompelen in de geschiedenis? In Museumpark Archeon kan dat! Je brengt er een onvergetelijke vakantie door in het middeleeuwse stadje Gravendam en leeft er zoals onze voorouders leefden. Vergeet vandaag en kom mee naar vroeger! 27 2 t.w.v. € 433,90

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een selectie van aan ons gestelde vragen. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekers en apothekersassistenten van uw Service Apotheek beantwoorden uw vragen graag aan de balie. Wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Ik heb last van hooikoorts en ben zwanger. Welke medicijnen mag ik gebruiken? Olga van Vemde | apotheker Apotheek Epe in Epe De anti­allergiemedicijnen (antihistaminica, bijvoorbeeld cetirizine en loratidine) die wij normaal gesproken adviseren in geval van hooikoorts, raden wij in geval van zwangerschap of borstvoeding niet aan. Tenzij ze op advies van een arts worden voorgeschreven. Cromoglicinezuur neusspray kunt u wel gebruiken, maar dat is minder effectief. Misschien voor u voldoende, zo niet dat adviseren wij u om contact op te nemen met uw huisarts. Op recept zijn andere, effectievere neussprays verkrijgbaar die zwangere vrouwen wel mogen gebruiken. Bent u zwanger en gaat u medicijnen gebruiken? Overleg eerst even met uw Service Apotheek! Mariëlla de Rooij-Duran | apotheker Apotheek Pendrecht in Rotterdam Jeroen Mentink | apotheker Apotheek Borrendamme in Zierikzee 28 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Mijn zoon gebruikt medicijnen voor zijn astma. Heeft dit eff ect op zijn groei? Het is inderdaad zo dat medicijnen die de ontsteking in de longen remmen en de luchtwegen beschermen(inhalatiecorticosteroïden) effect kunnen hebben op de groei van een kind. Daarnaast kan de de ziekte zelf de lengtegroei beïnvloeden. Uit onderzoek blijkt dat in de eerste fase na de start met inhalatiecorticosteroïden de groeisnelheid tijdelijk afneemt maar uiteindelijk toch weer bijtrekt. Een negatief effect op de eindlengte lijkt er bij de onderzochte kinderen uiteindelijk niet te zijn. Een vriendin raadde mij melatonine aan om goed te slapen. Is dat een goed advies? Dat ligt eraan waarvoor u het wilt gebruiken. Ons lichaam maakt ook zelf melatonine aan. Dit hormoon reguleert onze biologische klok zodat we slaperig worden als het donker wordt. Hoe het precies werkt? Dat weten we niet! Wel weten we dat kortdurend gebruik van melatonine bij een jetlag inderdaad werkt. En dat bij andere slaapproblemen melatonine niet zo onschuldig is als men vaak denkt. Bij verkeerd gebruik kan melatonine juist leiden tot slaapproblemen, vermoeidheid en hoofdpijn. Heeft u last van slaapproblemen? Wellicht heeft u wat aan onze algemene informatie en tips. En anders is ons advies deze klacht te bespreken met uw huisarts en niet zelf melatonine te gaan testen. Slaapklachten? Wist u dit? Slaapkl • De slaapbehoefte van volwassenen varieert van zes tot tien uur. • Ook de tijd om in slaap te vallen varieert sterk. • Het is normaal om diverse keren per nacht kortdurend wakker te zijn. • Ouderen slapen korter en lichter. Onze tips • Zorg voor regelmatige tijden van naar bed gaan en opstaan, een prettige slaapkamer en voldoende lichaamsbeweging overdag. • Vermijd dutjes overdag. • Beperk het gebruik van koffie, alcohol of een zware maaltijd kort voor het slapen. • Vermijd kijken op beeldschermen voor het slapen gaan. • Bouw de dag af: veel actie (autorijden, vergaderen, ingewikkeld werk, intensief sporten) vlak voor het slapen gaan houdt u actief, waardoor u moeilijk inslaapt. Hoe kan ik mijn medicijnen het best bewaren? Controleer op het etiket of u uw medicijnen op kamertemperatuur of in de koelkast moet bewaren. Als er geen bewaaradvies op het etiket staat, is het bewaren bij kamertemperatuur. Dit is onder de 25°C. Bewaar uw medicijnen in de originele verpakking, op een droge plek, buiten bereik van kinderen. In de badkamer, op de vensterbank of in de buurt van een verwarming zijn geen goede plekken. Moet u uw medicijnen in de koelkast bewaren? Plaats ze dan in het midden van de koelkast. Bewaar ze niet in de deur van de koelkast, daar is het minder koud. En ook niet tegen de achterwand van de koelkast, dan kunnen ze nat worden van de condens of bevriezen. 29

Thema • Inhalatietips Beter inhaleren: meer lucht! S Bijna één miljoen mensen in Nederland met een chronische longaandoening gebruikt inhalatiemedicijnen. Wist u dat ongeveer zeven op de tien mensen niet goed inhaleren? Daarom is begeleiding door uw apotheek erg belangrijk. In de apotheek geven we uitleg en oefenen we samen het gebruik van de medicijnen met de inhalator. Online bieden we begeleiding door ons programma SARA. Meer weten? Vraag ernaar in uw Service Apotheek! Vier veel gemaakte fouten: 1 Niet goed voorbereiden van de inhalatie De voorbereiding van de inhalatie verschilt per soort inhalator. Dit kan bijvoorbeeld zijn: ­ De beschermkap openen of verwijderen ­ Wel of juist niet schudden van de inhalator ­ De inhalator in de juiste positie houden Gaat dit niet helemaal goed, dan heeft dat gevolgen voor de inhalatie zelf. Tip: Moeite met de inhalatie­uitleg? Geef dit aan in de apotheek. Schrijft u zich ook in voor SARA? Dan kijkt u op uw startpagina een inhalatie­instructivideo op uw gemak terug, waar en wanneer het u uitkomt. 3 30 Een verkeerde houding De juiste houding is belangrijk zodat de medicijndeeltjes beter uw longen bereiken. Zit u voorovergebogen? Dan slaat het medicijn (deels) neer in uw keel en is de kans op bijwerkingen groter. Tip: De medicijndeeltjes bereiken uw longen beter als u rechtop zit of staat met uw hoofd een beetje schuin omhoog bij het inhaleren. Spoel ook na gebruik van uw inhalator goed uw mond, zodat er niets van het medicijn achter blijft. 4 2 Niet of onvolledig uitademen vóór het inhaleren Onze longen zitten vol met lucht. Door eerst goed uit te ademen kan het inhalatiemedicijn dieper in de longen terechtkomen. Het medicijn werkt hierdoor beter. Tip: Zorg dat u uw ziekte goed begrijpt. Bijvoorbeeld hoe uw longen werken en wat er fout gaat door uw aandoening. Schrijft u zich in voor SARA? Dan vindt u deze informatie online op uw startpagina. Niet lang genoeg uw adem vasthouden na inhalatie Na de inhalatie moet u de adem minimaal tien seconden vasthouden. Dit brengt de medicijndeeltjes beter op de juiste plek in de longen. Tip: Vindt u het lastig om lang en diep uw adem vast te houden? Oefen een paar keer voordat u het medicijn inhaleert. S A M R A T A B U D W P H C U L N P E I A J O Colofon De puzzelopbrengst van 2019 Een cheque ter waarde van € 22.000,-. Op 5 februari ontvingen Ineke en Kees Veldboer namens Stichting Ambulance Wens van Service Apotheek de cheque met de Leef!puzzelopbrengst. Aan dit nummer werkten mee Hein Vergeer, Karen Oude Luttikhuis, Hans in ’t Veen, Olga van Vemde, Mariëlla De Rooij­Duran, Jeroen Mentink, Jawad Karimi, Esmiralda Talea, Stichting Ambulance Wens, Apotheekteam van Service Apotheek tot Hulp der Menschheid, Meneer Gijsman, Mevrouw OudenampsenWijnen, Lolita Havinga, Karen Höhner, Bianca ten Velde, Emma Vogels, Marleen Jansen, Nanne Oomkens, Anita Kranenbarg, Josien Profijt, Maaike Star en Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Ektor Tsolodimos, Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Communicatie, Kampert­Nauta. De meeropbrengst van de puzzels in Leef!­magazine van 2019 gaat naar Stichting Ambulance Wens Nederland. Deze stichting zet zich in om laatste wensen van terminale patiënten te vervullen die zonder hulp niet meer de deur uit kunnen. Het doel is om deze mensen in de laatste fase van hun leven nog één keer te laten genieten. Directeur Kees Veldboer vertelt waarom dit zo belangrijk is: “Je ziet dat de mensen na het vervullen van zo'n laatste wens tot rust komen en in alle rust kunnen overlijden. Ook hebben familie of vrienden een mooie laatste herinnering aan hun dierbare, omdat ze hem of haar nog één keer echt hebben zien genieten.” Voor het vervullen van wensen is wel één en ander nodig. Zoals medisch getrainde vrijwilligers. Er staan 270 vrijwilligers klaar voor het mogelijk maken van laatste wensen. Zij verzorgen op zo’n speciale dag de hoofdpersoon. Dit betekent soms ook de medische hulp verzorgen, bijvoorbeeld voor mensen die op een IC aan de beademing liggen. Hoeveel wensen de stichting in vervulling laat gaan? Maar liefst 2.000 wensen per jaar! Kees Veldboer geeft aan waar hij het geld aan zal besteden: “Voor alle wensen maken we kosten. Denk aan de bouw van de aangepaste ambulances die noodzakelijk zijn. En we verzorgen natuurlijk eten en drinken voor de patiënt en vrijwilligers en soms ook entreegelden of andere kosten. Gemiddeld kost het €350,­ om een wens in vervulling te laten gaan. Het komt ook voor dat wij een meerdaagse wens vervullen.” Kees Veldboer vertelt trots: “We hebben bijvoorbeeld iemand geholpen die de paus in Rome een hand wilde geven en dat is gelukt. Van uw donatie kunnen we veel mensen en hun familie een bijzondere dag bezorgen. Wij zijn de lezers van Leef!­magazine erg dankbaar!” Informatie In Nederland zijn ruim 475 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s­Hertogenbosch. T 088 276 84 84. E leef@serviceapotheek.nl. www.serviceapotheek.nl. Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.491.756. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie­/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s­Hertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. 31

Leestips • Winacties Leestips Bloembad van zee Isabel Allende Aan het eind van de gruwelijke Spaanse Burgeroorlog worden de jonge arts Víctor Dalmau en pianiste Roser Bruguera gedwongen om Barcelona te verlaten en te vluchten naar Frankrijk. Met nog tweeduizend andere Spaanse vluchtelingen gaan ze aan boord van de Winnipeg, een schip dat is gecharterd door de Chileense dichter en consul Pablo Neruda, op weg naar Chili. Tot hun grote verrassing worden ze ontvangen als helden in hun nieuwe thuisland – dat ‘langgerekte bloemblad van zee’, in de woorden van Neruda. Ze bouwen er een nieuw leven op en worden volwaardige Chilenen. Maar in 1973 breekt een dictatuur uit en weer moeten Víctor en Roser huis en haard verlaten. ISBN 978-904-884-829-4 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Carrera Culinair 10 exemplaren weg t.w.v. €31,99. De bijbel van de Japanse keuken Tosao van Coevorden De Japanse keuken staat bekend om het gebruik van bijzondere en verse ingrediënten. In de meeste toko's vind je tegenwoordig een Japanse afdeling en ook de beter gesorteerde supermarkt heeft het één en ander staan. De Japanse keuken is over het algemeen licht en gezond en is minder moeilijk dan vaak wordt gedacht. Ruim 126 miljoen Japanners koken immers wanneer ze uit hun werk komen ook de gerechten die in dit boek staan. ISBN 978-902-845-009-7 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Wereldbibliotheek 10 exemplaren weg t.w.v. € 22,99. • Een nieuw deel in de uiterst succesvolle landenbijbelserie. • Auteur Tosao is eigenaar en chef­kok van De Japanner in Amsterdam. • Er gingen al meer dan 150.000 bijbels over de toonbank. 32 Leestips • Winacties Tietel - Mijn strijd tegen borstkanker Shirley Graaf-Zuidgeest In mei 2017 kreeg ik op 31­jarige leeftijd de diagnose borstkanker. Als moeder van twee jonge kids, echtgenote en onderneemster vocht ik zo positief mogelijk tegen deze sluipmoordenaar. Het werd een heftige tocht met zestien chemokuren, een kaal hoofd, een dalend libido, een fobie voor infuusprikken en een onzeker toekomstbeeld. ISBN 978-90-8759-871-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij U2Pi Bv 10 exemplaren weg t.w.v. €20,-. Santa Montefi ore - Naar de overkant Jorien de Vries Een echte Montefiore: een meeslepend verhaal over familie, liefde en levensbepalende keuzes. Marigold woont met haar man Dennis en hun jongvolwassen dochter Suze in een klein dorpje op het Engelse platteland, waar iedereen elkaar kent. Haar negentigjarige moeder wordt te oud om alleen te wonen, zij trekt bij Marigold in. Haar dochter Daisy komt na zes jaar met een gebroken hart terug uit Milaan. Dat alles zorgt ervoor dat de drukte Marigold een beetje boven het hoofd groeit. Of is haar toenemende verstrooidheid aan iets anders te wijten? Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij F&L 10 exemplaren weg t.w.v € 23,96. Gardeners’ World ISBN 978-902-258-374-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Boekerij 10 exemplaren weg t.w.v. € 20,99. Gardeners’ World is hét magazine voor tuinliefhebbers. Gardeners’ World vertelt je bijvoorbeeld wat je per seizoen moet doen in je tuin, welke planten er de komende tijd in bloei gaan en op welk moment je het beste kunt planten. Naast inspiratie voor in je tuin krijg je ook tips en tricks van Monty Don, de bekende tuinier van het gelijknamige BBC­televisieprogramma. Shirley Graaf-Zuidgeest Tietel Mijn strijd tegen borstkanker Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijf dan vóór woensdag 1 juli 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars krijgen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie

Service Apotheek • Bloemetje Bloemetje Het bloemetje gaat deze keer naar Service Apotheek tot Hulp der Menschheid in Leiden. Meneer Gijsman uit Leiden biedt het bloemetje aan. Waarom biedt u Service Apotheek tot Hulp der Menschheid een bloemetje aan? Mijn dochter wees mij op deze leuke actie. En wij vinden deze apotheek top! Omdat de medewerkers van de apotheek niets te veel is. Mijn dochter en ik gebruiken nogal wat medicijnen en we hebben wel eens wat vragen. Ze luisteren altijd naar ons en kijken naar onze situatie, zowel de apotheker als de medewerkers. Inmiddels zijn mijn kinderen verhuisd en wonen ze iets verder weg van deze apotheek, ze blijven toch allemaal liever klant van deze apotheek! Dat zegt toch eigenlijk alles? Wat waardeert u in het bijzonder aan deze apotheek? De vriendelijkheid van de medewerkers en de apotheker zelf. Ze staan voor je klaar en denken mee aan een oplossing, bijvoorbeeld als medicijnen niet leverbaar of niet meer beschikbaar zijn. Dat is fijn. Meneer Gijsman biedt het bloemetje aan. Reactie van het apothekersteam Wat een leuke verrassing! Het is ontzettend fijn om op deze manier te ervaren dat patiënten ons waarderen. En een mooie bevestiging, we vinden het belangrijk om goede service te bieden en onze klanten te kennen. “Ze luisteren altijd naar ons en kijken naar onze situatie.” Probiotica voor de hele familie Probactiol® e helpt de darmfunctie (braambesextract) te ondersteunen en de weerstand (vitamine D) op te bouwen. www.probactiol.nlrww probactioln ww 34 ww b Dat slikt u toch niet? • Mijn medicatiegesprek Medicatierol: een handig hulpmiddel! Ik slik behoorlijk wat medicijnen. Dat begon toen ik jaren geleden twee nieuwe heupen kreeg. Met het ouder worden kreeg ik steeds meer kwaaltjes zoals een hoge bloedruk en suikerziekte. Daar slik ik nu medicijnen voor. En ik eet zo min mogelijk suikers! Laatst kwam mijn apotheker op bezoek. Ik kreeg mijn medicijnen al in een medicatierol, op een bloedverdunner na, die niet in de rol kon omdat het aantal tabletten wat ik per dag moest slikken verschilt. Ze stelde voor om een ander soort bloedverdunner te nemen, die wel in de medicatierol kan. Dat vond ik een goed idee! Ik merk dat ik af en toe wat vergeetachtig ben. Stel je voor dat ik net dat ene medicijn vergeet! Dit is een handig hulpmiddel om dat te voorkomen. Straks om vijf uur neem ik mijn medicijnen weer in. Die brengt de apotheek aan huis. Dat is wel zo makkelijk! Op dit moment zit ik in een onzekere periode. Ik heb anuskanker en daar word ik nu voor bestraald. Dat is een nare ervaring. Het is even afwachten of de behandeling aanslaat. Het is niet anders. Ik hoop er maar het beste van. Mevrouw Oudenampsen-Wijnen, 83 jaar • Hoge bloeddruk • Diabetes type 1 (suikerziekte) • Vergeetachtig • Gebruikt negen medicijnen Resultaat van mijn medicatiegesprek: • Nieuwe bloedverdunner 35 Ik woon zelfstandig, al heb ik wel wat hulp in het huishouden en ook iemand die de kanten­klaar­maaltijden thuisbezorgt. Mijn zoon en schoondochter staan altijd voor me klaar. Het is heel fijn dat ik op hen kan rekenen.

N°1 IN ANTI-AGING IN DE APOTHEEK* 4,6/5** “ Geweldig product! Na een week gebruiken zag ik verschil...” - EDYTA, 42 JAAR VERKRIJGBAAR BIJ JOUW APOTHEEK SCAN VOOR PERSOONLIJK ANTI-AGING ADVIES LIFTACTIV COLLAGEN SPECIALIST VERMINDERT RIMPELS EN PIGMENTATIE. HYPOALLERGEEN. EFFECTIVITEIT BEWEZEN DOOR DERMATOLOGEN. VOOR * IMS internationaal, Nederland, Anti-Aging, Sell-out in volume, full year 2018. ** 31 beoordelingen op vichy.nl NA *** Instrumentele test onder 40 vrouwen na 8 weken. **** Visualisatie van de gemiddelde resultaten na 8 weken dagelijks gebruik. De resultaten kunnen verschillen per individu. Klinische score bij 58 vrouwen. TONICITEIT +52%*** KRAAIENPOOTJES -24%****

Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 103 | Winter 2019 | Mentale gezondheid 6 tips Voorkom een winterdip Feiten & Fabels Over psychische aandoeningen Interview Bibian Mentel “ Mensen met een beperking meer zelfvertrouwen geven vind ik mooi!” Boordevol informatie & winacties!

- Advertorial - “ Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker” Anne-Marie Nijpels | apotheker Service Apotheek Nijpels Apotheker Anne-Marie Nijpels moedigt het bespreken van urineverlies in de apotheek aan. “Met alle kennis, producten en een discrete spreekkamer in huis zijn we er op ingericht om onze klanten goed te adviseren. Urineverlies is een veelvoorkomend probleem, maar met de juiste producten hoeft dit geen belemmering te zijn voor het dagelijks leven. Schaamte speelt vaak een rol. Onterecht, want veel mensen hebben last van incontinentie. Soms heeft het te maken met de medicijnen die iemand slikt, een operatie, een bevalling, of het komt door ouderdom. Wat de oorzaak ook is, vervelend is het wel. We zien veel mensen die het proberen te verhelpen met maandverband, maar dat product is er niet voor bedoeld en werkt dus ook niet naar behoren. Mensen blijven dan thuis zitten, terwijl dat niet hoeft! Ons advies? Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker. Het is fijn om dit met iemand te bespreken die u kent én die op de hoogte is van uw (medische) achtergrond. Wij adviseren u graag over het juiste product, in onze spreekkamer of telefonisch. Hoe actief en mobiel bent u? Hoe vaak verliest u urine en hoeveel is dit? Allemaal zaken die meespelen bij de keuze van het juiste product. Daarom werken we graag met Attends, ze bieden goede kwaliteit en voor iedere situatie een oplossing. Van inleggers tot broekjes. Vaak krijgt u de producten vergoed van uw zorgverzekeraar. Ook dat zoeken we voor u uit. En we bezorgen ze gewoon bij u thuis als u dat wenst.” Attends: wegnemen van zorgen Ongewenste geurtjes, lekkage, een aangetaste huid en een verband dat zichtbaar is. Dat zijn vaak de zorgen die iemand heeft bij het gebruik van continentiematerialen. Productmanager Joris Logtens ligt toe hoe deze uitgangspunten vorm krijgen in het Attends-assortiment. “Onze producten bevatten absorberende korrels die zijn bewerkt met groene thee om geurtjes op een natuurlijke wijze te neutraliseren. En we gebruiken twee typen materialen die zorgen voor het opnemen en vasthouden van vocht. Wat ik graag benoem? De curly fibers! Dit zijn unieke spiraalvormige vezels die zorgen voor een VAN HEEK MEDICAL 2 Onderdeel van Mosadex Groep lage pH-waarde. Hierdoor tast de urine uw huid minder snel aan. Voor comfort maken we de producten zo dun mogelijk. En maakt u zich geen zorgen om de zichtbaarheid. De vorm van onze producten is aflopend zodat contouren niet zichtbaar zijn in een strakke broek!’’ Joris Logtens | Productmanager continentiezorg Van Heek Medical | Attends Macroweg 10 | 5804 CL Venray T +31 88 220 88 22 | F +31 88 220 88 88 | E info@vanheek.com | www.vanheek.com Voorwoord • Annelies van Hee-Rijksen Geestelijke problemen? Schaam u niet! Uw lichamelijke gezondheid is van belang, maar het is net zo belangrijk dat u zich geestelijk goed en fit voelt. In de apotheek halen mensen medicijnen op voor een scala aan geestelijke klachten. Dat loopt uiteen van slaapproblemen en piekeren tot schizofrenie of depressie. U staat er niet alleen voor Er is veel schaamte. Ik merk soms dat mensen deze medicijnen vlug en onopvallend ophalen. Dat is nergens voor nodig! Als ik ongemak opmerk, gaan we indien gewenst even samen in een aparte spreekkamer zitten. Zo leren we elkaar ook beter kennen en bouwen we aan vertrouwen, wat extra belangrijk is als je niet goed in je vel zit. “Ook bij vragen over geestelijke problemen en medicijngebruik gaan we graag met u in gesprek!” Annelies van Hee-Rijksen, apotheker bij Service Apotheek Sumatra Therapietrouw en op de juiste manier innemen zijn ook bij medicijnen voor geestelijke aandoeningen belangrijke aandachtspunten. Daarom houden we in ons apotheeksysteem goed bij of de medicijnen op tijd opgehaald of bezorgd worden. Bovendien kijken we of iemand niet te veel medicijnen gebruikt. Signaleren we problemen? Dan bespreken we dat altijd met onze klant en met de voorschrijver, als we daarvoor toestemming hebben. Veel mensen vinden het prettig dat we het medicijngebruik op deze manier in de gaten houden. Ontspanning zoeken Een mentaal probleem kan iedereen overkomen. Zo was ik zelf enige tijd geleden totaal overwerkt. Ik heb toen een aantal weken ziek thuis gezeten. Hoe het nu gaat? Ik heb hulp gehad en met diverse mensen gesproken. Sindsdien probeer ik mijn grenzen beter te bewaken. Ik zeg vaker nee en pak thuis vaker een boek om te ontspannen. Hoe goed bewaakt u uw grenzen? Annelies van Hee-Rijksen 3

Bent u ouder dan 60 jaar of heeft u een verminderde afweer? Dan is er een aanbeveling voor pneumokokkenvaccinatie.1,2 Pneumokok: een bacterie die onder andere bij 60-plussers en mensen met een verminderde afweer kan leiden tot longontsteking, bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking.1 Weten of pneumokokkenvaccinatie voor u wordt aanbevolen? Check het op prikwijzer.nl MSD B.V. | Postbus 581 | 2003 PC Haarlem | www.msd.nl | 023-5153153 | info@msd.nl 4 1. Gezondheidsraad. Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Den Haag: Gezondheidsraad, 2018; publicatienr. 2018/05. 2. LCI. Pneumokokkenvaccinatie voor ouderen. 2019. NL-PNX-00031 Okt. 2019 Inhoud • Leef! 103 Inhoud 3 Voorwoord Door Annelies van Hee-Rijksen 6 Interview Met Bibian Mentel 9 Thema Een winterdip 10 Interview Met Christiaan Vinkers 14 Feiten & fabels Over psychische aandoeningen 22 Thema Mentale gezondheid 24 Op bezoek In gesprek met apotheker, huisarts en gz-psycholoog 26 Goede doel Alzheimer Nederland 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Als u het ons vraagt Ons antwoord op de door u gestelde vragen 32 Leestips Doe mee! 35 Dat slikt u toch niet? Mijn medicatiegesprek 10 28 24 32 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 6 9

“Het is belangrijk te leren denken in mogelijkheden in plaats van in beperkingen” Interview • Bibian Mentel Mensen met een beperking meer zelfvertrouwen geven vind ik mooi! Olympisch kampioen snowboarden Bibian Mentel werd tijdens haar snowboardcarrière zeven keer wereldkampioen en drie keer paralympisch kampioen. Ook leeft ze al twintig jaar met kanker. Nog niet zo lang geleden was ze te zien bij Dancing With The Stars. Hoe lukt het haar om, ondanks haar ziekte, steeds de draad weer op te pakken en positief te blijven? Ze weet het zelf niet eens meer precies, maar minimaal elf keer is de kanker nu teruggekomen. Het begon allemaal in het jaar 2000. Ze snowboardde toen al bij de wereldtop en was klaar om mee te doen aan de Olympische Spelen. Ze dacht last te hebben van een enkelblessure, maar al snel bleek dat er in haar rechterbeen een agressieve tumor zat. Bibian: “Ik werd geopereerd, maar niet veel later bleken er kankercellen in mijn botvlies te zitten. Ik moest kiezen: of opereren met kans op uitzaaiingen of mijn onderbeen laten amputeren. Dat was een ontzettend moeilijke beslissing. Ik koos voor een amputatie.” De draad weer oppakken Na de amputatie leert ze snowboarden met een prothese. “Vier maanden na de operatie reed ik alweer door de sneeuw en kort daarna werd ik kampioen bij de gezonde, niet gehandicapte sporters.” Zelfs toen de kanker steeds terug kwam en ze regelmatig werd geopereerd of bestraald, bleef ze op hoog niveau snowboarden. Opstandig “Na de operatie dachten veel mensen dat ik niets meer kon. Daar werd ik opstandig van. Ik dacht: ‘Dat gaan jullie niet voor mij bepalen!’ Ik ga het eerst uitproberen. En dat heb ik gedaan. In al die jaren ben ik niets, maar dan ook niets tegengekomen wat ik niet kon vanwege het missen van mijn been. Op zoek naar balans Het snowboarden en de wedstrijden gaven me elke keer de kracht om na een behandeling of operatie weer door te gaan. Dat heeft me op de been gehouden. Natuurlijk was dat niet altijd makkelijk; het trainen na een operatie is zwaarder dan ervoor en doet veel pijn. Naast het trainen zorgde ik voor veel rust om te herstellen. Dat was de afgelopen tijd tijdens Dancing With The Stars niet anders. Drie 7

Interview • Bibian Mentel weken voor de liveshow ben ik nog geopereerd. Ze hadden een tumor uit mijn nekwervel gehaald en mijn nek vastgezet. Toch besloot ik er volledig voor te gaan. Twijfels Ik heb ook vaak genoeg getwijfeld. Zoals in 2018, tijdens de laatste Olympische Winterspelen in Pyeongchang. Bij een operatie was een deel van mijn nek vastgezet en een andere wervel deels vervangen. Normaal gesproken staan er vier tot zes maanden voor herstel, maar ik stond acht weken later alweer aan de start. Mijn gevoel: meedoen is belangrijker dan winnen. Maar ik had voorafgaand aan de operatie veel getraind en inmiddels zoveel ervaring met snowboarden dat ik heel goed wist wat ik kon. Het resultaat? Het lukt me om twee gouden medailles te winnen. Echt fantastisch!” Mentelity Foundation Bibian richt in 2002 de Mentelity Foundation op, een stichting die kinderen en jongvolwassenen met een beperking “ In al die jaren ben ik niets tegengekomen wat ik niet kon vanwege het missen van mijn been.” ondersteunt bij het sporten. “Het is belangrijk dat kinderen met een beperking leren denken in mogelijkheden in plaats van in beperkingen. Zo leerde ik een meisje kennen van 24 met een onderbeenamputatie, tegen wie iedereen altijd riep wat ze allemaal niet kon. Tijdens het trainen zei ze in eerste instantie bij elke oefening dat ze dat niet kon. Toen ik het voordeed en ze het probeerde, deed ze alle oefeningen mee! Twee weken later vertelde ze dat ze zelf had geprobeerd om iets uit een hoog kastje te pakken. Voorheen vroeg ze hiervoor altijd hulp. Ze was met haar prothese op een kruk gaan staan en zo was het haar zelf gelukt. Dat ik haar op weg heb kunnen helpen om meer zelfvertrouwen te krijgen vind ik zo mooi! Geen topsport meer In 2018 ben ik gestopt met topsport. Of ik het nu minder druk heb? Zeker niet. Als je aan topsport doet, is alles heel gestructureerd. Je weet precies wanneer je traint, eet en slaapt. Nu zijn de zaken in mijn leven minder geregeld en dat is ook leuk! Ik geef veel lezingen en speeches en werk veel voor de Mentelity-stichting. Pluk de dag Door de laatste operatie in het najaar van 2019 heb ik nu een incomplete dwarslaesie. Mijn rechterbeen kan ik helemaal niet gebruiken, de linker een beetje. Ik hoop dat er meer beweging in mijn benen komt, maar dat is niet zeker. Wat de toekomst verder brengt? Ik leef al twintig jaar met kanker en de laatste tijd steekt de ziekte sneller en vaker de kop op. Ik vind het lastig om ver vooruit te kijken. Voorlopig neem ik elke dag zoals die komt.” Noot: Vlak na dit interview werd er bij Bibian opnieuw een tumor in haar rug ontdekt. We geven tien exemplaren weg! In samenwerking met Uitgeverij Splint Media B.V. Kans maken op een exemplaar van Bibians boek ‘Leef’? Mail dan voor woensdag 1 april 2020 naar E leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp ‘Boek Bibian’ of schrijf naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Boek Bibian’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. ISBN 9789493042001 8 win actie Thema • Een winterdip Een winterdip Last van vermoeidheid, weinig energie of prikkelbaar? Ongeveer 1,3 miljoen mensen hebben last van een winterdip. Een winterdip is een milde variant van de winterdepressie. Bij een winterdip komen depressie-symptomen als sombere gedachten nauwelijks voor. Wat veroorzaakt een winterdip? De precieze oorzaak van een winterdip is niet bekend, maar het lijkt erop dat een gebrek aan zonlicht een rol speelt. Zonlicht brengt via het netvlies een chemisch proces op gang in de pijnappelklier. Deze klier in de hersenen produceert melatonine. Mensen met een winterdip maken dit slaaphormoon niet alleen 's avonds aan, maar ook overdag. Dit heeft een effect op andere hormonen, wat weer gevolgen heeft voor de eetlust, stemming en het concentratievermogen. Is extra vitamine D nodig bij een winterdip? Vitamine D zal niet helpen bij een winterdip. Wel komt het voor dat mensen die last hebben van een winterdip te weinig zonlicht krijgen en hierdoor te weinig vitamine D aanmaken. Wees dus bij een winterdip wel alert op uw vitamine D-waarde. Klachten winterdip • Vermoeidheid en weinig energie • Veel slapen, maar toch moe wakker worden • Trek in koolhydraten en suikers • Depressief gevoel • Prikkelbaar • Verminderde concentratie • Geen klachten in de lente en zomer TIPS Voorkom een winterdip • Sta op tijd op. • Ontbijt altijd, eten is ook een signaal voor het lichaam om wakker te worden. • Ga in de ochtend naar buiten. Dan zit er meer ‘blauw’ in het licht, dat remt de aanmaak van melatonine. • Sport of beweeg in de buitenlucht. • Pak de fiets in plaats van de auto. • Eet gezond, slik eventueel een multivitamine als aanvulling. 9

Interview • Christiaan Vinkers Zoek je eigen balans Christiaan Vinkers is psychiater en doet onderzoek naar het veelbesproken onderwerp stress. Ook schreef hij het boek ‘Even slikken, de zin en onzin van antidepressiva’. Luister naar uw lichaam Hoe u erachter komt dat u stress ervaart? Luister daarvoor goed naar uw lichaam. Klachten zoals pijn, slecht slapen, prikkelbaarheid en slechte concentratie kunnen wijzen op stress. Bedenk wat die stress kan veroorzaken en pak die oorzaak aan. Het is niet erg om even gestrest te zijn, als u daarna maar zorgt voor voldoende ontspanning. Lanterfanten Goedbedoelde adviezen van anderen zijn vaak geen oplossing. Zoek naar uw eigen manieren om te ontspannen en te ontstressen. Ik zeg vaak tegen mijn patiënten: ‘Maak tijd om te lanterfanten.’ Voor de één betekent dit een filmpje kijken of een boek lezen. Voor de ander is het misschien wel naar buiten gaan of mensen ontmoeten. Onderzoek De ene persoon heeft sneller last van stress dan de ander. Hierbij spelen genetische aanleg, persoonlijkheid en (de mensen in) de omgeving een rol. Maar waarom de één sneller last heeft van stress en iedereen verschillend omgaat met stress, snappen we eigenlijk niet goed. Daar doe ik nu onderzoek naar. 10 Stresspaspoort Met een team van mensen ontwikkelen we een persoonlijk stresspaspoort. In eerste instantie bedoeld voor mensen met angst en depressie. Door iemand te onderzoeken, krijgen we inzicht in de mate waarin iemand stress ervaart en hoe iemand hiermee omgaat. Dit noemen we ook wel veerkracht. Als we dat weten, kunnen we werken aan manieren om iemands veerkracht te vergroten. “Veel mensen komen een depressie met behulp van hun eigen veerkracht weer te boven.” Depressie Naast het stressonderzoek ben ik ook betrokken bij onderzoek naar depressie. Elk jaar maken 800.000 Nederlanders een depressie door. Depressies zijn er in allerlei vormen, van licht tot zwaar. Een behandeling is niet altijd nodig. Veel mensen komen een depressie met behulp van hun eigen veerkracht weer te boven. “Een leven zonder stress? Dat is onmogelijk. En misschien zelfs wel wat saai?! Zowel te veel als te weinig stress geeft klachten. Te weinig stress zorgt voor een bore-out en te veel stress kan leiden tot een burn-out. Het is continu zoeken naar balans." 11

Interview • Christiaan Vinkers Leef! geeft tien exemplaren weg van ‘Even slikken’. Kans maken op een exemplaar van ‘Even slikken’? Mail vóór woensdag 1 april 2020 naar E leef@serviceapotheek.nl met in het onderwerp enkel de titel ‘Even slikken’, of schrijf naar Leef!, Postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, onder vermelding van ‘Even slikken’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars krijgen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. Onnodige schaamte Er heerst veel schaamte bij mensen met een depressie. Ze schamen zich dat dit hun overkomt, maar wist u dat het nagenoeg altijd een kwestie van pech is? Bijvoorbeeld als iemand iets ergs meemaakt of als het in de familie voorkomt. Depressie? Zoek hulp! Depressies zijn een onderschat probleem. Eén op de drie mensen zoekt geen hulp, terwijl de aandoening goed te behandelen is. Bij een depressie is het belangrijk dat iemand niet te lang met klachten doorloopt. Denkt u dat u depressief bent? Praat er dan over met vrienden en familie en zoek zo nodig professionele hulp via uw huisarts. Antidepressiva Over antidepressiva bestaan helaas veel misverstanden en vooroordelen. Daarom schreef ik het boek ‘Even 12 “Geluk uit een potje? Zo werkt het niet.” slikken, de zin en onzin van antidepressiva’. Wat ik vaak heb gehoord? Dat antidepressiva ‘geluk uit een potje’ zou zijn. Maar zo werkt het niet. Pillen kunnen iemand helpen om zich minder angstig of depressief te voelen, maar maken niet gelukkig. Een behandeling bestaat ook altijd uit een combinatie van pillen en praten (psychotherapie). Voor mensen met ernstige depressies zijn deze medicijnen echt een uitkomst. Eén van mijn patiënten was erg somber, kon niet meer slapen en dacht regelmatig aan de dood. Toen hij de pillen eenmaal slikte en met psychotherapie was begonnen zei hij: “Had ik dit maar jaren eerder gedaan.” Psychiaters, apothekers en huisartsen werken nauw samen. De apotheker geeft een deel van de voorlichting aan patiënten die starten met antidepressiva. Daarnaast werken apothekers ook mee aan onderzoek. Zo is Service Apotheek betrokken bij het OPERA-onderzoek. OPERA-onderzoek: Bij gebruik van antidepressiva is een belangrijke vraag wanneer iemand weer kan stoppen. Dat weten we helaas nog niet goed. In het OPERA-onderzoek volgen we mensen tussen de 18 en 76 jaar met een depressie, die in de afgelopen twee maanden zijn begonnen of gaan starten met de antidepressiva citalopram of sertraline. Meer weten of aanmelden? Zie opera-project.nl of mail naar E opera@vumc.nl win actie Actie • Geef een boompje Een boompje cadeau voor iedere gelegenheid! Een boom is een geschenk voor het leven. Denk bijvoorbeeld aan een boompje als cadeau bij een geboorte, huwelijk, verjaardag of als bedankje. Bij geefeenboompje.nl kiest u uit verschillende bomen; van appelboom tot olijfboom. De boompjes zijn bij verzending ongeveer 60 cm hoog. U bestelt een boompje gemakkelijk online en het is mogelijk het boompje direct bij de gelukkige thuis te bezorgen. Korting voor Leef!-lezers: Als lezer van de Leef! krijgt u nu 10% korting bij bestelling van een boompje op geefeenboompje.nl. Voer de kortingscode: Leef! in bij het afronden van uw bestelling. Deze actie is geldig tot woensdag 1 april 2020. Kans maken op een gratis boompje? Leef! geeft in samenwerking met geefeenboompje.nl 10x een Gingko Bilobaboompje weg ter waarde van € 22,95. Schrijf vóór woensdag 1 april 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar E leef@serviceapotheek.nl en vermeld hierbij enkel ‘geefeenboompje.nl’ in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 13 win actie

Feiten & fabels • Psychische stoornissen Feiten Fabels & Psychische stoornissen zijn er in allerlei vormen. Hoewel er steeds meer aandacht voor komt, bestaan er toch nog veel fabels. Wat de feiten en fabels over psychische aandoeningen zijn? U leest ze hier. FABEL • Psychische aandoeningen komen niet veel voor Ongeveer één op de vijf Nederlanders heeft op dit moment een psychische aandoening. En ruim 40% van ons krijgt ooit in het leven te maken met (milde) psychische klachten. FEIT • Psychische aandoeningen kunnen gedeeltelijk erfelijk zijn Erfelijke aanleg speelt een rol bij veel psychische aandoeningen. Heeft één van uw ouders een psychische aandoening? Dan loopt u meer risico om deze aandoening ook te krijgen. Goed te voorspellen is het echter niet. 14 FEIT • Het ontstaan van psychische klachten is een wisselwerking van omgeving en genen Aanleg, opvoeding en levenservaringen spelen allen een rol bij het ontstaan van psychische klachten. Is iemand genetisch al gevoelig voor deze klachten? Dan kunnen nare ervaringen, armoede, infectieziektes en leefstijl (ook drugsgebruik en alcohol) een psychische aandoening doen ontstaan of verergeren. Feiten & fabels • Psychische stoornissen FABEL • FEIT • Mensen met een psychische stoornis zijn arm en minder intelligent Psychische aandoeningen komen voor in alle lagen van de samenleving. Iedereen kan een psychische stoornis ontwikkelen. Dus ook mensen die hoogopgeleid zijn, een goed inkomen hebben of uit een welgestelde familie komen. Wel kan het risico op psychische aandoeningen bij deze groepen lager zijn. Lees hier meer over op pagina 23. Angst, depressie en verslaving zijn de meest voorkomende psychische aandoeningen Percentage van de Nederlandse bevolking dat lijdt aan: 6-10% angststoornissen, depressies of verslaving 5-8% gedragsstoornissen of persoonlijkheidsstoornissen 1-2% eetstoornissen FEIT • Sommige psychische aandoeningen zijn sterker genetisch bepaald dan andere Schizofrenie en manische depressiviteit bijvoorbeeld zijn in hogere mate erfelijk dan depressie en angststoornissen. Bij deze laatste twee spelen omgevingsfactoren een grotere rol. 0,5-1,5% bipolariteit 0,4% psychosegevoeligheid FABEL • Besteed geen aandacht aan psychische klachten; het is aanstellerij FABEL • Een psychische stoornis gaat niet over Een psychische stoornis is niet per definitie voor altijd. Met sommige stoornissen worden mensen geboren, zoals AD(H)D, autisme of een bipolaire stoornis. Deze zijn te behandelen met medicijnen en therapie, maar gaan niet over. Psychische problemen zoals een eetstoornis of een depressie kunnen voorbij gaan. De kwetsbaarheid voor het opnieuw ontstaan blijft. Onderschat psychische klachten niet! Psychische problemen zijn echte ziektes, geen aanstellerij. Negeren werkt vaak averechts: het verwaarlozen van een ziekte leidt tot verergering, niet tot verbetering. Bespreek problemen met de huisarts. Hij of zij verwijst door indien nodig. FEIT • Ruim 40% krijgt ooit in het leven te maken met (milde) psychische klachten 15

EEN BETER LEVEN VOOR EEN GEVOELIGE HUID SCIENCE MICROBIOME NIEUW BODYLOTION VOOR DROGE, ECZEEMGEVOELIGE HUID LIPIKAR BAUME AP+M VOOR EEN MICROBIOOM IN BALANS. KALMEERT DIRECT. VERMINDERT JEUK. 16 SAM Vitamine-D3 10 mcg kauw Speciaal voor u! 10 • Verhoogt de opname van calcium in de botten. • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden. • Ondersteunt het immuunsysteem. • In strips verpakt; hygiënisch en makkelijk mee te nemen. • Kauwtabletten met tuttifruttismaak. k15%orting Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Vitamine-D3 20 mcg • Verhoogt de opname van calcium in de botten. • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden. • Ondersteunt het immuunsysteem. • In strips verpakt; hygiënisch en makkelijk mee te nemen. • 90 tabletten. k15%orting Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Siropen SAM Siropen voor keel en luchtwegen. • Boordevol pure en natuurlijke ingrediënten. • Zonder medicinale toevoegingen. • Oud-Hollandse smaken. • Verlicht de luchtwegen en verzacht de keel. 10%korting Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Hoestpastilles • Weldadig en verzachtend voor keel en luchtwegen. • Verfrissend. • Samengesteld en bereid volgens traditioneel apothekersrecept. • Mild en goed van smaak. €2,00 Nu voor Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Dag- en nachtcrème In de wintermaanden is huidverzorging extra belangrijk. Door kou en droge lucht heeft de huid meer verzorging nodig. SAM Dag- en nachtcrème helpt bij het ondersteunen van de huid. • Vochtinbrengende crème met avocado en aloë vera. • Voor een intensieve verzorging van de huid. • Vitaliserend. • Ondersteunt de elasticiteit van het bindweefsel. €6,95 Nu voor Geldig t/m 31 maart 2020 Kortingsbonnen

SAM Vitamine-D3 10 mcg kauw Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Belangrijke informatie De Gezondheidsraad adviseert de volgende groepen dagelijks extra vitamine D in te nemen. Ouderen vanaf 70 jaar, vrouwen vanaf 50 jaar, mensen met een donkere huidskleur en/of onvoldoende blootstelling aan de zon, zwangere vrouwen en kinderen van 0 - 4 jaar. SAM Vitamine-D3 20 mcg Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Belangrijke informatie De Gezondheidsraad adviseert alle mensen vanaf 70 jaar 20 microgram vitamine D per dag extra in te nemen. Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek SAM Siropen Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Verkrijgbaar in vier smaken: • Honing- & Tijmsiroop • Althea - & Tijmsiroop • Tijmsiroop • Dropsiroop Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. SAM Hoestpastilles Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Service Apotheek Hoestpastilles bevatten geen kleurstoffen en zijn glutenvrij. Let op: niet geschikt voor kinderen onder de 6 jaar. Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! SAM Dag- en nachtcrème Gebruik • Breng de crème gelijkmatig aan op de huid. • Regelmatig gebruik leidt tot een fluweelzachte en gladde huid. Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek De SAM Dag- & nachtcrème is geschikt voor alle huidtypen en is vrij van parabenen. Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl SAM (Vaseline) Cetomacrogolcrème FNA Speciaal voor u! 10 (Vaseline) Cetomacrogolcrème gebruikt u bij verschijnselen van (erg) droge huid. Klachten zoals jeuk, schilfering, kloven en branderige plekken verminderen. Andere klachten, zoals eczeem verergeren minder snel. Smeer de crème zo vaak u wilt, bij voorkeur minstens tweemaal per dag. 10%korting Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Keelzuig tabletten SAM Keelzuig bevat onder meer vlierbes, vitamine C en zink. Vlierbes versterkt het immuunsysteem. Het helpt om vrijer te ademen door de neus en houdt uw keel schoon. De ingrediënten vitamine C en zink ondersteunen het immuunsysteem en de lichaamseigen afweer. €4,50 Nu voor Geldig t/m 31 maart 2020 SAM Vitamine-C 500 mg Service Apotheek Vitamine-C 500 mg is van belang voor het zenuwstelsel, helpt bij vermoeidheid en ondersteunt energieniveau. €6,00 Nu voor Geldig t/m 31 maart 2020 NIEUW PROBEER NU ATOPICONTROL ANTI-JEUK SPRAY zenuwen Blijf MetaRelax® spanning drukte Stressmomenten? . 1 € 2,50 KORTING* op Eucerin AtopiControl Anti-Jeuk spray Geldig t/m 31 maart 2020 *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. Nu 15% korting* 1MetaRelax® bevat folaat. *Geldig t/m 31 maart 2020 Kortingsbonnen

SAM (Vaseline) Cetomacrogolcrème FNA Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • Verzacht en beschermt. • Te gebruiken door mensen met een droge huid, eczeem, jeuk, psoriasis of aambeien. • Effect binnen paar dagen. • Bevat geen parfum. • In handige tube. Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! SAM Keelzuig tabletten • Houdt de keel schoon. • Ondersteunt het immuunsysteem. • Op basis van vlierbes, vitamine C en zink. • Gezoet met stevia en xylitol. Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek SAM Vitamine-C 500 mg Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! • Ondersteunt het immuunsysteem. • Draagt bij aan het behoud van gezonde cellen en weefsels. • In strips verpakt: hygiënisch en makkelijk mee te nemen. Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek Verminder t het jeukerig gevoel Verlicht & verkoelt Hydrateer t VERMINDERT JEUKERIG GEVOEL BINNEN 60 SECONDEN TOT 6 UUR LANG Heeft u nog vragen? Stel ze aan uw Service Apotheker! Stressmomenten? Blijf MetaRelax® 1 . MetaRelax® Algemene voorwaarden: • Geldig t/m 31 maart 2020 • Maximaal 1 voucher per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze voucher is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek is een compleet magnesiumcomplex te gebruiken: - bij stressmomenten (folaat) - bij vermoeidheid (folaat, magnesium, vit. B1, B6, B12) - ter ondersteuning van de spieren (magnesium) Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het gebruikte magnesiumzout, nl. magnesiumglycerofosfaat, uitstekend verdragen wordt in maag en darm. MetaRelax® bevat ook vitamine D. 1MetaRelax® bevat folaat. Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl Advertorial KORT LONTJE? MOE? CHAGRIJNIG? Wij vroegen aan zo'n 4.700 Nederlanders hoe het zit met hun stressgevoelens. Hieruit bleek dat zo'n 9 van de 10 Nederlanders wekelijks één of meerdere keren gevoelens van stress heeft. En jij? Welke natuurlijke ingrediënten helpen in tijden van stress? Dat zijn er eigenlijk meerdere. Valeriaan is een van de bekendste. Een plant met werkstoff en die lichaam en geest tot rust helpen te komen bij stressmomenten of -periodes. Ook de passiebloem en de citroenmelisse hebben rustgevende eigenschappen en ondersteunen zo bij innerlijke onrust en periodes van stress of spanning. Soms vind je deze 3 planten zelfs gecombineerd in een product, zoals in de Passifl ora Rustgevend Extra Sterk tabletten van A.Vogel. Iris, A.Vogel gezondheidsdeskundige Top 3 signalen stress-situaties Prikkelbare gevoelens (70%) Vermoeid gevoel (64%) Emotionele gevoelens (44%) OEPS! 21% probeert tot rust te komen door alcohol te drinken of te roken 25% heeft meer zin om te eten Gênante stressmomenten! ik ben ooit vol tegen een lantaarnpaal gereden • ik liep met m’n jurk binnenstebuiten rond • ik schonk koffi e in en zette het daarna in de koelkast • ik stuurde mijn kinderen op zaterdag naar school • ik liep de winkel uit zonder te betalen • ik liep als vrouw het herentoilet binnen Zennnnn… Zo'n 90% van de Nederlanders ervaart wekelijk keren gevoelens van stress* . Werk staat met stip op nummer stip op nummer 1 en de fi nanciële van de oorzaken, gevolgd door de kinderen en de fi situatie. Wat we doen, als we stress voelen? Piek uitstellen en ruziemaken vooral.* Pieken, dingen situaties is helaas niet altijd zomaar weg te nemen. Maar wat je wel kunt doen is kijken of er iets is door je er wat rustiger mee om kunt gaan. W is prettig voor je lichaam én je geest. Passifl or Rustgevend Extra Sterk kan daarbij ondersteunen. Het helpt lichaam en geest namelijk tot rust te komen in drukke, spannende periodes.1,2,3 s is Wt dat ora eunrust *Bron: A.Vogel enquête naar gevoelens van stress, i.s.m. Snippet Media uitgevoerd onder 4698 respondenten 1passiebloem 2 citroenmelisse 3 valeriaan. KOAG/KAG-nummer: 11-0718-1021 Beoordeeld met een 8,8 De oorzaak nemen. k YES! Dit zijn gezonde tips om stressgevoelens te verminderen Wandelen (34% doet dit al) Sporten (20%) Ontspanningsoefeningen als mediteren (17%) 66% noemt het werk als belangrijkste bron van stressgevoelens*

Thema • Mentale gezondheid Mentale gezondheid Een gezonde geest is net zo belangrijk als een gezond lichaam. Wanneer is iemand mentaal gezond? En hoe uit psychische ongezondheid zich? 22 Thema • Mentale gezondheid Mentale fitheid Een psychisch gezond mens voelt zich in principe tevreden, kan genieten, denkt positief, gaat goed om met tegenslagen en is tevreden met zijn sociale relaties. Wilt u uw mentale fitheid trainen? Dat kan! Net als bij het vergroten van de lichamelijke fitheid vergt dit wel oefening en discipline. Wij hebben de volgende tips voor u: • Leef met een missie • Denk positief • Zorg voor vriendschap • Pak problemen aan • Stel doelen • Leef bewust • Pieker niet • Leef gezond Hoe psychisch gezond zijn wij Nederlanders? Bijna 89% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder voelt zich psychisch gezond. Geslacht, leeftijd, alleenstaand of niet en opleidingsniveau zijn van invloed. Interessant feitje: mannen, mensen met een partner en hoger opgeleiden zijn gemiddeld psychisch gezonder dan vrouwen, alleenstaanden en lager opgeleiden. Met de leeftijd neemt het aantal personen met psychische klachten toe. Uitzondering hierop is de leeftijdsgroep tussen 65 en 74 jaar; hier daalt het aantal juist. Mannen, mensen met een partner en hoger opgeleiden zijn gemiddeld psychisch gezonder dan vrouwen, alleenstaanden en lager opgeleiden. Hoe uit psychische ongezondheid zich? Op verschillende manieren! U kunt zich bijvoorbeeld down voelen, stress of angst ervaren of zenuwachtig zijn. Maar ook lichamelijke klachten hebben soms een psychische oorzaak. De ernst van psychische klachten kan variëren van af en toe lichte klachten tot een gediagnosticeerde psychische stoornis. Denk hierbij aan een angststoornis of stemmingsstoornis. Dit hangt onder meer af van de mate waarin de klachten iemand belemmeren in het dagelijks leven. Lichaam en geest Lichaam en geest vormen één geheel. Ze beïnvloeden elkaar. Heeft u bijvoorbeeld altijd pijn? Dan kunt u angstig of somber worden. En ook omgekeerd. Angst of somberheid kan lichamelijke pijn tot gevolg hebben. Last van dagelijkse problemen zoals financiële onrust of drukte op het werk? Stress en overbelasting kunnen lichamelijke klachten geven. Wanneer lichamelijke klachten niet te verklaren zijn door een ziekte of lichamelijke oorzaak, dan noemen artsen dit SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten). Ook al is de oorzaak onduidelijk, de lichamelijke klachten zijn echt en kunnen veel last geven. Gelukkig is er tegenwoordig meer bekend over SOLK. Kijk voor meer informatie op onbegrepenklachten.info. Bent u mentaal fit? Doe de test op mentaalvitaal.nl/testmentalefitheid. Dip of depressie? We gebruiken de termen vaak door elkaar maar ze betekenen niet hetzelfde. Een depressie is meer dan een dip. Met deze test krijgt u een beeld of er sprake kan zijn van een depressie: mentaalvitaal.nl/depressietest. 23

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Kirsten van Biert-van Norel is apotheker bij Service Apotheek Schuilenburg. Zij werkt intensief samen met de huisarts en psycholoog om het medicatiegebruik bij mensen met mentale problemen goed in kaart te brengen. “Hoe ik als apotheker met mensen in gesprek raak over mentale problemen? Dat verschilt. Gebruikt er iemand antidepressiva? Dan kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een depressie, angst of chronische pijn. Soms krijg ik vragen over slapeloosheid. Afhankelijk van de klachten adviseer ik dan bijvoorbeeld het gebruik van valeriaan. Vorige week nog sprak ik iemand met overgangsklachten. Haar klachten bleken toen niet zozeer door de overgang te komen, maar door mentale problemen. Pillen zijn lang niet altijd nodig! Een gesprek was in dit geval genoeg. “Samen voorkomen we dat mensen langdurig medicijnen gebruiken met onvoldoende effect.” 24 Intensieve samenwerking Laatst vertelde huisarts Van den Brink mij over een patiënt die niet goed op medicatie reageerde. Vervolgens besprak ik deze patiënt samen met haar en psycholoog Candan. Ik stelde voor om gebruik te maken van farmacogenetica. Een methode die we in uitzonderlijke situaties inzetten. Via speeksel of bloedonderzoek brengen we iemands DNA in kaart. Hierdoor kunnen we voorspellen hoe iemand op bepaalde medicatie reageert. Zo nodig passen we dan de medicatie of de dosis aan of stappen we over naar een ander medicijn. In het geval van deze patiënt bleek dat hij beter zou reageren op andere medicatie. Maximaal effect Gezamenlijk patiënten bespreken heeft een groot voordeel. We voorkomen dat mensen medicijnen gebruiken die mogelijk niet werken met soms de nodige bijwerkingen. Dat is vervelend en doodzonde bovendien! Ook helpt het om te signaleren of iemand medicijnen gebruikt die niet (meer) nodig zijn. Zo kwamen we laatst in een gezamenlijk consult met de huisarts tot de conclusie dat de medicatie van een mevrouw kon worden afgebouwd. Ze doet dit nu op haar eigen tempo en wordt hierbij begeleidt door de apotheker en huisarts. Ze is hier heel tevreden over.” Op bezoek • In de apotheek Candan Aydemir is als gz-psycholoog aangesloten bij SpecialistenNet Psychologie. Haar praktijk is onder andere gevestigd in Gezondheidscentrum Schuilenburg. Met apotheker Van Biert-van Norel en huisarts Van den Brink heeft ze een intensieve samenwerking. Kirsten van Biert-van Norel, huisarts Van den Brink, Candan Aydemir “Ik was meteen enthousiast toen Kirsten met het idee kwam om als apotheker, huisarts en psycholoog op een andere, nog intensievere manier samen te werken. Omdat we met zoveel verschillende disciplines samen in een gebouw zitten, zijn de lijntjes heel kort. Afgestemde zorg Ik versterk als psycholoog de geestelijke gezondheidzorg (ggz) in de huisartsenpraktijk. De stap om naar een psycholoog te gaan, is voor sommige mensen best groot. Maar omdat we samen onder één dak zitten, is die stap makkelijker te zetten. Regelmatig neemt de “Door de intensieve samenwerking leveren we continu zorg op maat.” apotheker of de huisarts deel aan het gesprek met een cliënt en bespreken we gezamenlijk het behandelplan. Zo stemmen we de zorg goed op elkaar af. Maatwerk Ik help voornamelijk mensen met angst- en paniekstoornissen, depressiviteit en traumaverwerking. Bij een aantal van mijn cliënten met een depressie rees het vermoeden dat de medicatie niet goed werkte. Kirsten opperde om daarvoor farmacogenetica in te schakelen. Ieder lichaam is uniek en reageert weer anders. Het is mooi dat we de werking van medicijnen tegenwoordig kunnen onderzoeken. Elkaar versterken We komen nu regelmatig samen om cliënten te bespreken. En omdat een ieder de situatie vanuit haar eigen discipline bekijkt, versterken we elkaar. Dit heeft ook als voordeel dat iemand niet steeds opnieuw zijn verhaal hoeft te doen en dat we iemand beter kunnen begeleiden. Door de intensieve samenwerking leveren we continu zorg op maat.” 25

Rubriek • Goede doel In 2020 puzzelt u voor Alzheimer Nederland Vier keer per jaar maakt u via de puzzel in Leef!-magazine kans op mooie prijzen. En tegelijkertijd steunt u hiermee het goede doel. Meer weten over Alzheimer Nederland? Kijk op alzheimer-nederland.nl. Gerjoke Wilmink Met ruim 465 aangesloten apotheken staat Service Apotheek letterlijk ‘midden’ in de samenleving. We voelen ons betrokken bij de wereld om ons heen. Onze missie is met een veilige en effectieve medicijnbehandeling op maat de gezondheid van patiënten te verbeteren. Maar ook op andere vlakken dragen we graag ons steentje bij. In 2020 is het goede doel Alzheimer Nederland. Directeur Gerjoke Wilmink stelt Alzheimer Nederland aan u voor. Alzheimer Nederland Vroeg of laat krijgt iedereen op een of andere manier te maken met dementie: als patiënt, mantelzorger of binnen de familie- en vriendenkring. Momenteel hebben zo’n 280.000 mensen in Nederland deze ziekte waarbij de hersenen informatie niet goed meer kunnen 26 verwerken. Verwacht wordt dat het aantal mensen met dementie de komende decennia verdubbelt naar een half miljoen. Impact “Dementie is een nare ziekte”, zegt Gerjoke Wilmink. “Net als alle andere medewerkers en vrijwilligers van Alzheimer Nederland zet ik me met hart en ziel in voor onze organisatie. Ik weet wat de impact van de ziekte is. Mijn moeder had dementie. “Je verliest jezelf en elkaar" De ziekte zorgt ervoor dat je jezelf verliest en elkaar. Mijn moeder realiseerde zich wel dat er iets was, maar kon dat niet meer onder woorden brengen. Het was heel verdrietig om te zien hoe ze soms naar haar hoofd wees en vroeg: Wanneer gaat dit over?’’ Wetenschappelijk onderzoek Er zijn al veel stappen gezet binnen het wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Zo kan de diagnose inmiddels exacter en eerder worden gesteld. Maar er moet nog meer worden geïnvesteerd in onderzoek. Totdat dementie voorkomen of genezen kan worden, maakt Alzheimer Nederland zich sterk voor het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun omgeving. Bijvoorbeeld door het geven van voorlichting - onder meer via het platform dementie.nl - het bieden van ondersteuning, het opkomen voor betere zorg en het financieren van wetenschappelijk onderzoek. “Veel te doen, daarom zijn we zo blij met uw bijdrage!” Puzzel • Win! Win! 3x kans op een Noordzee Arrangement in Hotel Zuiderduin! TUK OP GEVARIEERD DOORHALEN GOKBEWIJS ZEULEN NOOT BODEMBEDEKKING 7 VOOR EEN DIERENHOK DAAR ONDERGANG FAMILIELID SLAGADER VERENIGDE STATEN GASTE HOOFDDEKSEL 5 OVERGESPEELDE BAL TAFELGAST AFSLAGPLAATS BIJ GOLF TIJDVAK ZOT 3 LOSLIPPIG PERSOON VERTRAGING BLOEM INSECT BESTUUR6 BARE SLEE AM. STAAT TOUW KLEUR IK IDEE KORENHALM GRASLAND HALT! DIERENGELUID HECTARE THEATERRANG 2 DUS SPRAKELOOS MANNETJESVARKEN © DENKSPORT PUZZELBLADEN Breng de letters uit de genummerde vakjes naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk. 1 2 3 4 5 6 7 8 VOEGWOORD WINDVRIJE KANT KLUWEN KLUITENBREKER PAPEGAAI GETIJ ZANGNOOT 4 PAARDENSLEE NOOT LATER SEINTAAL MAK GEESTELIJKE 8 OEFENSTUK VROLIJK DE EDELEN MIJ PLUS VERWAAND RESERVOIR VOORSLUITING IN EEN BROEK RONDHOUT INGANG 1 TENDENS RUK Los het Zweedse raadsel op. De letters in de genummerde vakjes vormen de oplossing. Die oplossing kunt u vanaf woensdag 1 januari t/m dinsdag 31 maart 2020 doorbellen via: 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). De meeropbrengst is bestemd voor Alzheimer Nederland. Uitwaaien op het strand Maak kans op een Noordzee Arrangement Geniet in Egmond aan Zee van het strand, de duinen en het gezellige dorp, maar ook van het geheel vernieuwde Hotel Zuiderduin. Het hotel biedt alles wat u nodig heeft voor een heerlijk ontspannen verblijf. Ontdek de vele faciliteiten, zoals de brasserie, bowlingbaan, pub, zwembad en de uitgebreide beauty & spa met sauna’s en baden. Maak kans op twee overnachtingen voor twee personen, inclusief ontbijt en gratis gebruik van sauna’s en het zwembad. www.zuiderduin.nl 27

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een selectie van aan ons gestelde vragen. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekers en apothekersassistenten van uw Service Apotheek beantwoorden uw vragen graag aan de balie. Wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Sinds ik medicijnen gebruik, ben ik aangekomen. Hoe kan dit? Olga van Vemde | apotheker Apotheek Epe in Epe Er zijn verschillende oorzaken voor gewichtstoename door medicijnen: • Uw lichaam houdt vocht vast door het medicijn. Dit merkt u bijvoorbeeld doordat uw enkels en onderbenen zijn opgezet. Dit is meestal niet schadelijk en gaat over als u stopt met het medicijn. Prednison en de anticonceptiepil kunnen dit effect hebben. • U heeft een sterkere eetlust door het medicijn. Bepaalde medicijnen hebben invloed op het gevoel van honger en verzadiging, bijvoorbeeld antidepressiva. Mariëlla de Rooij-Duran | apotheker Apotheek Pendrecht in Rotterdam • U heeft meer dorst door het medicijn. Met name het medicijn lithium kan dit als bijwerking hebben. Drinkt u hierdoor veel calorierijke dranken? Dan kunt u aankomen. • Uw schildklier of stofwisseling werkt langzamer door het medicijn. Hierdoor krijgt uw lichaam meer tijd om voedingsstoffen op te nemen en vast te houden, met gewichtstoename als gevolg. Bepaalde antipsychotica en diabetesmedicijnen kunnen dit veroorzaken. Jeroen Mentink | apotheker Apotheek Borrendamme in Zierikzee Denkt u dat u bent aangekomen door een medicijn dat u inneemt? Bespreek dit met uw Service Apotheker. Stop nooit zonder overleg met een medicijn! 28 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Ik hoest veel, waarbij veel slijm meekomt. Wat adviseert u? Als er veel slijm omhoog komt bij het hoesten, dan heeft de hoest een functie en mag u deze niet onderdrukken. Een hoestprikkeldempend middel zoals noscapine is dan niet geschikt. Een verzachtend middel met honing, althea of tijm is in dit geval de beste keuze én veilig. Slijmoplossende middelen zoals broomhexine en acetylcysteïne raden we tegenwoordig niet meer aan bij een gewone slijmhoest omdat er geen effect is aangetoond. Waarom zou ik me als 60-plusser laten vaccineren tegen pneumokokken? De pneumokok is een bacterie die oor- en longontsteking kan veroorzaken, maar ook bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking. Elk jaar krijgen ongeveer 10.000 mensen in Nederland een infectie met een Mag ik alcohol drinken als ik antidepressiva gebruik? U mag in principe alcohol drinken wanneer u een antidepressivum gebruikt, maar wel met mate. Houd er rekening mee dat alcohol de versuffende werking van antidepressiva versterkt. U kunt daarom beter in plaats van de maximaal toegestane hoeveelheid, helemaal geen alcohol drinken wanneer u deelneemt aan het verkeer of werkzaamheden uitvoert waarbij alertheid nodig is. Dit geldt ook als u al gewend bent aan het antidepressivum en u zich minder suf voelt. Bovendien heeft alcohol een negatieve invloed op de depressie. Met name de volgende dag kunnen de klachten verergeren. Probeer daarom weinig tot geen alcohol te drinken. pneumokokkenbacterie. Ongeveer 2.500 patiënten per jaar worden met ernstige pneumokokkenziekte (bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking) in het ziekenhuis opgenomen. Van die 2.500 patiënten overlijden er ongeveer 300 en hebben 75-100 patiënten ernstige blijvende klachten. De ziekte komt het meest voor bij kinderen onder de twee jaar én bij mensen van 60 jaar en ouder. Een vaccinatie tegen pneumokokkenziekte beschermt u tegen deze bacterie. Inenting is voor ouderen nu nog op eigen kosten, maar vanaf het najaar van 2020 niet meer. Alle volwassenen van 60, 65, 70 en 75 jaar oud ontvangen dan eens in de vijf jaar een uitnodiging van hun huisarts voor een pneumokokkenvaccinatie. 29

Service Apotheek • In het zonnetje Bloemetje Het bloemetje gaat deze keer naar Service Apotheek Dr. de Haan. Mevrouw Bender uit Amsterdam biedt het bloemetje aan. Waarom verdient deze apotheek een bloemetje? Mevrouw Bender geeft zonder aarzelen antwoord! “De sfeer in de apotheek is prettig en de medewerkers staan mij vriendelijk en professioneel te woord. Er is altijd ruimte om vragen te stellen. Ik merk gewoon dat zij echt oog hebben voor de mens.” Wat vindt het apotheekteam van de actie? Apotheker Van Witsen: “Wij vinden het heel bijzonder dat mevrouw ons hele team in het zonnetje zet. Echt een mooie verrassing. Juist omdat Het apotheekteam van Service Apotheek Dr. de Haan. Stressmomenten? Blijf MetaRelax® 1 . zenuwen spanning drukte Diagnose kanker? Voor iedereen die de diagnose kanker krijgt is er de Kikkeropfleurdoos. Met praktische informatie, tips van lotgenoten, ervaringen en adviezen van medepatiënten en een leuke verrassing. Meer informatie en de aanvraagkaart vindt u op www.kikkeropfleurdoos.nl. Met een ingevulde aanvraagkaart haalt u de doos gratis op in een Service Apotheek. 1MetaRelax® bevat folaat. er in deze tijd ook veel zaken spelen waar wij zelf weinig aan kunnen doen, zoals het medicijntekort. We doen altijd ons best het zo goed mogelijk voor onze patiënten te regelen en dan is het extra fijn dat dit op deze manier wordt gewaardeerd! Wij werken als een hecht team voor onze patiënten. Dat maakt het werk ieder dag nóg leuker. Een onsje lof weegt toch meer dan een kilo kritiek. Dat geldt voor het contact met patiënten, maar ook onderling natuurlijk. Kleine gebaren en complimentjes doen al heel veel op de werkvloer. En dan zo’n mooi gebaar... dat maakt ons trots!” 30 Colofon Aan dit nummer werkten mee Bibian Mentel, Annelies van Hee-Rijksen, Christiaan Vinkers, Olga van Vemde, Mariëlla de Rooij-Duran, Jeroen Mentink, Kirsten van Biert-van Norel, Candan Aydemir, huisarts Van den Brink, Taco van Witsen en het apotheekteam van Service Apotheek Dr. de Haan, Mevr. Terpstra-Suk, Mevr. Bender, Dhr. Dijkstra, Gerjoke Wilmink, Alzheimer Nederland, Carmen, Lolita Havinga, Karen Höhner, Bianca ten Velde, Emma Vogels, Marleen Jansen, Nanne Oomkens, Marloes Dielis, Anita Kranenbarg, Gemma Jonkers, Josien Profijt en Volle Maan. Bijzondere bezorger 80 jaar. Hoe bijzonder is het als je dan nog aan het werk bent? De bezorger van Service Apotheek De Hertog, meneer Dijkstra uit Franeker, is onlangs 80 jaar geworden. Nog steeds stapt hij met positieve energie de auto in om medicijnen bij de patiënten thuis te bezorgen. Als blijk van waardering ontvangt meneer Dijkstra een oorkonde van Service Apotheek én een attentie van mevrouw Terpstra-Suk, één van de cliënten waar Dijkstra regelmatig komt. Hoe vindt u het om in het zonnetje gezet te worden? Meneer Dijkstra: “Het is voor mij een grote verrassing! Ik had er geen idee van. Heel bijzonder dat mensen de moeite doen en het initiatief nemen, super!” Hoe is het om bezorger te zijn? Meneer Dijkstra: “Ik ga helemaal niet naar ‘mijn werk’ iedere werkdag, het voelt namelijk voor mij als een hobby. Ook is de samenwerking met de apotheek heel fijn. Deze baan past perfect bij mij. De ene klant ken je iets beter dan de andere. Met mevrouw Terpstra heb ik goed contact. We maken altijd even een praatje, wel zo gezellig! Maar ik kom niet verder dan de deur hoor, voor koffie heb ik geen tijd. Twee middagen in de week werk ik in Franeker en omstreken en mijn collega doet de andere dagen van de week. Wat ik er zo leuk aan vind? De afwisseling in de week. Ik doe het met veel plezier. 30 jaar lang zat ik op een SRV-wagen samen met mijn vrouw. Ik kom nu ook klanten tegen van vroeger. In de stad Franeker en de dorpen er omheen kennen de mensen mij wel. Ik zie heel veel blije gezichten wanneer ik de medicijnen breng. Dat is toch prachtig?” Service Apotheek wenst meneer Dijkstra nog vele gezonde en trouwe dienstjaren toe. We zijn erg blij met bezorgers zoals hij! 31 Fotografie Els Broers, Eelkje Colmjon en Ruud van der Graaf. Bibian Mentel: Gregor Servais en Helden Magazine. Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Communicatie Informatie In Nederland zijn ruim 465 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84. E leef@serviceapotheek.nl. www.serviceapotheek.nl. Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.480.000. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.

Leestips • Winacties Leestips Emma wil leven Josha Zwaan Emma is 12 jaar als ze gediagnosticeerd wordt met anorexia. Jarenlang streed ze tegen deze verschrikkelijke eetstoornis, tot ze het absolute dieptepunt bereikte. Ze vertrok naar een kliniek in Portugal, om daar een intensieve behandeling te ondergaan. Want Emma wilde maar één ding: leven. Maar het meedogenloze monster dat anorexia heet, liet haar niet meer los. In april 2016 overleed Emma, 18 jaar jong. Het boek, dat leest als een roman, diept het verhaal van Emma uit, en plaatst haar gevecht in een breder perspectief. Auteur Josha Zwaan sprak intensief met de ouders van Emma, haar zus, vriendinnen, docenten en haar artsen. Hun verhalen worden afgewisseld met dagboekfragmenten van Emma zelf. ISBN 9789025906559 Leef! geeft in samenwerking met Uitgeverij Ten Have 10 exemplaren weg t.w.v. € 20,00. Pinkeltje gaat naar Diergaarde Blijdorp Studio Dick Laan Wie is er nu niet met Pinkeltje opgegroeid? Nog altijd beleeft de bekendste kabouter van Nederland nieuwe avonturen. In Pinkeltje in Blijdorp roepen twee vlinders de hulp in van Pinkeltje: er is namelijk iets vreemds aan de hand in de dierentuin. Al een paar keer zijn midden in de nacht dierenverblijven opengezet. En dat is gevaarlijk voor de dieren zelf én voor hun oppassers. Natuurlijk aarzelt Pinkeltje geen moment en gaat hij samen met Pinkelotje op onderzoek uit! ISBN 9789000368143 Leef! geeft in samenwerking met Van Holkema & Warendorf 10 exemplaren weg t.w.v. € 10,99. 32 Denksport Puzzels zoals sudoku’s, kruiswoordpuzzels, cryptogrammen en Zweedse puzzels leveren een grote bijdrage aan het trainen van het brein. En het is nog leuk en ontspannend ook! De zorgvuldig geselecteerde set bevat voor ieder wat wils: Sudoku niveau 2-3, Zweedse puzzels niveau 2, Varia en Filipine niveau 4-5 en de legwoordzoekers op niveau 3. Leef! geeft in samenwerking met Uitgeverij Keesing 5 setjes van 5 diverse puzzelboekjes weg t.w.v. € 19,65. Leestips • Winacties Als alles anders Els van Stalborch Als je de diagnose kanker te horen krijgt verandert je wereld. Zekerheden vallen weg en er komen heel veel vragen. Dichter Els van Stalborch heeft over dit proces een dichtbundel samengesteld met als titel ‘Als alles anders’. De bundel bestaat uit gedichten die zij schreef toen zij zelf en later ook haar geliefde te maken kregen met deze ziekte. Ze beschrijft onder andere de pijn, de hoop, de wanhoop, de liefde, de eenzaamheid en de gevoelens die allemaal door je heen stromen bij deze onherroepelijke wending in je leven. Els van Stalborch is kunsthistoricus en lid van het Utrechts Stadsdichtersgilde. Zij heeft negen dichtbundels gepubliceerd. Behandelpaspoort Ester Bertholet Het ‘Behandelpaspoort’ stimuleert het gesprek over uw behandelwensen. Een gesprek voeren over wat iemand belangrijk vindt voor een prettig leven en welke behandeling of zorg daar bij past, is niet altijd makkelijk. Maar wel heel belangrijk. Om een handvat te bieden voor dit gesprek en wensen op te schrijven, heeft de Praktijk Ouderengeneeskunde Bertholet het ‘Behandelpaspoort’ ontwikkeld. ISBN 978-94-92241-35-1 De bundel is onderdeel van de 'Kikkeropfleurdoos' (zie advertentie pagina 30 in deze Leef!). Leef! geeft in samenwerking met Magonia 10 exemplaren weg t.w.v. € 9,99. Het oogt als een ‘echt’ paspoort, met in te vullen vragen en ruimte voor eigen tekst. Het ‘Behandelpaspoort’ (met informatiefolder) is apart te bestellen of samen met een opbergmapje voor andere belangrijke documenten als de zorgpas en medicatieoverzicht. Ga naar behandelpaspoort.nl voor meer informatie. ISBN 978-90-9032073-1 Leef! geeft in samenwerking met Ester Bertholet 10 exemplaren weg van het Behandelpaspoort t.w.v. € 19,95. Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijf dan vóór woensdag 1 april 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar E leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars krijgen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie

Zorgthema • Medicatieveiligheid Sta stil bij ‘medicatieveiligheid’ ‘Medicatieveiligheid’, het woord zegt het al: het gaat om veilig medicijnen gebruiken. Uw apotheker, uw huisarts en uzelf dragen hier allen aan bij. Waar letten we op? Het begint bij de keuze van het medicijn, dat moet juist zijn. Ook de vorm van het middel, de dosering en de aflevering moeten kloppen. Mag u het medicijn wel gebruiken? Ook dat controleert uw apotheker. Belangrijk is daarnaast het voorkomen van bijwerkingen of andere nadelige effecten. Uw apotheker en huisarts adviseren u hierover. Tot slot moet u het medicijn op de juiste manier gebruiken. Heeft u de uitleg begrepen? Vergeet u de inname niet? Heeft u hulp nodig? Uw apotheekteam staat voor u klaar! Uw informatie is belangrijk! Wanneer u een medicijn afhaalt, controleert uw apothekersassistent of apotheker of dit medicijn geschikt is in uw persoonlijke situatie. Hiervoor maken zij gebruik van de informatie die zij van u hebben. Heeft u ook andere klachten of ziektes? Gebruikt u andere medicijnen? Zijn er wijzigingen in uw medicijngebruik? Dan is het belangrijk dat u uw informatie deelt met uw apotheker. Weet u ook waar u zelf op kunt letten bij veilig medicijngebruik? Dagelijks belanden meer dan 180 mensen in het ziekenhuis door problemen met hun medicijngebruik. Vier tips om het risico hierop te verlagen. Volg de uitleg van uw apotheek en het voorschrift. Stel vragen als deze niet duidelijk zijn. Zorg dat u een compleet medicatieoverzicht heeft. Vraag dit bij uw apotheker op. Geef zelf ook wijzigingen door. Geef bijwerkingen aan uw apotheker door. Koopt u zelf bijvoorbeeld pijnstillers of supplementen zoals vitamines? Vraag uw apotheker advies. Wij controleren of deze middelen samengaan met uw medicijnen. 34 Dat slikt u toch niet? • Mijn medicatiegesprek Goed vertrouwen Ik ben van Joodse komaf. Veel van mijn familieleden zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Samen met nog enkele traumatische ervaringen in mijn jeugd heeft dit gezorgd voor een dissociatieve stoornis en een paniekstoornis. Op mijn achttiende werd ik opgenomen in de psychiatrie. Ik heb verschillende behandelingen gehad en gebruik diverse medicijnen. Daarom ben ik blij dat ik het zo goed kan vinden met mijn apotheker Annelies. Zij en de assistentes geven me veel vertrouwen, dat is zeker met mijn aandoening heel belangrijk. Ondanks mijn verhuizing naar de andere kant van Amsterdam, blijf ik nog steeds trouw aan mijn apotheek. Zo gebruik ik in overleg met Annelies en mijn psychiater nu één medicijn minder. Ik werd namelijk vaak zo moe en zwaar. Mijn medicijnen zijn handig verpakt in een medicijnrol. Vaak worden ze ook thuisbezorgd, wel zo makkelijk! Carmen, 51 jaar • Dissociatieve stoornis • Paniekstoornis Resultaat van mijn medicatiegesprek: • Afbouw medicatie • Aanpassing medicatierol De leuke dingen in mijn leven? Ik ben actief in de cliëntenraad bij het Sinai Centrum, een van oorsprong Joods centrum dat gespecialiseerd is in de behandeling van mensen met trauma’s. Vroeger deed ik aan klassiek ballet en tegenwoordig kijk ik daar nog graag naar. Mijn woonkamer hangt zelfs vol met klassiek-balletposters én een professionele balletbar. Af en toe waag ik nog een dansje. 35

Rubriek • NIEUW PROBEER NU DIRECTE VERLICHTING BINNEN 60 SECONDEN TOT 6u ATOPICONTROL ANTI-JEUK SPRAY VERMINDERT JEUKERIG GEVOEL BINNEN 60 SECONDEN TOT 6 UUR LANG Vermindert het jeukerig gevoel 36 Verlicht & verkoelt Hydrateert Kijk voor meer informatie op www.eucerin.nl

Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 102 | Herfst 2019 | Preventie 6 gezondheidstips uit de Blauwe zones Feiten & Fabels Over kruidenproducten Interview Wilfred en Lili Genee “Onze missie? Nederland bewustmaken van het belang van gezonde voeding” Volg Service Apotheek op Facebook

Wat doet u het liefst? Wat het ook is, laat urineverlies u er niet van weerhouden! Attends beschermt. Altijd en overal. Met Attends producten kunt u rekenen op: Een droog gevoel Door de snel absorberende dubbele kern met superabsorberend materiaal dat vocht insluit en omzet naar gel. Huidbescherming Bijdrage aan het behoud van een gezonde huid door gebruik van curly fibers. Discretie Doordat ze extra dun zijn mét de vertrouwde absorptiecapaciteit. Deze unieke spiraalvormige vezels zorgen voor een lage pH-waarde die gelijkwaardig is aan de pH-waarde van de huid. Dit zorgt ervoor dat uw huid minder snel wordt aangetast door de urine. De curly fibers zijn aanwezig in de volgende product categorieën: Soft 4-7, Contours, Adjustable, Slip Active/Regular/Regular Plus/Flex Ervaar het zelf en vraag een gratis proefpakket aan. Ga naar: www.attends.nl/leef of scan de QR-code. Attends Zorg en Welzijn Attends Zorg en Welzijn VAN HEEK MEDICAL Onderdeel van Mosadex Groep 2 Macroweg 10 | 5804 CL Venray | T 088-22 088 22 E info@attends.nl | www.attends.nl Voorwoord • Maud Koch Voorkomen is beter dan genezen Er is steeds meer aandacht voor het voorkomen van gezondheidsproblemen, want voorkomen is beter dan genezen. Wist u dat uw Service Apotheek u hierbij kan helpen? Zo kijken we tijdens een medicatiebeoordeling niet alleen naar uw medicijnen, maar bespreken we ook uw eetpatroon en leefgewoonten. Een voorbeeld daarvan is dat we nagaan of het verstandig is om calciumtabletten of vitamine D-tabletten te gebruiken om zwakke botten te voorkomen. Bij de uitgifte van zonnebrandcrèmes voor kinderen adviseren wij altijd om kinderen tussen 10.00 en 15.00 uur uit de zon te houden. Huidverbranding op jonge leeftijd vergroot de kans op huidkanker. En er zijn situaties waarbij we adviseren om vitamine B12 te gebruiken ter voorkoming van hersenschade. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen die langdurig metformine of protonpompremmers gebruiken. “Ook over het voorkomen van gezondheidsproblemen gaan we graag met u in gesprek!” Maud Koch, apotheker bij Service Apotheek Niersstad Hoe ik zelf let op mijn leefstijl? Ik kies bewust voor voeding met veel groente, fruit en weinig suiker en zout. Ook zorg ik voor veel beweging. Het liefst ga ik windsurfen of wandel ik met onze drie honden. Ook de assistenten stimuleer ik tot een gezonde leefstijl. Zo hebben we in gezamenlijk overleg besloten de koektrommel af te schaffen en krijgen we nu elke week een mand met vers fruit. In de pauze gaan de assistenten vaak wandelen. Moet iemand vanwege het sporten iets eerder weg? Dan vind ik dat geen probleem. Om u te kunnen helpen, is het belangrijk om zelf ook gezond en fit te zijn. Hoe goed zorgt u voor uw lichaam? 3

Droge, branderige of vermoeide ogen? OOGDRUPPELS EXTRA INTENSIEF HELPT *Medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. KOAG/KAG: 11-0318-0267 Oorsmeer? Jeuk in het oor? OORSPRAY HELPT *Medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. KOAG/KAG: 11-0318-0270 Meer weten? Bel de infolijn 0900-246 46 46 of ga naar www.avogel.nl 4 Inhoud • Leef! 102 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine Inhoud 3 Voorwoord Door Maud Koch 6 Interview Met Wilfred en Lili Genee 9 Thema Over kleine kwalen 10 Interview Met Bilal Durmaz 14 Feiten & fabels Over kruidenproducten 17 Voordeelcheques Mooi meegenomen! 22 Thema Over Blauwe zones 24 Op bezoek In gesprek met apotheker Monique aan de Stegge en dhr. Beumer 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Als u het ons vraagt Ons antwoord op de door u gestelde vragen 32 Leestips Heerlijk ontspannen met deze boeken 35 Dat slikt u toch niet? De medicatiebeoordeling 22 28 32 24 Voordeelcheques 10x mooi meegenomen voordeel vindt u in het midden van het magazine. Kijk ook op shop.serviceapotheek.nl voor online voordeel bij uw apotheek! 5 10 6 9 10 x

“Je kunt elke dag beginnen met gezonde voeding en je leefstijl aanpassen.” 6 Interview • Wilfred en Lili Genee Wedden dat het lekker is?! Sportpresentator en journalist Wilfred Genee, onder meer bekend van Veronica Inside, heeft samen met zijn vrouw Lili een doel: heel Nederland bewust maken van het belang van gezonde voeding, zodat de jeugd gezond opgroeit. Hiervoor werken zij samen met deskundigen en andere bekenden zoals Johan Derksen, Anky van Grunsven en Jamie Oliver. Wij spraken met het koppel over de start en het waarom van hun gezondheidsmissie. Lili: “Het begon allemaal toen onze dochter (inmiddels negen jaar oud) geboren werd. Ik vroeg me af: wat heeft een kind nu eigenlijk aan voeding nodig om gezond op te groeien? Ik las er veel over en sprak met andere ouders en deskundigen. Wat bleek? Veel ouders lopen met dezelfde vragen rond. Daarom ontstond het idee om een wegwijzer voor ouders te schrijven op het gebied van voeding. Dit werd het boek ‘Vullen of Voeden’, dat ik samen met Wilfred schreef. Inmiddels ben ik bezig met een nieuw boek waarin alle inzichten op het gebied van voeding, leefstijl en gedrag/mindset bij elkaar komen. We werken daarbij samen met zeer inspirerende bedrijven en specialisten.” Wilfred: “Ik maak me al een tijd zorgen over de gezondheid van de jeugd. Steeds meer kinderen zijn te zwaar en lopen daardoor kans op allerlei ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Toen Lili zich ging verdiepen in gezonde voeding, opende dit mijn ogen en raakte ook ik geïnteresseerd.” Gezond leven Wilfred: “Tot die tijd leefde ik zelf niet al te gezond. Ik maakte lange werkdagen en at dan vaak ’s avonds een snelle hap. Door het boek begrijp ik wat de bouwstenen uit voeding doen en welke uitwerking ze op je lijf hebben. Dat heeft mij ook geïnspireerd om gezonder te gaan leven. Ik eet nu meer groente en fruit, minder vlees én ik drink vaker water. Het resultaat? Ik zit strakker in mijn vel en heb meer energie.” Gemak en gezond in één Hoe begin je met gezonde voeding? Lili: “Die vraag speelt vaak bij ouders. Het mooie is: je kunt er elke dag mee starten en heel klein beginnen. Maak bijvoorbeeld eens een simpele soep of gezonde pannenkoek. Makkelijk en lekker! En lukt het een keertje niet om gezond te eten? Wees dan niet te streng en probeer het een volgende keer gewoon opnieuw.” 7

Interview • Wilfred en Lili Genee Niet verbieden Lili: “We verbieden onze kinderen niet om ongezond te eten. Onze kinderen eten thuis ook weleens een patatje. Maar we bespreken wel hoe voeding wordt gemaakt en hoeveel suiker er in frisdrank zit. Op die manier hopen we dat ze een basis hebben om later bewust voor gezonde voeding te kiezen.” “Het schrijven van het boek ‘Vullen of Voeden’ heeft ons geïnspireerd om gezonder te gaan eten.” Op naar een ‘Bewuste Kantine’ Wilfred: “Toen het boek ‘Vullen of Voeden’ uitkwam, ontstond er tijdens de uitzending van ‘Voetbal Inside’ een weddenschap tussen mij en Johan Derksen. Die ging over of het mogelijk is dat voetbalkantines naast de vette hap ook gezonde voeding aanbieden. De beroemde tv-kok Jamie Oliver hoorde van deze actie en stelde 15.000 euro beschikbaar voor de beste ‘Bewuste Kantine’. Ik won de weddenschap. Meer dan vijftig sportkantines verspreid door heel Nederland hebben nu het roer omgegooid en bieden naast het ‘normale’ assortiment (broodje bal, repen en bitterballen) ook gezonde alternatieven aan zoals fruit en smoothies. En met succes! Ook de omzet van de kantines is gestegen. Het mooie is dat gezond en lekker goed samengaat. Bij één van de gezonde kantines liet ik kinderen een groene smoothie proeven. Ze vonden het heerlijk! Alle duimen gingen omhoog. Wat waren ze verbaasd toen ze hoorden dat er in die zoete smoothie ook spinazie en avocado zat!” Handen ineenslaan Wilfred: “Het succes van de ‘Bewuste Kantine’ is natuurlijk hartstikke mooi. Willen we echt dat Nederland bewuster gaat eten? Dan moeten ook grote partijen er zich aan binden en de handen ineenslaan. Denk aan de overheid, de Albert Heijn, Jumbo en DSM. De toenemende aantallen van mensen die te zwaar zijn, zijn verontrustend. Deze partijen spelen daar een grote rol in. Het is tijd dat deze bedrijven meer gaan samenwerken om Nederlanders te helpen een gezonder leven te leiden.” “We bespreken thuis hoeveel suiker er in frisdrank zit.” Kleine stapjes maken het verschil Wilfred: “Ik gebruik mijn bekendheid graag om het verhaal over gezonde voeding te vertellen. Lili en ik hopen dat we met ons verhaal en onze boeken anderen kunnen inspireren tot een gezonde leefstijl. Het derde boek is inmiddels op komst.” Lili: “Ik wil mensen vooral meegeven: heb geduld en begin met kleine stapjes. Je hebt elke dag een kans om met een gezonde leefstijl te starten!” Meer info? www.vullenofvoeden.nl Leef! geeft tien exemplaren van ‘Vullen of Voeden’ weg. Kans maken op een exemplaar van ‘Vullen of Voeden’? Schrijf dan vóór woensdag 1 januari 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar E leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij in de onderwerpsregel enkel ‘Vullen of Voeden’. Vergeet uw adresgegevens niet te vermelden! De winnaars krijgen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 8 actie Leef! 102 • Thema kort Passend zelfzorgadvies bij uw (medische) situatie Heeft u ook weleens last van hoofdpijn of hoest? Of een andere kleine kwaal waar u niet direct mee naar de huisarts wilt? Gelukkig kunt u in zo’n geval bij uw Service Apotheek terecht. Deskundig advies Ons apotheekpersoneel is goed opgeleid en deskundig. Is het inderdaad verstandig om de kwaal zelf te behandelen? Of is het toch beter om naar uw huisarts te gaan? Uw apotheker geeft raad. Combinatie met uw medicijnen Heeft u een zelfzorgmiddel nodig? Dan is het natuurlijk wel fijn om te weten of dit middel samengaat met uw receptmedicijnen. Wij controleren dit en nemen het zelfzorgmiddel op in uw medicatie-overzicht. Wel zo veilig! De juiste producten Wij adviseren u graag over de juiste leefregels. Zijn deze niet voldoende? Dan kijken we samen met u naar een passend product waar u geen recept voor nodig heeft. Dit noemen we een zelfzorgmiddel. Een zelfzorgmiddel hoeft bij ons niet veel te kosten: ons huismerk is van farmaceutische kwaliteit en vriendelijk geprijsd. Bekijk het assortiment in onze webshop. 9

Interview • Specialist Afspraken maken met jezelf voor een vitaal leven Bilal Durmaz is bekend van het televisieprogramma Obese, waarin mensen met flink overgewicht onder begeleiding afvallen. In drie seizoenen was Bilal de personal trainer van één van de kandidaten. Tijdens het laatste seizoen kwam hij op het idee om de hoeveelheid eten af te meten. Want afvallen betekent niet alleen meer bewegen, maar ook minder eten. Planning maken “Bewegen is een noodzaak om gezond te blijven. Het gros van de mensen beweegt omdat het moet, niet omdat ze het leuk vinden. Wie het sporten wil volhouden, moet een doel hebben. Lukt dit niet? Dan kunt u beter zorgen dat u meer beweegt in uw dagelijks leven. Uiteindelijk gaat het erom dat u uw gedrag blijvend verandert. ‘Bewegen zit niet in mijn systeem’ hoor ik vaak. Dan moet u dus uw systeem veranderen en afspraken maken met uzelf. Een goede tip is om een planning te maken voor uw week om meer structuur te krijgen; gebruik die planning ook voor uw beweegmomenten. “Wie het sporten wil volhouden, moet een doel hebben.” Obese De ervaring met het programma Obese heeft mij zeker op de kaart gezet als professional. Maar wat voor mij veel belangrijker is? Dat ik een stukje inzicht heb gekregen in waarom mensen overgewicht hebben en waarom het zo moeilijk is om de levensstijl te veranderen die dat veroorzaakt! Obese was mijn eerste kennismaking met morbide obesitas. Elke aflevering gaf mij meer 10 inzichten en houvast om deze mensen beter te begeleiden. Ik ben gegroeid en geschoold van personal trainer naar vitaliteitscoach. Oude patronen loslaten Dat het velen niet lukt om op gewicht te blijven nadat ze kilo’s verloren, is steeds begrijpelijker voor mij. De kandidaten uit Obese kwamen vijf keer per week bij mij in de sportschool om gecoacht en getraind te worden. Er was zoveel toezicht op dat moment, dat gaf hen houvast. Om dat uiteindelijk zelf op te pakken, is eigenlijk niet te doen. Het gevolg? Mensen vallen terug in oude gewoontes. Dat gebeurde ook met twee van mijn kandidaten uit Obese: het lukte hen niet meer om naar de sportschool te gaan. Vaste porties eten Mijn derde kandidaat sportte heel veel, maar at te grote porties. Toen hij nog maar twee keer per week kwam sporten, was dat niet meer voldoende om op gewicht te blijven. Dat zette me aan het denken. Sporten alleen is niet voldoende; minder eten hoort er ook bij. Samen met mijn vrouw kwam ik op het idee om mijn kandidaat aan vaste hoeveelheden te houden. Mijn vrouw Christel wil ook graag gezond leven, maar houdt helemaal niet van sporten. Ik ben de sportman in huis, zij let op voeding. We hebben hetzelfde doel: op gewicht blijven. We hebben ons idee twee weken lang met mijn kandidaat getest. Hij at zelfs die periode bij ons thuis! Aan de eettafel zag hij het normale eetpatroon van een doorsnee gezin. Meer structuur Dit heeft ons ertoe gezet het concept PORSIE op de markt te zetten. PORSIE maakt zichtbaar hoeveel u eet op een dag, met een vast aantal maatbakjes die u mag vullen. U bepaalt wat u eet, maar de maatbakjes bepalen hoeveel. Friet eten kan dus gewoon, maar dan wel zoveel als in de maatbak past. Het geeft u structuur, u eet niet ongemerkt iets tussendoor. Zo komt het aantal eetmomenten vanzelf in uw systeem. Het grote voordeel? U eet wat bij u past, een speciaal dieet volgen is niet nodig. Wij zorgen wel dat u niet alleen minder, maar ook gevarieerder eet. Na een tijdje wilt u niet eens meer elke week patat! Preventie Bijna de helft van de Nederlanders heeft overgewicht. Willen we daar iets aan doen? Begin dan bij de jeugd. Zij komen veel te makkelijk aan ongezond voedsel: eten is óveral. Per dag krijgen we honderd tot tweehonderd signalen 11

Interview • Specialist “We eten niet omdat we honger hebben, maar uit gewoonte.” van eten en drinken, door alle reclame langs de weg en etende mensen op televisie en in films. In de prehistorie moesten jagers en verzamelaars bewegen om aan voedsel te komen, zij deden vanzelf aan cardio. Met het sjouwen van de buit hadden ze ook direct een krachttraining. Nu is voedsel gewoon overal beschikbaar. We eten niet omdat we honger hebben, maar uit gewoonte. Jongeren moeten leren niet onbeperkt te eten, ook al is het overal. Gedragsverandering Wilt u een gezond gewicht hebben en zich vitaal voelen? Dan moet u niet alleen meer bewegen, maar ook minder eten, beter slapen, goed plannen en afspraken maken met uzelf. Na een half jaar kost u dat geen enkele moeite meer, dan is uw nieuwe gedrag een gewoonte.” 50% korting op een set PORSIE maatbakjes De grootte van de bakjes en het aantal bakjes is afhankelijk van uw huidige gewicht. U kunt gewoon blijven eten wat u normaal eet, zolang het in het PORSIE maatbakje past. Als Leef!-lezer krijgt u nu 50% korting op de aanschafprijs van de PORSIE maatbakjes. Ga naar porsie.nl en vermeld bij uw bestelling de code: Leefplan. De eerste vijf Leef!-lezers die een bestelling plaatsen, krijgen een set PORSIE maatbakjes gratis! Het overgemaakte bedrag wordt dan teruggestort op uw rekening. De actie loopt tot woensdag 1 januari 2020. Heeft u vragen of extra hulp nodig in de eerste maand? Bij PORSIE krijgt u de eerste vier weken een gratis proefabonnement. Dit stopt automatisch. Met dit abonnement kunt u op de website terecht voor vragen en toegang tot leuke tips, adviezen en lekkere recepten! Iedere week ontvangt u een e-mail met een update van PORSIE. 12 actie Actie • Topfruit Fruit voor iedere gelegenheid, ook thuisbezorgd! Beterschap, geboorte, liefde of gewoon zomaar. Topfruit.nl heeft voor bijna iedere gelegenheid een geschikte fruitmand. De fruitmanden zijn rijkelijk gevuld met vers fruit van hoge kwaliteit en kunnen op elk gewenst adres bezorgd worden. Bestelt u een fruitmand op maandag t/m donderdag voor 20.00 uur? Dan ontvangt u deze de volgende dag al. Korting voor Leef!-lezers: Als lezer van de Leef! krijgt u nu € 3,50 korting bij een bestelling van een van de fruitmanden op Topfruit.nl. Voer de vouchercode: Leef! in bij het afronden van uw bestelling. Deze actie is geldig tot woensdag 1 januari 2020. Kans mak L Schrijf stuur @serviceapotheek.nl, enk ermelding de onderwerpsregel. Vergeet uw adresgegevens niet te vermelden. De winnaars krijgen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. 13 win actie

Feiten & fabels • Kruidenproducten Feiten Fabels & Het gebruik van voedingssupplementen op natuurlijke basis stijgt. Kruiden lijken onschuldig. Maar is dat ook altijd zo? Wat zijn de feiten en fabels over kruidenproducten? FABEL • Alle in Nederland verkrijgbare kruidenproducten zijn gecontroleerd Onder kruidenproducten in Nederland vallen kruidengeneesmiddelen en kruidensupplementen. Kruidengeneesmiddelen worden beoordeeld op kwaliteit, werkzaamheid en veiligheid door het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen). Kruidensupplementen niet; deze vallen onder de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). De exacte hoeveelheid werkzaam kruid in het supplement is onbekend. Ook is onbekend of het kruidensupplement werkzaam is. De NVWA voert alleen na klachten een controle uit. FEIT • Kruiden kunnen invloed hebben op de werking van medicijnen Kruidenproducten kunnen een wisselwerking hebben met andere medicijnen (interactie). De combinatie van bepaalde kruiden met medicijnen kan zelfs schadelijk voor de gezondheid zijn. 14 Feiten & fabels • Kruidenproducten FEIT • Kruidenproducten kunnen bijwerkingen hebben Net als uw gewone medicijnen kunnen kruidenproducten bijwerkingen geven. Vermoedt u een bijwerking van een kruidenproduct? Dit kunt u melden bij bijwerkingencentrum via lareb.nl Hiermee helpt u het gebruik van medicijnen veiliger te maken. FEIT • Vrij veel Nederlanders gebruiken kruidenproducten Uit onderzoek van het RIVM uit 2018 blijkt dat 10% van de Nederlandse mannen, 17% van de vrouwen en 13% van de kinderen kruidensupplementen gebruiken. FABEL • Ook keukenkruiden kunnen schadelijk zijn Het risico op wisselwerkingen met medicijnen geldt alleen voor kruiden in hoge concentraties, zoals in een capsule. Kruiden voor het bereiden van uw maaltijd kunt u dus gerust gebruiken. FEIT • Kurkuma kan de werking van borstkankermedicijn tamoxifen verminderen Uit recent onderzoek blijkt dat kurkuma, ook geelwortel genoemd, de werkzaamheid van het borstkankermedicijn tamoxifen kan doen afnemen. Gebruikt u tamoxifen? Wees dan voorzichtig met het gebruik van kurkuma in voedingssupplementen. FEIT • Sint-janskruid heeft met meerdere medicijnen wisselwerkingen Sint-janskruid (hypericum) is een natuurlijk middel bij milde tot matige depressieve klachten. Benieuwd welke medicijnen dit zijn? Klik hier. Het heeft met meerdere, veel gebruikte medicijnen wisselwerkingen, bijvoorbeeld met de anticonceptiepil en cholesterolverlagers. Wilt u sint-janskruid innemen en gebruikt u ook medicijnen? Vraag dan om advies bij uw Service Apotheek. FABEL • Kruidenproducten werken niet Overleg altijd met uw Service Apotheker voordat u een kruidenproduct naast uw medicijn(en) gebruikt. Kruidenproducten bestaan uit planten, delen van planten, plantenmaterialen of combinaties daarvan. Daar kunnen werkzame stoffen in de juiste dosering in zitten. Werkzame stoffen in medicijnen in de moderne geneeskunde kunnen ook afstammen van planten. 15

NIEUW vanaf november GEEFT ATOPICONTROL BALSEM SNEL ABSORBEREND, VERLICHT LANGDURIG EEN JEUKERIG GEVOEL EN EEN GEÏRRITEERDE HUID Kijk voor meer informatie op www.eucerin.nl Voordeelcheques Bestel ook makkelijk online bij uw apotheek via shop.serviceapotheek.nl! 10 x SAM Magnesium • Helpt bij vermoeidheid • Ondersteunt het energieniveau • Goed voor spieren en het zenuwstelsel • Belangrijk voor het behoud van sterke botten en tanden • 60 capsules Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl Geldig t/m 31 december 2019 €9,95 NU 25% korting* Probiotica voor de hele familie Probactiol® helpt de darmfunctie (braambesextract) te ondersteunen en de weerstand (vitamine D) op te bouwen. www.probactiol.nl SAM Handcrème • Verbeterde formule en vernieuwde geur • Nu parabeenvrij • Beschermt, verzorgt en verzacht • Bevat onder andere lanoline, bisabolol en vitamine E Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl Geldig t/m 31 december 2019 €2,00 NU NIEUW NEOVADIOL ROSE PLATINIUM NACHT WORD WAKKER MET EEN STRALENDE, ROZIGE GLOED €5 KORTING OP NEOVADIOL GEZICHTSVERZORGING* SAM Lipconditioner stick • Beschermt • Verzorgt • Verzacht €2,00 NU Geldig t/m 31 december 2019 Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl

Voordeelcheques Bestel ook makkelijk online bij uw apotheek via shop.serviceapotheek.nl! 10 x SAM Magnesium • Aanvangsdosering: tweemaal daags één capsule • Merkt u resultaat? Dan kunt u afbouwen naar de onderhoudsdosering van eenmaal daags één capsule Bevat geen suiker, gluten, gist, lactose, kleurstoffen, smaakstoffen en conserveringsmiddelen. €9,95 NU Geldig t/m 31 december 2019 1 miljard bacteriën 5 miljard bacteriën 25 bacteriën druppels kauwtabletten capsules miljard 5miljard bacteriën capsules 5,7 ml (~21 porties) - €18,49 Gebruik: 1 portie/dag (= 6 druppels) 28 kauwtabletten - €14,99 30 capsules - €15,49 Gebruik: 1-2 kauwtabl./dag of 1 capsule per dag 15 capsules - €14,49 Gebruik: 1 capsule / dag 30 capsules - €25,99 Gebruik: 1 capsule / dag SAM Handcrème SAM Handcrème is speciaal ontwikkeld om uw handen optimaal te verzorgen. De crème voelt niet vet aan en wordt snel door de huid opgenomen. Geschikt voor de dagelijkse verzorging van uw handen. €2,00 NU Geldig t/m 31 december 2019 €5 KORTING Ga snel naar uw Service Apotheek en geniet van €5 korting op gezichtsverzorging van Neovadiol met deze coupon* . Blijf altijd op de hoogte van het laatste nieuws en leuke kortingsacties! Vul hieronder uw gegevens in** : Naam: ...................................................................................... Geboortedatum: ........................................................................ E-mail: .......................................................................................  Ja, ik wil graag de Vichy nieuwsbrief ontvangen Debiteurennummer: ................................................................... (in te vullen door apotheek) 8 710679 122980 *Deze coupon is eenmalig geldig vanaf 01-10-2019 tot en met 31-12-2019 bij aankoop van Neovadiol gezichtsverzorging met een minimale waarde van €18, uitsluitend in de deelnemende apotheken in Nederland en niet in combinatie met andere acties. **Om u in te schrijven, dient u minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden opgenomen in het L’Oréal Nederland databestand en zullen worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over het herroepingsrecht en privacybeleid, ga naar vichy.nl/privacy. 1844 OP NEOVADIOL GEZICHTSVERZORGING* SAM Lipconditioner stick De SAM Lipconditioner stick bevat onder andere: vitamine E, isabolol (kamille), sheabutter, amandelolie, bijenwas en menthol. €2,00 NU Geldig t/m 31 december 2019 Voordeelcheques Bestel ook makkelijk online bij uw apotheek via shop.serviceapotheek.nl! 10 x NU 80 STUKS VOOR SLECHTS € 5,00 ! GUM® Soft-Picks® Original Effectief tegen tandplak  Zacht voor het tandvlees  Gecoat met fluoride  Als enige klinisch bewezen effectief Geldig t/m 31 december 2019 SAM Multi Gummies • Met sinaasappelsmaak • Dé dagelijkse extra portie vitaminen en jodium • Voor kinderen vanaf 4 jaar €8,50 NU Geldig t/m 31 december 2019 Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl NIEUWW K15%ORTING* Bij inlevering van deze cheque ontvangt u e u Geldig van 1 oktober t/m 31 december 2019. 15% korting op alle AtopiControl producten *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. Service Apotheek YOS Bottle • Nieuw in het assortiment! • Waterfles en medicijndoos in één: handig voor onderweg! • Alleen geschikt voor (kraan)water • Bewaar de fles zonder dop • De fles kan in de vaatwasser, het medicijndoosje niet • BPA-vrij Geldig t/m 31 december 2019 Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl SAM Vitamine-D3 20 mcg • Verhoogt de opname van calcium in de botten • Draagt bij aan het behoud van sterke botten en tanden • Ondersteunt het immuunsysteem • In strips verpakt; hygiënisch en makkelijk mee te nemen • 90 tabletten De Gezondheidsraad adviseert alle mensen vanaf 70 jaar 20 microgram vitamine D3 per dag extra in te nemen. Geldig t/m 31 december 2019 Ook online voordeel bij uw apotheek: shop.serviceapotheek.nl €14,95 NIEUW €4,50 NU

Voordeelcheques Bestel ook makkelijk online bij uw apotheek via shop.serviceapotheek.nl! 10 x GUM® Soft-Picks® Original Wist je dat met poetsen alleen slechts 60% van alle tandplak wordt verwijderd? Voor een goede mondhygiëne is het nodig om:  Tweemaal daags te poetsen met een zachte tandenborstel  Fluoride tandpasta te gebruiken  Ook tussen tanden en kiezen tandplak te verwijderen Kies voor Soft-Picks® van GUM® om de mond dagelijksgoed te verzorgen en optimaal tandplak te verwijderen. SAM Multi Gummies • Voor de groei en voor het zenuwstelsel • Voor de weerstand en de energiehuishouding • Voor de botopbouw en behoud van sterke tanden €8,50 NU Geldig t/m 31 december 2019 NIEUW: ATOPICONTROL BALSEM en anti-jeuk-spray ATOPICONTROL BALSEM Werking: De aangename formule is verrijkt met verlichtende Licochalcone A (een extract van zoethoutwortel), lipiden (Omega 3 & 6-vetzuren en Ceramiden) en zorgzame Shea boter om de huidbarrière te versterken en de geïrriteerde huid met jeukerig gevoel te verlichten. ATOPICONTROL ANTI-JEUK-SPRAY Werking: De huid is binnen 60 seconden gekalmeerd en geeft verlichting tot maximaal 6 uren. De formule met de unieke anti-jeuk ingrediëntcomplex MPD, SymSitive en Polidocanol kalmeert de jeukende huid onmiddellijk en zorgt voor langdurige jeukverlichting. Verkoelt direct, verfrist en kalmeert de huid. Service Apotheek YOS Bottle Met deze aankoop steunt u een goed doel. Van de omzet van iedere Service Apotheek YOS Bottle gaat 5% naar Stichting Support Casper. Deze stichting financiert onderzoek naar behandelmethoden voor alvleesklierkanker, uitgevoerd door Prof. Dr. Casper van Eijk en zijn team. Zij zijn verbonden aan het Erasmus MC. Geldig t/m 31 december 2019 SAM Vitamine-D3 20 mcg Bevat geen: • Gluten • Lactose • Kleur- en smaakstoffen • Conserveringsmiddelen Geschikt voor vegetariërs. Geldig t/m 31 december 2019 €14,95 NIEUW €4,50 NU Melatonine Pharma Nord – Voor behandeling van jetlag bij volwassenen Nu als receptvrij geneesmiddel te koop! Melatonine Pharma Nord is nu als geneesmiddel verkrijgbaar in farmaceutische kwaliteit bij de drogist en apotheek. Het product bevat 3 milligram hoogwaardige melatonine per tablet en wordt volgens strenge farmaceutische regels voor de vervaardiging van medicijnen geproduceerd. Lees voor gebruik de bijsluiter www.pharmanord.nl Abonneer u op onze nieuwsbrief en bekijk al onze producten op www.pharmanord.nl. Meer weten? Bel ons op 035-5430991 of email naar info@pharmanord.nl NL_Melatonin_Ad_Leef_207x294_0519 KOAG-nr. 70-0719-2764

Thema • Blauwe zones 6 tips Blauwe zones uit de Weet u wat ‘Blauwe zones’ zijn? In deze gebieden in de wereld leven mensen langer, gezonder en gelukkiger dan elders. Vaak bereiken ze de bijzondere leeftijd van honderd jaar. Wat is de sleutel tot een gezond en lang leven? 3 5 1 4 2 5 bekende Blauwe zones zijn: 1. Sardinië, Italië 2. Okinawa, Japan 3. Loma Linda, Californië 4. Ikaria, Griekenland 5. Nicoya, Costa Rica TIP 1: Weet waarom u uit bed komt Het hebben van een doel in het leven is essentieel. De Okinawanen noemen het ‘Ikigai’ en de mensen uit Costa Rica noemen het ‘plan de vida’. Vrij vertaald betekent dit ‘datgene waar u in de ochtend voor wakker wilt worden’. TIP 2: Beweeg zonder erbij na te denken U hoeft echt niet naar de sportschool om voldoende lichamelijk actief te zijn. Maak lichamelijke activiteiten zoals wandelen en tuinieren onderdeel van uw dagelijkse routine. TIP 3: Creëer een rustmoment Ook mensen in de Blauwe zones ervaren stress. Wat zij met elkaar gemeen hebben, is dat ze in de dagelijkse routine een rustmoment hebben waarin ze stoom afblazen. Toch maar een siësta invoeren in Nederland? 22 TIP 4: De 80%-regel Stop met eten wanneer u voor 80% verzadigd bent. Dit niveau is bereikt wanneer u best meer kunt eten, maar eigenlijk geen honger meer hebt. TIP 5: Plantaardig voedsel Eet voldoende peulvruchten, groenten en fruit. TIP 6: Geliefde en familie Lang en gelukkig leven... doet u samen! Familie en een geliefde die om u geven zijn belangrijk. Zet ze op de eerste plek. Thema • Blauwe zones En dan de voeding… Voedingsstoffen spelen een vitale rol bij alle processen die zich in ons lichaam afspelen. Denk aan vitaminen, mineralen, sporenelementen, aminozuren, eiwitten en vetten. Bij het ouder worden verdienen vitamine D, calcium en vitamine B12 extra aandacht. Vitamine D De Gezondheidsraad adviseert vrouwen boven de vijftig en mannen boven de zeventig om extra vitamine D in te nemen. Hoe dat komt? Bij het ouder worden verandert de structuur van de huid. Hierdoor neemt het vermogen om deze vitamine aan te maken af. Calcium Vrouwen boven de 50 jaar en mannen boven de 70 jaar nemen calcium minder goed op in het bloed. Zij hebben daardoor een hoger risico om iets te breken. Wat u kunt doen om het ontkalken van botten op latere leeftijd tegen te gaan? Bewegen! En zorgen dat de calciuminname voldoende is. Vitamine B12 Vitamine B12 verdient bij veel mensen extra aandacht. Zeker bij ouderen, want hun lichaam neemt vitamine B12 soms minder goed op. Deze vitamine is belangrijk voor het behoud van sterke spieren en het zenuwstelsel, goed voor het geheugen en het draagt bij aan een heldere geest. Gezond ouder worden? Let dan ook goed op vitamines en mineralen! Ter aanvulling op de voeding kunt u een voedingssupplement gebruiken. Vraag uw Service Apotheker om advies. 23

Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Monique aan de Stegge is apotheker bij Service Apotheek Acacia in Almelo. Samen met haar collega’s ondersteunt ze haar klanten om fit en vitaal te blijven. “Een voorbeeld van preventie in onze apotheek? Dagelijks je bloeddruk laten meten! Dit najaar organiseren we ook een speciale preventiemaand. Klanten zijn dan welkom om hun suiker- en cholesterolgehalte te laten meten. Het afgelopen jaar nog spoorden we zo bij een jonge klant diabetes op. Ook testen we regelmatig de nierfunctie. Met het ouder worden gaat de nierfunctie namelijk achteruit, waardoor medicijnen minder goed kunnen werken en de bijwerkingen toenemen. Door de nierfunctie van onze klanten goed in de gaten te houden, voorkomen we onnodige lichamelijke klachten. Concrete doelen Met patiënten die veel medicijnen gebruiken, voeren we eens in de zoveel tijd een gesprek om te kijken hoe het gaat. Worden de medicijnen nog op de juiste manier gebruikt? Passen ze nog bij de aandoeningen of klachten? Dit gesprek noemen we een medicatiebeoordeling. Tijdens een medicatiebeoordeling proberen we samen met de patiënt zijn persoonlijke doelen zo concreet mogelijk te maken. Een doel kan bijvoorbeeld zijn om met een kleinkind naar de kinderboerde24 rij te kunnen gaan. Kan dat niet door klachten als plasproblemen of diarree? Dan kijken we tijdens een beoordeling of we deze klachten kunnen oplossen, bijvoorbeeld door medicijnen aan te passen of te stoppen. Het doet me altijd goed als we mensen met kleine aanpassingen in het medicatiegebruik helpen fit te blijven. “Met onze extra services dragen we bij aan het voorkomen van klachten en ziekten.” Doorzettingsvermogen Beweging is belangrijk, zeker voor ouderen! Het helpt hen fit en vitaal te blijven. Daar kan meneer Beumer over mee praten. Toen hij bij ons kwam voor een medicatiebeoordeling, kon hij amper lopen. We hebben zijn medicatie doorlopen om te kijken of er iets veranderd moest worden, maar dat was niet het geval. Ik bewonder hem om zijn doorzettingsvermogen en enthousiasme om ondanks alles te blijven bewegen en de draad weer op te pakken. Fantastisch dat het hem nu lukt om elke dag drie kilometer te lopen, een inspirator voor velen! Chips versus appel Je hoeft niet meteen naar de sportschool om fit te blijven. In de omgeving van onze apotheek in Almelo is een wandelclub voor ouderen waar iedereen kan aansluiten. Een mooi initiatief! Hoe ik zelf zorg voor mijn gezondheid? Ik loop regelmatig hard en let op mijn voeding. Thuis heb ik drie tieners. Toen zij klein waren, was het makkelijk om hen gezond te laten eten. Nu ze groter zijn, grijpen ze bij honger vaker naar een zak chips. Door dit met hen te bespreken en ze gezonde alternatieven aan te bieden, hoop ik dat ze de juiste keuzes blijven maken.” Op bezoek • In de apotheek Dhr. Beumer (78) was na de behandeling van prostaatkanker en twee TIA’s flink in conditie achteruitgegaan. Wandelen is zijn lust en zijn leven, dat hielp hem weer op de been. Ook viel hij ruim twintig kilo af! “Tot 2014 was ik zeer actief: ik zwom elke dag en zette met veel plezier wandel- en fietsroutes uit in Twente. Ook was ik een aantal jaar wandelgids in Zwitserland. Dit veranderde na de behandeling van prostaatkanker in 2015. Na bestraling en hormoonbehandeling kon ik niet goed meer lopen en kreeg ik problemen met het ophouden van mijn ontlasting, waardoor mijn conditie erg achteruit ging. TIA’s Enige tijd later kreeg ik ook nog twee TIA’s. Ik kon nog geen honderd meter wandelen. De apotheker kwam bij mij thuis voor een medicatiebeoordeling. “Kiek aait noar de zun en de scha blif achter oe!” We hadden een fijn gesprek over mijn medicijnen en gezondheid. Helaas was een wijziging in mijn medicatie om vitaler te worden niet mogelijk. Na een bezoek aan de chiropractor merkte ik vooruitgang in mijn mobiliteit en ben ik elke dag met de rollator gaan wandelen. Nu twee jaar later ben ik zo ver dat ik elke dag drie kilometer kan lopen! Gewapend met rollator, fototoestel en een reserveluier ga ik elke dag op pad. Want al gaat het wat beter met mijn darmen, ik heb nog regelmatig ongelukjes. Dat weerhoudt mij er niet van om samen met mijn vrouw op pad en uit eten te gaan. Naar omstandigheden voel ik mij uitstekend. Ik kijk niet naar wat ik niet meer kan, maar naar wat ik wel kan. Zoals we hier in Twente zeggen: Kiek aait noar de zun en de scha blif achter oe! (Kijk altijd naar de zon en de schaduw blijft achter je!)” Benieuwd naar het mooie Twentse landschap? Bekijk de foto’s en routes van dhr. Beumer op: www.oetintwente.nl of www.mooieroutestwente.blogspot.com 25

Probiotica voor de hele familie Probactiol® bevat een hoge dosering probiotica, specifieke stammen en is hierdoor speciaal afgestemd op de leeftijd. Diagnose kanker? Voor iedereen die de diagnose kanker krijgt is er de Kikkeropfleurdoos. Met praktische informatie, tips van lotgenoten, ervaringen en adviezen van medepatiënten en een leuke verrassing. Meer informatie en de aanvraagkaart vindt u op www.kikkeropfleurdoos.nl. Met een ingevulde aanvraagkaart haalt u de doos gratis op in een Service Apotheek. voor 12x STOPT AUTOMATISCH ALS LEZER VAN LEEF! MAGAZINE ONTVANGT U NU EEN JAAR LANG SANTÉ VOOR MAAR € 24,95 IN PLAATS VAN € 57,-. DAT BETEKENT MEER DAN 50% KORTING! Ga naar Sante.nl/Leef of bel gratis naar 088-133 87 06 Deze aanbieding is geldig t/m 31 december 2019 26 Uw voordelen? • Toegang tot uw actueel medicatiedossier • Eenvoudig herhalingen van uw medicatie-tegoed en medicijnen zonder recept aanvragen • Direct veranderingen en bijwerkingen doorgeven • Chatten met uw apotheek • Een inname-alarm voor uw medicijnen instellen Santé € 24,95 Altijd en overal zelf uw medicatie beheren met de Service Apotheek-app! Puzzel • Win! Win! 7x een verblijf inclusief ontbijt en een fles wijn op de Veluwe! • BETABLOKKERS • BOORZALF • BRANDZALF • CONTROLE • DEET • DRUPPELAAR • ECHINACEA • GRIEP • HOESTEN • HOOIKOORTS • HULPMIDDEL • INFUUS • INHALATOR • INJECTIE De overgebleven letters vormen een gezegde. H I N J E C T I E L I P P A A L S R D U N N A A S N L A E C A N I H C E R I L F E H H O O I K O O R T S D D U E E P U T E A R B O O R Z A L F E P B D H M U S T T L E T D E R C E O P M T E D I S E N L A A W K D N E P E D E I O U D E O Z I E K T E E N T L P H D N P O D C H S R E K K O L B A T E B I C P K E T K E I Z S I E R A M B I A C T A R L N F L A Z D N A R B O D R Z IJ U A E W O N D E R M I D D E L IJ G E N U L V P O O R I S R E V I U T S R E V R S N © DENKSPORT PUZZELBLADEN Genieten op de Veluwe Maak kans op een verblijf inclusief ontbijt en een fles wijn t.w.v. € 104,Houdt u van rust in een prachtige omgeving? Hotel Vierhouten verwelkomt u graag! Dit huiskamerhotel op de Veluwe is sfeervol, gemoedelijk en klein. Ze beschikken over 14 kamers en een appartement. Een aantal kamers heeft een balkon of terras. Dé perfecte plek om te starten met één van de vele fiets- en wandeltochten. www.hotelvierhouten.nl 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). De meeropbrengst is bestemd voor Stichting Ambulance Wens Nederland. • KWAAL • MEDICIJN • PARACETAMOL • POEDER • REISZIEKTE • SIROOP • SLAAPPIL • SLAAPPOEDER • TINCTUUR • VERBANDDOOS • VERKOUDHEID • VERSTUIVER • WONDERMIDDEL • ZIEKTE Alle woorden zijn kriskras verborgen in het diagram. Sommige woorden overlappen elkaar met één of meer letters. Alle woorden weggestreept? Dan vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de eindoplossing. Die oplossing kunt u vanaf dinsdag 1 oktober t/m dinsdag 31 december 2019 doorbellen via Lees meer over de stichting klik hier. Stichting Ambulance Wens Nederland laat van mensen die niet lang meer te leven hebben een laatste wens in vervulling gaan. De wensen varieerden van het meemaken van de bruiloft van een kleindochter, tot het voor de laatste keer de sneeuw zien op een Oostenrijkse berg. In de ruim zeven jaar dat de stichting dit werk doet, is het aantal verzoeken van niet mobiele terminaal zieken sterk gestegen. In totaal maakten ruim 12.000 mensen een laatste uitstapje met een van de ambulances van de stichting. 27 t.w.v. € 104,

Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een selectie van aan ons gestelde vragen. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekersassistenten en apothekers in uw Service Apotheek beantwoorden uw vragen graag aan de balie. Maar wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Waarom moet ik extra vitamine D slikken? Olga van Vemde | apotheker Apotheek Epe in Epe We hebben vitamine D nodig om calcium uit onze voeding op te nemen. Een tekort aan vitamine D kan bij jonge kinderen afwijkingen aan het skelet veroorzaken. Bij volwassenen kan een vitamine D-tekort op den duur onder andere botontkalking (osteoporose) en spierzwakte veroorzaken. De belangrijkste bron van vitamine D? Dat is de zon. Maar ook in eten zit vitamine D, met name in vette vis. Onze huid maakt onder invloed van zonlicht zelf vitamine D aan. Een getinte of donkere huid maakt echter minder (snel) vitamine D aan dan een lichte huid. Ook bij mannen boven de 70 jaar en vrouwen boven de 50 jaar is het vermogen om vitamine D zelf aan te maken verminderd. Een zwangere heeft een hogere behoefte aan vitamine D; voor zowel zichzelf als voor het baby’tje in de baarmoeder. Mariëlla De Rooij-Duran | apotheker Apotheek Pendrecht in Rotterdam Daarom adviseert de Gezondheidsraad om extra vitamine D te nemen aan jonge kinderen, ouderen, mensen met een getinte huidskleur, mensen die weinig buiten komen en zwangere vrouwen. Jeroen Mentink | apotheker Apotheek Borrendamme in Zierikzee Meer informatie Klik hier. 28 Apothekerspost • Als u het ons vraagt Mijn moeder gaf mij altijd cola als ik diarree had. Helpt dit? Een beter advies bij diarree is ORS (Orale Rehydratie Zouten). Door diarree droogt het lichaam uit en dan heeft u behoefte aan suiker en extra water. ORS bevat naast suiker (in de juiste hoeveelheid) ook verschillende mineralen die het lichaam bij dreigende uitdroging nodig heeft. Een positief effect van cola in combinatie met diarree is nooit aangetoond. Bovendien bevat het koolzuurgas, wat het lichaam mogelijk slecht verdraagt in geval van ziekte. Hoe voorkom ik dat ik bijwerkingen krijg van medicijnen? Gebruikt u medicijnen? Dan is het uiteraard de bedoeling dat ze u helpen. Het is ook mogelijk dat u last krijgt van ongewenste effecten; bijwerkingen. Tips om bijwerkingen te voorkomen • Lees altijd het etiket en de bijsluiter van tevoren goed door. • Volg het inname-advies op. • Pas nooit zelf de dosering van een medicijn aan. Welk medicijn adviseert u bij maagpijn? Maagpijn wordt veroorzaakt door een ontsteking van het slijmvlies van de maag of de twaalfvingerige darm. Komt deze ontsteking in contact met zure maaginhoud? Dan geeft dit pijn. Ons advies bij maagpijn: • Vermijd voedsel en dranken die klachten veroorzaken, bijvoorbeeld alcohol, scherp gekruid eten, vet, koolzuurhoudende dranken, sinaasappelsap, koffie en pepermunt. • Eet minder overdadig en minder vet. • Stop met roken of rook minder. Daarnaast zijn er ook medicijnen zonder recept te koop voor maagpijn. Of we een medicijn adviseren bij maagpijn en welk medicijn dit is, hangt af van uw persoonskenmerken, hoe vaak u last heeft van uw maag en hoe lang al. Ook bekijken we of u andere medicijnen gebruikt die de maagklachten kunnen veroorzaken of verergeren. Deze vraag heeft dus geen algemeen antwoord. Neem voor een advies op maat contact op met uw eigen Service Apotheek. 29 Een bijwerking; wat nu? Neem altijd contact op met uw apotheker of arts. Soms gaan de bijwerkingen vanzelf over. Is dit niet het geval? Vraag uw apotheker of arts om hulp. Zij adviseren u. • Duizeligheid bij bloeddrukverlagers lost u bijvoorbeeld op door het medicijn in bed voor het slapengaan in te nemen. • Een bijwerking is in sommige gevallen te voorkomen met een extra medicijn. Bijvoorbeeld een laxeermiddel bij verstopping bij het gebruik van opiaten. • Soms is een alternatief medicijn mogelijk. Is de bijwerking niet te verhelpen? Dan maakt u samen met uw Service Apotheker of arts de afweging tussen de risico’s van de aandoening en de ernst van de bijwerking.

Zorgthema • Diabetes Diabetes Diabetes is een ziekte die na verloop van tijd gevolgen kan hebben in het hele lichaam. Een goede behandeling is ontzettend belangrijk, want dat vermindert de kans op complicaties. Wist u bijvoorbeeld dat... u met diabetes meer kans heeft op tandvleesontsteking dan andere mensen? Zelfs twee- tot driemaal zoveel, vooral wanneer de diabetes slecht gereguleerd is. Parodontitis heeft ook weer gevolgen voor de diabetes zelf. Een ontsteking in het lichaam zorgt er namelijk voor dat de gevoeligheid voor insuline vermindert, waardoor er meer insuline nodig is. diabetes ook invloed heeft op uw huid? Dit komt waarschijnlijk door de aantasting van de bloedvatwanden door continue hoge bloedsuikerwaarden en een verminderde doorbloeding van de huid. Slecht genezende wondjes, huidschimmel en een droge huid zijn problemen die vaak voorkomen. seksuele problemen vaker voorkomen bij mensen met diabetes? Ongeveer de helft van de mannen met diabetes heeft erectieproblemen en ook vrouwen kunnen door de diabetes problemen krijgen. De vagina kan droger en daardoor pijnlijker, of minder gevoelig zijn. Bovendien kunnen zowel bij mannen als vrouwen eerder infecties ontstaan. 30 Colofon Diabetes? Maak kennis met onze Diabetesservice! Iedere drie maanden zetten wij uw insuline, hulpmiddelen en/of medicijnen voor u klaar. U ontvangt een bericht wanneer we uw medicijnen bezorgen of wanneer u deze kunt ophalen. Controle van uw bloedsuikermeter of insulinepen In het najaar staat in veel Service Apotheken diabetes centraal. De deelnemende apotheken organiseren verschillende activiteiten, zoals een metingcontrole. Doet uw Service Apotheek ook mee? Loop binnen of kijk op de website van uw eigen Service Apotheek! Aan dit nummer werkten mee Maud Koch, Wilfred en Lili Genee, Bilal Durmaz, Monique aan de Stegge, dhr. Beumer, Olga van Vemde, Jeroen Mentink, Mariëlla de Rooij-Duran, mevr. Janssen, Lolita Havinga, Karen Höhner, Bianca ten Velde, Emma Vogels, Marleen Jansen, Nanne Oomkens, Marloes Dielis, Anita Kranenbarg, Gemma Jonkers, Josien Profijt, Klazien Roozeboom, Fieke Livius, Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Shutterstock. Artikel Wilfred en Lili Genee Styling: Maartje Bodt Visagie: Anita van Meerveld Fotografie: Libelle/Petronellanitta Vormgeving Mosadex Communicatie, Kampert-Nauta. Informatie In Nederland zijn ruim 465 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. T 088 276 84 84. E leef@serviceapotheek.nl. www.serviceapotheek.nl. Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.485.532. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. 31

Leestips • Relax Leestips Jaarplanner 2019/2020 Leven met de seizoenen Manon Berendse De Jaarplanner ‘Leven met de seizoenen’ begint een begrip te worden: steeds meer mensen gebruiken deze praktische weekagenda. De agenda loopt synchroon met het schooljaar en heeft de eigenheid van de seizoenen als uitgangspunt. Een musthave voor iedereen die wil leven met het jaar! De jaarplanner biedt: • een weekkalender van juli 2019 t/m augustus 2020; • twee weken tegelijk in beeld en een maandoverzicht; • veel schrijfruimte voor elke dag (ochtend, middag, avond, notities); • een inspirerende bewaarpagina aan het begin van elke maand; • tips en moois over opvoeden, buiten en binnen zijn en prikkelende quotes; • handige hulp om privéplanning en schoolzaken te combineren; • volop aandacht voor de jaarfeesten en de seizoenen! ISBN 9789060388686 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Christofoor 10 exemplaren weg t.w.v. € 17,95. Wat we niet vertelden Lara Prescott 1956. Boris Pasternak legt de laatste hand aan zijn roman Dokter Zjivago, wetend dat het Russische volk hem nooit zal kunnen lezen. De CIA wil het boek, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, inzetten als cultureel wapen. Voor deze missie worden twee secretaresses uit de typeklas van de CIA gehaald, de ervaren Sally en getalenteerde nieuweling Irina. Hun opdracht: de Russische editie koste wat kost Rusland in smokkelen en verspreiden. Geen gemakkelijke opdracht, maar ze mogen niet falen – dit boek kan de koers van de wereldgeschiedenis bepalen. ISBN 978904435523 Leef! geeft in samenwerking met Overamstel uitgevers 10 exemplaren weg t.w.v. € 21,99. 32 Leestips • Relax Zonder publiek Marjolein Beumer Zonder publiek is de debuutroman van scenarioschrijfster en voormalig actrice Marjolein Beumer. Ze schreef de scenario’s voor de zeer succesvolle Soof-films en De storm. Zonder publiek is een verhaal over de mooie en minder mooie kanten van het moederschap. Over de feilbaarheid van het leven, de kracht van verbeelding en de angst nooit goed genoeg te zijn. Maar bovenal is het een roman over familie en over de liefde in al haar kwetsbaarheid. Catherina Pecheur heeft als grande dame van het Nederlands toneel altijd in het middelpunt van de aandacht gestaan, zowel op het toneel als daarbuiten. Wanneer ze haar geheugen begint te verliezen, verandert echter alles. Ineens is ze afhankelijk van de steun van haar dochter Laura. Maar die staat niet meteen open voor een moeder die er nooit voor haar is geweest. Bovendien heeft Laura zorgen om haar eigen dochter. ISBN 9789029093477 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Meulenhoff 10 exemplaren weg t.w.v. € 19,99. #NOTME Omgaan met fysiek, verbaal en digitaal ongewenst gedrag Mark de West Sinds de #MeToo-verhalen in het nieuws zijn, is het duidelijk dat (met name) vrouwen veel last hebben van ongewenst, grensoverschrijdend gedrag. Het gaat niet altijd om geweld, maar ook om ongewenste intimiteiten op de werkvloer of intimiderend (seksueel) gedrag in het uitgaansleven of de eigen relatie. Heeft u last van een collega die u op een ongepaste manier aanraakt? Voelt u zich bedreigd als een man geen nee accepteert? Durft u ’s avonds niet alleen met het openbaar vervoer? Dan is dit boek iets voor u! ISBN 9789462960916 Leef! geeft in samenwerking met AnderZ 10 exemplaren weg t.w.v. € 20,-. Winnen! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijf dan vóór woensdag 1 januari 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar E leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vergeet uw adresgegevens niet te vermelden! De winnaars krijgen na sluitingsdatum een persoonlijk bericht. 33 win actie

Controle over uw medicijnen met een persoonlijk dossier Uw voordelen? • Overzicht van uw medicijnen. • Gemakkelijk herhaalrecepten aanvragen. • Ook te gebruiken in de Service Apotheek-app. Stel hier bijvoorbeeld een handig inname-alarm in. • Informatievideo’s en bijsluiters van uw medicijnen bekijken, waaronder video’s van Kijksluiter. Kijksluiter is een animatievideo waarin de belangrijkste informatie uit de bijsluiter van een medicijn in begrijpelijke spreektaal wordt uitgelegd. Zo maakt u een persoonlijk dossier aan Kom langs in onze apotheek met uw legitimatiebewijs. Wij maken het dossier voor u aan. Download de Service Apotheek-app gratis in de App Store of Google Play Store. Liever zelf doen? Ga naar onze website en registreer u via DigiD. Kiest u voor een registratie zonder DigiD? Dan zien wij u graag de eerstvolgende keer voor extra controle met legitimatiebewijs* in onze apotheek. Daarna kunt u aan de slag! * Voor de veiligheid van uw medische gegevens zijn wij genoodzaakt te vragen naar uw legitimatiebewijs. Gedreven door gezondheid Inclusief Dat slikt u toch niet? • Mijn medicatiegesprek Of ik nog de oude word? Daar ga ik wel voor! Nog niet zo lang geleden werd ik thuis toch beroerd! Ik was duizelig en moest overgeven. Ik kon nog net 112 bellen en verloor daarna mijn bewustzijn. Mijn man nam toen de telefoon over. Ik bleek een herseninfarct te hebben en lag vervolgens een paar dagen in het ziekenhuis. Van die eerste tijd weet ik niet veel meer. Toen ik na twee dagen bijkwam, maakte ik me veel zorgen om mijn man. Hij is erg vergeetachtig en ik was bang dat hij zijn hartmedicatie niet innam. De arts in het ziekenhuis adviseerde mij om de apotheek te bellen. De dames daar hebben dit meteen opgepakt. Dat vind ik zo bijzonder! Ze brachten nog diezelfde middag mijn man een bezoek en legden de medicatie voor twee dagen klaar. Daarna regelden ze een medicatierol voor hem. Dit was voor mij echt een zorg minder! Nadat eerst lopen en spreken wat moeizaam ging, voel ik mij nu wat beter. Ik loop met een rollator en daar red ik me aardig mee. Al ga ik wel regelmatig zitten. ‘Even uitrusten’ tijdens de was of de afwas! Ook mijn spraak verbetert nog steeds. Of ik nog de oude word? Daar ga ik wel voor! Hoofdpijn en duizeligheid blijven nog even. Ik heb een lange weg te gaan en de toekomst is onzeker. In deze situatie ben ik erg blij met een zorgzame apotheek. Ik kom de dames tegen op straat en loop binnen als ik vragen heb. Er is gelukkig altijd ruimte voor een praatje met een vriendelijke glimlach. Mevrouw Janssen, 56 jaar • Hart- en vaatziekten • Gebruikt vijf medicijnen Resultaat van mijn medicatiegesprek: • Ondersteuning tijdens ziekenhuisopname • Medicijnen in een medicatierol 35

WORD WAKKER MET EEN STRALENDE, ROZIGE GLOED NIEUW NEOVADIOL ROSE PLATINIUM NACHT GEEFT VEERKRACHT. VERMINDERT SLAAPRIMPELS.