2 Kolofon “Grutte Gelf” is it doarpsblêd fan en foar Surhuzum Jiergong 36, nûmer 3, 25 july 2023 Redaksje: Kornelis van Dekken Beitske Tjeerdsma-de Vries Kopij-adres: Grutte Gelf p/a Pûsterwei 8 9283 XG Surhuizum E-mail: redactie@gruttegelf.nl Website: www.gruttegelf.nl Utjefte: Fjouwerwykliks Oplage: 650 stiks IBAN: NL27 RABO 0304 2716 91 Besoarging: Joop en Djoeke Postma, till. 351767 Fam. Mulder, H.J. v.d. Veenstrjitte 1 T. Linker-IJtsma, till. 351663 De redaksje behâldt har it rjocht foar om ynlevere kopij te wegerjen of mooglik yn te koartsjen.
3 Van de redactie Geachte lezer, Nog even en dan is het voor de meeste mensen zomervakantie. Misschien ga je wel met vakantie, ben je al geweest of blijf je thuis. Het is heerlijk om even niks te hoeven, wat langer in bed te blijven liggen en op je gemak ’s ochtends een kop koffie te drinken. Voor degenen die niet weggaan om welke reden dan ook, probeer wel eens een keer iets leuks te gaan doen. Dat kan soms heel simpel zijn: een fietstochtje maken, een dagje strand, een boswandeling. Wat lekkers mee van thuis of even een terrasje pakken. En natuurlijk is de Spulwike er ook nog. Wat wij jullie willen wensen is een fijne zomervakantie. Wij nemen ook een korte pauze en zijn in september weer terug. Fijne vakantie! Kornelis en Beitske Onthulling plaquette Balkespringer Op donderdag 13 juli werd om 13.00 uur de plaquette bij het beeld van de ‘Balkespringer’ onthuld. Klaas Pool van Plaatselijk Belang heette Bindert Helder (initiatiefnemer en medesponsor), Aukje Geertsma (tekstschrijver), Sjoerd Kooistra (ontwerper) en Gerlof Rijpma (maker) van de plaquette, alle leerlingen van de JLS en dorpsbewoners die bij de onthulling aanwezig waren van harte welkom. Er werd in het kort verteld wie de ‘balkespringer’ Cornelis Egberts was en wat hij had gedaan. Een leerling van de JLS werd uitgedaagd om dezelfde sprong ook te wagen en er werd met stoepkrijt een streep getrokken. Vanuit stilstand een sprong van
4
5 2,5 meter doen, Cornelis was 14 jaar toen hij dit deed. Het lukte de leerling van 12 net niet maar kreeg een applaus voor zijn goede poging. Daarna werden er door verschillende leerlingen uit verschillende groepen een gedicht voorgedragen over Cornelis Egberts. De reden waarom de plaquette er is gekomen is dat de mensen die erlangs komen en blijven staan nu kunnen lezen wat het beeld moet voorstellen en wie de persoon is. Na het officiële gedeelte konden de leerlingen allemaal nog een kansje wagen op de sprong.
6
7 World Servants actiegroep Twijzelerheide e.o. Hallo, wij zijn een groep jongeren (en twee leiders) uit Twijzelerheide en omstreken waaronder uit Surhuizum, die via World Servants gaan bouwen aan verandering. Ik (André) ga met onze groep in augustus 2024 naar Zambia om daar te bouwen aan klaslokalen voor de kinderen van Kachele. Er zijn op dit moment drie klaslokalen voor 270 kinderen, dat is veel te weinig, de nood is dus hoog. Wij gaan in Zambia bouwen aan twee leslokalen om de kinderen van Kachele een betere toekomst te bieden. Wij hebben inmiddels al twee acties gehad, de suikerbroodactie en oud ijzeractie. Wij hebben mogen ervaren dat veel mensen World Servants een warm hart toedragen, want beide acties waren een groot succes waarvoor we u/jij willen bedanken voor de sponsoring.
8
9 Acties die u de komende maanden van ons kunt verwachten zijn: 1. Omdat onze eerste actie verkoop suikerbroden een groot succes was laten we deze actie terugkomen op 11 juli, deur aan deur verkoop te Jistrum. Maar mocht u/jij onze eerste actie mis zijn gelopen of u vond de suikerbrood zo lekker en zou ons ook deze ronde opnieuw willen sponseren kan dat natuurlijk altijd door een berichtje naar mij te sturen: André tel. 06 820 960 23, mail: andre-alma95@hotmail.com 2. 2 september pepermuntverkoop tijdens de spel week Surhuizum. 3. Pepermuntactie Twijzelerheide, datum volgt. 4. Oud ijzeractie Twijzelerheide, datum volgt. 5. Flessenactie, datum volgt. En als klap op de vuurpijl staat in de planning een Movie Night te organiseren, u zult t.z.t. hier meer over horen. Volg ons via: Actiegroep Twijzelerheide bouwt aan verandering Gr. Wopkje-An, Nienke, Myrthe, Anna, Ruurd, André, Lisette, Joanne, Gepke en Hieke Garageverkoop in Surhuizum en Augustinusga! Op zaterdag 9 september a.s. vindt er tussen 8.00 uur en 14.00 uur weer een grote garageverkoop plaats in de buurdorpen Surhuizum en Augustinusga. De voorgaande edities waren een groot succes, vandaar dat een vervolg natuurlijk niet uit kan blijven. De eerste aanmeldingen van deelnemers zijn binnen, al kunnen er nog veel meer bij. Vraag je buren, kennissen , vrienden om gezamenlijk deel te nemen aan de garageverkoop. Deelnemers kunnen zich aanmelden bij Henk Hoogsteen (06 - 156 260 42) of Bea Jansen (06 - 408 002 43). Per e-mail kan ook. Stuur dan een berichtje naar hendrikanne@hotmail.com of bea_jansen@hotmail.com Aanmelden kan tot 3 september a.s.! Dus heeft u spullen over die u kwijt zou willen? Grijp dan deze kans en maak uw overbodige spullen te gelde. Deelname kost slechts € 7,50 pe adres. Houdt u daartegen van sneupen? Save the date! Want het is altijd weer een verrassing wat u tegenkomt op de garageverkoop. Garageverkoop, een voordeel voor iedereen!
10 Weer geslaagde Surhúster Kuier Ite & Geniete En ook de 4de editie van de Kuier Ite & Geniete op zondag 2 juli met 233 deelnemers is weer geslaagd. Met een route die volgens sommige wandelaars nog weer mooier was dan vorig jaar. We horen veel enthousiaste reacties: ‘Je bent een kilometer van huis, maar je hebt geen idee waar je bent en ineens blijk je
11 gewoon bij Koartwâld te zijn!’ of ‘Je hebt geen weet van de mooie plekjes en tuinen die je onderweg tegen komt.’, ‘Het is zo verrassend allemaal, geweldig!’. Het 5-gangen diner van Wietse smaakte ook weer heerlijk, zelfs voor de mensen die nog niet helemaal waren hersteld van de SOA in de Pûs. Het perkament brood met zwarte inktvisinkt dat een beetje op asbest zou lijken, durfde niet iedereen aan, maar dit was onverwacht lekker! Een dorpsgenoot vertelde dat hij door deze kuier het mooie natuurgebied achter de Lauwers heeft ontdekt en daar nu regelmatig wandelt. Van deze reacties worden wij natuurlijk heel blij. Daarom is het zo leuk om deze kuier te organiseren. Voor ons begint het al met de voorpret. Iedereen die we vragen om hun erf beschikbaar te stellen reageert enthousiast, brengt zelf ideeën in en werkt op de dag zelf even hard mee. We willen alle wandelaars, vrijwilligers, eigenaren op de route én natuurlijk de sponsors bedanken dat we met z’n allen zo’n geslaagde dag hebben gehad. De opbrengst gaat naar de buurtvereniging voor het onderhoud van het verenigingsgebouke in de Surhuzumermieden. Of er volgend jaar weer een lopend diner komt? Geen idee, dat zien we dan wel weer! Hartelijke groet uit de Surhuzumermieden Sjaak & Tine van der Veen en Wietse Zijlstra
12
13 Skûtelbank In memoriam Wobbe de Haan Deutechemstrjitte 19 Overleden 12 juli 2023 Leeftijd 61 jaar Berichten voor de Skûtelbank kunt u mailen naar: redactie@gruttegelf.nl En doe wie it stil... Ferstoarn op 16 juny ús freonlike buorman OTTE BLOM Hy is 84 jier wurden. Wy sille him misse... Douwe en Mattie Geert en Engelien Emmy en Johan en Pope en Aukje Doezumerwei, 16 juni 2023 Nieuwe rubriek: ‘Surhúster om útens’ Na de zomervakantie komt de Grutte Gelf met een nieuwe rubriek: ‘Surhúster om útens’. In deze rubriek wordt een oud Surhúster, uit Friesland, Nederland of het buitenland een aantal vragen gesteld in het kader van: ‘Hoe is het met ...?’. Tips zijn welkom op redactie@gruttegelf.nl!
14
15 Rianne Mozes Fries kampioen turnen Op 22 januari en 19 maart heeft Rianne Mozes meegedaan aan de plaatsingswedstrijden turnen voor de Fries kampioenschappen. Voor Rianne was deze hele manier van wedstrijd draaien nog nieuw. Maar tijdens de eerste wedstrijd behaalde ze al toestelfinales op sprong en brug ongelijk. En tijdens haar tweede plaatsingswedstrijd nam ze het brons mee naar huis. Rianne heeft zich met de plaatsingswedstrijden geplaatst voor de Friese kampioenschappen. Op 22 april was het individuele Friese kampioenschap. Hier moest ze de vier onderdelen vloer, brug, sprong en balk weer uitvoeren. Hier heeft Rianne geen prijs behaald. Op 1 juli waren de toestelfinales. Na een spannende en mooie finale behaalde ze met de sprong een mooie 5e plaats en met de brug werd ze Fries kampioen!
16 Jonge kerkuilen Vrijdagavond 14 juli was ik aanwezig bij het ringen van jonge kerkuilen. Onze buren hebben een uilenkast in de schuur en ik wilde graag eens zien hoe de uilen geringd werden, daarom vroeg ik of ik mocht komen kijken. Zo rond april, mei, was de ringer er voor de eerste keer geweest om te kijken naar de nestkast. Toen was er helaas nog niets te zien, de kerkuilen zaten in de kast. Nu, zo’n acht weken later, kwam hij weer de nestkast controleren. De ringer ging de zolder op naar de nestkast en zei dat deze helaas leeg was, jammer.
17 Maar toen kwam hij opeens aanlopen met twee kerkuilskuikens, hij vond ze bij het uilenbord. Ze zaten al bijna helemaal in het volwassen verenkleed. Eén voor één werden de kuikens gewogen, geringd en werd aan de hand van de tekening op de veer van de vleugel het geslacht bepaald. Deze kuikens waren beide mannetjes. Bedankt dat ik erbij mocht zijn Ype en Petra. Beitske Tjeerdsma-de Vries
18
31 Een goed weidevogelseizoen loopt ten einde “Voorzichtig durven we al terug te kijken op een goed weidevogelseizoen dat dit jaar ondanks de kou en het natte voorjaar niet veel later begon dan in 2022”, schrijft de verening Noardlike Fryske Wâlden. In het registratiesysteem van de BFVW is over heel Friesland 10% meer Grutto geregistreerd dan vorig jaar! Het lijkt erop dat de Grutto’s die als eerste aan de leg waren de beste resultaten boeken. De laatste grutto’s, maar ook de andere hoofdsoorten, hebben last gehad van de droogte. In de weidevogelgebieden van NFW zijn er veel percelen waarvoor de maaidatum is uitgesteld. Van de 720 ha grasland met rustperiode tot 1 juni, is voor 320 ha de maaidatum uitgesteld. Voor de 622 ha kruidenrijk grasland met rustperiode tot 15 juni is voor 155 ha de maaidatum uitgesteld. In totaal is voor 70 ha de maaidatum uitgesteld tot minstens 1 juli vanwege de vele jonge vogels. Daarnaast hebben veel beheerders de plasdrassen langer laten staan en zijn sloten met hoogwaterpeil langer verhoogd om de jonge vogels van voedsel te kunnen voorzien. Ook de plasdras bij Arjan Veenstra in Surhuizum werd verlengd. Arjan zit in Surhuizum op de rand van ons werkgebied, tegen Groningen aan. Zo’n vier jaar doet hij hier nu aan weidevogelbeheer. Dit jaar met 14 ha greppelplasdras en ongeveer 9 ha uitgesteld maaien. Samen met beheerreggiseur Dries Nicolai en vrijwilligers van de vogelwacht wordt er afgestemd over het beheer. Op 13 juni zien ze dat er nog alarmerende weidevogels boven de grep
32
33 pelplasdras rondvliegen. Daarop wordt besloten een gedeelte te verlengen met twee weken. Het water is dus tot begin juli blijven staan om de jonge vogels meer tijd te geven. Arjan vertelt over de verschillende wildcamera’s die hij in het land heeft staan. ‘Je haalt er ontzettend veel informatie uit’. Kijkend naar de beelden ziet hij broedende kieviten en kievitskuikens. Maar aan de andere kant ook de predatoren. Vorig jaar hadden we ontzettend veel last van predatie. Als we dan ontdekken dat een nest leeg is, kijken we de camerabeelden terug om te bekijken wat de oorzaak is. De vos hebben we meerdere keren duidelijk op beeld gekregen. Daarna zie je zelfs dat de kievit de lege eierdoppen zelf opruimt. Qua landschap is het een mooie plek voor de weidevogels vertelt Arjan, er is veel variatie. ‘Grasland, bouwland, uitgesteld maaien, greppelplasdras, het is een mooie mozaïek. Niet alleen geschikt om te broeden, maar ook om de kuikens groot te brengen en te laten foerageren.’ Samen met de beheerreggiseur en vrijwilligers van de vogelwacht wordt alles in goede banen geleid, de eieren worden opgezocht en hier worden stokken bij geplaatst zodat Arjan daar in zijn werk rekening mee kan houden. Een mooi voorbeeld van de essentiële samenwerking en het inspelen op de omstandigheden om samen het beste te bieden voor de weidevogels.
34
35 Zomerrecepten Soms heb je op warme lome dagen geen zin om te koken. Hier twee leuke recepten voor een warme zomerdag of bij de BBQ. Ook makkelijk van tevoren klaar te maken en eventueel in te vriezen. Rijstsalade Lekkere koude rijstsalade met abrikozen en een romige dressing Heerlijk op een zomerse dag of bij de BBQ. Bereidingstijd ca 25 minuten. Ingrediënten: 150 gr rijst 100 gr erwtjes (diepvries) 2 geroosterde paprika’s uit pot (je kan ook rauwe paprika gebruiken) 4 halve abrikozen uit blik (of perziken) peterselie Romige dressing: 2 eetlepels citroensap 3 eetlepels yoghurt 1 eetlepel mayonaise 1 eetlepel sap van de abrikozen (of perziken) snuf peper en zout Bereiding: Kook de rijst gaar in ca 10 minuten, voeg na 5 minuten ook de erwtjes toe aan het water en kook mee. (Eventueel voeg je de paprika ook toe.) Giet daarna af en spoel af met koud water. Meng door de romige dressing de ingrediënten door elkaar. Laat de paprika en abrikozen uitlekken en snijd in stukjes. Doe de rijst en erwtjes in een kom en voeg de abrikozen en geroosterde paprika’s toe. Doe de dressing erbij en schep alles door elkaar. Hak de peterselie fijn en schep als laatste erdoor. Laat de rijstsalade verder koud worden afgesloten in de koelkast. Babi Ketjap spiesen Deze Indische spiesen van varkensvlees met ketjapsaus zijn lekker uit de pan of van de BBQ Ingrediënten: 400 gr varkenslappen 1 sjalotje 1 teentje knoflook ½ theelepel sambal
36
37 3 eetlepels ketchup 100 ml ketjap + om te marineren gemalen korianderzaad (ketoembar), gemalen gember (djahé), gebakken uitjes en bosui om te garneren Materialen: 4 spiesen Bereiding: Snijd de varkenslappen in stukken en bestrooi met korianderzaad en gember. Voeg ook een scheutje ketjap toe en schep door elkaar. Laat minimaal een half uur marineren. Snipper ondertussen het sjalotje en de ui zo fijn mogelijk. Verhit in een pannetje een beetje olie en bak de ui en knoflook aan. Voeg de ketchup en de sambal toe en bak 1 minuutje mee. Voeg een scheut ketjap er bij (ca 100 ml) en breng aan de kook. Voeg ongeveer dezelfde hoeveelheid water toe en laat pruttelen tot het begint in de dikken. Rijg het vlees aan de spies en bak in een pan, of op de BBQ in ca. 7 minuten gaar. Serveer de spiesen met de ketjapsaus erover en wat gebakken uitjes en bosui. Lekker met rijst en of roerbakgroenten. Bron: www.leukerecepten.nl Gemma van der Werff Nederlands kampioen acrogym In Rotterdam werd op 24 en 25 juni in de Ahoy het NKNL 2023 gehouden. Zaterdags lieten de teams van Acro Academy Noord Nederland hun tempo- en balansoefening zien en zondags de combi-oefening. In de categorie junioren 2 werd Gemma van der Werff uit Surhuizum met haar sportpartner Carola van Dijk (Drachten)/combiteam WSBF, Nederlands kampioen. Gemma en Carola komen uit in de A-lijn en hebben zich geplaatst voor het EK dat in oktober plaatsvindt in Bulgarije. (Foto: Isis van der Put)
38
39 Uit de oude doos Foto: 10 augustus 1949: Meisjeskoor Surhuizum o.l.v. Meester Joh. Van der Valk, toenmalige meester op de Chr. Lagere school in Surhuizum. Hij woonde naast de school waar nu familie Timersma woont. Jelle de Vries Tentdienst Zondag 3 september om 11.00uur! m.m.v. Ate en Bertina Grijpstra. Thema: “In Hem ben je een nieuwe schepping” Na afloop een hapje & drankje. Iedereen is van harte welkom! Evangelisatie commissie
40
41 Wandelen in Westerkwartier: door een landschap vol kamertjes Groningen: dan denk je aan uitgestrekte weilanden of akkers. En niet aan kleine weides, omsloten door houtsingels. Daarom zijn de Doezumermieden en Polder de Kale Weg in het Westerkwartier zo verrassend. Alle vooroordelen gaan tijdens deze nieuwe Roots-wandeling overboord. Met de kronkels van het riviertje De Lauwers beweegt ook een klein natuurgebied van Staatsbosbeheer mee. Als je door je oogharen op de kaart kijkt en de grillige uitsparingen her en der wat gladstrijkt, heeft het natuurgebied echter min of meer de vorm van een dikke apostrof. De Lauwers houdt de noordkant in het gelid. Het riviertje ontspringt op nog geen kilometer en mondt uit bij Zoutkamp in het Lauwersmeer. Het is een grensriviertje. De gehele route voert door de provincie Groningen, maar over het slechts anderhalve meter brede stroompje kun je zo naar Friesland fierljeppen. Dit Groningse Westerkwartier en de Friese aangrenzende Noardlyke Fryske Wâlden kenmerken zich door houtsingels en weides. De houtsingels (vandaar de naam ‘Wouden/Wâlden’) zijn aangelegd door boeren die wilden voorkomen dat hun vee over diverse landerijen ging zwerven. Als veekering dus, met veel stekelstruiken. Het Westerkwartier heeft als kers op de taart petgaten. “Noem het geen sloten, hoor”, waarschuwt boswachter Marieke de Boer. “Een sloot is meestal smal, lang en recht en voert water af, maar een petgat is vaak wat breder. De
42 Voeren naar Verhogen Het adres voor: • • • • • • Silo-King- inkuilmiddel Spirit Lacation- antibioticavrije melkproductie Joint FX- vor soepel paarden Clino- toxinebinder Legmeel- voor hele lekkere eieren SchelpenkalkpH regulatie mosbestrijder in uw gazon genetische potentie van de levensduur, mindering van antibiotica gebruik, minder milieuverliezen, klimaatvriendelijker boeren, maar ook... een hoger rendement van uw eigen bedrijf. It Langpaed 2 9283 TD Surhuizum 0653 488 649 www.micronutritions.com
43 oorsprong is ook totaal anders. Het is een watertje dat ontstaan is dankzij de lokale inwoners die tussen 1900 en 1940 voor eigen gebruik turf gingen afsteken. Omdat De Lauwers een getijderivier was in open verbinding met de zee, bleek die turf tamelijk zout en slecht brandbaar te zijn. Dus van uitgebreide winning zoals in de Peel in Brabant is hier nooit sprake geweest. Maar als je de grond afgraaft en het grondwaterpeil is hoog, dan loopt zo’n kuil vanzelf vol. En zo bleven er petgaten achter.” Sommige petgaten zijn flink verland en zien eruit als smalle broekbosjes. De stammen van de elzen en wilgen staan met hun voeten tussen de wateraardbei in het water. Samen met de ooit door boeren aangelegde houtsingels om kleine weides zorgen ze voor een beschut kamertjeslandschap. Daarnaast zijn alle bosjes van groot belang als vogelschuilplaats. Heggenmussen, koolmezen, pimpelmezen, merels, groenlingen en de koekoek doen vaak in mei een soort wedstrijd: wie kan het hardste fluiten of kwetteren? Een heerlijk concert als je ter afwisseling van de bosjes in de beschutte weitjes door het hoge gras struint. (Foto’s: Marcel van Kammen) Wandel zelf in het Westerkwartier Zin om zelf deze bijna 10 km lange route te wandelen? Download de gratis gps-track van de route via https://roots.viewer.routemaker.nl/viewer/route/ nl/1753 Bron: Roots Magazine
44
45 Heden en verleden Plaats: It Súd 39 (met dank aan facebookpagina fotohoek Surhuizum e.o.)
46 Servicerubriek Alarmnummers Politie, buurtagent Hendrik de Haan, tel. 0900-8844 Misdaad Anoniem, tel. 0800-7000 Alarmnummer, tel. 112 Dorpsbibliotheek Surhuizum Openingstijden: dinsdagochtend van 10.00-12.00 uur en iedere eerste donderdag van de maand van 19.00-20.00 uur. Klachten openbare ruimte Geeft het door aan de gemeente Achtkarspelen via Fixi, www.fixi.nl/8ktd, email: gemeente@achtkarspelen.nl of tel. 140511. Plaatselijk Belang Klaas Pool, voorzitter Daisy de Boer, secretaris, email pbsurhuzum@surhuzum.nl Gerrit de Jong, penningmeester Aafke Rijpma Treja Boersma MFC De Delfeart Marten Kloosterman, secretaris Baukje Boekema, waarn. voorz. en penningmeester Jan Rodenhuis Dennis Kolthof Sjoerd Kooistra Rianne Alma, agendabeheer en vrijwilligerscoördinatie Sandra Scheepsma Jesse van der Veen Informatie, vragen en reserveringen: email: info@delfeartsurhuizum.nl of tel. 0612490015 (Rianne Alma). Iedere dinsdagavond om 19.30 uur schilderclub in ‘De Delfeart’. Iedere donderdag om 9.30 uur gezellige koffieochtend in ‘De Delfeart’. Begrafenisvereniging “De Laatste Eer” Voorzitter Jurjen Dijkstra, onderhoud begraafplaats, tel. 351872, info@de-laatste-eer-surhuizum.nl. Uitvaartverzorgster: Hiltsje van der Brug, tel. 0610542628. Kijk voor meer informatie op www.surhuzum.nl/verenigingen
47 Wurklist 29 juli 13.30-17.00 uur Tsjerkepaad. De Doarpstsjerke is open voor belangstellenden. De kerk is ook open op 5, 12, 19 en 26 augustus en 2 en 9 september. 5 augustus 30 augustus t/m 3 september 13.30 uur 3 september 9 september 11.00 uur 8.00-14.00 uur Surhúster Bouwvak Beach BBQ Volleybal Toernooi bij De Delfeart. Spulwike Surhuzum 2023 op it Mienskipsfjild. Bekijk het hele programma op http:// www.gruttegelf.nl/spulwike. Tentdienst m.m.v. Ate en Bertina Grijpstra. Thema: “In Hem ben je een nieuwe schepping”. Garageverkoop in Augustinusga en Surhuizum. Spreuk van de maand “Als ik een atlas open sla, reis ik in gedachte.” Kopijsluiting Nieuwe kopij kunt u tot maandag 11 september 2023 mailen naar: redactie@gruttegelf.nl of inleveren bij: Beitske Tjeerdsma-de Vries, Pûsterwei 8 (zie ook kolofon) óók online op www.gruttegelf.nl
1 Online Touch