0

MOVE ON 2025 Leefbaar en toegankelijk Digitale oplossingen voor de stad van vandaag

“ Hoe blijft de stad leefbaar en toegankelijk? Onze technologie helpt steden bij deze uitdaging met concrete oplossingen voor digitale regie op de openbare ruimte.” Paul van Koningsbruggen Director Mobility Technolution

Inhoud Voorwoord 05 10 MobiMaestro Next zet opnieuw de standaard De toekomst van multimodaal verkeers management 14 AI en verkeersmanagement: intelligent of naïef? 24 Smart Urban Traffic Zones Facts & figures 26 18 Van digitale regie tot city management 06 Leefbaarheid en toegankelijkheid in de stad 12 Internationale oplossingen voor toegankelijkheid en leefbaarheid 21

04

Voorwoord Om de paar decennia staan steden voor een nieuwe opgave. De uitdaging waar we momenteel voor staan komt voort uit meerdere factoren: de urbanisatie en de daaruit volgende bouwopgave in het stedelijke gebied, de energietransitie en bijbehorende elektrificatie van mobiliteit en de klimaatverandering waar steden weerbaarder tegen moeten worden. Voor iedere nieuwe opgave creëert het technische domein nieuwe oplossingen, die een bijdrage kunnen leveren aan deze stedelijke uitdagingen. Denk aan verdergaande digitalisering, kunstmatige intelligentie (AI) en schonere technologie. Als Technolution Move benutten wij de beschikbare technologische mogelijk heden om nieuwe, werkende oplossingen te realiseren die inpasbaar zijn in de open bare ruimte, én die de stad daadwerkelijk helpen in zijn opgave voor de komende jaren. In dit Move ON magazine geven we u meer inzicht in de oplossingen waar Technolution aan werkt. Paul van Koningsbruggen Director Mobility Technolution 05

Toegankelijkheid en leefbaarheid Van digitale regie tot city management Steden nemen de regie over de krimpende openbare ruimte voor betere toegankelijkheid en leefbaarheid. Technologie biedt daarbij waardevolle ondersteuning, met rijke data van intelligente sensoren en netwerkbreed, multimodaal verkeersmanagement. Digitale regie en city management helpen de stad aantrekkelijker te maken voor iedereen. Toegankelijkheid en leefbaarheid hebben veel invloed op het welzijn van mensen in de stad. De stad is populair: inwonersaantallen groeien, net als de aantallen ondernemers en bezoekers. Er komt meer vraag naar voorzieningen, zoals winkels, ziekenhuizen en scholen, maar ook kantoren en horeca. Bovenal zijn er veel meer woningen nodig – alleen al Amsterdam wil 7.500 nieuwe woningen per jaar bouwen. Al die nieuwbouw leidt tot stedelijke verdichting. De openbare ruimte krimpt en de drukte op straat neemt toe. Pakketbezorgers, bouwverkeer en de afvoer van afval vergroten de verkeersdrukte. Kortom: toegankelijkheid en leefbaarheid staan onder druk. Het gaat niet alleen om welzijn. Een leefbare stad gaat samen met een gezonde economie. Expats komen graag naar een stad waar ze prettig wonen en werken. Wanneer mensen kunnen wandelen in het stadscentrum, stappen ze makkelijker horeca en winkels binnen om geld uit te geven. Ondernemers willen bereikbaar zijn. 06 Digitale regie op de openbare ruimte Het gebruik van openbare ruimte in de stad is dynamisch. Op mooie dagen trekken mensen naar buiten, op regenachtige dagen blijven ze binnen. Op school­ en werkdagen gaan scholieren, studenten en forenzen van en naar hun onder wijsinstellingen en kantoren. Vakantie periodes laten een heel ander verkeersbeeld zien, en ook evenementen kennen hun eigen dynamiek. Op Koningsdag zijn veel stadscentra afgesloten voor motorverkeer. De stad is altijd in beweging. Steeds meer steden willen regie over de openbare ruimte om deze dynamiek te benutten voor bewoners, ondernemers en bezoekers (BOB). Verschillende belangen worden tegen elkaar afgewogen. Vervoer en vervoersmodaliteiten op de wegen worden in tijd en plaats geprioriteerd. Data en digitalisering helpen hierbij. Zo krijgt de stad digitale regie over de openbare ruimte (DRO).

Wie is de BOB? De BOB zijn de bewoners, ondernemers en bezoekers van de stad. Elke groep heeft specifieke belangen en wensen. Bewoners willen ontspannen wonen; rustig slapen; hun kinderen veilig naar school brengen en buiten laten spelen; buiten sporten en recreëren; boodschappen doen; een parkeer plaats voor hun auto; pakketten laten bezorgen, etc. Ondernemers willen toegankelijk zijn voor klanten, bezoekers, personeel, toeleveranciers; ze willen goede voorzieningen, verbindingen en infrastructuur. Bezoekers bezoekers van de stad willen parkeren; uitgaan; evenementen bezoeken; cultuur beleven; winkelen; maar bezoekers zijn ook forenzen, reisstudenten, zzp’ers met klussen, pakketbezorgers, bouwpersoneel en toeleveranciers. Regisseren door digitaliseren Technologie lost niet alle uitdagingen van de stad op, maar biedt wel veel ondersteuning. Technolution Move realiseert concrete verbeteringen voor de toegankelijkheid en leefbaarheid van de stad. De volgende vormen van gerichte regie van de stad en de openbare ruimte zijn mogelijk: • coördinatie en afstemming van multimodale vervoersbewegingen; • monitoring en sturing van het gebruik van de openbare ruimte; • dynamisch selecteren, configureren en activeren van signaalplannen voor verkeerslichten; • vooraf testen van verkeersmaatregelen middels simulaties in een ‘digital twin’ van de stad; • intelligente toegang voor specifieke doelgroepen. 07

Voorbeelden van effectieve DRO Voorrang voor fietsers op drukke kruispunten Fietsers ervaren een groter gevoel van verkeersveiligheid en bewegen met meer gemak en vertrouwen tussen het autoverkeer. Prioriteit voor voetgangers in winkel- en voorzieningsgebieden Een betere beleving van de openbare ruimte voor het wandelend publiek. Passanten hebben zo meer tijd en aandacht voor winkels en horeca. Meer tijd om over te steken voor mensen met een mobiliteitsbeperking Met veilige oversteektijden wordt de stad aangenamer voor mensen met een beperking. Een betere doorstroom voor ov-bussen Bussen hebben minder stop­en­go­momenten. Het resultaat is meer rijcomfort, een snellere reis en betere betrouwbaarheid. De bus wordt een aantrekkelijkere vervoersoptie. Bevordering van actieve mobiliteit Soepeler en veiliger fietsverkeer bevordert bewegen. Intelligente toegang zorgt voor een schonere lucht, waardoor meer mensen gaan fietsen en wandelen. 08

Met de focus op toegankelijkheid en leefbaarheid kijken we voorbij de grenzen van verkeersmanagement Betrouwbare data over het gebruik van wegen en openbare ruimte is hierbij cruciaal. Met intelligente verkeerssensoren zoals de FlowCube, het verkeers managementplatform MobiMaestro en andere systemen ontwikkelen we effectieve DRO­oplossingen (zie ook het kader Voorbeelden van effectieve DRO). Strategische instrumenten Vanuit Technolution Move werken we aan een uitgebreid palet aan strategische instrumenten. Steden kunnen die naar wens configureren en inzetten. Door middel van mobiliteitsmanagement zoeken steden digitale interactie met de BOB over mobiliteits keuzes. Bezoekers kunnen bijvoorbeeld via een app gestimuleerd worden om aan de rand van de stad te parkeren en over te stappen op (deel)fiets of ov. Met intelligente toegang kan de toegang tot wijken gericht beperkt worden, bijvoorbeeld voor zware en vervuilende vrachtauto’s. Datagestuurd, multimodaal verkeers management zorgt aan de hand van rijke data voor meer ruimte en doorstroming op het wegennet van de stad. Dankzij curb management wordt de stoep weer een plek voor de wandelaar. Curb management maakt ruimte vrij door slimmer gebruik van parkeer plaatsen, laad­ en losplekken. Automobilisten vinden sneller parkeerruimte dankzij parkeergeleiding. Het resultaat is minder zoekverkeer, minder uitstoot en een rustiger verkeersbeeld. Privacy en cybersecurity Digitale regie van de openbare ruimte moet altijd in het belang van de BOB zijn. Het begrip digitale regie kan weerstand oproepen – mensen kunnen het gevoel krijgen dat hun privacy in het geding is. Onze DRO­oplossingen respecteren de privacy van iedereen, en voldoen aan alle geldende weten regelgeving op dit gebied. Als we data verzamelen over het gebruik van de openbare ruimte en op die data gaan acteren, moeten we ook garanderen dat die data niet in verkeerde handen vallen of misbruikt worden. We zorgen dus altijd voor afdoende maatregelen op het gebied van cybersecurity. Van verkeersmanagement naar city management Met de focus op toegankelijkheid en leefbaarheid kijken we voorbij de grenzen van verkeersmanagement. Doorstroming en veiligheid voor alle verkeersmodaliteiten zijn nog steeds belangrijke doelen, maar met de toevoeging van digitale regie op de openbare ruimte kunnen we met recht spreken van city management. City management zien we ook terug in de doorontwikkeling van MobiMaestro. Nieuwe MobiMaestromodules ondersteunen intelligente toegang en curb management. Zelfs waterbeheer wordt geïntegreerd, bijvoorbeeld voor automatische afwatering na zeer zware buien. Met slim city management blijven Nederlandse steden toegankelijk, leefbaar en aantrekkelijk voor álle bewoners, ondernemers en bezoekers. 09

MobiMaestro Next zet opnieuw de standaard Met ruim veertig installaties is MobiMaestro het meestgebruikte platform voor verkeersmanagement in Nederland. De wensen en behoeftes op het gebied van verkeersmanagement zijn altijd in beweging. Daarom werken wij continu aan de doorontwikkeling van MobiMaestro. Met de grote update MobiMaestro Next komt het platform beschikbaar ‘as a service’. Implementatie, gebruik en beheer worden hiermee toegankelijker, ook voor kleinere gemeentes en wegbeheerders. Verkeersmanagement ‘as a service’ MobiMaestro Next biedt een moderne webinterface voor verkeersmanagement ‘as a service’. Via de webbrowser beschikken gebruikers altijd over de meest recente versie. Er is dus geen speciale server meer nodig, waardoor instappen eenvoudiger is. Werken met MobiMaestro Next biedt bovendien praktische voordelen. Gebruikers kunnen kennis delen in het communityportaal en krijgen directeondersteuning en accountinformatie via het klantenportaal. Gecoördineerd, netwerkbreed verkeersmanagement MobiMaestro Next bevat alle modules van het huidige MobiMaestro­platform. Het is een modulairplatform voor gecoördineerd, netwerkbreed verkeersmanagement. Het brengt datastromen van verschillende bronnen bij elkaar voor de optimale afstemming van het verkeer op het gehele verkeersnetwerk van een wegbeheerder. Wegbeheerders kunnen informatie en functies met elkaar delen. Er zijn onder meer modules voor de aansturing van verkeerslichten (verkeersregelinstallaties of VRI’s), digitale informatiepanelen, dynamische straatverlichting en verkeerscamera’s. De openbaarvervoermodule integreert de actuele reisinformatie van ov­voertuigen. Zelfs de weersvoorspelling kan worden geïntegreerd in automatische 10 verkeersmanagementscenario’s, bijvoorbeeld voor de prioritering van fietsers bij verkeerslichten. Serviceverlening op maat Op het gebied van serviceverlening hebben gebruikers van MobiMaestro Next veel opties. Zij kunnen de applicatie volledig zelf inrichten en configureren, maar kunnen deze taken ook geheel of gedeeltelijk door Technolution Move laten uitvoeren. Denk bijvoorbeeld aan de koppeling van VRI’s en DRIP’s, parkeerverwijsdisplays, verkeerssensoren, rijstrooksignaalgevers en camera’s. Wij kunnen zelfs de daadwerkelijke uitvoering van de verkeersmanagementtaken (tijdelijk) verzorgen. Het vervolg: verkeersmanagement naar city management De ontwikkeling van MobiMaestro Next is in volle gang. De gemeenten Den Haag en Rotterdam en de provincie Zuid­Holland gaan de vernieuwde versie als eerste gebruiken, waarna die ook beschikbaar komt voor anderen. Tegelijk met de ontwikkeling van MobiMaestro Next werken we aan de volgende vernieuwing: modules voor intelligente toegang en dynamisch ruimtegebruik. Ook watermanagement – steeds belangrijker met de toenemende frequentie van zware regenbuien – zal binnenkort worden toegevoegd. MobiMaestro wordt daardoor echt een platform voor city management.

Voordelen van MobiMaestro Next Geen MobiMaestro-server nodig Bediening van MobiMaestro Next werkt in de web browser. Er is geen lokale installatie meer nodig. En er is geen eigen server of een server bij een eigen hostinglocatie nodig; wij ontzorgen u volledig. Het systeem is bereikbaar vanuit elke locatie met een internetverbinding. Nieuwe gebruikers met de juiste autorisatie kunnen meteen aan de slag. Bovendien voldoet het systeem altijd aan hoge security­eisen. Alle huidige functionaliteit – en meer MobiMaestro Next bevat alle modules en opties van de oorspronkelijke versie, uitgebreid met een groot aantal onlinefuncties. Ook de netwerk managementfuncties – het delen van functionaliteit en informatie met andere weg beheerders en serviceproviders – komen volledig beschikbaar. Altijd de laatste versie Updaten is niet meer nodig, omdat MobiMaestro Next altijd werkt met de meest recente versie van modules. Bug fixes en updates worden automatisch door gevoerd, zodat iedereen direct toegang heeft tot nieuwe functionaliteiten. MobiMaestro Next werkt bovendien altijd volgens de actuele wet­ en regelgeving. Communityportaal voor kennisdeling, nieuws en bètatesten Het communityportaal is de plek voor nieuws berichten, tips voor best practices en het delen van ideeën en ervaringen met anderen. Het geeft ook toegang tot de bètaomgeving van MobiMaestro om nieuwe functies en modules te testen. Bovendien krijgen gebruikers via de Roadmap een blik in de toekomst van MobiMaestro en kunnen zij de koers van MobiMaestro actief meebepalen. Klantenportaal met ondersteuning en beheer van tickets, licenties en servicelevels Het klantenportaal biedt rechtstreeks toegang tot onze helpdesk. Gebruikers zien in hun eigen omgeving alle beschikbare licenties en serviceafspraken. Wie een service aanvraagt, kan de voortgang van het ticket online volgen. Services zijn bijvoor beeld: meldingen, hulpvragen, configuratie ­ werkzaamheden, scenario­ontwerp, afname van extra functionaliteiten, verkeers kundige inzet of tijdelijke ondersteuning bij evenementen en (weg)werkzaam heden. 11

Leefbaarheid en toegankelijkheid in de stad Slimme oplossingen houden de openbare ruimte in de stad leefbaar en toegankelijk voor bewoners, ondernemers en bezoekers. De basis is betrouwbare, realtime data van intelligente sensoren op strategische plekken in de stad. Intelligente toegang Vervuilende voertuigen krijgen geen toegang tot ‘Zero Emission Zones’ aan de hand van kentekenherkenning. Fietscorridors door de stad Fietsers bewegen soepel over fietscorridors door de stad dankzij verkeerslichten die zijn afgestemd op fietssnelheden. 12

Low emission ZONE Voorrang voor het openbaar vervoer Bussen en trams krijgen voorrang bij verkeerslichten voor een betere doorstroming en meer reiscomfort. Sneller laad- en losplekken vinden Vervoerders en bezorgers zien real-time info over vrije laad- en losplekken voor snelle levering en bezorging. P Veiligheid voor wandelaars Drukke voetgangergebieden worden gemonitord en gestuurd met digitale informatieborden om onveilige situaties te voorkomen. Veilig oversteken voor iedereen Mensen met een beperkte mobiliteit krijgen automatisch meer tijd om het zebrapad over te steken. 13

De toekomst van multimodaal verkeersmanagement In 1885 stelde Utrecht een wandelstrook aan de Maliebaan open voor fietsers. Het eerste fietspad was een feit. Vele decennia later is de multimodale aanpak doorgedrongen tot in alle haarvaten van ons verkeersmanagement. Veel landen zien Nederland als voorbeeld op dit gebied. Maar we zijn nooit uitgeleerd. De ervaringen van TNL, de Amerikaanse dochteronderneming van Technolution, leidden tot nieuwe inzichten. 14

15

Multimodaliteit in de Verenigde Staten Beleid in actie: Veel steden in de VS spreken zich uit voor multimodaliteit, maar geven vanwege de doorstroming toch voorrang aan de auto. De uitdaging ligt, net als in Nederland, in de uitvoer van beleidskeuzes die ruimte geven aan voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. De vraag is: hoe vertalen steden beleids voornemens naar concrete acties die prioriteit geven aan alternatieve mobiliteit? In de VS zagen we hoe steden hun beleidsvoornemens wisten uit te voeren. Het antwoord bleek verrassend eenvoudig: bepaal de doelen en ga aan de slag. Voorbeeld 1 Voorrang voor het ov in San Francisco We denken vaak dat de VS volledig is gefocust op de auto. Maar dat is zeker niet altijd het geval. San Francisco werkt aan Vision Zero: nul slacht offers in het verkeer. De vraag was: Hoe geven we prioriteit aan ov, fietsers en voetgangers in een drukke stadsomgeving? De stad vroeg ons om hun Light Rail Vehicle (LRV, oftewel sneltram) sneller te laten doorstromen op de drukke 3rd Street. Daarbij moesten alle modaliteiten opnieuw geprioriteerd worden, met voetgangers en fietsers bovenaan, en auto’s en vrachtauto’s onderaan in de hiërarchie. Onze oplossing was gebaseerd op meerdere technologieën. De verkeersregelinstallaties (VRI’s) op de kruis punten leverden informatie van drukknoppen voor voetgangers en LRV­ detectoren. LiDAR­sensoren maakten 3D­beelden van de kruis punten. Ze onderscheidden voet gangers, fietsers, ov en auto’s. Onze eigen FlowCubes registreerden de drukte op de perrons en het moment waarop de deuren van de LRV’s dicht gingen. De data waren input voor software die continu de verkeersstromen simuleerde. Een ‘optimizer’ analyseerde de simulaties en activeerde de optimale faseregeling voor de verkeerslichten. De pilot op 3rd Street was een groot succes – de wachttijden voor rood van LRV’s gingen met meer dan 70% omlaag! Ook auto’s en voetgangers hadden kortere wachttijden. Technologie was essentieel om dit succes te bereiken, maar de echte uitdaging lag in het politieke lef om deze prioritering daadwerkelijk door te voeren. Voorbeeld 2 Veiligheid voor voetgangers en fietsers in Ohio De steden Dublin en Marysville in Ohio hadden een vergelijkbare vraag: Hoe creëer je een veilige en leefbare stad waar voetgangers, fietsers en bussen prioriteit krijgen? Ze hadden een prioriteitenlijst opgesteld, met voetgangers en fietsers bovenaan. We gebruiken dezelfde technologie als in San Francisco, maar nu met FlowCubes voor de detectie van auto’s, vrachtauto’s, bussen, fietsers, voetgangers, sneeuwschuivers, etc. De MobiMaestro­module Flow kijkt op alle kruispunten naar de 16 verschillende groepen weggebruikers en alle mogelijke signaalplannen om de beste oplossing te vinden. Het systeem geeft voetgangers de hoogste prioriteit en kan de stroom auto’s pauzeren om voetgangers groen te geven. Dat heeft impact op de autodoorstroming, maar is een grote boost voor voetgangers. Ook fietsers en bussen hebben een betere doorstroming op de kruispunten. De reacties van de steden in Ohio zijn veelzeggend. “De mobiliteitsoplossing van TNL is een waardevol instrument om tijdverlies op kruispunten te verminderen en Dublin veiliger en schoner te maken,” zegt Jean­Ellen Willis, hoofd vervoer en mobiliteit van de gemeente Dublin. Brian Mullaney, technisch verantwoordelijk voor transport en mobiliteit in Marysville, vertelt: “Toen het systeem van TNL een week offline was, zagen we duidelijk meer opstoppingen en vertragingen. Nu het systeem weer actief is, stroomt het verkeer weer veel beter door. Het helpt ons enorm!”

Inzichten voor Nederland Nederland is al heel goed ingericht voor multimodaal verkeersmanagement. We hebben multi modale detectie en slimme verkeersregelingen. Ov- en hulpdienstvoertuigen kunnen snel en veilig doorstromen. Wat hebben we toch nog geleerd van de geslaagde projecten in Amerika? Twee inzichten. Inzicht 1 Inzicht 2 Zorg voor goede data Met de toenemende druk op de openbare ruimte komt actieve mobiliteit – fietsen en lopen – in het gedrang. Om hiervoor oplossingen te realiseren, is er één grote behoefte in Nederland: betrouwbare, nauwkeurige data over álle verkeers modaliteiten – dus ook fietsers en voetgangers. In de Amerikaanse oplossingen waren die data volop beschikbaar. Daar gebruikten we FlowCube­sensoren om gedetailleerde gegevens over alle verkeers modaliteiten te vergaren. De rijkdom aan informatie die deze sensoren opleveren, kan ook in Nederland handvatten bieden voor intelligent verkeersmanagement met meer schakeringen. Bovendien is deze wegkantapparatuur compact en vraagt zij geen grote infrastructurele investeringen. Durf te kiezen voor een andere prioritering Het tweede belangrijke inzicht is: wees bereid om stappen te zetten naar prioritering op straatniveau voor voetgangers, fietsers en ov. Dit vraagt ook in Nederland om lef, want ook hier zijn we nog sterk gefocust op autodoorstroming. Met onze sterke infrastructuur, aangevuld met technologische innovaties zoals de FlowCube hebben we de benodigde technologische basis voor echte multimodaliteit. 17

Internationale oplossingen voor toegankelijkheid en leefbaarheid Ook internationaal zoeken steden naar oplossingen voor toegankelijkheid en leefbaarheid. Vaak met technologie, soms ook met verrassend eenvoudige, creatieve maatregelen. Barcelona Sociale interactie dankzij superblocks Barcelona heeft superblocks: stadsblokken samengevoegd tot autoluwe zones. Superblocks hebben meer ruimte voor voetgangers, fietsers, groen en sociale interactie. Het aantal voetgangers is er met 25% gestegen. Bewoners van superblocks ervaren rust, veiligheid en een sterker gemeenschapsgevoel. 18

Milaan Slimme toegang, schoner centrum Milaan hanteert ‘intelligente toegang’ voor het centrum – oftewel Area C. Op werkdagen mogen alleen schone voertuigen of voertuigen met een vergunning naar binnen. Area C werkt met kentekenherkenning. Dankzij realtime monitoring en dynamische handhaving kan Milaan inspelen op verkeersdrukte of luchtkwaliteit. Bogotá Digitale tweeling De stad voor mensen, niet voor auto's Elke zondag wordt in Bogotá tijdens Ciclovía meer dan 120 kilometer aan straten afgesloten voor auto’s. Ciclovía trekt meer dan een miljoen mensen, die komen fietsen, wandelen, hardlopen of skaten. Langs de route worden gratis sportlessen, optredens en gezondheidschecks gegeven. Valencia bouwt een digital twin waarin verkeer en mensenmassa’s real­time worden gesimuleerd. Zo test de stad virtueel maatregelen, zoals een nieuw tramtraject, een tijdelijk autoverbod of afsluitingen voor een groot evenement. Het systeem koppelt data uit sensoren, ov­systemen en gps met AIvoorspellingen. Valencia 19

20

AI en verkeersmanagement intelligent of naïef? Artificial Intelligence (AI) of kunstmatige intelligentie wordt steeds succesvoller. In de beeldvorming lijkt AI soms een wondermiddel dat alle moeilijke problemen als vanzelf oplost, inclusief de grote uitdagingen waar verkeersmanagement voor staat. Maar is de realiteit wel zo rooskleurig? Eén ding is zeker: AI gaat zeker een rol spelen in stedelijke mobiliteit. AI­systemen voor verkeersmanagementscenario’s Er zijn veel soorten AI. De successen zien we momenteel vooral bij Large Language Models (LLM’s), zoals ChatGPT en DeepSeek, en bij Vision AI voor beeldherkenningssystemen. LLM’s en Vision AI werken met neurale netwerken. De kracht van neurale netwerken is dat die zelf kunnen leren om verbanden te leggen, zelfstandig of begeleid door mensen (supervised learning). Neurale netwerken zouden op termijn automatisch verkeersmanagementscenario’s kunnen genereren voor een platform zoals MobiMaestro. Een AI­module kan dan bijvoorbeeld zelfstandig de beschikbare fysieke en digitale verkeersmanagement instrumenten aanpassen aan actuele omstandig heden om het verkeer te sturen en te beïnvloeden. Zover zijn we echter nog niet. Voor het trainen van neurale netwerken zijn grote hoeveelheden trainings data nodig, en in het domein van verkeers management hebben we nog te weinig opgeslagen data. Maar dat het nu nog niet kan, betekent niet dat het onmogelijk is. Technolution Move richt zich in projecten en in onderzoek op het verzamelen van bruikbare data voor effectieve trainingsmethodes. Vision AI voor verkeerstoepassingen De toepassing van Vision AI in het verkeer is al geruime tijd succesvol. We zien Vision AI bijvoorbeeld in toepassingen van automatisch rijden. Vision AI creëert een beeld van de omgeving van de auto om die binnen de lijnen te houden en afstand te houden van andere voertuigen en verkeersdeelnemers. Deze technologie is al heel volwassen. In China en de Verenigde Staten mogen auto’s met computer vision zelfs al volledig zelfstandig de weg op. Bij Technolution Move passen wij Vision AI toe in onze FlowCube­verkeerssensor en in maatwerkoplossingen voor onze klanten. Zo bepalen wij bijvoorbeeld bij de Zeesluis IJmuiden de diepgang van voorbijvarende schepen met behulp van een gespecialiseerde camera en Vision AI. Het systeem leest de diepgangsmarkeringen op de zeeschepen af en compenseert daarbij voor golfslag en de 21

Het mooie is dat een AI­model de onderscheidende kenmerken kan leren die echt belangrijk zijn om een kruispunt te regelen. beweging van het schip. Als de diepgang van het schip te groot is om door het Noordzeekanaal richting Amsterdam te kunnen, geeft het systeem een waarschuwing. FlowCube: Fietsers en voetgangers in beeld De FlowCube­verkeerssensor wordt vooral ingezet voor de verkeersafwikkeling rondom kruispunten. Met Vision AI worden de verkeersstromen in beeld gebracht. De kracht van de FlowCube is zijn grote flexibiliteit. Hij kan leren om fietsers, voetgangers en elk ander type verkeersdeelnemer te herkennen. Met meerdere FlowCubes op verschillende locaties kunnen we de routes van individuele verkeersdeelnemers bepalen – zonder identificatie of dataopslag. Daarnaast zetten we de FlowCube in voor de registratie van bijna­ongelukken op drukke kruispunten (‘near misses’). De informatie die we zo inwinnen vormt een waardevolle aanvulling voor de monitoring van de verkeersafwikkeling. In Nederland is de FlowCube ideaal om meer zicht te krijgen op fietsers en voetgangers (gemotoriseerd verkeer ‘zien’ we meestal met inductielussen). In de VS, waar kruis punten niet of nauwelijks detectie­infrastructuur hebben, zetten steden de FlowCube in om de verkeers regeling van informatie te voorzien over alle verkeersmodi – waaronder ook openbaar vervoer. AI en de ‘intelligente’ VRI In Nederland is de toepassing van Vision AI soms lastiger. Hier staan veel iVRI’s: ‘intelligente’ verkeersregelinstallaties. Een iVRI krijgt informatie over de verkeersafwikkeling vanuit traditionele detectie en de gps­informatie van voertuigen. Middels wachtrijmodellen en optimalisatie technieken bepaalt een verkeersregeling wat de optimale volgorde is om de verschillende richtingen op het 22 kruispunt groen te geven. Vision AI­toepassingen zoals de FlowCube kunnen hun informatie nu alleen aan een iVRI aanbieden door alle contextuele informatie over voertuigen (afstand tot de stop streep, lengte van het voertuig, rijstrook) te verwijderen, waarna in de verkeersregeling de voor de regeling belangrijke informatie wordt gereconstrueerd. Hierbij gaat mogelijk informatie verloren, waardoor de kracht van de Vision AI niet optimaal wordt gebruikt. Meer doen met minder data Wat kunnen we dan wel verwachten op het gebied van AI en verkeersmanagement? Wat met Large Language Models is aangetoond, is dat het totale corpus van informatie op internet is samen te vatten in een relatief beperkte set gewichten van een neuraal netwerk. In vaktermen: de entropie van de data en kennis die we verzamelen en opslaan is hoog, en AI­modellen kunnen met veel minder data toe. Mogelijk geldt dit ook voor specifieke toepassingen zoals het regelen van het verkeer op kruispunten. AI is onbevangen, volgens sommigen naïef. Het mooie hiervan is wel dat een AI­model de onderscheidende kenmerken kan leren die echt belangrijk zijn om een kruispunt te regelen. Mensen denken dat een model individuele auto’s in een wachtrij moet kunnen tellen, maar misschien is dat niet nodig voor goede verkeersregelscenario’s en ziet het model andere bruikbare patronen, zoals de lengte van de wachtrij, of dat een wachtrij dreigt terug te slaan. Of wij mensen het kunnen volgen en – cruciaal! – of wij er voldoende vertrouwen in hebben om zo’n model het verkeer te laten regelen, is de volgende vraag. We moeten elke oplossing in ieder geval langdurig en grondig testen vóórdat we haar loslaten op de werkelijkheid. Hoe ze eruit gaan zien is nog niet duidelijk, maar één ding staat vast: we gaan zeker binnenkort nieuwe AI­toepassingen in verkeersmanagement zien.

FlowCube: AI-gebaseerde verkeerssensor De FlowCube van Technolution is een flexibele, AI­gebaseerde, multimodale verkeerssensor die onder meer fietsers en voetgangers telt, routes en reistijden berekent en verkeersdichtheid inzichtelijk maakt. De FlowCube slaat geen privacygevoeilige data op, is compact en eenvoudig in te zetten voor verkeersmanagement in elke stad. 23

Instrumenten voor de leefbare stad Smart Urban Traffic Zones 7.13 uur. Olle Lundqvist vertrekt vanuit het bakkerijdepot richting de binnenstad van Gotenburg om verse fika­koffiebroodjes af te leveren bij Espresso House aan de Kyrkogatan. Vroeger was dit een frustrerend ritje: een smalle straat en nauwelijks plek om te lossen. Maar nu gebruikt Olle een app die vrije laad­ en losplekken toont. “Scheelt me weer eindeloos zoeken,” denkt hij tevreden. Met meer dan 600.000 inwoners is Gotenburg een grote stad. Er zijn veel bezorgbewegingen in het historische centrum. Als onderdeel van het Smarta Urbana Trafikzonerproject (Smart Urban Traffic Zones) heeft de stad tientallen pakketdienstvoertuigen voorzien van een gps­tracker om real­time inzicht te krijgen in het gebruik van de meer dan 400 laad­ en losplekken in de stad. Technolution leverde de services om dit mogelijk te maken. Services voor soepel laden en lossen Met deze services van Technolution Move ondersteunt Gotenburg pakketdiensten met actuele en historische informatie over beschik bare laaden los plekken in de stad. Bepalen welke laad- en losplekken bezet zijn Deze service aggregeert elke minuut de gps­tracker data, ontdoet die van privacy­gevoelige informatie, en bepaalt welke laad­ en losplekken bezet zijn. Real-time inzicht voor bestuurders De geaggregeerde data worden doorgezet naar een app die bestuurders real­time inzicht geeft in de laad­ en losplekken in de stad. Historische analysetool De data worden gevoed aan een historische analysetool. Bezorg diensten gebruiken de historische informatie voor het plannen van hun bezorgroutes. Camera-ondersteuning De gps­data tonen alleen deelnemende bezorgers. Soms staat er een ander voertuig of een vuil container op een laad­losplek. Daarom worden sommige plekken geobserveerd met cameragebaseerde sensoren. Technolution fuseert deze sensordata met de gps­data om een betrouwbaarder beeld voor de bezorgers te maken. 24

Inzicht in de beschikbaarheid van laaden losplekken valt onder curb management (‘stoeprandbeheer’). Vrije stoepen en stoepranden worden schaars door de toename van bezorg diensten, deelmobiliteit en laadpalen. Met sensoren en andere databronnen zien we hoe de stoepranden gebruikt worden. Deze data vormen een basis voor digitale regie, maar kunnen ook gekoppeld worden aan handhavingsdiensten voor doelgerichte handhaving. Curb management en andere toepassingen van Smart Urban Traffic Zones gaan naar verwachting in de toekomst een grotere rol spelen. Met de slimme inzet en koppeling van sensoren, voertuiginformatie, gps­data, DRIP’s en VRI’s zullen steden steeds doelgerichter de regie nemen over het gebruik van de weg en de openbare ruimte (DRO). Slimme maatregelen voor leefbaarheid en toegankelijkheid De techniek van Smart Urban Traffic Zones (of intelligente toegang) kan worden ingezet voor vele doeleinden, waardoor steden gefocuste maatregelen kunnen nemen voor leefbaarheid en toegankelijkheid. Een aantal voorbeelden: Milieuzones en controle op uitstoot Slimme zones kunnen voertuigen met een hoge uitstoot identificeren en de toegang beperken of heffingen opleggen. Geofencing voor veiligheid en mobiliteitsbeheer Steden kunnen zones afsluiten voor zwaar verkeer. Alleen vrachtauto’s met een tijdelijke vergunning mogen dan naar binnen. De toegestane route wordt digitaal gecommuniceerd. Vrachtvervoer over de busstrook Busstroken kunnen automatisch worden opengesteld voor vrachtverkeer op momenten dat er geen bus over de strook rijdt. Voorrang voor elektrische voertuigen EV’s krijgen automatisch toegang tot specifieke rijstroken of parkeerplaatsen in emissievrije zones. Met de doorontwikkeling van ons verkeersmanagementplatform MobiMaestro bieden we ondersteuning voor curb management en andere vormen van intelligente toegang. Zoals we in Gotenburg zien, is simpelweg meer inzicht al een mooie stap waar we bezorgers zoals Olle blij mee maken. In een volgende stap kan de stad de regie verder invullen, door bijvoorbeeld laaden losplekken te reserveren of dynamisch in te zetten. Met deze en andere vormen van Smart Urban Traffic Zones krijgen steden grip op invulling en gebruik van de openbare ruimte. 25

Opgericht 1987 Technologiebedrijf Multidisciplinair - software, elektronica en programmeerbare logica Oplossingen die ertoe doen Betrouwbare technologie Anders denken € NL 300 Gedreven medewerkers 8,4 Medewerkerstevredenheid 8,2 Klanttevredenheid 75 mln. Omzet 10-15% Van de omzet R&D 28e In NL top 30 R&D Locaties Technolution - Gouda Technolution Deventer - Deventer Phase to Phase - Arnhem Technolution Nordics - Stockholm (Zweden) TNL USA Inc. & TNL Nanotech Inc. - Wilmington Submerken Certificeringen ISO 9001 Kwaliteit ISO 27001 Informatiebeveiliging ISO 14001 Milieu CO2 prestatieladder niveau 5 26

Technolution Burgemeester Jamessingel 1 2803 WV Gouda Nederland colofon © Technolution 2025 fotografie Masja Stolk, Gouda ontwerp, lay-out en realisatie Studio Piraat, Den Haag +31 (0)182 59 40 00 move@technolution.com technolution.com/move Technolution­move

Volg ons nu op LinkedIn technolution-move

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28

Home