Jaarbericht 2017 Dichtbij in de regio Voor goede zorg en gezondheid dichtbij
Inhoud Voorwoord 3 Ondersteuning VSV De Slinge Ondervoeding bij kwetsbare ouderen Samenwerking bij nazorg aan oncologische pati ënten Pilot communicati e binnen de eerste lijn Overeenkomst medicati eveiligheid Samenwerken aan integrale geboortezorg Huisartsencoördinatoren in Drenthe Gezonde wijkaanpak SOLK en kinderen Project Reduceren Heropnames COPD Samenwerking rondom Eerstelijnsverblijf voor ouderen Pilots kind- en jeugdhulp in de gemeente 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 2
Voorwoord 2017 was in allerlei opzichten een jaar vol ontwikkelingen. Voor Proscoop was 2017 het jaar waarin de fusie rond kwam en waarin we als nieuwe organisati e met een nieuwe naam en daarbij horende nieuwe huissti jl volop aan de slag konden. Aan de slag in een veld waar ook het nodige verandert en waar we soms handen te kort komen om alle vraag naar vernieuwing en versterking bij te kunnen benen. Voor de eerstelijnszorg was de aankondiging van de O&I fi nanciering een belangrijke herinnering aan het feit dat met het oog op de toekomst, samenwerken aan duurzame en eff ecti eve zorg noodzakelijk is. 2018 wordt in dat opzicht een overgangsjaar waarin we met elkaar aan de slag moeten om de veranderingen concreet te maken en de organisati e en infrastructuur handen en voeten te geven. Wat dat betreft zitt en we in ons werkgebied goed. Samenwerking heeft hier al veel vorm gekregen en dat zie je terug in de projecten die wij het afgelopen jaar gedaan hebben. Dit jaarbericht geeft een inkijkje in de grote variëteit aan onderwerpen die wij als Proscoop in de regio tegenkomen en waar onze medewerkers bij betrokken zijn. Van samenwerking op het gebied van medicati eveiligheid tot beweegprogramma’s en eerstelijnsverblijfplekken voor ouderen. We hebben in onze regio’s te maken met zowel krimpgebieden als grote stadsproblemati ek. We bieden projectondersteuning op belangrijke thema’s als ouderen, jeugd en ggz en zijn betrokken bij grote gezondheidsprogramma’s die zich richten op hele populati es. We werken met zorgverleners uit de eerste lijn, maar ook steeds vaker met de tweede lijn, de gespecialiseerde zorg, het sociaal domein, scholen en gemeenten. De rode draad in dit overzicht is goede zorg en gezondheid dichtbij. Want dat is waar wij ons als Proscoop dagelijks voor inzett en. Arie Jongejan Directeur / bestuurder Proscoop 3
Ondersteuning VSV De Slinge De geboortezorg is volop in beweging. Integrale geboortezorg voor moeder en kind staat landelijk hoog op de agenda. In onze regio zijn er diverse Verloskundig SamenwerkingsVerbanden (VSV’s) acti ef waarin verloskundigen, gynaecologen, kraamzorgorganisati es, jeugdgezondheidszorg, kinderartsen en ziekenhuizen intensief samenwerken. In de regio Achterhoek en de Liemers begeleidde adviseur Rudie van den Berg de afgelopen ti jd VSV De Slinge. 4
Achterhoek “B ij integrale geboortezorg staat de zwangere centraal en wordt er gewerkt vanuit de zorgvraag. Bij VSV De Slinge is dat ook één van de belangrijke uitgangspunten. Het leuke aan dit VSV is dat ze zichzelf zien als een gemiddeld VSV, terwijl ik echt denk dat ze bovengemiddeld samenwerken. In het Tijdschrift voor Verloskundigen zijn ze in 2017 ook zo geportretteerd. Samen werken ze aan een sterk netwerk dat nauw samenwerkt aan kwalitatief hoogstaande geboortezorg, onder andere door de implementatie van de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg. Vanuit Proscoop heb ik het afgelopen jaar daar ondersteuning bij kunnen bieden. De samenwerking tussen de verschillende disciplines, van verloskundigen tot huisartsen, gynaecologen en de JGZ, vraagt “Men werkt echt samen vanuit een gevoel van vertrouwen.” veel inzet en energie van de betrokken beroepsbeoefenaren en het is mooi om te zien hoe goed dit werkt bij VSV De Slinge: men werkt er echt samen vanuit een gevoel van vertrouwen. Het daarbij ondersteunen en adviseren is iets waar ik positieve energie van krijg. De manier waarop men bij De Slinge de zwangere echt centraal wil laten zijn in de zorg, sluit aan bij mijn visie als adviseur, maar ook bij de visie die we als Proscoop hebben: denken vanuit de inwoner. Om de gewenste zin ‘de zwangere centraal’ ook echt vorm te geven, hebben we een bijeenkomst georganiseerd voor heel het VSV, vanuit het gedachtengoed van Positieve Gezondheid: hoe kijk je breder en anders naar de behoeften van de zwangeren? Nu de implementatie van de Zorgstandaard staat zal ik niet meer zo intensief betrokken zijn, maar. ik weet zeker dat er een prachtig en voor de toekomst duurzaam VSV staat. ” “Rudie is gekomen als ondersteuning binnen ons VSV toen de zorgstandaard werd ingevoerd en wij als bestuur merkte dat bij het invoeren van deze standaard veel praktische zaken geregeld moesten worden. Deze praktische zaken konden wij als leden op de inhoud prima voor elkaar krijgen, alleen misten we iemand die het overzicht hield en ons aan kon sporen om de deadline te halen. Rudie heeft dit werkelijk geweldig gedaan, ze heeft zich verdiept in de onderwerpen en de standaard om ons zo goed mogelijk te kunnen begeleiden. We zijn haar erg dankbaar hiervoor!” Kirsten Schatorjé (voorzitter VSV De Slinge) www.vsvdeslinge.nl 5
Ondervoeding bij kwetsbare ouderen Wanneer is een oudere ondervoed? En hoe kan voorkomen worden dat iemand ondervoed raakt? Van de gemeente Apeldoorn en de S1 Wijkverpleegkundigen kreeg Proscoop in 2017 de opdracht om in samenwerking met de wijkverpleegkundigen een multi disciplinaire bijeenkomst te organiseren rond het thema ondervoeding bij ouderen. 6
Apeldoorn “D e bijeenkomst op 21 november was de aft rap voor een breed programma waarin afspraken worden gemaakt binnen de hele keten van ouderenzorg over het omgaan met ondervoeding. Tijdens de bijeenkomst werd het belang onderstreept van een goede samenwerking tussen het sociaal en medisch domein. Volgens adviseur Liesbeth Zwanepol was de avond een goed begin van een breed gedragen samenwerkingstraject dat in 2018 doorloopt: “Het was mooi om te zien hoe breed de vertegenwoordiging ti jdens de startbijeenkomst was. Er waren wijkverpleegkundigen, Wmoconsulenten, ouderenadviseurs, diëti sten, welzijnsmedewerkers, fysiotherapeuten, huisartsen en prakti jkondersteuners. Aan de hand van een enquête die gehouden was zijn we met elkaar in gesprek gegaan. Daarbij kwamen ook hele prakti sche zaken aan de orde. De belangrijkste conclusies waren dat ondervoeding niet bij iedereen zichtbaar is. En als iemand eenmaal ondervoed is, blijkt het lasti g (en heel lang te duren) om weer te herstellen. Ook het belang van een aantal keren in de week gezamenlijk eten werd door verschillende professionals benadrukt. Eten met buren of op een ontmoeti ngsplek wordt door veel ouderen als gezellig ervaren en gaat bovendien ondervoeding tegen. Maar naast het bespreken van prakti sche zaken is er ook een start gemaakt met het vervolg. Naar aanleiding van “Als iemand eenmaal ondervoed is, blij kt het lastig (en heel lang te duren) om weer te herstellen.” deze eerste kennismaking is er een regiegroep gestart met de uitwerking van de punten die op de bijeenkomst naar voren kwamen. Op basis van de percentages van de landelijke stuurgroep ondervoeding hebben we een schatti ng gemaakt. Daaruit blijk dat het in Apeldoorn over minstens 4.700 ouderen gaat. Dat geeft wel aan hoe belangrijk dit onderwerp is. Inmiddels ligt er een plan van aanpak waar we mee aan de slag zijn. We beschrijven allereerst de keten. Wie doet nu eigenlijk wat en wie is waar verantwoordelijk voor? Daarnaast wordt de bewustwording op dit thema gesti muleerd en de screening verbeterd. Bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een eenduidig screeningsinstrument. Tot slot zett en we dit jaar in op de opvolging. Wat kunnen we doen aan voorlichti ng? Hoe bereik je mensen en wat zijn bewezen interventi es die we kunnen inzett en? ” 7
Samenwerking bij nazorg aan oncologische patiënten Samen proberen de nazorg voor mensen die te maken hebben (gehad) met kanker beter en dichter bij huis vorm te geven. Op 14 december 2017 kwamen ruim honderdtwinti g professionals naar het symposium ‘Nazorg oncologie, een toekomstperspecti ef’. Om elkaar te vinden in samenwerking tussen eerste en tweede lijn, zodat mensen in deze situati e sneller, beter en dichter bij huis hulp vinden. 8
Apeldoorn e.o P ati ënten die uit het ziekenhuis ontslagen werden vonden vanuit de thuissituati e niet zo makkelijk gespecialiseerde hulp, terwijl deze wel voorhanden is. Reden om lokale netwerken te vormen die hun kracht en experti se bundelen en die goed afgestemde zorg kunnen leveren die aansluit bij de wensen van de pati ënt. Omdat het aantal oncologiepati ënten sti jgt, de levensverwachti ng toeneemt en de ziekte steeds meer de vorm van een chronische ziekte krijgt, is ook de nazorg in de eerste lijn sterk in ontwikkeling. Nacontroles hoeven wellicht niet alti jd door een medisch specialist uitgevoerd te worden. Ook zijn kankerpati ënten het grootste deel van de behandeling thuis en doen ze met zorgvragen vaak een beroep op de eerste lijn. Bovendien kunnen de gevolgen van (de behandeling van) kanker soms pas jaren later optreden. De eerste lijn is dan een belangrijke plaats waar de pati ënten met hun klachten terechtkomen. In Apeldoorn en Vaassen was Proscoop betrokken bij het opzett en en vormen van zes netwerken oncologie op wijkniveau. Naast fysiotherapeuten, wijkverpleegkundigen, huisartsen, diëti sten, psychologen, ergotherapeuten en apothekers, sluiten ook huidtherapeuten, coaches en andere professionals zich bij het netwerk aan. Het symposium in december was een moment om elkaar te ontmoeten, geïnspireerd te raken en van elkaar te leren. Als afsluiti ng werd er door de verschillende netwerken, het Gelre ziekenhuis en Proscoop een intenti everklaring getekend waarin staat dat we als partners uitspreken dat alle betrokken professionals: • vanuit eerstelijnsnetwerken wijkgerichte zorg en ondersteuning bieden voor mensen met kanker of mensen die kanker gehad hebben op het gebied van voeding, beweging, hulpmiddelen en psychisch welbevinden • samenwerken om de (na)zorg voor kankerpati ënten zo goed mogelijk vorm te geven • een brug slaan tussen de eerste en tweede lijn rondom de (na)zorg voor kankerpati ënten • elkaar scherp houden op nieuwe ontwikkelingen en deze integreren in onze aanpak • relevante informati e uit het netwerk onder de aandacht brengen van onze achterban (zowel professionals als cliënten) • naast het geven van deskundige begeleiding en betrokken zorg voor alle mensen ti jdens of na behandeling van kanker in alle fasen, ook aandacht besteden aan onderlinge samenwerking, om zo bovenstaande nog beter vorm te kunnen geven • elkaars kennis en kunde gebruiken en respecteren. Deze intenti es zijn uitgesproken, vastgelegd en ti jdens het symposium door de samenwerkende parti jen ondertekend. De netwerken presenteerden vlak vóór het symposium hun website: www.oncologienetwerkapeldoorn.nl 9
Pilot communicatie binnen de eerste lijn dit soort overleg en afstemming ook online kan plaatsvinden. Als Proscoop zijn we gevraagd de pilot te begeleiden en te onderzoeken welke technologieën waardevol zijn om verder te implementeren. “I n Zutphen bestond bij de huisartsen de wens om op een andere manier te communiceren over en met pati ënten die thuiszorg ontvangen. Het idee was dat met de middelen die vandaag de dag beschikbaar zijn, de communicati e eff ecti ever georganiseerd zou kunnen worden. Een van de voorbeelden die genoemd werden was de overdracht tussen de verschillende zorgverleners. De gangbare manier van overdragen is nog steeds via de fysieke zorgmap bij de pati ënt thuis. Dat betekent dat je als zorgverlener alti jd fysiek aanwezig moet zijn in het huis van je cliënt om iets te kunnen overdragen of een opdracht te kunnen geven. Vanuit de huisartsen is daarom het initi ati ef genomen een pilot op te zett en om te onderzoeken of Naast de 57 huisartsen namen vier thuiszorgorganisati es deel aan de pilot. De insteek was om communicati e via nieuwe elektronische middelen op drie niveaus te onderzoeken: Voor het meer informele contact hebben we gewerkt met KPN Messenger, voor de meer formele communicati e is in de pilot gebruik gemaakt van OZOverbindzorg. Voor de communicati e van dossier naar dossier gebruikten we Edifact. Tijdens een kick-off meeti ng hebben we de bestaande GP GP other care givers district nurse pati ent pharmacy Unstructured municipality district nurse pati ent primary care professional Structured relati ves 10
Zutphen vormen van communicati e bekeken en met behulp van de Leanmethode een analyse gemaakt van de (communicati e) knelpunten. Waar gaat het nu precies mis en waar wringt het? Om een zo’n compleet mogelijk beeld te krijgen, hebben we drie soorten vragen onder de loep genomen: een vraag van de pati ënt of mantelzorger aan de huisarts; een vraag van de thuiszorg aan de huisarts en een uitvoeringsopdracht van de huisarts gericht aan de thuiszorg. De uitkomsten van die sessies en de knelpunten die we constateerden hebben we later ook gebruikt als meetpunten in de evaluati e. De pilot heeft een aantal belangrijke uitkomsten opgeleverd. In de eerste plaats dat de gebruikte Leanmethode nutti g en een handige tool is om knelpunten in beeld te krijgen. Daarnaast dat er eigenlijk geen eenduidig beste communicati etechnologie is. Behalve dat er bij de verschillende tools nog wat technische issues waren die opgelost moeten worden, konden we concluderen dat de pilot heeft geleid tot betere toegankelijkheid, betere communicati e en afstemming tussen thuiszorg en huisarts en minder dubbele vragen en ellenlange email-ladders waarbij allerlei informati e onnodig, en soms zelfs onwetti g, gedeeld wordt. Het belangrijkste resultaat zien we in de verbeterde samenwerking tussen huisarts en thuiszorg. Door het simpelweg met elkaar bespreken van de knelpunten en het samen zoeken naar oplossingen, zien parti jen dat de samenwerking is verbeterd. Los van de gebruikte technologie is er meer inzicht gekomen in elkaars dagelijks werk. Dat is de grootste winst geweest. ” Wilma Nijenhuis, adviseur Structured end-to-end 11 Marcel Kerkhoven “Als huisartsen en als huisartsenorganisati e voelden wij de verantwoordelijkheid de regie te pakken in deze toenemende communicati estromen. We hebben de zorgorganisati es bij elkaar geroepen om hier in gezamenlijkheid op te trekken. Vanuit de huisartsen hebben we duidelijke voorwaarden kunnen stellen en echt geïnvesteerd in deze nieuwe ontwikkeling.”
Overeenkomst medicatieveiligheid “E r bestond eigenlijk al langere ti jd behoeft e om goede afstemming over geneesmiddelenzorg tussen de apothekers en de thuiszorgorganisati es te organiseren en ook te formaliseren. Een paar jaar geleden heeft de landelijke Taskforce Medicati eveiligheid document Veilige principes in de medicati eketen opgesteld. Dat wordt sindsdien gezien als een standaard voor medicati ezorg. Mensen wonen steeds langer thuis en de complexiteit van de zorg neemt daardoor toe. Bovendien wordt de Inspecti e ook nog eens steeds strenger. Tel daar bij op dat er binnen de thuiszorg op verschillende manieren gewerkt wordt en je ziet dat er voldoende aanleiding was om goede afspraken te maken.” Namens Proscoop heeft Hannie van Doorn op verzoek van de Coöperati eve Apothekersvereniging regio Arnhem (CAA) de parti jen bijeengebracht in een werkgroep en deze begeleid bij het opstellen van een overeenkomst. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in een overeenkomst veilige geneesmiddelenzorg. Samen met ABC Zorgcomfort, Buurtzorg, RijnWaal Zorggroep, STMG, STMR en Thuiszorg Groot Gelre heeft de CAA nu goede afspraken op papier over ieders taken en verantwoordelijkheden in het medicati eproces. “Ik zie de ondertekening van de overeenkomst eigenlijk als een startpunt. Het is mooi om te zien dat iedereen zich realiseert baat te hebben bij heldere afspraken. Inclusief de zorgverzekeraar, die ook bij de ondertekening aanwezig was. Nu is het een zaak van gewoon doen, wat dat betreft is 2018 het jaar van de implementati e. Als eerste zullen we als apothekers het initi ati ef nemen om lokaal werkafspraken te maken met huisartsen en thuiszorg. Het is fi jn dat Hannie nog steeds bij het project betrokken is en de voortgang steunt. Samen kijken we waar de gaten zitt en, met wie we om tafel moeten. Uiteindelijk willen we op regionaal niveau de afspraken uitbreiden met andere parti jen zodat we de hele medicati eketen omvatt en. “Waar we in het begin nog het idee hadden dat de apothekers de kar trokken, zie je nu dat de thuiszorgorganisati es die rol ook oppakken. Wat dat betreft heb ik er alle vertrouwen in dat we samen kunnen komen tot een sluitende medicati eketen en daarmee een veilige geneesmiddelenzorg. ” Ronald Tijhuis, apotheker Benu Apotheek Arnhem 12
Arnhem 13
Samenwerken aan integrale geboortezorg voor kwetsbare zwangeren Het afgelopen jaar is de geboortezorg rond Arnhem verder verstevigd met het Healthy Pregnancy 4 All project. Naast de afronding van het kraamonderzoek, is er op initiatief van de gemeente gewerkt aan de integrale kraamoverdracht en goede aansluiting van de zorg van het sociaal wijkteam op het Zorgpad Kwetsbare Zwangeren van het VSV Arnhem. 14
Arnhem A dviseur Annelies Diependaal van Zeeland was er nauw bij betrokken: ”In 2014 is de gemeente Arnhem in samenwerking met het Erasmus MC gestart met het programma Healthy Pregnancy 4 All. Het doel van dit programma is de verbetering van zwangerschapsuitkomsten: minder kinderen geboren met een te laag geboortegewicht en/of vroeggeboorte, minder babysterft e en het terugdringen van perinatale gezondheidsverschillen. Drie kraamzorgorganisati es hebben in Arnhem hebben deelgenomen aan het deelproject Kraamzorgop-Maat. Dit is een vernieuwde risico-screening gevolgd door cliëntgerichte zorg door de kraamzorg en andere professionals. Zorgconsulenten en kraamverzorgenden zijn hiervoor getraind en bijna 1600 vrouwen hebben deelgenomen aan het onderzoek. Het is mooi om te zien hoe HP4All aansluit bij al bestaande initi ati even in Arnhem. Hierdoor krijg je een breed gedragen initi ati ef om de geboortezorg in Arnhem verder te verstevigen. In opdracht van de gemeente hebben we in 2017 ervoor gezorgd dat er een goede aansluiti ng is tussen het zorgaanbod vanuit sociaal wijkteam en de zorg die geleverd wordt in het Zorgpad Kwetsbare Zwangeren van het VSV. Een mooi voorbeeld van samenwerking tussen de zorg en het sociale domein om de zorg voor (kwetsbare) zwangeren effi ciënt en vooral op maat aan te bieden. We hebben met elkaar om tafel gezeten om duidelijke afspraken te maken over ieders rol en de vragen wie, wanneer en hoe verantwoordelijk is voor een bepaalde vorm van zorg. Een andere belangrijk project in 2017 was het organiseren van de integrale kraamoverdracht. Om de overdracht naar de jeugdgezondheidszorg zo goed mogelijk te laten verlopen is er landelijk een minimale dataset ontwikkeld. In Arnhem hebben we deze omgezet naar een format voor deze regio. Er is momenteel één afgestemd integraal kraamdossier en een samenwerkingsovereenkomst tussen de verschillende parti jen (verloskundigen, het ziekenhuis, kraamzorgorganisati es en jeugdgezondheidszorg) met werkafspraken welke gegevens hoe en wanneer worden overgedragen. Al met al hebben we in 2017 veel bereikt in Arnhem en ik heb er alle vertrouwen in dat we ook in 2018 deze mooie vorm van samenwerken verder doorontwikkelen.” 15
Huisartsencoördinatoren G in Drenthe emeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Deze decentralisati es leveren de gemeenten meer taken op in het sociaal domein en de zorg en maken de samenwerking tussen huisartsen en gemeenten steeds belangrijker. De huisartscoördinator als brug “Huisartscoördinatoren vervullen de brugfuncti e tussen de huisartsengroep(en) en de gemeente. Samen waarborgen zij dat zorg in de buurt wordt gerealiseerd naar de menselijke maat, aansluit bij wensen en behoeft en van de populati e en van hoge kwaliteit, bereikbaar, beschikbaar, doelmati g en betaalbaar is.” De huisartscoördinatoren wisselen ervaringen uit, formuleren gezamenlijke standpunten en leren van elkaar middels een netwerkgroep, fysiek en virtueel. Een voorbeeld van een succesvolle samenwerking was 16 die rond het thema POH-jeugd; het leverde een gezamenlijk document op met daarin een helder geformuleerd standpunt. Doorontwikkeling van de huisartscoördinator “Met het steeds complexer wordende zorglandschap en gemeentes die meer verantwoordelijkheden gekregen hebben, is het idee dat de netwerkgroep op meerdere thema’s nauwer samenwerkt én zichtbaarder is. Het doel is om de rol en de positi onering van huisartsen in samenwerking met het sociale domein te verduidelijken op verschillende thema’s. Huisartscoördinatoren spelen hier een kartrekkersrol in en voorkomen dat elke afzonderlijke huisarts af moet stemmen met de gemeente. In Drenthe bieden we samen met de HZD ondersteuning aan de huisartsencoördinatoren, met name bij het in contact komen met de gemeenten.” Elisabeth Floor, Adviseur
Drenthe Thema’s waarbij samenwerking tussen huisarts en gemeente aan de orde is Ouderen: ELV bedden Integrale ouderenzorg Spoedzorg voor de kwetsbare ouderen GGZ: Jeugd: POH jeugd Goede start Echtscheidingsproblemati ek Lage SES: GIDS Kans voor de Veenkoloniën Laaggelett erdheid Schuldhulpverlening Opti maal leven Beschermd wonen Generieke thema’s: Positi eve gezondheid (denkkader) Privacy Populati emanagement 17
Gez onde wij kaanpak Vanuit programma ‘Lelystad in Beweging’ is vanaf 2015 gewerkt aan de pilot Gezonde Wijkaanpak in Bos- en Waterwijk (stadsdeel Zuidoost). In dit programma werkt een leefsti jlwijkcoach samen met bewoners aan projecten die gericht zijn op verbetering van de leefsti jl en gezondheid van de inwoners. Projectleider Chris Bruijn is vanaf de start bij de Gezonde Wijkaanpak betrokken. “I Inmiddels zijn we al weer drie jaar aan de slag. De Gezonde Wijkaanpak is gestart als een pilot binnen Lelystad in Beweging. Dat was een initi ati ef van de gemeente samen met een aantal andere stakeholders, met als doel de bevolking gezonder te krijgen. Als het ging om gezondheid scoorde Lelystad vaak niet al te best. Als fysiotherapeut kreeg ik dat in onze prakti jk dagelijks te zien. Zo ben ik er eigenlijk ook in gerold. Aan de ene kant zag ik dat er geprobeerd werd kinderen te sti muleren om meer buiten te spelen en tegelijk werden er speeltuintjes gesloten vanwege bezuinigingen. Toen werd voor mij duidelijk dat er dingen aan elkaar gekoppeld moesten worden. We zijn gestart met een wijkaanpak waarbij we nadrukkelijk de bewoners aan het woord laten. Wat willen zij in hun wijk en wat bestaat er allemaal al aan initi ati even. Wat we vooral niet wilde worden is het zoveelste projectbureau dat van alles verzint waar bewoners uiteindelijk niet op zitt en te wachten. In de afgelopen jaren zijn op die manier tal van projecten van de grond gekomen. Waar bezuinigd werd op de speeltuintjes k plekken adop t is er een plukou kinderké. In de wijk is wijk met de g erk n be tuurlijk spelen, ute en een is een lee jl e mensen om de t egelijk de ver ken samen met de scholen, met ondern org e bijvoorbeeld ook met een o voor begeleid wonen. Al die maken de aanpak ech ts v de wijk. erbinding is rnemers maar e verbanden v Nu de pilot is ag or Geonde Wijkaanpak onder he ede gondheidsbelei ge Lely doo mijn r s. Ik b werkwijze en begeleid de ui stakeholders betrokken dat rdeel v eid v oor w beaak de uitr ander egelijk is mijn rol beperkt. Er zijn inmiddel vdelijkheden bree verdelen. In het lokale kern els z eel t we de eed k team zitt en naas jl wijkoach b een huisarts, een POH-er een f an , ee wijkeam, mensen uit de 1e en lokale ondernemers. > n he e en de 0e lijn bijv
Lelystad “Op een iets ander niveau is er het oversti jgend kernteam waar naast de gemeente, welzijn, STEL en de GGD ook Robin Haverkamp namens Proscoop deel van uit maakt. In dat team proberen we op het niveau van de gemeente de verschillende initi ati even aan elkaar te verbinden en ze zo verder te versterken. Proscoop helpt daarbij om alles wat er in Lelystad op het gebied van gezondheid speelt vanuit een ander breder perspecti ef te bekijken. Dat helpt volgens mij om ook de komende jaren Lelystad nog meer in beweging te krijgen. ”
SOLK en kinderen 20
Zwolle/ Salland Op 9 november organiseerde Proscoop in samenwerking met de Isala-kliniek een bijeenkomst over kinderen met SOLK. Meer dan 110 zorgprofessionals uit Zwolle en Salland waren op de bijeenkomst afgekomen om mee te praten en denken en elkaar beter te leren kennen. Een schitt erende opkomst waaruit je kunt afl eiden dat deze problemati ek leeft . Niet alleen in het ziekenhuis, maar zeker ook in de eerste lijn en het sociaal domein. D e bijeenkomst was de start van de bouw van een netwerk van zorgverleners die elkaar leren kennen, van elkaars experti se leren en die samenwerken in de zorg voor kinderen met SOLK. Medeorganisator en kinderarts in de Isala, Joris van Driel, trapte de avond af waarna er vanuit diverse (zorg)domeinen presentati es waren over de behandeling van SOLK bij kinderen. Eén van de sprekers was Meike Brinks, tot voor kort als orthopedagoog verbonden aan Vogellanden centrum voor revalidati e en onderwijscentrum De Twijn. “Via de ambulante dienst van De Twijn had ik al contact met Klaas Boessenkool, psycholoog van de Isala kliniek. Toen we via hem gevraagd werden iets te vertellen over het programma Re-fi t waren we meteen enthousiast. Voor mij is de bijeenkomst een start geweest “Ik merk dat ik door de bij eenkomsten beter op de hoogte ben. om mijn netwerk rondom SOLK te versterken. Samen met Proscoop heb ik inmiddels een tweede meer lokale bijeenkomst georganiseerd.” “Ik merk dat ik door de bijeenkomsten beter op de hoogte ben. Mijn netwerk is wat dat betreft uitgebreid maar vooral ook verdiept. Het is fi jn om te zien dat zo veel mensen zich bezig houden met deze problemati ek en hart hebben voor deze groep kinderen. Door elkaar te ontmoeten kun je van elkaar leren. De manier waarop de eerste bijeenkomst georganiseerd was werkte ook erg goed. Eén van de mensen die opstond bij de vraag wie zich wel wilde inzett en voor het netwerk is een sociaal verpleegkundig psycholoog van Karakter. Via haar heb ik nu weer een lijntje daar naar toe en voor haar is een laagdrempelig acti veringsprogramma zoals wij dat bieden weer heel interessant.” “Ik hoop dat het netwerk rondom kinderen met SOLK zich verder uitbreidt en verdiept. Graag zou ik het netwerk ook gebruiken om met elkaar de diepte in te gaan en bijvoorbeeld casuïsti ek met elkaar te bespreken. Met de aanzet die nu gedaan is zie ik dat trouwens met vertrouwen tegemoet.” 21
Project Reduceren Heropnames COPD In 2014 startt e de Long Allianti e Nederland (LAN) het Nati onaal Acti eprogramma Chronische Longziekten. Eén van de vijf doelen daarvan is 25% minder opnamedagen in het ziekenhuis door astma en COPD. Aangezien de meeste van deze opnames plaats vinden wegens een exacerbati e COPD – oft ewel longaanval – werd hierop de focus gelegd. Jaarlijks liggen COPD-pati ënten gezamenlijk meer dan 200.000 dagen in het ziekenhuis en heropnames komen zeer veel voor. Voor Proscoop leidt Sjoukje Kruisselbrink het project Reduceren Heropnames COPD, met als doel het reduceren van het aantal heropnames. Betere aansluiting zorg ziekenhuis en thuis Veel pati ënten ervaren dat de zorg vanuit het ziekenhuis niet goed aansluit op de thuissituati e, blijkt uit panelgesprekken met COPD-pati ënten. In het ziekenhuis is vaak niet goed te bepalen wat een pati ënt nodig heeft om thuis goed te kunnen herstellen. Elke pati ënt is ook anders, er zijn verschillen in thuissituati e, in netwerk, in ziekte-inzicht. Om juist oog te hebben voor deze zaken, is het erg belangrijk om thuis bij de pati ënt te komen en daar te zien en te bespreken wat er nodig is. Pilot reduceren heropnames COPD In de maanden juli-september 2017 liep in Zwolle een pilot van het project Reduceren heropnames COPD. In de pilot kregen 10 COPD-pati ënten binnen een week na ontslag uit het ziekenhuis thuis bezoek van een eerstelijns longverpleegkundige/COPDnazorgverpleegkundige en een eerstelijns COPD-fysiotherapeut. Bij dit project was adviseur Sjoukje Kruisselbrink projectleider. “In het project was de rol van Proscoop onder andere het leiden van de panelgesprekken met COPD-pati ënten en het zorgen voor de monitoring van de resultaten. Het succes van de pilot komt voor een belangrijk deel door de persoonlijke aanpak. De longverpleegkundige bespreekt met de pati ënt zijn of haar longaanval-acti eplan, het medicati egebruik, geeft prakti sche ti ps en adviezen en inventariseert wat iemand nodig heeft aan begeleiding. De fysiotherapeut sti muleert de pati ënt om in beweging te komen en bespreekt met de pati ënt hoe hij zijn acti viteiten weer op kan bouwen. Het doel van deze COPD-nazorg was het verminderen van het aantal heropnames. Nadat uit de evaluati e bleek dat de werkwijze eff ecti ef is, wordt deze voor de hele groep COPDpati ënten in de regio Zwolle gebruikt.” 22
Zwolle Coby van Dij k, longverpleegkundige bij Carinova “Wat ik vooral merk in de prakti jk is dat ik veel extra klanten heb. Maar wat ook opvalt is dat ik bij de meeste mensen direct het gevoel heb welkom te zijn. Pati ënten geven aan dat het gat na ontslag uit het ziekenhuis groot is. ‘Ik ben weer thuis en nu is het ingewikkeld’. Bij het huisbezoek herhaal ik wat ze op de longafdeling ook al hebben gehoord. Ik leg uit hoe de longen werken, wat COPD is en welke gevolgen dit heeft voor de dagelijkse algemene levensverrichti ngen (ADV). Ook hebben we het over de eventuele behoeft e aan zorgverleners zoals een ergotherapeut, fysiotherapeut of een diëti st.” Het meest opvallend aan deze pati ëntgroep? Dat veel mensen het gevoel hebben dat het aan hunzelf ligt. Ik ben een grote voorstander van er gewoon zijn, naast iemand staan en niet oordelen. Ook wel de presenti etheorie. Ik merk dat dat mij toegankelijk maakt. Een pati ënt zei laatst: “Jij helpt mij op weg.” Vanuit de pilot word ik als longverpleegkundige geacht te kijken naar het longacti eplan en de ADV. Het enige nadeel aan de pilot vind ik dat er veel extra administrati e bij hoort. Offi cieel heb ik drie uur per pati ënt, en in die ti jd doe ik vaak twee huisbezoeken en bel ik nog eens. De administrati e is natuurlijk wel nodig om een goed eindverslag te maken.” 23
rondom Eerstelijnsverblijf voor ouderen D e berichten haalden de landelijke dagbladen. Overvolle spoedposten met ouderen met een verzorgingsprobleem. Tot nu toe was daar nog geen adequate opvang voor. Per 1 april 2018 moest er een landelijk dekkend netwerk van regionale coördinati epunten eerstelijnsverblijf zijn en zorgverzekeraars werden daarvoor verantwoordelijk gesteld. Zorgverzekeraars Nederland heeft aan minister Bruins gemeld dat dit doel is behaald. Alle 31 Wlz-regio’s beschikken nu over zo’n coördinati epunt, zij het elk met een geheel eigen opzet. Er is dus een landelijk dekkend netwerk, zo meldt minister Bruins in april 2018 tevreden in een brief aan de Tweede Kamer. Hij noemt dat een belangrijke randvoorwaarde voor goede zorg aan oudere pati ënten en ter vermindering van de druk op de SEH. Onder andere in de regio’s Zwolle, Vechtdal en Drenthe heeft Proscoop samen met andere parti jen de samenwerking in gang gezet. Eerstelijnsverblijf (ELV) voor ouderen in Zwolle Op initi ati ef van IJsselheem staken Zonnehuisgroep IJssel Vecht, Driezorg, Zorggroep Oude en Nieuwe Land, Het Samenwerking Zand, Huisartsenvereniging Regio Zwolle, Proscoop en Isala als eersten de hoofden bij elkaar en lanceerden gezamenlijk een telefoonnummer dat huisartsen 24/7 kunnen bellen. Proscoop zorgde ervoor dat alle aanbieders in de regio Zwolle aanhaakten bij dit initi ati ef, een essenti ële voorwaarde voor succes. Digitaal systeem in Drenthe Vanaf 1 april 2018 hebben zorgprofessionals de beschikking over een (digitaal) coördinati epunt in de regio’s Assen, Emmen, Hoogeveen en Meppel. Een uniek online systeem, ELV Drenthe geeft inzicht in de beschikbare ELVplekken. Daarnaast is er voor elke regio een telefonisch loket waar verwijzers alle dagen van de week, dus ook in het weekend, terecht kunnen. Eén telefoonnummer in het Vechtdal Eerstelijns verblijf (ELV) aanbieders in het Vechtdal hebben een overeenkomst getekend waardoor één coördinati epunt gerealiseerd is. Verwijzers, zoals huisartsen en medisch specialisten kunnen simpel en snel een opname realiseren door middel van één telefoontje.
Zwolle, Vechtdal, Drenthe Liedij an Gritter, locati emanager van de huisartsenpost Hardenberg, vertelt. “In Zwolle is er op het gebied van ELV al snel een samenwerking tot stand gekomen. Daar was Sjoukje (Kruisselbrink, adviseur Proscoop) bij betrokken. Begin vorig jaar hebben we haar erbij gevraagd in het Vechtdal. We hadden gezien hoe snel het in Zwolle geregeld was, en wilden daar eigenlijk een voorbeeld aan nemen.” Met de rug tegen de muur “Huisartsen hadden behoeft e aan één nummer wat ze kunnen bellen. Vooral in de avonden en weekenden. Er zijn situati es geweest waarin huisartsen met hun rug tegen de muur stonden, omdat er geen overzicht was van beschikbare plekken voor kwetsbare ouderen. Een huisarts moest dan zelf zorgverleners gaan bellen om een beschikbare plek te vinden, wat in de avond of het weekend niet alti jd makkelijk is.“ Eén telefoonnummer zorgt voor opluchting “Nu hebben we voor de hele regio, inclusief Coevorden, één telefoonnummer. Dat telefoonnummer en de beschikbare plekken worden beheerd door de logisti eke zorgtransfer van het ziekenhuis. In de avonden en weekenden wordt het telefoonnummer doorgeschakeld naar een specialist Ouderengeneeskunde. Hij of zij krijgt vóór het weekend de actuele stand van zaken van plekken doorgegeven. De huisarts hoeft dus niet meer zelf naar alle zorgverleners te bellen om te horen waar plek is, maar heeft overleg met de Specialist Ouderengeneeskunde. De eerste reacti es op het centrale telefoonnummer zijn positi ef. Het geeft enorm veel opluchti ng dat een verblijfplek snel geregeld kan worden. Ik hoorde laatst een collega bij de huisartsenprakti jk zeggen: “Goh, dat nummer dat werkt!””
26
Assen en de Achterhoek Pilots kind- en jeugdhulp in de gemeente “I n 2017 waren er in onze regio twee grote pilotprojecten op het gebied van kind- en jeugdhulp. In de Achterhoek en in Assen waren we nauw betrokken bij het op een nieuwe manier organiseren van deze belangrijke vorm van zorg aan kinderen en jongeren. Samen met een netwerk van betrokken parti jen hebben we gewerkt aan het leveren van de juiste zorg op de juiste plek. Oft ewel goede zorg en gezondheid dichtbij.” “Uitgangspunt bij de pilots is dat huisartsenprakti jken en scholen belangrijke vindplaatsen zijn als het gaat om kind- en jeugdproblemati ek. Er wordt daarom zowel in de Achterhoek als in Assen gezocht naar manieren om de samenwerking rond deze vindplaatsen te opti maliseren. In de uitvoering betekent dit bijvoorbeeld dat er in de prakti jk van de huisarts een gespecialiseerde POH-er of SOH-er aan de slag gaat die vroeg kan signaleren, zelf ondersteuning biedt of behandelt en die nauw contact heeft met het lokale netwerk en sociale domein. ” Lees verder > 27
vervolg “Sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015 zijn gemeenten volledig verantwoordelijk voor de ketenaanpak van kind- en jeugdproblemati ek. Dit betekent dat zij verantwoordelijk zijn geworden voor het inkopen en regisseren van jeugdzorg in alle vormen en gradati es, van lichte hulp aan gezinnen tot gespecialiseerde GGZ. Combineer dat met het gegeven dat de gemeenten tegelijk een bezuinigingsopdracht meekregen en het is duidelijk wat voor enorme uitdaging er bestaat op het gebied van de aanpak van kind en jeugdproblemati ek.” “Uit de pilots blijkt dat de samenwerking in de keten lasti g en tegelijk essenti eel is. Wat het lasti g maakt is dat het niet alleen om een zorg- of ondersteuningsketen gaat, maar in veel gevallen om een combinati e van beide. Dat betekent dat de zorgwereld, het sociaal domein en het onderwijsveld met elkaar verbonden moeten worden.” Henk Jan de Winter, adviseur Meten en monitoren Een belangrijk proces bij innovati es als deze is het meten en monitoren van resultaat. Juist als je met vernieuwing bezig bent, wil je weten of je het juiste doet. Is de gekozen werkwijze eff ecti ef? Heeft wat we doen het beoogde eff ect? Wij werken vanuit de gedachte van Triple Aim, dus we kijken zowel naar de kwaliteit als naar de kosten en de tevredenheid. Voor de pilots in Oost-Achterhoek hebben we in 2017 in opdracht van de betrokken gemeenten een rapportage opgeleverd waarin we de varianten met elkaar worden vergeleken. In Assen zijn we nauw betrokken bij de opzet van de registrati es zodat we ook daar een helder beeld kunnen krijgen van de resultaten van de pilot. 28
Assen en de Achterhoek Assen In Assen doen alle huisartsenprakti jken mee met de pilot. Via de HAGRO’s zijn de huisartsen vanaf het begin betrokken geweest. Vanaf het moment van het formuleren van een gezamenlijke visie tot het maken van de projectopzet. Omdat Assen een relati ef hoog verwijspercentage naar de tweede lijn had, speelde het kostenaspect voor de gemeente een belangrijke rol. Toch blijkt volgens betrokkenen dat ook voor de gemeente goede en toegankelijke zorg voor de jeugd voorop staat. “Een van de dingen die volgens mij bijdragen aan het succes van de pilot en die we ook duidelijk naar de huisartsen hebben gecommuniceerd, is de taakomschrijving van de POH-jeugd. We hebben met elkaar afgesproken dat tweederde van het werk klinisch is en voor een derde wordt ingevuld met wat we een netwerkfuncti e noemen. Je moet dan denken aan het bezoeken van scholen en bijvoorbeeld de buurtt eams. Om goed te kunnen functi oneren is het belangrijk dat de POH’er de weg weet te vinden in de netwerken van zorg, welzijn en school. En omgekeerd dat de omgeving de POH’er weet te vinden.” Lamiek Westerhof, huisarts De vier pilots in de Achterhoek De aanleiding en het doel van de vier pilots in de Achterhoek is veelal hetzelfde; de verschillen zitt en vooral in de opzet en het gekozen model. Bij het maken van een keuze over de opzet van de pilots is rekening gehouden met de lokale situati e, bestaande structuren en de wensen van de diverse betrokken professionals. In Oost-Achterhoek (Berkelland, Oost Gelre, Aalten en Winterswijk) is gekozen voor inzet van een Prakti jkondersteuner Jeugd (POH-jeugd) in vier huisartsenprakti jken. In de pilot in de gemeente Bronckhorst wordt ervaring opgedaan met twee verschillende werkwijzen. In twee huisartsenprakti jken is een Specialisti sch Ondersteuner Kind- en Jeugdpsychiatrie (SOH-KJP) toegevoegd en in vier prakti jken een POH-jeugd. De pilot Oude IJsselstreek en Doeti nchem werkt met een SOH-KJP in zes huisartsenprakti jken. De gemeente Montf erland heeft er voor gekozen in de pilot te werken met (vrij toegankelijke) ambulante begeleiding door het Sociaal Team-Jeugd. Variant POH Variant SOH-KJP Sociaal Team 29
Over Proscoop Proscoop is de regionale adviesorganisatie in Noordoost-Nederland voor goede zorg en gezondheid dichtbij. Dat doen we door samenwerking tussen partijen te organiseren met de burgers als uitgangspunt. Wij zijn een Regionale Ondersteuningsstructuur (ROS) voor de regio Noordoost-Nederland en maken deel uit van een landelijk dekkend ROS-netwerk. Dokter Klinkertweg 16 8025 BS Zwolle Lage Bergweg 10 7361 GT Beekbergen 055 505 86 10 info@proscoop.nl www.proscoop.nl Voor goede zorg en gezondheid dichtbij
1 Online Touch