0

JAARVERSLAG 2019 STICHTING HEIFER NEDERLAND 1 JULI 2018 - 30 JUNI 2019

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van Heifer. Het jaarverslag is als PDF document beschikbaar op de website www.heifer. nl, zodat belangstellenden het document altijd kunnen raadplegen. In het digitale verslag wordt doorgelinkt naar gerelateerde filmpjes. Tekstbijdragen Sara Peeters, Anne-Marije in ’t Veld, Eva van Ierssel, Ingeborg Geluk, Quirin Laumans, Marius van der Veeken Samenstelling financieel verslag Marius van der Veeken Vormgeving BuroGeus creatie & communicatie Heifer Nederland Statutaire naam: Stichting Heifer Nederland Opgericht in: 1999 Internationaal netwerk: Heifer International Keurmerk: Erkend Goed Doel CBF Bestuursvoorzitter: Marius van der Veeken Voorzitter raad van toezicht: Kees Beemsterboer Kade 23, 4703 GA Roosendaal Tel. 0165-520123 www.heifer.nl, info@heifer.nl IBAN: NL60 INGB 0000 0046 63 sinds 1 juli 2004 nr. 8079.18.684

INHOUD Het jaar 2019 in vogelvlucht Voorwoord Heifer: de sleutel naar voedselzekerheid 1. Projecten 1.1. Resultaten 2018-2019 1.2. Resultaatmeting 1.3. Uitgelicht 1.3.1 Verbeterde landbouweducatie in Oeganda 1.3.2 Cycloon Idai Malawi 1.3.3 Kleinveeproject Senegal 1.3.4 Igunga Ecovillage Tanzania op eigen benen 2. Communicatie 2.1. Heifer als spin in het web 2.2. Met wie communiceren we? 2.3. Welke kanalen zetten we in? 2.4. Strategische partners 3. De Heifer organisatie 3.1. Ons team per 1 juli 2019 DE NEGENJARIGE NAOMI DRINKT IEDERE DAG VOOR ZE NAAR SCHOOL GAAT EEN GLAS MELK. 3.2. Activiteiten van de raad van toezicht 3.3. Personeelsbeleid 3.4. Heifer International netwerk 3.5. Samenvatting Verantwoordingsverklaring 4. Doelstelling en stratgie 4.1. De uitdaging 4.2. Visie, missie en doel 4.3. Strategie 2017-2020 4.4. Aangepast beleid 2019-2020 4.5 Voorbereiding strategie 2021-2023 4.6 Kwaliteit en risicobeheersing 5. Financieel verslag Bijlagen: I. Controleverklaring II. Overzicht cofinancieringen projecten 3 4 5 6 9 10 11 12 13 13 15 16 20 21 22 23 24 26 26 27 27 28 29 31 31 31 32 34 34 35 36 50 51

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Heifer in ‘t kort 2019 Totale inkomsten € 1.376.928 Totale bestedingen € 1.183.655 547 GEZINNEN verdienen een leefbaar inkomen 3.259 GEZINNEN zijn voedselzeker 3.484 GEZINNEN passen klimaatslimme technieken toe 74,5% PROJECTEN EN VOORLICHTING 10,5% FONDSENWERVING 8,5% SUBSIDIE AANVRAGEN 6,5% ADMINISTRATIE EN BEHEER 3.533 VROUWEN kregen dit jaar meer zeggenschap 1.481 BOEREN verkopen hun producten op de markt 5.511 MENSEN hebben betere toegang tot water IN MALAWI VERWOESTTE CYCLOON IDAI DE OOGSTEN EN HUIZEN VAN ONZE PROJECTDEELNEMERS. MET STEUN VAN ONZE DONATEURS HERSTELLEN DE GETROFFEN BOEREN DE SCHADE. WE ZIJN GESTART MET EEN FINANCIERINGSAANVRAAG VOOR EEN VEELBELOVEND PROJECT MET KARDEMOMBOEREN IN GUATEMALA. EEN NIEUW PROJECT IN SENEGAL IS VAN START GEGAAN. WE GAAN 20.000 GEZINNEN HELPEN OM HUN LANDBOUWPRODUCTIE STRUCTUREEL TE VERHOGEN!

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Heifer in ‘t kort VOORWOORD Bij de afsluiting van dit financiële jaar bestaat Heifer Nederland 20 jaar. Er is in die tijd enorm veel veranderd, maar onze doelstelling is altijd hetzelfde gebleven: gezonde voeding en voldoende inkomen voor kleinschalige boeren en hun families. Onze manier van werken en de invulling van de projecten veranderden mee met nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen. Zo werken we nu met een bredere betekenis van voldoende inkomen, namelijk ‘leefbaar inkomen’. Dit is het inkomen waarmee een gezin rond kan komen en ook bij een tegenslag uit de armoede blijft. Dit leefbaar inkomen is geen vast gegeven, maar verschilt per land en project. Het omgaan met klimaatverandering, de aandacht voor jeugd en de rol van de vrouw zijn ook belangrijke thema’s, die een brede aanpak vereisen. We werken steeds meer samen met gespecialiseerde organisaties die ons met hun expertise aanvullen. Dankzij een subsidie van de Europese Unie zijn we in 2015 met waterspecialist Aqua for All ons eerste gezamenlijke project gestart: het Igunga Ecovillage project. Met intensieve training en toepassing van klimaat-slimme technieken zijn 6.000 Tanzaniaanse boerengezinnen nu beter opgewassen tegen de gevolgen van klimaatverandering. In 2018 startten we met onderwijsspecialist Edukans een project in Oeganda waar we jongeren helpen bij het vinden van werk in de agrarische sector. Ook voor de komende jaren is samenwerking cruciaal, zowel binnen het Heifer netwerk als daarbuiten. Niet alleen in onze projecten, ook op het gebied van communicatie, blijven we ons ontwikkelen. Transparantie staat bij Heifer hoog in het vaandel. Online communicatie is steeds belangrijker geworden en sociale media zijn niet meer weg te denken. De communicatielijntjes met zowel ‘onze donateurs’ als ‘onze boeren’ worden steeds korter. Onze ambitie is groot. We willen graag véél meer boeren en boerinnen helpen. Dat lukt alleen samen met anderen. Met steun van donateurs en overheden, door samenwerking met andere ngo’s en door waardevolle partnerschappen met bedrijven. Daar steken wij komend jaar de handen weer voor uit de mouwen. Doet u ook weer mee? Marius van der Veeken Waarnemend Directeur NA HET VOLGEN VAN TRAININGEN OVER KLIMAATSLIMME LANDBOUW HEEFT SARAH UIT OEGANDA HAAR OOGST EEN FLINKE BOOST GEGEVEN. DANKZIJ HET GESTEGEN INKOMEN KON ZE HAAR EIGEN WINKEL OPENEN WAAR ZE MAISMEEL VERKOOPT. 5

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 1 HEIFER: DE SLEUTEL NAAR VOEDSELZEKERHEID Sinds 2015 stijgt het aantal mensen met honger. In 2018 waren ruim 820 miljoen mensen in de wereld ondervoed. Dat is 1 op de 9! Een groot deel hiervan woont op het Afrikaanse platteland en is afhankelijk van de landbouw. Juist deze kleinschalige boeren hebben de potentie om met eenvoudige middelen meer voedsel te produceren. Daarom werken wij met hen samen. VAN ARME BOER NAAR SUCCESVOL ONDERNEMER Wij werken samen met arme Afrikaanse boeren en laten hen op eigen kracht – met zorg voor milieu – een beter leven opbouwen, voor zichzelf en hun kinderen. Een leven met voldoende voedsel en een stabiel inkomen. Klimaatslimme landbouw en veehouderij 2 OVER HEIFER 1 Heifer Nederland is een zelfstandige ontwikkelingsorganisatie. We maken deel uit van het Heifer International netwerk, dat al in 1944 is gestart met de bestrijding van honger en armoede door duurzame veehouderij te stimuleren. Eind jaren 30 gaf Heifer al jonge, drachtige koeien (vaarzen, of heifers in het Engels) aan mensen die te lijden hadden onder de Spaanse burgeroorlog. Het eerste kalf gaf men door aan iemand anders. DOOR VEEHOUDERIJ EN LANDBOUW TE INTE GREREN BEHALEN BOEREN EEN GOEDE OOGST ✔ Boeren leren hun land duurzaam te gebruiken en brengen vernieuwde kennis over veehouderij in de praktijk. Dit geeft, in combinatie met goed vee, voldoende gezonde voeding, een stabiel inkomen én waardevolle mest voor een goede oogst. ✔ Boeren passen klimaat-slimme technieken toe die zorgen voor gezonde bodems en verbeterde toegang tot water, met minimale belasting van het milieu. 6 Vrouwen centraal

3 4 2 WANNEER VROUWEN MEER VERDIENEN PROFITEERT HET HELE GEZIN DAAR DIRECT VAN ✔ Het bespreekbaar maken van man-vrouw verhoudingen leidt tot evenwichtige gezinnen. ✔ Vrouwen worden eigenaar van het vee en beslissen mee over de besteding van het geld en familiezaken. Hierdoor verbetert de gezondheid van het hele gezin en gaan meer kinderen naar school. ✔ Wanneer barrières voor vrouwen wegvallen krijgen ze meer kansen om een belangrijke rol in hun gemeenschap te vervullen. 3 GOEDE SAMENWERKING ONTWIKKELT DE HELE GEMEENSCHAP 4 ✔ Boeren worden in groepen georganiseerd. Deze groepen werken intensief samen, delen kennis en zetten spaaren leensystemen op. Zo helpen ze elkaar en staan ze sterker om een positie op de markt te veroveren. ✔ Principe van ‘Passing on the Gift’ staat centraal. Boeren geven hun kennis en middelen door aan dorpsgenoten. ✔ Door samen te werken met lokale overheden helpen wij het beleid (voor de regio) te verbeteren. 7 DOOR AANSLUITING OP DE MARKTVRAAG VOOR - ZIEN BOEREN IN DE GROEIENDE VOEDSELBEHOEFTE ✔ Boeren nemen deel aan goed georganiseerde producentengroepen en coöperaties, en worden gelinkt aan relevante marktspelers zoals banken, leveranciers van landbouwproducten, melkfabrieken en slachterijen. Hierdoor krijgen boeren toegang tot krediet, een betere prijs voor hun producten en kunnen ze hun productie verhogen. Zo dragen ze bij aan de voedselvoorziening in hun regio. Samenwerken maakt sterk De markt op

SINDS 1999 HEBBEN WE 58.718 GEZINNEN EEN STEUNTJE IN DE RUG GEGEVEN.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten 1 PROJECTEN Met de bijdragen van donateurs, partnerorganisaties, bedrijven, vermogensfondsen, de Nederlandse overheid en de Europese Unie hebben we diverse projecten kunnen ondersteunen. WESTERN SAHARA TUNESIË MAROKKO ALGERIA LIBIË EGYPTE ETHIOPIË MAURITANIA MALI NIGERIA SENEGAL SUDAN GAMBIA GUINEA TOGO BENIN SIERRA LEONE IVOOR KUST GHANA CENTRAL AFRICA REPUBLIEK KAMEROON SENEGAL SENEGAL • Kleinveeproject CONGO GABON CONGO RWANDA BURUNDI OEGANDA TANZANIA OEGANDA • Landbouwonderwijsproject ANGOLA MALAWI ZAMBIA MADAGASCAR ZIMBABWE TANZANIA NAMIBIË BOTSWANA MOZAMBIQUE TANZANIA • Klimaatproject Igunga Ecovillage LESOTHO SOUTH AFRICA MALAWI MALAWI • Melkveeproject 9 OEGANDA KENIA NIGERIA ETHIOPIË SOMALIË BURJINA FASO CHAD ERITREA ETHIOPIË • Vrouwenproject

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten 1.1 RESULTATEN 2018-2019 547 gezinnen hebben een stabiel en SAMENWERKING in de gemeenschap is verbeterd LEEFBAAR INKOMEN Heifer projecten helpen boeren op weg naar een leefbaar inkomen. Sommigen bereiken dit al binnen de projectperiode, anderen bereiken dit punt op een later moment op eigen kracht. Een leefbaar inkomen is het inkomen waarvan een gezin rond kan komen (voeding, onderdak, medicijnen, onderwijs, kleding) en waarmee ze tegenslagen kan opgevangen. Zoals in maart 2019 in Malawi waarbij cycloon Idai huizen en oogsten verwoestte. Hierdoor is het maandelijkse inkomen van de gezinnen met 30% gedaald (zie pagina 13). De ruim 3.000 jongeren in Oeganda hebben het afgelopen jaar intensief samengewerkt. Ze zijn georganiseerd in 138 groepen, die lid kunnen worden van een hiervoor opgezette coöperatie voor onder andere sojabonen. In Tanzania zijn inmiddels 10 coöperaties opgezet voor graan, rijst en maïs, waarbij de boeren gezamenlijk kunnen inkopen bij zaadleveranciers en verkopen op de markt. 1.481 boeren en boerinnen verkopen hun PRODUCTEN op de markt 3.259 gezinnen hebben gevarieerde en voldoende MAALTIJDEN gedurende het jaar 3.484 gezinnen passen TECHNIEKEN toe op hun akkers die hen weerbaar maken tegen KLIMAATVERANDERING Regenbuien komen onverwachts en zijn hevig. De droge en vaak kale gronden zijn niet in staat om de regen op te nemen. Het stroomt aan de akkers voorbij en veel verdampt door de hete zon. D oor het bewerken van de akkers (geulen, dijkjes) of het bedekken van de bodem met bladeren en grassoorten wordt regenwater beter vastgehouden. 5.511 individuen hebben BETERE TOEGANG tot water Door de aanleg van (on)diepe waterputten, het bouwen van regenwaterreservoirs en waterpoelen en het aansluiten van tappunten op bestaande bronnen, hebben 5.511 mensen toegang gekregen tot schoon drinkwater voor mens en dier. Waar het water niet gelijk gedronken kan worden, is geleerd om het water te koken of een (zelfgebouwde of gekochte) waterfilter te gebruiken. 3.533 VROUWEN hebben een betere positie in het gezin en meer ZEGGENSCHAP binnen de gemeenschap Een verbetering in man-vrouwverhoudingen heeft tijd nodig; de eerste veranderingen zijn merkbaar in het eigen gezin. Zo ook bij de jonge gezinnen in Oeganda. Pas in een latere fase krijgen vrouwen meer zeggenschap op dorpsniveau, bijvoorbeeld wanneer ze lid worden van dorpscomités. Of zelfs op districtsniveau. Zo is één van de boerinnen uit ons project in Ethiopië nu werkzaam bij de lokale overheid, waar ze verantwoordelijk is voor zaken over vrouwen en kinderen. De jongeren in Oeganda zijn gelinkt aan zaadleveranciers die de oogst ook weer afnemen. Hierbij gaat het om sojabonen, zonnebloemen en pinda’s.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten 1.2 RESULTAATMETING SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS Heifer Nederland heeft al jaren een gedegen systeem voor Planning, Monitoring en Evaluatie (PME), dat gevoed wordt met gegevens van de lokale projectuitvoerders. In ieder project wordt de voortgang nauwgezet bijgehouden. Elk half jaar schrijven de partners een voortgangsrapport, in samenhang met een financieel rapport. Ieder jaar ondergaan ze een onafhankelijke audit. Daarnaast rapporteren de partners hun jaarlijkse resultaten volgens een vastgestelde set van indicatoren, op basis van hun eigen administratie, gesprekken met families, (boeren) groepen en de gemeenschap. Deze indicatoren laten de voortgang zien op de thema’s waar onze aanpak op rust: landbouw en veehouderij, een centrale rol voor vrouwen, samenwerking en toegang tot de markt. Bij de start van elk project wordt een nulmeting gehouden, gevolgd door een tussentijdse evaluatie (indien het project langer dan 2 jaar duurt) en ter afsluiting een eindevaluatie. Alle informatie wordt samengevoegd in Heifer’s PME-systeem, dat een helder overzicht geeft van alle bereikte resultaten. Indien nodig kan er tijdig bijgestuurd worden. Heifer Nederland draagt bij aan de doelen van Heifer International. Sinds dit jaar wordt in alle landen gewerkt met Heifer’s methode van ‘leefbaar inkomen’. Dit is het inkomen waarmee een gezin rond kan komen en ook bij een tegenslag uit de armoede blijft. Verschillende kosten worden meegerekend, zoals maaltijden, onderdak, onderwijs, kleding, medische kosten, transport en culturele gebeurtenissen. Het leefbaar inkomen wordt in elk projectgebied gemeten, want het verschilt per land en zelfs per regio. De internationale doelen, ofwel de Sustainable Development Goals (SDGs) 2030 van de Verenigde Naties, zijn geïntegreerd in het PME-systeem van Heifer, zoals te zien in onderstaand overzicht. Uitwisseling van kennis en ervaring Meer inkomstenbronnen en toegang tot markt Boomaanplant Gevarieerd en voldoende eten Betere oogst met klimaat-slimme technieken EINDE HONGER & ARMOEDE MET ZORG VOOR MILIEU Meer werkgelegenheid op het platteland Betrekken jongeren, vrouwen en zwakkeren 11 Betere toegang tot schoon water voor dier en mens Beter landbouw onderwijs Betere positie vrouwen in het gezin

1.3 UITGELICHT

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten 1.3.1 VERBETERDE LANDBOUWEDUCATIE IN OEGANDA Het opleidingsniveau op het platteland van Oeganda is laag en sluit niet aan op de eisen van de arbeidsmarkt. Veel jongeren maken hun opleiding niet af en wanneer ze dit wel doen, beschikken ze vaak niet over de vaardigheden die gevraagd worden. Dit houdt de, toch al hoge jeugdwerkloosheid op het platteland, in stand. En juist de landbouw heeft het grootste potentieel van alle sectoren om jongeren aan het werk te krijgen. Heifer en onderwijsspecialist Edukans hebben daarom de handen ineengeslagen. Om de kennis en vaardigheden van de Oegandese jeugd beter aan te laten sluiten op de arbeidsmarkt worden 3.200 jongeren in groepsverband praktijkgericht geschoold. Het project richt zich op vier specifieke producten met een groot marktpotentieel: maïs, pinda, soja en zonnebloem. De jongeren leren met duurzame methodes de productie te verhogen, en ze leren hoe ze hun producten kunnen verwerken, opslaan, vervoeren en verkopen. Door lid te worden van agri-business hubs krijgen ze toegang tot bestaande en nieuwe markten en hebben ze beschikking over de juiste middelen en (financiële) diensten. 1.3.2 CYCLOON IDAI MALAWI In maart 2019 voltrok zich een ramp in het projectgebied. 17 districten in Malawi, waaronder Thyolo, werden geteisterd door cycloon Idai. 545 Heifer projectdeelnemers (van de 1.000) zijn hierdoor geraakt. Huizen werden geruïneerd en grote delen van de oogst gingen verloren. Heifer International en Heifer Nederland hebben de krachten gebundeld om de schade te herstellen. Zo ontvingen de boerinnen cementzakken, diverse groentezaden, dekens, emmers en zeildoeken. Gladys was een van de 545 gedupeerden uit ons project. Haar huis stortte in en de regen spoelde haar zorgvuldig aangeplante mais weg. “Ik heb nog nooit zoiets gezien. We hebben alles verloren, maar godzijdank bleven we zelf ongedeerd”. Om haar leven weer snel op de rit te krijgen, ontving Gladys 6 zakken cement, een deken, 2 plastic emmers, 4 flessen waterguard (om water te zuiveren), 2 kg maiszaad en een assortiment aan groentezaden. Gelukkig had ze al wat spaargeld opgebouwd en kon ze haar huis op eigen kracht verder opknappen. Het gebied is redelijk hersteld van de orkaan en Gladys heeft inmiddels nieuwe gewassen aangeplant. Hopelijk kan ze de schade hiermee enigszins beperken. 13

AISSATA UIT SENEGAL IS ZOJUIST DE TROTSE BEZITTER VAN SCHAPEN GEWORDEN. ZE KREEG HAAR DIEREN TIJDENS EEN FEESTELIJKE PASSING ON THE GIFT CEREMONIE.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten 1.3.3 KLEINVEEPROJECT SENEGAL IN HET KORT BEOOGDE RESULTATEN: 20.000 boerengezinnen in de Senegalese regio’s Kolda en Kaffrine hebben het hele jaar door voldoende te eten en een stabiel inkomen. WAAR Senegal, regio’s Kolda en Kaffrine DOELGROEP 20.000 kwetsbare huishoudens. 5.000 gezinnen profiteren direct, 15.000 via ‘Passing on the Gift’ PROJECT PERIODE Januari 2018 – december 2022 PARTNERS Heifer International, Heifer Senegal, Overheid Senegal Dit jaar is Heifer een project in Senegal gestart waarbij 20.0000 gezinnen worden geholpen om de stap te zetten van landbouw voor eigen gebruik naar produceren voor de verkoop. Om dit te bereiken moet de landbouwproductie structureel worden verhoogd. Ten eerste doorlopen de deelnemers een uitgebreid trainingsprogramma, gericht op duurzame (klimaat-slimme) landbouw- en veehouderijtechnieken. Vervolgens ontvangen ze zaden en dieren (kippen, varkens, schapen of geiten) van goede kwaliteit. Ook wordt toegang tot veterinaire diensten georganiseerd. De combinatie van landbouw en veehouderij zorgt voor verschillende inkomstenbronnen. Dit stelt de gezinnen in staat hun inkomen te stabiliseren. Zo kunnen kinderen weer naar school en doktersrekeningen worden De veehouderij- en landbouwproductie zijn structureel verbeterd door nieuwe technieken, sterke veerassen en toegang tot goed veevoer. Door een hechte samenwerking binnen de gemeenschap, de oprichting van coöperaties en verbeterde toegang tot de markt, verdienen boeren met landbouw en veehouderij een stabiel inkomen. betaald. Om ervoor te zorgen dat er geen voedsel verloren gaat en er het hele jaar door voldoende te eten is, leren de gezinnen alles over het verwerken en opslaan van de oogst. ACTIVITEITEN 2018-2019 Ruim 5.000 gezinnen zijn geselecteerd en geformeerd in 200 boerengroepen. 60% van de deelnemers is vrouw. Alle deelnemers worden getraind door de 47 al opgeleide dorpsvoorlichters. De groep ontvangt gezamenlijk trainingen en gaat samen sparen. Er is ook aandacht voor het verbeteren van veevoer. Enkele boeren hebben bonenzaden ontvangen voor het verbouwen van veevoer. Ook zijn trainingen gegeven over het gebruik van lokale producten voor veevoer. Later in het project wordt 15 Nieuwe kennis over gezond voedsel, het veilig bereiden en bewaren van eten en hygiëne & sanitatie in en om het huis, verbeteren de voeding en voedselzekerheid. 1 2 3 aandacht besteed aan gezonde voeding voor het gezin. Momenteel hebben 3.302 boeren zaden (maïs, sorghum, gierst, pinda’s) of dieren (schapen, geiten, varkens) ontvangen. De Senegalese overheid is een partner in dit project en draagt financieel bij aan onder andere de veestapel. Het Ministerie van Veehouderij zal alle mannelijke dieren (ram, bok, beer, haan) van een sterk ras doneren. De rammen (17) zijn geplaats en onder de hoede van de getrainde diergezondheidswerkers. De fokdienst kan tegen een vergoeding (€3 tot €7,50) gebruikt worden. Er is ook een sterke samenwerking op lokaal niveau: 24 gemeenteraden hebben gezamenlijk €80.000 bijgedragen voor de aankoop van de vrouwelijke dieren.

1.3.4 IGUNGA ECOVILLAGE TANZANIA OP EIGEN BENEN In Tanzania kampt de landbouwsector enorm met de gevolgen van klimaatverandering. Er is sprake van ontbossing en verwoestijning en de grond wordt steeds onvruchtbaarder. Recente droogteperiodes en het gebrek aan kennis over waterbeheer, bosbehoud, energiebeheer, duurzame landbouw en veehouderij hebben deze problemen verergerd. Vooral in arme en extreem droge gebieden zoals Igunga. Met als gevolg slechte oogsten, onvoldoende voedsel en een minimaal inkomen.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 In het Igunga Ecovillage project leren 6.000 boerengezinnen beter om te gaan met het veranderend klimaat. In 10 dorpen zijn ‘Ecovillages’ opgezet waar een duurzame omgang met de leefomgeving wordt gestimuleerd. De boeren worden getraind in duurzame landbouw- en veehouderijmethodes en passen klimaatadaptatietechnieken toe, zoals opvang en opslag van (regen)water of veilig hergebruik van afvalwater. Om een extra inkomstenbron te genereren ontvangt een deel van de boeren zaden, kippen of vissen. SLIME SLIM IS TIJDENS HET PROJECT OPGELEID ALS VAKMAN. BUITEN HET PROJECT OM WIST HIJ AL 50 WATERPOMPEN TE VERKOPEN AAN BEWONERS UIT DE OMGEVING. Met de oprichting van schoolmilieuclubs worden ook jongeren bij het project betrokken. Deze clubs houden zich bezig met het oprichten en onderhouden van boomkwekerijen. Ook op dorpsniveau worden boomkwekerijen opgezet. Om te garanderen dat de kennis in het projectgebied aanwezig blijft, is de lokale overheid nauw bij het project betrokken. Voor verschillende technieken worden lokale vaklieden opgeleid. In september 2019 sluiten we dit innovatieve project af en gaan de boeren op eigen kracht verder. Een goed moment dus om terug te kijken. Wat ging er goed? En welke geleerde lessen nemen we mee naar nieuwe projecten? GELEERDE LESSEN Nieuwe landbouwtechnieken, zoals het gebruik van een moestuin, waren goedkoop en gemakkelijk te implementeren. Dit gold niet voor de ‘PushPull techniek’, waarbij speciale gewassen ongedierte ‘wegduwen’ en ‘aantrekken’ als natuurlijk bestrijdingsmiddel. De plantjes bleken niet opgewassen tegen de extreme droogte. Biogas is een redelijk dure techniek. Door de tegenvallende regenval, en dus oogst, hebben de meeste boeren geen extra geld om te investeren in deze techniek. Een aantal sociale en culturele aspecten bleken lastiger aan te passen dan gedacht. Zo is de overgang van koken op open vuur naar een energiezuinig fornuis een enorme stap. Koken is een vrouwentaak, maar mannen beslissen vaak over nieuwe investeringen. Dergelijke veranderingen in gedrag kosten tijd. In ieder dorp zijn 5 vakmannen opgeleid in het bouwen van energiezuinige fornuizen, het slaan van ondiepe putten, het maken van touwpompen, de bouw van regenwatertanks 17 of de constructie van waterfilters. Deze vakmannen zijn vervolgens getraind in verkooptechnieken, maar toch ontbreekt het ze vaak nog aan ondernemerschap, waardoor de klandizie achterblijft. Gelukkig zijn er ook succesverhalen, zoals een vakman uit Igunga die inmiddels al 50 pompen heeft verkocht en geïnstalleerd. Visteelt in vijvers, in combinatie met rijst, bleek niet levensvatbaar. Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen: diefstal, vogels die de vissen eruit halen en droogte. Daarom is een andere techniek geïntroduceerd: visteelt met kooien op het meer. Omdat de testfase succesvol was, hebben 10 visgroepen een grote kooi in het meer geplaatst. Ze wachten nog op de oogst. Door wisseling van ambtenaren bij de lokale overheid en langdurige droogte zijn sommige activiteiten later gestart. Hierdoor daalde het inkomen van de boeren en was het lastiger om te sparen en investeren in nieuwe technieken.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten WAT GING GOED? We zien dat diverse boerengroepen hun activiteiten voortzetten en de geleerde technieken blijven toepassen. Daarmee zijn ze een voorbeeld voor boeren in de omgeving die de methodes kunnen kopiëren. De milieuclubs op scholen en op dorpsniveau, die verantwoordelijk zijn voor het beheer en onderhoud van boomkwekerijen, zijn een samenwerking aangegaan met zadenleveranciers. Ze kunnen hierdoor nieuwe boompjes aanplanten om ze vervolgens te verkopen aan dorpelingen en andere geïnteresseerden. Dit stimuleert een verdere vergroening van de omgeving. Er zijn 120 spaar- en leengroepen opgericht. Zo sparen de boeren geld dat ze kunnen gebruiken voor onvoorziene uitgaven of voor investeringen. Aan deze groepen zit ook een belangrijk sociaal aspect, aangezien ze wekelijks samenkomen en dan ook andere zaken bespreken. Dit verhoogt niet alleen de effectiviteit van de groepen, maar ook hun impact en duurzaamheid op de lange termijn. In alle dorpen zijn coöperaties opgericht. Deze coöperaties werken samen met zadenleveranciers die de boeren van kwalitatief goede zaden voorzien. Dit, in combinatie met training in duurzame landbouwtechnieken, heeft geleid tot betere oogsten. Door de lage verkoopprijzen en langdurige droogte resulteerde het nog niet in hogere inkomsten. Niet-projectdeelnemers daarentegen zagen hun inkomen behoorlijk afnemen. De eerste dorpen hebben grote regenwaterreservoirs gegraven. Hiermee vangen ze regenwater op en overbruggen ze droge periodes. Het water wordt gebruikt voor het irrigeren van de akkers en als drinkwater voor vee. In 2018 is dit water, uit noodzaak, als drinkwater voor mensen gebruikt. Dankzij de juiste kennis over het zuiveren ervan werd men niet ziek. Er is veel mankracht nodig voor het graven van dit soort reservoirs, maar langzaam maar zeker zien omliggende gebieden het voordeel. De lokale overheid is diepgeworteld in het project, op dorps-, district- en regionaal niveau. In de afgelopen vijf jaar zijn verschillende commissies opgericht op het gebied van boomaanplant, waterbeheer, coöperaties en visserij. Projectcomités, waarin zowel dorpsleiders als voorbeeldboeren zijn vertegenwoordigd, hebben een coördinerende rol in de uitvoer en voortzetting van de activiteiten. Deze comités werken nauw samen met de lokale overheid. Milieubeheer- en behoud staan nu hoog op de agenda van de lokale overheid en zijn geïntegreerd in het meerjarige beleidsplan van het district. Bij het beleidsplan op dorpsniveau zijn wetten gemaakt voor milieubehoud, zoals het verbod op grazen in bepaalde boomrijke gebieden of bij waterputten. Er zijn al meerdere keren boetes uitgedeeld. Het district Igunga heeft het nieuwe milieubeleid zelfs gepresenteerd op parlementsniveau. Verschillende voorbeeldboeren in de 10 dorpen stellen hun erf beschikbaar als demonstratieplek voor het bouwen van energiezuinige fornuizen, biogasinstallaties en kippenbroedkasten. Ook delen ze hun kennis over het houden van kippen en het maken en verkopen van organische mest. MET DE OPRICHTING VAN SCHOOLMILIEUCLUBS WORDEN OOK JONGEREN BIJ HET PROJECT BETROKKEN. DEZE CLUBS HOUDEN ZICH BEZIG MET HET OPRICHTEN EN ONDERHOUDEN VAN BOOMKWEKERIJEN. 18

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Onze projecten FEITEN & CIJFERS 5.358 boeren maken deel uit van 315 groepen (Farmer Field Schools). Vijf jaar lang hebben ze samen geleerd, gedeeld en gespaard. Meest populair onder de boeren: duurzame landbouwtechnieken, boomaanplant en kippenhouden. Water is en blijft een groot probleem. Door de aanleg van waterpoelen en de bouw van wateropvangtanks hebben de boeren al 600 m3 water opgevangen. In vier van de tien dorpen is de toegang tot water sterk verbeterd. Zo’n 750 schoolkinderen zijn via milieuclubs bij het project betrokken. Er zijn 8 touwpompen geplaatst in de buurt van rivierbeddingen. Zelfs aan het einde van het droge seizoen wordt nog voldoende helder water omhoog gepompt uit de relatief ondiepe putten (maximaal 5 meter). Iedere projectdeelnemer kent wel iemand buiten het project die één of meerdere technieken thuis heeft gekopieerd. Het bereik wordt hiermee verdubbeld. Naast het ‘Passing on the Gift’ principe is door dit project ook het ‘spaaren leen programma’ geïntroduceerd. De watervakman in Igunga heeft al meer dan 50 touwpompen verkocht binnen en buiten het projectgebied. Projectdeelnemers hebben hun oogst verdubbeld en soms verdrievoudigd door toepassing van verbeterde landbouwtechnieken. Er zijn ruim 55.000 bomen aangeplant in het projectgebied. 309 boeren hebben inmiddels zelf een energiezuinig fornuis gebouwd en maken hier veelvuldig gebruik van. Zo’n 2.400 boeren en boerinnen houden nu kippen. Zo’n 2.400 boeren en boerinnen houden nu kippen 19

2 COMMUNICATIE EGUNYU (MET ORANJE SHIRT) HEEFT BIJNA 3 HECTARE GROND WAAROP HIJ SOYABONEN, PINDA’S EN SHEANOTEN VERBOUWD. ENGUNYU IS ZEER SUCCESVOL: HIJ HEEFT AL 390KG GEOOGST. ZIJN FAMILIE HELPT HEM GRAAG MET HET VELE WERK OP HET LAND.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Communicatie 2.1 HEIFER ALS SPIN IN HET WEB Heifer is de spin in het web van een grote groep belanghebbenden. We verbinden donateurs met boeren, ambassades met partnerorganisaties en bedrijven met potentiële nieuwe markten. Heifer communiceert met haar belanghebbenden op verschillende manieren en via verschillende kanalen. INST. DONATEURS BEDRIJVEN PART. DONATEURS VERMOGENSFONDSEN VRIJWILLIGERS NEDERLANDS PUBLIEK H T I 21 N G C BOEREN BRANCH & ORG. INTERN NETWERK OVERHEDEN EN AMBASSADES PROJECT PARTNERS C O M M U N I C A G T I E E R I C H T P O N O F S D W N E E R E A I T E I T N V I N C I A C I G M M U T S U N T A R O M M P R O I G E C J E C H C S T G E R O C E I C H M M T E N U C O I C A T I E G E R I C H T O P V O O R L I

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Communicatie 2.2 MET WIE COMMUNICEREN WE? Nederlands publiek We vinden het belangrijk om een zo groot mogelijk Nederlands publiek bekend te maken met het Heifer ideaal: een wereld waarin iedereen toegang heeft tot voldoende, gezond voedsel en een stabiel inkomen. We delen informatie over onze werkwijze en projecten, en wat we daarmee bereiken. Particulieren De inkomsten van particuliere donateurs vormen al jaren een stabiele basis in onze totale fondsenwerving. Het fluctueert licht van jaar tot jaar. In dit boekjaar zagen we een kleine daling in inkomsten en gemiddelde gift. Tegelijkertijd steeg het aantal mensen dat ons structureel steunt naar 34%. Een grote uitdaging ligt in het betrekken van nieuwe donateurs bij ons werk. Strengere privacyregels maken dit extra ingewikkeld. Ondanks dat zagen we dit jaar een kleine stijging van het aantal mensen dat ons werk steunt. Fondsen 2018-2019 was een succesvol jaar op het gebied van vermogensfondsen. Heifer Nederland heeft al jaren een aanzienlijk aantal vermogensfondsen die een belangrijke bijdrage leveren aan ons werk. Ook dit jaar hebben vertrouwde relaties hun jaarlijkse steun voortgezet, en mochten we nieuwe fondsen verwelkomen. Naast de Nederlandse fondsen hebben we de eerste stappen gezet op de Europese markt. Uit een marktanalyse zijn een aantal potentiele fondsen naar voren gekomen. Deze fondsen worden in het volgende boekjaar verder verkend. Bedrijven Heifer betrekt bedrijven om de Werelddoelen (SDG’s) te realiseren en om een positieve bijdrage te leveren aan voedselzekerheid en een leefbaar inkomen voor arme boeren en hun families. In 2019 is de samenwerking met O’nest zichtbaar geworden in de schappen van Xenos. Met de verkoop van hun biologische chipje draagt O’nest bij aan Heifer projecten. Studenten van de Hotelschool zijn dit jaar betrokken bij onze samenwerking met hotelreserveringsplatform Goodwings. De studenten kregen de opdracht om een salesplan te schrijven. Dit leidde tot veel enthousiasme en een twintigtal inspirerende ideeën. Kerken Kerken voelen zich al jarenlang betrokken bij Heifer en steunen ons werk met een spontane gift of de opbrengst van een collecte. Een actieve benadering van kerken heeft tussen 2015 en 2017 geresulteerd in een flinke toename van giften. Daarna volgde een periode waarin we kerken minder actief benaderden. In dit boekjaar zien we een daling van de inkomsten. Het actief betrekken van nieuwe kerken blijft dus noodzakelijk. Brancheorganisaties & netwerken Heifer is aangesloten bij diverse brancheorganisaties – zoals AgriProfocus en Partos - en neemt deel aan vele platforms, netwerken, bijeenkomsten en trainingen. Dit jaar hebben we bij Agriprofocus een pitch gegeven over solar cooling. Samen met FME (ondernemersorganisatie voor de technologische industrie) wordt gekeken naar partijen die hierbij betrokken kunnen worden. Internationaal netwerk Heifer Nederland maakt deel uit van het netwerk van Heifer International. Omdat Europa vele mogelijkheden biedt voor waardevolle partnerschappen, subsidies en institutionele financieringen, verkent Heifer haar kansen in Europa. Heifer Nederland speelt als strategisch partner van Heifer International een belangrijke rol bij het uitbouwen van een Europese strategie.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Communicatie 2.3 WELKE KANALEN ZETTEN WE IN? Jaarlijks informeren we onze achterban en andere geïnteresseerden over ons werk. Dit doen we via verschillende kanalen. Onze WEBSITE, DIGITALE NIEUWSBRIEF EN SOCIALE MEDIA bieden een makkelijke kennismaking met onze projecten en werkwijze. Wilt u wat meer verdieping? Lees dan het Heifer Magazine. Twee keer per jaar krijgen onze donateurs dit magazine toegestuurd. We gaan dieper in op ons werk en laten projectdeelnemers en donateurs aan het woord. Vrijwilligers Door de jaren heen heeft Heifer een grote groep mensen om zich heen verzameld, die uit naam van Heifer acties en activiteiten opzet. Deze vrijwilligers halen niet alleen geld op, maar dragen ook bij aan de naamsbekendheid. Lokale partners & boeren We communiceren veel met onze lokale partners via Skype en gaan zo nu en dan op bezoek. Samen met onze partners in Zimbabwe, Kenia, Ghana, Ecuador en Guatemala schreven we dit jaar aan nieuwe projectvoorstellen die voor financiering in aanmerking komen. Via onze partners hebben we ook directe lijntjes naar de boeren. Zo ontvangen we regelmatig interviews en foto’s van gezinnen uit de projecten. Deze verhalen gebruiken we in onze communicatie met donateurs. Subsidieverstrekkers, overheden & ambassades Ieder jaar bestaat een groot deel van onze fondsenwervende activiteiten uit het betrekken van institutionele donoren bij ons werk. In 2018-2019 heeft Heifer Nederland verschillende kansen verkend bij de Europese Unie en de Nederlandse overheid. Dit heeft helaas niet tot successen geleid. In juni is een nieuw proces van start gegaan: een tender van de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) genaamd ‘Sustainable Development Goals Partnership’ (SDGP). SDGP-projecten moeten bijdragen aan voedsel- en inkomenszekerheid en ondernemerschap in ontwikkelingslanden. Ze worden gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, en uitgevoerd door een samenwerkingsverband van NGOs, bedrijven en de overheid. In nauwe samenwerking met onze collega’s van Heifer International zijn we met twee project ideeën aan de slag gegaan, waarvan er één het meest kansrijk lijkt. Het betreft een project in Guatemala met drie doelstellingen: inkomensverhoging voor 4.000 arme kardemom boeren, het tegengaan van kinderarbeid in de kardemom keten en het verminderen van de houtkap en ontbossing die gepaard gaan met het drogen van de kardemom. Het consortium bestaat uit Heifer, een internationaal kruidenbedrijf, een grote boerencoöperatie en de nationale bosbouwdienst in Guatemala. In september hopen we positief advies te krijgen voor het indienen van het definitieve voorstel. Benieuwd naar de ontwikkelingen in onze projecten? Van ieder project verschijnt tweemaal per jaar een voortgangrapportage. Dit document geeft gedetailleerd inzicht in de tussentijds behaalde resultaten. Voor degene die alle ins en outs van onze organisatie willen weten, biedt het JAARVERSLAG een compleet en transparant naslagwerk. Wat vinden onze donateurs goed of minder goed aan ons? Waar lezen ze graag over? Om op dit soort vragen antwoord te krijgen, versturen we twee keer per jaar een digitale enquête. Veel mensen nemen even de tijd om deze in te vullen, heel waardevol! Heifer nam dit jaar deel aan twee landelijke mediacampagnes. De campagne ‘Toegift’ over nalaten en de campagne ‘Geef gerust’ die bijdraagt aan het publieksvertrouwen in goede doelen. We zetten onze kanalen niet alleen informatief in, maar ook FONDSENWERVEND. Vijfmaal per jaar zetten we een onderwerp of project in de spotlights en vragen daar steun voor. We zijn trots op de hoge respons die we ontvangen van onze donateurs. Ook TELEMARKETING wordt ingezet. Via de telefoon bedanken we donateurs voor hun gift en peilen we de interesse om ons werk structureel te steunen.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 2.4 STRATEGISCHE PARTNERS Sterke allianties zijn de sleutel tot succes voor het behalen van onze doelstellingen. Heifer streeft naar samenwerkingen met organisaties die passen bij onze missie, waarden, strategie en manier van werken. Daarbij prioriteren we relaties die de potentie hebben om lokale economieën te versterken en kleinschalige boeren te helpen om aansluiting te vinden bij de lokale dan wel globale markt. Samenwerking Heifer netwerk Om van grotere betekenis te kunnen zijn voor kleine boeren, werken we nauw samen met Heifer International en de verschillende Heifer landenkantoren. Heifer Nederland neemt bijvoorbeeld deel aan de ‘African Council meeting’. Tijdens de bijeenkomst zijn de banden met onze lokale partners aangehaald en is uitgebreid gesproken over samenwerking met het bedrijfsleven en de rol die Heifer Nederland hierin kan spelen. Inmiddels verkent Heifer Nederland de mogelijkheid om twee in Nederland gevestigde cacao- en kruidenbedrijven te betrekken bij nieuwe projecten in Ecuador en Guatemala. Steeds meer bedrijven zien in dat Heifer een waardevolle partner kan zijn bij het verduurzamen van hun keten. Zo spelen bedrijven een grote rol bij het realiseren van een leefbaar inkomen van kleinschalige boeren. Gijs Eikelenboom over zijn bezoek aan Oeganda: “DEZE HELE WEEK HEEFT MIJ ENORM VEEL ENERGIE GEGEVEN. DE WISSELWERKING MET HET TEAM EN DE TRAINERS, DE OPENHEID, HET WEDERZIJDS VERTROUWEN ÉN HUMOR HEEFT DEZE TRIP VOOR MIJ EEN UNIEKE EN MOOIE ERVARING OPGELEVERD.” 24 Kennisuitwisseling Bedrijven kunnen ook een waardevolle bijdrage aan onze projecten leveren in de vorm van kennisuitwisseling. Een mooi voorbeeld hiervan is de reis die Gijs Eikelenboom maakte naar Oeganda. Gijs is voormalig commercieel directeur van Denkavit, een bedrijf dat is gespecialiseerd in jongdiervoeding. Gijs: “Mijn droom was om ooit mijn kennis en ervaring te delen met mensen die daardoor een beter en mooier bestaan kunnen opbouwen. Het liefst met projecten die gelieerd zijn aan de agrarische sector, vanwege mijn ervaring.” Na enige research koos Gijs voor Heifer en hebben we samen een passend project geselecteerd waar hij zijn kennis en ervaring kon delen: het educatieproject in Oeganda. Gijs heeft twee dagen training gegeven over ‘commerciële communicatie’ en ‘de sustainable value chain’. Ook bezocht hij samen met Heifer Uganda een pinda- en soyabedrijf en heeft hij geholpen bij het maken van een uitgebreide analyse. Zowel Gijs als onze projectpartner kijken terug op een waardevolle samenwerking en zien uit naar zijn volgende bezoek. Volgend jaar zal Gijs ook ons project in Malawi bezoeken.

DORCUS IS 21 JAAR EN NEEMT SINDS 2018 DEEL AAN HET JONGERENPROJECT IN OEGANDA. ZE IS BEZIG MET OOGSTEN EN HEEFT AL ZO’N 40KG VAN HAAR LAND GEHAALD.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 De Heifer organisatie 3 DE HEIFER ORGANISATIE Stichting Heifer Nederland is een zelfstandige Nederlandse fondsenwervende ontwikkelingsorganisatie met een onafhankelijk bestuur en raad van toezicht. Heifer Nederland maakt deel uit van het internationale netwerk van Heifer International. In paragraaf 3.4 wordt nader uitleg gegeven over de samenwerking in dit netwerk. 3.1 ONS TEAM PER 1 JULI 2019 Raad van toezicht Kees Beemsterboer Franc Reefman Björn Wijman Huib Klamer Geert Westenbrink Voorzitter (aftredend op 12 maart 2022, niet herkiesbaar), gepensioneerd diplomaat bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, functies onder andere inspecteur bedrijfsvoering en ambassadeur. Lid (aftredend 25 oktober 2022, herkiesbaar), bedrijfsdeskundige, voormalig marketingdirecteur. Lid (aftredend 27 juni 2020, niet herkiesbaar), concerncontroller van de gemeente Zoetermeer en Commissaris bij de b.v. Sociaal Kernteam Westland. Lid (aftredend op 1 juli 2019, herkiesbaar), deskundige in Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, voorheen senior adviseur MVO bij VNO-NCW. Lid (aftredend 22 maart 2021, herkiesbaar), voormalig Landbouwraad bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, thans adviseur bij verschillende internationale publiek-private samenwerkingsverbanden. Bestuur Rian Fokker Marius van der Veeken Medewerkers Anne-Marije in ’t Veld Eva van Ierssel Mary’s ouders nemen deel aan ons project in Senegal en ontvingen schapen. Voor Mary betekent dit dat ze haar school kan afmaken. Ingeborg Geluk Willy Rasenberg Quirin Laumans Sara Peeters Fondsenwerving en communicatie Fondsenwerving en communicatie Samenwerking en partnerschappen met bedrijfsleven Donorservice en administratie Institutionele partnerschappen en programma’s Projecten 26 Voorzitter, directeur van Heifer sinds 1 juli 2009 (tot 1 juni 2019) Voorheen hoofd Beleidsbeïnvloeding en Global Programs bij internationale NGO. Bestuurslid, manager bedrijfsvoering en financiën sinds 1 februari 2003. Interim directeur sinds 1 juni 2019. Voormalig bankier en ondernemer. Geen nevenfuncties.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 De Heifer organisatie 3.2 ACTIVITEITEN VAN DE RAAD VAN TOEZICHT IN HET BOEKJAAR Het boekjaar 2019 was het derde jaar van de strategische planning periode 2017-2020, waarin de organisatie zich tot doel heeft gesteld om 100.000 mensen in staat te stellen een leefbaar inkomen te verdienen en honger voorgoed achter zich te laten. De raad van toezicht besteedde in het boekjaar vooral aandacht aan de financiële continuiteit van de organisatie en de samenwerking met Heifer International. Het beleid is gericht op verbetering van het continuïteitsperspectief door groei van de inkomsten, intensivering van de samenwerking met Heifer International en optimale inrichting van de organisatie. Per 25 november 2018 is Jolien Koole afgetreden als lid van de raad van toezicht wegens het aflopen van haar statutaire termijn. Bestuur en raad van toezicht bedanken Jolien Koole voor haar waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van Heifer gedurende de afgelopen acht jaar. Per 25 oktober 2018 is Franc Reefman toegetreden tot de raad van toezicht. Franc Reefman is marketeer en bedrijfsdeskundige. Per 1 juni 2019 is Rian Fokker afgetreden als directeur en voorzitter van het bestuur. De raad van toezicht spreekt zijn grote waardering uit voor de bijdrage van Rian Fokker aan het werk van Heifer gedurende de afgelopen tien jaar. Per 1 juni is Marius van der Veeken, manager bedrijfsvoering en financiën, door de raad van toezicht benoemd tot interim directeur en enig bestuurder. Er is een procedure gestart voor de werving van een nieuwe directeur. In januari 2019 hebben leden van de raad van toezicht samen met directeur Rian Fokker een veldbezoek gebracht aan Oeganda. In het noorden bezochten ze het JongerenEducatie project, dat wordt uitgevoerd in samenwerking met Edukans, en in het zuiden het melkveeproject boerinnen in melkveehouderij. De motivatie en professionaliteit van projectdeelnemers en projectbegeleiders waren indrukwekkend. In het boekjaar heeft de raad van toezicht vier reguliere vergaderingen gehouden. In de vergaderingen werd aan de hand van de rapportages door het bestuur onder andere gesproken over de strategische meerjarenplanning, jaarplanning en budgettering, de inhoudelijke en financiële voortgang van projecten, voorlichting en fondsenwerving, organisatie en financiën en de samenwerking met de partners in het internationale netwerk. De raad van toezicht verleende goedkeuring aan de volgende besluiten: • Vaststelling jaarverslag en jaarrekening 2018, vermogensmutaties en decharge van het bestuur • Vaststelling reorganisatieplan en aangepaste begroting 2019 wegens lagere subsidie-inkomsten • Vaststelling integriteitsbeleid • Vaststelling van jaarplan en begroting boekjaar 2020 De auditcommissie bestaande uit Björn Wijman en Kees Beemsterboer heeft op 8 november 2019 het accountantsverslag 2019 van Mazars besproken met het bestuur en de accountant. De accountant concludeert in zijn verslag dat de administratieve organisatie en het intern beheersingsstelsel adequaat zijn ingericht. De bespreking in de auditcommissie was vooral gericht op de financiële continuïteit toekomst van de organisatie. Jaarverslag en jaarrekening 2019 zijn goedgekeurd door de raad van toezicht en vastgesteld door het bestuur op 4 december 2019. 3.3 PERSONEELSBELEID Heifer is een informele organisatie met hooggekwalificeerde en betrokken medewerkers. Er wordt veel aandacht besteed aan ontwikkeling en opleiding. Het ziekteverzuim is bijzonder laag. De arbeidsvoorwaarden zijn gebaseerd op de CAO Welzijn. Het aantal FTE per 1 juli 2019 is 5,7 verdeeld over zeven vaste medewerkers. Vrijwilligers Een aantal mensen is structureel aan Heifer verbonden en ondersteunt Heifer met persoonlijke kennis en inzet. Een goed voorbeeld is de raad van toezicht die zich onbezoldigd inzet voor Heifer. Deze vrijwilligers staan dicht bij de organisatie en worden regelmatig geïnformeerd. Daarnaast is er een grote groep mensen die ons steunt met spontane activiteiten. Bij Heifer staan deze mensen geregistreerd als donateur, maar hun bijdrage is vaak veel groter dan alleen financieel. 27

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 De Heifer organisatie 3.4 HEIFER INTERNATIONAL NETWERK Heifer Nederland werd in 1999 als zelfstandige Nederlandse ontwikkelingsorganisatie opgericht met de steun van Heifer International (zie ook www.heifer.org). Deze Amerikaanse organisatie heeft ruim 70 jaar ervaring met veehouderij en landbouwprojecten in ontwikkelingslanden. De missie van Heifer International is door ondersteuning van arme boerengemeenschappen een bijdrage te leveren aan een duurzame oplossing voor honger en armoede in de wereld. De doelstellingen in het huidige strategisch plan van Heifer International zijn vergroting van impact door een betere gebiedsfocus en schaalvergroting van de projecten, diversificatie van de inkomsten en versterking van de operationele systemen. De komende jaren zal er meer aandacht worden besteed aan marktgerichte productie. Kerncijfers Heifer International boekjaar 2018 Totale inkomsten uit donaties en bijdragen Besteed aan doelstelling Fondsenwerving en beheerskosten Totale bestedingen $ 131.309.000 $ 91.054.000 (75,2%) $ 30.102.000 (24,8%) $ 121.156.000 Heifer International heeft veldkantoren in 21 landen die de projecten met lokale, goed opgeleide mensen begeleiden. Naast de veldkantoren in de projectlanden zijn er in verschillende landen onafhankelijke Heiferorganisaties, gericht op fondsenwerving, projectuitvoering of beiden. Heifer Nederland ontvangt een kostensubsidie van Heifer International die contractueel is vastgelegd (2017-2020 USD 1.631.550). Hierdoor kunnen wij de opbrengst fondsenwerving grotendeels aan de doelstellingen besteden. Heifer Nederland werkt voor de uitvoering van projecten direct samen met lokale veldkantoren van Heifer International en zelfstandige zuidelijke organisaties. De lokale partners rapporteren rechtstreeks aan ons over de voortgang van projecten en de besteding van de middelen. De jaarrekeningen worden gecontroleerd door gecertificeerde accountants. De verantwoordelijkheden van Heifer Nederland in de keten bestaan uit: • Advisering van partnerorganisaties bij het ontwikkelen van projecten, het vinden van relevante samenwerkingen, financieel beleid en projectmonitoring en evaluatie; • Beoordeling van projectvoorstellen van partners en fondsenwerving ten behoeve van goedgekeurde projecten; • Monitoring, evaluatie en verslaglegging ten behoeve van alle stakeholders, verantwoording afleggen aan donateurs, financiers en subsidieverstrekkers over voortgang, resultaten en impact; • Voorlichting geven aan het Nederlandse publiek over ontwikkelingswerk en de Heifer-methode en daarmee bewustwording vergroten en een breder draagvlak creëren. De samenwerking binnen het netwerk biedt belangrijke voordelen voor effectiviteit, efficiëntie en risicobeheer: • De Heifer-methode is een bewezen succesvolle aanpak; • Wij maken gebruik van de bestaande infrastructuur van de partners; • Alle partners voldoen aan vastgestelde strategische, operationele, financiële en wettelijke eisen; • De lokale partners hebben een goed inzicht in de lokale behoeften, regelgeving en gebruiken; • De lokale organisaties worden erkend door de lokale overheden (voorwaarde voor vestiging). 28

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 De Heifer organisatie 3.5 SAMENVATTING VERANTWOORDINGSVERKLARING D.D. 4 DECEMBER 2019 I Besturen en Toezicht houden Stichting Heifer Nederland heeft gekozen voor het bestuursmodel waarin besturen en toezicht houden organiek zijn gescheiden. Het meewerkend bestuur bestaat uit de directeur en de manager bedrijfsvoering en financiën. De onbezoldigde raad van toezicht heeft een controlerende en adviserende rol. Zij benoemt de leden van het bestuur, beoordeelt hen jaarlijks en stelt hun salaris vast. Vanuit de raad van toezicht is een auditcommissie samengesteld die toeziet op de financiële verantwoording. De procedure voor benoeming, besluitvorming en werkwijze van het bestuur, de raad van toezicht en de auditcommissie is in samenhangende reglementen vastgelegd. De invulling van vacante posities in bestuur en raad van toezicht is gebaseerd op profielschetsen die door de raad van toezicht worden vastgesteld. De raad van toezicht en het bestuur vergewissen zich ervan dat een kandidaat objectief en onafhankelijk de werkzaamheden kan verrichten en past bij de organisatie. De besluitvorming over de aanstelling vindt plaats in de vergadering van de raad van toezicht. De leden van het bestuur worden benoemd voor de periode van de arbeidsovereenkomst. De leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar en zijn eenmaal herbenoembaar. Voor een aantal bestuursbesluiten is voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht vereist. Dit geldt onder andere voor het vaststellen van strategische plannen en begrotingen, het overschrijden van de begroting met een bedrag groter dan €10.000, ingrijpende personele mutaties, het vaststellen van de jaarrekening en het wijzigen van de statuten. Heifer hanteert een strategische planningscyclus van vier jaar. In juni 2016 is het strategisch plan vastgesteld voor de periode van 1 juli 2016 tot 30 juni 2020. Jaarlijks wordt een operationeel jaarplan met begroting opgesteld. Het bestuur rapporteert ieder kwartaal over activiteiten en financiën aan de raad van toezicht. De door de raad van toezicht aangestelde gecertificeerde registeraccountant controleert jaarlijks de administratieve organisatie en interne controleprocedures en de jaarrekening. Aanbevelingen tot verbetermaatregelen worden door het bestuur opgevolgd. II Optimale besteding van middelen Heifer heeft de programmadoelstelling in het strategisch plan vertaald naar specifieke, meetbare resultaten. In het jaarplan en de begroting worden de beoogde resultaten vastgesteld met een planning van de bijbehorende activiteiten. De inhoudelijke en financiële voortgang wordt door de raad van toezicht per kwartaal gecontroleerd aan de hand van rapportages door het bestuur. Heifer werkt met een kwaliteitssysteem waarin de procedures en verantwoordelijkheden voor partnerkeuze, projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie eenduidig zijn vastgelegd. Over ieder project wordt twee keer per jaar inhoudelijk en vier keer per jaar financieel gerapporteerd. Projecten boven €50.000 worden extern geëvalueerd. Om zoveel mogelijk mensen te ondersteunen in hun weg naar zelfredzaamheid zet Heifer haar beperkte middelen niet in om individuele donaties te koppelen aan individuele families. Wij gebruiken de giften van onze donateurs waar deze de meest krachtige bijdrage kunnen leveren aan een duurzame verbetering van de levensstandaard van arme gemeenschappen. Om een optimale besteding van middelen te waarborgen zijn interne efficiencynormen vastgesteld voor de besteding aan de doelstelling en de kosten voor fondsenwerving en administratie en beheer. III Communicatie met belanghebbenden De communicatie met de verschillende groepen belanghebbenden van Heifer wordt verder toegelicht in het hoofdstuk Communicatie. Heifer projecten staan geregistreerd volgens de nieuwe IATI standaard voor uniforme projectinformatie in de ontwikkelingssector. Heifer is een lerende organisatie die streeft naar voortdurende verbetering van haar werk. Heifer heeft hiertoe onder andere een klachtenprocedure ontwikkeld, die op aanvraag beschikbaar is. Heifer is actief lid van de Nederlandse branche- en netwerkorganisaties Partos, AgriProFocus, Instituut Fondsenwerving (IF), MVO Nederland en Goede Doelen Nederland. Heifer onderschrijft de gedragscodes van Goede Doelen Nederland en Partos. Heifer is aangesloten bij het Centraal Bureau Fondsenwerving. Het CBF Keur voor Goede Doelen is met ingang van 1 juli 2004 toegekend. In het kader van de nieuwe erkenningsregeling is per 1 juli 2016 het certificaat Erkend Goed Doel aan Heifer toegekend. Dit certificaat is verlengd op 31 mei 2018. Het Bestuur M. van der Veeken 29

DE 31 JARIGE NEEMA UIT TANZANIA KAN HAAR DOCHTER GLORIA GEEN BORSTVOEDING GEVEN. BUURVROUW SABINA SCHIET TE HULP EN GEEFT DE KLEINE GLORIA IEDERE DAG GRATIS MELK VAN HAAR KOE.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Doelstelling en strategie 4 DOELSTELLING EN STRATEGIE 4.1 DE UITDAGING 4.2 VISIE, MISSIE EN DOEL Sinds 2015 stijgt het aantal mensen met honger weer. In 2018 waren wereldwijd ruim 820 miljoen mensen ondervoed. In Sub-Sahara Afrika (SSA) heeft bijna 1 op de 4 mensen onvoldoende te eten. Paradoxaal genoeg is een grote meerderheid daarvan boer of boerin. De snelle economische groei in Afrika concentreert zich vooral in de grote steden; het platteland blijft ver achter. In veel ontwikkelingslanden staat de landbouwsector sterk onder druk. Boeren hebben te maken met de gevolgen van klimaatverandering: hogere temperaturen, langere droogte, onvoorspelbare regenval. Steeds meer land is aangetast door erosie: naar schatting is 65% van alle landbouwgrond in Sub Sahara Afrika ernstig gedegradeerd. Op het platteland is de toegang tot markten vaak lastig. Veel jongeren trekken naar de stad, op zoek naar een beter inkomen. Maar volgens de Wereldbank kan maar zo’n 25% van hen daar een baan vinden in de formele sector. Tegelijkertijd leidt de snelgroeiende bevolking tot een stijgende vraag naar voedsel. En vooral de vraag naar (dierlijke) eiwitten neemt snel toe. In veel ontwikkelingslanden kunnen lokale boeren nog niet aan die vraag voldoen; veel landen importeren grote hoeveelheden melkpoeder en vlees. In onze visie spelen kleinschalige boeren – mannen én vrouwen – een sleutelrol in het oplossen van deze paradox. Met meer kennis, betere middelen, meer samenwerking en betere toegang tot markten kunnen juist zij hun productie en inkomens verhogen, hun kwetsbaarheid verminderen en het landgebruik verduurzamen. Zij zijn cruciaal voor het opbouwen van duurzame, inclusieve regionale voedselsystemen. Heifer Nederland wil het potentieel van kleinschalige boeren ontsluiten om voedselzekerheid en voldoende inkomen te realiseren, en bij te dragen aan sterke, duurzame lokale economieën. We betrekken het Nederlandse publiek bij dat werk. Missie Heifer werkt samen met gemeenschappen om honger en armoede te bestrijden, met zorg voor het milieu. Wij werken met kleinschalige boeren om landbouwproductie te verhogen en het beheer van natuurlijke hulpbronnen te verbeteren, terwijl sociale en economische netwerken sterker worden. Onze toegevoegde waarde ligt in een sterke focus op de integratie van akkerbouw en veehouderij, als middel om de landbouw duurzamer te maken. In het jaarlijkse ‘State of Food Security and Nutrition’ rapport stelt de FAO: zonder extra inspanningen gaan we Sustainable Development Goal 2 (honger beëindigen voor 2030) niet halen. Heifer Nederland wil, samen met het internationale Heifer netwerk, een significante bijdrage leveren aan die uitdaging. 31

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Doelstelling en strategie 4.3 STRATEGIE 2017-2020: ‘WAARDE TOEVOEGEN, PARTNER VOOR DUURZAME GROEI’ Het strategisch plan van Heifer Nederland (HNL) stamt uit 2016 en geldt voor de periode juli 2016 – juni 2020. In het plan stelde HNL zich tot doel dat voor 2020 30.000 gezinnen een leefbaar inkomen verdienen en honger voorgoed achter zich laten. Dit ambitieuze doel vertaalden we in doelstellingen en activiteiten voor de vijf pijlers van ons werk: 1. In juni 2020 zijn in onze projecten 30.000 huishoudens gesteund om voedselzekerheid, inkomens en weerbaarheid tegen klimaatverandering te verbeteren en bij te dragen aan sterke gemeenschappen en plattelandseconomieën. • In onze projecten sturen we op duurzaamheid en efficiëntie. Er wordt speciaal aandacht besteed aan de ontwikkeling van inclusieve waardeketens, klimaat-slimme landbouw en aan jeugd en werkgelegenheid. Voortgang wordt gemonitord door een goed en efficiënt monitoring- en evaluatiesysteem. HNL speelt een actieve rol in het uitwisselen en verspreiden van geleerde lessen. Het succes van onze projecten wordt gemeten aan de hand van een aantal indicatoren. We zijn pas tevreden als: • huishoudens een leefbaar inkomen verdienen, • huishoudens voedselzeker zijn, • huishoudens hun natuurlijke hulpbronnen duurzaam en minder klimaat-gevoelig beheren, • vrouwen meer invloed hebben op besluitvorming in gezin en gemeenschap, • samenwerking binnen de gemeenschappen verbeterd is, • betrokken boeren en boerinnen deelnemen aan goed georganiseerde producentengroepen, • boeren en boerinnen betrokken zijn in inclusieve waardeketens en marktsystemen, • zij toegang hebben tot de noodzakelijke inputs, diensten en informatie, • de particuliere en coöperatieve bedrijven van 30.000 boeren winstgevend zijn en zich blijven ontwikkelen, • boeren en boerinnen deelnemen aan of vertegenwoordigd worden in beleidsdialogen met overheden, en als dat daadwerkelijk leidt tot positieve veranderingen in praktijk of beleid. 2. Minstens 9 partnerschappen met bedrijven, organisaties, overheden of kennisinstellingen dragen bij aan fondsenwerving, naamsbekendheid en/of de effectiviteit van projecten. • Samenwerking met anderen is belangrijk om onze doelen te kunnen realiseren, zowel op het gebied van fondsenwerving, als in onze projecten. Door samen te werken met innovatieve bedrijven en organisaties leren we zelf veel en kunnen we boeren nieuwe oplossingen bieden. 3. Door institutionele en publieke fondsenwerving wordt in 4 jaar een inkomen van ruim € 13 miljoen gegenereerd. • Een groot deel van dat inkomen wordt voor onze eigen projecten gebruikt, maar bijna 6 miljoen werven we voor andere leden van het Heifer netwerk; voor die fondsen leggen wij geen verantwoording over impact af. 4. Een breed Nederlands publiek is zich bewust van het belang van veehouderij voor armoedebestrijding, en de toegevoegde waarde van Heifer als betrouwbare en transparante organisatie. • Jaarlijks worden zo’n 6 miljoen mensen geïnformeerd over het werk van Heifer via radio- en tv spotjes en social media. Een beperkte groep van donateurs wordt intensief geïnformeerd door middel van (digitale) nieuwsbrieven, website en bijeenkomsten. 5. HNL is een professionele, efficiënte, innovatieve en transparante organisatie die actief bijdraagt aan de strategische ontwikkeling van het internationale Heifer netwerk. • Een sterk team dat de kans krijgt te leren is cruciaal voor de uitvoering van onze plannen. HNL zet een traditie voort van strak financieel beheer, goede kwaliteitszorg en een effectieve beleidscyclus. De strategische samenwerking binnen het internationale Heifer netwerk wordt steeds sterker. 32

NELLY NEEMT MET HAAR GROEPSGENOTEN DEEL AAN VERSCHILLENDE TRAININGEN. MET BEHULP VAN ROLLENSPELLEN WORDEN GEVOELIGE THEMA’S, ZOALS DE ROLVERDELING TUSSEN MAN EN VROUW, BESPREEKBAAR GEMAAKT.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Doelstelling en strategie 4.4 AANGEPAST BELEID 2019-2020 Halverwege de strategische periode hebben we de voortgang van het strategisch plan geëvalueerd en gekeken welke interne en externe ontwikkelingen aanpassingen vergen. Tijdens deze mid-term evaluatie, halverwege 2018, was duidelijk dat we niet op schema lagen met onze fondsenwerving, vooral omdat onze institutionele inkomsten achterbleven bij de verwachting. Om die reden hebben we toen onze meerjarige inkomensdoelstelling bijgesteld van 13 naar 10 miljoen. Een belangrijke component voor de nieuwe doelstelling was een grote, veelbelovende subsidieaanvraag die aan het begin van boekjaar 2019 in behandeling was bij de donor. Onverwacht werd deze aanvraag enkele maanden later afgewezen. Uiteindelijk werden in het boekjaar 2019 geen nieuwe institutionele contracten binnengehaald. Een verdere neerwaartse bijstelling van de inkomensdoelstelling is hierdoor noodzakelijk. In het kader van het strategisch plan 2017-2020 werd vanaf 2016 geïnvesteerd in extra personele capaciteit voor het aantrekken van institutionele projectfinancieringen. Omdat de bijbehorende inkomensdoelstellingen niet werden gehaald, zijn in 2017 en 2018 exploitatietekorten geboekt, waardoor de financiële positie ingrijpend werd verzwakt. De vermogenspositie per 30 juni 2018 en het onzekere inkomensperspectief maakten het noodzakelijk om in 2019 een kostenbesparende reorganisatie door te voeren om de balans tussen inkomsten, doelbestedingen en organisatiekosten te herstellen. Daarnaast heeft Heifer International een extra kapitaalinjectie verstrekt, ter versterking van de financiële reserves van Heifer Nederland. Voor de cijfermatige toelichting op de balans en resultatenrekening wordt verwezen naar het financieel verslag. Hierin is tevens de herziene begroting 2020 opgenomen. 4.5 VOORBEREIDING STRATEGIE 2021-2023 Europa biedt vele mogelijkheden voor waardevolle partnerschappen, subsidies en institutionele financieringen, die een bijdrage kunnen leveren aan het werk van Heifer in ontwikkelingslanden. Heifer Nederland is de strategische partner van Heifer International bij het uitbouwen van een Europese strategie om meer van deze mogelijkheden te kunnen benutten. In dit boekjaar wordt samen met alle Heifer partners een gezamenlijke Europese strategie ontwikkeld, die tevens de belangrijkste basis zal vormen voor het strategisch plan van Heifer Nederland voor de periode 2021-2023, inclusief organisatie en financiering. Samen met Heifer International is een analyse gemaakt van de recent tegenvallende resultaten van institutionele fondsenwerving. Een aantal oorzaken, zoals hevige concurrentie en lange besluitvormingsprocessen, liggen buiten onze macht, maar er zijn zeker ook interne verbeterpunten voor alle partners in het Heifer netwerk. Onder andere een betere en tijdige voorbereiding van projectvoorstellen, het ontwikkelen van veelbelovende partnerschappen met bedrijven en andere organisaties en het opbouwen en in stand houden van institutionele relaties in donorlanden en projectlanden zijn elementen die kunnen worden verbeterd. Heifer heeft gedurende vele jaren een uitstekende naam opgebouwd met de implementatie van succesvolle projecten volgens de gekende Heifer methodiek en gefinancierd door onze donateurs. Hierop kan worden verder gebouwd, maar tegelijkertijd moeten wij ons aanpassen aan de snel veranderende ontwikkelingssector. Samenwerking met het bedrijfsleven, lokale overheden en partnerorganisaties en alternatieve financieringsvormen, zoals blended finance en impact investment worden steeds belangrijker om duurzame projecten te realiseren en onze impact te vergroten. MET BEHULP VAN EEN ZOGENAAMDE VOETPOMP BEWATERT STEPHEN SAMEN MET ZIJN DOCHTER SHAEBYNA DE MOESTUIN. 34

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Doelstelling en strategie 4.6 KWALITEIT EN RISICOBEHEERSING Op basis van het meerjarenplan worden jaarlijks operationele jaarplannen opgesteld. Hierin worden per doelstelling activiteiten gepland. Per kwartaal worden de activiteiten gerapporteerd en waar nodig bijgestuurd. De procedures voor projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie voldoen aan het kwaliteitssysteem gebaseerd op de Partos streefwaarden. Begin 2013 heeft Heifer Nederland besloten om het interne kwaliteitssysteem verder te verbeteren op basis van de Partos ISO 9001 norm, maar voorlopig niet op te gaan voor formele certificering vanwege de hoge kosten en het tijdbeslag op onze kleine organisatie. Naar aanleiding van ontwikkelingen in de sector is in 2018 een formeel integriteitsbeleid vastgesteld. Bij de vaststelling van het strategisch plan 2017-2020 is het Heifer risicomodel geactualiseerd. De gedetailleerde risicoanalyse wordt jaarlijks getoetst en indien nodig aangepast. In de volgende tabel wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste risico’s met (mogelijke) gevolgen en maatregelen. Risicogebied Risico en mogelijke gevolgen Fondsenwerving en reputatie Economische teruggang, toenemende concurrentie, negatieve publiciteit over de sector kunnen leiden tot afnemende inkomsten. Als relatief kleine organisatie is Heifer dan kwetsbaar en kan de continuïteit in het geding komen. Projectimplementatie Politieke instabiliteit in projectlanden, gebrekkige infrastructuur, klimaatproblemen, beperkte marktmogelijkheden voor de producten, minder goede partners, onvoldoende samenwerking in de groepen, en corruptie kunnen de resultaten van de projecten nadelig beïnvloeden. Organisatie Heifer heeft een klein team zodat de afhankelijkheid van individuele medewerkers groot is. De mensen hebben daarbij grote individuele verantwoordelijkheden. Financiële tegenvallers Dalende inkomsten hebben de afgelopen jaren geleid tot een tekort op de lopende projectverplichtingen, relatief te hoge kostenratio’s en onzekere continuïteit. Heifer heeft slechts beperkte reserves om de financiële risico’s op te vangen. Maatregelen Diversificatie in inkomsten, financiering en subsidies. Versterken van binding met donateurs door goede voorlichting en rapportage op impact. Benadrukken van de eigen Heifer methode. Deelname aan Stuurgroep Communicatie van Goede Doelen Nederland. Heifer werkt intensief samen met zorgvuldig gekozen partners, die de projectgroepen intensief begeleiden, meestal met steun van lokale overheden. In de projectvoorstellen worden de risico’s voor de projecten geïnventariseerd. Gepropageerde landbouwmethoden maken betrokken boeren minder kwetsbaar voor droogte. In projecten wordt in toenemende mate aandacht besteed aan value chains en het versterken van de positie van boeren daarin. Er is een actief anti-corruptiebeleid. Belangrijke taken en relaties worden zoveel mogelijk gedeeld door twee mensen, er is een goede archiefstructuur met back-up. Procedures worden vastgelegd. De raad van toezicht houdt professioneel toezicht. Projectverplichtingen worden pas aangegaan als de financiering voor het eerste jaar volledig en de totale periode voor de helft is gedekt. Er wordt een continuïteitsreserve opgebouwd ter grootte van 100% van de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. Momenteel is deze reserve 79,9%. 35

5 FINANCIEEL VERSLAG GRACE IS PENNINGMEESTER VAN HAAR SPAAR- EN LEENGROEP. IEDERE MAAND LEGGEN DE GROEPSLEDEN EEN BEDRAG APART. OP DEZE MANIER HEBBEN DE LEDEN TOEGANG TOT KREDIET EN KUNNEN ZE INVESTEREN IN HUN BERDIJFJE. ALLE INKOMSTEN EN UITGAVEN WORDEN NAUWKEURIG BIJGEHOUDEN.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag 5.1 BALANS ACTIVA Materiële vaste activa 30 juni 2019 Euro 1.743 1.743 Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal 107.351 686.549 793.900 795.643 30 juni 2018 Euro 4.413 4.413 297.632 336.580 634.212 638.625 PASSIVA 5.1 Balans per 30 juni 2019 5.2 Staat van baten en lasten boekjaar 2018 - 2019 5.3 Kasstroomoverzicht 2018 - 2019 5.4 Grondslagen voor de financiële verslaggeving 5.5 Toelichting op de balans 5.6 Toelichting op de staat van baten en lasten 5.7 Meerjarenbegroting 2017 - 2020 Reservers en fondsen • Reserves - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserves • Fondsen - Bestemmingsfondsen Totaal reserves en fondsen Kortlopende schulden Totaal 445.003 0 161.972 0 445.003 255.589 700.592 95.051 795.643 161.972 345.347 507.319 131.306 638.625 37

Jaarverslag Heifer Nederland 2018 Financieel verslag 5.2 STAAT VAN BATEN EN LASTEN BOEKJAAR 2018-2019 Realisatie Begroting 2018-2019 Euro Baten: - Baten van particulieren - Baten van bedrijfsleven - Baten van kerken - Baten van vermogensfondsen - Baten van loterijorganisaties - Baten van susidies van overheden - Baten van verbonden organisaties zonder winststreven - Baten van andere organisaties zonder winststreven Som van de geworven baten - Overige baten Som der baten Lasten: Besteed aan doelstellingen - Projecten - Voorlichting Wervingskosten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Som der lasten Resultaat 378.865 100.904 28.538 261.738 0 0 531.867 75.000 1.376.912 16 1.376.928 2018-2019 Euro 400.000 100.000 50.000 200.000 0 300.000 509.859 100.000 1.659.859 1.659.859 Realisatie 2017-2018 Euro 415.384 88.775 44.933 101.668 0 288.229 329.351 120.786 1.389.126 1.152 1.390.278 591.570 290.034 881.604 124.761 99.904 224.665 77.386 77.386 1.183.655 193.273 1.096.301 326.757 761.885 319.818 1.423.058 140.526 100.056 240.582 81.762 81.762 1.745.402 -85.543 1.081.703 134.338 189.333 323.671 Resultaatbestemming 2018-2019 71.676 71.676 1.477.050 -86.772 Toevoeging/onttrekking aan: Continuïteitsreserve Bestemmingsfondsen 283.031 -89.758 193.273 38

Jaarverslag Heifer Nederland 2018 Financieel verslag 5.3 KASSTROOMOVERZICHT 2018-2019 2018-2019 Fondsenwerving (excl. AKV) Subsidies (excl. AKV) Co-financiering projecten Uitgaven fondsenwerving Uitgaven subsidies Uitgaven voorlichting Projectuitgaven via hulporganisaties Totale kasstroom doelstelling Kosten eigen organisatie Apparaatskostenvergoeding (AKV) Mutatie vorderingen Mutatie schulden Totale kasstroom exploitatie (Des)investeringen materiële vaste activa Totale kasstroom investeringen Rente en incidentele baten Totale kasstroom financiering Totale kasstroom Liquide middelen op 1 juli 2018 Liquide middelen op 30 juni 2019 Mutatie liquide middelen 658.902 75.000 -42.866 -28.865 -100.021 -455.171 106.979 -556.731 643.010 190.280 -36.255 240.304 2.670 2.670 16 16 349.969 336.580 686.549 349.969 2017-2018 577.835 267.389 120.786 -56.322 -18.552 -131.419 -603.383 156.334 -667.373 424.244 151.054 -1.176 -93.251 5.132 5.132 21 21 68.236 268.344 336.580 68.236 Het kasstroomoverzicht sluit met een toename van 349.969 Euro. Dit is met name het gevolg van een extra kostenbijdrage van Heifer International en lagere projectuitgaven. 39

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag 5.4 GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING Algemeen De jaarrekening 2018-2019 is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende instellingen, aangepast in 2016. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij de betreffende grondslag voor een specifieke post in de jaarrekening anders vermeldt, worden alle activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Vreemde valuta Vorderingen, schulden en verplichtingen in buitenlandse valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in buitenlandse valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. Koersverschillen zijn opgenomen in de staat van baten en lasten. (Im)materiële vaste activa De (im)materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingprijs, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, op basis van de geschatte economische levensduur. De restwaarde van de vaste activa wordt op nihil gesteld. De gehanteerde afschrijvingstermijn is drie jaar. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, voor zover nodig rekening houdend met een voorziening tegen mogelijke oninbaarheid. Continuïteitsreserve Met de continuïteitsreserve wordt beoogd de continuïteit van de organisatie te waarborgen in tijden van tegenvallende inkomsten. Het vermogensbeleid is gebaseerd op een risicoanalyse waarin de omvang en samenstelling van de jaarlijkse inkomsten en de omvang van de reserves worden afgezet tegen de kosten van de organisatie. Heifer streeft naar een continuïteitsreserve van 100% van de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. Baten eigen fondsenwerving De opbrengsten van particulieren, bedrijfsleven, vermogensfondsen, kerken, loterijorganisaties, baten van verbonden en andere organisaties en overige baten worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen. In geval in deze categorie sprake is van een specifieke projectfinanciering worden deze inkomsten verantwoord conform onderstaande subsidies en projectfinancieringen. Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang van de nalatenschap betrouwbaar kan worden vastgesteld. Subsidies en projectfinancieringen Subsidiebaten en projectfinancieringen worden verantwoord in het jaar waarin deze zijn ontvangen, of het daartoe strekkende betalingsverzoek is goedgekeurd. Bestedingen De bestedingen worden verdeeld over de doelstellingen: • Ontwikkelingsprojecten De verstrekte steun en subsidie wordt verantwoord in het jaar waarin de betaling aan de projectpartner is verricht, of het daartoe strekkende betalingsverzoek van de projectpartner is goedgekeurd. De bestedingen door de partnerorganisaties worden verantwoord in interne projectrapportages die de partnerorganisaties aan Heifer verstrekken en in de jaarverslagen van de partnerorganisaties, die door onafhankelijke gekwalificeerde accountants worden gecontroleerd. • Voorlichting De totale directe kosten van voorlichting en fondsenwerving worden voor 70% toegerekend aan voorlichting en bewustmaking en voor 30% aan fondsenwerving. Deze door het bestuur vastgestelde toewijzing van de communicatiekosten is gebaseerd op analyse van de communicatie-activiteiten naar doelgroep, doelstelling, activiteit en tekstinhoud en procentuele toewijzing van de onderliggende kostenrekeningen. Jaarlijks worden de gerealiseerde communicatiekosten geanalyseerd volgens dit model. 40 Operationele kosten De kosten worden verantwoord in het jaar waarop deze betrekking hebben. Dit betekent, dat rekening wordt gehouden met vooruitbetaalde c.q. nog te betalen posten. Pensioenen Heifer heeft voor haar medewerkers een pensioenregeling op basis van beschikbare premie. De werknemer heeft recht op een pensioen dat is gebaseerd op het gemiddeld verdiende loon over de jaren dat hij bij Heifer pensioen heeft opgebouwd. Heifer heeft de pensioenverplichtingen ondergebracht bij Nationale Nederlanden. Heifer betaalt hiervoor de premies, waarvan 11,4% wordt bijgedragen door de werknemer. Behalve de verschuldigde premies heeft Heifer geen aanvullende verplichtingen betreffende de pensioenregeling. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode en geeft een volledig overzicht van de geldstromen in de organisatie gedurende het boekjaar. In de kasstroom doelstelling zijn alle ontvangsten en uitgaven opgenomen in het kader van de doelstellingen van de organisatie. In de kasstroom exploitatie zijn de kosten van de eigen organisatie opgenomen en de ontvangsten die zijn aangewend om deze kosten te dekken. Deze ontvangsten bestaan uit de kostenbijdrage van Heifer Project International USA, de overeengekomen kostenbijdragen in andere subsidiecontracten en maximaal 20% van de ontvangsten uit eigen fondsenwerving.men kostenbijdragen in andere subsidiecontracten en maximaal 20% van de ontvangsten uit eigen fondsenwerving.

DE BOEREN IN MALAWI BRENGEN HUN MELK DAGELIJKS NAAR EEN MELKKOELCENTRUM. DOOR LID TE WORDEN VAN EEN ‘MILKBULKING GROUP’ ZIJN DE BOEREN VERZEKERD VAN EEN AFZETMARKT EN KIJGEN ZE EEN EERLIJKE PRIJS PER LITER.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag 5.5 TOELICHTING OP DE BALANS ACTIVA Vaste activa Activa bedrijfsvoering Aanschafwaarde per 01-07-2018 Investeringen boekjaar Aanschafwaarde per 30-06-2019 Cumulatieve afschrijvingen per 01-07-2018 Afschrijvingen boekjaar Cumulatieve afschrijvingen per 30-06-2019 Boekwaarde per 01-07-2018 Boekwaarde per 30-06-2019 Euro Inventaris 83.081 1.978 85.059 78.668 4.648 83.316 4.413 1.743 Euro Software 30.618 0 30.618 30.618 0 30.618 0 0 30 juni 2019 Vorderingen en overlopende activa • Te ontvangen projectsubsidie Europese Unie • Fondsen en bedrijven • Nalatenschappen • Vooruitbetaalde huur • Vooruitbetaalde kosten • Waarborgsommen • Heifer International Liquide middelen Kas Bank- en girorekeningen Depotrekening subsidie Europese Unie Euro Totaal 113.699 1.978 115.677 109.286 4.648 113.934 4.413 1.743 30 juni 2018 Euro Euro 24.901 78.796 1.256 1.140 107.351 652.406 33.955 686.549 42 172.481 34.901 80.698 1.256 1.140 1.258 1.258 5.897 297.631 188 400 311.858 24.322 336.580 Vorderingen De vordering fondsen en bedrijven betreft het liquiditeitsverzoek aan Soilcares wegens de slottermijn van de RVO subsidie voor het bodemonderzoek project in Kenia. De nalatenschappen betreffen de restvorderingen van drie nalatenschappen. Liquide middelen De liquide middelen zijn volledig direct opneembaar. Het beleggen van liquiditeitsoverschotten op korte termijn past niet in het beleid van de organisatie.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag PASSIVA Reserves en fondsen Euro Stand per 30-06-2018 Mutatie in boekjaar Stand per 30-06-2019 Continuïteit reserve 161.972 283.031 445.003 Bestemmingsfonds projecten 345.347 -89.758 255.589 Totaal reserves en fondsen 507.319 193.273 700.592 Heifer streeft naar een opbouw van de continuïteitsreserve tot 100% van de jaarlijkse operationele kosten. Hiermee wordt beoogd de continuïteit te waarborgen in tijden van tegenvallende inkomsten. Door exploitatietekorten in de vorige twee boekjaren daalde de continuïteitsreserve tot 24%, waardoor een risico voor de financiële continuïteit ontstond. Door een kostenbesparende reorganisatie en een kapitaalinjectie van Heifer International in dit boekjaar steeg de continuïteitsreserve tot 79,9% van de totale operationele kosten. Met deze maatregelen is de financiële positie van Heifer aanmerkelijk verbeterd. In het bestemmingsfonds projecten is het vermogen vastgelegd waaraan door de donateur een bepaalde bestemming is gegeven en dat nog niet aan het project is besteed. De specificatie luidt als volgt: - Subsidie Europese Unie voor Tanzania Eco-village project - Partner bijdrage van Aqua for All voor Tanzania Eco-village project - Projectdonaties voor Oeganda Learn for Agribusiness project i.s.m. Edukans - Projectdonaties voor Tanzania Eco-village project - Projectdonaties voor Malawi melkveehouderij project Totaal 30 juni 2019 30 juni 2018 Euro 31.338 321 183.726 11.386 28.818 255.589 Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en sociale lasten Reservering personele kosten Overlopende passiva 431 23.296 59.224 12.100 Euro 1.436 31.047 86.723 12.100 95.051 131.306 43

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag NIET IN DE BALANS OPGENOMEN RECHTEN EN VERPLICHTINGEN Op 16 maart 2015 werd een vijfjarige subsidie toegekend door de Europese Unie voor het project Igunga Eco-village in Tanzania. Op grond van deze subsidietoekenning werd op 30 juni 2015 een projectovereenkomst gesloten met Heifer Tanzania, Heifer International USA en de Nederlandse organisatie Aqua for All die gespecialiseerd is in watervraagstukken. Onderstaand volgt een overzicht van het verloop van deze contracten. Financieringscontracten Igunga Europese Unie Heifer International Heifer Nederland Aqua for All Totale financiering Projectovereenkomst Igunga Project budget Heifer Tanzania Project budget Aqua for All Project budget Heifer Nederland Onvoorzien Kosten projectbegeleiding Totaal project budget Project bestedingen Heifer Tanzania Aqua for All Heifer Nederland 1.600.000 225.510 194.470 112.500 Contract Gerealiseerd 1.440.000 157.065 156.796 112.500 2.132.480 1.252.694 469.432 215.674 57.203 137.477 2.132.480 1.252.658 469.432 215.674 1.866.361 1.144.086 472.329 121.761 133.473 1.871.649 1.144.086 472.329 121.761 Openstaand 160.000 68.445 37.674 0 266.119 108.608 -2.897 93.913 0 57.203 4.004 260.831 108.572 -2.897 93.913 Voor de kantoorruimte aan de Kade 23 te Roosendaal is een direct opzegbaar huurcontract afgesloten met een opzegtermijn van twaalf maanden. De kosten voor het boekjaar 20192020 bedragen circa € 18.000. 44

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag 5.6 TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2018-2019 Baten Baten van particulieren - Mailingacties - Periodieke giften - Nalatenschappen - Overige donaties en giften Baten van bedrijfsleven Baten van kerken Baten van vermogensfondsen Baten van loterijorganisaties Baten van subsidies van overheden - Europese Unie voor Tanzania Eco-village project - Nederlandse overheid voor bodemonderzoek Kenia - Nieuwe subsidiecontracten Baten van verbonden organisaties zonder winststreven - Kostensubsidie Heifer International Baten van andere organisaties zonder winststreven - Edukans project Oeganda Overige baten Totaal baten eigen fondsenwerving 100.904 28.538 261.738 0 0 0 0 0 531.867 531.867 75.000 75.000 16 1.376.928 100.000 50.000 200.000 0 300.000 0 0 300.000 510.000 510.000 100.000 100.000 0 1.660.000 Werkelijk 378.865 217.464 111.575 49.826 Begroot 400.000 250.000 100.000 50.000 2017-2018 416.515 215.538 124.895 74.951 1.131 88.775 44.933 101.668 0 288.229 240.648 47.581 0 329.351 329.351 120.786 120.786 21 1.390.278 Toelichting op de ontwikkeling van de baten De opbrengst uit particuliere donaties is 5% lager dan begroot en 9% lager dan vorig boekjaar. Het aantal ontvangen donaties was 12.571 en de gemiddelde gift bedroeg 26 Euro (vorig jaar 27 Euro). Het aantal actieve donateurs in de database is gestegen van 15.039 naar 15.453. De baten van het bedrijfsleven zijn conform begroting. De baten van kerken zijn lager dan begroot omdat minder acties naar deze doelgroep zijn verstuurd. De baten van vermogensfondsen zijn hoger dan begroot door een aantal succesvolle aanvragen. Er zijn in het boekjaar geen nieuwe subsidiecontracten gerealiseerd, zodat de begroting voor subsidies niet werd gehaald. De baten van andere organisaties betreft het lopende project in samenwerking met Edukans. De totale inkomsten waren iets lager dan vorig boekjaar en bleven aanzienlijk achter op de ambitieuze begroting. 45

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag LASTEN Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming Doelstelling Werving baten Projecten Voorlichting Eigen fonds werving Projectbijdragen Communicatiekosten Directe kosten subsidies Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemeen Afschrijvingskosten Totaal 455.171 100.021 113.956 4.658 16.647 1.139 591.570 158.746 6.489 23.190 1.587 290.437 42.866 68.419 2.797 9.995 684 124.761 28.865 59.350 2.426 8.670 593 99.904 64.652 2.643 9.445 646 77.386 Subsidies Overheden 455.171 142.887 28.865 465.122 19.013 67.947 4.649 1.183.655 952.189 180.000 25.000 500.214 20.000 63.000 5.000 1.745.403 603.383 187.741 18.552 571.437 18.917 71.888 5.132 1.477.050 Beheer en Administratie Totaal 2018-2019 Begroot 2018-2019 Totaal 2017-2018 De begrote en gerealiseerde kosten zijn toegerekend op basis van de werkelijke urenbesteding van de medewerkers. Specifieke kosten die volledig toe te wijzen zijn aan ontwikkelingsprojecten, voorlichting, werving baten of administratie en beheer worden volledig aan dat bedrijfsonderdeel doorbelast. De totale lasten zijn in het boekjaar 20% lager dan vorig boekjaar. De lagere projectbijdragen zijn het directe gevolg van achterblijvende subsidie-inkomsten. De lagere personeelskosten en communicatiekosten zijn het gevolg van het vertrek van medewerkers, minder activiteiten en andere kostenbesparingen. 46

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag Kengetallen en normen Specificatie projectbijdragen 2018-2019 Tanzania (EU) Besteed aan de doelstellingen ten opzichte van de totale baten 2018-2019 Norm 75,0% Werkelijk 57,5% Begroot 80,3% 2017-2018 Werkelijk 78,9% Door de eenmalige toevoeging aan de continuïteitsreserve is een lager percentage van het totale jaarinkomen aan de doelstelling besteed. De verwachting is dat de besteding aan de doelstelling in het volgende boekjaar weer aan de interne norm zal voldoen. Oeganda (Edukans) Ethiopie Malawi Senegal Guatemala Andere nieuwe projecten Totaal bestedingen Werkelijk 186.394 101.967 52.025 58.535 50.000 6.250 455.171 Begroot 400.000 221.395 52.025 32.518 6.250 240.000 952.188 De projectbijdragen zijn met 25% gedaald ten opzichte van vorig boekjaar en aanzienlijk lager dan begroot, met name omdat geen nieuwe projectsubsidies zijn gerealiseerd. Kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving 2018-2019 Interne norm 22,0% Werkelijk 16,2% Begroot 18,7% De kosten fondsenwerving voldoen ruimschoots aan de interne norm. Kosten beheer en administratie ten opzichte van totale lasten 2018-2019 Norm 7,0% Werkelijk 6,5% Begroot 4,7% De kosten administratie en beheer zijn binnen de interne norm. 2017-2018 Werkelijk 20,6% Direct mail en campagnes Website en online communicatie Media Nieuwsbrieven Kosten database Promotie en activiteiten 2017-2018 Werkelijk 4,9% Doorbelasting kosten publiciteit en communicatie Werkelijk Voorlichting en bewustmaking Fondsenwerving Totaal 100.021 42.866 142.887 Budget Werkelijk 126.000 54.000 180.000 187.741 De kosten van publiciteit en communicatie zijn 20% lager dan begroot door kostenbesparing en omdat enkele geplande activiteiten werden uitgesteld. 47 Overige kosten communicatie Totaal Specificatie kosten publiciteit en communicatie 2018-2019 Werkelijk 72.070 27.671 5.395 9.037 14.214 585 13.915 142.887 2017-2018 Begroot Werkelijk 85.000 38.000 5.000 9.500 87.321 42.943 1.493 23.000 1.000 18.500 180.000 10.493 22.998 3.877 18.616 187.741 131.419 56.322

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag Specificatie kosten eigen organisatie 2018-2019 Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Totaal personeelskosten Reis- en verblijfskosten Huisvestingskosten Kantoorkosten Algemene kosten Totaal overige kosten Totaal kosten Werkelijk 344.520 64.897 39.469 4.629 453.515 11.607 19.012 20.781 51.816 103.216 556.731 Begroot 363.214 75.000 40.000 10.000 488.214 12.500 20.000 20.000 48.000 100.500 588.714 2017-2018 Werkelijk 421.776 78.357 41.522 7.674 549.329 22.107 18.917 21.528 55.492 118.044 667.373 De totale kosten eigen organisatie zijn gedaald doordat in het boekjaar enkele medewerkers zijn vertrokken en niet meteen vervangen. Daarnaast wordt een deel van de arbeidsuren en reiskosten direct toegerekend aan gesubsidieerde projecten. Enkele medewerkers maken deel uit van de projectimplementatie teams en de daaruit voortvloeiende kosten zijn opgenomen in de goedgekeurde projectbegrotingen. Gemiddeld aantal personeelsleden in FTE 2018-2019 Werkelijk 5,7 Begroot 6,4 SV lasten werkgever Onbelaste vergoedingen Pensioenlasten werkgever Totaal overige lasten en vergoedingen Totaal bezoldiging boekjaar Totaal bezoldiging vorig boekjaar 2017-2018 Werkelijk 7,3 Het personeelsbestand is in het boekjaar gedaald door het vertrek van enkele medewerkers. De arbeidsvoorwaarden zijn gebaseerd op de cao Welzijn. De FTE berekening is gebaseerd op een fulltime dienstverband van 36 uur. De raad van toezicht heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van de andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in juni 2017. De directiebeloning voldoet aan de criteria van de VFI-Richtlijn Beloning van Directeuren. De directeur vervult geen nevenfuncties. De raad van toezicht heeft de manager bedrijfsvoering en financiën per 1 juni 2019 aangesteld als waarnemend directeur. Aan bestuurders en toezichthouders zijn geen bezoldigingen, met inbegrip van pensioentoezeggingen, toegekend. Tevens zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en toezichthouders. 9.922 2.446 9.390 21.758 94.812 91.261 Bezoldiging directeur Naam Functie Dienstverband Aard Contracturen Parttime % Bezoldiging Bruto salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Totaal jaarinkomen R. Fokker Directeur onbepaald 32 89 60.197 4.816 8.041 73.054 48

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag 5.7 MEERJARENBEGROTING 2020 FY 2020 Baten Baten uit eigen fondsenwerving Subsidies overheden en anderen Kostensubsidie Heifer International Som der baten Lasten Besteed aan doelstellingen Ontwikkelingsprojecten Voorlichting Totaal Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten subsidies Totaal Kosten administratie en beheer Som der lasten 820.000 945.000 360.000 2.125.000 1.345.000 324.000 1.669.000 135.000 136.000 271.000 95.000 2.035.000 De begroting 2020 maakt deel uit van het strategisch plan 2017-2020 dat is vastgesteld in juni 2016 en aangepast in juni 2018. De inkomstenbegroting is gebaseerd op een geleidelijke groei van de baten uit eigen fondsenwerving en een sterke groei van de subsidie inkomsten voor projecten van het wereldwijde Heifer werk. Heifer International verstrekt een vierjarige kostensubsidie voor de medefinanciering van de operationele kosten. 49

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag BIJLAGE I CONTROLEVERKLARING Aan: het bestuur van Stichting Heifer Nederland VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN FINANCIEEL VERSLAG 2018-2019 ONS OORDEEL Wij hebben het financieel verslag 2018-2019 van Stichting Heifer Nederland te Roosendaal gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen financieel verslag een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Heifer Nederland per 30 juni 2019 en van het resultaat over 20182019 in overeenstemming met de in Nederland geldende RJ-Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen. Het financieel verslag bestaat uit: 1. de balans per 30 juni 2019; 2. de staat van baten en lasten over 2018-2019; en 3. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. DE BASIS VOOR ONS OORDEEL Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van het financieel verslag’. Wij zijn onafhankelijk van Stichting Heifer Nederland zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags-en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. 50 VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN ANDERE INFORMATIE Naast het financieel verslag en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: • Het jaarverslag 2018-2019. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie met het financieel verslag verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij het financieel verslag. De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het jaarverslag 2018-2019 in overeenstemming met RJ-Richtlijn 650 Fondsenwervende instellingen. BESCHRIJVING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN MET BETREKKING TOT HET FINANCIEEL VERSLAG VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE DIRECTIE EN DE RAAD VAN TOEZICHT VOOR HET FINANCIEEL VERSLAG De directie is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van het financieel verslag in overeenstemming met de in Nederland geldende RJ-Richtlijn 650 Fondsenwervende instellingen. In dit kader is de directie verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van het financieel verslag mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van het financieel verslag moet de directie afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet de directie het financieel verslag opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap. ONZE VERANTWOORDELIJKHEDEN VOOR DE CONTROLE VAN HET FINANCIEEL VERSLAG Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

Jaarverslag Heifer Nederland 2019 Financieel verslag BIJLAGE II OVERZICHT Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van dit financieel verslag nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: • het identificeren en inschatten van de risico’s dat het financieel verslag afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; • het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting; • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in het financieel verslag staan; • het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in het financieel verslag. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven; • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van het financieel verslag en de daarin opgenomen toelichtingen; en • het evalueren of het financieel verslag een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Wij bevestigen aan de raad van toezicht dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Breda, 9 december 2019 MAZARS N.V. Was getekend: Drs. D.J. Han RA 51 COFINANCIERINGEN PROJECTEN 2018-2019 Heifer International USA - project Tanzania EU - project Malawi - project Oeganda Send a Cow UK, project Ethiopië DfiD UK, project Ethiopië Edukans, project Oeganda Totaal 103.028 40.612 72.856 371.706 53.533 2017-2018 32.239 33.000 566.894 1.393.706 91.920 641.735 2.117.759 De werkwijze van Heifer brengt met zich mee dat steeds vaker met partnerorganisaties in consortia wordt samengewerkt. Door aanvullende disciplines te combineren met de expertise van Heifer wordt een project tot stand gebracht dat optimaal tegemoet komt aan de behoeften van de lokale doelgroep. De financiële stromen van deze gezamenlijke projecten worden vaak rechtstreeks door andere organisaties aan onze lokale projectpartners verstrekt. Het overzicht cofinancieringen geeft een overzicht van deze geldstromen, die dankzij ons aandeel zijn gerealiseerd. Wij verwachten dat de opzet van projecten in deze vorm de komende jaren aanzienlijk zal toenemen.

HEIFER.NL Heifer Nederland Kade 23, 4703 GA Roosendaal T +31(0)165 - 520 123 E info@heifer.nl I www.heifer.nl

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52

Home