Jaaroverzicht 2017 Fort bij Krommeniedijk gerestaureerd en in gebruik genomen Unieke broedrots in de Balgzandpolder Beschermers genoten van Gebiedsplandag in Polder Callantsoog en Botgat Veel aandacht voor boerenlandvogels
Landschap Noord-Holland in cijfers Enkele belangrijke cijfers over het jaar 2017 in beeld gebracht. Wilt u het volledige jaarverslag lezen met alle cijfers, ook die van de jaarrekening, klik dan hier voor het volledige jaarverslag.
Ambitie 1. Oppervlakte natuur vergroten
Nieuwe ontwikkelingen rond natuuraankopen Er zijn in 2017 nauwelijks aankopen gedaan, simpelweg omdat de gronden waar we onze ogen op hebben laten vallen, nog niet in de verkoop gingen. De aankoop van het Landje van Geijsel bij Ouderkerk aan de Amstel werd uitgesteld. Voor de 6 hectare nieuwverworven grond in Polder Callantsoog bedachten we een inrichtingsplan en we wisten de financiële middelen voor de inrichting zelf te werven. De uitvoering staat voor het najaar van 2018 op de rol. We noemen dit nieuwe terrein Zandpolder 4 en de inrichting zal vergelijkbaar worden met Zandpolder 3 (zie foto).
Beschermersdag in Polder Callantsoog In mei kwamen meer dan 300 Beschermers een kijkje nemen in Polder Callantsoog, om met eigen ogen te zien hoe mooi dit natuurgebied is en welke kansen we in de toekomst nog kunnen verzilveren door nieuwe aankopen te doen. Ook de duinen bij Botgat werden door hen bezocht.
Positieve ontwikkelingen rond Nauerna Vanwege het langer openhouden van de afvalstortlocatie bij Nauerna werd de gemeente Zaanstad verplicht om compenserende maatregelen te treffen. Een ervan is 28 hectare veenweidegrond in de directe omgeving duurzaam te beheren, waarbij door betrokken omwonenden de wens werd geuit dat Landschap Noord-Holland dat op zich neemt. Hier is geen sprake van aankoop, maar het in langdurig beheer krijgen van de grond. Dit staat gepland voor 1 januari 2019.
Ambitie 2. Groei van de biodiversiteit
Schrikdraad tegen vossen zorgt voor meer jonge vogels Om vossen weinig kans te geven te ‘snoepen’ van de jonge weidevogels werd op proef een vossenraster geplaatst in perceel Zandpolder 3. Dit schrikdraad bleek een enorm goed te werken! We troffen 210 paar visdieven, 15 kluten, een paartje bontbekplevieren en kleine plevieren die er hun jongen wisten groot te brengen! Dit in tegenstelling tot de niet afgezette delen van de polder waar nauwelijks jongen groot zijn geworden.
Innovatieve broedrots in de Balgzandpolder Vroeger waren er op Balgzand grote broedkolonies van sterns, meeuwen en lepelaars. Vossen wisten de schorren echter te bereiken ondanks maatregelen die we daartegen namen. De kolonies zijn daarom op Balgzand zo goed als verdwenen. Pal naast de Balgzandpolder werd daarom een experimentele vos-vrije vogelrots aangelegd. Gevolg: het wemelde direct van de broedvogels! Zoals 120 paar visdief, 10 dwergstern, 3 noordse stern, 3 kleine plevier, 28 kluut en 4 scholekster. In de wand nestelden 100 paar oeverzwaluwen.
Boerenlandvogels in de schijnwerpers Volop aandacht kreeg de bescherming van de boerenlandvogels. Via opleidingen, onderzoek, samenwerking en voorlichting. Zo deden maar liefst 182 mensen mee aan een cursus. We voorzagen de vogelvrijwilligers van materialen (stokken, nestbeschermers, veldgidsjes) en waren aanwezig bij startavonden. Steeds meer weidevogelvrijwilligers leverden hun legsel- en monitoringsgegevens online aan. Zo’n 13% van de waarnemers voert inmiddels de gegevens meteen in via een smartphone. Wel zo snel en effectief!
Onderzoek levert belangrijke informatie op voor behoud weidevogels Het tweejarige onderzoek naar maatregelen voor kieviten leverde waardevolle informatie op: greppelplasdras werkt, maar randenbeheer bij maispeercelen niet. Het onderzoeksrapport werd gepubliceerd en gedeeld met de weidevogelvrijwilligers en de giftgevers die het onderzoek mogelijk hebben gemaakt. Kort na het broedseizoen publiceerden we het Jaarboek Boerenlandvogels 2017 met een samenvatting van dit rapport.
Ambitie 3. Meer openbaar groen bij gemeenten
Verouderd park kreeg opknapbeurt In de stadsranden kom je volop planten en dieren tegen. Van groene stadsparken tot bloemige natuurstroken, allemaal dragen ze bij aan de biodiversiteit van de stadsomgeving. Natuurlijke Zaken helpt gemeenten met advies en kennis rond natuur strategisch en duurzaam in te zetten, te beheren en uit te breiden. Dat gebeurde ook voor de herinrichting van het Baanpark in Warmenhuizen in opdracht van de Gemeente Schagen. Dit verouderde park was aan een grondige herinrichting toe. Natuurlijke Zaken maakte het ontwerp en betrok via informatieavonden en excursies de gebruikers van het park. De herinrichting liep door slechte weersomstandigheden vertraging op. Maar nu ligt het park er weer als nieuw bij.
Haarlem vergroent met hulp van Natuurlijke Zaken De Gemeente Haarlem wil meer soorten dieren en planten in en rond de stad. In haar Ecologisch Beleidsplan heeft ze de ambitie uitgesproken om de biodiversiteit te bevorderen. Spaarnelanden is het onderhoudsbedrijf dat het groenbeheer in de gemeente uitvoert. Er bestond bij Spaarnelanden behoefte aan ecologische kennis om het groenbeheer zo uit te voeren dat de doelstellingen van de gemeente werden gehaald. Hier kwam Natuurlijke Zaken in beeld. Onze specialistische ecologische kennis komt hier goed van pas. Er zijn in 2017 heel veel maatregelen uitgevoerd. Enkele voorbeelden zijn het plaatsen van dierentorens en het inzaaien met bloemzaad en poten van bollen van drie kilometer berm. De bloemen zorgen in het vroege voorjaar voor nectar voor insecten. En natuurlijk is het ook een mooi gezicht, zo’n fleurige berm.
Ambitie 4. Landschap klimaatbestendig maken
Bodemdaling veengebieden is te stoppen! Op donderdag 12 oktober organiseerden wij samen met Onderzoekscentrum B-WARE het slotsymposium van “Omhoog met het Veen”. We konden melden dat het gelukt was om op de proefvelden in het Ilperveld veenmossen te laten groeien, waardoor er een nieuwe veenlaag is ontstaan. Voorwaarde is wel dat het veenmos gevoed wordt met schoon water. Het water uit de sloten in het Ilperveld bleek te voedselrijk. De uitstoot van de broeikasgassen CO2 en methaan daalde. Ongeveer 50 personen bezochten het symposium en het trok de aandacht van het Noordhollands Dagblad en Trouw. Op de foto een demonstratie van het meten van de uitstoot van gassen uit de bodem.
Vervolgonderzoek naar veenweiden Omhoog met het Veen krijgt een vervolg op veel grotere schaal in het Zuiderveen bij Nauerna. Op 6 oktober gaf gedeputeerde Loggen het officiële startsein op de proeflocatie in ons natuurgebied Zuiderveen. We onderzoeken daar of lisdodde- en azollateelt (natte landbouw) en veeteelt met drukdrains een economisch een kansrijk alternatief is voor de bestaande landbouw in veenweidegebieden. Het onderzoek moet uitwijzen of het tegengaan van bodemdaling hand in hand kan gaan met nieuwe vormen van landbouwbedrijven in veenweidegebieden. Dit Innovatieprogramma Veen voeren we uit in nauwe samenwerking met ANV Water, Land en Dijken.
Ambitie 5. Cultuurhistorisch erfgoed toekomstbestendig maken
Oudste pand Buitenplaats Leyduin weer in gebruik Het monumentale Juffershuis op Buitenplaats Leyduin was gedurende een jaar ingepakt in bouwdoek voor een grootschalige restauratie. Maar op 23 maart kon gedeputeerde Jack van der Hoek het pand weer openen als Gasterij Leyduin. Sindsdien hebben enkele duizenden bezoekers kunnen genieten van deze plek met heerlijke hapjes en drankjes. Er is zelfs een kleine winkel vol snuisterijen en heerlijkheden. Voorheen was het Juffershuis woonhuis en daardoor niet publiekelijk toegankelijk. De restauratie was financieel mogelijk dankzij de Provincie Noord-Holland, Nationale Postcode Loterij, fondsen, onze Beschermers en andere particulieren. Als dank nodigden we alle financiers uit om met eigen ogen te zien wat er met hun geld gebeurd is en om kennis te maken met de nieuwe uitbater. Op de foto v.l.n.r. directeur Ernest Briët, Juffer 'Elly Dorhout Mees’ en gedeputeerde Jack van der Hoek.
Prof. mr. Pieter van Vollenhoven opende Fort bij Krommeniedijk Er werd dat jaar nog een van onze cultureel belangrijke monument opgeknapt en herbestemd: op 4 oktober opende Professor mr. Pieter van Vollenhoven Fort bij Krommeniedijk. Samen met Stadsherstel, Provincie Noord-Holland en De Heeren van Zorg restaureerden we dit fort. Nu biedt het een duurzame zorgplek voor jongeren met autisme én is dit cultuurhistorisch erfgoed opengesteld voor publiek. Bezoekers ontdekken in het belevingscentrum Fort K'IJK de bijzondere natuur van de Stelling van Amsterdam. Op de plek van de fortwachterswoning herrees een woning ontworpen door Piet Hein Eek. Op de foto v.l.n.r. directeur Ernest Briët, gedeputeerde Joke Geldhof, Prof. Mr. Pieter van Vollenhove, burgemeester Uitgeest Wendy Verkleij, directeur Stadsherstel Michiel van der Burght, wethouder Antoine Tromp en directeur Heeren van Zorg Telly Noutsis.
Ambitie 6. Met meer mensen aan het werk in de natuur
Vrijwilligers geven een 7,6 In heel Noord-Holland zette in 2017 ruim 12.000 vrijwilligers zich in voor de natuur, bij ons waren dat (inclusief de aangesloten vrijwilligersgroepen) 6.200 mensen. We werken nauw samen met 10 andere natuur- en recreatieorganisaties om die enthousiaste natuurliefhebbers te helpen. Zo gaven we vele tientallen cursussen voor alle Noord-Hollandse vrijwilligers. Gezamenlijk werd er een Dialoogdag gehouden om kennis en ervaringen uit te wisselen tussen natuurvrijwilligers onderling en met beleidsmensen van overheden. Om te zien of de vrijwilligers wel blij zijn met onze inspanningen deden we een vrijwilligers-tevredenheids-onderzoek. Gelukkig waarderen zij ons werk met een 7,6. Belangrijke financiële partner is de Provincie Noord-Holland, die het vrijwilligerswerk stimuleert via de financiering van het programma Betrekken bij Groen vanuit haar aanpak Groen Kapitaal.
142 Vrijwilligersgroepen actief geholpen We hielpen vrijwillige natuurbeheerders ook rechtstreeks door op locatie te adviseren en bij het opstarten van nieuwe groepen, maar ook met het uitlenen van duizenden stuks gereedschap en het houden van 33 cursussen door de hele provincie. Maar liefst 314 vrijwilligers ontvingen een certificaat na het volgen van een cursus over EHBO, veilig werken, gebruik van gereedschap en machines en ecologische kennis.
Bedrijven hielpen mee op Natuurwerkdag Op 4 november werd op bijna 70 locaties gewerkt tijdens de natuurwerkdag. 1.550 volwassenen en kinderen staken de handen uit de mouwen. Wij waren de spin in het Noord-Hollandse web wat betreft de organisatie. Opvallend was de deelname van drie grote bedrijven: Tata Steel, Uber en Booking.com. Zij kwamen in totaal met ruim 150 werknemers om de natuur een handje te helpen. Gedeputeerde Adnan Tekin (links op de foto) opende de dag in Noord-Holland bij Amsterdam en nam daarna met plezier de hark ter hand. Veel groepen en natuurbeheerders gebruiken de Natuurwerkdag om nieuwe vrijwilligers te werven.
Ambitie 7. Meer ruimte voor ontspanning in de natuur
MOOOISTE Landschapsfestival op Buitenplaats Leyduin groot succes Het 2e MOOOISTE Landschapsfestival was een zeer groot succes. Nieuwe doelgroepen natuur en landschap laten beleven en laten zien hoe mooi Noord-Holland is. Dat is de bedoeling van het Landschapsfestival. Maar liefst 4.000 mensen kwamen naar Buitenplaats Leyduin, waar zij genoten van een bijzonder aanbod aan activiteiten. Hoogtepunten waren de natuurcolleges van tv-boswachter Arjan Postma, de historische figuren van Leyduin, de meditatieve voorstelling De Telefoon Naar Binnen en tal van avontuurlijke kinderactiviteiten.
Nieuwe fluister excursieboot voor de Eilandspolder Omdat de excursieboot in de Eilandspolder kapot was, dreigde de excursies in het water te vallen. Dat kon natuurlijk niet. Door een supersnelle actie onder de Beschermers was de benodigde € 51.000 snel binnen en werd de boot besteld. Op 1 juni werd de gloednieuwe excursieboot te water gelaten. Het is een fluisterboot met extra plekken voor passagiers in een rolstoel. Honderden giftgevers kwamen in vijf weekenden langs om tijdens een vaartocht te genieten van de prachtige natuur van de Eilandspolder en te ervaren waar hun geld in geïnvesteerd was. Een ontzettend leuke manier om verantwoording af te leggen!
Vrienden, vermogensfondsen, subsidies, relaties en partners
Vriendenkring Landschap Noord-Holland 51 Bedrijven hebben ons gedurende het gehele, of een gedeelte van het jaar gesteund als Bedrijfsvriend of Sponsor. Zes nieuwe bedrijven meldden zich aan. Op 31 december van het jaar hadden we in totaal 49 Bedrijfsvrienden en Sponsors waarvan er een aantal op de foto staan. Alle Bedrijfsvrienden en sponsors die ons hebben gesteund in 2017 zijn: Excellente partner • • • De Friesland Zorgverzekeraar N.V. Afvalzorg Holding Stichting TriArcus Gouden Vriend • BPD • Beemsterkaas
Zilveren Vriend • • • AT Osborne • • • • • • • • Batenburg Notarissen de Vries & van de Wiel Havenbedrijf Amsterdam Imbema Holland B.V. Opzet • J.C. Ruigrok Stichting • Translast/Truckland IJmond Van Altena & de Jongh bedrijfsartsen • • Vriend • • • • • • • • • • • • • • • • Aannemingsmaatschappij Markus B.V. Akerbouw B.V. Albers Euromovers De Wilde Ingenieurs groep Fontaine Uitgevers bv H&S Adviesgroep Habo DaCosta bv HB Adviesbureau Holland Media Combinatie De Hooge Waerder Jonk Investments KWS Infra bv Landbouwmechanisatie Cees Rijkhoff LUCA Makelaardij B.V. Sponsor • • • • • • • • • • Fa Groenewoud Landbouwmechanisatiebedrijf Vervloed Aanhangwagens en Trailers Donar Groen Natuurlijk Consultancy Fa A. Sneekes & Zn Videomarketeers Architektenburo Veldman Rietbroek Smit RFC IT BiVoBo Profix Media bv • • • • • Meerlanden Molenaar Haarlem bv Monumentenwacht Noord-Holland MUG Ingenieursbureau bv Pot Jonker Advocaten Roelofsen Machineverhuur & Grondwerken B.V. Smit Groenadvies Synetic B.V. Van der Goes en Groot Ecologisch Onderzoeks- en Adviesbureau B.V. Van der Leij Bouwbedrijven Wetland’s Safari Windroos Advocatuur WNK Personeelsdiensten
Vermogensfondsen en subsidies In 2017 ontvingen wij van verschillende particuliere fondsen en instellingen een bijdrage voor de realisatie van projecten, onder andere van: • AHAM Vastgoed • • • • • • • • • • • • • • • Ars Donandi + Russell-ter Brugge Fonds Dinamo Fonds M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting Van der Hucht De Beukelaar Stichting Stichting de Versterking Stichting Jaap van Duijn Vogelfonds Stichting de Lange Brug Stichting Mr. Cornelis Roozen Fonds Stichting Dioraphte P.M. Duyvisfonds Stichting TriArcus Stichting Zabawas VSB Fonds Beemster Prins Bernhard Cultuurfonds (dankzij het Erica Fonds, het Röpcke-Winia Fonds, het Barbara Eveline Keuning Fonds, en het Ger Jansen Fonds) Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland (dankzij het Van Lange Fonds, een van de Cultuurfondsen op Naam) We ontvingen voor verschillende projecten subsidie van o.a. de provincie Noord-Holland, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het Ministerie van OCW (via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed), het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en diverse gemeenten.
Partners De Nationale Postcode Loterij was ook in 2017 een zeer belangrijke partner van ons. De provincie Noord-Holland is als subsidie- en opdrachtgever van heel groot belang voor ons werk. Landschap Noord-Holland is één van de partners van de coalitie Het Blauwe Hart, die zich inzet om de kwaliteit van het IJsselmeergebied te versterken net als de bestuurlijke samenhang in het gebied.
Jaarverslag Klik hier en lees ons complete Jaarverslag over 2017. Colofon Landschap Noord-Holland Postbus 222, 1850 AE Heiloo www.landschapnoordholland.nl Fotografen: Gerard Bos, Seth Carnill, Dutchphoto, Leo Hofland, Ted Jansen, Sabine van Keulen, Bas Koppers, Arjan Meijer, Menno Schaefer, Martijn Struijf, Johan Stuart, Wim Tijsen. Infographic: Opzet, Santpoort-Zuid
1 Online Touch