0

AANGEKOCHT - 65.000 m2 - Alblasserdam namens Goodman VERHUURD - 7.600 m2 - Rotterdam-Botlek aan Vanguard Logistics AANGEKOCHT - 7.260 m2 - Waalwijk namens Cabot Properties VERHUURD - 42.916 m2 - Venlo aan Wetron Transport & Logistics VERHUURD - 10.650 m2 - Schiphol Logistics Park namens Montea VERHUURD - 35.000 m2 - Schiphol namens Borghese/AEW VERHUURD EN VERKOCHT - 17.135 m2 - Schiphol Trade Park VERHUURD - 10.000 m2 - Amsterdamse Haven aan Fiege Kantoren in Amsterdam, Rotterdam en Tilburg Makelaars in Logistiek Vastgoed industrial.nl

Voorwoord Verslimmen doen we samen! De Regio Tilburg-Waalwijk is opnieuw uitgeroepen tot Logistieke Hotspot van het Jaar! Een mooie prestatie waar we trots op zijn. Want samen met ondernemers, onderwijs en overheid, werken we in deze regio hard aan de logistieke sector van de toekomst. Berend de Vries Ronald Bakker De logistieke sector zoekt samen met ons op een slimme manier naar evenwicht. Economische ontwikkeling, groei en werk gelegenheid aan de ene kant en duurzaamheid, biodiversiteit, woonplezier en recreatie aan de andere kant. We verwachten van onze bedrijven het nodige op deze gebieden en daarom mogen zij ook van onze gemeenten het nodige verwachten. Dat doen we in samen werking tussen de gemeenten onderling en vooral ook samen met de ondernemers. Het is dan ook fijn dat dit gezien, gewaardeerd en beloond wordt. Een van de categorieën waar hoog op werd gescoord, is de medewerking van de gemeenten. Als gemeenten doen we er veel aan om juist in de logistiek een ondersteunende rol van betekenis te spelen en samen op te trekken met de bedrijven, zowel nieuwe vestigers als bestaande bedrijven. Doordat we in de regio niet vanuit het aanbod van de gemeenten, maar vanuit de vraag van het bedrijfsleven (de eindgebruikers) werken, spreken we liever van samen ontwikkelen op een slagvaardige wijze, met begrip voor elkaars mogelijkheden. Fysieke ruimte en bereikbaarheid zijn cruciaal om te (blijven) groeien. Ruimte in Midden-Brabant is schaars, congestie en beschikbaarheid van personeel steeds meer een issue. Dat betekent dat we kritisch willen zijn. We willen niet verkopen om het verkopen, maar we willen ondernemers die bijdragen aan onze ambitie om de beste Smart Logistics regio te zijn. Voor die bedrijven kunnen we ruimte en maatwerk bieden. We willen ons inzetten voor de continuïteit van de logistieke bedrijven in de regio, zeker in deze tijd, zonder de vernieuwingskracht uit het oog te verliezen. Daarom spreken we geregeld met vertegenwoordigers uit alle sectoren over welke knelpunten er momenteel zijn vanwege de coronacrisis. Als gemeenten willen we daar dan op inspelen. Vanuit de logistieke sector kwam het initiatief, om tijdens deze crisis personeel en middelen in de regio uit te wisselen. Om dat mogelijk te maken, is er in de regio een digitaal platform opgericht: werk-samen.nl. Zo maar een voorbeeld van een succes volle samenwerking voor en door ondernemers die laat zien dat we, bedrijfsleven en overheid, er samen de schouders onder zetten. Een mooi voorbeeld van de mentaliteit in de regio én in de sector. Berend de Vries, Wethouder Economie - Gemeente Tilburg Ronald Bakker, Wethouder Economie - Gemeente Waalwijk Zie pagina 87 - Logistieke Hotspot nr. 1 Logistiekvastgoed 2020 - 3

Logistiek Vastgoed Nederland 2020 Warehousing en industriële bouw op de bedrijventerreinen Coverpresentatie Delta Development Group ontwikkelt samen met Pacific Investments en European Logistics Real Estate Partners (ELREP) Rotterdam Logistics Park, dat in totaal vijf demontabele distributiecentra met mezzanines en kantoren omvat op een kavel van 14 hectare. Voorwoord 3 Wethouders Economie - Gemeente Tilburg, Berend de Vries - Gemeente Waalwijk, Ronald Bakker Deelnemers & Colofon 6 Totaal 50 deelnemers in deze uitgave / Colofon Branche- en belangenorganistaties / Overheid 12 Topsector Logistiek 26 NDL / HIDC - Nederland Distributieland 48 TLN - Transport en Logistiek Nederland 66 NVM Business 92 MCA Brabant 98 Rijksoverheid Projectontwikkeling, Bouw en Beleggingen 8 Delta Development Group 15 + 22 + 75 Borghese Logistics 16 Van Dam Groep + CBRE Global Investors 18 Heembouw 20 Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo 28 Schiphol Area Development Company (SADC N.V.) 36 Segro 40 Unibouw + Bouwgrondvinden.nl 42 Intervest Offices & Warehouses 45 Proptimize Nederland 46 Systabo 55 + 72 Montea 58 Hercuton 60 Victorem Investments 68 VGP 70 Willy Naessens Industriebouw 74 Bolckmans 78 Bouwbedrijf Van de Ven 84 ASK Romein Bouw 86 ProDelta 99 Goodman 100 DHG 26

40 43 Bedrijfsmakelaars 2 + 15 + 22 + 23 + 34 Industrial Real Estate Partners 30 Dynamis Logistiek 44 Bossers & Fitters Taxaties 86 De Lobel & Partners Gemeenten en Bedrijventerreinen 50 Lelystad Airport Businesspark (LAB) 52 Lelystad + Flevokust Haven 80 Deventer 87 Tilburg / Waalwijk 64 Vijfsterren Logistiek Kennisinstituten en Toeleveranciers 7 Leopoint 48 24 Van Berlo Bedrijfsvloeren 31 Bonded Services 32 + 56 Hiber Betonvloeren 33 Gefco Forwarding 38 Ingenieursbureau Verhoeven en Leenders 62 Cladding Point 72 KiesZon 76 Buck Consultants International 82 Cubord Signmakers 88 Schipper Vloeren 90 Hoge School van Amsterdam 96 K.I.M. Nederland 68 83 Logistiekvastgoed 2020 - 5

Deelnemers in deze uitgave www.rotterdamlogisticspark.com www.deltadevelopment.eu www.industrial.nl www.topsectorlogistiek.nl www.borgheselogistics.nl www.vandamgroep.nl www.cbreglobalinvestors.com www.heembouw.nl www.greenportvenlo.nl www.vanberlo.com www.ndl.nl hiber betonvloeren bv www.sadc.nl www.dynamislogistiek.nl www.bonded.nl www.hiber.nl www.gefco.net www.segro.com www.verhoeven-leenders.nl www.unibouw.nl www.bouwgrondvinden.nl www.intervest.be www.bossers-fitters.nl www.amscargocenter.nl www.systabo.nl www.tln.nl www.lelystadairportbusinesspark.nl Colofon Redactie en advertentie-exploitatie Jager Media D.A. Arthur Jager Postbus 2711 7301 EE Apeldoorn Magazine Logistiek Vastgoed Nederland, jaargang 2020 6 - Logistiekvastgoed 2020 T 0578 - 62 33 64 M 06 - 223 91 776 E arthur@jagermedia.nl W www.jagermedia.nl Journalisten Hanny van Eerden, Pieter Pulleman Social Media Team - Blending Media - Monique Jager Vormgeving Studio Transparant Het magazine Logistiek Vastgoed Nederland wordt duurzaam geproduceerd. Fotografie Jager Media Kraaij Impressies

www.flevokusthaven.nl www.montea.com www.hercuton.nl www.victoremnv.com www.claddingpoint.nl www.vijfsterrenlogistiek.nl www.nvm.nl www.vgpparks.eu www.willynaessens.nl www.kieszon.nl www.bolckmans.be/nl www.bciglobal.com www.bouwbedrijfvandeven.nl www.a1bedrijvenparkdeventer.nl www.cubord.com www.ask-romein.com www.prodelta.nl www.delobelpartners.nl www.tilburg.nl www.waalwijk.nl MCA BRABANT www.schipper.nl www.mcabrabant.nl www.kim-nederland.nl www.goodman.com/nl www.dhg.nl Advertentie bedrijventerreinontwikkeling•bedrijfsmatig vastgoed•acquisitie•marketing leopoint. Van Schelbergenstraat 3 NL-5913 TW Venlo T +31 7740030 64 M +31 650602282 E info@leopoint.nl I www.leopoint.nl

Rotterdam Logistics Park De circulaire basis voor economisch perspectief

Delta Development Group ontwikkelt samen met Pacific Investments en European Logistics Real Estate Partners (ELREP) Rotterdam Logistics Park, dat in totaal vijf demontabele distributiecentra met mezzanines en kantoren omvat op een kavel van 14 hectare. Rotterdam Logistics Park combineert circulariteit met een gezonde werkomgeving en een vernieuwende digitale datastrategie, waarmee ondernemers tal van slimme besparingen kunnen doorvoeren. Producenten en ondernemers in de logistieke dienstverlening krijgen met Rotterdam Logistics Park een hoogwaardige, circulaire basis voor economisch perspectief, dichtbij Europa’s meest aantrekkelijke haven. De efficiënte, op het ‘cradle to cradle’ (C2C) principe gestoelde hub telt straks een vijftal flexibel indeelbare gebouwen, die zich op ruim twintig autominuten afstand bevinden van de Rotterdamse Europoort. Ook de Rotterdamse Haven, Maasvlakte 2 en de Botlek bevinden zich vlakbij. “De eerste van de vier bouwfasen omvat de rug aan rug gelegen distributiecentra 1 en 2, die samen een omvang hebben van bijna 40.000 m2,” zegt Coert Zachariasse, CEO van Delta Development Group. “Sinds we de ontwikkeling in april in de markt plaatsten, zijn we in gesprek met belangstellenden. De beschikbaarheid, de bereikbaarheid, de hoge kwaliteit en duurzaamheid en de directe nabijheid van een kwalitatief hoogwaardig arbeidspotentieel maken deze locatie zeer aantrekkelijk.” Groeikansen Delta Development Group koos voor het ten noorden van Hellevoetsluis gelegen Kickersbloem 3 om daarmee de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag transitie naar duurzaamheid te bieden. “Deze circulaire ontwikkeling die wij samen met de gemeente Voorne-Putten en grondeigenaar Kickersvoet initiëren, speelt verder in op de vraag naar zowel per auto als per openbaar vervoer goed bereikbare ruimten met een aanzienlijk arbeidspotentieel, dat groei mogelijk maakt,” zegt Zachariasse. “OV is er al voor Rotterdam Logistics Park, dankzij de eerder gerealiseerde ontwikkeling van Kickersbloem 1 en 2. Zo is er een buslijn naar de metro in Spijkenisse. Logistiekvastgoed 2020 - 9

Rotterdam Logistics Park >160 miljoen consumenten binnen 500 km >220 miljoen consumenten binnen 1.000 km >500 miljoen consumenten binnen 1.500 km De nieuwe Blankenburgtunnel zorgt voor een snelle verbinding tussen de op korte afstand gelegen A15 en de A20: de A24. Deze nieuwe snelweg zorgt voor een verbeterde toegankelijkheid van de Rotterdamse Haven vanuit de Randstad en reduceert de filedruk.” De groeiende werkgelegenheid biedt ook kansen voor een meer evenwichtige bevolking in de omgeving. Zachariasse: “Jongeren die hier aan de slag kunnen, hoeven nu niet meer naar elders te verhuizen. Toekomstbestendig “Duurzame circulariteit zonder vervuiling realiseren we op Rotterdam Logistics Park met volledig demontabele gebouwen, waaraan geen giftige materialen te pas komen.” vervolgt Zachariasse. “Het park is ook energie- en CO2 neutraal. Op de daken van de warehouses installeren we zonnepanelen en we leggen een CO2 absorberend wagenterrein aan. Wie zich hier vestigt mag zich met recht de nieuwe generatie logistieke dienstverlener noemen. Alles is voorbereid op robotica en mechanisatie. Zo kunnen processen zich versnellen, uiteenlopende besparingen worden gerealiseerd en kunnen we marktwaarde creëren.” De mens centraal “In het ontwerp van Rotterdam Logistics Park staat de mens centraal,” zegt Rob van den Broek, directeur bij Delta Development Group. “Het park krijgt 10 - Logistiekvastgoed 2020 een ecologisch verantwoorde gebiedsaanpak en staat borg voor een gezonde, inspirerende en veilige werkomgeving, die ook een aangename akoestiek heeft. De flexibel indeelbare gebouwen zijn gesitueerd in een natuurlijk landschap en hebben ook inpandige groenvoorzieningen. Niet alleen de kantoren zijn ruim en open, maar ook de hallen kenmerken zich door veel ramen en dus natuurlijke daglichttoetreding. Waar nodig is daglichtregeling toegepast met een kleurenspectrum dat gedurende de dag verandert en daarmee werkelijk daglicht simuleert. Momenteel neemt het aantal mensen dat in distributiecentra werkt toe. Dat is een duidelijke trend. Met een gezonde en plezierige werkomgeving, robotisering, en duurzaamheid volgens de nieuwste eisen, zijn onze gebruikers aantrekkelijke werkgevers die erkennen dat mensen het verschil maken.” Het totale vloeroppervlak van de gebouwen op Rotterdam Logistics Park is ongeveer 95.000 m2. Datastrategie De gebouwen zijn ook een hoogstandje op het gebied van techniek en kunnen de dagelijkse kosten fors omlaag brengen, volgens Van den Broek: “Niet alleen de aanwezige sensoren werken kostenbesparend,” legt hij uit. “Het is mogelijk om compleet inzicht te verkrijgen in het verbruik van een gebouw en vervolgens met de gegeven feedback de facilitaire diensten af te stemmen op een ideaalsituatie. De klimatisering is geheel op maat te regelen. Naast effectief omgaan met energie, kan de gebruiker ook vergaderkamers boeken via een handig reserveringssysteem en installaties op maat laten onderhouden. Wie goed gebruik maakt van de innovatieve datastrategie, ziet dat zeker terug in het totaalplaatje.” “Al met al lukt het ons om marktspelers een aantrekkelijk, vernieuwend concept met toekomstperspectief aan te bieden tegen een alleszins concurrerende prijs,” aldus Zachariasse en Van den Broek. Delta Development Group, Pacific Investments en ELREP ontwikkelen Rotterdam Logistics Park voor eigen fonds en blijven ook als beheerder en belegger betrokken bij deze toekomstvaste ontwikkeling. ‹‹ Delta Development Group Delta Development Group is opgericht in 1988. Deze internationaal opererende vastgoedontwikkelaar vertaalt haar duurzame ambities sinds 2003 naar toonaangevende (her)ontwikkelingen die zijn gefundeerd op het ‘cradle to cradle’ (C2C) principe. Met projecten zoals het Plantronics pand op Park 20|20 en het Fokker Logistics Park bewees de ontwikkelaar dat C2C een realistisch verdienmodel is, waarbij toekomstbestendigheid en economisch rendement elkaar versterken. European Logistics Real Estate Partners European Logistics Real Estate Partners (ELREP) is een asset- en investmentmanager gespecialiseerd in hoogwaardig, duurzaam logistiek vastgoed in Europa. ELREP treedt op namens diverse gerenommeerde institutioneel investeerders. Het zeer ervaren team wordt ondersteund door Pacific Investments.

IN Office ca. 385 m² 96 m OHD Project gegevens: Totale plot Footprint gebouw (incl.kantoren) Warehouse D-1 6.595m² : 140.534 m² : 85.478 m² Bebouwings percentage : 60.8% Warehouse D-2 4.378m² Warehouse E 8.067 m² 74.7 m spk st OHD Warehouse D-3 4.406m² UIT IN spk st 8 m IN Office ca. 408 m² OHD OHD Warehouse A-1 7.831 m² OHD spk st UIT Warehouse B-1 9.882 m² Warehouse C-1 9.882 m² Warehouse A-2 5.198 m² 35 m 114 m Warehouse A-3 7.831 m² UIT Office ca. 408 m² IN UIT OHD 35 m 108 m OHD Warehouse B-2 9.882 m² 108 m Warehouse C-2 9.882 m² OHD 35 m Meer informatie: Delta Development Group Rob van den Broek, directeur Taurusavenue 60, 2132 LS Hoofddorp Postbus 1333, 2130 EK Hoofddorp 023 - 7600 500 info@rotterdamlogisticspark.com European Logistics Real Estate Partners J. Rushworth, CEO 124 Sloan Street London, SW1X 9BW +44(0)7548 779266 www.rotterdamlogisticspark.com www.deltadevelopment.eu www. europeanlogisticsrep.com Coert Zachariasse Rob van den Broek James Rushworth OHD 18 m 68.7 m 45.6 m 68.7 m 17.9 m Office Office ca. 275 m² ca. 275 m² 91.5 m 91.5 m 160.2 m 12.6 m Office ca. 214 m² 45.9 m 45.6 m 68.7 m 108 m 91.5 m 91.5 m Office Office ca. 410 m² ca. 410 m² Office ca. 275 m² 36 m 108 m

‘Van vastgoed naar flexgoed’ Uitdagingen omzetten naar mogelijkheden Supply chains krijgen steeds weer te maken met nieuwe verstoringen en uitdagingen. Dit vraagt om anders kijken naar en herontwerp van logistieke ketens. Dat zegt Astrid Buijssen, lid Topteam Logistiek en één van de kwartiermakers voor het nieuwe uitvoeringsprogramma 2021-2023 van de Topsector Logistiek. “Nederland is hierin bij uitstek een sterke speler,” onderstreept zij. “Samenwerking is de sleutel om deze uitdagingen om te zetten naar de mogelijkheden, die de sector en de industrie nodig hebben. Het is cruciaal voor onze economie, en daarmee voor ons dagelijks leven, om van vast naar flexibel te gaan op alle fronten.” Astrid Buijssen

H et uitvoeringsprogramma 2021-2023 van de Topsector Logistiek bouwt voort op het huidige programma. “Bedrijven, onderzoekers en overheden hebben de afgelopen jaren al veel kennis en tools ontwikkeld en getoetst,” zegt Astrid Buijssen, die als kwartiermaker binnen het Topteam Logistiek specifiek is belast met de supply chains, ofwel logistieke ketens. “We willen nu opschalen door meer bedrijven met de ontwikkelde oplossingen aan de slag te laten gaan en bestaande kennis aan te vullen. In het uitvoeringsprogramma focussen we op drie toepassingsgebieden. Dit zijn, naast logistieke ketens, steden, en multimodale transportcorridors en knoppunten.” Logistieke ketens “We trekken het toepassingsgebied logistieke ketens breder dan puur transport, van grondstof tot en met de eindgebruiker ,” vervolgt Buijssen. “Het samenspel tussen alle schakels in de keten is van belang om te kunnen omgaan met de veranderende wereld. Denk hierbij niet alleen aan de uitbraak van het coronavirus, maar ook aan de groeiende e-commerce, de noodzakelijke verduurzaming, laagwaterstanden en de Brexit. Blijvend focussen op vernieuwende oplossingen is noodzakelijk. Steeds wijzigende omstandigheden vragen om een andere benadering. We kunnen leren van de uitdagingen en gevolgen van de coronacrisis, zodat we met logistiek nog beter kunnen bijdragen aan andere sectoren, zoals de zorg, maakindustrie en voedingsmiddelensector.” Buijssen wijst ter verduidelijking op de kwetsbaarheid van Nederland ten tijde van een pandemie. “Zo konden er in ons land recentelijk onvoldoende beschermingsmiddelen, zoals gezichtsmaskers, worden geleverd,” zegt zij. “Wij waren daarvoor afhankelijk van internationale distributiestromen. Inmiddels hebben marktpartijen, waaronder producenten, het roer omgegooid; zij spelen in op een veranderende vraag. Daarmee gaan zij flexibel om met verstoringen.” Van ad hoc naar voorbereid Verstoringen zoals een veranderende vraag worden het ‘nieuwe normaal’, volgens Buijssen. “Dit betekent dat bedrijven hun logistieke ketens flexibel moeten inrichten,” zegt zij. “We gaan van ad hoc Topsector Logistiek Met een jaarlijkse toegevoegde waarde van 65 miljard euro en 673.000 arbeidsplaatsen is de logistiek voor Nederland van groot economisch belang. Het gaat hier niet alleen om goederenvervoer of overslag, maar ook om logistieke en supply chain functies binnen verladende bedrijven. De Topsector Logistiek draagt ook bij aan acht andere topsectoren met het faciliteren van internationale handel en internationale supply chains. Logistiekvastgoed 2020 - 13

naar voorbereid. Dat vraagt om inspanningen van alle ketenspelers. Zij moeten hun krachten bundelen en nadenken over hoe zij slimmer kunnen omgaan met onder andere het delen van informatie, capaciteit, resources, mensen, vervoer en opslag. Daar is ook een interessante uitdaging weggelegd voor de vastgoedbranche. We moeten naar een ander type vastgoed, ofwel van vastgoed naar flexgoed.” Buijssen wijst erop dat door niet puur te focussen op transport en modaliteiten, maar meer op de verschillende soorten te vervoeren goederen, andere uitdagingen van supply chains zichtbaar worden. “Daarmee krijgen we kijk op mogelijkheden en de noodzaak om deze anders te ontwerpen,” weet zij. “De snel toenemende volatiliteit in goederenstromen (snel wisselende vraag, kleinere dropsizes, breder assortiment) laat de grenzen van de bestaande besturingsprogramma’s zien. In combinatie met de toenemende schaarste aan personeel, infrastructuur en de tolerantie van externe kosten is het, samen met de vraag naar verduurzaming, voor alle spelers in logistieke ketens uitdagend om met deze aspecten om te gaan. Slimmere ketenregie in combinatie met steeds hogere eisen leunt op digitalisering van informatie, in veel meer toepassingen, met veel meer sensoren en in een veel groter detail dan tot nu toe gebruikelijk was. Datagedreven logistiek is een voorwaarde voor een succesvolle transitie naar een emissieloos en concurrerend logistiek systeem. Wettelijke kaders kunnen het delen van data vergemakkelijken of blokkeren. Ook op dit vlak leidt samenwerking tussen overheden, bedrijven en onderzoekers tot meer inzicht en werkbare oplossingen.” Toppositie Mondiaal is er een sterke groei in goederentransport. Internationale spelers beschouwen Nederland als één grote, stedelijke omgeving, waar trendsettende experimenten plaatsvinden met andere logistieke oplossingen. Zo zijn er de toepassingen van Picnic en e-commercepartijen, het gebruik van innovatieve voertuigen, zoals cargobikes en LEV’s, effecten van zonering (ZE-zones), en het gebruik Topteam Logistiek Het Topteam Logistiek is het sturende orgaan binnen de Topsector Logistiek, dat onder meer doelstellingen opstelt en toeziet op het behalen daarvan binnen de gestelde perioden. In dit topteam zijn ondernemingen, kennisinstellingen en de overheid vertegenwoordigd, evenals de voorzitter van de Logistieke Alliantie. Deze alliantie vormt een toegangspoort tot de vele bedrijven, die moeten zijn uitgerust om de transities te kunnen verwezenlijken. Het Topteam Logistiek besluit over de ambitie, doelen, inhoudelijke scope, prioritaire thema’s, toepassingsgebieden en relevante doorsnijdende thema’s en verdeelt de beschikbare middelen daarover. van Intelligent Transport Systems (ITS) voor slimmere logistiek. Buijssen: “Onze toppositie is niet vanzelfsprekend. We zullen toekomstbestendig en concurrerend moeten blijven, dus innovatief, winstgevend en vooraanstaand. Alleen dan is duurzame economische groei mogelijk. Dit is een veelomvattende uitdaging, die meer betekent dan een drastische reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Het gaat om de ‘footprint’ van onze economische activiteiten in de breedste zin van het woord. Dat vraagt om herontwerp en nieuwe uitvoering van onze logistieke ketens, wat decennia aan inspanning vergt.” Binnen de Topsector Logistiek wordt onderzoek praktisch toepasbaar gemaakt voor bedrijven. Voor de brede oplossing van nieuwe toepassingen werkt het programmabureau samen met brancheorganisaties. Dit vanwege hun mogelijkheden om innovatieve logistieke concepten toegankelijk te maken voor het brede MKB, en/of omdat zij weten wat hiervoor concreet nodig is. De Logistieke Alliantie, een bondgenootschap van bedrijfsleven, brancheorganisaties en infrastructuurbeheerders, is hierin een belangrijke partner. ‹‹ www.topsectorlogistiek.nl

TE HUUR logistieke bedrijfsruimte op Schiphol MEER INFORMATIE: DIRECT 088 989 9898 088 199 8008 BESCHIKBAAR WWW.GREENMOUNTAINS.NL VANAF 4.000 M2

Kansen pakken op laatste grote kavel Roosendaalse hotspot CBRE Global Investor heeft recentelijk De Ruif 3 in de markt gezet voor de verhuur. De vastgoed vermogensbeheerder kocht de turn-key ontwikkeling met ‘forward funding’ van de Van Dam Groep, die het hoogwaardige distributiecentrum ontwikkelde op de laatste grote kavel van het goed gefaciliteerde logistieke bedrijventerrein Borchwerf II in Roosendaal. Het DC heeft een vloeroppervlak van bijna 32.000 m² en leent zich bij uitstek voor één of twee eindgebruikers. 16 - Logistiekvastgoed 2020 D e Ruif 3 is in Roosendaal nog het enige per direct beschikbare, hoogwaardige DC met een omvang van meer dan 30.000 m². “Grote bouwkavels zijn ter plaatse niet meer voorhanden,” bevestigt Tom van Dam van de Van Dam Groep. “We hebben al het mogelijke gedaan voor de realisatie van een aantrekkelijk DC op de laatste, 5,7 hectare grote kavel van deze West-Brabantse logistieke hotspot. De centrale locatie in de Benelux, tussen de Randstad en de Vlaamse Ruit maakt Borchwerf II tot een interessante vestigingsplek. Zo bevinden zich de wereldhavens Rotterdam en Antwerpen, en de nationale haven Moerdijk op korte afstand.” De Van Dam Groep ontwikkelde De Ruif 3 en liet deze bouwen door Bouwbedrijf Vrolijk, inclusief BREEAM certificering. Het DC verkreeg het certificaat ‘Very Good’. Convex Architecten tekende voor het ontwerp. De oplevering vond plaats in het eerste kwartaal van 2020. Perspectief CBRE Global Investors schaarde zich niet alleen achter het goed ogende, duurzame DC met drie - van een luxe entree voorziene - kantoordelen, die vrij uitzicht bieden over landerijen, maar zag ook perspectief in de strategische ligging en goede bereikbaarheid. “Borchwerf II heeft een eigen open afrit aan de verkeersader A17,” zegt Maurice Stieger, asset & transaction manager van CBRE Global Investors. “Op korte afstand bevinden zich bovendien de A58, A16 en A4. Het bedrijventerrein biedt verder de nodige voorzieningen, waaronder diverse horecagelegenheden. Het DC heeft een ruime, afgesloten vrachtwagenparking, een parkeerplaats voor personenauto’s en een inpandige Links: Maurice Stieger, midden: Tom van Dam, rechts: John Roovers van Bouwbedrijf Vrolijk.

De Ruif 3 - warehouse 28.084 m² - mezzanine 2.480 m² - kantoorruimte 1.085 m² - stapelhoogte 12,2 m - maximale vloerbelasting warehouse 5.000 kg per m² - vloerbelasting mezzanine 1.000 kg per m² - vlakke vloer - NEN2747, klasse 4 - 2 overheaddeuren - 37 loadingdocks met levellers - deelverhuur vanaf circa 15.000 m² fietsenstalling. Het parkeeraanbod van ruim 300 plaatsen maakt het object ook geschikt voor personeel-intensieve operaties. Borchwerf II heeft zich verder al bewezen als een belangrijke Nederlandse logistieke hotspot.” Wie zich vestigt in De Ruif 3, bevindt zich in het goede gezelschap van partijen, zoals CEVA Logistics, Lidl, Primark, DHL, Yusen Logistics en Hollister. Hoogwaardig DC “Het DC is toekomstbestendig ontwikkeld,” vervolgt Stieger. “Dat geeft de BREEAM certificering ‘Very Good’ al aan. Het gebouw heeft onder meer LED verlichting, bewegingssensoren per gangzone, zonnepanelen op het dak, verwarming via een heating systeem en ecofans, een VRF klimaatsysteem, een gescheiden afvoersysteem, een ESFR K25 sprinklerinstallatie en acculaadstations. Grote raamvlakken kenmerken de hoogwaardige kantoren en mezzanine, die daarmee zorgen voor een weids uitzicht en bijdragen aan daglichttoetreding in het warehouse. In eerste instantie was er het plan om de nieuwbouw landschappelijk in te passen met behulp van een folie, ofwel een sticker met groene beplanting op de gevel. In het kader van de afgegeven omgevingsvergunning en de BREEAM eisen is uiteindelijk gekozen voor een duurzamere oplossing in de vorm van een inrichting met gedeeltelijk fysiek groen en het aanbrengen van gekleurde stroken op de westgevel langs de Oude Roosendaalsebaan.” Moeite noch tijd gespaard De Van Dam Groep heeft alle mogelijkheden uit de kast weten te halen voor dit laatste, volwassen distributiecentrum op het voor grootschalige distributie in trek zijnde Borchwerf II. “Op de locatie was in het verleden een varkenshouderij gevestigd,” legt Van Dam uit. “De gronden hadden een agrarische bestemming. Het Borchwerf Consortium heeft deze varkenshouderij overgenomen om de bestemming te wijzigen naar bedrijfsdoeleinden. De toegestane 8 en 12,5 meter bouwhoogte was echter te laag voor een eigentijds DC. Na intensieve en prettige samenwerking met de gemeente Halderberge vond een herbestemmingsprocedure plaats en is na anderhalf jaar de benodigde omgevingsvergunning afgegeven met een bouwhoogte van 15 meter. Omwille van een dichtbij gelegen woning moesten we tijdens de procedure ook een uitzichtbezwaarschrift ingetrokken zien te krijgen. Deze kwestie hebben we kunnen oplossen met het opwerpen van een 6 meter hoge grondwal met groenvoorziening. Intussen is het een groen gebied met aanzien geworden, ook voor medewerkers, die bovendien in de pauze of na werktijd het aantrekkelijke centrum van Roosendaal bereiken met enkele autominuten of een kwartiertje fietsen.” ‹‹ Meer informatie: CBRE Global Investors Maurice Stieger, asset & transaction manager Maurice.stieger@cbreglobalinvestors.com 06 - 1139 4567 www.cbreglobalinvestors.com Logistiekvastgoed 2020 - 17 De Van Dam Groep De Van Dam Groep is een landelijk opererende projectontwikkelaar/ investeerder, opgericht in 1975. Het familiebedrijf is met 15 vaste medewerkers actief in de ontwikkeling van kwalitatief, esthetisch en functioneel verantwoord, toekomstbestendig logistiek, industrieel en ander bedrijfsmatig vastgoed, maar heeft ook woningbouwprojecten onderhanden en een Self Storage organisatie in eigen exploitatie. De Van Dam Groep ontwikkelt voor eigen rekening en risico, maar ook in opdracht van klanten. De ervaren ‘in house’ specialisten denken mee, initiëren, innoveren en regisseren. Zij streven met hun projecten naar een positieve impact op mens, milieu en maatschappij. CBRE Global Investors CBRE Global Investors is een mondiale ‘real assets’ vermogensbeheerder met 98 miljard euro aan vermogen in beheer. De organisatie beheert investeringsprogramma’s over het gehele risico/rendement spectrum. Het CBRE Global Investors EMEA Platform heeft 39,5 miljard aan vermogen in beheer. Het platform heeft 15 kantoren in 15 landen en beheert beleggingen in 18 Europese landen. Europese programma’s in beheer zijn onder meer Core/Core+ en Value-Added strategieën via separate accounts en al dan niet beursgenoteerde vastgoedbeleggingsfondsen. CBRE Global Investors is een autonoom opererend onderdeel van CBRE Group, Inc. (NYSE: CBG) en maakt voor haar beleggers gebruik van de research-, investment sourcing capaciteiten en ander middelen van dit commercieel vastgoedservices eninvesteringsbedrijf.

Tilburg: Nieuwe huisvesting met showroom voor Textaafoam, toonaangevende industriële groothandel voor meubelstoffen in Europa. Ontwerp: Heembouw Architecten Heembouw ontwikkelt volledig circulair distributiecentrum Heembouw ontwikkelt, ontwerpt en bouwt al jaren succesvol hoogwaardig logistiek vastgoed. Heembouw Architecten staat hoog in de top 10 van Nederlandse architectenbureaus die het meest productief zijn in deze markt. Voor Rinus Verhey, directeur Heembouw bedrijfsruimten, is het niet meer dan logisch dat Heembouw nu de stap van duurzaam naar circulair zet. “We hebben veel specialistische kennis van deze opgave. We zetten nu de volgende stap en zijn bezig met de ontwikkeling van een volledig circulair DC. Als ontwerpende bouwer hebben we de hele keten van initiatief en ontwerp tot en met onderhoud en renovatie in huis, we kunnen daarin ook echt het verschil maken.” Eigen, unieke mix voor elke klant Hierbij is geen sprake van één vaste standaard. Verhey: “We bieden de klant maximale keuzemogelijkheden. Met een multidisciplinair team van architectuur, techniek en planontwikkeling hebben we drie scenario’s uitgewerkt: maximaal biobased, maximaal hergebruik en maximaal demontabel. Een klant kan voor 100% voor eén van deze scenario’s kiezen, maar daarbinnen kunnen we voor elke klant een unieke, eigen mix samenstellen. We zijn met meerdere klanten nu concreet in gesprek, en we zien dat een mix van demontabel (demonteren en opnieuw in elkaar zetten), met flexibele constructies zoals Skellet, gecombineerd met nieuwe materialen met een lage MPG (MilieuPrestatie Gebouwen), het meest aanspreekt. Dat geldt overigens met name voor de schil van een gebouw. Voor het interieur wordt veel gekozen voor het hergebruik van materialen. Onze klantgroep Heembouw Kantoren heeft overigens onlangs in Berkel en Rodenrijs haar eigen, nieuwe kantoor in gebruik genomen, dat geheel vanuit de criculaire gedachte is ontwikkeld en ontworpen. Een mooie showcase voor onze klanten, om in de praktijk te zien wat dat betekent. En dat circulair niet hetzelfde is als tweedehands of inferieur. Ons circulair DC is hoog gekwalificeerd, waaraan circulariteit is toegevoegd. Als ontwerpende bouwer zijn wij als geen ander in staat om de juiste mix te vinden tussen haalbaar en duurzaam.“ “Hier maken wij als ontwerpende bouwer echt het verschil.”

“De behoefte aan nieuwe DC’s ga je niet tegen, maar het kan wel mooier” Meten is weten. Volgens het bouwbesluit moet de MPG waarde van een gebouw minimaal 1.0. zijn. Verhey: “In ons concept is onze ambitie verwerkt om dit minstens 50% beter te doen. En dat is gelukt, we zijn nu bezig met de ontwikkeling van een DC met een MPG van 0.48. Wij vinden het zelf belangrijk om objectief aan te kunnen tonen hoe circulair ons DC nu echt is; dat wil een belegger ook graag weten. Wij hebben samen met Alba Concepts, de Building Circularity Index (BCI) ontwikkeld. Die meet niet alleen de energie die door de hele levenscyclus in het bouwmateriaal gaat zitten -van grondstof tot reststroom. De BCI houdt ook rekening met de losmaakbaarheid. We gaan hier nog een stap verder in en zijn bezig om een certificaat voor circulariteit te ontwikkelen, voor ontwerp en realisatie. Belangrijk voor onze klanten en gebruikers, maar ook bijvoorbeeld voor de belegger en taxateur. We zetten in op een combinatie van aansprekende architectuur en circulariteit. Als ontwerpende bouwer zijn we daar ook toe in staat. We werken samen met verschillende landschapsarchitecten, zodat het buitenterrein van een DC mooi aansluit bij het landschap. De verdere groei en ontwikkeling van e commerce en daarmee de behoefte aan nieuwe DC’s ga je niet tegen, maar het kan wel mooier. Dat laten we graag zien.” Vernieuwde Gronddatabank Heembouw biedt data-advies op maat. De Heembouw gronddatabank wordt vernieuwd. Onveranderd blijft dat de ruim 35.000 jaarlijkse bezoekers op www.gronddatabank.nl hier nog steeds zoeken naar beschikbare kavels. Greendfields, herontwikkellocaties én brownfields. Voor hun nieuwe bedrijfspand of kantoor, en binnenkort ook voor woonontwikkelingen. Nieuw in de gronddatabank is het data-advies op maat. Jaap Brandjes, verantwoordelijk voor de Heembouw Gronddatabank: “Belangrijk in de keuze voor een locatie is hoe het zit met de meer strategische parameters. Hoe staat het bijvoorbeeld met de file congestie van en naar een bepaalde locatie, is het gewenste personeel in de buurt beschikbaar, hoe zit het met de concurrentie in de buurt? Onze data en salesanalisten geven met behulp van data een advies op maat, waarmee onze klant beter in staat is de juiste strategische keuze te maken. Onze kavelrecords worden dagelijks geactualiseerd. Met deze nieuwe versie van de Gronddatabank kunnen we onze klanten nog meer toegevoegde waarde bieden.” De vernieuwde Heembouw Gronddatabank is vanaf augustus 2020 live. Kijk eens op www.gronddatabank.nl. Huisvesting Heembouw Kantoren Berkel en Rodenrijs: Heembouw Architecten ontwierp dit kantoor geheel vanuit een duurzame en circulaire gedachte. Het kantoor is de perfecte test- en showcase waar Heembouw als ontwerpende bouwer laat zien hoe circulaire ontwerpprincipes worden toegepast. Meer informatie: Heembouw (071) 332 00 50 www.heembouw.nl www.gronddatabank.nl Volg Heembouw via social media: www.heembouw.nl/social Berkel en Rodenrijs: Modern en duurzaam distributiecentrum (DC) voor Fource Logistics. Project is in uitvoering. Ontwerp: Heembouw Architecten. Logistiekvastgoed 2020 - 19

Greenport Venlo: aantrekkelijk en duurzaam Geen kaal bedrijventerrein met grote logistieke dozen, maar een unieke omgeving die met aandacht voor de natuur en de mens is ontwikkeld. “Vastgoedontwikkelaars en gebruikers waarderen dat en sluiten daarop aan met eigen faciliteiten”, weet directeur Ruud van Heugten van Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. D e prima ligging van Venlo is een gegeven en is ook genoegzaam bekend. Op de transportas van Rotterdam naar het (Europese) achterland, met twee bargeterminals, twee railterminals en vier luchthavens op minder dan een uur rijden is Venlo met recht dé Europese logistieke hotspot. Maar alleen een goede ligging is niet voldoende als je het verschil wil maken, en dat weten ze in Venlo ook. Grootste inland railterminal Van Heugten: “We breiden de faciliteiten nu uit met een derde railterminal. Er komt ruimte voor acht treinen naast elkaar, met een lengte van 750 meter elk. Het wordt de grootste inland railterminal van Nederland. We streven naar twaalf treinen per dag. Daarmee halen we in potentie jaarlijks 120.000 tot 150.000 vrachtauto’s van de weg.” 20 - Logistiekvastgoed 2020 De factor mens “Ook de beschikbaarheid van personeel is een factor van betekenis in de logistiek”, zegt Van Heugten. “De factor mens speelt dan ook een belangrijke rol in onze visie.” De regio voorziet onder meer in een doorlopende logistieke leerlijn van mbo tot en met universiteit. “Dus als je een carrière in de logistiek wil en je wil doorleren, dan kan dat hier. Ook zijn er hier veel gespecialiseerde uitzendbureaus met wie we ook weer samenwerken bij het huisvesten van buitenlandse arbeidskrachten. Kortom, we maken hier samen veel mogelijk.” Ingepast in het landschap Er is veel kritiek op de verdozing in Nederland. Als je die grote dc’s dan toch een plek moet geven, dan is Venlo een geslaagd voorbeeld van hoe je dat mooi doet, vindt de directeur van het Ontwikkelbedrijf, namelijk met een goed ingericht terrein, goed ontsloten en goed

Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo Greenport Venlo is een gebied van circa 54 vierkante kilometer groot. Het is vooral bedoeld voor bedrijven in de sectoren logistiek, agro en food en de maakindustrie. Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo beheert het gebied en geeft de kavels uit. Op dit moment is er nog 190 ha ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Ruud van Heugten: “Het Ontwikkelbedrijf is een kleine en slagvaardige club. We spreken de taal van de ondernemer, maar ook van de overheid. Die twee werelden verbinden we met elkaar en dat is een van onze succesfactoren. Ondernemers die hulp nodig hebben bij het vinden van een geschikt kavel, kunnen bij ons terecht. Denk aan hulp bij het aanvragen van een omgevingsvergunning. Wij zijn betrokken vanaf de allereerste plannen en het optimaliseren daarvan, tot en met het bouwproces. Wij verkopen geen kavels op risico of speculatie. Zo weten we op voorhand welke bedrijven met welke werkgelegenheid er landen.” ingepast in het landschap. “Wij gunnen de werknemer in de logistieke sector een mooie en unieke werkomgeving, met veel groen.” Er zijn op Greenport grote collectieve groenstroken en waterbassins aangelegd. De zwarte grond die vrijkomt bij het bouwrijp maken, voert Greenport niet af, maar wordt gebruikt voor grondwallen rondom een kavel. “Dat is beter voor de geluidswering en de landschappelijke inpassing. Geparkeerde auto’s en pallets blijven zo uit het zicht.” Greenport Venlo is goed bereikbaar. Onder andere via een fietspadennetwerk en ook het openbaar vervoer doet het terrein aan. De bedrijven regelen vaak zelf voor hun werknemers een haal- en brengservice voor de ‘last mile’. Overheden, ondernemers en omgeving waarderen de aandacht voor landschappelijke inpassing en duurzaamheidsmaatregelen Voorzieningen Bedrijven onderkennen het belang van goede voorzieningen ook steeds meer, zegt Van Heugten. “Ze nemen kennis van onze visie en ze zien de aandacht die wij schenken aan de omgeving. Dat stimuleert bedrijven om zelf ook meer aandacht te schenken aan de welzijnsfactor, bijvoorbeeld met een fitnessruimte, aantrekkelijke coffee corners en buitenterrassen, of met gratis gezonde lunches in de kantine.” Duurzaamheid Door de stabiele zandgrond op Greenport is heien niet nodig. Dat geeft financiële ruimte voor duurzaamheidsinvesteringen. Bedrijven zijn daarom verplicht er voor te zorgen dat hun daken geschikt zijn voor zonnepanelen. “In het begin leidde dat nog tot wat weerstand, maar nu is het een vanzelfsprekendheid. Alle zonnedaken samen leveren eind 2020 bijna 80 MW groene stroom. Het windmolenpark voegt hier in 2022 nog eens circa 30 MW aan toe.” ‹‹ Contactgegevens Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo Sint Jansweg 20 5928 RC Venlo +31 77 850 34 50 info@greenportvenlo.nl www.greenportvenlo.nl Samen maken we het verschil “Het door KAFRA Housing gerealiseerde Labour Hotel Greenport is conform de nieuwe standaard in hoogwaardige huisvestingsconcepten voor arbeidsmigranten. In compleet ingerichte studio’s wonen 416 medewerkers, met sport- en ontspanningsfaciliteiten, 24/7 service & begeleiding en ze kunnen op de fiets naar het werk. In samenwerking met het Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo is dit initiatief tot stand gekomen.” Frank van Gool, shareholder KAFRA Housing Logistiekvastgoed 2020 - 21

TE HUUR 27.000 m2 bedrijfsruimte Amsterdam Q4 2020 BESCHIKBAAR vanaf 4.000 m2 KAAPSTADWEG AMSTERDAM LANGS DE A4, A5, A9, A10 EN BIJ LUCHTHAVEN SCHIPHOL DUURZAAMHEID BREEAM VERY GOOD MEER INFORMATIE: BEL: +31 (0)88 989 9898 +31 (0)20 540 54 05

VOOR VERHUUR BESCHIKBAAR UNIT WAREHOUSE D4 - SHANNONWEG 66 - ROTTERDAM BOTLEK OBJECT Dit moderne logistiek pand is onderdeel van distributiecomplex Seinehaven, dat in totaal uit 6 panden bestaat met een totaal oppervlak van circa 100.000 m2 . Seinehaven is gelegen op distripark Botlek, een van de drie belangrijkste distriparken binnen de Rotterdamse haven. Van het groene distributiecentrum is Unit D4 per direct voor verhuur beschikbaar. Unit D4 bestaat uit circa 7.250 m² warehouse, circa 42 m² was-kleedruimte en circa 1.038 m² mezzanine ruimte. Het warehouse beschikt over o.a. de volgende voorzieningen: · vrije hoogte 10,50 m1 · 12 loading docks · vloerbelasting van 4.000 kg/m², puntbelasting 7.200 m² · ESFR sprinklersysteem LOCATIE De ontwikkeling van het complex is begonnen in 2004 en definitief opgeleverd in 2007, waarmee dit tevens de meest moderne ontwikkeling van multifunctionele state-of-the-art logistieke ruimte betrof. Ook vandaag is Seinehaven nog steeds een van de modernste logistieke complexen binnen de Rotterdamse regio. Distripark Botlet is direct gelegen naast op- en afritten van de rijksweg A15 (Rotterdam-Nijmegen), een van de belangrijkste transportaders van Nederland. Verhuurinformatie: Collegiaal met Tel. 088 989 98 98 industrial.nl Tel. 088 199 80 08 www.cushmanwakefield.com

Marktleider Van Berlo ontzorgt opdrachtgever met gehele betonnen onderconstructie Wie Van Berlo zegt, zegt bedrijfsvloeren. Dat de marktleider van de Benelux meer producten en diensten in huis heeft, is nog niet bij iedereen bekend. V an Berlo is vooral actief in de aanleg van logistieke centra. Het werd ruim veertig jaar geleden opgericht door Harrie van Berlo, als eenmanszaak, met het leggen van bedrijfsvloeren als hoofdactiviteit. In 2003, het bedrijf was inmiddels aardig uitgebreid, kwam er op initiatief van zoon Marcel een eigen engineersafdeling. “Daardoor werden we veel flexibeler”, vertelt commercieel directeur Glenn Verhoef. “We werkten tot dat moment met externe engineeringsbureaus en als er een ontwerpwijziging van een opdrachtgever kwam, konden we niet zo snel schakelen als we wilden. Dankzij die afdeling, die inmiddels bestaat uit vier constructeurs en zes tekenaars, kunnen we meer richting geven aan onze eigen ontwerpen en ideeën.” Totaalplaatje Je zou de oprichting van de engineeringsafdeling kunnen zien als de start van een nieuwe aanpak, waarbij Van Berlo steeds meer toewerkte naar het aanbieden van het totale plaatje aan de klant: niet alleen de vloer, maar ook de (prefab) systeemfundering, vloerpalen en de engineering daarvan. “We zijn de systeemfunderingen in 2004 gaan aanbieden vanwege de groeiende vraag ernaar. Een paar jaar later, in 2008, zijn we verhuisd. De aanleiding daarvoor was de wens voor meer ruimte, zodat we ‘onder de TL-lamp’, zoals wij dat altijd zeggen, betonelementen kunnen maken en opslaan voor onze projecten. Nu kunnen we weersonafhankelijk werken en plannen.” Systeemfunderingen Onze divisie systeemfunderingen verzorgt onder meer funderingen, laaddockconstructies, vloergoten en vloerputten. We vertalen daarbij de vraag van onze opdrachtgevers in prefab betonnen producten. “Zo hebben we bijvoorbeeld voor opdrachtgever Cosimco vorig jaar poeren ontwikkeld van maar liefst 14 meter lang”. Van Berlo produceert de poeren met een betonnen bekistingssysteem, in tegenstelling tot de vaak gebruikelijke stalen systeemkist. Verhoef: “Het bekistingssysteem is een ontwikkeling van Van Berlo Systeemfunderingen. We hebben ervoor gekozen om de betonnen platen in onze prefab centrale te storten. Op locatie maken we vervolgens op de prefab palen een stabiele werkvloer waarop de wapeningskorven worden geplaatst. Vervolgens stellen we de vier elementen van het betonnen bekistingssysteem, koppelen deze aan elkaar met spindels en dan kan het beton gestort worden. Deze methodiek maakt het mogelijk om in een relatief hoog tempo de poeren te realiseren met zo min mogelijk mensen op de bouwplaats. Het betonnen bekistingssysteem is behandeld met betonafstotend materiaal en voorzien van geïntegreerde afstandshouders, zodat de elementen relatief eenvoudig ontkoppeld kunnen worden.” 239.000 palen in 2019 Van Berlo Funderingstechnieken is gespecialiseerd in het ontwerp en de productie van de Mini Vibropaal. Deze betonnen funderingspalen worden in de grond gestort. “We leggen een deksel op de bedding en trillen die met een buis van acht

tien centimeter doorsnee de grond in, tot wel 25 meter diep als dat nodig is. Vervolgens trekken we de buis uit de grond en storten we het gat vol met beton.” Dat gaat razendsnel: “Gemiddeld doen we er zo’n 250 per dag. In 2019 hebben we 239.000 palen gestort. Hoe meer je naar het westen van Nederland gaat, hoe groter de vraag naar vloerpalen wordt. 20 procent groei per jaar In 2009 hebben zonen Marcel en Frank het bedrijf overgenomen van hun vader. Inmiddels zijn er 110 mensen vast in dienst bij Van Berlo. Daarnaast werkt het bedrijf op dagelijkse basis samen met nog eens 170 tot 190 externen. Het familiebedrijf boekt klinkende resultaten. Sinds 2015 groeien ze jaarlijks 20 tot 25 procent. In 2019 heeft Van Berlo verdeeld over 220 projecten 2,6 miljoen m² vloeren gestort. Ook deed het dertig systeemfunderingsprojecten. “We hebben nu vier heistellingen om de Mini Vibropalen te storten en dit jaar nemen we de vijfde in gebruik.” Optimaliseren Sinds de oprichting in 1979 is Van Berlo uitgegroeid tot marktleider die opdrachtgevers volledig kan ontzorgen. “Dat begint met onze eigen engineersafdeling. Omdat we al vanaf de start van een project aan tafel zitten en kunnen meedenken in de ontwerpfase, kunnen we optimalisaties realiseren, door te kijken naar de beste oplossing: een lichtere funderingsconstructie waar de vloer niet op afdraagt of juist een zwaardere waar de vloer wel op afdraagt.” Dat levert voordelen op in tijd (vier keer zo snel als conventionele technieken) en in geld. “Dat klinkt onze klanten als muziek in de oren.” ‹‹ www.vanberlo.com info@vanberlo.com Voordelen Van Berlo Systeemfunderingen - Weersonafhankelijke productie - Scherpe planning van werkzaamheden - Maatwerk prefab oplossingen - Voordelig Voordelen Van Berlo Funderingstechnieken - Hoge uitvoeringssnelheid - Hoog draagvermogen - Verschillende schachtafmetingen - Voordelig

De toekomst van Nederland Distributieland Jarenlang heeft Nederland zich kunnen profileren als “Gateway to Europe”. De centrale ligging, de mainports met uitstekende achterlandverbindingen en de sterke logistieke sector hebben er toe geleid dat vele internationale ondernemingen hun Europese distributie via Nederland laten lopen. Maar liefst dertig procent van het totale tonnage dat in de EU wordt geïmporteerd loopt via Nederland. De directe toegevoegde waarde van logistiek aan het BBP is €65 miljard (9,4%); de bijdrage aan de werkgelegenheid is ongeveer 673.000 arbeidsplaatsen. 26 - Logistiekvastgoed 2020

A Remco Buurman Stan de Caluwe an de basis van het succes staan een excellente infrastructuur, toonaangevende mainports, competitieve logistieke dienstverleners en de strategische locatie van Nederland binnen Europa. Bovendien kan de sector bogen op innovatieve logistieke kennisinstituten, een scala aan netwerkorganisaties en een internationaal georiënteerd, fiscaal aantrekkelijk ondernemersklimaat. De kwaliteit van dienstverlening is excellent tegen concurrerende kosten. Aanpassen voor nieuwe kansen Remco Buurman, Algemeen Directeur van Nederland Distributieland (NDL/HIDC): “Maar resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Zeker nu niet meer. De coronacrisis heeft een impact op onze economie die zijn weerga niet kent. Wereldwijd zijn supply chains verstoord en daarmee is ook de kwetsbaarheid van mondiale supply chains aan het licht gebracht.” De komende periode zullen verladers hun supply chains nog eens goed tegen het licht houden. Het (her)ontwerp van logistieke ketens kan zeker iets gaan betekenen voor de concurrentiepositie van Nederland Distributieland en zal leiden tot nieuwe kansen, maar ook bedreigingen met zich meebrengen.” Ook andere trends dwingen logistiek Nederland zich aan te passen. Verduurzamen is geen keuze meer. Buurman: “Duurzaamheid is een integraal onderdeel geworden van het businessmodel van een logistieke onderneming. Een duurzame bedrijfsvoering is een voorwaarde om relevant te blijven als logistiek dienstverlener. Duurzaam bouwen bijvoorbeeld, is een kans voor de logistieke sector om bij te dragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen van het kabinet. Het Distributiecentrum van de toekomst heeft twee functies: economische waarde en werkgelegenheid ónder het dak en een energiecentrale óp het dak.” Nieuwe logistiek is digitaal Door verregaande digitalisering en automatisering worden ‘digital fitness’ en digitale veiligheid nog belangrijker. Het aantrekken van digitaal talent binnen de logistiek wordt een cruciale randvoorwaarde. Stan de Caluwe, Senior Manager Supply Chain Solutions: “Logistiek dienstverleners zoeken steeds vaker hoogopgeleid talent, zoals data engineers, AI specialisten en developers. Daarin moet de logistiek concurreren met andere sectoren, want het is niet de enige sector die een digitale revolutie doormaakt. De ‘nieuwe’ logistieke bedrijven zijn datagedreven en minder gebonden aan een vaste locatie. Om er voor te zorgen dat die bedrijven zich in Nederland vestigen dient het aanbod van talent in Nederland op niveau te zijn.” Nieuwe samenwerkingsvormen zijn nodig om de effectiviteit en efficiëntie van de sector verder te vergroten. “Bedrijven zouden bijvoorbeeld op grotere schaal en dynamisch van elkaars netwerken gebruik kunnen maken”, aldus Buurman. “Uiteraard alleen wanneer dat beide partijen voordeel biedt. Innovatie is het sleutelwoord om als logistieke partij mee te kunnen.” Dat is de uitdaging waar de logistieke sector in Nederland voor staat: innoveren, verduurzamen en aanpassen aan veranderingen in wereldwijde goederenstromen. De strategische locatie van Nederland middenin de dichtstbevolkte consumentenmarkt van de wereld blijft ongewijzigd, maar de trends en veranderingen in de wereld om ons heen maken aanpassing binnen de logistieke sector noodzakelijk om ook in de toekomst de kansen van Nederland Distributieland te benutten. ‹‹ Logistiekvastgoed 2020 - 27

Niet alleen stenen en meters: voo Jeanet van Antwerpen, directeur Schiphol Area Development Company (SADC): “Als regionale gebiedsontwikkelaar geloven wij dat ondernemers het meest eholpen zijn met een bedrijfspand waar de onderneming kan groeien, concurreren, bereikbaar is en het personeel aangenaam kan werken. Dat geldt voor al onze business parks in de Amsterdam Airport Regio.” Ontzorgen van A tot Z “Wij geven locatieadvies en helpen ondernemers bij de vestigingskeuze. Daarbij ‘ontzorgen’ we de klanten zoveel mogelijk. We beperken ons niet tot het leveren van ‘stenen en meters’. Voordat wij locaties ontwikkelen peilen we de behoeftes van ondernemers, werknemers, investeerders en gemeenten. Wat is er nu en straks nodig?” “Om die reden investeren we ook nadrukkelijk in voorzieningen op en rondom de locaties én verbinden we partijen, om samen meer resultaat te bereiken. We hebben daarvoor ruime ervaring met en gedegen kennis in huis over: · Bestemmingsplannen; · Bouwvoorschriften; · Mogelijke financieringsvormen; · Gemeentelijke gebiedsontwikkelingsplannen.” Verhogen leefkwaliteit en niks beschadigen “Voor SADC is de transitie naar een circulaire economie een belangrijk thema. Economische groei op zo’n manier stimuleren dat je tegelijkertijd de leefkwaliteit verhoogt en niks beschadigt. Dat levert meervoudige waarde op. Hoe bedrijven functioneren en samenwerken, heeft grote invloed op de werkomgeving.” Business Park Amsterdam Osdorp Business Park Amsterdam Osdorp is ideaal voor bedrijven die zich richten op de stad Amsterdam, uitstekend bereikbaar willen zijn (via A9, S106 en openbaar vervoer) en zich duurzaam willen profileren. Het is tegelijkertijd een perfecte locatie voor (internationale) bedrijven die zich in de directe omgeving van Amsterdam en Schiphol willen vestigen en actief zijn in de food en fashion, groothandel en stadslogistiek en distributie. Het ligt op slechts 10 minuten van Schiphol en de haven van Amsterdam. © Nog beschikbaar ca. 6 hectare op fase 1 (per direct), 25 hectare op fase 2 (per 2021). Contact SADC N.V. | 020 ­ 20 666 40 | info@sadc.nl | www.sadc.nl © Kavelgrootte vanaf 5.888 m2 © Reeds gevestigd: o.a. ANWB, No Excess, Corning, Sanquin, Focus, Taylor Guitars, Rentall/Focus Schiphol Trade Park Schiphol Trade Park is een duurzaam, centraal gelegen bedrijvenpark, in het centrum van de Metropoolregio Amsterdam, direct naast Schiphol met een eigen afrit aan de A4 en via de A5 verbonden met de haven van Amsterdam. Het terrein is zeer goed bereikbaar met het OV, aangezien het tegen station Hoofddorp aan ligt. De kernwoorden van dit bijzondere bedrijfspark zijn: uitmuntende bereikbaarheid, BREEAM, ‘beyond logistics’ en circulaire economie en zeer hoge beeldkwaliteit. © Nog beschikbaar voor logistiek ca. 30 hectare © Kavelgrootte vanaf 25.000 m2 (voor logistiek) © Reeds gevestigd: Gefco, PVH, OTX Logistics Foto: Systabo

r rbereid op de toekomst De President Op De President in Hoofddorp kunnen het MKB en internationale bedrijven stijlvol ondernemen op een regionale locatie met internationale allure. Hét kernwoord voor dit bedrijfspark is dan ook hoogwaardigheid. En dat zie je terug in bijna alles, van de kwalitatieve uitstraling, de bereikbaarheid, de uitgebreide voorzieningen tot de zeer actieve parkmanagementvereniging. De President is gesitueerd in Hoofddorp op een steenworp afstand van luchthaven Schiphol en direct bereikbaar via de A4 en A5. Er is een bushalte naast het park, eigen shuttleservice aanwezig en het station van Hoofddorp is vlakbij. © Nog beschikbaar ca. 14 hectare © Kavelgrootte vanaf 1.400 m2 © Reeds gevestigd: o.a. Sky Group, Somfy, Pneutec, Hikvision, Scotch&Soda, Nelson Green Park Aalsmeer Green Park Aalsmeer ligt tussen Schiphol en Royal FloraHolland, de grootste bloemenveiling ter wereld. Met de luchthaven op vijf minuten en Amsterdam op vijftien minuten afstand is dit een toplocatie voor zowel regionale ondernemers als bedrijven die zich op de internationale markt richten, met name voor logistieke en sierteeltgerelateerde ondernemingen. Dit stijlvolle bedrijvenpark met veel groen en water ligt direct aan de N201 en heeft een eigen afrit. © Nog beschikbaar: 16 hectare © Kavelgroottes van 1.500 tot 30.000 m2 © Reeds gevestigd: o.a. PTMD, Celieplant, Decowraps, Bosman Van Zaal, Borgesius PolanenPark Schiphol Logistics Park PolanenPark in Halfweg is gesitueerd tussen Amsterdam en Haarlem. Het is een van de locaties die bestemd is voor verschillende soorten bedrijven, zoals stadsdistributeurs, koeriersdiensten, logistiek bedrijven, datacenters, bouwbedrijven, de maakindustrie en allerlei andere bedrijven die tot het MKB behoren. PolanenPark is een ideale locatie voor bedrijven met een afzetmarkt in de randstad; Amsterdam, Haarlem of de Haarlemmermeer, maar die qua ruimte of logistieke oplossingen niet meer in deze steden zelf kunnen blijven. Het business park is goed ontsloten via de A9, A200 en A5. © Nog beschikbaar ca. 12 hectare © Kavelgrootte vanaf 3.367 m2 © Reeds gevestigd: PostNL, Air Products, CyrusOne, itsme, Molenaar Haarlem Schiphol Logistics Park is een toplocatie voor logistieke dienstverleners in het hart van het grootste logistiek knooppunt van Europa. Schiphol Logistics Park ligt aan de A4 en heeft eigen toegangen via de N201 en is ook bereikbaar voor LZV’s. Het terrein beschikt over een R­net bushalte naar station Hoofddorp ( 5 minuten). © Volledig uitgegeven © Nog logistieke units te huur © Reeds gevestigd: o.a. Kuehne+Nagel, Expeditors, Panalpina, IWS, Rutges Cargo, Milestone Logistics, Interxion, SEKO, Thomsen Select

De partners van Dynamis kennen de logistieke markt en zien kansen. Ook nu. Opnamevolume logistiek vastgoed Opnamevolume logistiek vastgoed 2,5 2 1,5 0,5 1 0 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Aantal transacties naar vloerdraagkracht Aantal transacties naar vloerdraagkracht Aantal transacties naar vrije hoogte Aantal transacties naar vrije hoogte Minder dan 3000 kg/m2 3000 tot 5000 kg/m2 5000 kg/m2 / 2 en meer 4 tot 8 meter 8 tot 12 meter 12 meter en hoger In 2019 is de groeiende vraag naar logistieke panden al afgezwakt, door corona zullen de opnamecijfers in 2020 aanzienlijk lager uitkomen. De behoefte aan modern en hoogwaardig logistiek vastgoed blijft groot. De vraag concentreert zich in panden die voldoen aan de hoogste eisen. dynamislogistiek.nl 088 424 01 79 Miljoenen m2

AMS Cargo Center – Schiphol Logistics Park Bonded Services: ruim 12 miljoen pakketjes per maand Luchtvrachtexpediteur Bonded Services is sinds medio 2018 de trotse huurder van twee units van AMS Cargo Center op Schiphol Logistics Park. Een logische keuze, zegt managing director Edward Witlox. “Een mooi en duurzaam gebouw op vijf minuten van Schiphol.” Bonded Services Nederland A MS Cargo Center is gelegen op Schiphol Logistics Park en is een multi-tenant distributiecentrum met een totale oppervlakte van circa 34.000 m2, verdeeld over vijf units. Bonded Services huurt twee units, samen goed voor 11.000 m2 en beschikt over dertien loading docks. “En eigenlijk is het al aan de krappe kant”, schetst Witlox de rappe groei van het bedrijf. Doorslaggevend Witlox toont zich content met de locatie en het gebouw; goed gesitueerd ten opzichte van Schiphol en de A4, relatief weinig kantoorruimte ten opzichte van ‘de vloer’ en een hoge mate van duurzaamheid (BREEAM Very Good), wat één van de speerpunten is in het beleid van moedermaatschappij Iron Mountain. “Ontwikkelaar Proptimize toonde zich zeer flexibel en werkte goed mee in de aanloopfase”, blikt Witlox terug. “Dat was mede doorslaggevend voor onze keuze voor AMS Cargo Center.” Inklaren Bonded Services is één van de grootste onafhankelijke partijen voor het inklaren en verder distribueren van consumer goods, legt Witlox uit. Inclusief flexibele inhuur werken er nu ongeveer tachtig medewerkers bij Bonded - Opgericht in 1966 - Actief in Cross Border e-commerce sinds 2013 - Maandelijks volume: ca. 4-5 miljoen kg ofwel 10-12 miljoen pakketten; declaraties: 8 miljoen - Personeel: 48 vast, 10-40 flex - Openingstijden: 24/7 Services, waarvan een kleine twintig op kantoor. Goederen afkomstig van webshopplatformen als AliExpress, eBay en Wish worden door Bonded Services afgehaald op Schiphol en arriveren in het warehouse, of eigenlijk: de crossdocking area. De douane-afhandeling van de binnenkomende goederen is grotendeels geautomatiseerd. “Dat moet wel vanwege het hoge aantal zendingen dat we afhandelen.” Last mile distributie ”We verwerken en sorteren de pakketten en eventueel labelen we de pakketten voordat de zendingen met last mile carriers, zoals DHL en DPD worden meegegeven.” Dat gebeurt in een hoog tempo in een nagenoeg volledige 24/7-operatie. “Wij coördineren de last mile distributie in Europa en iedere zending moet in principe binnen 24 uur ons pand weer verlaten.” Bonded Services verzorgt daarnaast voor bestellingen de verzending via de post. “Vanwege corona zien we de goederen nu niet meer alleen via Schiphol binnenkomen, maar ook via onder andere Luik en Maastricht en zelfs met truck vanuit China, omdat luchtvracht op dit moment erg duur is. Vorige maand handelden we 9 miljoen pakketjes af, deze maand meer dan 12 miljoen. We denken dat de verschuiving in consumentengedrag naar online blijvend is en kijken stiekem al naar extra crossdocking-faciliteiten op het business park.” Schiphol Logistics Park Schiphol Logistics Park wordt ontwikkeld door SADC. Een toplocatie voor logistieke dienstverleners aan de A4, met eigen toegangen via de N201. Op het business park zijn alle kavels uitgegeven. Wel zijn er nog enkele logistieke units te huur. Behalve Bonded Services zijn o.a. ook Kuehne+Nagel, Expeditors, DSV Panalpina, IWS, Rutges Cargo, Milestone Logistics, Interxion, SEKO en Thomsen Select gevestigd. Logistiekvastgoed 2020 - 31 ‹‹

Hielke Hager van GEFCO Forwarding ‘Het nieuwe gebouw op Schiphol Trade Park past ons prima’ Logistiek dienstverlener GEFCO Forwarding moest vanwege de uitbreiding van luchthaven Schiphol uit zijn oude pand vertrekken en binnen anderhalf jaar een geschikte nieuwe locatie vinden. Het bestaande marktaanbod voldeed niet en de keuze viel op nieuwbouw op Schiphol Trade Park, een ontwikkeling van gebiedsontwikkelaar SADC. C ountry Director Benelux Hielke Hager: “De nieuwe locatie moest in de buurt van Schiphol zijn. Schiphol Trade Park is een goede plek die veel exposure biedt en met een mooi totaalplan waarin wordt voorzien in duurzaamheid en welzijn, wat belangrijk is om onze footprint zo klein mogelijk te houden en voor een optimaal welzijn van onze medewerkers.” Minimale footprint De uiteindelijke keuze werd mede bepaald door het contact met ontwikkelaar en bouwer Aan de Stegge, vertelt Hager. “Meedenkend in ruimte en mogelijkheden en zeer flexibel wat betreft bouw en inrichting.” GEFCO wilde graag een pand met meer daglicht en ruimte voor de kantoren plus meer ruimte in het warehouse deel. “Het initiële ontwerp viel bij ons goed in de smaak, met name de hoeveelheid glas en de strakke lijnen. Daarbij wilden we een pand dat een minimale footprint zou hebben op het milieu. Ons nieuwe pand is BREEAM Excellent gecertificeerd, wat automatisch betekent dat het werkklimaat voor onze werknemers goed is. Er is veel groen qua uitzicht en qua buitenruimte om tijdens pauzes buiten te zijn.” Duurzaamheidsvisie Locatie en gebouw sluiten daarmee prima aan op de algemene visie van GEFCO op duurzaamheid dat erop is gericht om de milieu-impact van al zijn activiteiten te minimaliseren en de verantwoordingsplicht te vergroten. GEFCO neemt deel aan het CDP (Carbon Disclosure Project, over milieurapportage) en meet de CO2-impact van zijn diensten om klanten te helpen hun doelen te volgen en te behalen. GEFCO’s kwaliteits- en milieubeleid biedt werknemers dagelijkse praktische richtlijnen belangrijke prestatie-indicatoren. “Wereldwijd hebben we zestig managers die toezien op de coördinatie en implementatie van ons milieubeheersysteem, ondersteund door lokale verbindingsfunctionarissen.” Gemiddeld zeventig procent Om energie te besparen, richt GEFCO zich op acties zoals het installeren van LED-verlichting en bewegings- en lichtsensoren, het maximaliseren van het natuurlijke licht en het automatiseren van de temperatuurregeling. Andere speerpunten zijn het minimaliseren van het watergebruik en het verminderen van afval. “Elke locatie is verantwoordelijk voor zijn afval en afvalverwerking, volgens een wereldwijde procedure voor afvalbeheer. Gemiddeld zeventig procent van het afval van de hele groep wordt teruggewonnen of gerecycled.” GEFCO Forwarding GEFCO Forwarding houdt zich voornamelijk bezig met de distributie van Life Science & Health-producten. De dienstverlener is IATA CEIV-gecertificeerd voor zijn expertise op het gebied van supply chain management in sectoren als biowetenschappen & gezondheidszorg. GEFCO voldoet aan de eisen in het GDPkwaliteitssysteem voor opslagplaatsen en distributiecentra voor medicijnen (Goods Distribution Practice). “Dit nieuwe warehouse past goed binnen ons streven GEFCO te vestigen op de best bereikbare locaties. Daarbij moet het gebouw de faciliteiten bieden die onze klanten nodig hebben voor hun supply chain. Het warehouse biedt naast general cargo tevens de mogelijkheid om Life Science en Healthcare producten onder verschillende temperatuurcondities op te slaan, waaronder +2°C tot +8°C en +15°C tot +25°C. Dit nieuwe pand geeft ons precies wat we nodig hebben om onze dienstverlening richting onze klanten optimaal neer te zetten. Kortom, ons nieuwe gebouw op deze nieuwe locatie past ons prima.” ‹‹ Schiphol Trade Park Schiphol Trade Park is een ontwikkeling van SADC, direct naast Schiphol met een eigen afrit aan de A4 en via de A5 verbonden met de haven van Amsterdam. Het business park heeft de ambitie het meest duurzame business park van Europa te zijn. Zo wordt er bij de gebiedsinrichting o.a. nagedacht over het gebruik van groene energie, hergebruik van grondstoffen en een duurzame omgang met water. Behalve GEFCO zijn ook al OTX Logistics en PVH Corp. gevestigd. Logistiekvastgoed 2020 - 33

LOGISTICS REAL ESTATE Dutch Market Report 2020 industrial.nl

Dutch market for Logistics real estate - Report 2020 Take-up of logistics space by building type in m2 500,000 1,000,000 1, 500,000 2,000,000 2,500,000 3,000,000 3,500,000 0 existing buildings new developments Take-up of logistics space by region in m2 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 800,000 0 New-build even more dominant As supply of good-quality existing buildings dries up, demand for new developments remains strong from both occupiers and investors. • Take-up of existing buildings decreased sharply ( 13.7%) • Take-up of new-build properties still grew ( 5.3%) 2018 2019 Supply of logistics space by building type in m2 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 3,000,000 0 (year-end) West overtakes South The growth of e-commerce and B2C deliveries leads to a shift of the centre of gravity toward the west. This is exemplified by the largest deal of 2019, Zalando in Bleiswijk. • Take-up in Randstad area higher than in the south • Highest share in take-up for region Rotterdam-The Hague • South suffering from decreasing supply of both existing and new-build options at popular locations Spec developments boost supply With ever-falling yields, strong demand for high-quality buildings and drying-up of building plots, more and more developments are started speculatively. • Supply of existing buildings  9%, new buildings  43% • Supply of new buildings now more than 1 million m² existing buildings new developments Supply of logistics space as percentage of stock 10 11 12 4 5 6 7 8 9 Lease prices rising in some areas, but not everywhere Higher lease prices have been realized in Rotterdam, Tilburg, Utrecht and Venlo, where good-quality supply is tight. However in Roosendaal, Bergen op Zoom and Schiphol/Amsterdam, where market conditions are not as tight, lease prices stabilized. OUTLOOK 2020 Our initially positive outlook for 2020 must be adjusted as a result of Covid-19. A decline in bo h take-up and investment volume seems inevitable. For he mid- and long-term, our outlook for this market remains positive. Consumer spending and international trade may go down, however e-commerce is undergoing an acceleration and investors will return to this less vulnerable real-estate segment. PS: The recent global threat from the COVID-19 (Corona) virus may upset predictions, however at this time it is too early to draw conclusions. We do not feel that the slight decrease in take-up is a clear sign of a weakening market. Although supply is under threat of regulations (nitrogen) and political views (verdozing), demand remains healthy. E-commerce will continue to mature and economic growth is still positive. Also, investors’ appetite will remain strong, thus enabling attractive lease conditions. OCCUPIER MARKET Take-up stabilizes After six years of continuous growth, take-up appears to have reached a peak at 3.2 million m², nearly equal to 2018. • Decreasing supply of good-quality warehouses and building plots at popular locations is taking its toll • Outlook for 3PLs is mixed 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Arnhem / Nijmegen Utrecht Other regions Amsterdam / Schiphol / Almere East Brabant / Limburg West- / Middle Brabant Rotterdam / The Hague

‘SEGRO Logistics Centre Schiphol onderstreept onze visie en ambitie’ SEGRO Logistics Centre Schiphol in de A4-Skyzone van Schiphol Trade Park is de nieuwste aanwinst in de portefeuille van SEGRO. Het distributiecentrum is exemplarisch voor de visie van de belegger, ontwikkelaar en beheerder. “Duurzaam, kwalitatief en op een toplocatie”, zegt Eelco Ouwerkerk, Head of SEGRO Netherlands. O uwerkerk is opgetogen, want op de dag van het interview is SEGRO Logistics Centre Schiphol in de A4-Skyzone, de zichtlocatie van Schiphol Trade Park, opgeleverd. “Een uitermate interessante en multimodale locatie die perfect aansluit bij onze pijlers: duurzaamheid, toekomstbestendigheid, innovatie en well-being.” Het warehouse is perfect gelegen langs de A4 en vlakbij andere Rijkswegen. Schiphol ligt om de hoek en de haven van Amsterdam is via de A5 prima bereikbaar. Langetermijnrelaties Het Engelse SEGRO is in eigen land ‘zeer bekend’, maar daarbuiten wellicht wat minder, zegt Ouwerkerk. “In Nederland zijn we wel bekend in de markt, maar op kleinere schaal, omdat we een focus hebben op een selectie aan projecten en vooral werken aan langetermijnrelaties. Dat betekent voor ons: veel aandacht voor hoge kwaliteit, altijd gericht op de ‘core’ locaties en in het hogere segment. In Nederland hebben we misschien niet de grootste portefeuille, maar wel de mooiste.” SEGRO werkt voor grote, wereldwijd opererende logistieke dienstverleners, voor producenten en voor eindgebruikers die zelf assembleren. “Dat doen we voor allerlei sectoren, zoals pharma, retail, food, electronics, automotive en e-commerce. Hier op Schiphol is het vanzelfsprekend veelal luchthavengerelateerd.” Goede basis voor wat de klant nodig heeft Het nieuwe distributiecentrum langs de A4 is 17.000 vierkante meter groot. Unit A is al verhuurd aan 3PL-logistiek dienstverlener GEFCO Forwarding, de andere unit van ruim 7.800 vierkante meter (inclusief mezzaninevloer) is nog beschikbaar. Vanwege de diverse facilitei36 - Logistiekvastgoed 2020

ten, zoals de mogelijkheid voor koeling, de optimale veiligheid van goederen en de nabijheid van de luchthaven, is de locatie geschikt voor uiteenlopende branches. Kenmerkend aan het gebouw zijn de afgeronde hoeken. Ouwerkerk: “Die zijn goed voor de beleving en dragen bij aan het welzijn.” De glazen gevel van het kantoor loopt door tot op de vloer zodat de buitenruimte integreert in het gebouw. “Het is een prachtig object met een BREEAM Excellent certificering. Het pand is goed geïsoleerd, is voorzien van warmtekoudeopslag en maakt gebruik van een duurzaam lichtplan. We zijn er erg trots op. SEGRO Logistics Centre Schiphol onderstreept onze visie en ambitie.” Toekomstbestendig “Het mooie aan SEGRO Logistics Centre Schiphol is dat gebiedsontwikkelaar SADC dezelfde uitgangspunten hanteert om de omgeving toekomstbestendig te maken. Onze filosofieën komen in dit project samen en dat materialiseert zich in gebouw en gebied. Vaak zie je dat in de omgeving alleen het hoognodige wordt aangelegd, maar Schiphol Trade Park gaat verder met onder meer groenvoorzieningen en wandelroutes, gedeeld transport tussen ov-haltes en bedrijfslocaties, waterretentie, aandacht voor biodiversiteit en faciliteiten om gebruikers te verbinden.” Compliment “Dat is echt een compliment waard richting gebiedsontwikkelaar SADC, die deze visie al tien jaar geleden ontwikkelde. Daar werd nogal meewarig op gereageerd door de markt, maar ze bewijzen nu het ongelijk van de sceptici. De aanleg is zo duurzaam dat tijdens de hele stikstofdiscussie de aanleg gewoon doorkon. De vooruitziende blik van SADC was dus goed. Dat wij hier een gebouw realiseren dat in de lijn ligt van die duurzame gebiedsontwikkeling, onderstreept de duurzame visie en innovatieve kracht van SEGRO.” Inspelen op de markt SEGRO kijkt goed naar wat de klanten nodig hebben, zegt Ouwerkerk. “We sturen op een klanttevredenheid die structureel hoger is dan 85 procent.” Alle property management- en beheersactiviteiten doet SEGRO daarom zelf. “Dat zorgt voor korte lijnen, snelle reactietijden, meedenken; kortom voor een goede samenwerking en relatie.” Onderhoudsactiviteiten vinden bijvoorbeeld steeds vaker ‘condition based’ plaats, dus op basis van het werkelijke gebruik in plaats van preventief volgens een handleiding. “We doen dit al op enkele locaties met behulp van sensoren en dat krijgt steeds ‘In Nederland hebben we misschien niet de grootste portefeuille, maar wel de mooiste’ Eelco Ouwerkerk meer aandacht. Het voordeel is dat je de logistieke operatie van de klant niet meer onnodig hoeft te verstoren omdat je storingen voor blijft. Comfort voor de klant zit ook in andere dingen, zoals goede schijnwerpers aan de binnenzijde bij de loading docks. Het klinkt als een detail, maar wordt enorm gewaardeerd. Uiteindelijk draait het natuurlijk om wat de klant nodig heeft.” “De coronacrisis heeft nu enorm veel impact”, haakt Ouwerkerk in op de actualiteit. “Maar als gedegen vastgoedbedrijf schrikken we niet terug van een crisis. Onze gebouwen hebben een hoge kwaliteitsstandaard en staan op de beste locaties. De strategische keuze voor duurzaamheid op alle vlakken maakt dat we toekomstbestendig zijn.” ‹‹ SEGRO is een vastgoedinvesterings- en ontwikkelbedrijf dat in 1920 in Engeland werd opgericht en bestaat dit jaar dus 100 jaar. Het beursgenoteerde bedrijf beheert een vastgoedportefeuille van ruim veertien miljard euro. SEGRO is sinds eind jaren zestig actief in Nederland. SEGRO is naast de UK ook actief in Duitsland, Polen, Tsjechië, Italië, Oostenrijk, Frankrijk en Spanje. De portefeuille in Nederland concentreert zich rond Amsterdam/ Schiphol en Tilburg. Later dit jaar start SEGRO een ontwikkeling van ruim 40.000 vierkante meter bij Venray, tussen de binnenhaven van Venray-Wanssum en logistieke hotspot Venlo, nabij de A73 en de Zijderoute. Directeur Ouwerkerk: “Een triple A-locatie en heel belangrijk voor de toekomstbestendigheid.” Logistiekvastgoed 2020 - 37

Ingenieursbureau Verhoeven en Leenders pakt de regisseursrol Ingenieursbureau Verhoeven en Leenders bestaat dit jaar 25 jaar en kan met recht zeggen dat het ruime ervaring heeft op het gebied van constructieve advisering van bedrijfshuisvesting en logistieke gebouwen. “We krijgen steeds vaker de vraag mee te denken in de ontwikkeling en in de uitvoering.” D irecteur en Register Constructeur Henk Verhoeven: “We zijn steeds meer betrokken bij de uitvoeringskant en leveren onze deskundigheid ook op de bouwplaats. Het is niet ‘hier is de tekening en succes ermee’. We leveren ook toegevoegde waarde in de ontwikkeling en in de uitvoering. Daarbij durven we kritisch te zijn richting opdrachtgever of architect. Als het anders of beter kan, dan zeggen we dat.” Constructieve veiligheid De constructieve veiligheid komt altijd op de eerste plaats, zegt Verhoeven. “Dat is in ieders belang; de opdrachtgever, de bouwer, de gebruiker. Je wilt dat iedereen ’s avonds weer veilig thuiskomt.” Samenhang tussen de bouwfasen en samenwerking tussen de bouwpartners is cruciaal voor constructieve veiligheid. Goede afstemming en communicatie is daarin belangrijk. “Zodat de juiste informatie op het juiste moment bij de juiste mensen ligt.” Bouwcontroles Projectleider en partner Patrick van Asseldonk: “Denk aan het overleggen met het staalbedrijf of de detaillering van de stalen liggers goed is afgestemd op de prefab betondelen. Of als er gaandeweg sprake is van aanpassingen, ervoor zorgen dat de wijzigingen bij alle partijen terechtkomen. Maar het gaat bijvoorbeeld ook om het controleren van de wapening tijdens bouwcontroles.” Verhoeven: “Als constructeur kijk je toch anders dan een bouwer. Als je er echt ‘in’ loopt, zie je toch weer andere dingen. Daarom zijn wij meer en meer op het werk te vinden.” Van Asseldonk: “Ik was bij een project bij het aanbrengen van palen in een grindlaag; zegt de boorder: ‘ik denk dat het zo diep genoeg is’. Maar bij controle bleek het een halve meter te weinig. Dus hebben we er twee palen bij laten zetten. De mensen die bouwen, weten de achtergrond niet. Ze hebben alleen de tekening. De vraag is dus of datgene wat wij bedacht hebben ook tot stand komt in de uitvoering.” Snel schakelen Van Asseldonk: “Je moet snel schakelen, want er gebeurt weleens wat ‘buiten’ waarop je snel moet anticiperen. Dat maakt het uitdagend en leuk. Bij warehouses zit ‘m dat vaak in de grond. We hadden een project dat liep als een trein. Totdat we bij het sonderen totaal onverwacht op vervuilde grond stuitten. Daardoor waren andere palen nodig en ontstond er risico op stagnatie. Voor de nieuwe palen moesten we heien, maar in de vergunning was maar geluidshinder voorzien voor maximaal één dag. Een nieuwe vergunning aanvragen zou te veel tijd kosten, dus hebben we de gemeente en de aannemer erbij gehaald en kwamen we in goed overleg tot een oplossing waarbij we binnen één dag van ’s ochtends zeven tot ’s avonds negen zouden heien. Wij zijn tijdens het hele werk continu beschikbaar geweest om per paal de kalenderwaarde te controleren en te accorderen, zodat de heistelling direct door kon naar de volgende paal. We waren om kwart voor negen klaar.” DC Prologis te Eindhoven Archifit / Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling 38 - Logistiekvastgoed 2020

DC Plus te Oss Tekla model CDC Plus te Oss Da Vinci Vastgoed Henk Verhoeven Patrick van Asseldonk Knelpunten vooraf tackelen Het ingenieursbureau werkt met de modelleringssoftware Tekla. Verhoeven: “Onze modellen kunnen direct door de staalleverancier gebruikt worden om de werkplaatstekeningen te genereren. Dat scheelt tijd, want hetzelfde werk wordt niet twee keer gedaan en bovendien worden de aandachtspunten in de engineeringfase al getackeld en niet pas in de uitvoering.” Door projecten in 3D te modelleren, zien de constructeurs de knelpunten vooraf in plaats van op de bouwplaats. Het ingenieursbureau heeft veel ervaring met BIM, waarbij je het gebouw samen met de architect en de installateur virtueel kan bouwen. Parametrisch ontwerpen Als je wilt verbeteren moet je blijven vernieuwen. Verhoeven en Leenders heeft een innovatieteam opgezet zodat het onderwerp ook de aandacht krijgt die het verdient. Verhoeven: “Parametrisch ontwerpen is zo’n nieuwe belangrijke ontwikkeling, waarbij je ver schillende ontwerpen snel kunt doorrekenen en variantstudies kunt ‘Meedenken is vooral vooruitdenken’ maken, bijvoorbeeld wat het effect is van spanten om de vijf of om de zes meter. We investeren dan ook veel in onze medewerkers, zodat ze in dit soort ontwikkelingen meekunnen. Dat kost tijd en geld, maar dat komt terug in de kwaliteit van de advisering en dat is waar we voor staan: een goed advies, een goed product en geen trammelant in de uitvoering.” Verhoeven, tot slot: “De eisen vanuit de opdrachtgevers worden steeds hoger. Je moet dus zorgen dat je het aan de voorkant goed georganiseerd hebt en dat je alles onder controle hebt. Dat doen we door proactief te adviseren en te ontzorgen. Meedenken is vooruitdenken. Noem het gerust het pakken van de regisseursrol.” DC Sligro Foodgroup te Deventer Omni Architecten ‹‹ Logistiekvastgoed 2020 - 39

Hub, Unibouw, hub! Wat doe je als je het advies krijgt om zo veel mogelijk thuis te blijven en alleen voor het hoognodige je huis te verlaten? Precies, dan ga je online bestellen. De gevolgen waren voor iedereen zichtbaar. Online retailers meldden kerstomzetten in het voorjaar, producten raakten uitverkocht en levertijden liepen op. Het moet een gezonde chaos zijn geweest in de enorme distributiecentra die Nederland rijk is. D istributiecentra, vaak afgekort tot dc’s, zijn de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond geschoten. Je vindt ze vaak op aangewezen gebieden met een goede aansluiting op de logistieke assen, vaak dus zichtbaar vanaf de snelwegen. En steeds vaker in stadshubs – daar komen we later op terug. Van buiten zien ze er in hoofdlijnen hetzelfde uit. Hoge, veelal blinde muren, waardoor je niet echt een indruk krijgt van wat er zich binnen de muren allemaal afspeelt. Dat is best jammer, want ín de dc’s is er de laatste jaren veel veranderd. En dat gebeurt nog steeds. Ze worden in rap tempo slimmer; zijn ingericht op de integratie van nieuwe goederenstromen en het kunnen voldoen aan eisen van klanten die meer flexibiliteit eisen ten aanzien van aflevermogelijkheden. Business to business maakt steeds meer plaats voor business to consumer: kleinere orders en kortere levertijden. En in sommige dc’s lopen deze stromen nog door elkaar. Het zorgt voor nogal wat uitdagingen. Totaaloplossingen uit Gemert Unibouw, een bouwbedrijf uit het Brabantse Gemert, is gespecialiseerd in de bouw van zulke centra die de eindgebruiker passen als een maatpak. Dat kan, omdat Unibouw een multidisciplinaire bouwer is die totaaloplossingen levert. “Bij de meeste bouwprojecten worden wij al in de analysefase betrokken. Dat hebben we ook het liefst; daardoor kunnen we de vraag achter 40 - Logistiekvastgoed 2020 de vraag achterhalen om het verdienmodel van de klant te begrijpen. Vervolgens kunnen we de klant adviseren welke optimalisaties er nodig zijn. Ook kunnen we, door vroegtijdige betrokkenheid en na intensief overleg met de belanghebbende partijen, een ontwerp maken en alle wensen in het bouwplan gieten. Wensen met betrekking tot de constructie, maar ook de realisatie van een optimale logistieke stroom en de integratie van e-commerce. BREEAM Excellent, wanneer de opdrachtgever dat wil”, zegt Fred Eggenhuizen, salesmanager bij Unibouw. Alle ervaring en expertise zet Unibouw in voor zeer diverse opdrachtgevers. Bijvoorbeeld in Sliedrecht. In opdracht van A. van Andel & Zonen en Rietveld Licht en Wonen is Unibouw momenteel bezig met de bouw van de grootste lampenwinkel ter wereld, gecombineerd met een indrukwekkend logistiek centrum. Rietveld Licht en Wonen wordt gezien als dé verlichtingsspecialist van Nederland. Omdat er continu vraag is naar lichtpuntjes, gaan de zaken goed voor het bedrijf. Zó goed, dat het nodig is om te verhuizen naar een nieuw, groter pand. Daar komt de grootste lampenwinkel ter wereld te zitten. A. van Andel & Zonen, een logistiek dienstverlener uit Hardinxveld-Giessendam, verhuist mee naar dezelfde plek. Dat bedrijf verzorgt de complete logistiek voor de nieuwe huisgenoot, Rietveld dus. Omdat ook zij flink groeien en de mogelijkheden daartoe op de huidige locatie beperkt zijn, ontstond het lumineuze idee om samen met Rietveld te verkassen naar een gloednieuw pand. Aan de

ene kant een warehouse – de thuishaven van de vrachtwagens – en aan de andere kant een imposante showroom. Bij dit project, met meerdere opdrachtgevers en belanghebbenden, was Unibouw van meet af aan betrokken. Het is typerend voor de manier waarop de Brabanders het liefst opereren: niet tegenover de opdrachtgevers gaan zitten, maar ernaast, om vanuit hetzelfde perspectief naar uitdagingen te kijken en daarover proactief te reageren en adviseren. Zowel Rietveld als Van Andel gaf aan die werkwijze als grote meerwaarde te zien. Dergelijke projecten zijn voor Unibouw haast ten logistieke hubs. Daaronder verstaan we de kleine(re) logistieke centra, in oppervlakte variërend van 2.500 m2 tot 10.000 m2, in de periferie rondom de grotere steden. Vrachtwagens lossen daar hun zendingen, waarna ze door kleinere, minder milieubelastende voertuigen naar de plaats van bestemming worden gebracht. De laatste (kilo) meters van het pakketje worden zo op een efficiënte, verantwoorde manier overbrugd. Waar mogelijk gebeurt dat ook op een energieneutrale manier, zoals door transport- en verhuisbedrijf Hulshoff, waaraan Unibouw eind 2019 een full electric dc opleverde. Het dak daarvan is voorBouwgrondvinden.nl Bij het vinden van bouwgrond maakt Unibouw veelvuldig gebruik van bouwgrondvinden.nl. De URL maakt het uitleggen van het doel van deze website redelijk overbodig, maar voor de volledigheid: bouwgrondvinden is hét platform voor het vinden, kopen en verkopen van bouwgrond voor bedrijfsmatig vastgoed. Bouwgrondvinden. nl heeft zicht op interessante locaties waar e-commerce-distributiecentra en logistieke hubs gebouwd kunnen worden. Martijn van Deursen, adviseur bedrijvenlocaties bij bouwgrondvinden.nl, is ervan overtuigd dat zijn initiatief in een behoefte voorziet. “Een aantal jaar geleden zagen we de toenemende vraag ontstaan naar XXL-locaties en strategische locaties voor de ontwikkeling van hubs in Randstedelijke gebieden. Die behoefte van toen zien we nu duidelijk terug in de projecten van Unibouw. Het is mooi dat we elkaar op deze manier kunnen versterken. Dat blijven we ook zeker doen.” Voor Fred Eggenhuizen van Unibouw heeft bouwgrondvinden.nl zijn waarde al dagelijkse kost. Ook een goed voorbeeld is de bouw van een dc in het Amsterdamse Atlaspark, een logistieke hotspot. Dat gebeurde in opdracht van Delin Capital Asset Management (DCAM), inmiddels uitgegroeid tot een vertrouwde partner van Unibouw. Logistieke reus GLS gebruikt het centrum inmiddels, tot grote tevredenheid, als sorteercentrum. Het pand is volledig gasloos, slimmer dan slim en bij de realisatie ervan is in maximale mate rekening gehouden met de verlanglijst van zowel ontwikkelaar DCAM als huurder GLS. Ook dit project was weer een goed staaltje teamwerk met een happy end. Logistieke hubs Wat dergelijke projecten met elkaar gemeen hebben, is dat ze worden gebouwd op zogehebereid op de plaatsing van 3.100 zonnepanelen. De stroom die daarmee wordt opgewekt, wordt onder meer gebruikt om de elektrische voertuigen van Hulshoff op te laden. Daarmee beleveren ze de binnenstad van Amsterdam. Intussen is Unibouw alweer druk bezig met het ontwerpen en bouwen van andere logistieke oplossingen. En gegarandeerd dat er daar de komende jaren nog heel wat bij komen. Want als de coronatijd één ding heeft bewezen, is dat e-commerce onverminderd populair is. En als Unibouw die logistiek vanuit hun expertise een stukje slimmer kan maken en tegelijkertijd kan zorgen dat mensen zich niet hoeven te vervelen tijdens een intelligente lockdown, zullen ze dat niet nalaten. ‹‹ ruimschoots bewezen. “De strategische locaties waarop Martijn doelt worden steeds schaarser. De toegevoegde waarde van bouwgrondvinden is dat zij deze locaties toch kunnen vinden, waardoor we de klantvraag kunnen invullen.” Industrieweg 46 5422 VK Gemert 0492 338017 info@bouwgrondvinden.nl www.bouwgrondvinden.nl Unibouw BV Postbus 36, 5420 AA Gemert T 0492-338010 E info@unibouw.eu W www.unibouw.eu www.linkedin.com/company/unibouw www.twitter.com/unibouw www.facebook.com/unibouw Logistiekvastgoed 2020 - 41

Marco Hengst, Intervest Offices & Warehouses ‘Wij willen in goede en slechte tijden naast de klant staan’ Het Belgische Intervest timmert flink aan de weg. Een bijkomend dc kwam eind vorig jaar gereed in Eindhoven Flight Forum en in Roosendaal is er in april van dit jaar een dc van 28.600 m2 . afgewerkt. Logistieke sites in Vuren, Nijmegen en Venlo werden aan de vastgoedportefeuille toegevoegd. En in Genk (B) startte de ontwikkeling van Genk Green Logistics, een site van 250.000 m2 “W at onze locaties kenmerkt, is dat ze allemaal aan gekende logistieke assen liggen”, legt Marco Hengst uit. Hij is chief investment officer van Intervest Offices & Warehouses: “Met onze oriëntatie op logistieke clusters en de sterke geografische focus onderscheiden wij ons voor onze klanten en zorgen we voor synergie.” Beursgenoteerd Intervest is een Belgische beursgenoteerde gereglementeerde vastgoedvennootschap die zich richt op kantoren en logistiek vastgoed. De totale omvang van de vastgoedportefeuille bedroeg eind vorig jaar 893 miljoen euro met een totaal aantal verhuurde vierkante meters van bijna één miljoen. “We zijn beursgenoteerd en hebben daardoor vrij gemakkelijk toegang tot de kapitaalmarkt, waardoor we relatief eenvoudig kunnen investeren in nieuwe projecten.” Intervest richt zich op klanten uit allerlei sectoren; het draait om locaties met voldoende logistiek potentieel, nu of in de nabije toekomst. “Wij bieden bestaande gebouwen, ontwikkellocaties en sale- en lease back-constructies, al dan niet in combinatie met nieuwbouw.” Built-to-suit “We schuiven in Nederland steeds meer op richting built-to-suit, waarbij we specifiek ontwikkelen op basis van de noden van de klant. Naast onze recente aanwinst in Venlo hebben we bijvoorbeeld een perceel van 1,7 ha waarop we een dc van 10.000 m2 specifiek voor een klant kunnen ontwikkelen.” In Den Bosch werkt Intervest aan een herontwikkeling voor stadsdistributie. In Genk (België) ontwikkelt het samen met Groep Machiels ‘Door volop aanwezig te zijn in een beperkt geografisch gebied kun je meerwaarde bieden aan je klanten’ 42 - Logistiekvastgoed 2020

DC Gold Forum Eindhoven Gold Forum ligt direct naast het luchthaventerrein, met als voordeel de prima ontsluiting via lucht en weg. • 19.160 m2 opslagruimte • 1.090 m2 kantoren • 615m² archiefruimte • Geschikt voor stadsdistributie • BREEAM Very Good • Zonnepanelen op het dak een trimodaal ontsloten site van 250.000 m2 . “In Nederland is er geen ruimte meer voor sites van dergelijke omvang, in België misschien twee, of drie. Genk Green Logistics is er daarvan één.” Er komen drie gebouwen, gebouwd volgens BREAAM Outstanding (resp. 110, 90 en 50K m2) en verdeeld in meerdere units. “Een echte toplocatie voor e-commerce of klassieke 3PL-dienstverleners.” Nabijheid Intervest kiest ervoor om met zijn logistiek vastgoed prominent aanwezig te zijn langs de belangrijkste logistieke assen in de Benelux maar kijkt ook naar bijvoorbeeld opportuniteiten in Duitsland. “Alles ten zuiden van de grote Nederlandse rivieren is ons primaire werkterrein.” Langs de A15 gebeurt het nodige op logistiek gebied, signaleert Hengst en daarom heeft Intervest een logistieke site in Nijmegen aan de portefeuille toegevoegd. Op dit moment heeft het vastgoedbedrijf in Nederland locaties in Roosendaal (3), Raamsdonksveer (3), Tilburg (2), Eindhoven (2), Venlo (1), Nijmegen (1) en Vuren (1). “Uiteindelijk is het doel om in de Rijn-Schelde delta een sterk logistiek vastgoedplatform te realiseren voor onze klanten. Nabijheid voor de klant en proactief hun operaties kunnen ondersteunen, vinden wij belangrijk. Dat doen we in goede én in slechte tijden, door in te spelen op hun behoeften van dat moment.” Logistiekvastgoed 2020 - 43 Die filosofie vraagt om economy of scale, legt Hengst uit. “Als je voldoende aanwezigheid in hetzelfde gebied hebt, ken je de markt beter en wordt het gemakkelijker om zaken te organiseren en daar gezamenlijk voordeel uit te halen. En het biedt meer mogelijkheden om klanten een regionaal alternatief te bieden, bijvoorbeeld bij uitbreiding, of juist bij inkrimping. Om die reden hebben wij niet de ambitie om in heel Nederland actief te zijn. Door volop aanwezig te zijn in een beperkt geografisch gebied kun je meerwaarde bieden aan je klanten.” ‹‹ 28.600 m2 DC in Roosendaal In Roosendaal is op een terrein van 3,9 hectare op het industrieterrein Borchwerf I een stateof-the-art logistiek complex afgewerkt. • 24.030 m² opslagruimte • 3.485 m² mezzanine • 1.100 m² kantoren • BREEAM Outstanding certificering • Zonnepanelen op het dak

taxaties & advies Een betrouwbare taxatie van commercieel vastgoed veronderstelt ervaring en deskundigheid. Maar net zozeer inzicht in de branche en in de lokale en regionale vastgoedmarkt. Bossers & Fitters vertelt u precies waar het op staat. Beleggers, projectontwikkelaars, financiers, overheden en eindgebruikers vertrouwen op de eenduidige waarderingen van onze (register)taxateurs. Onze taxatierapporten zijn helder, objectief en uitstekend gedocumenteerd. Wij taxeren kantoren, winkels, bedrijfsruimten, beleggingen, beleggingswoningen, logistieke complexen en combinatiegebouwen. Maar ook specifieke objecten als horeca- en leisure-vastgoed en grondposities. Volstrekt onafhankelijk. Daarmee bieden we een solide en verantwoorde basis voor onder meer: Onze taxateurs zijn ingeschreven bij de Stichting VastgoedCert, aangesloten bij het Taxatie Management Instituut (TMI), lid van de beroepsvereniging voor vastgoedprofessionals VastgoedPro en tevens lid van het NRVT. Taxateur Bjorn Dirix bjorn@bossers-fitters.nl 06 – 18 44 64 98 • Aanvaag of beoordeling hypothecaire (her)financiering • Aan- en verhuurbeslissingen • Aan- en verkoopbesluiten • Interne doeleinden (jaarcijfers, fiscaliteiten) • Vaststellingsovereenkomst belastingdienst • Contra-expertise WOZ • Residuele grondwaardebepalingen • Periodieke canonherziening bij erfpacht • Arbitrage bij huurprijsgeschillen Bossers & Fitters, als u zeker wilt weten wat uw vastgoed waard is. Taxateur Rob Sanders RT taxrob@bossers-fitters.nl 06 – 13 62 37 41 NRVT registratienummer RT338997714 Taxateur Jurrian Helvensteijn RT jurrian@bossers-fitters.nl 06 – 28 56 16 51 NRVT registratienummer RT145785822 AAN- EN VERKOOP | AAN- EN VERHUUR | BELEGGINGEN | TAXATIES | ADVIES | NIEUWBOUW BOSSERS & FITTERS Taxaties B.V. Beemdstraat 48 5652 AB Eindhoven T. 040 250 70 66 www.bedrijfshuisvesting.nl www.bossers-fi tters.nl taxatie@bossers-fi tters.nl

hiber Trotse leverancier nieuwbouw AMS Cargo Center II Schiphol betonvloeren bv hiber betonvloeren bv Industrieweg 8 5492 NG Sint-Oedenrode Kantoor +31(85)9023968 Uitvoering +31(6)25115371 Verkoop E-mail +31(6)28410733 info@hiber.nl

Circulair bouwen en modulair bouwen gaan hand in hand Op het duurzame bedrijventerrein Schiphol Trade Park aan de A4 heeft Systabo afgelopen februari het distributiecentrum ABC Square Gebouw B opgeleverd. Directeur Erik Achterberg: “Amsterdam Business Campus Square is volgens de principes van design for disassembly en Cradle to Cradle ontworpen en is zelfs energie-positief.” D e verticale groenstroken tegen de voorgevel onderstrepen als het ware de groene filosofie van het ontwerp. “Het is een mooie architectonische gevel geworden, hoogwaardiger dan van regulier logistiek vastgoed. De glazen voorgevels lopen door tot op de begane grond, waardoor de mogelijkheid ontstaat voor het creëren van een showroom of VAS ruimte.” 46 - Logistiekvastgoed 2020 Het net opgeleverde DC heeft de BREEAMcertificering Excellent en is een ontwikkeling van Delta Development Group en VolkerWessels Logistics Development, een zusterbedrijf van Systabo. OPL Architecten tekende voor het gebouw, constructeur Aveco De Bondt (ook een Systabo-zuster) voor de constructie. Het warehouse van 30.000 m2 bestaat uit zeven geschakelde units met kantoor, showroom en mezzanine faciliteiten. Systabo was al tijdens het voorlopig ontwerp bij het project betrokken. Daardoor heeft zij haar expertise maximaal kunnen inbrengen, dit in nauwe samenwerking met opdrachtgever en architect. Energie-positief Het dak en de gevel van ABC Square zijn geschroefd, de ankerpunten van de staalconstructie zijn bereikbaar gehouden zodat het te zijner tijd eenvoudig gedemonteerd kan worden. Er is enkel gebruik gemaakt van niet-giftige materialen, er is bijvoorbeeld geen pvc dakbedekking toegepast maar TPO en PE voor riolering en waterleiding. Voor de terreinverharding zijn betonplaten met olivijn toegepast, deze hebben door de olivijn een luchtzuiverende werking. ABC Square heeft geen gasaansluiting (All Electric) en is zelfs energiepositief door de toepassing van 28.000 m2 zonnepanelen. Elke unit van ABC Square heeft een eigen bemetering voor elektra- en watergebruik, zodat gebruikers zich bewust zijn van hun verbruik. Er vindt dus geen doorbelasting plaats naar rato van het aantal vierkante meters. “ABC Square sluit met dit alles perfect aan op de duurzame gebiedsontwikkelingsfilosofie van Schiphol Trade Park en alle duurzame toepassingen, bijvoorbeeld op het gebied van openbaar vervoer en geen gebruik van fossiele brandstof. Het asfalt op Schiphol Trade

Park is overigens honderd procent gerecycled asfalt, dus ook de deklaag, en afkomstig van ons zusterbedrijf KWS Infra.” Modulaire bouwsystematiek De circulaire bouwfilosofie sluit prima aan op de modulaire bouwsystematiek van Systabo, waarin bouwproces en bouwcomponenten efficiënt op elkaar zijn afgestemd met prefab componenten, die op de bouwplaats snel en efficiënt worden geassembleerd en gemonteerd. Het is een snelle manier van werken, met als voordeel dat er een kwalitatief hoogwaardig product wordt geleverd tegen vaste kosten, legt Achterberg uit. “Bovendien”, zegt hij, “kijkt circulair naar de levensduur en hergebruik van materialen en als je dat verbindt aan modulair ontwerpen en bouwen, dan verleng je die levensduur enorm. Het is een flexibele manier van werken met weinig aanpassingen voor in de toekomst.” Samenwerking met zusterbedrijven Begin dit jaar werd ook het Westfields-project opgeleverd. Systabo was in Oirschot de hoofdaannemer voor de bouwkundige en de installatietechnische werkzaamheden van het bijna 100.000 m2 grote project. Het ontwerp en de aanleg van de infra gebeurde door de zusterbedrijven WSP Infra en KWS Infra en de engineering van de constructie lag bij Aveco De Bondt. “Zelf deden we het ontwerp, het aanvragen van de omgevingsvergunningen en de integrale uitvoering.” DC Westfields is een project van de ontwikkelcombinatie SDK Vastgoed (een andere zuster van Systabo) en MG ‘Modulair bouwen is een flexibele manier van werken met weinig aanpassingen’ Real Estate en bestaat feitelijk uit drie warehouses tegen elkaar aan, ieder met een kantoor van duizend m2. Aan de rand van logistieke hotspot Breda, net naast de A27, kwam het dc De Bavelse Berg gereed, een warehouse van 40.000 m2. De Bavelse Berg heeft het BREEAM Very Good certificaat en is een ontwikkeling van onder andere VolkerWessels Logistics Development. Systabo is onderdeel van bouwonderneming VolkerWessels. Het bouwen van distributiecentra met kantoren is al jaren de corebusiness. De systeembouwer ontzorgt zijn klanten vanaf het aanvragen van vergunningen tot en met de realisatie. Dankzij gestroomlijnde processen, proactief faciliteren tijdens de planvorming en grote daadkracht in de uitvoering kan Systabo snel een kwalitatief gebouw realiseren. “Met Delta Development Group starten we nu in Harnaschpolder in Den Hoorn de bouw van een nieuw warehouse van 16.000 m2. Dit gebeurt volgens dezelfde filosofie als bij ABC Square: design for disassemby, cradle to cradle en all electric. En natuurlijk modulair.” ‹‹ www.systabo.nl

Emissievrije stadslogistiek De faciliterende rol van stadshubs Green Deal Zero Emission Stadslogisitiek (ZES) heeft als doel dat vanaf het jaar 2025 binnenstedelijke centra emissievrij worden bevoorraad. ZES streeft naar méér goederenvervoer met minder logistieke bewegingen zonder uitstoot van verontreinigende stoffen. Daarbij is een belangrijke, faciliterende rol weggelegd voor hubs aan de rand van de zero-emissie gebieden, volgens Elisabeth Post, voorzitter van Transport & Logistiek Nederland (TLN).

Transport & Logistiek Nederland (TLN) TLN is een invloedrijke brancheorganisatie in het goederenwegvervoer en de logistieke diensterverlening. De organisatie biedt individuele diensten en (inter)nationale collectieve belangenbehartiging voor bijna 5.000 leden. TLN fungeert als kennisbron en zoekt naar maatwerkoplossingen, die ondernemerschap helpen verbeteren. Daarnaast werkt TLN continu aan haar externe netwerk op politiek en overheidsniveau. Elisabeth Post “D e uitbraak van het coronavirus heeft niet alleen een verbeterde samenwerking teweeg gebracht met zowel gemeenten als het Rijk, maar ook snelle interactie met goede, tijdelijke oplossingen voor ontstane knelpunten,” zegt Elisabeth Post. “Zo zijn in de coronacrisis de gemeentelijke venstertijden tijdelijk versoepeld. Daarvoor hebben we nadrukkelijk gepleit, omdat er problemen ontstonden in de bevoorrading van winkels in binnensteden. Op ons pleidooi is snel gereageerd.” “Ook schakelen we regelmatig met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en stemmen we zaken af in vast overleg met het departement,” vervolgt Post. “Zo zijn noodzakelijke vergunningen op nationaal niveau geactualiseerd. Vakbekwaamheid Code 95 kon bijvoorbeeld uitstel krijgen tot 1 juni, omdat examens voor het beroepsmatig besturen van vrachtvoertuigen geen doorgang konden vinden vanwege de uitbraak van het coronavirus. En nadat we aan de bel trokken, losten Green Lanes snel de initieel hardnekkige files bij de Belgische grens op.” Post hoopt dat het verkregen begrip voor de sector en de doeltreffende samenwerking zich in de nabije toekomst op gelijke voet doorzet. “Want we moeten vooruitzien, voorbij de coronacrisis,” benadrukt zij. “Er moet - stapsgewijs - nog veel gebeuren.” Stedelijke distributie De doelstellingen van ZES zijn haalbaar, volgens Post. “Mits iedereen gezamenlijk de schouders eronder zet, zegt zij. ‘”We moeten tenslotte voldoen aan het Klimaatakkoord, dat flinke druk zet op emissievrije bevoorrading. Zodra gemeenten aangeven waar de grenzen van zero-emissie zones liggen, kan de industrie vaart maken met de productie van elektrische vrachtvoertuigen, maar ook Meer informatie: Transport & Logistiek Nederland (TLN) drs. Elisabeth Post, voorzitter Boris Pasternaklaan 22, postbus 3008, 2700 KS Zoetermeer 088 – 456 7109 www.tln.nl de ontwikkeling van voldoende stadshubs is van groot belang. In de toekomst leveren vrachtwagens voor lange afstanden goederen af naar overslagplaatsen, aan de rand van het zero-emissiegebied. Van daaruit kunnen uitstootvrije voertuigen worden ingezet om de goederen gebundeld en met een efficiënte beladingsgraad verder te distribueren in de stad: de zogenaamde Last Mile.” Gezamenlijke uitdaging Bij het maken van uitgekiende keuzen voor een juiste ligging van de stadshubs en de bereikbaarheid van de stad, zijn - buiten andere te overwinnen obstakels - ongetwijfeld ook infrastructurele aanpassingen noodzakelijk. “Voor de realisatie van Last Mile Delivery hebben we de provinciale overheden eveneens nodig,” weet Post. “Gemeenten leggen hun bestemmingsplannen mede vast op basis van de visie van de provincie, waarin zij zijn gesitueerd. Dit wordt een uitdaging waaronder we met ons allen onze schouders moeten zetten. Visies, plannen en investeringen mogen tijdens de crisis niet naar de achtergrond raken. Ook het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft hiervoor al gepleit. De maatregelen die nu moeten worden genomen voor de toekomst, zijn afhankelijk van de beschikbare fysieke en financiële ruimte. Die ruimte is snel nodig, evenals samenwerking op dit gebied. De sector transport en logistiek kan dit niet alleen.” ‹‹ Logistiekvastgoed 2020 - 49

Samenwerken aan versterking van de logistieke sector in Flevoland De driehoek Almere, Lelystad en Zeewolde is met recht een logistieke hotspot in Nederland en staat sinds 2020 in de top 3 van logistieke hotspots in Nederland. Er is volop ruimte beschikbaar, met een centrale ligging in Nederland en de bereikbaarheid en verbindingen met binnenen buitenland zijn optimaal. Bedrijventerreinen als Lelystad Airport Businesspark (LAB) bieden hierdoor kansen voor grootschalige (internationale) bedrijvigheid, innovatie en groei. Deze dynamische logistieke regio wordt extra versterkt dankzij het Logistiek Cluster Flevoland (LCF). 50 - Logistiekvastgoed 2020 Cluster voor ontwikkeling van toekomstbestendige ondernemingen en talenten Het Logistiek Cluster Flevoland (LCF) is een platform van en voor bedrijven en stimuleert actief verbindingen tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid. Hierbij staan samenwerking en het creëren van kansen op het gebied van duurzaamheid, innovatie, opleiding en faciliteiten voorop. LCF is in de eerste plaats actief voor Flevolandse logistieke ondernemers en partijen die positief bijdragen aan de logistiek, zoals logistieke dienstverleners, producenten/verwerkers en logistieke regisseurs. Ook vervult het cluster een belangrijke rol in (bij-)scholing van werknemers voor de logistieke sector. Hierbij gaat het om bestaand personeel, zij-instromers uit andere branches en scholieren/studenten. Logistiek is samenwerken. Alle betrokken partijen in dit cluster – van ondernemers tot overheid en onderwijs – werken samen aan het versterken en verder op de kaart te zetten van de logistieke sector in Flevoland. ‘Kennisdelen, kennisontwikkeling en het stimuleren van nieuw talent en kansrijke ondernemingen. Dat is waar het over gaat.’ - Rini Schoutsen Meer weten over het Logistiek Cluster Flevoland? Ga naar www.lcflevoland.nl.

en productiebedrijven. Gevestigde bedrijven zoals onder meer Giant en Donkervoort, alsmede het Spaanse concern Inditex hebben deze gebieden al lange tijd omarmd. En Somerset Capital Partners ziet de toekomst op Flight District II. Ruimte voor nieuwe bedrijvigheid is er vooral bij Flight District I en II, met als voordelen dat de voorzieningen die al bij het bestaande A6 District zijn ingericht, ook worden doorgezet. Van camerabewaking tot glasvezel en van diverse e-ontwikkelingen op gebied van vervoer tot daadwerkelijk openbaar vervoer. Met uitbreiding van de bestaande infrastructuur en de extra ontsluiting op de snelweg (A6) is het bedrijvenpark medio 2020 volledig bereikbaar. LAB biedt nieuw te vestigen bedrijven daarmee een hypermoderne locatie met de voordelen van reeds bestaande faciliteiten. Daarbij zet LAB zich in om bedrijven de kans te geven hun panden zo duurzaam mogelijk in te richten. Grootschalige bedrijvigheid mogelijk op Lelystad Airport Businesspark Onderdeel van dit unieke gebied is Lelystad Airport Businesspark (LAB). Veel ruimte en een uitstekend vestigingsklimaat maken LAB, met de samenwerking tussen Almere, Lelystad en Zeewolde tot een aantrekkelijke vestigingslocatie. Bij LAB krijgen bedrijven de kans en ruimte om te ondernemen, te groeien en door te ontwikkelen. Deze duurzame en innovatieve plek ligt centraal in Nederland en heeft een goed bereikbare ligging, met Lelystad Airport in de achtertuin en Grond beschikbaar Binnen de gebieden Flight District I en Flight District II van Lelystad Airport Businesspark is bouwgrond beschikbaar. Neem contact op voor de mogelijkheden. Lelystad Airport Businesspark (LAB) • Centraal in Nederland, uitstekend bereikbaar • Ruimte, flexibel in te delen kavels • Sterke samenwerking in de regio • Goede lokale en regionale arbeidsmarkt • Kort vergunningentraject • Bouwhoogte tot 20 m – met vrijstelling tot zelfs 30 m. • Milieucategorieën: 3.2 en 4.1 • Lelystad Airport in de achtertuin • Binnen 40 minuten op Amsterdam Schiphol Airport en binnen 30 minuten in Amsterdam en Utrecht • Directe aansluitingen A6 en N302 • 2 keer per uur rijdt een bus rechtstreeks van en naar ons bedrijventerrein naar Lelystad CS/ Harderwijk busstation • 6 keer per uur rijdt er vanaf Lelystad CS een trein naar Amsterdam CS en 2 keer per uur intercity trein naar Schiphol en Rotterdam. de multimodale overslaghaven Flevokust Haven om de hoek. Het bedrijventerrein groeit nu door en breidt verder uit in de richting van de nieuwe luchthaven. Er is al bouwgrond vanaf 3 hectare, maar er zijn ook XXL kavels beschikbaar. Waar dit op andere plekken in Nederland praktisch niet mogelijk is, kan grootschalige bedrijvigheid zich in Flevoland goed ontplooien. Ruimte om te groeien LAB bestaat op dit moment uit drie gebieden die allemaal naadloos met elkaar verbonden zijn. Iedere locatie heeft zijn eigen kenmerken door ligging en randvoorwaarden. Maar ook door historie en karakter. Zo biedt Flight District I ruimte aan luchthaven gerelateerde ontwikkelingen en is Flight District II net als het reeds bestaande A6 District interessant voor (grootschalige) logistiek ‘De pioniersmentaliteit overheerst: samenwerken, flexibel en oplossingsgericht, zijn karaktereigenschappen waardoor dit gebied zich blijft ontwikkelen en bewegen.’- Rini Schoutsen Gunstige arbeidsmarkt De wereld verandert continu. Neem de moderne logistieke sector: gestroomlijnde IT binnen de distributiecentra is essentieel. LAB faciliteert de benodigde randvoorwaarden, zoals de technische infrastructuur en glasvezel. Maar minstens zo belangrijk is goed geschoold personeel en daarbij het aanbod aan passende opleidingen. Een belangrijke voorwaarde voor een gunstig vestigingsklimaat is immers voldoende geschikt personeel. LCF werkt met LAB aan ruimte voor ontwikkeling van personeel door een goede samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Zodat optimaal wordt ingespeeld op wat nodig is voor nu en de toekomst. Ook is er met de invulling van het openbaar vervoer en infrastructuur oog voor hoe dit personeel op de locatie kan komen. Ook hier is het sleutelwoord samenwerken. Met LCF, met de overheid én met het (toekomstige) bedrijfsleven. ‹‹ Meer informatie: Lelystad Airport Businesspark (LAB) Pelikaanweg 44, 8218 PG lelystad T (+31) (0)320 82 02 16 Rini Schoutsen, directeur info@lelystadairportbusinesspark.nl www.lelystadairportbusinesspark.nl www.lcflevoland.nl Logistiekvastgoed 2020 - 51

Havenlocatie in logistieke hotspot Almere-Zeewolde-Lelystad Flevokust Haven biedt ruimte en kwaliteit Flevokust Haven, het nieuwe logistieke en multimodale knooppunt in Flevoland, is nu volop in bedrijf. Voor de ruime kavels op het binnendijkse industrieterrein met hoge milieucategorie is veel belangstelling. Ook de overslaghaven draait op volle toeren. Niet voor niets is de haven nummer 4 op de lijst met logistieke hotspots in Nederland. T 52 - Logistiekvastgoed 2020 en noorden van Lelystad ligt Flevokust Haven: de buitendijkse multimodale overslaghaven voor containers, bulk en projectlading met een groot binnendijks industrieterrein naast de ENGIE Maximacentrale. De gemeente Lelystad en de provincie merken dat er veel behoefte is aan een haven met goede doorvoerverbindingen en ruimte voor vestiging. “Vanuit de zeehavens Antwerpen, Vlissingen, Rotterdam en Amsterdam gezien ligt Flevokust Haven op een zeer goed bereikbare en strategische doorvoerlocatie richting het noorden en het oosten, en vice versa”, zegt provinciaal programmamanager Rogier Wilms. Gemeentelijk projectmanager Hans de Groote vult aan: “Flevokust Haven is een perfecte en duurzame vestigingslocatie aan de oostflank van de Metropool Regio Amsterdam (MRA) voor innovatieve ondernemers

die ruimte zoeken. Wij hebben de ruimte hier waardoor veel mogelijk is, zeker in combinatie met de hoge milieucategorie die wij hanteren.” En gemeentelijk acquisitiemanager Carolien Gase benadrukt dat de gemeente graag met belangstellende bedrijven meedenkt over zaken als personeelshuisvesting, opleidingen en innovatie. Logistieke hotspot Alle drie stellen zij dat Flevokust Haven in belangrijke mate bijdraagt aan de populaire logistieke hotspot die Lelystad met Almere en Zeewolde is geworden. In de top-10 staat de Flevolandse locatie op nummer 4. Wethouder Economische Zaken Janneke Sparreboom: “Lelystad heeft ondernemers hoog in het vaandel staan. We zijn een echte ondernemersstad. Vestigen in Flevokust Haven betekent veel ruimte, hoge milieucategorie en zeer goede verbindingen over weg, water, spoor en lucht.” Portefeuillehouder Maritieme Strategie en Economie Jan Nico Appelman vult aan: “Flevoland verbreedt zich van voedselproducent en aantrekkelijke woonlocatie naar een belangrijke economische en logistieke schakel. De logistieke runner-up notering heeft te maken met gunstige ruimtelijk-economische omstandigheden en met het arbeidspotentieel in Flevoland. Dat gegeven heeft zelfs de weg vrijgemaakt voor het inrichten van een regionaal logistiek expertisecentrum.” Acquisitiemanager Gase zegt over dit gezamenlijke initiatief: “Hierbij gaat het om talentontwikkeling, optimalisatie van logistieke processen en bijvoorbeeld ook innovatie. Op deze manier kunnen we de regionale concurrentiekracht vergroten. Dit is voor geïnteresseerde partijen altijd een vraagstuk, en de reacties hierop zijn positief.” Flevokust Haven en Vlissingen Een ander voorbeeld van de daadkracht in Flevoland is het programma Noord West Connect. Vorig najaar sloegen de provincies Noord-Holland en Flevoland de handen ineen. Door ladingen te bundelen kunnen nieuwe verbindingen worden opgezet en bestaande verbindingen worden versterkt. Een mooi voorbeeld is het opzetten van een nieuwe verbinding tussen Flevokust Haven en Vlissingen. Door goederen vaker te vervoeren via het water – en op termijn mogelijk ook spoor - wordt het aantal wegkilometers verminderd, de bereikbaarheid verbeterd en de CO2-uitstoot verlaagd. Kwaliteit voorop Provincie en gemeenten richten zich bij de ontwikkeling van Flevokust Haven op kwaliteit, stelt Rogier Wilms. “Kwaliteit vanuit de vestigende bedrijven kan onder andere zitten in arbeidsplaatsen, toegevoegde waarde, clustervorming en in duurzaamheid, waaronder duurzame bedrijfsgebouwen. Wij gaan ervan uit dat de bedrijfsactiviteiten iets moeten toevoegen aan de regionale economie. Flevokust Haven biedt voor de ondernemers ook veel kwaliteit: uiteraard de uitstekende bereikbaarheid, de grote kavels en hoge milieucategorie, maar wellicht net zo belangrijk zijn de korte lijntjes en de actieve betrokkenheid van zowel gemeente, provincie, opleiders en de ontwikkelmaatschappij Horizon in het creëren van een innovatief ondernemersklimaat, waar voldoende goed geschoold personeel aanwezig is.” Lelystad en de provincie zien graag dat het eerste bedrijf dat de deuren opent op het havengebonden terrein in Flevokust Haven een ‘naam’ heeft. “Hier komen de echte ‘vestigers’ die voor werkgelegenheid moeten zorgen”, aldus De Groote. “Bedrijven dienen bij te dragen aan de gebiedsvisie die provincie en gemeente voorstaan. Dat geeft structureel meerwaarde aan de gebiedsontwikkeling en de gevestigde en te vestigen bedrijven.” Logistiekvastgoed 2020 - 53

Binnen- en buitenland De belangstelling voor Flevokust Haven heeft inmiddels geresulteerd in verschillende overeenkomsten met partijen. Voor het noordelijk puntje van het havengebied is Lelystad in zee gegaan met vastgoedinvesteerder Somerset Capital Partners voor de ontwikkeling van een datacenter. De naburige energiecentrale van ENGIE en de nabijgelegen datakabels bieden grote vestigingsvoordelen voor een te ontwikkelen groot datacenter. Deze locatie is zo specifiek daar voor (en niet havengebonden), dat deze ontwikkeling dan ook de enige uitzondering op de regel is. Voor het overige moeten bedrijven werkelijk havengebonden of havengerelateerd zijn. Lelystads acquisitiemanager Gase: “We zijn nu in gesprek met vastgoedmakelaar Patrizier Beteiligungs AG die namens diverse klanten circa 12 hectaren wil afnemen. Het zijn grote partijen, overwegend internationale logistieke bedrijven, die de flinke kavels willen hebben die wij kunnen leveren. Het vestigen van de bedrijven in onze haven waarmee miljoenen zijn gemoeid is een kwestie van de lange adem.” Over een jaar verwacht Gase toch vooral aan internationale bedrijven of Nederlandse ondernemingen met een internationaal speelveld een plek op het industrieterrein geboden te hebben. “Daarna is het tijd voor uitbreiden. We kunnen immers opschalen naar 160 hectaren.” << Voor meer informatie: www.flevokusthaven.nl Logistiek Cluster Flevoland Almere • Lelystad • Zeewolde Trans-European Transport Network Regeren is vooruitzien. Daarom denken de provincie en Lelystad na over de rol die Flevokust Haven kan spelen op Europees niveau. Dan hebben ze het over de status die Flevokust Haven inneemt in het Trans-European Transport Network, waar Flevokust Haven nu al een belangrijke schakel is in het Nederlandse binnenvaartnetwerk. Het inrichten van trans-Europese vervoersnetwerken (TEN-T) is een project van de Europese Unie om de vervoersinfrastructuur die alle EU-lidstaten met elkaar verbindt te optimaliseren en mede te financieren. Of Flevokust Haven wordt opgenomen in het kernnetwerk (core network) of het uitgebreide (comprehensive network) TEN-T hangt uiteindelijk mede af van de opstelling van de rijksoverheid en de lobby in Brussel. Provinciaal programmamanager Rogier Wilms: “Flevokust Haven is weliswaar een jonge haven, maar heeft een enorme potentie waardoor het zeker een belangrijke rol kan spelen in het Europese vervoersnetwerk. We gaan die boot niet missen.” Maximaal profiteren Flevokust Haven is de buitendijkse multimodale overslaghaven ten noorden van Lelystad voor containers, bulk en projectlading en met een groot industrieterrein naast de ENGIE Maxima-centrale. Bedrijven die de ruimte zoeken in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) of in de wijdere regio Zwolle, vinden bij Flevokust Haven volop mogelijkheden. Zij kunnen door de combinatie van de unieke eigenschappen en de ligging maximaal profiteren van de centrale locatie aan het IJsselmeer. Samengevat: • Multimodale haven met een containerterminal en overslaghaven (bulk en projectlading) met een havengebonden industrieterrein ten noorden van Lelystad. • Uitstekende multimodale bereikbaarheid: aan de A6, aan de vaarroute Amsterdam-Lemmer, vaarroute IJsselmeer-Meppel en direct nabij het spoor en Lelystad Airport. • In 2020 wordt een containervolume van 90.000 TEU verwacht. • De eerste fase van de multimodale containerterminal en overslaghaven beslaat 5 hectare. Het industrieterrein fase 1 beschikt over 43 hectare, uit te breiden tot 160 hectare: o kavels beschikbaar voor bedrijven in milieucategorie 3 - 5.3, categorie 2 mogelijk mits ondersteunend en havengebonden o afname minimaal 1 hectare, grote kavels zijn beschikbaar o de maximale bouwhoogte is 40 meter o kavels op korte termijn beschikbaar. • CTU Flevokust exploiteert de containerterminal. Er zijn mogelijkheden voor bulk- en projectladingen.

de winst zit ‘m in de crisis “Never waste a good crisis”, zei Winston Churchill. Een crisis als de COVID-19 pandemie, hoe serieus en ingrijpend deze ook is, op zakelijk én persoonlijk vlak, biedt ook kansen. E-commerce is zo’n kans. Ook ná deze crisis blijft dit een van de belangrijkste manieren waarop de consument zijn spullen geleverd wil krijgen. Montea zorgt ervoor dat u deze kans niet voorbij hoeft te laten gaan. Met onze uitgebreide landbank kunnen wij namelijk snel een gebouw op maat bieden, op logistieke kruispunten of in de buurt van de stad. Laten we deze crisis aangrijpen om nóg serieuzer in te zetten op duurzame logistieke oplossingen voor de lange termijn. Wij gaan voor beter, in plaats van meer. Ontdekken hoe Montea u helpt kansen te grijpen? Contacteer Hylcke Okkinga op 088 2053 888 of ga naar ga naar www.montea.com Logistiekvastgoed 2020 - 55

Hiber Betonvloeren, Sint-Oedenrode Economische maatoplossingen voor hoogwaardige betonvloeren Hiber Betonvloeren weet met zowel een luisterend oor als gedegen marktkennis steeds meer ontwerpverantwoordelijkheid te krijgen bij haar opdrachtgevers. Specialisten Jan Baijens en Ad Raaijmakers, die gezamenlijk eindverantwoordelijk zijn voor de dagelijkse leiding, kunnen ieder vraagstuk op het gebied van betonvloeren aan. Zij beschikken bovendien over eigen materieel dat zij klantgericht doorontwikkelen. Zo komen opmerkelijke innovaties tot stand. E indgebruikers zijn het meest gebaat bij distributiecentra die perfect op hun bedrijfsvoering aansluiten. Dat besef brengen Jan Baijens en Ad Raaijmakers, die samen de directie vormen van Hiber Betonvloeren, ook over op architecten, ontwikkelaars, aannemers en investeerders. “Vaak ligt de uitvoering vast in een bestek,” zegt Baijens. “Maar wij kunnen in een vroegtijdig stadium al meerwaarde bieden. Als specialist op het gebied van betonvloeren filteren we wat een eindgebruiker werkelijk nodig heeft en zetten we in op die activiteiten en vloerbelasting waarvoor een vloer bij uitstek geschikt moet zijn. Onze analyses zorgen voor optimalisatie. Zo beperken we overdimensionering en onnodige kosten, ook bij multifunctionele DC’s.” “Wij nemen graag de ontwerpverantwoordelijkheid om zo een beter product te kunnen aanbieden voor minder geld,” vervolgt Baijens. “Daarnaast zijn we ook bereid zijn om met onze engineeringsafdeling Hibercon vinger aan de pols te houden bij voorliggende ontwerpen. Wij kijken dan mee op de achtergrond ter controle, of gaan een actief ondersteunende samenwerking aan. Het is niet voor het eerst dat een aannemer met juist onze vloerontwerpen de bouw van een mega logistiek vastgoedproject wist binnen te halen” Maatwerk “Wij bieden maatwerk,” zegt Baijens. “Dit niet alleen qua technische oplossingen, maar ook op het gebied van duurzaamheid. Bij grote vloeroppervlakken kunnen wij met een slimme materiaalkeuze een aanzienlijke reductie in CO2 uitstoot bewerkstelligen, zonder dat de opdrachtgever moet inboeten aan kwaliteit. Beleggers krijgen mede dankzij onze ontwerpen een zo breed mogelijk verhuurbaar pand met desgewenst een supervlakke vloer, geschikt voor een hoge omloopsnelheid of extra palletplaatsen. Dankzij onze uitvoeringstechniek zijn deze vloeren altijd vrij indeelbaar met smalle of brede gangpaden.” Grip op kwaliteit De professionals van Hiber Betonvloeren en Hibercon staan voor grip op kwaliteit in alle procesfasen. Zij kunnen voldoen aan alle gestelde normen voor supervlakke betonvloeren en ontwikkelen momenteel een nieuwe methodiek om supervlakke vloeren ultravlak te maken. Hiber Betonvloeren beheerst alle facetten van ontwerp tot oplevering van betonvloeren, palen en funderingen. 56 - Logistiekvastgoed 2020

Brede supervlakke vloeren Intussen heeft Hiber Betonvloeren haar materieel dusdanig weten te vernieuwen dat de realisatie van kwalitatieve en tegelijkertijd ongekend grote dagproducties werkelijkheid is geworden. “Wij kunnen nu 28 meter brede, supervlakke vloeren realiseren zonder stortnaden,” bevestigt Raaijmakers. “Dat is uniek in Nederland. Daarna kunnen wij met onze speciale vloerafwerking de vlakheid nog verder verhogen. We zijn bezig met een continu proces van verbeteringen, die voor eindgebruikers en investeerders zeer aantrekkelijk blijken te zijn. Onze constructeurs ontwerpen dan ook met specialistisch inzicht in vloeren en paalfunderingen en maken ook opslag in steeds hogere stellingen haalbaar. Zij doen dit met geavanceerde rekensoftware, die volledig is gericht op de maakbaarheid van vrijwel iedere vloer.” Optimalisatie Hiber Betonvloeren zoekt op het gebied van uitvoering ook steeds naar optimalisatie, volgens Raaijmakers. “Het zorgdragen voor een vloeiend verlopend proces, veelal uitgevoerd met vaste partners, is één van onze specialiteiten geworden,” zegt hij. “Onze teamspirit is daar ongetwijfeld ook debet aan. Wij zijn allen zeer betrokken bij het Referentieprojecten > Koninklijke Nederlandse Munt in Houten (14.000 m2) > DC Welkoop in Apeldoorn (22.000 m2) > DC4 Prologis in Eindhoven (42.000 m2) > Smartlog DHG in Rotterdam (60.000m2) bouwproces en zien het als een sport om onze opdrachtgevers het best mogelijke, functionele product te leveren. Als hecht team staan we klaar voor de klant en voor elkaar. Dat vertaalt zich in een zeer hoge klanttevredenheid met als logisch gevolg weer veel nieuwe opdrachten. De stimulerende sfeer en interne aandacht voor vernieuwing belooft bovendien dat het einde van de meest slimme mogelijkheden op vloerengebied nog niet in zicht is.” Kennis en ervaring Hiber Betonvloeren biedt de markt ambitieuze en betrokken experts met gemiddeld zo’n vijftien tot twintig jaar vloerervaring en werkt samen met vaste onderaannemers. Het bedrijf realiseerde de afgelopen drie jaar vloeren met een oppervlak van in totaal zo’n 1,5 miljoen m2. De beschikbare productiecapaciteit ligt momenteel op circa 30.000 m2 per week. Om op een maatschappelijk betrokken manier continuïteit en groei te kunnen bewerkstelligen, is Hiber Betonvloeren recentelijk ook van start gegaan als erkend leerbedrijf voor praktijkonderwijs. Nederlandse jongeren krijgen hiermee alle kansen op een carrière in de techniek. Het bedrijf zoekt ook samenwerking met onderwijsinstellingen voor bijscholingsprojecten. ‹‹ hiber betonvloeren bv hibercon constructie | advies | betonvloer Meer informatie: Jan Baijens, commercieel directeur Ad Raaijmakers, directeur realisatie Industrieweg 8, 5492 NG Sint-Oedenrode 085 - 9023968 info@hiber.nl www.hiber.nl Logistiekvastgoed 2020 - 57

Bouwen met voorsprong Het zijn bijzondere tijden en dat zal niemand ontgaan. Sterker nog, bij veel mensen heerst de overtuiging dat dit geen fase is, maar dat er dingen blijvend gaan veranderen. Dat we op een keerpunt staan. Ook voor logistiek vastgoed zullen er dingen gaan veranderen. Welke dat zijn kan nog niemand exact voorspellen, maar dat ze er bij het Cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep klaar voor zijn is duidelijk. D e kersverse Algemeen Directeur Maarten Bakker vertelt wat zijn verwachtingen zijn en hoe het Cluster daarmee omgaat. Zijn eerste werkdag viel midden in de zogenaamde intelligente lockdown en zijn inwerkperiode kon je op zijn zachtst gezegd bijzonder noemen: “Het is inderdaad bijzonder om op je eerste werkdag geen enkele hand te schudden en vervolgens online kennis te maken met je nieuwe collega’s. Aan de andere kant laat het ook direct zien hoe wendbaar een onderneming is. Om van de ene op de andere dag met z’n allen thuis te werken en op de bouwplaatsen op een veilige manier door te werken, dat lukt alleen als je je zaken op orde hebt. Innovatief en wendbaar Die wendbaarheid is nodig, zeker in de bouwsector waar bedrijven telkens weer voor nieuwe uitdagingen staan. Denk alleen maar aan de stikstofdiscussie, PFAS, CO2, kwaliteitsborging en de vele regelgevingen vanuit de overheid. “De kunst is om voorop te blijven lopen”, gaat Bakker verder. “Niet afwachten tot je voor een voldongen feit staat, maar meebewegen met wat er op je afkomt. En daar is lef voor nodig. Zo hebben we op het gebied van kwaliteitsborging bijvoorbeeld de voortrekkersrol gepakt. We zijn binnen het Cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep een aantal jaren geleden gestart met een pilotproject en inmiddels is de externe kwaliteitscontrole geïntegreerd in ons proces. Op het moment dat de Wet Kwaliteitsborging in 2021 daadwerkelijk ingevoerd wordt, is het bij ons al ‘business as usual’.” Alles in eigen huis Het Cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep wordt gevormd door Hercuton, Remco Ruimtebouw, Woody Building Concepts, ServicebouwPlus, pvvT, Hafkon International en Ocmer (Polen). De verschillende bedrijven hebben ieder hun eigen doelgroep en sterke punten, maar het proces is bij elk bedrijf hetzelfde en kennis en kunde wordt gedeeld. En dat is heel wat gezien het feit dat het Cluster Bedrijfshuisvesting alles in eigen huis heeft. Architecten, constructeurs, planontwikkelaars, BREEAM-experts en BIM-specialisten, maar ook beschikken ze over eigen montageploegen.

Maarten Bakker Dat tezamen biedt de mogelijkheid om snel te kunnen anticiperen op de behoefte van de klant en daarnaast zelfs nog de mogelijkheid om mee te financieren. Vernieuwende concepten Maarten Bakker licht het Cluster Bedrijfshuisvesting toe: “Remco Ruimtebouw waarmee we vooral stalen bedrijfspanden bouwen, bestaat al bijna 48 jaar. Vorig jaar vierde Hercuton haar 25-jarig jubileum, destijds één van de pioniers op het gebied van prefab betonbouw en inmiddels vooral bekend om haar state of the art turn-key projecten. Om ons aanbod nog verder te verbreden en zo onze opdrachtgevers nog beter te kunnen bedienen hebben we zo’n twee jaar geleden Woody Building Concepts gelanceerd. Daarmee realiseren we gezonde, duurzame en betaalbare bedrijfshuisvesting op een heel innovatieve manier: in hout, modulair en demontabel. Eigenlijk denken we regelmatig concepten uit die we toetsen bij een aantal van onze klanten waarna we de markt met een vernieuwend concept overtuigen.” Duurzaam is het nieuwe normaal Die innovatiedrang leeft bij het Cluster Bedrijfshuisvesting dus niet alleen op het gebied van kwaliteit. Ook duurzaamheid is één van de speerpunten getuige Woody Building Concepts. “Duurzaamheid is actueel, maar het is geen hype of iets wat wel weer overwaait. Het is het nieuwe normaal om maar even een term te gebruiken die je momenteel veel hoort. En dat geldt voor elke onderneming, want niet duurzaam ondernemen is eigenlijk geen optie meer. Ook voor logistiek vastgoed zien we daarin mogelijkheden te over. We hebben de laatste jaren veel bedrijfspanden gerealiseerd met een BREEAM certificering. Daarbij zie je dat duurzaamheid vele aspecten heeft en verder gaat dan de meest voor de hand liggende oplossing: zonnepanelen op het dak. Denk bijvoorbeeld aan insectenhotels en hemelwaterbuffering, maar ook de aansluiting op al aanwezige duurzame voorzieningen, stapelen van activiteiten boven elkaar of hergebruik van bestaand vastgoed. Bedrijventerreinen en bedrijven kunnen elkaar hierin versterken. Waarom zou je ieder voor Logistiekvastgoed 2020 - 59 zich het wiel uitvinden? Zo denken wij ook. Een beproefde maatregel pas je vaker toe en dat biedt ruimte om nieuwe mogelijkheden te bedenken en te ontwikkelen. De Tesla van het logistiek vastgoed We hebben de afgelopen jaren bijvoorbeeld een aantal grote dc’s gerealiseerd zoals dat van DHL in Zaltbommel en SEGRO Park in Amsterdam. Maar we zien ook dat er door de transitie naar duurzame logistiek meer behoefte ontstaat naar kleinere dc’s aan de rand van stedelijke gebieden. Deze vormen de start van de ‘Green Last Mile’ en wat ons betreft maken we die zogenaamde City Hubs zo duurzaam mogelijk. We passen nu in een aantal logistieke gebouwen al houten spanten toe en voor de kleinere dc’s zien we in de toekomst mogelijkheden om de houtbouw nog verder uit te breiden. Met een volledig modulair demontabel dc in hout als onze stip op de horizon, de Tesla van het logistiek vastgoed.” Klanttevredenheid op één Waar die vernieuwingsdrang vandaan komt, legt Bakker uit: “Zoals ik al zei houden we er bij het Cluster Bedrijfshuisvesting niet van om telkens het wiel opnieuw uit te vinden. We kijken met een scherp oog naar de markt en klanttevredenheid staat bij ons op één. Daar doen we continu onderzoek naar. De uitkomsten van die onderzoeken zijn als het ware onze vinger aan de pols. Ze laten heel precies zien waar we kunnen verbeteren, waar de klant behoefte aan heeft en waar we verwachtingen kunnen overtreffen. Vandaar ook dat we met de Wet Kwaliteitsborging vooraan stonden om mee te werken. We zijn ook trots dat we veel opdrachtgevers hebben waar we vaker voor mogen bouwen, soms wel zes, zeven keer. Bij Remco Ruimtebouw komt zelfs meer dan 80% van de opdrachten van bestaande opdrachtgevers. Een mooie bevestiging dat we voor die klanten - meer dan - waarde geleverd hebben.” ‹‹ Nieuwsgierig wat wij voor u kunnen betekenen? Kijk op: www.hercuton.nl www.remco.nl www.woodybuildingconcepts.nl

Nieuwe logistieke parel op zichtlocatie aan de A58 Roosendaal is gewild als vestigingslocatie voor distributiecentra. Ontwikkelaar Victorem Investments heeft een bouwkavel van 6,3 ha op een zichtlocatie direct aan de A58. Het project voor een nieuw en modern dc is al volledig voorbereid en de bouwvergunning is onherroepelijk. Basis van de ontwikkeling is de filosofie: ‘People, Profit, Planet’. “We kunnen bij wijze van spreken, in overleg, per direct beginnen met bouwen.” “D it is zo’n beetje de laatste mooie zichtlocatie aan de A58”, zegt Jack Vromans van Victorem terwijl hij een grote tekening van het gebied uitrolt op tafel. Hij wijst op het bouwkavel op industrieterrein Majoppeveld-Zuid en de naastgelegen Rijksweg, en benoemt en passant de twee toegangsmogelijkheden: een aan de Protonweg en een aan de Rucphensebaan; beide op minder dan twee minuten rijafstand van twee verschillende op- en af ritten naar de A58. Logistieke hotspot “De lokale ontsluiting is dus prima en verder is Roosendaal gunstig gelegen in de logistieke hotspot West-Brabant.” De kenmerken van die hotspot zijn weliswaar wijd en zijd bekend, maar Vromans somt ze voor de zekerheid toch maar even op. Twee wereldhavens op minder dan een half uur rijden, diepzeehaven Moerdijk ‘om de hoek’, bargeterminals in datzelfde Moerdijk en in Bergen op Zoom, via de A58 aangesloten op de Rijkswegen A4, A17 en A16. En ook de luchthavens van Rotterdam, Eindhoven en Brussel zijn vanuit Roosendaal goed bereikbaar. “De regio staat erg goed bekend om haar clustering van transporten logistieke kennis, alsmede het aanbod van personeel. Er is hier veel logistieke bedrijvigheid en dat trekt mensen die een carrière in de logistiek nastreven. Ook het logistiek-onderwijs is hier regionaal ruimschoots aanwezig, van mbo- tot hbo-niveau.” 60 - Logistiekvastgoed 2020

Volledig voorbereid Het terrein meet 63.000 m2 en het project is al volledig bouwkundig voorbereid, zegt Vromans. “De bouwvergunning is vanzelfsprekend onherroepelijk. Het bebouwd vloeroppervlak bedraagt circa 43.000 m2, dat is inclusief een mezzaninevloer van 4.260 m2 en circa 2.300 m2 kantoorvloer. Het ontwerp oogt strak en modern. De glazen puien van het kantoorgedeelte lopen door tot de vloer voor maximale toegang van daglicht.” Gangbare maatvoering De lay-out van het gebouw voldoet aan alle gangbare maatvoeringen. De indeling van het gebouw is nog ‘open’. “We hebben wel nagedacht over de beste locaties voor de voorzieningen, zoals sprinklertanks, transformatorruimte, laadruimtes et cetera, maar de definitieve invulling bepalen we met de toekomstige huurder of koper.” In een hoek van het terrein, aan de kant van de A58, komt een reclamezuil van 35 meter hoog. Vijf jaar onderhoudsvrij De bouw van het project wordt meest gunstig uitbesteed op basis van “Total Costs of Ownership”. Het distributiecentrum wordt gebouwd volgens BREEAM Very Good maatstaven. Het dak wordt voorzien van circa 32.000 m2 zonnepanelen. Er komt een ‘slim’ gebouwbeheerssysteem dat het mogelijk maakt het energiegebruik van het gebouw eenvoudig en efficiënt te beheren. Victorem biedt de toekomstige huurder of koper uitgebreide garantie en een bouwkundige onderhoudsvrije periode van vijf jaar. “Dat kan omdat we kiezen voor kwalitatieve materialen en systemen. Misschien iets duurder bij aanschaf, maar ook beter en duurzamer.” Het nieuwe distributiecentrum is geschikt voor traditionele opslag, voor distributiedoeleinden of voor value added logistics, of een combinatie van deze activiteiten. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Jack Vromans 06 27741126. www.victoremInvestments.nl vromansj@victoreminvestments.nl ‹‹ Logistiekvastgoed 2020 - 61 Specificaties*: • Totaal grondoppervlak ± 63.214 m2 • Bebouwd oppervlak ± 59% • Totaal logistiek 36.840 m2 - Deel 1, 28.200 m2 - Deel 2, 8.640 m2 • Vloerbelasting tot 7,5 kN/m2 • Kantoren Totaal 2300 m2 (voorzien, in overleg) - Deel 1, 1.600 m2 - Deel 2, 800 m2 • Totale hoogte 12,20 mtr • Mezzanine 4.260 m2 (voorzien, in overleg) - Deel 1, 3.090 m2 - Deel 2, 1.170 m2 • Parkeerplaatsen vrachtwagens totaal 20 st. • Parkeerplaatsen personenwagens 357 st. • Loading Docks totaal 44 stuks (conform laatste richtlijnen) • Overheaddeuren 6 stuks • Installaties: - Sprinkler ESFR - State of the Art gebouwbeheerssysteem - Liftinstallatie kantoor - Overige brandmeld-, alarm-, camera- en ontruimingsinstallaties. Planning start bouw september 2020. *aan tekst en of art impressions kunnen geen rechten worden ontleend. Meer project informatie op: a58logistics.nl

Logistiek centra; de “hubs” van de toekomst Nu de logistiek zich enorm uitbreidt, breiden de wensen en eisen vanuit de wet- en regelgeving, alsmede de opdrachtgever en de eindklant zich ook uit. Met als motto: ‘Bouwen doe je samen’ probeert Cladding Point de klant te ontzorgen en bewustwording te creëren. Van A naar B Logistiek; het wordt een steeds belangrijkere bedrijfstak, waar we vroeger van A naar B transporteerden, zijn er nu vele tussenschakels. Deze tussenschakels zijn de zogenaamde hubs (zoals bijvoorbeeld Schiphol Europees gezien de nummer 1 is in passagiers-hubs). Dit zijn de logistieke centra van waaruit de goederen verdeeld worden. Nederland heeft van oudsher een zeer prominente rol in transport en overslag, we hebben twee grote aanvoerkanalen, één de Rotterdamse haven, verreweg de grootste in Europa, en Schiphol, ook één de grootste op gebied van vracht-handling. Zoals aangegeven; “logistiek wordt steeds groter”, in de breedste zin van het woord, mede door internet verkoop. Dit stijgt ieder jaar enorm in omzet, zeker in deze huidige periode waar de Corona crisis mede verantwoordelijk voor is. Cradle to Cradle Cladding Point BV heeft het grootste assortiment op het gebied van geïsoleerde sandwichpanelen. Wij hebben een absolute focus op Nederland, zeker op het gebied van logistiek. Alles wat we doen is gebaseerd op de eisen en normeringen welke in Europa zijn op het gebied van brandwerendheid, duurzaamheid, isolatie en statica. Op het gebied van duurzaamheid zijn wij de echte koploper, niet alleen in woorden, maar ook zeker in daden! Zo hebben wij de hele keten ISO 14001 gecertificeerd en produceren wij onder de BES 6001 certificering, maar wij gaan verder… Onze producten hebben als enige in de markt het “Cradle to Cradle” certificaat. Hierbij bieden wij een terugnamegarantie van de producten. Dit wil zeggen; bij renovatie of volledige nieuwbouw bieden we de mogelijkheid ná einde levensduur onze producten terug te nemen! Deze terugname gebeurt met een gegarandeerd hergebruik. Hier wordt niet alleen het staal, maar ook het hardschuim daadwerkelijk hergebruikt! De realisatie van logistieke centra dient veelal te voldoen aan de duurzaamheidsambitie van de opdrachtgever en de eindgebruiker. Eenvoud en Zekerheid Naast duurzaamheid is brandwerendheid, zeker in de logistieke sector, een essentieel aspect. Naar aanleiding van de meest recente (aangepaste) Europese normen is het brandwerende FX programma van Cladding Point volledig geüpgraded. Dit wordt ondersteund door meer dan 45 nieuwe brandtesten bij erkende testlaboratoria. Voor elke gevel kunnen wij derhalve een maatwerk oplossing bieden die voldoet in ‘Eenvoud en Zekerheid’. Nature’s Pride 62 - Logistiekvastgoed 2020

BREEAM-NL is een beoordelingsmethode om de duurzaamheidsprestatie van gebouwen te bepalen. Het duurzaamheidskenmerk staat garant voor het realiseren van duurzame gebouwen met een minimaal milieu-impact. FonQ, Utrecht Uitgebreid gamma De opslag van goederen in diverse distributiecentra vindt plaats onder alle omstandigheden, dankzij ons brede gamma zijn wij gespecialiseerd in geïsoleerde opslag, variërend van “normale” tot “hoge” isolatie waarden welke bijvoorbeeld nodig zijn voor diepgevroren producten. Van zand tot pand De bouw van grote distributiecentra vormt vaak een logistieke uitdaging, meestal volgt de montage van de sandwichpanelen na de staal- of betonconstructie, dit doen wij in zeer nauw overleg met het montagebedrijf, zodat er geen vertraging optreedt in het bouwproces, want ook hier geldt: “tijd is geld!” Een distributiecentrum wordt vaak gebouwd met een horizontale belijning, de sandwichpanelen moeten hierbij zeer grote statische overspanningen aan kunnen, dit is onze specialiteit. Geheel kosteloos denken wij mee in het voortraject om een optimaal traject te realiseren. Wij zitten voor advies bij architecten, aannemers, bouwmanagement bureaus en uiteraard bij onze verwerkende klant (montage bedrijf). Cladding Point is door haar brede assortiment, technische ondersteuning en goede kwaliteit één van de grootste spelers geworden bij de toelevering van geïsoleerde sandwichpanelen voor onder andere logistieke centra in Nederland. Wij hebben in de afgelopen jaren al vele miljoenen m² mogen leveren waardoor we de juiste expertise voor u in huis hebben. Wij zijn klaar voor de toekomst! ‹‹ Claddingpoint.nl info@claddingpoint.nl Dillewijn Zwapak, Amstelveen Logistiekvastgoed 2020 - 63

Ruimer aanbod van logistiek vastgoed Vraag naar logistiek vastgoed naar eigendomssituatie Aanbod van logistiek vastgoed naar gebouwtype x 1 000 m2 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2009 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15 ’16 ’17 ’18 ’19 Koop Huur 3 500 2 000 2 500 3 000 1 500 1 000 500 0 2009 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15 ’16 ’17 ’18 ’19 x 1 000 m2 Nieuwbouw Bestaande bouw

Het direct beschikbare aanbod van logistiek vastgoed - distributiecentra en grootschalige opslagruimten- is vorig jaar voor het eerst sinds 2014 toegenomen. Ultimo december 2019 stond in Nederland 2,75 miljoen vierkante meter te huur en te koop, een toename van meer dan 20% ten opzichte van het jaar ervoor. Die conclusie kan worden getrokken uit de door NVM Business uitgebrachte publicatie Logistiek vastgoed in cijfers 2019, die dit jaar voor de zevende keer verschijnt en die een grote hoeveelheid statistische informatie bevat. Meer nieuwbouw op risico Volgens de NVM Business publicatie zorgden vooral de omvangrijke nieuwbouwactiviteiten het afgelopen jaar voor een verruiming van het aanbod. In de categorie nieuwbouw ging het aanbod met 375.000 vierkante meter omhoog tot iets meer dan 1 miljoen vierkante meter. Dat kwam onder meer doordat er vorig jaar relatief veel distributiecentra op risico in aanbouw werden genomen, dus zonder de zekerheid van voorverhuur. Door de toename van het aanbod was ongeveer 7,4 procent van de totale voorraad beschikbaar voor verhuur of verkoop. Sterke toename in Noord-Brabant Nagenoeg alle voor de logistieke sector relevante regio’s werden het afgelopen jaar met een toename van het direct beschikbare aanbod geconfronteerd. Vooral de provincie Noord-Brabant kreeg met een sterke toename van leegstaande en nog te verhuren distributiecentra te maken. Ook in ZuidHolland trad een verruiming van het aanbod op. Opvallend genoeg bleef in de provincie Utrecht het aanbod vrijwel onveranderd, al was wel merkbaar dat in Utrecht zelf nauwelijks ruimten beschikbaar waren. Limburg was een van de weinige provincies in het land waar het aanbod vorig jaar een sterke daling te zien gaf. Opname blijft op peil Aan de vraagkant was de stemming positief, wat zich vertaalde in een hoge opname. In totaal vond 3,2 miljoen vierkante meter zijn weg naar gebruikers, bijna evenveel als in 2018. Daarbij ging het niet alleen om ruimten die op de vrije markt werden verhuurd en verkocht, maar ook om gebouwen die door bedrijven zelf voor eigen rekening werden neergezet, de zogenoemde eigenbouw. Dat de afzet van logistiek vastgoed zich op een hoog niveau bewoog, was niet alleen te danken aan de groei van de economie. Ook de flinke toename van de online detailhandelsbestedingen speelde een rol. Wat daarbij opviel, was dat de opname van logistiek vastgoed hoofdzakelijk in nieuwe gebouwen werd gerealiseerd en dat vooral detailhandelsondernemingen een belangrijk deel van de vraag voor hun rekening namen. Met een opname van bijna 860.000 vierkante meter lag de vraag van “retailers” zelfs boven het niveau van 2018. Voor wat de interesse in de verschillende regio’s van Nederland betreft, was het opvallend dat – terwijl de zuidelijke regio’s iets aan populariteit inboetten – de animo voor het westen en midden van het land sterk toenam. Zo deed zich in provincie Zuid-Holland een belangrijke stijging voor. Grote vraag van beleggers Beleggers voelden zich sterk aangetrokken tot het logistiek vastgoed. Vorig jaar werd door hen ongeveer 3,02 miljard euro in deze sector geïnvesteerd. Daarmee lag het volume ver boven het niveau van 2018, toen beleggers voor ongeveer 2,46 miljard euro distributiecentra kochten. De grote vraag van beleggers werd niet alleen gedreven door de ruime beschikbaarheid van kapitaal en de lage rente. Ook het feit dat er door bedrijven veel opslag-en distributieruimte werd gehuurd, was van invloed op de vastgoedbeleggingsmarkt. Dat er het afgelopen jaar een groot bedrag in logistiek vastgoed werd belegd, was vooral te danken aan buitenlandse beleggers. De gunstige marktomstandigheden hadden als resultaat dat op de beste locaties het netto-aanvangsrendement van logistiek vastgoed verder omlaagging, en wel met gemiddeld ongeveer 50 basispunten. Over NVM Business De NVM is in Nederland de grootste vereniging van makelaars en taxateurs in onroerende goederen. Zij geeft via educatie en research doelgerichte ondersteuning aan de leden. Daarnaast zorgt zij voor belangenbehartiging richting overheid en politiek. Met ruim 900 vastgoedprofessionals is NVM Business een belangrijke speler in de commerciële vastgoedwereld in Nederland: het werkgebied van de aangesloten makelaars en taxateurs bestrijkt het hele land en heeft vanwege het internationale karakter van de sector impact tot ver buiten de landsgrenzen. ‹‹ Logistiekvastgoed 2020 - 67

Demanding plans? Challenge accepted! Sinds 2018 actief op de Nederlandse markt als ontwikkelaar, beheerder en eigenaar van hoogwaardig logistiek en semi-industrieel vastgoed, is VGP van plan zijn expansiekoers voort te zetten. De VGP-groep telt momenteel 69 industrieparken in 11 Europese landen. Duurzaamheid is daarbij prioriteit. Alle door VGP gebouwde panden voldoen aan de eisen voor energiezuinig en duurzaam bouwen. VGP Park Nijmegen M omenteel is de eerste fase van de twee eerste VGP business parken in Nederland afgerond. In VGP Park Nijmegen, deel van Park 15, is de eerste fase van ca. 60.000 m2 verhuurbare oppervlakte weldra volledig verhuurd. De tweede fase zal na de zomer opgestart worden en zal goed zijn voor nog eens ca. 40.000 m2 aan verhuurbare oppervlakte. De eerste fase van VGP Park Roosendaal met ca. 41.000 m2 verhuurbare oppervlakte is eveneens afgerond en voor de helft verhuurd. Building Tomorrow Today Bij VGP willen we aan de toekomst bouwen door vandaag het juiste te doen, door zaken te doen op een maatschappelijk verantwoorde manier. Door een evenwicht te vinden tussen resultaten, tradities, innovatie en duurzaamheid. Voor 2020 hebben we onszelf verbeterde doelstellingen voor duurzame ontwikkeling opgelegd, omdat we geloven dat de privésector een belangrijke rol speelt in het creëren van oplossingen die de economie helpen groeien en waardoor uitdagingen zoals de klimaatverandering worden aangepakt. Als onderdeel van een allesomvattende strategie om ecologische duurzame oplossingen te voorzien voor onze huurders en onze eigen activitei68 - Logistiekvastgoed 2020 ten, hebben wij ons voorgenomen om minstens het BREEAM ‘Very Good’ certificaat te verkrijgen voor al onze nieuwe bouwprojecten en om hernieuwbare energie te halen uit zoveel mogelijk bronnen die beschikbaar zijn in onze parken – te beginnen met de verhoging van investeringen in zonnepanelen op daken. Hiermee willen we onze huurders en de gemeenschappen waarin we actief zijn maximaal ondersteunen in het beheer van hun ecologische voetafdruk. Waarde creëren dankzij hernieuwbare energie De grote daken van onze logistieke magazijnen zijn VGP Park Nijmegen met houten gevel voor kantoorgedeelte zeer goed geschikt voor de plaatsing van zonnepanelen zonder esthetische schade te berokkenen aan lokale gemeenschappen. Hierdoor kunnen het park en de direct omliggende gebouwen toegang krijgen tot lokaal geproduceerde groene energie. Dankzij hun schaal zijn zonnepanelen perfect in lijn met de gedecentraliseerde energieproductie. Deze gedecentraliseerde aanpak, waarnodig gecombineerd met duurzame opslag, zorgt voor meer continuïteit en beschikbaarheid van energie in een specifiek industrieel logistiek park en haar gemeenschap, zonder het netwerk te belasten. Bovendien kunnen klanten lokaal geproduceerde groene energie verbruiken.

Zonnepanelen VGP Park Nijmegen VGP Park Roosendaal fase 1 VGP Renewable Energy VGP heeft een nieuwe, afzonderlijke vennootschap opgericht die 100% in eigendom is van VGP NV, met de bedoeling om een nieuwe bedrijfslijn te runnen: “VGP Renewable Energy NV”. Ons imminent doel is om de uitrol van de plaatsing van zonnepanelen op de daken van onze parken uit te breiden – niet door onze daken te verhuren aan investeerders in zonnepanelen, maar door zelf in die zonnepaneelsystemen te investeren en deze uit te baten, samen met onze huurders. Uiteindelijk is onze doelstelling om, niet alleen de voor zonnepanelen beschikbare ruimte op daken te kapitaliseren, maar om te genieten van de meest actuele energietechnologieën die beschikbaar zijn in het hele spectrum van de productie en opslag van hernieuwbare energie die relevant zijn voor de huurders van onze parken en sites. Tot nu toe hebben we een klein deel van al onze daken voorzien met zonnepanelen, wat 16,5 MWP opwekt d.m.v. zonnepanelen in beheer en eigendom van derden. Daarnaast zijn we gestart met Zonnepanelen in opbouw VGP Park Nijmegen de verdere uitrol met de plaatsing van zonnepanelen die nog eens 36,8 MPW zullen opwekken en die grotendeels door VGP zelf zullen worden geïnvesteerd. We verwachten dat de totaal geplaatste en in aanbouw zijnde capaciteit een vermindering van 3.027 tCO2-uitstoot kan verwezenlijken op jaarbasis, zodra deze eenmaal volledig operationeel zijn. Dit is voldoende energie voor het onderhouden van 5.200 huishoudens. Verwacht wordt dat de projecten in de pijplijn nog eens een verdere preventie van 6.755 tCO2- uitstoot op jaarbasis kan verwezenlijken, wat voldoende energie is om 11.605 huishoudens te onderhouden. De 2 parken in Nederland, VGP Park Nijmegen en VGP Park Roosendaal, maken deel uit van deze projecten. Zo wordt het dak van VGP Park Nijmegen momenteel voorzien van meer dan 13.000 zonnepanelen, goed voor 4.580.00 kWp. Op het dak van VGP Park Roosendaal zullen de volgende weken 14.600 zonnepanelen geïnstalleerd worden, goed voor 4.968 kWp. ‹‹ VGP Nederland BV Pettelaarpark 84 5216 PP’s-Hertogenbosch +31 (0)73 704 16 46 Geerd van Helden +32 (0) 486 74 13 04 geerd.van.helden@vgpparks.eu www.vgpparks.eu Download ons Verslag Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2019

Vanaf het begin samen slim kijken naar de wensen en de doelstellingen Logistiek dienstverlener Kivits Drunen groeit en bloeit en in de afgelopen pakweg tien jaar werd de nodige nieuwbouw gerealiseerd. Op dit moment bouwt Willy Naessens in samenwerking met WDP Nederland N.V. een nieuw koelhuis en logistiek centrum voor zusterbedrijven Kivits-Goes Handling en VGK Cool logistics in Ridderkerk. Rob van Opzeeland: “Voor het beste resultaat willen wij graag snel en efficiënt bouwen met een vaste bouwpartner.” Rob van Opzeeland: ‘Een bouwpartner die jouw business snapt is heel belangrijk’ “W ij hebben veel ervaring met verschillende bouwprojecten en hebben met Willy Naessens al meerdere koelhuizen gebouwd. We hebben bijzonder goede ervaringen en spreken elkaars taal. Gebouwen zijn voor ons heel belangrijk, hoewel onze corebusiness logistiek is. Ze moeten natuurlijk bij onze business passen en we moeten er lang mee vooruit kunnen. Dan is een bouwpartner die jouw business snapt heel belangrijk”, zegt directeur Van Opzeeland. Interessant gebouw Ruim 20.000 vierkante meter wordt het nieuwe koelhuis en logistiek centrum voor vers fruit in Ridderkerk. Het pand krijgt een inpandig kantoor van bijna 3.000 vierkante meter verdeeld

Kivits Logistics Group Logistiek dienstverlener die in 1945 begon als grossier in AGF-producten. Rob van Opzeeland heeft samen met zijn echtgenote al bijna twintig jaar de leiding over een modern bedrijf dat zich ontwikkeld heeft tot een cluster van logistieke bedrijven, gericht op geconditioneerde food en zich bezighoudt met op- en overslag, voorraadbeheer, orderpicking, om- en verpakken, facturering, transport en distributie. Er werken een kleine vierhonderd mensen verdeeld over vestigingen en zusterbedrijven in De Meern, Barendrecht, Tilburg , Waalwijk en Elshout. “We bemoeien ons met de hele keten, van producent tot en met de retailer.” over drie bouwlagen. Ook klanten van Kivits nemen er hun intrek. Er komt een mezzaninevloer in van dertig meter diep, waar de verpakkingsmachines op komen te staan, vertelt Van Opzeeland. “Al met al wordt het een interessant gebouw, met diverse geavanceerde logistieke systemen. Er komt een centraal bedrijfsrestaurant en een fitnessruimte.” Optimale koelcelmaat Je moet vanaf het begin samen slim kijken naar de wensen en de doelstellingen, legt Van Opzeeland uit. “Hoe zet je een hoogwaardig gebouw neer, binnen budget en met een korte doorlooptijd? Wij hebben bijvoorbeeld een gewenste optimale koelcelmaat. Naessens probeert een optimale constructiemaat te maken en de architect wil iets moois neerzetten. Dan moet je vanaf het begin samenzitten en vaststellen hoe de koelcel in het stramien past, zodanig dat het efficiënt blijft voor de constructie. Maar ook op voorhand samen nadenken over het palenplan en de constructie van de vloer, alles gericht op slim, efficiënt en snelheid. Als je die uitgangspunten helder hebt, kan de architect zijn werk doen.” Van kruiwagen tot oplevering Bouwkundig aannemer Willy Naessens Nederland onderscheidt zich doordat het bedrijf het hele proces ‘van kruiwagen tot oplevering’ in eigen WDP Nederland N.V. WDP is een lange termijnbelegger en biedt intelligente magazijnoplossingen met de focus op de ontwikkeling en verhuur van semi-industrieel & logistiek vastgoed. WDP breidt haar vastgoedportefeuille gestaag uit door magazijnen te ontwikkelen, te verwerven en te verhuren om aan de behoeften van de klanten te voldoen. Onze belangrijkste werkgebieden zijn België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Roemenië. WDP bereikt dit door kritische probleemoplossing, snelle en lokale besluitvorming en focus op de totale kosten van het eigendom van de logistieke infrastructuur. WDP is genoteerd aan de Euronext-beurs. Het is een transparant bedrijf met een enorme financiële slagkracht. Krachten bundelen met WDP betekent ook kiezen voor een langdurige relatie. Sebastiaan Coene: ‘Beton is een materiaal met een enorme toegevoegde waarde’ hand heeft, plus de goede relatie tussen Naessens en de eigenaar van het pand WDP Nederland N.V. staat garant voor een optimale situatie voor zowel de realisatie als de planning. Naessens bouwt voornamelijk met prefab beton, dat in eigen huis wordt gefabriceerd. Beton is een materiaal met een enorme toegevoegde waarde. Projectleider Sebastian Coene: “Door optimalisering en specialisering kan beton concurreren met staal. Voor de constructie, als wel voor de daken, alleen voor de wanden niet. Dan hangt het af van de gebruiker. Zoekt hij brandweerbaarheid, duurzaamheid, of materiaal dat eenvoudig is schoon te houden?” Het pand voor Kivits krijgt een hybride structuur van beton en staal. De wanden bestaan uit betonpanelen en sandwichwanden en het dak uit kanaalplaten en stalen dakplaten. Op het dak komen zonnepanelen. Hoog technisch niveau Het technische niveau van de installaties en het inbouwpakket (o.a. beweegbare stellingen, palletlifts, koelcellen, een vriescel en ambient (8°C) zones) is hoog, zegt projectleider Coene. “Het hele pakket is gecombineerd in één gebouw. Dit stelt het bouwteam en onze partners voor de nodige uitdagingen. Dit geeft mooi aan hoe we onze klanten van A tot Z kunnen bijstaan in het ontwerp, met slimme oplossingen voor alle problemen die zich voordoen bij de verschillende technische eisen, zoals een vriescel grenzend aan een zone met 8°C. Dat behoeft inzicht in goede isolatie-details en een correct geplaatste vloerverwarming om condens te vermijden.” ‹‹ Willy Naessens Industriebouw Familiebedrijf met de omvang van een multinational. Ruim 1850 man personeel en een omzet van meer dan 505 miljoen euro. Alle processen heeft het bedrijf in eigen beheer; van ontwerp, constructie, grondwerk, transport tot en met montage. Prefab betonwanden, holle kanaalplaten, kolommen en balken in gewapend en voorgespannen beton komen uit eigen productiefaciliteiten. Heeft u vragen of opmerkingen? Neem vrijblijvend contact met ons op: tel: 085 - 27 37 230 of stuur een mail naar info@willynaessens.nl. www.willynaessens.nl Logistiekvastgoed 2020 - 71

Duurzaam ontwikkelen begint bij de visie Hylcke Okkinga (Directeur Montea Nederland) en Martine de Groene (Asset en Propertymanager bij Montea) Of je logistiek vastgoed wel of niet duurzaam moet ontwikkelen is geen vraag meer, maar een vanzelfsprekendheid, zegt Martine de Groene van Montea. Een eerste serie warehouses is inmiddels samen met partner KiesZon voorzien van zonnepanelen. “Duurzaam ontwikkelen is beter voor de economie en de maatschappij.” M ontea is gespecialiseerd in de ontwikkeling en het beheer van logistiek vastgoed in België, Nederland en Frankrijk. “Bij alles wat we doen, vragen we ons af wat we achterlaten voor toekomstige generaties. Duurzaam ontwikkelen is daarvoor cruciaal, ook als dat betekent dat de initiële investering hoger is”, zegt Hylcke Okkinga, directeur van Montea Nederland. Visie Duurzaam ontwikkelen gaat breder dan zonnepanelen op een dak, legt Okkinga uit. “Het begint al bij de visie. Wij beleggen alleen voor de lange termijn en voor onze eigen portefeuille, en met een zo klein mogelijke footprint.” Vanuit die visie richt Montea zich vooral op bewezen logistieke brownfield-locaties, ook als dat betekent dat er eerst gesaneerd moet worden. Okkinga: “Wij kijken Ruim 7.500 panelen plaatste KiesZon op het dak van de Montea locatie in Oss daarbij niet naar waar we kunnen ontwikkelen, maar naar waar we willen ontwikkelen. We zijn nu bijvoorbeeld volop bezig met het saneren van twee brownfield-locaties in Etten-Leur en Tiel.” Materialenpaspoort De Groene: “Duurzaamheid betekent voor ons ook dat we onze panden zo ontwikkelen dat we ze eenvoudig geschikt kunnen maken voor andere

‘Duurzaam ontwikkelen levert alleen maar voordelen op’ De zonnepanelen in Oss produceren jaarlijks ca. 2.000.000 kWh aan zonnestroom gebruikers. Maar ook dat we rekening houden met de mensen die er werken, bijvoorbeeld door te zorgen voor veel daglichttoetreding.” Het toepassen van duurzame materialen past daarbij. “We proberen zo veel mogelijk circulair te bouwen. Daarvoor is het noodzakelijk dat je weet wat er in je gebouw zit. We werken al jaren met materialenpaspoorten, al voordat het door vele andere werd gebruikt.” Zonnepanelen Alle nieuwe panden van Montea zijn gasloos en full electric. Zonnepanelen op de daken spelen een belangrijke rol in de duurzame energievoorziening. De voordelen daarvan zijn evident: een lagere energierekening, een lagere CO2-uitstoot en een positief effect op de uitstraling van het bedrijf. Okkinga: “Gebruikers profiteren mee van de energieopbrengsten. De overheid stelt bovendien dat bedrijven een zorgplicht hebben om hun milieu-impact te beperken. Doelmatig gebruik van energie past daar natuurlijk perfect in.” Praktijkervaring Voor het ontwerpen, installeren en beheren van de zonnepanelen werkt Montea samen met KiesZon, dat de ontwikkeling, financiering, realisatie en exploitatie van grootschalige zonnestroomprojecten op daken of in veldopstelling verzorgt. Dat kan in een operational lease, dakverhuur of koopconstructie. Sinds de oprichting in 2009 ontwikkelde KiesZon zich als eerste in Nederland tot een volledig verticaal geïntegreerd zonnestroombedrijf. De Groene: “Onze keuze voor KiesZon is gebaseerd op een zorgvuldig selectieproces. KiesZon had de beste papieren op het gebied van aanpak, kennis en kunde. Inmiddels zijn de eerste daken voorzien van zonnepanelen en we zijn op dit moment bezig met een aantal andere. Uit deze praktijkervaring blijkt dat het een prettige partner is om mee samen te werken. Ze nemen het hele proces uit handen, zijn proactief, communiceren goed en zijn oplossingsgericht.” De Groene noemt Logistiekvastgoed 2020 - 73 het pand van Vos Logistics als voorbeeld. “De bedoeling was om het hele dak vol te leggen met zonnepanelen, maar dat bleek in eerste instantie niet te kunnen. KiesZon heeft vervolgens met de constructeur een ingenieuze oplossing bedacht waardoor het wel kon.” Batterijen Montea ontwikkelt op dit moment een stadsdistributiecentrum voor DHL Express op het circulaire en energieneutrale bedrijventerrein Blue Gate in Antwerpen. Het gebouw krijgt de BREEAM Excellent-score en het dak komt ook hier vol met zonnepanelen. Okkinga: “Een mooi voorbeeld van een last mileage dc met een hoge energieopname door de huurder, vooral vanwege zijn elektrische vervoermiddelen.” Okkinga constateert dat er behoefte is aan energieopslag in batterijen. Aan de ene kant omdat de gebruiker niet alle opgewekte energie afneemt, aan de andere kant omdat de zonne-energie overdag wordt opgewekt, terwijl de afname ook ’s avonds en ’s nachts is. “Door de opslag van energie kan de capaciteit van de zonnepanelen nog beter worden afgestemd met het daadwerkelijk gebruik. Batterijen zijn dus noodzakelijk en het lijkt mij goed als de overheid investeringen hierin stimuleert.” Okkinga: “Onze boodschap aan de markt is dat het prima haalbaar is om logistiek vastgoed duurzaam te ontwikkelen en dat het goed is voor de economie en de maatschappij. Het levert alleen maar voordelen op.” De Groene: “Duurzaam ontwikkelen of verduurzamen van bestaand vastgoed is geen vraag, maar een vanzelfsprekendheid.” ‹‹ EEN PARTNERSHIP TUSSEN: Het zonnedak zorgt voor een jaarlijkse CO2 reductie van ca. 1.200 ton

De waarden van Bolckmans zijn ambities waarop we bouwen. Ze staan voor wat we belangrijk vinden: bouwprojecten met een oog op de toekomst. Want een gebouw dat klaar is voor morgen, daar kan uw onderneming in groeien. We bouwen er graag aan mee. Bolckmans: Belgische neef in de Nederlandse bouwfamilie ASVB.

TE HUUR 19.000 m2 warehouse Zeewolde VOOR MEER INFORMATIE: Borghese Logistics realiseert in Zeewolde een hoogwaardig distributiecentrum van circa 19.000 m2 met kantoorruimte op de laatst beschikbare kavel van het bedrijventerrein Trekkersveld III. Dit terrein is de uitvalsbasis van diverse grote logistieke dienstverleners en staat bekend om zijn uitstekende en centrale ligging in Nederland, dichtbij Amsterdam, Almere, Amersfoort en Lelystad. Het is direct te bereiken door de naastliggende N305 met aansluitingen op de A28, A27 en de A1. Dit multi-tenant gebouw wordt eind 2020 opgeleverd en is te huur vanaf ca. 4.500 m2 . Neem contact op met Paul Becks of Bas Geijtenbeek +31 (0)20 308 1530

Trends in XXL-distributiecentra in het Pre- en Post Coronatijdperk Auteurs: Max Overmeer en Kees Verweij, Adviseur en Partner bij Buck Consultants International I n de huidige corona-pandemie is transport en logistiek door het Kabinet aangeduid als een vitale sector. Juist nu wordt voor iedereen in Nederland nog eens duidelijk wat het grote belang is van efficiënte logistieke ketens voor onze maatschappij. Dienstverleners en verladers zijn al jaren bezig om de logistieke ketens steeds verder te optimaliseren en één van de belangrijkste trends daarbij is de opkomst van megadistributiecentra. Uit cijfers van Buck Consultants International blijkt dat 2019 een recordjaar was voor nieuwe zogeheten XXL-distributiecentra in Nederland (elk meer dan 40.000 m2 ). De toename heeft echter ook tot gevolg dat de discussie over de ‘verdozing van het landschap’ steeds verder op scherp komt te staan. Nu de eerste maanden van 2020 zijn verstreken, blijkt dat de wereld snel kan veranderen. Een recent onderzoek van Buck Consultants International onder de belangrijkste logistiek vastgoedontwikkelaars en -beleggers geeft inzicht in de verwachte impact van de coronacrisis op de logistieke vastgoedmarkt. Sterke toename in XXLdistributiecentra De toename van XXL-dc’s in Nederland laat de afgelopen jaren een sterke groei zien. Met 19 opleveringen en 12 aankondigingen voor de komende jaren was 2019 een recordjaar. Deze 31 nieuwe XXL-dc’s zijn gezamenlijk goed voor 12.400 banen en twee miljoen vierkante meter logistiek vastgoed. De database die Buck Consultants International sinds 2014 bijhoudt, laat zien dat er in de periode 2013-2019 in totaal 101 XXL-dc’s zijn geopend Verwachte realisatie van XXL-DC’sin 2020 en 2021 t.o.v. 2019 2020 19% 33% 32% 50% 48% Sterk krimpen (min 25% of meer krimp) Krimpen (tussen min 10 tot min 25%) Min of meer stabiel blijven Groeien (tussen 10 en 25%) 2021 9% 9% of aangekondigd. De topregio is Noord-Brabant met 38 grotere distributiecentra in deze periode. De kaart laat zien dat de corridor RotterdamBrabant-Limburg favoriet is voor vestiging van nieuwe XXL-dc’s in Nederland. Er is echter een bedreiging voor verdere groei in de komende jaren. De beschikbaarheid van grote kavels die nodig zijn voor XXL-ontwikkelingen (meestal 6 hectare of meer) neemt in het kerngebied in hoog tempo af. Steeds meer partijen wijken dan ook uit naar ontwikkellocaties (net) buiten de corridor, zoals Lelystad. De drijvende krachten achter de toename in grotere logistieke centra zijn de groei in vraag naar online producten en de efficiency die schaalvergroting met zich meebrengt. Bovendien hebben e-commerce distributiecentra meer ruimte nodig, omdat ze veel producten op voorraad moeten hebben en er werkruimte nodig is voor het behandelen van retourzendingen. In de periode 2013 t/m 2019 zijn in totaal 101 XXL-DC’s geopend of aangekondigd. De topregio is Noord-Brabant met 38 distributiecentra in deze periode 10 15 20 25 6 0 5 2 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Geopend Verwachte oplevering 1) Inclusief aankondigingen die in 2020/2021 opgeleverd worden 77 22 19 17 13 8 Top regio’s XXL-DC’s2013-20191) 1West-Noord-Brabant18 2Noord-Limburg15 3Groot-Rijnmond 14 4Midden-Noord-Brabant12 5Zuidoost-Noord-Brabant8 6Groot-Amsterdam 7Midden-Limburg 8/9Flevoland Arnhem-Nijmegen 7 4 3 3 ‘Verdozing van het landschap’ De cijfers van Buck Consultants International laten zien dat het aantal XXL-dc’s de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Mede door een advies van het College van Rijksadviseurs (CRa) is er in Nederland daardoor een maatschappelijke discussie ontstaan over de zogenaamde ‘verdozing van het landschap’. Logischerwijs vraagt de toename van grootschalige distributiecentra en het daarmee samenhangende ruimtebeslag om duidelijk beleid. Dit moet echter wel op grond van een weloverwogen onderbouwing plaatsvinden, waarbij economische en maatschappelijke belangen met elkaar worden afgewogen. Als ruimtelijk-economisch-, logistiek- en vastgoedadviseur bepleit Buck Consultants International al jarenlang voor zorgvuldige werklocatieplanning in Nederland. Het doel hiervan is voorkomen van grote regionale overschotten of tekorten. Dit kan door inzicht in toekomstige vraag naar en aanbod van bedrijventerreinen (kwantitatief, maar ook kwalitatief) te koppelen aan een flexibelere planning. Op het eerste gezicht geeft het CRa-advies hier handvatten voor, maar er is weinig aandacht voor het belang van efficiëntie en grotere volumes in de hedendaagse logistiek. In onze ogen moet er ook in de toekomst ruimte blijven voor de bouw van XXL-dc’s, maar alleen daar waar de integrale afweging van economische en maatschappelijke effecten positief uitvalt. Buck Consultants International bepleit een evenwichtige werkwijze waarbij alle effecten van XXL-dc’s in beeld worden gebracht. Hierbij gaat het om economische en arbeidsmarkteffecten, maar ook de impact op 76 - Logistiekvastgoed 2020

landschap, milieu en natuur. Ook mobiliteits- en congestie-effecten, en wat dit betekent voor gemeentelijke grondopbrengsten, moeten in kaart worden gebracht. Ook het belang van logistiek voor de moderne maakindustrie en de hogere opleidingseisen in moderne distributiecentra moeten goed in de afwegingen worden meegenomen. (Post-) Coronacrisis Recentelijk heeft Buck Consultants International een survey uitgevoerd onder de belangrijkste logistiek vastgoedontwikkelaars en -beleggers in Nederland (april 2020). Ondanks dat niemand kan voorspellen hoe de economie zich zal herstellen van de coronacrisis en de toekomst onzeker is, geven de resultaten van dit onderzoek alvast enig inzicht in de verwachte gevolgen op de logistieke vastgoedmarkt en de ontwikkeling van XXL-dc’s. Het zal niemand verbazen dat de Nederlandse logistieke vastgoedmarkt naar verwachting een duidelijke stap terug moet doen ten opzichte van het hoge opnamevolume in 2019 (3,1 miljoen m2). De geënquêteerde marktpartijen geven aan dat voor dit jaar een afname van 28% wordt verwacht als de situatie in augustus normaliseert. Wordt dat pas begin volgend jaar dan zakt het opnamevolume naar 1,9 miljoen m2 , wat een forse afname is van bijna 40%. De verwachtingen voor de komende 30 maanden zijn over het algemeen positief. Een derde van de bedrijven verwacht dat de huidige huurders/klanten méér ruimte nodig zal hebben, pakweg de helft van de huurders blijft gelijke bedrijfsruimte houden zoals nu en bij twintig procent van de huurders is afname van de benodigde ruimte tussen de 10% en 25% te verwachten. Geschat wordt dat de bruto aanvangsrendementen op logistiek vastgoed in logistieke topregio’s bescheiden toenemen met 25-30% basispunten t.o.v. het gemiddelde niveau van 4,25% begin dit jaar. De verwachting is dan ook dat logistiek vastgoed een gewilde beleggingscategorie blijft. Alhoewel de drijvende krachten achter XXL-dc’s nog steeds van kracht zijn voorziet Buck Consultants International een krimp in de groei van de XXL-dc’s. Zoals aangegeven was vorig jaar een topjaar met 19 nieuw geopende XXL-dc’s en 12 aankondigingen. De helft van de leidende logistiek vastgoedpartijen verwacht dit en volgend jaar een krimp van 10-25% in deze deelmarkt, één-derde voorziet een stabiel aantal of in 2021 licht groeiend aantal megadistributiecentra; de andere bedrijven verwachten een krimp op de XXL-markt van meer dan 25%. De conclusie is dat ook in het post corona tijdperk een blijvende groei te verwachten is van het aantal grotere distributiecentra in Nederland, alleen in een iets lager tempo. Gezien de verwachte forse klap voor de economie kan het zo zijn dat logistiek één van de weinige sectoren is waar nog een substantieel aantal nieuwe vestigingen te verwachten is de komende jaren. Het faciliteren van nieuwe XXL-dc’s blijft volgens ons hiermee belangrijk voor de economische herstart van ons land in het post corona tijdperk. ‹‹ Bron figuren: Buck Consultants International, 2020 XXL-DC’sin Nederland 2013-2019 Logistiekvastgoed 2020 - 77

Bouwbedrijf Van de Ven Expert in snel en nauwkeurig bouwen bol.com Waalwijk “Het bouwen van een DC lijkt misschien niet zo moeilijk, maar je moet goed weten waarover je het hebt. Een klein foutje in het dak of de fundering kan verstrekkende gevolgen hebben. Je hebt het immers over heel veel vierkante meters”, zegt adjunct-directeur Frank Smits van Bouwbedrijf Van de Ven. B ouwbedrijf Van de Ven beschikt over jarenlange ervaring in het bouwen van kwalitatief hoogwaardige DC’s. Recent voorbeeld is het eerder dit jaar opgeleverde DC voor Jumbo in Nieuwegein, een gemechaniseerd hoogbouwmagazijn (47.000 m2, circa 25,5 meter hoog) met een Witroninstallatie. “We waren al vroegtijdig betrokken in het bouwteam en dan zijn we op ons best. Gevraagd en ongevraagd meedenken en adviseren, discussiëren over wensen en mogelijkheden, de kaders vaststellen; zoveel mogelijk aan de voorkant zaken onderkennen en ‘aftikken’, zodat je daar tijdens de bouw profijt van hebt.” Toegevoegde waarde Op het moment van schrijven, werkt Van de Ven volop aan het nieuwe DC van bol.com in Waalwijk. Oplevering: 10 juli, geheel volgens planning. Een pand van maar liefst 55.000 vierkante meter footprint plus verdiepingsvloeren van dezelfde grootte. Het DC wordt volledig gemechaniseerd. Er wordt toegewerkt naar de BREEAM Outstanding certificering. “Als bouwteampartner nemen we de ontwerpverantwoordelijkheid over en brengen we expertise in. Dat betekent het optimaliseren van de ontwerpen, zowel constructief als qua installaties. Het houdt ook in dat je de juiste installateurs en onderaannemers op tijd betrekt voor een soepel proces. Als bouwteampartner moet je wel toegevoegde waarde hebben.” Het bol.com-project werd helemaal uitgewerkt in een BIM-model en de BIM-specialisten zijn vanaf het begin hierbij betrokken. “Zo kun je samen finetunen en optimaliseren.” 78 - Logistiekvastgoed 2020 Bijzonder De nieuwbouw voor bol.com is in meerdere opzichten bijzonder voor Van de Ven, zegt Smits. “Het is ons grootste project tot nu toe. Het shuttlegebouw is 34 meter hoog en 15.000 vierkante meter groot. Het overige grondoppervlakte is 40.000 vierkante meter en we maken 60.000 vierkante meter aan tussenvloeren. Bij een uitbreiding aan een bestaand pand begin je normaal gesproken het liefst met bouwen tegen het bestaande pand. Het shuttlegebouw bevindt zich echter aan de andere kant en we bouwen vanaf de shuttle richting de bestaande bouw. Dat maakt het iets lastiger, maar niet onmogelijk. Het vraagt om een goede voorbereiding – nog meer dan anders, en dat betaalt zich dan tijdens het bouwproces terug. Voor zo’n groot project als dit, is de bouwlogistiek ook extreem belangrijk.” Lopende projecten BFC2 Bol.com Waalwijk BS Sligro Breda CEVA en Drake & Farrell (WDP) Bleiswijk Distriport Waalhaven Rotterdam fase 2 Next Level Foodpark Veghel Fase 2 In voorbereiding 2020 PLUS Oss Nabuurs Katwijk (bij Cuijk) 115.000 m2 20.000 m2 36.000 m2 20.000 m2 25.000 m2 46.500 m2 7.000 m2

Engels Eindhoven Flexibel Tijdens dit soort omvangrijke bouwprojecten loop je onderweg altijd wel ergens tegenaan, maar dat los je met elkaar op, zegt Smits. “Wij stellen ons flexibel op, want het klantbelang prevaleert. Het ontwerp van een DC en de mechanische installatie start vroeg in het proces. Als er dan later sprake is van voortschrijdend inzicht waardoor je aanpassingen moet doen in de maatvoering of constructie, dan moet je samen alternatieven zoeken. Je houden aan de initiële afspraken heeft dan geen zin, want dat brengt je opdrachtgever in de problemen en dat wil je niet.” Champions League “Ik wil zeker niet arrogant overkomen, maar wij spelen in de Champions League van de gemechaniseerde warehouses een vooraanstaande rol. Natuurlijk bouwen we ook de minder complexe warehouses met het grootste plezier en dezelfde kennis en kunde, maar de gemechaniseerde DC’s vragen wel wat extra’s van een bouwer. Het staal van het bol.com DC mag bijvoorbeeld maar maximaal drie centimeter scheef staan. Je moet er speciaal op ontwerpen én goed en nauwkeurig bouwen. Wij bewijzen dat we dat kunnen.” Opdrachtgevers onderkennen dat, zegt Smits. “Ons laatste succes is dat we het gemechaniseerde warehouse voor PLUS in Oss hebben aangenomen. De bouw van dit 46.500 m2 grote DC start in juni dit jaar en moet door ons eind juli 2021 opgeleverd worden zodat Witron kan starten met de bouw van hun installatie.” ‘Als bouwteampartner moet je wel toegevoegde waarde hebben’ Bouwbedrijf Van de Ven is nog een ‘echt bouwbedrijf’ zegt Smits. Een familiebedrijf met korte lijnen waarin de derde generatie nu aan het roer staat. “Alles wat we zelf kunnen maken, maken we zelf. Dat zorgt voor betere controle, kwaliteit, duurzaamheid en veiligheid. Voor specifieke onderdelen zoals staalconstructies werken we alleen met vaste partners die we door en door kennen.” Voor het aanleggen van laadkuilen heeft Van de Ven een eigen systematiek ontwikkeld, met eigen profilering en goten. Alle projecten worden centraal georganiseerd en geregisseerd vanuit Veghel ‘voor de best mogelijke controle’. “We kunnen niet alleen goed, maar ook snel bouwen, daar staan we om bekend.” ‹‹ Meer informatie www.bouwbedrijfvandeven.nl Next Level Foodpark Veghel Caldic Nieuwegein vanHaren Waalwijk

Circulair bouwen geeft een nieuwe dimensie aan de bouw Op het nieuwe en duurzame A1 Bedrijvenpark Deventer komt het eerste volledig circulaire warehouse van Nederland. Metron Vastgoed ontwikkelt het gebouw voor Davo Uitgeverij en Fulfilment Services. Kennisplatform Circulairin begeleidt het bouwproces en levert advies over de beste circulaire aanpak. Aniek Averesch 80 - Logistiekvastgoed 2020

Strategische uitvalsbasis aan de A1 A1 Bedrijvenpark ligt direct aan de A1 en is een strategische uitvalsbasis richting het Duitse achterland, luchthaven Schiphol en C irculair bouwen gaat vooral over ketensamenwerking, legt Willard Tijhuis van Circulairin uit. “Met meer transparantie in de keten, met een gebouwenpaspoort waarin alle materialen staan beschreven en waarbij leveranciers aan het einde van de levensduur hun materialen weer ophalen.” Koplopers verzamelen Als je daarbij ook meer met standaard handelslengtes gaat werken, dan wordt het hergebruik nog eenvoudiger. “Circulair bouwen geeft een nieuwe dimensie aan de bouw. Het is heel leuk om daarmee bezig te zijn. Corona versnelt het hele proces, omdat er meer aandacht komt voor productie binnen de landsgrenzen.” ‘Gebruikt wordt goedkoper dan nieuw’ Milieuvriendelijke poedercoating “Natuurlijk, er zijn meer circulaire warehouses”, zegt Aniek Averesch van Metron Vastgoed. “Maar vaak zijn alleen de staalconstructie en misschien de gevel circulair. Wij gaan verder, bijvoorbeeld met het toepassen van Biocoat®, werelds meest milieuvriendelijke poedercoating.” Tijhuis: “Wij gaan samen met Davo voor het maximaal haalbare in het toepassen van circulaire materialen; dat wordt gevalideerd door een expertbureau en met behulp van het materialenpaspoort.” Eerste project Bouwbedrijf Aan de Stegge realiseert de nieuwbouw voor Davo. Het pand omvat een warehouse van 3.924 m2 en een kantoorruimte van 519 m2. Het is het een van de eerste projecten voor Metron Vastgoed, vertelt Averesch. “Wij werken nauw samen met Brink Staalbouw, die met het concept Circulairstaal circulaire staalconstructies aanbiedt en de ontwikkelaar van Biocoat® is. Wij geloven sterk in circulair bouwen en hebben besloten nu zelf het goede voorbeeld te geven. Meer en meer aanvragen zien wij nu binnenkomen.” Terugkoopgarantie Averesch: “We kiezen er nu voor om voor Davo met nieuw staal te werken, zodat we de kwaliteit van het materiaal kennen en de levensduur kunnen bepalen, evenals de restwaarde. De staalconstructie wordt volledig gebout en Circulairstaal biedt terugkoopgarantie op de staalconstructie. Circulairstaal is hierdoor zowel leverancier als belegger in grondstoffen.” Transparant Tijhuis: “We willen als kennisplatform de circulaire koplopers uit de hele bouwketen verzamelen, de partijen die willen én kunnen. We moeten ook wel, want de eisen worden steeds strenger, kijk maar naar de MPG-eisen (Milieu Prestatie Gebouwen). De hele keten wordt veel meer transparant. Circulairin brengt die hele keten aan circulaire toeleveranciers in beeld op het platform. Een bouwbedrijf kan daarop aanhaken, want hij weet dat alle partijen op het platform over de juiste papieren beschikken. De bouwer krijgt op deze manier veel meer een coördinerende rol. Zij monteren en demonteren en doen wellicht het onderhoud.” Slim ontwerpen Circulair bouwen gaat ook over slim ontwerpen, zegt Tijhuis. “Neem kozijnen voor de hallenbouw, Logistiekvastgoed 2020 - 81 de mainports Amsterdam en Rotterdam. De totale oppervlakte omvat 129 hectare. Er zijn kavels beschikbaar vanaf 0,5 hectare. De milieucategorie is 1 - 3.2 en er is vanaf 2021 een binnenhaven met een containerterminal op 4 km afstand. die hebben vaak dezelfde afmeting. Als je een kozijn zo ontwerpt dat er ander glas in kan als je het demonteert aan het einde van de levensduur van de hal, dan heeft het kozijn nog een restwaarde. Uiteindelijk gaan we zo van sloopkosten naar restwaarde. Dat willen we aan Nederland laten zien; dat het kan én dat circulair bouwen uiteindelijk zelfs goedkoper is. We gaan richting een economie waarin de vervuiler betaalt. Gebruikt wordt goedkoper dan nieuw. Het gebouwenpaspoort vervult een cruciale rol; alle materialen staan erin geregistreerd. Een ontwikkelaar met meerdere gebouwen kan straks met een druk op de knop van al zijn gebouwen zien wat erin zit. Als hij nieuw gaat bouwen kan hij zo onderzoeken of hij materialen van een gebouw dat niet rendeert misschien beter kan hergebruiken dan nieuw aanschaffen.” Het circulaire warehouse voor Davo past bij het innovatieve en duurzame karakter van A1 Bedrijvenpark Deventer en voor ons is het een logische stap om ons hier te vestigen, zegt Averesch tot slot. “De gemeente toont veel commitment en medewerking. We onderzoeken bijvoorbeeld of er een windturbine op het dak kan. De gemeente wil echt meewerken aan een oplossing hiervoor ‹‹

Over Cubord Signmakers Cubord Signmakers is met zo’n 50 vaste medewerkers deskundig en gedreven in het ontwerpen, produceren en monteren van effectieve buiten- en binnenreclame. De ervaren Rotterdamse signmakers zijn bovendien in te schakelen voor onderscheidend advies op dit gebied. Zij zorgen ervoor dat iedere boodschap op reclameborden, zuilen, spandoeken, stickers, vlaggen, gevel, voertuigen en in interieurs opvallend goed tot zijn recht komt. Het creëren van nationale of regionale naamsbekendheid en het onder de aandacht brengen van uiteenlopende projecten en boodschappen is voor hen een dagelijks boeiende bezigheid met interessante resultaten voor uiteenlopende, gerenommeerde opdrachtgevers. Cubord Signmakers, dé signpartner uit Rotterdam Zowel buiten- als binnenreclame op logistieke hotspots is steeds vaker het werk van Cubord Signmakers in Rotterdam. Deze informatieve boodschappen zijn gericht op effectiviteit. Zo kondigen zij (her) ontwikkelingen aan op borden, maar ook looprichtingen op vloeren. Dankzij printapparatuur van formaat bereiken de signmakers doelgroepen op grote afstand. Dichterbij realiseren zij daarmee specifiek voor kantoren ontworpen, naadloze fotowanden. De signmakers rekenen projectontwikkelaars, aannemers, logistieke dienstverleners, producenten, en andere bedrijven en instellingen tot hun opdrachtgevers. C ubord Signmakers hanteert een pragmatische aanpak voor zowel tijdelijke als permanente buiten- en binnenreclame. “Dat geeft de slogan ‘Niet l*llen, maar leveren’ al direct aan op onze site,” zeggen verkoopadviseurs Xander de Ligt en Barry van Eeden. “We hebben een echte, Rotterdamse nononsense mentaliteit. Dat betekent dat we bij een verkregen opdracht meteen vakkundig aan de slag gaan met de voorbereiding en ons houden aan efficiënte budgetten en strakke deadlines. Mocht er een probleem ontstaan, dan lossen wij ook dit direct op. Iedereen heeft hier zijn eigen 82 - Logistiekvastgoed 2020 grafische of technische specialisme, maar voor het gemak van onze opdrachtgevers bieden wij wel één aanspreekpunt. Dit aanspreekpunt onderhoudt het contact en heeft goed overzicht over de lopende projecten.” Ontzorgen “We kunnen de klant net zo veel ontzorgen, als gevraagd en overeengekomen,” vervolgen De Ligt en Van Eeden. “We krijgen hier opdrachtgevers over de vloer die zich graag laten adviseren over bijvoorbeeld de juiste vertaalslag van hun boodschap of een aan te passen huisstijl, maar er zijn er ook velen die bij binnenkomst al exact weten wat zij willen, of telefonisch of per mail hun orders ingeven. We ontwerpen, produceren, monteren VCA gecertificeerd en zorgen voor de bijbehorende logistieke afhandeling. En we demonteren zodra nodig. Waar mogelijk recyclen we; restmateriaal bieden we gescheiden aan bij afvalverwerkers.” Groot, groter, grootst Qua omvang van de buiten- en binnenreclameproducten kennen de Cubord Signmakers weinig beperkingen. Zij beschikken over printers, waarmee zij ongekende productafmetingen kunnen

Maatregelen tegen corona Afscheidingsscherm.nl is het nieuwste bedrijfsonderdeel van Cubord Signmakers. Hiermee komen de signmakers tegemoet aan bedrijven en instellingen, die hun medewerkers willen beschermen tegen het coronavirus. Dit conform de opgelegde overheidsmaatregelen. De site biedt praktische beschermingsproducten, zoals transparante en bedrukte, zowel hangende als staande preventieschermen, en -doeken, maar ook stickers, bouwhek en roll-up banners, die de 1,5 meter onderlinge afstand helpen bewaren. Dit met bijpassende accessoires. bereiken. Daarmee kunnen zij bijzondere én ook op afstand doeltreffende resultaten helpen boeken. “We kunnen alles printen, naadloos bevestigen en professioneel afwerken, mede dankzij onze hoogwaardige apparatuur, die is erkend door Sibon en gecertificeerd door 3M” zegt De Ligt. “Dat geldt voor zowel reclame- en informatieborden op gevels, ramen en daken, als terreinborden. Wij realiseren producten met afmetingen van 10 x 10 centimeter tot 10 x 5 meter of groter.” “Voor binnenruimten, zoals kantoren en distributiehallen, creëren we uiteenlopende vloerstickers, waaronder lijnen en pijlen, maar ook ‘point of sale’ materiaal,” voegt Van Eeden daaraan toe. “Zelfs voor specifiek voor een bedrijf ontworpen (foto) behang in ontvangst- en vergaderruimten, dat van vloer tot plafond naadloos is aan te brengen, draaien we onze hand niet om. Onze klanten krijgen bovendien 100 procent kwaliteitsgarantie.” Tijdelijke buitenreclame Tijdelijke buitenreclame omvat onder meer boodschappen op bouwborden, -hekken en -schuttingen, maar ook op framedoeken en driedimensionale objecten. De Ligt: “We krijgen regelmatig opdrachten voor ontwikkelingen op bedrijventerreinen, waaronder logistieke hotspots. Zo realiseerden we bijvoorbeeld de bouwaankondigingen voor het nieuwe, landelijke distributiecentrum van supermarktgigant Jumbo aan de A12 op Bleizo in Bleiswijk, een bedrijvenpark net over de grens met Zoetermeer.” De site cubord.com biedt, naast meer informatie, ook een lange referentielijst van meer nationale en regionale opdrachtgevers.‹‹ Meer informatie: Cubord Signmakers Xander de Ligt en Barry van Eeden, verkoopadviseurs Vlambloem 52, 3068 JE Rotterdam 010 – 421 4637 xander@cubord.com barry@cubord.com www.cubord.com www.afscheidingsscherm.nl Logistiekvastgoed 2020 - 83

DC3 in Eindhoven BREEAM en WELL winnen aan belang ASK Romein Bouw heeft alles in eigen hand ASK Romein Bouw is een ‘totaalbouwer’ die haar opdrachtgevers van A tot Z ontzorgt. Dat begint al vroeg in de tenderfase met het engineeren en uitwerken van het BIM-model. Is het contract eenmaal getekend dan gaat de bouw efficiënt en snel, aangezien alle facetten in eigen huis worden uitgevoerd. A Hoogvliet in Bleiswijk 84 - Logistiekvastgoed 2020 lgemeen Directeur Bouw Marcel Michielsen: “Wij zijn gespecialiseerd in turnkey realisaties van - vaak grootschalige - bedrijfspanden. We hebben een eigen staalproductie en bezitten een uitgebreide kennis van staal. We hebben dus een zekere voorliefde voor de toepassing van staal als hoofddraagconstructie, maar natuurlijk zijn voor ons de kosten per vierkante meter maatgevend voor de keuze tussen staal, beton of houtbouw, of een combinatie hiervan. De ingenieurscapaciteit voor staal en beton hebben we in eigen huis. Wij zijn hiervoor bij voorkeur al vroeg in het bouwproces betrokken, zodat wij onze kennis volop kunnen inzetten om tot het meest voordelige concept te komen.” Volledige verantwoordelijkheid Bij een turnkey project neemt ASK Romein Bouw, afhankelijk van de contractvorm, alle zorgen van de klant over en draagt de volledige verantwoordelijkheid voor het eindresultaat. “ASK Romein Bouw heeft alle knowhow in huis: van architecten, engineers en BIM-modelleurs tot en met de uitvoering onder leiding van ervaren projectmanagers met uitvoerend personeel. En natuurlijk is er een after-salesafdeling voor de nazorg.” Korte levertermijnen zijn steeds vaker cruciaal voor een klant, weet Michielsen. “Het feit dat we over

ASK Romein in cijfers In 2019 realiseerde ASK Romein een omzet van 318 miljoen euro. Het bedrijf heeft zeshonderd medewerkers in dienst en heeft vier vestigingen in Nederland en één in België. ASK Romein is BREEAM- en WELL-gecertificeerd. een eigen staalproductie beschikken, draagt bij aan een snelle en efficiënte planning en bouwtijd.” BREEAM en WELL Anno 2020 zijn duurzaamheid, welzijn van de mens en respect voor het milieu onlosmakelijk verbonden met het realiseren van bouwprojecten. ASK Romein Bouw heeft met deze aspecten een jarenlange ervaring en levert dan ook veel projecten op met een BREEAM-certificering of WELL-certificaat. Enkele recente projecten van ASK Romein Bouw: • Jocotrans Bodegraven: In opdracht van ontwikkelaar Dammes en Laban Van Uden OG CV bouwde ASK Romein Bouw een nieuwbouw van 7.000 m² met 600 m² kantoren en ruimte voor 7.000 palletplaatsen, 16 koel- en vriescellen en 11 loading docks op opblaasbare shelters en dockdeuren. In de supervlakke vloer werd de infrastructuur voor de mobiele racking geïntegreerd. • Katoen Natie: ASK Romein realiseerde al bijna 1,5 miljoen vierkante meter opslagloodsen voor de logistieke wereldspeler, in binnenén buitenland. ASK Romein Bouw realiseerde negen opslagloodsen van 45.000 m² voor opslag van cacao in bulk in de Amsterdamse Hornhaven. Dit project is een combinatie van betonwanden en een stalen dakconstructie. • Prologis DC2 en DC3 in Eindhoven: Voor opdrachtgever Prologis Benelux en met architect Johan de Vries bouwde ASK Romein Bouw als turnkey aannemer een zeer geavanceerd logistieke centrum. Deze projecten zijn onder BREEAM- en een WELL-certificaat gebouwd. • Hoogvliet in Bleiswijk: Het hypermoderne distributiecentrum is gebouwd volgens de nieuwste technieken en heeft een totaaloppervlakte van 72.000 m². Bij de bouw is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van milieubewuste en energiebesparende materialen en het pand voldoet aan het BREEAM-certificaat Oustanding*****. Het basisontwerp is van Arcadis en werd door ASK Romein Bouw geoptimaliseerd. Sugar Fields in Etten-leur “Het is een distributiecentrum dat echt alles in zich heeft: van vriesen koelhuizen tot slagerij, bakkerij en kantoren. Door verregaande mechanisatie en automatisering is het logistieke proces bovendien ongelooflijk efficiënt en hypermodern ingericht. Wat dit project zo bijzonder maakt, is het samenbrengen van al die faciliteiten onder één dak, inclusief de retouremballage. Dat is echt uniek in Nederland”, benadrukt Michielsen. • Sugar Fields Etten-leur: ASK Romein Bouw realiseerde op de voormalige site van de Suiker Unie in Etten-Leur het state of the art distributiecentrum Sugar Fields. Unit 1 tot en met 5 beslaan een oppervlakte van 65.000 m² voor trouwe opdrachtgever Heylen Warehouses. ‹‹ www.ask-romein.nl ‘ASK Romein Bouw heeft alle knowhow in eigen huis’ Jocotrans in Bodegraven Logistiekvastgoed 2020 - 85

Distriport Waalwijk Modern logistiek complex in de directe nabijheid van de nieuwe barge terminal TE HUUR 37.000 m² distributieruimte. Op bedrijventerrein Haven 8 te Waalwijk is ProDelta gestart met Fase II van Distriport Waalwijk. Het totale complex omvat circa 69.300 m2 mezzanine vloeren en 2.250 m2 warehouse, 12.000 m2 kantoorruimte. Per februari 2021 wordt fase II, groot 37.000 m2 leverd. Fase I is reeds verhuurd. , opgeDistriport Waalwijk • Vrije stapelhoogte van 12,20 meter; • Ultra vlakke vloeren conform DIN 15185; • Geschikt voor Ecocombi’s / LZV’s; • Energiezuinige verwarming middels lucht water warmtepompen, eventueel in combinatie met WKO (gasloos); • Groene stroom levering mogelijk d.m.v. zonnepanelen gelegen op de daken; • BREEAM certificaat outstanding. EINDHOVEN ROSMALEN WAALWIJK N261 BREDA TILBURG Pakketweg 1-7, De Kroonweg 4-10, Waalwijk 040 2500100 T +31 (0)10 89 20 470 prodeltarealestate.nl Gedreven en ervaren De Lobel & Partners – real estate experts is een jong maar zeer ervaren advieskantoor en specialist op het gebied van logistiek vastgoed in Zuidwest Nederland. Op persoonlijke en resultaatgerichte wijze maken wij voor u graag het verschil met onze expertise en gedetailleerde kennis. Wij adviseren investeerders, banken, vastgoedeigenaren en gebruikers over hun vastgoedvraagstukken. Dit doen we zowel nationaal als internationaal. Te huur 28.000 m², Roosendaal Te huur 12.000 m², Waalwijk Te huur 21.000 m², Eindhoven Wij bemiddelen bij de verhuur en verkoop van logistieke objecten. Het betreft hier doorgaans moderne en duurzame objecten met oppervlakten tussen 5.000 en 50.000 m². Sinds onze start in 2017 adviseerde wij bij diverse beleggingstransacties met investeringsvolumes tussen de 10 en 100 miljoen. Alsmede bij de verkoop van bestaand logistiek vastgoed middels sale & lease back. Voor een kennismaking neem contact met ons op ! Claudius Prinsenlaan 136b, 4818 CP, Breda T: +31 (0)76­206 1006 Hofplein 20, 1032 AC, Rotterdam T: +31 (0)10­302 9005 www.delobelpartners.nl FASE 1 REEDS VERHUURD A1 N260 A16 A16 E19 A59 A27 E311 E25 A2 E25 A27 A58 E312 A59 N65 A65 A58 E312 A50 A2 A59 A261

Regio Tilburg-Waalwijk prolongeert logistieke hotspot nr. 1 positie Smart logistics: verslimmen doen we samen MIDDEN-BRABANT LOGISTIEKE TOPREGIO Midden-Brabant is opnieuw door Logistiek.nl uitgeroepen tot Logistieke Hotspot van het Jaar! Een mooie prestatie waar we trots op zijn. De prolongatie heeft Tilburg-Waalwijk mede te danken aan de succesvolle triple helix samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid. Midpoint Brabant Smart Logistics is hierin de schakel met volop aandacht voor Smart Logistics. We richten ons nadrukkelijk op het initiëren, stimuleren en ontwikkelen van innovatieve ideeën; een duurzame toekomstgerichte aanpak; en het behouden en ontwikkelen van het logistieke arbeidskapitaal. Verslimmen doen we samen! www.midpointbrabant.nl/ smartlogistics Logistiekvastgoed 2020 - 87

Moerdijk Onze nieuwe pomp. Werk Tholen Moerdijk: Prachtig afgewerkte dock levelers De optimale grondslag van Schipper Vloeren Schipper Vloeren bewijst keer op keer eigentijds logistiek vastgoed te kunnen voorzien van een optimale grondslag. Zo komen met inlevingsvermogen in zowel investeerders als eindgebruikers én dankzij een opmerkelijk oplossingsgerichte instelling de beste bedrijfsvloeren tot stand. De gedreven professionals van dit bedrijf beschikken dan ook over een breed scala aan expertise. S 88 - Logistiekvastgoed 2020 chipper Vloeren in Apeldoorn voldoet niet alleen aan alle gangbare Nederlandse en Europese normen, maar biedt opdrachtgevers ook meerwaarde. “De kennis en kunde van dit bedrijf op een lang niet altijd gemakkelijk te realiseren vlak is aanzienlijk,” zegt Jeroen Verbakel, directeur van Unibouw in Gemert. “De professionals van Schipper Vloeren onderkennen knelpunten en bieden adequate oplossingen. Bij snelle maatadviezen kiezen zij niet zomaar de gemakkelijkste weg. Zij gaan voor de topkwaliteit die wij hoog in het vaandel dragen. Het samenspel is in alle situaties doelmatig en plezierig.” Unibouw timmert al meer dan veertig jaar aan de weg met nieuwe bedrijfsgebouwen met een omvang vanaf 3.000 m2. Mega DSV DC in Tholen Op dit moment realiseert Unibouw onder meer een mega DC voor mondiale logistieke dienstverlener DSV in Tholen (Zeeland). DSV zet het DC in voor opslag, ontvangst en uit

gifte van goederen, zoals kleding, schoenen, halffabricaten en elektronica. “Dit distributiecentrum heeft een vloeroppervlak van bijna 100.000 m2 binnen een kavel van 15 hectare op bedrijventerrein Welgelegen III,” licht Verbakel toe. “Schipper Vloeren draagt zorg voor de realisatie van de betonvloeren en funderingspalen. Het is een flexibele partner die blijft meedenken in innovaties. Zelfs als het gaat om de aanleg van hoogwaardige vloeren in een modderpoel, ontstaan door de slechte, winterse weersomstandigheden. Wij vroegen een dubbele wapening voor monolitisch afgewerkte vloeren op funderingspalen. Schipper Vloeren verzorgt voor ons, behalve de uitvoering, ook de detail engineering. Wij werken inmiddels zo’n drie jaar samen. We zien Schipper Vloeren ook als een goede samenwerkingspartner voor de toekomst.” Hoge kwaliteit Ook John Roovers, projectleider van Bouwbedrijf Vrolijk in Moerdijk, gaat voor vloeren van hoge kwaliteit. “Wij werken nu zo’n zes jaar samen met Schipper Vloeren,” zegt hij. “Sindsdien hebben wij zonder zorgen alleen maar perfecte vloeren voor goed verhuurbare objecten kunnen opleveren.” Bouwbedrijf Vrolijk realiseert al decennia duurzame distributiecentra, productiehallen, bedrijfsunits en koel- en vrieshuizen. De distributiecentra variëren in omvang van ongeveer 15.000 tot 50.000 m2. houd. “Wij gaan efficiënt om met materialen en kiezen daartoe niet altijd direct voor een standaard rekenmethode,” zegt technisch adviseur Robert-Jan Mastenbroek van Schipper Vloeren. “Zo onderscheiden wij ons met de Eindige Elementen Methode (EEM), die vaak wordt gebruik bij het berekenen van bijvoorbeeld bruggen. Met onze veelomvattende expertise kunnen wij al in een vroeg stadium adviseren en vaak een beter vloerontwerp ontwikkelen. Wie ons al in het voortraject inschakelt, kan veel geld én tijd besparen.” Funderingstechnieken Bij Schipper Vloeren gaan veel verschillende facetten onder de loep ter optimalisatie van de producten. Tholen: Een klein stukje oppervlakte van de ruim 100.000 vierkante meter Tholen met op de achtergrond de heistelling Vakkundig - NEN 2747 - DIN 18202 - DIN 15185 - TR34 - ISO 9001 DHG Smartlog Moerdijk “Meestal gaat het bij onze bouwprojecten om zelf geëngineerde, hybride en traditioneel gewapende betonvloeren en laadkuilen,” vervolgt Roovers. “We hebben een eigen constructeur in dienst. Schipper Vloeren denkt echter al in een vroeg stadium mee. De strakke afspraken krijgen ook altijd goede opvolging.” Recentelijk leverde Bouwbedrijf Vrolijk de eerste fase op van DHG Smartlog Moerdijk met Schipper Vloeren. Roovers: “We hebben binnen dit project nu circa 51.000 m2 DC afgerond. Binnenkort gaan we van start met de gelijktijdige bouw van DC 3 en DC 4, die een omvang hebben van 38.000 m2. Aansluitend beginnen we met het 19.000 m2 grote DC 5. De aanvragen voor de diverse vloeren voor deze deelprojecten gingen al naar Schipper Vloeren voor het uitbrengen van offertes.” Bouwbedrijf Vrolijk realiseerde de afgelopen jaren zo’n 350.000 m2 aan hybride vloeren, traditionele betonvloeren, druklagen en laadkuilen met Schipper Vloeren. Materiaalbesparing De constructeurs van Schipper Vloeren weten bij grote vloeren het gebruik van beton en wapening te reduceren mét honderd procent kwaliteitsbeLogistiekvastgoed 2020 - 89 Schipper Vloeren - traditioneel gewapende betonvloeren - hybride betonvloeren - super vlakke betonvloeren - op palen gefundeerde vloeren - staalvezel vloeren - primekss betonvloeren - hoog sterkte betonvloeren - vloeistofdichte vloeren - geïmpregneerde vloeren (betonveredeling) - funderingstechnieken (betonwerken) i.s.m. Schipper Betonbouw Techniek Daarbij komen ook steeds meer praktische innovaties tot stand, volgens Mastenbroek. “Desgewenst bieden we een totaalconcept van engineering, met zowel een vloer op staal (zand) als de berekening van een vloer op palen,” zegt hij. “Bovendien beschikken we over een eigen heistelling. We hanteren korte communicatielijnen en een hoge mate van flexibiliteit en streven altijd naar een excellente service en klanttevredenheid. Dankzij nauwe samenwerking met ons zusterbedrijf Schipper Betonbouw Techniek (SBT), dat is gespecialiseerd in funderingstechnieken, én allianties met andere specialistische partners, kunnen wij op ons vakgebied aan iedere klantvraag tegemoetkomen.” ‹‹ Meer informatie:

De stadshubs zijn dood: lang leve de stadshubs! In 1990 werd voor het eerst gesproken over stadshubs in een rapport van Coopers & Lybrand; de oplossing voor stadslogistieke goederen die niet vers, vies, vervelend, volumineus of vederlicht waren. Mijn wijze vader schreef in Bedrijfskunde dat dit nooit zou gaan werken; veel te duur, veel te omslachtig. Mijn vader kreeg gelijk. We zijn dertig jaar, en een kleine 400 stadshubs in Europa, verder. Er zijn honderden miljoenen aan subsidies en onderzoeksgeld verbrast. Toch staan stadshubs weer bovenaan de agenda. Gaan ze het nu wel redden? Ja, als ze de wereld van de ‘stuff’ en de ‘fluff’ weten te verbinden. Ja, als we ‘business as usual’ vergeten. Wat ging er fout? Waarom mislukten die stadshubs? Veel initiatieven richtten zich op de al goed georganiseerde winkeldistributie. Grote stadslogistieke stromen als bouw, afval, facilitaire inkoop en horeca bleven buiten beeld. De verladers en ontvangers zaten er niet op te wachten; te duur en te omslachtig. De totale keten vanaf de herkomst, via de hub tot aan de aflevering in de stad was niet goed bedacht. Het verdienmodel voor de stadslogistieke aanbieders was niet solide en afhankelijk van overheidssteun. Tenslotte veranderde de lokale overheid elke vier jaar het speelveld. 2020: het speelveld verandert Inmiddels verandert het stadslogistieke speelveld snel. Zendingen worden kleiner en hebben vaker een venstertijd, liefst nog vandaag. De laatste meters in de stad zijn onbetaalbaar geworden. Dankzij boordcomputers en big data kennen we nu de kosten van die laatste meters. Chauffeurs zijn 80 procent van hun tijd in de steden en de transportplanning daar is onvoorspelbaar. Professionele spelers bieden inmiddels uitstootvrije stadslogistieke diensten. Waarom zou je nog zelf rijden? En, wie nu nog niet papierloos werkt zou een beroepsverbod moeten krijgen. Zero emissie zones zullen het eindspel vormen voor de nu nog dieselende ondernemers in de steden en woonwijken. Het is einde oefening over 5 jaar. Stadslogistiek kan niet meer zonder stadshubs. Hub 2.0: delen, heel veel delen De nieuwe stadshubs zijn wel totaal anders dan Coopers & Lybrand in 1990 bedacht. De stadshubs zijn ‘white label’. Schaalgrootte is een voorwaarde voor succes. Als je geen eigen schaalgrootte hebt, dan maak je die samen met andere ondernemers. 90 - Logistiekvastgoed 2020 De stadshubs worden goed gepland; niet alleen vandaag, maar ook voor de volgende weken. Transactie- en planningsdata in de keten zijn papierloos en naadloos. De gedeelde stadsvoertuigen zijn licht elektrisch en ‘connected’ met de slimme verkeerssystemen in de stad. Elektrisch laden doe je slim en samen. In de keten zijn standaard ladingdragers de norm; containerisatie. De stadshubs voegen waarde toe bij uitpakken, installeren, retour nemen en voorraadhouden. Traditioneel is de logistieke wereld van de ‘stuff’; vrachtwagens, pallets, barcodes en busjes. De nieuwe stadslogistieke realiteit vraagt ook om ‘fluff’; het slimme gebruik van data voor de planning en uitvoering. Ruimte voor stadshubs Steden groeien sterk. Door woningbouwplannen is er nauwelijks meer plek voor stadshubs. Meer ruimte kunnen we verderop in de regio zoeken. Maar, daar heeft een pakketbedrijf, horecabezorger, servicemonteur of de loodgieter niets aan. Medewerkers moeten langer reizen naar hun werk en bestelauto’s moeten verder heen en weer rijden. Bundelen wordt zo wel erg lastig. Dat is niet goed voor de bereikbaarheid. Bovendien belemmert de grote afstand de inzet van schoon, elektrisch vervoer.

Hubs moeten dicht bij de stad liggen. Gemeenten moeten daar ruimte maken voor bedrijven die producten en diensten leveren voor de regio zoals het bundelen van stadslogistieke stromen, slim onderhoud van gebouwen en infrastructuur, bouwlogistiek, schone mobiliteitsdiensten en het leveren en produceren van voedsel. De Amsterdamse Wethouder Victor Everhardt (Financiën) stelt bij de nieuwe bedrijvenstrategie: “De logistiek, ambachten en maakindustrie verdwijnen uit de stad terwijl zij de motor zijn van de economie in de Metropoolregio Amsterdam.” Meer doen met minder ruimte Bestaande bedrijvigheid op lokale bedrijventerreinen is extensief; een geringe dichtheid van bedrijven en weinig banen. Bedrijventerrein zijn verouderd. Veel gebouwen zijn niet duurzaam. De sterke groei van de stad, en de energietransitie, maken intensivering urgent. Dat lukt niet met ‘business as usual’. Waarom zijn er honderden groothandelslocaties voor de bouw en horeca nodig rond de steden? Waarom delen bedrijven hun locaties en voorraden niet? Waarom delen ze hun bestelvoertuigen voor pakjes, bouwleveringen en servicemonteurs niet met elkaar? Zijn er opties om in de hoogte, of juist ondergronds, bedrijfsruimte te ontwikkelen? De stadshubs rond de steden moeten ecosystemen worden waarin bedrijven, overheid en onderzoekers samen nieuwe bedrijfsmodellen ontwikkelen en in de praktijk van de stad testen en verbeteren. Het bedrijfsleven moet met minder ruimte meer doen. Stadslogistiek moet de wereld van de ‘stuff’ en de ‘fluff’ verbinden. Business as usual? Vergeet het maar! ‹‹ Walther Ploos van Amstel is lector City Logistics aan de Hogeschool van Amsterdam Logistiekvastgoed 2020 - 91 “De logistiek, ambachten en maakindustrie verdwijnen uit de stad terwijl zij de motor zijn van de economie in de Metropoolregio Amsterdam.”

MCA Brabant kijkt verder dan de provinciegrenzen De opdracht van MCA Brabant is om onder meer het gebruik van de Brabantse vaarwegen te bevorderen. “Wij initiëren nieuwe projecten, versnellen bestaande en implementeren de resultaten”, zegt Hendrik-Jan van Engelen van MCA Brabant. “D e uitdaging is fors, de congestie op de wegen is een gegeven en dan gaan er de komende jaren ook nog eens veel infrastructurele werken plaatsvinden die in eerste instantie extra hinder opleveren. De verkeersintensiteit zal naar verwachting verder toenemen. Het doorvoeren van een modal shift; goederenvervoer over water in plaats van de weg, biedt oplossingen hiervoor.” Extra kennis en middelen MCA Brabant heeft een actiegericht programma opgezet om vervoer over water (en spoor) te optimaliseren en de knooppunten te versterken. Kern van het programma: de aan- en afvoer naar de zeehavens efficiënter maken en met behulp van digitalisering de transportdata beter ontsluiten. Om dat te realiseren werkt MCA Brabant samen met de provincie Brabant, Rijkswaterstaat, de havenbedrijven van Rotterdam en Moerdijk, een tiental gemeenten en Logistics Community Brabant (LCB). “De samenwerking geeft ons extra kennis en middelen. Het leuke van LCB is daarbij dat het een kennisinstituut is met heel veel handjes. Via LCB hebben we toegang tot een duizendtal studenten op het terrein van vervoer en logistiek, die kunnen bijdragen aan de uitvoering van de plannen. Een unieke combinatie om gezamenlijke doelen te bereiken.” 92 - Logistiekvastgoed 2020

West-Brabant Corridor promoten “We zijn zomer vorig jaar met LCB, de terminals van Oosterhout, Tilburg en Moerdijk en de havenbedrijven van Rotterdam en Moerdijk een project gestart om de bekendheid van de West-Brabant Corridor te vergroten. We hebben actief verladers bezocht en hen gevraagd wat er moet gebeuren om ladingstromen te digitaliseren. Door dit project is de bekendheid van de West-Brabant Corridor onder verladers toegenomen, waardoor de corridor meer lading trekt. En dat helpt weer om het aantal vaste windows op de deepsea terminals te vergroten.” De samenwerkende partijen zetten zich ook in om mogelijkheden te onderzoeken om vergelijkbare corridors op te zetten op andere vervoerstrajecten. Denk daarbij aan een Noordoost-Brabant Corridor (met Veghel, Oss en Den Bosch), per binnenvaart en spoor aansluiten op shortsea verbindingen en het aansluiten van Zeeland. Uitdagingen Van Engelen noemt drie belangrijke uitdagingen waarbij de binnenvaart een belangrijke rol kan spelen. De eerste is het Klimaatakkoord, waarin is afgesproken dat het wegtransport over tien jaar dertig procent minder CO2 uitstoot. “Wij richten ons volledig op het waarmaken van de modal shift van weg naar water.” De tweede uitdaging is de staat van de infrastructuur, zegt Van Engelen. “Om de shift te kunnen maken, hebben we genoeg capaciteit nodig op de terminals, moeten de vaarwegen breed genoeg zijn en moet er ‘Wij richten ons volledig op het waarmaken van de modal shift’ Logistiekvastgoed 2020 - 93

Netwerkorganisatie die dingen voor elkaar krijgt MCA Brabant heeft als missie het bevorderen van het multimodale goederenvervoer over water en spoor binnen, naar, door en vanuit de provincie Noord-Brabant. MCA Brabant staat voor Multimodaal Coördinatie- en Adviescentrum. Van Engelen: “Wij zijn een netwerkorganisatie met een groot netwerk in de triple-helix van ondernemers, onderwijs en kennisinstellingen en overheden. En dat netwerk zetten we in om dingen voor elkaar te krijgen.” Een voorbeeld: mede dankzij de inzet van MCA Brabant is er sinds augustus 2018 een ontheffing om met Klasse V-schepen te varen op het Wilhelminakanaal tussen de inland terminals van Tilburg en Oosterhout. De organisatie focust zich de komende jaren op: • • Benodigde infrastructuur • Innovatie en verduurzaming • Digitalisering • Internationalisering voldoende redundantie in het netwerk zitten. Met andere woorden: wat kunnen we nog als er eens een brug defect is? Kortom, de robuustheid van het netwerk moet goed zijn.” De derde uitdaging is het efficiënter maken van de hele keten met behulp van digitalisering. “Denk aan zaken als: hoe bundel ik lading strategisch en hoe kies en implementeer ik de juiste software? Ik denk overigens niet dat er één systeem is dat alles omvat, maar dat we verschillende systemen zullen koppelen. Blockchain-achtige oplossingen gaan het verschil maken.” Van Engelen noemt de e-Joint Corridor, ontwikkeld vanuit LCB, als voorbeeld van succesvolle digitalisering. “Een e-Joint Corridor is een transportverbinding waarvan verschillende verladers gebruik maken en waarin zij met behulp van digitalisering en blockchaintechnology met elkaar leren en groeien met mulitmodaal vervoer. Op het spoortraject van Tilburg naar Polen werkt dit al en digitaliseren en koppelen we de vrachtdocumenten over de verschillende modaliteiten heen. Dit bespaart enorm veel tijd.” Het is de gezamenlijke ambitie van LCB en MCA Brabant om diezelfde e-Joint Corridor ook beschikbaar te maken voor intermodaal vervoer per binnenschip en te Ontsluiting en verbindingen vanuit Brabant 94 - Logistiekvastgoed 2020

Logistics Community Brabant enorm veel vrachtauto’s van de weg en je vermijdt lege kilometers.” Een tweede stap is om bestaande verbindingen te optimaliseren. Logistics Community Brabant is een samenwerking tussen Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit van Tilburg, Nederlandse Defensie Academie en Breda University of Applied Sciences. LCB stimuleert multimodaal en synchromodaal transport met haar programma NewWays Noord-Brabant en werkt hierin samen met het landelijke programma Lean & Green OffRoad van Connekt en de Topsector Logistiek. Samen introduceerden zij vorig jaar de e-Joint Corridor waarbij vrachtdocumenten worden gedigitaliseerd en gekoppeld. De eerste toepassing hiervan was op de spoorverbinding tussen Tilburg en Rzepin in Polen. integreren in de West-Brabant Corridor. Hierbij wordt tevens een koppeling gemaakt met Boxinsider, het track & trace-systeem van de Rotterdamse haven. Mental shift Behalve de fysieke omstandigheden van de modal shift gaat het ook om de mental shift bij verladers, zegt Van Engelen. “Wat zijn de incentives voor hen om over te stappen op spoor of water? Wat levert het hen onder de streep op?” Hij noemt de succesvolle spoorverbinding van de transportbedrijven Versteijnen en Essers tussen Tilburg en Polen als voorbeeld. “Zo’n verbinding opzetten is een risico, maar als het eenmaal loopt heb je goud in handen. Er zijn nu een vijftigtal bedrijven die er gebruik van maken. In Nederland hebben ze te maken met een Nederlandse chauffeur, in Polen met een Poolse. Dat is een voordeel voor iedereen. En je haalt natuurlijk Logistiekvastgoed 2020 - 95 De MCA directeur vindt het belangrijk om verder te kijken dan de provinciegrenzen bij het realiseren van de modal shift. “Om succesvol te zijn moet je van buiten naar binnen kijken. Hoe komen goederenstromen Brabant in? De Noordzeehavens zijn daarin belangrijk, Duitsland en met name Noordrijn-Westfalen ook. Dat is bekend. Maar we moeten ook verder durven kijken – letterlijk. Verder Duitsland in, naar België en mogelijk meer naar het zuiden. Als je op die stromen meer grip kunt krijgen, dan kun je vervolgens lading gaan bundelen. In dat traject zitten we nu met LCB, om dat verder te onderzoeken en vervolgens te concretiseren.” <<

K.I.M. Nederland Innovatief en bezielend in de koel- en vrieshuisbouw K.I.M. Nederland is een toonaangevende specialist in isolatiesysteembouw. In heel Nederland en op aanvraag in het buitenland bouwt het Apeldoornse bedrijf koel- en vriescellen en overige geconditioneerde ruimten voor bedrijven in de food-, distributie- en transportsector. Algemeen directeur Han Reinders: “Wij werken efficiënt en innovatief en altijd met bezieling.” D 96 - Logistiekvastgoed 2020 e geschiedenis van familiebedrijf K.I.M. Nederland gaat terug tot 1968. Jan Reinders, de vader van de huidige algemeen directeur, begint dat jaar met het traditioneel isoleren van koel- en vriescellen. Met kurk. Daarmee is Koel Isolatie Maatschappij Nederland geboren. In 1981 maakt het bedrijf de omslag naar bouwen met isolatiesysteempanelen. En met de overname in 1996 door zoon Han Reinders slaat K.I.M. Nederland de vleugels verder uit. Een mijlpaal is de realisatie in 2012 van het eerste volautomatische vrieshuis in het Duitse Rheine. “Met deze manier van bouwen heeft de eindgebruiker het meeste opslagrendement op een beperkt bouwperceel”, vertelt commercieel directeur Elbert-Jan Drieënhuizen. “De order in Rheine zette ons op de kaart als bouwer van het grootste vrieshuis van heel Duitsland. Daarna volgden snel meer van dit soort opdrachten, zoals in Bergen op Zoom, Lelystad en Zweden.” K.I.M. Nederland is de grootste verwerker van geïsoleerde wand- en dakpanelen van Nederland op het gebied van geconditioneerde ruimtes. Het bedrijf gebruikt isola

Elbert-Jan Drieënhuizen en Han Reinders 250 projecten per jaar K.I.M. Nederland neemt per jaar ongeveer 250 projecten aan. Zo’n 22 projecten zijn op het moment in uitvoering. Bij het bedrijf zijn 70 mensen vast in dienst, waarvan 50 monteurs. Met een flexibele schil eromheen van vaste montagebedrijven zijn er vaak meer dan 100 ervaren mensen actief. “We werken met de grootste ploeg eigen monteurs van Nederland,” zegt algemeen directeur Han Reinders. “Dat is onze kracht. Wij vinden het belangrijk dat onze mensen voor onze normen en waarden staan. Dat zij het K.I.M.-hart voelen kloppen. Wij bouwen voor een ander alsof we voor onszelf bouwen. Dat resulteert in een eindproduct van uitmuntende kwaliteit.” tiepanelen met PIR, PUR en steenwolisolatie van de befaamde fabrikant ISOCAB. Het QuadCore schuim van ISOCAB heeft de hoogst verkrijgbare isolatiewaardes, zegt Drieënhuizen. “De schuimsamenstelling is zodanig aangepast dat de dikte van de platen kon worden teruggebracht van 20 naar 17 centimeter bij een optimale isolatiewaarde. Drie centimeter lijkt weinig, maar in grote volumes bespaart dat veel energie en uitstoot bij het transport.” Uiteraard zijn het niet alleen isolatiepanelen die KIM Nederland levert. Koel- en vriesdeuren zijn het sluitstuk van een kwalitatief en hoogwaardig project. “Die deur is ons visitekaartje,” zegt Drieënhuizen. “Zowel technisch als qua afwerking. Wij gaan voor optimale bewaarcondities, snelheid van transport, bedieningsgemak, hygiënische zekerheid, veiligheid, duurzaamheid en een hoge isolatiewaarde.” K.I.M. Concept Bij K.I.M. Nederland staat klantgericht denken en doen voorop. “De combinatie van hoogwaardige materialen en vakbekwaam, gemotiveerd personeel leidt tot een kwalitatief optimaal eind product,” vertelt algemeen directeur Han Reinders. “De materialen waarmee wij werken zijn uitsluitend afkomstig van gerenommeerde toeleveranciers en onze mensen zijn goed opgeleid. In ons familiebedrijf vormen zij een hechte, zeer gemotiveerde club met grote betrokkenheid bij de onderneming en het eigen product. Dat noemen wij het K.I.M. Concept.” Binnen het K.I.M. Concept zijn alle werkfasen geprofessionaliseerd: de werkvoorbereiding, het projectmanagement, de kwaliteitscontrole en de communicatie. Drieënhuizen: “Wij hanteren korte communicatielijnen naar de klant, de toeleveranciers en de projectmanagers. Het accent ligt op een perfecte voorbereiding. Daarbij is BIM, dat staat voor Building Information Modelling, onmisbaar. Wij bouwen een pand met behulp van BIM helemaal in 3D op. Zo halen we de knelpunten al voor de bouw uit het ontwerp. Onze monteurs hebben een iPad op de bouw waardoor ze een beter inzicht krijgen, en waardoor het risico op fouten in de uitvoering afneemt. Met BIM lopen wij voorop in onze branche, voor aannemers en architecten zijn we de perfecte partner.” Ideale partner Door te investeren in personeel en materiaal is K.I.M Nederland steeds vooruitstrevend geweest, stelt Drieënhuizen. “Als A-merk koelhuizenspecialist werken wij uitsluitend met A-merk leveranciers. We hebben alle benodigde software en hardware. Daarmee onderscheiden we ons van de vele beplatingsfirma’s in binnen- en buitenland. Voorop staan flexibiliteit en meedenken met de klant en zijn belangen. Dat gaat gepaard met een maximale prestatie op de bouwplaats met een minimum aantal mensen.” In nauwe samenwerking met de architect en de opdrachtgever is K.I.M. Nederland in staat om een economisch, logistiek en veterinair ontwerp te realiseren. “Door onze knowhow in dampdiffusie en thermisch bouwen zijn wij de ideale partner om in zo vroeg mogelijk stadium bij bouwplannen te betrekken. Ook als het gaat om brand- en rookwerend bouwen voldoen wij aan de hoogste eisen. Dat vertaalt zich voor de klant in lagere verzekeringspremies en een lager eigen risico.” Het vakmanschap van K.I.M. Nederland wordt het best geïllustreerd door de opdracht van de Amerikaanse medicijnfabrikant MSD om in Haarlem een grote koelhal te bouwen. Daar slaat MSD vanaf eind volgend jaar voor miljarden aan medicijnen op voor heel Europa. De Amerikaanse onderneming stelt extreme eisen aan onder meer de veiligheid. K.I.M. Nederland is als een van de weinige bouwers in staat om aan die eisen te voldoen. Reinders: “Wij hebben een uniek en specialistisch vak. En heel gevarieerd. Met bijzondere klanten in een bijzondere sector. Van groenteman tot multinational. Nationaal en internationaal. Ons specialisme in de koel- en vriessector zal altijd het verschil blijven maken. Daar werken we met z’n allen keihard aan.” ‹‹ www.kim-nederland.nl Logistiekvastgoed 2020 - 97

Coronaprotocol Transport en Logistiek biedt duidelijkheid De sector transport en logistiek heeft een Coronaprotocol Transport en Logistiek opgesteld in overleg met de rijksoverheid Het protocol biedt duidelijkheid aan werkgevers, opdrachtgevers, zzp-ers en werknemers (ook uitzendkrachten en oproepkrachten) over hoe er in het wegtransport en logistiek veilig en gezond doorgewerkt kan worden ten tijde van de Coronacrisis en de anderhalve-meter-economie. Minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) is blij dat er een protocol is met een heldere set afspraken. “De transportsector werkt vanaf dag 1 in deze periode hard door om het vervoer van belangrijke goederen op gang te houden. Ik heb veel respect voor de chauffeurs die er voor zorgen dat onze spullen bezorgd worden. Het is goed dat alle mensen in het transport nu extra houvast hebben om zo veilig mogelijk te kunnen blijven werken.” Willem Dijkhuizen, bestuurder FNV Transport & Logistiek spreekt namens alle organisaties en is blij met de duidelijkheid die het Protocol schept. “De veiligheid van werknemers staat hierbij voorop. Tegelijkertijd willen we alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat er zo veel mogelijk kan worden doorgewerkt. Behoud van werk en inkomen en het voorkomen van faillissementen is de uitdaging waar we met elkaar voor staan. Zonder de gezondheid van werknemers in gevaar te brengen.” Uitgangspunt van dit protocol zijn de geldende adviezen en maatregelen van het RIVM, de overheid en de Europese Commissie. Afspraken van het Protocol ‘Veilig en gezond doorwerken’ zijn onder andere: • Stel een coördinator aan binnen uw bedrijf die centraal aanspreekpunt is voor vragen, en maak bekend aan medewerkers wie dat is. • Zorg ervoor dat aangepaste procedures van klanten van tevoren bij chauffeurs bekend zijn. Verschaf desinfectans en wegwerphandschoenen aan medewerkers voor gebruik onderweg. • Voorkom dat medewerkers in grote getalen bij elkaar komen. Scheid binnenkomende en vertrekkende collega’s van elkaar door bijvoorbeeld de overbruggingsshift te verruimen of aangepaste looproutes in te stellen. • Reinig bij wisseling van de bezetting de cabine met water en een huishoudelijk schoonmaakmiddel. Denk aan: stuur, pook, instrumentendashboard, deurgrepen en aansluitpunt veiligheidsgordel. • Wacht buiten als de wachtruimte niet geschikt is om 1,5 meter afstand te houden of wacht in de cabine. • Behandel werknemers van uw dienstverleners hetzelfde als uw eigen werknemers. • Stel toiletruimte beschikbaar voor bezoekende chauffeurs en reinig deze intensiever dan gebruikelijk. Het protocol is tot stand gekomen door een samenwerking van TLN, VVT, FNV Transport & Logistiek, CNV Vakmensen, evofenedex, VERN, Sectorinstituut Transport en Logistiek, Opleidingsen Ontwikkelingsfonds SOOB, RIVM en ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Voor meer informatie is een centraal informatie punt ingericht: www.stlwerkt.nl/corona of kijk op www.rijksoverheid.nl/coronavirus. ‹‹

Wij zoeken en kopen gronden + Expertise Wij hebben jarenlange ervaring in het aankopen van gronden en werken een oplossing uit die u maximaal rendement garandeert. + Wij kopen zelf Transacties zijn niet onderworpen aan bankfi nanciering. Ga met ons een samenwerking aan + (On)bebouwde gronden vanaf 20.000 m2 + Herontwikkelingsprojecten + Directe aankoop of sale & leaseback transactie + Gelegen in de Randstad en Noord-Brabant en langs hun belangrijkste invalswegen + Met een goede ontsluiting en nabijheid van snelwegen en/of waterwegen Neem contact met ons op, wij behandelen uw vragen met de nodige discretie. goodman.com

‘Smartlog is visitekaartje voor onze onderneming’ Dick van Rooijen, CEO DVR Group ‘Ons familiebedrijf DVR Warehousing is gespecialiseerd in de opslag van milieubelastende goederen c.q. gevaarlijke stoffen. Daarbij hebben we met strenge regelgeving te maken, onder meer vanuit de DCMR, brandweer en arbeidsinspectie. Dat vraagt om gebouwen die aan de hoogste eisen voldoen. Door de gestage groei van DVR Warehousing waren we op zoek in de regio Rotterdam naar een nieuwe locatie, voor een ADR-warehouse. DHG kon daarop inspelen: de state of the art-kwaliteit van het Smartlog triggerde ons. We konden bovendien vanaf het begin meedenken over de inrichting, afwerking en installaties. Het kantoor hebben we bijvoorbeeld laten vergroten. Zo is het custom made afgestemd op onze behoeftes en die van onze opdrachtgevers. Alle puzzelstukjes vielen in elkaar. Het pand is heel prettig om in te werken en een visitekaartje voor de onderscheidende kwaliteit van onze dienstverlening.’ we know how.

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68
69. 69
70. 70
71. 71
72. 72
73. 73
74. 74
75. 75
76. 76
77. 77
78. 78
79. 79
80. 80
81. 81
82. 82
83. 83
84. 84
85. 85
86. 86
87. 87
88. 88
89. 89
90. 90
91. 91
92. 92
93. 93
94. 94
95. 95
96. 96
97. 97
98. 98
99. 99
100. 100

Home