0

Dvorak RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN #anders #tochverliefd WWW.OPERACOMPACT.NL

2 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

INHOUDSOPGAVE 4 Introductie Cast & crew Het verhaal uitgebeeld In gesprek met Mieke Kockelkorn & Sybrand van der Werf De muzikale invulling In gesprek met Kristina Bitenc & Per-Otto Johansson In samenwerking In gesprek met Kees van der Veeken & Mikos Pieters Jong talent In gesprek met Madelon Philipsen & Luuk Bellemakers Educatieprogramma Basisonderwijs Aan het woord Graag tot een #andere keer 18 20 28 3 16 14 12 6 10

RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

INTRODUCTIE RUSALKA - DE KLEINE ZEEMEERMIN De bekende opera Rusalka van de Tsjechische componist Antonín Dvorák vertelt het tragische sprookje van Hans Christian Andersen over de kleine Zeemeermin die verliefd wordt op een prins met ‘gewoon’ twee benen. Opera Compact trekt het verhaal ‘aan haar staart’ de vrije natuur in. Het Limburgse landschap is dankzij het Consortium Grensmaas letterlijk in beweging, zodat de thematiek in het werk over het spanningsveld tussen natuur (de wereld van de kleine Zeemeermin Rusalka) en cultuur (de wereld van haar naamloze Prins) voel- en zichtbaar wordt. Rusalka wil haar geliefde prins voor zich winnen en wil zich aan zijn wereld aanpassen. Ze realiseert zich echter niet hoe gevaarlijk het is om anders te willen zijn dan je eigenlijk bent… Opera Compact wil dicht bij een breed publiek komen en met het talent in de regio een artistieke verbinding aangaan om tot bijzondere producties te komen. Naast de intensieve samenwerking met het Consortium Grensmaas werken lokale koren en watersportverenigingen mee om een onvergetelijke voorstelling neer te zetten. En om het werk nog toegankelijker te maken, wordt de opera gespeeld in een Nederlandse vertaling (mét boventiteling). De muzikale leiding is in handen van de gerenommeerde Zweedse dirigent Per-Otto Johansson. Tijdens het repeteren en uitvoeren van de opera nemen wij de corona-maatregelen in acht. In enkele scènes kon de anderhalve meter niet gehouden worden: de uitvoerenden werden en worden zeer regelmatig getest. Voor de veiligheid in en op het water zijn we zeer blij dat de Reddingsbrigade Maasplassen onder aan de kade paraat ligt! Taal: Nederlandse tekst op basis van een hertaling van David Prins. Duur voorstelling: 100 minuten (zonder pauze) Rusalka – de kleine Zeemeermin is een coproductie met het Consortium Grensmaas en De Domijnen. Deze voorstelling wordt mede mogelijk gemaakt dankzij de Provincie Limburg, De Domijnen, Gemeente Sittard-Geleen, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds Podiumkunsten, Gemeente Maastricht, Gemeente Stein, Gemeente Echt-Susteren. 5

CAST & CREW ARTISTIEK TEAM Regisseur & Artistiek leider Opera Compact Dirigent Kostuumontwerp Regie assistent (stagiair) Vervaardiging kostuums Repetitor Arrangeur Haar & Make-up Nederlandse tekst CAST Rusalka Prins Waterman Vreemde prinses Heks PRODUCTIETEAM Productieleider & Zakelijk leider Opera Compact Techniek Geluid Licht HERITAGE SINFONIETTA Viool 1 Sybrand van der Werf Per-Otto Johansson Mieke Kockelkorn Luuk Bellemakers Atelier Opera Zuid Wilko Jordens Mark Tersteeg Marlies van den Bosch David Prins Kristina Bitenc Denzil Delaere Sef Thissen Irene Hoogveld Lien Haegeman Cello Contrabas Fluit Hobo Klarinet Fagot Hoorn Trompet Trombone Fenna Ograjensek Reflexion Evenemententechniek Frank Schreurs Eric Meij en Erwin Dirckx Boventiteling Tribune Fotografie PR & Grafisch Ontwerp Reddingsbrigade Maasplassen L1 Consortium Grensmaas PR & Productie Uitvoerder Peet Adams Hans van der Meer Jeroen van de Wiel Jurre Meij Maurice Stroek Stefan Groeneveld Sven Westerhove Jeroen Perry Van Stokkum Seatings Sanne Linssen Query Design Slagwerk Harp Viool 2 Altviool Manon Meijs Alicia Lopez Saskia Frijns Lore Vancauwenberghe Magdalena Folwarska Irene Ruys Joanne Wigmans Twan Cox Ezgi Özer Anna Nagy Marie-José Didderen Wil Rijs Kelly Kicken Samuel Aguirre Kim Moenis-Rijks Jolanda Wolters José Daniel Lopez Willy Bessems Taco van Summeren Luc Scholtes Sandor Hendriks Tim Verstegen Marieke Schoenmakers Michelle Verheggen ACTEURS (STAGIAIRES) VISTA COLLEGE Tum Bemelmans Holly Beurskens Dean Gulikers Adelaide Kashari Stan Kemmeren Madelon Philipsen Charlotte Raes Jolijn Stam Beau The Zoya Vranovsky CHAUFFEURS DUMPERS Jeroen Beunen Ralph Amkreutz Sjoerd de Graaf Ruud Simons 6 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

OPERATORS MAGNI Diego Ruiz Werner Collaer Bart Verleng SCHOONZWEMMERS ROULEREND PER VOORSTELLING Alice Winkelmolen Arwen Pijpers Barbara Wijering-van Wijk Bente Thijssen Debbie Geilen Elise van Bree Emmy Leveau Eva van Grunsven Floor Engelen Floor Kettenis Jainy Koelen Jolien Linssen Julia Derksen Lieke Smeets Linde Soontiëns Lineke Claessens-Theeuwes Liza Polukhina Lynn Luijben Marie-Anna Daverveld Marjetta van Esch Maud Lejeune Maud Stelten Merle Heuvelmans Renée Habets Tessa Popelier Ymke Tolboom KOOR Anja Römers Chantal Claessen Heidi Moors Karin Straus Lilian Gabriël Mandy Riswick Marie-José Soons Mendy Rookmaaker Monique Pepels Nicole Beckers Nicolle Brouns Samantha van Gerven Sonja Bouchoms Tanja Jeurissen Truus Soons Wilma Klinkenberg Yvonne Slijkoord Dirigent Steven van Kempen DEELNEMENDE VERENIGINGEN PSV Synchro Team Eindhoven Zwemsport Parkstad ZPC Nederweert Hellas Glana Vocal Sollýs Geleen Bühne Trompet Jeroen Ruijters Koninklijke Harmonie Aurora Grevenbicht EDUCATIEPROGRAMMA ANDERS, DAN ANDERS Sopraan Harmonium Kunsteducatie CO-PRODUCENTEN Consortium Grensmaas Eva Diederix Poppeia Berden Marijk Greweldinger Kees van der Veeken Schouwburg De Domijnen Mikos Pieters VRIJWILLIGERS Van het Vista College & De Domijnen Karin Straus & Jeroen van Asten Alle andere vrijwilligers MET DANK AAN Parkstad Limburg Theaters, De Maaspoort Theater & Events en het Munttheater Weert voor de gezamenlijke promotie van de voorstelling. MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR dankzij de Provincie Limburg, Consortium Grensmaas, Schouwburg De Domijnen, Bernhard Cultuurfonds, Fonds Podiumkunsten, Gemeente Sittard-Geleen, Gemeente Maastricht, Gemeente Stein, Gemeente Echt-Susteren. Rusalka - de kleine Zeemeermin is onderdeel van de campagne Ode aan het (Maas) Landschap. 7

8 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

HET VERHAAL UITGEBEELD Sybrand van der Werf - artistiek leider van Opera Compact – verantwoordelijk voor de regie en kostuumontwerper Mieke Kockelkorn nemen u mee door het verhaal van Rusalka - de kleine Zeemeermin. Wat gaat u zien, wat kunt u zien en wat wilt u er allemaal in zien? Hoe gaan ze zorgen dat het een onvergetelijke voorstelling wordt op een bijzondere plek, waarbij ‘anders zijn’ ineens iets van ons allemaal wordt… WAAR GAAT HET VERHAAL OVER? Sybrand: “De opera Rusalka - de kleine Zeemeermin, is geen Disney-vertolking met een ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’ einde, maar een tragisch sprookje waarin de zeemeermin Rusalka zo verliefd wordt op de prins dat ze alles voor hem over heeft en bereid is voor hem #anders te worden. Om net zoals haar prins een mens met twee benen te worden, sluit ze een deal met de heks, die daarvoor een hoge tol eist, inclusief kleine lettertjes. De geniale vondst van Andersen, die haar als ruil voor deze ingrijpende transformatie haar stem afpakt, maakt de metafoor dwingend: het anders-zijn tussen de twee geliefden leidt ook nog eens tot een gebrek aan communicatie en dus begrip. En onbekend maakt onbemind. Dat zet voor mij deze opera met twee benen stevig in de actualiteit. Rusalka is een identificatiefiguur voor alle minderheden (transgenders, allochtonen, andersdenkenden, onzekere pubers, gehandicapten, etc.) die zich gevangen voelen tussen het zelf-zijn en het anders-zijn binnen een op het eerste gezicht homogene cultuur. Maar is, in plaats van de focus op dat anders-zijn te leggen, de uitdaging niet eerder meer moeite doen om elkaar als gelijken te beschouwen? Geen kinderverhaal, maar diepe emotionele gevoelens die geuit worden. De kracht van het anders zijn tot theater gemaakt. Een bijna gothic sprookje dat voor veel schrijvers niet veilig genoeg was. De beslissing om deze opera met Opera Compact wel uit te brengen heeft er natuurlijk mee te maken dat het een waanzinnig mooie opera is, verreweg de bekendste van Dvorák. Een one-hitwonder in mijn ogen. Met diepe lagen en echte emotie in plaats van alleen metaforen. De voorstelling op locatie uit te voeren voelde meteen heel logisch, bijpassend bij het natuur versus cultuur contrast, waarbij de wereld van Rusalka een is van natuur en die van de prins van cultuur. De door de mens gemaakte industrie versus de natuurlijk gevormde wereld. Thematieken die passen bij de huidige tijdsgeest en het stuk qua relevantie in een nieuw daglicht zetten met de focus op #anders.” Mieke: “Met de grove kaders bepaald stelde Sybrand me de vraag om mee te werken aan hun vertaling van Rusalka - de kleine Zeemeermin. Een nieuwe combinatie van zijn regie en mijn kostuumontwerp met spannend openluchttheater en water. Met veel onvoorziene zaken waarvoor ik oplossingen moest zoeken. Opera dichtbij op afstand. Het verhaal minder spectaculair, maar wel theatraler. In mijn ontwerpen zoek ik naar betekenis, dragen ze bij aan het verhaal en kunnen we onze ideeën tot uitvoering brengen. Een prins op het witte paard, een mooie glimmende zeemeerminnen-staart klinkt logisch, maar voor opera is dat niet zo. Hoe vertaal ik de behoudende vader, de progressieve heks, de vreemde ‘andere’ vrouw naar beeld met toch Rusalka in de hoofdrol, in haar context. Ik heb me laten leiden door de omgeving en het werken met twee werelden.” 10 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

Kostuum schetsen van Mieke Kockelkorn voor Rusalka, de watergeest en de heks. HOE WORDT HET VERHAAL QUA BEELD EN KOSTUUMS VORMGEGEVEN? Sybrand: “Openluchttheater is een uitdaging: de afstand van het decor tot het publiek overbruggen is op zijn minst gezegd spannend. Maar bij theater op locatie kun je ook op cadeautjes getrakteerd worden. Vogels die spontaan van zich laten horen, een zonsondergang die het beeld afmaakt of een warme bries die je meevoert. In onze voorstelling de imposante machinerie van Consortium Grensmaas die speciaal voor ons stilstaat. Het contrast als thema met water, grindbergen, transportbanden en vrachtwagens, in combinatie met het natuurlandschap. Muzikanten en zangers op pontons, aangevuld met een uitgelicht decor en prachtige klanken die een sprookje vertellen, heel zachtjes of juist luid.“ Mieke: “De bezoekers van de voorstelling ‘krijgen’ het allemaal. De vijf hoofdpersonages die ze willen zien, gevangen in beeld en kostuums die het verhaal dragen. De vreemde vrouw in rood. De prins op het witte paard in wit. De bezorgde vader, onze waterman in rook omhuld. Maanmannetjes bij de prachtige aria van de maan. Dit alles verstevigd door de sprookjesachtige figuranten. De van nature mooie exotische Rusalka in contrast met de opsmuk ‘gemaakte’ prins. De heks niet met een kromme neus of puntmuts, maar in een duikpak, de overbrugging tussen water en land. De vreemde prinses misplaatst in de omgeving. Alleen Rusalka heeft verschillende kostuums, want haar gedaante verandert, letterlijk. Van een zeemeermin met staart in de waterwereld, naar een prinses met twee benen in een prachtige baljurk passend bij de prinsenwereld, tot een tragisch dwaallichtje, die als een schim terug naar het water moet. Beeldentaal met associaties en meerdere betekenissen. Voor de uitvoering van de kostuums gingen de ontwerptekeningen naar het atelier van Opera Zuid. Daar hebben zeer vakkundige mensen de kostuums mooi passend gemaakt voor onze zangers. Alleen de gouden vissenstaart maakte ik zelf.” TOT SLOT EEN PERSOONLIJKE VRAAG, HOE BEN JE ZELF ANDERS? Sybrand: “Ik werd #anders toen ik in Maastricht kwam wonen. Ik ben veel in het buitenland geweest en ervoer juist de gelijkenissen en voel me niet plaatsgebonden. Toen ik echter uit Friesland naar Limburg kwam, werd ik geïdentificeerd met een categorie, een locatie, een deel van het land waar ik vandaan kwam. En natuurlijk ben ik een Fries, maar door van plek te wisselen, van context en omgeving te wisselen werd dat een issue en werd ik die #andere. Je bewustzijn verandert door je te verplaatsen en ineens denk je na over je eigen identiteit en of die categorie, dat hokje, wel juist is. Ik sta erbij stil en denk erover na dat we de wereld nu eenmaal in categorieën indelen, maar soms werkt het #anders.” Mieke: “Ik zie het #anders…. De vraag voor mij is eerder: hoeveel zijn we hetzelfde? Is het stukje ‘anders’ wel zo interessant? Zijn verlangens, liefdes en angsten juist geen verbindende factor? Gevoelens die we allemaal hebben en juist zouden moeten delen.” 11

DE MUZIKALE INVULLING De Zweedse dirigent Per-Otto Johansson en de Sloveense operazangeres Kristina Bitenc vertellen u meer over de muzikale invulling van Rusalka - de kleine Zeemeermin. Wat gaat u horen, wat is de rol van de muziek en hoe werd de muziek bewerkt tot de Opera Compact voorstelling waar u zich op verheugt? WAT GAAN WE HOREN? Per-Otto: “Een van de beste opera’s van Tsjechisch componist Dvorák met folklore en symfonische muziek. Een typisch romantische manier van componeren, passend in het tijdsbeeld van toen. Voor de Opera Compact-versie hebben we het origineel heel uitdagend teruggebracht tot slechts 5 personages, wat het drama tot de essentie voert. Door deze ingreep werd het origineel van 2,5 uur slechts 100 minuten lang, met meer dan alleen de highlights zoals ‘The song to the Moon’. Een compacte en aangrijpende versie. Het arrangement van Mark Tersteeg brengt het orkest terug tot kleine bezetting en met die transparantie en flexibiliteit zijn we gaan ontdekken hoe we de normaal volle klanken van Dvorák kunnen overbrengen. In de open lucht uiteraard versterkt. We klinken hoe we zijn en hebben er ónze Rusalka - de kleine Zeemeermin van gemaakt. Het is mijn taak alles samen te brengen, met oog voor de muziek, de regie en de spelers. De muziek is de lijm die alles samenbrengt. Mooi van zichzelf, maar het is de mix van alle elementen die het tot een prachtige voorstelling maakt.” Kristina: “In dit stuk geeft het orkest de ruimte aan de zangers. Mooie muziek als leidmotief, die elk karakter vormt met een bepaalde kleur en ritme. De Rusalka van Opera Compact is voor mij de eerste opera in het Nederlands. Waarbij ik in eerste instantie dacht dat het onmogelijk zou zijn, omdat er zoveel zangonvriendelijke klanken in de Nederlandse taal voorkomen. Maar toen ik het eenmaal probeerde kwam ik erachter dat het niet anders is dan andere talen. Intussen ervaar ik het zelfs als heel fijn om in een taal te zingen die ik dagelijks gebruik. Het geeft een soort natuurlijke flow. Samen met een vriendin nam ik de teksten door en oefende de klanken. Tijdens de repetities hebben we hier en daar kleine aanpassingen gedaan in de vertaling van David Prins, om te zorgen voor een mooie muzikale lijn. Tijdens de voorstelling zal het Nederlands ervoor zorgen dat de muziek nog dichter bij de mensen komt. En de boventiteling helpt de toeschouwers om alles helemaal goed te verstaan.” HOE IS HET EEN OPERA VAN DE 21e EEUW GEWORDEN? Per-Otto: “Het is een opera die zich vandaag de dag zou kunnen afspelen. Ook nu hebben we mensen zoals een heks of een waterman om ons heen. Ze zijn geen sprookjesfiguren, maar maken onderdeel uit van onze samenleving. Het is onze missie mensen te raken en ze aan het denken te zetten. Ze te laten voelen, een connectie met ze te maken en iets mee te geven voor hun eigen leven.” TOT SLOT EEN PERSOONLIJKE VRAAG, HOE BEN JE ZELF ANDERS? Per-Otto: “Volgens mij ben ik altijd hetzelfde, maar word ik #anders door samen te werken. In het geval van Opera Compact met een klein gezelschap en dat werkt fantastisch, maar is ook #anders. Bij grote operahuizen staat een heel leger voor je klaar dat je in alles ondersteunt, maar dat kan soms ook remmend werken. Nu is het een kleine, flexibele groep. 12 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

Het doel is in beide gevallen natuurlijk hetzelfde; mooie voorstellingen maken. Deze opera voelt anders omdat het, voor mij en voor vele anderen, de eerste opera is sinds corona en we allemaal niet kunnen wachten weer te beginnen. Eindelijk weer aan de slag met wat we het liefste doen. Maar als ik moet bedenken hoe ik zelf anders ben dan anderen, komt het erop neer dat ik de mensen waarmee ik werk echt wil leren kennen. Samen maken we de ‘music of life’ en daar is vertrouwen voor nodig. We moeten ‘het’ samen voelen en nieuwsgierig zijn naar elkaar. Dirigent zijn is meer dan met mijn armen zwaaien; om mijn werk goed te kunnen doen heb ik connectie nodig met de mensen om me heen. En eerlijk gezegd heb ik dat in mijn hele leven nodig, mentaal gezien. Ik investeer graag in eerlijkheid en vertrouwen om samen te kunnen creëren.” “ Kristina: “Ik zou Rusalka kunnen zijn. Ik ben afkomstig uit Slovenië en ook ik besloot in een andere wereld te stappen. Te kiezen voor de moeilijke weg. Geen moeder die de was voor je doet, maar studeren aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag in een land ver weg van thuis. Ik liet me er niet door afschrikken en verhuisde van een klein Sloveens dorpje naar Nederland. Alles was #anders. En #anders zijn is zo leuk; het geeft kleur en een extra dimensie. Al hadden ook mijn ouders een ander beeld voor me in gedachten. Maar ze herkenden mijn drive en steunden me bij elke stap. Toen ik drie jaar later vertelde dat ik een Nederlandse vriend had ontmoet, wisten ze dat ik in Nederland zou blijven. Inmiddels woon ik er bijna 16 jaar.” Samen maken we de ‘music of life’ en daar is vertrouwen voor nodig

IN SAMENWERKING Opera Compact werkt graag samen en het woord ‘compact’ in de naam van het gezelschap doet de grote groep van betrokken partijen voor deze productie geen eer aan. U zou voor deze voorstelling eerder moeten denken aan breed, divers, regionaal en vooral betrokken! Iedereen wil graag weer aan de slag, nu meer dan ooit, en dat gevoel gaat u terugzien in Rusalka - de kleine Zeemeermin. Kees van der Veeken, directeur Consortium Grensmaas, en Mikos Pieters, Hoofd Podium De Domijnen, nemen u graag mee in hun beweegredenen om met Opera Compact samen te werken. CONSORTIUM GRENSMAAS EN DE DOMIJNEN, EEN KORTE INTRODUCTIE? Kees: “Het Consortium Grensmaas is een samenwerkingsverband van aannemers, grindproducenten en Natuurmonumenten opgericht om Zuid-Limburg tegen hoogwater te beschermen. Een traject van 43 km van Maastricht tot Echt-Susteren, waarbij ook bijna 1100 hectare natuur ontstaat. Het hele project kost 700 miljoen euro, al merkt de belastingbetaler daar niks van. Met de verkoop van zand en grind wordt de hele uitvoering betaald. We zijn begonnen in Bosscherveld / Itteren als zuidelijke locatie en zijn inmiddels gevorderd tot Born. De plek waar de voorstelling Rusalka – de kleine Zeemeermin gaat plaatsvinden. We zijn verantwoordelijk voor een enorme hoeveelheid grondverzet, met wel 100.000 tot 200.000 kubieke meter per week. Het gewonnen zand en grind veredelen (wassen en sorteren) we in de haven in Trierveld, die twee weekenden lang het decor vormt voor de opera. De natuur die ontstaat door onze werkzaamheden is uniek voor Nederland, waarbij flora en fauna van vervlogen tijden terug keren.” Mikos: “De Domijnen in Sittard is dé culturele instelling in Sittard-Geleen. Ze verbindt professionals, cultuurliefhebbers en vrijwilligers en produceert en programmeert een scala aan activiteiten voor iedereen in de regio. Op de planken van de schouwburg in Sittard-Geleen zijn de vaste bespelers het huisgezelschap Het Laagland, Toneelgroep Maastricht, philharmonie zuidnederland, SALLY dansgezelschap, verenigingen, fanfares, harmonieën en nu Opera Compact. Verder komt een breed theaterspectrum voorbij van musical tot toneel, van dans tot opera, van cabaret tot kleinkunst, kortom voorstellingen en concerten voor alle leeftijden.” HOE WERKT JOUW ORGANISATIE SAMEN MET OPERA COMPACT? Kees: “Het onderscheid maken met de omgeving, is wat we doen binnen ons project en in deze samenwerking doen we dat op een hele andere manier. We omarmen de omgeving, ook de culturele. En als er dan een vraag binnenkomt als deze, een regionaal initiatief, kun je niet anders dan ‘ja’ zeggen. Niet alleen door financieel bij te dragen, maar ook door letterlijk mee te doen. We stellen voor de repetities en de voorstellingen onze locatie beschikbaar en zetten onze machines stil. Al was dat even zoeken qua tijdstippen, aangezien we normaal gesproken zes dagen per week van 7 tot 19 uur aan het werk zijn. We verzorgden het vergunningentraject, inclusief een corona-protocol, maar daar bleef het niet bij. Ook enkele van onze machines en zelfs medewerkers spelen mee. En eerlijk is eerlijk, het contrast met Rusalka – de kleine Zeemeermin past ons wel. Van ‘grof industrieel geweld’ naar prachtige natuur.” Mikos: “We hadden contact met Opera Compact over hun opera Don Giovanni die helaas door de corona-maatregelen niet door kon gaan. Eenmaal in gesprek over het komende theaterseizoen, probeerden we de samenwerking weer op te zoeken. Het begon ‘klein’ door onze grote zaal ter beschikking te stellen voor de repetities, een mogelijkheid die zonder corona nooit een optie was geweest. 14 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

Daarnaast besloten we een bijdrage te doen in de productie. Dit bedrag wordt besteed voor jong talent in de vorm van het educatieve project rond de voorstelling en de verankering met de studenten van het VISTA College. Daarnaast dragen we zorg voor de kaartverkoop en helpen vrijwilligers tijdens de voorstellingen. Ons gezamenlijk doel daarbij is cultuur en opera naar een breder publiek te brengen.” WAAROM IS SAMENWERKING ZO BELANGRIJK? Kees: “Ons project stond lange tijd als negatief te boek. De inwoners vreesden overlast en juist door intensieve samenwerking hebben we dat tij kunnen keren. We zijn voor een langere periode steeds in het gebied ‘aanwezig’ en het is daarbij van groot belang dat de verstandhouding met de inwoners, de overheid en alle overige partners goed is en goed blijft. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt is ons motto en cultuur kan hier een rol in spelen. Daarnaast vind ik dat je als bedrijf een maatschappelijke taak hebt. We hebben er allemaal baat bij dat mensen positief over ons zijn en dat bewerkstelligen we door samenwerking en door betrokkenheid. We geven de bezoekers maar ook onze eigen mensen een #andere blik op het terrein en hopen samen met de muzikale invulling en alle partners een gevoel van trots te delen. Ik kan samenwerking met een culturele instelling dus alleen maar aanraden.” Mikos: “Met Rusalka – de kleine Zeemeermin herrijst het culturele leven na corona. Samen zorgen we voor een van de eerste grote culturele manifestaties. En dan zo mooi… met prachtige muziek en een onvoorstelbaar mooie locatie. Waarbij het niet uitmaakt of je voor de opera, de locatie of voor de schoonzwemmers komt. Zo weet ik zeker dat iedereen het Lied aan de Maan herkent, maar niet iedereen weet dat het uit deze opera komt. We zijn er allemaal aan toe om weer de mooie bijzaken van het leven te beleven en opera is daarvoor uitermate geschikt.” TOT SLOT EEN PERSOONLIJKE VRAAG, HOE BEN JE ZELF ANDERS? Kees: “Misschien idealistisch, maar ik vind het heel belangrijk oprechte interesse voor een ander te hebben. Leer elkaar kennen met een open blik en zie wat de ander beweegt. Ga het gesprek aan bij tegenstijdigheden en heb juist respect voor verscheidenheid. Muziek is daarbij een prachtig middel ter verbroedering, laat je erdoor verrassen.” Mikos: “Soms denken we dat je anders moet zijn dan dat je eigenlijk bent. Ik denk dan meteen aan een prachtige quote van Oscar Wilde: Be yourself, because everyone else is already taken. Met andere woorden: omarm het anders zijn in jezelf. Confronteer jezelf met kunst en cultuur en laat muziek, theater en opera je helpen te ervaren wie je bent!” 15

JONG TALENT Opera Compact staat open voor jong talent en hecht veel waarde aan talentontwikkeling. Aan Rusalka - de kleine Zeemeermin werken maar liefst tien acteurs en een regieassistent mee, waarvoor Sybrand de stagebegeleider is. Opera Compact kreeg voor deze productie de status van erkend leerbedrijf. De studenten van het Vista College in Heerlen maken de productie van dichtbij mee. Het avontuur begon met een auditie in het Parkstad Limburg Theater. Madelon Philipsen en Luuk Bellemakers vertellen u graag meer over hun ervaringen. WELKE STUDIE VOLGEN JULLIE EN WELKE ROL MAG JIJ VERVULLEN? Madelon: “Alle studenten die een rol spelen in Rusalka – de kleine Zeemeermin, zijn tweedejaars studenten Artiest / Acteur van het Vista College in Heerlen, richting Kunst / Theater / Media. De stages zijn bedoeld om te proeven aan theater: acteren, regisseren, schrijven en maken. Met voor mij de nadruk op het spelen zelf. In de voorstelling heb ik samen met twee andere klasgenoten de edelfigurantenrol van heks. De rol komt een paar keer terug en we wisselen drie keer van kostuums. Op dit moment hebben we het kledingpassen en enkele oefeningen achter de rug, ik kan dus nog niet zo veel vertellen over mijn ervaringen, maar ik verwacht er veel van en laat me graag verrassen.” Luuk: “Met veel trots kan ik zeggen dat ik de regieassistent mag zijn van deze productie. Ik ben erbij tijdens het repetitieproces, maak notities en denk mee. De teksten van de voorstelling staan vast en zijn vertaald voor de Opera Compact versie van Rusalka – de kleine Zeemeermin. Maar al repeterend kan het zo zijn dat de solisten kleine aanpassingen doen. Die afspraken noteer ik in het regieboek. In datzelfde boek staat de muziek van het stuk, die aangevuld wordt met de techniek en de spelintenties. De muzieknoten steeds op de rechter pagina’s, de verdere aantekeningen op de - eerst nog lege - linker pagina’s. Toen ik aan de productie begon had ik nog nooit een regieboek gezien en op de eerste dag kreeg ik het boek en een pak geeltjes door Fenna overhandigd. Geen idee wat ik ermee moest doen, maar intussen weet ik er wel raad mee. Ook ik volg de opleiding Artiest / Acteur, maar tijdens de opleiding ontdekte ik dat ik het maken zelf nog veel leuker vind. Mijn opschrijfboekje van toen, is het regieboek geworden!” HOE ERVAREN JULLIE HET WERKEN BINNEN EEN PROFESSIONEEL GEZELSCHAP? Madelon: “Heel spannend in het begin en heel anders dan een schoolproject. Ik maak veel aantekeningen en doe extra goed mijn best. Langzaam begin ik, door de blik achter de schermen, het totaalplaatje te zien.” Luuk: “Heel #anders. Alleen al omdat we in de grote zaal van de Domijnen mogen repeteren. Daar kan geen klaslokaal tegenop. Daarnaast werken we nu uiteraard met professionals, wat met zich meebrengt dat iedereen er echt voor gaat en de sfeer geweldig is. Het voelt heel vertrouwd en samen gaan we voor een prachtige voorstelling. Ik ben enorm dankbaar dat Opera Compact ons deze kans biedt en ik naast notuleren, zelfs mijn eigen ideeën mag inbrengen. Onze groei staat centraal en aan de hand van onze zelf opgestelde leerdoelen daagt Sybrand me uit om mee te doen en vragen te stellen. Het is echt genieten!” WAT IS JULLIE BEELD VAN EEN OPERA? Madelon: “André Rieu is mijn enige referentie voor klassieke muziek. Een man en een vrouw in mooie kledij en muzikanten in de achtergrond. Maar deze opera wordt #anders. Klopt het beeld dat ik nu – door de eerste snuffelmomenten - in mijn hoofd heb, straks met de werkelijkheid?” 16 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

Luuk: “De liefde voor theater zat er bij mij al vroeg in. Door mijn tante geïnspireerd volgde ik theaterlessen en daarna wilde ik steeds meer. Eenmaal in het wereldje werd ‘alles’ theater. Opera was tot nu toe ‘beperkt’ tot de cd-collectie van mijn oma.” HOE HELPT DEZE STAGE JE IN JE OPLEIDING EN HOE ZIE JE JE TOEKOMST? Madelon: “Ik wil later de baan van Fenna en Sybrand! Ik vind alles leuk en weet zeker dat ik in deze branche wil werken. Mede ook door deze stage zie je welke rollen er allemaal zijn rond een voorstelling en om dat in de praktijk te mogen ervaren is een fantastisch leerproces. De ontdekkingstocht waar ik nu aan bezig ben, inspireert me enorm.” Luuk: “Deze stage is een mooie leerschool, waarbij we naast al onze ervaringen, ook al werken aan ons netwerk. Daarbij creëert Opera Compact een veilige omgeving voor ons en dat zie ik als een enorme kracht. Na mijn opleiding aan het Vista College zou ik het liefst nog twee hbo-studies doen. Regie en muziektheater. Mijn grote wens daarbij is muziek en theater nog dichterbij elkaar te brengen.” TOT SLOT EEN PERSOONLIJKE VRAAG, HOE BEN JE ZELF ANDERS? Madelon: “Ieder mens is uniek, dat is sowieso de basis. Ik ben zelf denk ik anders doordat ik naast mijn eigen emoties ook emoties van anderen ervaar en merk dat ik die kan beïnvloeden. Ik kan mensen kalmeren met mijn eigen rust of ze enthousiasmeren met mijn enthousiasme. Een kracht van mezelf, die ik graag verder zou ontwikkelen.” Luuk: “Een goede vraag. Ik ben #anders omdat ik op een dag thuiskwam en mijn ouders vertelde dat ik ging stoppen met de middelbare school. Het gros van mijn klasgenoten speelde voetbal en ik was geïnteresseerd in theater. Een groter contrast kon er niet zijn. Ik ging van een standaard conservatieve school, naar de open minded theateropleiding en voelde me als een vis in het water. Mijn leven veranderde meteen, ik kreeg nieuwe vrienden en mijn kennis en interesse in het vak groeiden. Kracht en motivatie volgden, met gelijkgestemden om me heen: Rusalka – de kleine Zeemeermin benadrukt dat nog eens extra: waar staat die ‘staart’ bij jou voor?” 17

EDUCATIEPROGRAMMA BASISONDERWIJS Bij de locatievoorstelling Rusalka - de kleine Zeemeermin #anders #tochverliefd, presenteert Opera Compact een educatieprogramma rond het thema #anders. Thema’s die behandeld worden zijn • Anders zijn (identiteit, zelfbeeld, conformeren, inclusiviteit, enz) • Natuur en water • Sprookjes Onderdeel van het educatieprogramma is de speciaal ontwikkelde mini-opera ‘Anders, dan anders’ die speelt op scholen. In de aula, in de klas of op het speelplein! In deze muzikale vertel-voorstelling van ongeveer een half uur stellen zangeres Eva Diederix en organist (op harmonium) Poppeia Berden de kinderen voor aan Koby Kopieer, die het liefst precies hetzelfde is als iedereen om haar heen. Maar dat lukt niet helemaal, want ’s nachts is Koby een zeemeermin en daardoor is ze juist heeeeeel erg #anders. Uiteindelijk moet ze zichzelf wel een keer tegenkomen, want wat gebeurt er allemaal als je jezelf begint te kopiëren...? Spelenderwijs komen enkele meer en minder bekende aria's uit de opera-literatuur voorbij en natuurlijk ook het bekende Lied aan de Maan uit Rusalka. De kinderen tussen 6 en 10 jaar worden uitgenodigd om na te denken over anders-zijn. Aansluitend aan de voorstelling gaan de kinderen aan de slag met Marijk Greweldinger. Er wordt gezongen, genoten, opgezogen als een spons en gedoken in de zee met zeebeesten. Heerlijk, even wat #anders. Het educatieprogramma wordt ook in het schooljaar 2021-2022 aangeboden. Bent u ook geïnteresseerd in deze voorstelling op uw school? Neem contact op met Opera Compact.

SYBRAND VAN DER WERF & FENNA OGRAJENSEK Artistiek en zakelijk leider / Opera Compact PATRICK VOS Reddingsbrigade Maasplassen MANON MEIJS Concertmeester / Heritage Sinfonietta JEROEN VAN ASTEN Vaart de boot in de voorstelling 20 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

MARIE-JOSÉ SOONS Zangeres / Vocal Sollýs JEROEN RUIJTERS Bühne Trompet / Koninklijke Harmonie Aurora Grevenbicht DIEGO RUIZ Magni bestuurder / Consortium Grensmaas ELISE VAN BREE Schoonzwemster / Zwemsport Parkstad 21

22 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

24 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

26 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

GRAAG TOT EEN #ANDERE KEER We hopen dat u genoten heeft van deze voorstelling en zien u graag terug! Opera Compact is een Limburgs operagezelschap dat in, met en vanuit de regio en haar culturele mogelijkheden werkt. Opera Compact staat voor kwalitatieve, benaderbare en toegankelijke producties, talentontwikkeling, jong publiek en cultuurparticipatie. Opera Compact richt zich op bijzondere locaties en zalen waar weinig opera wordt gespeeld. HET ONGEHOORDE CIRCUS VAN DE STEM #FESTIVAL #PRESTEREN In 2021 staat naast "Rusalka - de kleine Zeemeermin" ook nog "Het Ongehoorde Circus van de Stem" op het programma. In deze mobiele festivalopera ontmoeten we Barnum (gespeeld door multi-talent Bart Storcken), directeur van een circus op zijn retour. De enige hoop op redding komt van de vocale talenten van Jenny Lind, de Zweedse Nachtegaal, vertolkt door Fenna Ograjensek. Maar of Jenny hét paradepaardje uit de opera-literatuur; de Aria van de Koningin van de Nacht van Mozart wel kan zingen... Een muzikale tragikomedie over ambitie en prestatie: wat gebeurt er als je je blind staart op iets wat eigenlijk buiten je bereik ligt? Op diverse locaties in het najaar van 2021. In 2022 staan twee hoogtepunten van de Duitse opera-literatuur centraal: in april en mei komt Beethovens' enige opera "Fidelio" naar de theaters en in september staat "der Freischütz" van Carl Maria von Weber in een wel heel vrije bewerking door componist-arrangeur Jesse Passenier in de zuidelijke openlucht-theaters. FIDELIO #VRIJHEID #VOORELKEPRIJS Beethoven werkte jaren aan zijn grote revolutieopera "Fidelio", waarin Leonore (Fenna Ograjensek), zich verkleedt als de man Fidelio om haar echtgenoot, de politiek gevangene Florestan (Marcel Reijans) uit de klauwen van de wrede gevangenisdirecteur Don Pizarro (Sef Thissen) te bevrijden. In de compacte versie van Opera Compact een aangrijpend brok muziektheater over de prijs van vrijheid. DER FREISCHÜTZ #DUIVELSPACT #VOORMIJ Op bijzondere locaties in heel Limburg komt de romantische sprookjesopera "der Freischütz" tot leven in een nieuw muzikaal jasje van Jesse Passenier. De duivel (bij ons gespeeld door Emil Szarkowicz) helpt een handje om het verlossende schot van deze opera de verkeerde kant op te draaien... 28 RUSALKA DE KLEINE ZEEMEERMIN

COLOFON Concept Interviews / Vormgeving Eindredactie Fotografie Opera Compact Judith Eurlings Query Design Sybrand van der Werf Sanne Linssen / Opera Compact www.operacompact.com 29

1 Online Touch

Index

Home