Verleg de toekomst met EPDM daksystemen Wilt u meer weten: www.hertalan.nl
EDITORIAL # 3 EDITORIAL Achter de façade V an mijn Europese collega’s krijg ik vaak complimenten over onze Nederlandse architectuur. Mooie vormgeving, met vaak een gewaagd ontwerp. Zij weten dit omdat wij graag onze trots delen; bouwwerken waarin de door ons geproduceerde materialen zijn verwerkt. Esthetica is dus niet alleen zichtbaar, maar ook deelbaar. Voor onze producten is dat vaak wat lastiger, die deelbaarheid. Ze gaan vaak achter deze ‘gebouw façade’ schuil en worden aan het oog onttrokken. Als producent van onder meer EPDM en BUTYL afdichtingen zijn wij met onze merken al meer dan vijf decennia actief op de Europese markt. Onze producten zijn dan ook vaak verborgen achter die esthetische gevel of onder dat mooie begroeide dak. Maar het zijn al wel meer dan 50 jaar de “bewakers” van de lucht- en waterafdichting van een gebouwschil. U kunt zich dan vast wel voorstellen dat ook wij wel eens zichtbaar, tastbaar en benaderbaar voor u willen zijn. Bij elk mooi verhaal en fantastisch project, hoort ook een gezicht. In ons geval een CARLISLE® CM Europe gezicht. Onze Amerikaanse collega's noemen dit 'Get the CARLISLE® Experience'. Onder het motto van “Ervaar het CARLISLE®-verschil!”, presenteren wij u graag een aantal van onze buitengewone referenties, onconventionele oplossingen en speciale verbindingen. Ervaar de wereld die achter de façade schuilgaat. Het is mij een genoegen deze Blackprint aan u te mogen presenteren en ik wens u veel leesplezier! Jan Boerkamp Managing Director CARLISLE® Construction Materials B.V. Jan Boerkamp
# 4 INHOUDSOPGAVE # EDITIE 2019 06 18 // BEZIENSWAARDIG GB 06 THE MACALLAN WHISKY DISTILLERY Onder groene heuvels De nieuwe Macallan whiskydistilleerderij is een hommage aan Schotland en aan de whisky. Rogers Stirk Harbor + Partners ontwierpen een imposant koepeldak dat de distilleerderij overspant en laat opgaan in het landschap. NL 18 RESIDENTIËLE HOOGBOUW PONTSTEIGER Golden Gate van Amsterdam De Pontsteiger torent 90 meter boven het water van de Houthaven uit, waarmee het een van de hoogste gebouwen in Amsterdam is. Om een gegarandeerde water- en luchtdichte gebouwschil te verkrijgen, werden voor de gevelelementen en inpandige balkons HERTALAN® EPDM producten gebruikt. D 30 NIEUWE FABRIEK VAN CARLISLE® CM EUROPE IN WALTERSHAUSEN Ontmoetingsplaats in het geografische middelpunt van Duitsland In Waltershausen zijn (op een oppervlakte van 11.600 vierkante meter) een ultramoderne productie- en logistiekhal, kantoorruimtes en een opleidingscentrum voor de CARLISLE® ACADEMY gebouwd. 14 Maximale flexibiliteit Futuristische of klassieke gebouwen, hoekige of gebogen gevelpenetraties – HERTALAN® EPDM-strips en HARDCAST® tapes van CARLISLE® CM Europe zijn net zo flexibel als hun toepassingen in bouwafdichting vereisen. NL 22 NIEUWBOUW ASTRAZENECA Puzzelen met prefab elementen Op Cambridge Biomedical Campus in Groot-Brittanië is een architectonisch zeer uitdagend donutvormig gebouw met een zaagtanddak en -gevel verrezen. De complexe gevel- en dakelementen zijn door Scheldebouw in diverse landen geprefabriceerd en geassembleerd en vervolgens verscheept naar Cambridge. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
// LEADSTORY 22 NIEUWBOUW ASTRAZENECA PUZZELEN MET PREFAB ELEMENTEN door Frank de Groot // ACTUEEL // INSIGHT 12 PREFAB BOUWEN EN BIM Building Information Modelling EPDM toont haar toegevoegde waarde voor de BIM modelleur. 41 STRUCTASEAL® The Premium Choice Volledig assortiment voor lucht-, vocht- en waterafdichting. 36 CIRCULAIR BOUWEN MET EPDM Verleg de toekomst 16 WIE WAAGT, DIE WINT Ongelooflijk succesvol // PRODUCTEN 28 AFDICHTING VIJVERS EN BASSINS Iedere vijver verdient ECOLAN® 38 RHINOBOND EPDM DAKSYSTEEM Nieuwe dimensie in circulariteit 03 EDITORIAL 04 INHOUDSOPGAVE 42 IMPRESSUM
# 6 BEZIENSWAARDIG THE MACALLAN WHISKY DISTILLERY Onder groene heuvels // De nieuwe Macallan whiskydistilleerderij is een eerbetoon aan Schotland en aan de whisky. Rogers Stirk Harbor + Partners ontwierpen een imposant en duurzaam koepeldak dat de distilleerderij overspant en laat opgaan in het landschap. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 7 S chotland staat bekend om haar eenzame Highlands, het legendarische monster van Loch Ness en natuurlijk haar whisky. Volgens de legende waren de Kelten de eersten die erin slaagden een waterheldere vloeistof, het zogenaamde "uisgebeatha" (het water van leven) te distilleren. De traditionele whiskyregio is Speyside in het noordoosten van Schotland. Er zijn momenteel ongeveer 50 distilleerderijen langs de rivier de Spey. De in Speyside gestookte soorten worden door experts beschreven als rond en fijn en met weinig of geen peaty rooksmaak. Al sinds 1824 produceert The Macallan Whiskey Distillery aan de benedenloop van de Spey, waarmee
# 8 BEZIENSWAARDIG Met 21 roestvrijstalen washbacks en 36 koperen ketels bedraagt de productiecapaciteit ongeveer 15 miljoen liter per jaar. Macallan is beroemd om zijn ketels, die ooit op het Schotse biljet van 10 pond stonden afgebeeld. het een van de oudste erkende distilleerderijen in Schotland is. Onder kenners geldt de The Macallan Single Malt Whisky als de Rolls Royce onder de single malt-whiskymerken. Oude bottelingen en beperkte gelimiteerde bottelingen zijn erg populair bij verzamelaars en er worden regelmatig topprijzen op veilingen voor betaald. Zo werd in 2014 een fles Macallan M in Hongkong geveild voor een prijs van $ 628.000 . Hiermee heeft het merk het wereldrecord in handen van de duurste whiskyfles die ooit op een veiling is verkocht. In 2012 besloot de Edrington Group, sinds 1999 de eigenaar van Macallan, om de bestaande distilleerderij uit te breiden met een nieuwbouw met een bezoekerscentrum. De productie werd verplaatst naar het nieuwe gebouw en vervangt de voormalige distilleerderij; deze werd echter niet gedemonteerd, maar alleen gesloten zodat er indien nodig ook weer whisky kon worden gestookt. Met de nieuwe distilleerderij vergroot de Edrington Group de productiecapaciteit van de Macallan Whiskey Distillery met meer dan een derde. Het ontwerp van het architectenbureau Rogers Stirk Harbor + Partners uit Londen kwam als winnaar uit de bus bij een internationale architectuurwedstrijd voor het nieuwe gebouw. Oprichter Richard Rogers werd in het begin van de jaren '70 beroemd met de bouw van het Centre Pompidou in Parijs en richtte in 1977 het bureau op dat de afgelopen decennia talloze gebouwen wereldwijd heeft gerealiseerd. Zo ontwierp het de Millennium Dome in Londen en het parlementsgebouw van de National Assembly of Wales in Cardiff. Het perceel dat beschikbaar was voor het nieuwe gebouw grenst aan de vorige distilleerderij op het landgoed Easter Elchies in Speyside. Het landgoed met het 17e-eeuwse herenhuis en functionele gebouwen van de distilleerderij bevinden zich in het Schotse heuvellandschap boven een bocht in de rivier de Spey te midden van gerstvelden. Aangezien dit idyllische cultuurlandschap door de lokale overheid “Een eerbetoon aan de schoonheid van het Schotse landschap.“ Ian Curle, The Edrington Group is bestempeld tot Area of Great Landscape Value, een gebied met grote landschappelijke waarde, moest de architect met een grote fijngevoeligheid te werk gaan. Hun antwoord is meer een landschaps- dan een gebouwontwerp: een bestaande heuvel werd afgegraven en het 63 x 207 m. lange gebouw in de heuvelflank ingebed. Een koepeldakBLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 9 Atelier Brückner heeft de rondleiding door de distilleerderij samengesteld uit een reeks sfeervolle thema's – zoals de “Jewel Box” met de schat van het bedrijf: Macallan whisky’s die tot het jaar 1841 terug gaan. constructie, bestaande uit vijf aangrenzende koepels als een begroeid dak met een aflopend voordak, overspant het nieuwe gebouw. De productiefaciliteiten bevinden zich onder de vier koepels van dezelfde hoogte. Onder de vijfde, hogere koepel ontwierpen de architecten een tentoonstellingsruimte en een bezoekerscentrum met een café, een winkel en een bar. “Het landgoed van Macallan is echt speciaal, het is een plek die we zeer liefhebben en respecteren,” zegt Graham Stirk, partner en hoofdarchitect van Rogers Stirk Harbor + Partners. “De visie was altijd al ambitieus, maar dit heeft ons in staat gesteld om iets dramatisch en inspirerends te creëren.” Ian Curle, Chief Executive van de opdrachtgever Edrington Group, sluit zich hierbij aan: “De Macallan Whiskey Distillery is een eerbetoon aan de schoonheid van het natuurlijke landschap van Schotland.“ Het imposante koepeldak met een oppervlakte van 12.300 m² is ontworpen als houten dakconstructie waarop een begroeid dak rust. De afmetingen zijn indrukwekkend: de dakconstructie van de nieuwe whiskydistilleerderij overspant 207 meter. De dakgoot van het dak bevindt zich op een hoogte van 3 m boven de grond, de vier koepels boven de productie zijn 18 m hoog en de koepel boven het tentoonstellingsgedeelte is zelfs 27 m hoog. De houten dakconstructie voor het buitengewone architectonische ontwerp is ontwikkeld en geproduceerd door het houtconstructiebedrijf WIEHAG uit het Oostenrijkse Altheim. Het moge duidelijk zijn dat dit geen alledaagse klus was voor Tijd voor een slokje Voor alle geïnteresseerden biedt de Macallan Distillery meerdere keren per dag de rondleiding "Six Pillars Tour" voor maximaal 12 personen door de distilleerderij – inclusief proeven. Het is aan te raden de rondleiding van tevoren online te boeken: www. themacallan.com het bedrijf. “Macallan is de meest gecompliceerde houten dakconstructie die we ooit hebben gebouwd. Het voordeel van houten constructies is vooral bij grote gebouwen merkbaar. Voor dit complexe project was een nieuwe aanpak vereist. We hebben gekozen voor een Parametric Design om de complexe geometrie te realiseren,” zegt Erich Wiesner, eigenaar en directeur van WIEHAG GmbH. Als ondersteunende structuur voor het dak werd een stalen onderbouw van buizen gemaakt die op een verhoogde achthoek lijkt en op het houten dak rust. De frames van de meestal driehoekige en rechthoekige dakelementen zijn van massief constructiehout gemaakt, aan de onderzijde bevindt zich een 15 mm dikke onderlaag van gelamineerd fineerhout en aan de bovenzijde een toplaag van OSB-platen. “De kracht van het ontwerp komt vooral tot uitdrukking in de subtiele omgang met het landschap en het indrukwekkende houten dak. Hierdoor zijn vorm en functie één,” aldus Bob Lang, directeur van Arup, het uitvoerende ingenieursbureau. Voor de dakconstructie produceerde het houtconstructiebedrijf 1.800 enkelvoudig gebogen dragers, 2.700 dakelementen en 380.000 afzonderlijke componenten die per vrachtwagen van Oostenrijk naar Schotland werden vervoerd en van april tot december 2016 op de bouwplaats werden gemonteerd. Voor het opbouwen van de complete dakconstructie waren vier tijdelijke bouwsteunen nodig, ontworpen als blokgelijmde gelamineerde houtoplossingen. Op de houten dakconstructie ligt het begroeide dak dat door Sky Garden en Topek samen met
# 10 BEZIENSWAARDIG CARLISLE® Construction Materials (CM) Europe werd gerealiseerd. Op de OSB-platen van het houten dak werd zelfklevende ALUTRIX® 600 als dampremmer toegepast. Hoewel de eisen hier geen warmte-isolatie voorschrijven, werd er een 15 cm dikke isolatie toegepast om het begroeide dak te beschermen tegen uitdroging door opstijgende warmte van de productie. Als waterdichtlaag onder het begroeide dak zijn op de thermische isolatielaag RESITRIX® SK W Full Bond EPDM dakbanen verkleefd. De zelfklevende hoogpolymeer SBS onderlaag zorgt ervoor dat de afdichting op zijn plaats blijft, zelfs bij de 20 tot 45 graden hellende koepels van het dak. De voegen tussen de afzonderlijke dakmodules werden afgedicht met de RESIFLEX® SK-dilatatievoegband. Deze flexibele voegband laat bewegingen tot 40 mm in beide richtingen toe. Om de juiste verwerking te garanderen, organiseerde CARLISLE® voor het montageteam van Topek een praktische training van een dag op het hoofdkantoor van CARLISLE® in Mansfield in Engeland. Hierbij werden complexe product- en installatiedetails conform de juiste productspecificaties behandeld. Voor het begroeide dak gebruikte Sky Garden een Goed om te weten! Rogers Stirk Harbour + Partners is tevens architect van het in 2011 opgeleverde appartementencomplex One Hyde Parc in London. Een iconisch gebouw tussen Knightsbridge en Hyde Parc en daarmee één van de duurste complexen in die tijd. Een opvallend detail zijn de vele overstekende goten, die prefab allemaal bekleed zijn met HERTALAN® EPDM zelfgekweekte zaadmengeling met wilde bloemen en planten die kenmerkend voor het gebied rond de distilleerderij zijn: “Dit is verreweg het grootste bekende dak met wilde bloemen in Europa en “De visie was altijd al ambitieus“ Graham Stirk, Rogers Stirk Harbour + Partners gezien de dakconstructie zeker het meest innovatieve en veeleisende begroeide dak dat we ooit hebben geïnstalleerd.“ Hoewel de nieuwe Macallan whisky distilleerderij pas op 2 juni 2018 werd geopend, heeft de koepeldakconstructie met de vijf groene heuvels al verschillende prijzen gewonnen. Waaronder twee prijzen bij de NFRC Roofing Awards 2017: in de categorieën Green Roofing en Single Ply Roofing versloeg het project de andere genomineerden. Op het 12.300 m² grote koepeldak werden RESITRIX® SK W Full Bond EPDM-afdichtingsbanen gelegd. De zelfklevende SBS onderlaag zorgt ervoor dat er ook op de 20 tot 45 graden hellende koepelflanken niets verschuift. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 11 In de isometrie (rechts) en in de doorsnede (hieronder) wordt duidelijk hoe het nieuwe gebouw in de heuvel is ingebed en een vanzelfsprekend onderdeel van het landschap vormt. PROJECTBESCHRIJVING PROJECT OPDRACHTGEVER ARCHITECT LANDSCHAPSARCHITECT ALGEMENE AANNEMER En ook bij de SPRA Awards 2017 van de Single Ply Roofing Association overtuigde het buitengewone project de jury en ontving het de Best New Construction Award en een onderscheiding in de categorie Best Safe Working. Katharina Ricklefs The Macallan Distillery, Speyside/GB The Edrington Group, Glasgow/GB Rogers Stirk Harbour + Partners, Londen/GB Gillespies, Londen/GB Robertson Construction Group, Stirling/GB HOUTEN DAKCONSTRUCTIE WIEHAG GmbH, Altheim/Oostenrijk STAALBOUWONDERCONSTRUCTIE DAKAFDICHTING BEGROEID DAK BOUWTIJD OPENING PRODUCTEN VOOR AFDICHTING Topek Ltd., Glasgow/GB Sky Garden Ltd., Glasgow/GB 2015-2018 2-6-2018 CARLISLE® Construction Materials Europe: Dampremmer ALUTRIX® 600 ca. 14.000 m² Dilatatievoegband RESIFLEX® SK ca. 3.400 m RESITRIX® SK W Full EPDM dakbaan ca. W14.000 m² SHS Stahlverarbeitung GmbH, Burbach/ Oostenrijk
# 12 ACTUEEL PREFAB BOUWEN EN BIM Building Information Modelling // BIM is veel meer dan het werken met enkel 3D software. Het noodzaakt een andere denkwijze en niet alleen bij de ontwikkelaar of modelleur. Het is een optimalisatie van het bedrijfsproces, reduceert faalkosten, bevordert prefab bouwen en lost logistieke uitdaging op. DEPOT BOIJMANS VAN BEUNINGEN, Rotterdam – MVRDV Z al BIM er eindelijk voor zorgen dat onze B+U bouw zich meer gaat spiegelen aan andere industrieën? Waar digitalisering en standaardisatie al wel hun intrede hebben gedaan? BIM zal in ieder geval de grote meerwaarde van het toepassen van EPDM in de bouw bevestigen. Timmerlieden en metselaars zijn niet opgeleid om een luchtafdichting aan te brengen. Niet omdat ze het niet kunnen, maar omdat ze een volledig andere mindset hebben en dan moet het dikwijls nog even snel gebeuren. Dat kunnen we ze vaak nog niet eens kwalijk nemen. Lucht- en kierafdichtingen behoren daarom meegenomen te worden in de ontwerpfase. Dat is de plek waar een detail uitgewerkt wordt en dat is ook de plaats waar datzelfde detail luchtdicht gedetailleerd moet worden. Ketensamenwerking De nieuwste uitdagingen in de bouw liggen in het vinden van een ketensamenwerking. De aannemerij heeft te kampen met logistieke uitdagingen in het binnenstedelijk gebied en het tekort aan gekwalificeerde vakmensen. Prefab produceren en bouwen is dan al snel één van de mogelijke oplossingen om deze uitdaging aan te gaan. Met ‘prefab’ komen er bij CARLISLE® een aantal werelden samen. Zowel de mogelijkheden om van EPDM 2D en 3D oplossingen te bieden als het aanleveren van alle voorwaarden hiervoor, dus continuïteit in vormgeving en maatvastheid door o.m. het bieden van een uitgebreide BIM bibliotheek. Vaak vindt EPDM zijn toepassing op de tekentafel of tijdens de bouw als “Problemsolver”. Een multidisciplinaire inzet van ontwerp tot en met uitvoering. Bij CARLISLE® CM Europe staat BIM hoog op de agenda, wij zullen dan ook in 2019/20 hier vol op in gaan zetten. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
ACTUEEL # 13 Maatvastheid: de verbindende factor Bij de zoektocht naar standaardisatie in bijv. de woningbouw is BIM uitermate geschikt om nagenoeg de gehele bouwkolom te standaardiseren. Gelijktijdig met de groei van Prefab bouwsystemen zal BIM naar de toekomst toe waardevol blijken. Onze 3D ontwikkeling heeft haar meerwaarde al lang bewezen. Maatvaste kaders, manchetten, bakken, poerafdichting, noem het maar op. Deze prefab productietechniek biedt inmiddels de oplossing voor menig hoofdbreken uit het verleden. Tegenwoordig worden complete stelkozijnen vanaf de timmerfabriek in de EPDM gezet, om na montage direct luchtdicht aangesloten te worden. Voor daken zijn onze 2D membraan technieken de uitkomst. De daken worden in het werk ingemeten en maatvast op de bouw aangeleverd. Ook hier weer uitermate geschikt bij bijvoorbeeld een appartementencomplex, vaak veel balkons met dezelfde maatvoering. Projectvoorbeelden In 2016 heeft HFB als full service BIM bureau de internationale AEC Axcellence Award van Autodesk (software leverancier van o.m. Revit) gewonnen, voor het project “Summertime, Zuidas, Amsterdam”. Misschien wel één van de meest toonaangevende bouwwerken van Nederland moet nog worden opgeleverd, “Depot Boijmans van Beuningen”. Een zeven verdiepingen tellend openbaar depot, ontworpen door MVRDV. Een BREAAM-NL Excellent ontwerp met op het dak een klein bosperceel, met 67 berken en verschillende grassoorten. De diameter op het maaiveld is zo’n 40 meter en loopt tot het bosdak op naar zo’n 60 meter. Als dakafdichting is gekozen voor RESITRIX® EPDM, binnen het Leven Op Daken concept. Alles aan dit bouwwerk is 3D, van de betonnen prefab ringen van BAM Bouw tot aan de gekromde glazen gevels van Sorba Winterswijk. Een schoolvoorbeeld waarin BIM de verbindende factor speelt. A Summertime is een mooi voorbeeld van het prefabriceren van een dakafdichting. Het is een appartementencomplex met 197 vrije sector huurwoningen verdeelt over twee blokken, waarbij de woonlagen zo gestapeld zijn dat er voor iedereen vrij uitzicht is. Om dit complexe puzzelstukje in elkaar te zetten, is er gekozen het project in BIM te modelleren. Doordat BIM in dit geval voor een standaardisatie zorgt en vereenvoudiging tijdens de uitvoering, past het concept van prefabriceren met EPDM membranen hier perfect. Een mooi voorbeeld waarin een EPDM afdichting in een model geïntegreerd kan worden.. ls CARLISLE® CM Europe leveren wij vaak materialen die in één van de laatste stadia van een bouwproject worden toegepast. Maar al te vaak zien wij dat keuzes hierin ook in deze stadia wel eens willen veranderen. Of dit wenselijk is, is altijd maar de vraag. Onze EPDM daken gevelsystemen van de merken RESITRIX® en HERTALAN® zijn deels volledig in BIM gezet. In totaal 12 daksystemen hebben wij uitgewerkt op LOD400 niveau. Elke Revit detail heeft zijn noodzakelijke onderscheidende ‘proporties’ en zijn zeer eenvoudig in een eigen bibliotheek te integreren. Wordt een gebouw volledig in de BIM gezet, zorg er dan voor dat de luchtdichtheid en de waterafdichting ook gelijk goed beschreven is. Onze *.rvt details zorgen in ieder geval voor die waarborging op het dak, inclusief 2D aansluitdetails. Voor gevelafdichtingen zijn wij bereid om gebouwspecifieke BIM oplossingen aan te bieden. Benno Nijenhuis Een meer recenter werk dat is opgeleverd, is de Pontsteiger aan de Houthavens in Amsterdam. Deze “Poort naar Amsterdam” is volledig BIM uitgewerkt. Voor CARLISLE® waren hier met name de inpandige balkons en geprefabriceerde constructieve gevel belangrijk. In deze uitgave van de Blackprint is een uitvoerige projectbeschrijving opgenomen, zie pagina 18.
# 14 BEZIENSWAARDIG Maximale flexibiliteit // Futuristische of klassieke gebouwen, hoekige of gebogen gevelpenetraties, wonen, vrije tijd of werk. HERTALAN® EPDM 3D manchetten en HARDCAST® tapes van CARLISLE® CM Europe zijn net zo flexibel als hun toepassingen in bouwafdichting vereisen. / EVDA Amphia, Breda, NL Architectenbureau Wiegerinck uit Arnhem heeft in 2011 het ontwerp gemaakt voor het nieuwe Amphia ziekenhuis in Breda. Met in totaal 79.000 m2 nieuwbouw en 25.000 m2 verbouw is het een state of the art ziekenhuis geworden welke tegemoet komt aan de nieuwste eisen van zorg met betrekking tot diagnostiek, behandeling en patiëntenzorg. Het is een BREAAM very good ontwerp, waarbij de luchtdichting uiteraard een bepalende rol speelt. De luchtafdichting wordt onder meer gewaarborgd met HARDCAST® ALP Tape. + http://wiegerinck.nl/ / ATRIUM, ZUIDAS AMSTERDAM, NL Gelegen op de hoek van de Strawinskylaan en de Parnassusweg is het Atrium-gebouw altijd een bekend herkenningspunt geweest. Maar na de succesvolle jaren ’70 is de focus op de Zuidas verschoven naar de zuidzijde van de A10 en was er dus de noodzakelijke behoefte aan een nieuwe impuls. Eén van de toonaangevende wijzigingen in het ontwerp was het glazen atrium bij de hoofdingang. Dit glazen plafond is in driekhoekvorm verbonden met verschillende gootpartijen om het water goed af te voeren. Deze goten zijn allemaal met geprefabriceerde EPDM 3D HERTALAN® manchetten ingewerkt, waarbij de vijfhoek verbindingsstukken het meest uitdagend waren. Deze 3D HERTALAN® verwerkingsmogelijkheid die wij bieden geeft bij dit soort lastige ontwerpen de oplossing in de noodzakelijke waterdichte aansluiting. Naast de EPDM wordt er met recht een stuk vertrouwen meegeleverd. + www.mvsa-architects.com BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 15 / TRIODOS BANK, NL Triodos Bank heeft de missie om een duurzame samenleving te realiseren en een positieve impact achter te laten. Vandaar dat de nieuwbouw op het landgoed De Reehorst in Driebergen duurzaamheid uitstraalt. Het gebouw is ‘remontabel’ en past zo goed binnen de visie die de architect Thomas Rau heeft op het Circulaire Bouwen. Rau heeft dan ook een gebouw ontworpen dat bekend staat als het meest milieuvriendelijke gebouw. In het gebouw is veel hout gebruikt, is er rekening gehouden met de vliegroutes van vleermuizen en zorgen de begroeide daken voor ruimte voor amfibieën. Ook hier is luchtdichting één van de uitgangspunten geweest voor een gezond binnenklimaat en luchtcirculatie. In dit moderne gebouw zijn HERTALAN® manchetten en HERTALAN® EASY STICK toegepast. + www.rau.eu / AMSTEL TOWER, AMSTERDAM, NL Vlak naast het Amstelstation verandert dit woongebouw de skyline van Amsterdam. Het innovatieve, hybride ontwerp van het Rotterdamse architectenbureau Powerhouse Company verenigt een woontoren van 30 verdiepingen, een internationaal hotel met 186 kamers en een groene begane grond met winkels en parkeerplaatsen. De slanke vorm van de toren minimaliseert de schaduwvorming in de buurt. De aansluiting van de balkons werd met HERTALAN® EASY STICK GS uitgevoerd. Voor de afdichting van de kozijnen werden de HARDCAST® butyl-tapes PAL5310 en PWA toegepast. De volledige dakconstructie is afgedicht met RESITRIX® EPDM. + www.powerhouse-company.com Meer referenties: https://bit.ly/2uSdML5
# 16 INSIGHT MARKTHAL, Rotterdam – MVRDV WIE WAAGT, DIE WINT Ongelooflijk succesvol // Rond de millenniumwisseling begon de hype rond de Nederlandse architectuur. De vraag naar het geheim van het succes, het ontstaan en de uitvoering van originele en effectieve ideeën blijft bestaan. Een poging tot verklaring van Jan Knikker, partner bij MVRDV. K ubusvormige huizen die op de punt staan, een markthal in de vorm van een gigantisch hoefijzer, een bibliotheek met lichtgele ventilatieschachten, ernaast een felrode woontoren. Het centrum van Rotterdam ziet er op sommige plaatsen uit als een openlucht architectuurmuseum. En dat ondanks de lage bouwprijzen waarvan Europese opdrachtgevers alleen maar kunnen dromen: al voor 900 euro per vierkante meter kunnen er in Nederland kantoren worden gebouwd. Ook met gewaagde, fascinerende ontwerpen, terwijl in bijvoorbeeld Duitsland vaak leegheid de overhand heeft, zoals recentelijk de Süddeutsche Zeitung bekritiseerde. “In Duitsland is er een cultuur van angst. Nieuwe gebouwen moeten er zo neutraal mogelijk uitzien. Zodat investeerders ze eenvoudig kunnen doorverkopen en de stad een uniform beeld behoudt,” aldus oprichtingspartner van MVRDV Winy Maas, die het ontwerp van Markthal Rotterdam leidde. De Markthal is enerzijds een opmerkelijk object, met zijn grote hal en de enorme, bijna barokke plafondschilderingen en anderzijds een gewaagde BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
INSIGHT # 17 "Nederlandse architectuur is een wereldwijd exportproduct" Jan Knikker, MVRDV en slimme oplossing die alles uit een relatief klein budget heeft gehaald. De appartementen zijn opgestapeld tot muren en een plafond en zo ontstond er bijna gratis een markthal. Gebouwd voor slechts 1.750 euro per vierkante meter. Jan Knikker vat de nationale clichés van de Europese bouwcultuur ironisch samen: de Duitse architectuur is technologisch, de Franse elegant en de Belgische minimalistisch. En de Nederlandse bouwcultuur, kan die tot een cliché worden teruggebracht? De Nederlandse ambassadeurs zeggen graag in het buitenland dat het om democratie gaat, men bouwt graag eenvoudig, burgerlijk en zonder monumentalisme. Een beroemd Nederlands gezegde luidt dan ook dat je wanneer je gewoon doet al gek genoeg bent. Dit kan echter ook worden omgedraaid: Wanneer Nederlandse architectuurstudenten een opleiding volgen aan de universiteit waarbij conceptueel denken, pragmatisme, innovatie en een vleugje humor wordt gestimuleerd, dan kan er op dit zogezegd normale niveau buitengewone architectuur worden gecreëerd. Dit conceptuele en pragmatische denken heeft de Nederlandse architectuur tot een wereldwijd exportproduct gemaakt, aldus Jan Knikker. Veel Rotterdamse architectenbureaus hebben 30 of meer nationaliteiten in dienst, enerzijds om praktische redenen en anderzijds om een open blik te behouden. Het is niet ongebruikelijk dat een team met Nederlanders, Duitsers, Indiërs en Amerikanen samenwerkt aan een project in Argentinië. Dit wordt gezien als een culturele verrijking en winst voor alle partijen; zo is dus niet de Nederlandse architectuur met een uniforme stijl of de Nederlandse identiteit het exportproduct, maar de werkmethode die wordt gekenmerkt door libeVALLEY, Amsterdam – MVRDV ralisme, openheid en moed voor onconventionele oplossingen en vaak resulteert in sterke concepten met egalitarisme en gevoel voor humor. Aangezien er voor de bouw vaak slechts verrassend lage budgetten beschikbaar zijn, wordt er voortdurend met nieuwe materialen geëxperimenteerd. Een soort zoektocht naar de Heilige Graal om toch iets bijzonders te kunnen maken. Misschien is dit het geheim van succes; de gestelde limieten worden op creatieve wijze opnieuw geïnterpreteerd als fantastische kansen. Meer Jan Knikker, Partner/Development MVRDV referenties: https://bit. ly/2uSdML5
RESIDENTIËLE HOOGBOUW PONTSTEIGER Golden Gate van Amsterdam Het nieuwe ijkpunt aan de oevers van het IJ huisvest 318 appartementen, zowel koop- als huurappartementen.
BEZIENSWAARDIG # 19 // De Pontsteiger torent 90 meter boven het water van de Houthaven uit. Hiermee is het één van de hoogste gebouwen in Amsterdam. Om een gegarandeerde water- en luchtdichte gebouwschil te verkrijgen, zijn voor de gevelelementen en inpandige balkons HERTALAN® EPDM producten gebruikt. O p veel plaatsen richten steden en gemeenten zich op het potentieel van voormalige industriële en commerciële locaties dicht bij het centrum van de stad. Deze locaties worden vervolgens omgezet in grote stedelijke ontwikkelingsprojecten, voornamelijk voor kantoor- en woonwijken. In het westelijk havengebied van Amsterdam ondergaat momenteel de voormalige Houthaven een dergelijke metamorfose van een industriële locatie naar een gewilde woonwijk aan het water. Waar ooit boomstammen van vrachtschepen werden gelost, ontstaat in 2020 een levendige wijk met ongeveer 2.500 appartementen, 70 ligplaatsen voor woonboten, plus scholen, restaurants en cafés. Het herkenningspunt van de nieuwe wijk, van veraf zichtbaar en blikvanger in de skyline van Amsterdam, is het 90 meter hoge woongebouw Pontsteiger, ontworpen door de Amsterdamse architecten Arons & Gelauff Architecten. Het enorme gebouw heeft een prominenMeer referenties: https://bit. ly/2uSdML5 te plaats in de nieuwe stadswijk: aan het einde van een 200 meter lange dam in het midden van de Houthaven. Vanaf dit punt verbinden drie veerbootlijnen de stadsdelen van Amsterdam via het water van het IJ met elkaar. Pontsteiger fungeert eveneens als aanlegplaats voor veerboten. Het grote gebouw bestaat uit een zeven meter hoog U-vormig basisgebouw met zes verdiepingen, dat een plaza naar het water omringt. Onder dit basisgebouw zijn vier beglaasde paviljoens geplaatst waar zich, behalve de entreehallen van de appartementen, voornamelijk openbare voorzieningen zoals restaurants en bars en cafés bevinden. Aan het open einde van de blokstructuur omkaderen twee 60 meter hoge torens het uitzicht op het water. Een 48 meter brede brugconstructie verbindt de twee torens en vormt hiermee de kop van het 90 meter hoge gebouw. De beperkte ruimte aan de kop van de havendam vormde vooral bij de plaatsing van de vier stalen vakwerkdragers een grote uitdaging voor de bouwbedrijven. Om de beide torens te overbruggen, werden vier stalen trussen gebruikt. Elk van de 47,5 meter lange en 9,5 meter hoge stalen vakwerkdragers weegt 56 tot 78 ton, om de trussen op te hijsen waren twee speciale 500-tons kranen vereist. “De aparte vorm werd ontwikkeld met het oog op de voorkeuren van de toekomstige bewoners.
# 20 BEZIENSWAARDIG PROJECTBESCHRIJVING PROJECT OPDRACHTGEVER Pontsteiger Amsterdam/NL Bouwinvest (huurwoningen), Ontwikkelingscombinatie Amsterdam Arche (Dura Vermeer/M. J. de Nijs) (eigen woningen) ARCHITECT LANDSCHAPSARCHITECT ALGEMENE AANNEMER DAKAFDICHTING PRODUCTEN VOOR AFDICHTING Arons & Gelauff Architecten, Amsterdam/NL HOSPER NL B.V., Haarlem/NL Dura Vermeer Groep N.V., Rotterdam/NL en Bouwbedrijf M. J. de Nijs en Zonen B.V., Warmenhuizen/NL Dakdekkersbedrijf Admiraal B.V, Nibbixwoud/NL CARLISLE® Construction Materials Europe: EPDM-afdichtingsmembranen HERTALAN® EASY COVER 3.000 m² HERTALAN® EPDM manchetten 1.000 stuks BOUWTIJD 2015-2018 te van 65 tot 410 vierkante meter. Op de bovenste acht verdiepingen zijn 66 luxe koopappartementen gebouwd. In de twee torens en in de basis bevinden zich 252 huurappartementen. Elk van de 318 appartementen in Pontsteiger heeft een inpandig balkon. De gevelconstructie van het Pontsteiger-gebouw bestaat uit meerlagige betonelementen met het bijbehorende balkon. De grote sandwich-elementen werden allemaal geprefabriceerd en ter plaatse geassembleerd. Aan de buitenkant van de gevel is een speels patroonraster van marmerwit beton aangebracht, aangevuld met handgeglazuurde tegels in groen- en bronstinten. Het samenspel van kleuren doet denken aan een kameleon, omdat de De vraag naar woningen is het grootst aan de bovenkant van hoge gebouwen of aan de basis. In het designconcept van de Pontsteiger wordt de tussenruimte eenvoudig geminimaliseerd,” aldus de architecten over het ontwerp. In totaal bevat de Pontsteiger 318 appartementen met een oppervlakgevel met het licht en de tijd van de dag verandert. “Afhankelijk van de stand van de zon heeft de gevel een andere groene tot gouden glans,“ verklaart architect Arnoud Gelauff. Deze gouden glans heeft het turfvormige gebouw zijn bijnaam opgeleverd: Golden Gate. In de grote sandwich-elementen zijn een groot aantal ramen en glazen fronten voor de balkons geplaatst. Om aan de energie-eisen te voldoen, zijn de betonelementen aan de gevelzijde niet alleen voorzien van interne thermische isolatielagen, BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE® De binnenplaats is als een open plaza naar het water gericht, op de begane grond zijn openbare voorzieningen ondergebracht.
BEZIENSWAARDIG # 21 Alle 318 inpandige balkons in de Pontsteiger zijn met HERTALAN® EASY COVER EPDM dakmembranen waterdicht afgedicht. maar werden ook de voegen tussen de elementen en de geïntegreerde raamoppervlakken luchtdicht ingewerkt. De kozijnen zijn vooraf afgewerkt met HERTALAN® 3D EPDM manchetten. Voor de Pontsteiger werden geprefabriceerde EPDM manchetten en membranen van HERTALAN® EASY COVER gebruikt Alle balkons werden ter plaatse na de installatie ingemeten; vervolgens zijn de membranen op maat gesneden en gelegd. Hierdoor kon een optimale nauwkeurigheid worden gegarandeerd. “Afhankelijk van de stand van de zon heeft de gevel een andere groene tot gouden glans.” Architect Arnoud Gelauff in zowel de gevelelementen als in de inpandige balkons. Op de bouwplaats moesten alleen nog de bouwverbindingen tussen de betonelementen worden gesloten om de gehele gevelconstructie luchten winddicht te maken. De balkonvloer bestaat uit een betonnen bouwvloer, een bitumen dampremmer, een PIR isolatie van hardschuim, een los gelegd Om een goede indruk van de afmetingen van het gebouw te krijgen, maar ook de wijze van het bouwen met prefab elementen, zie de video die gemaakt is: www.youtube. com/watch?v=XFesZcWEM94&t=38s EPDM membraan, tegeldragers en tegels. Omwille van de hoogste nauwkeurigheid werden alle balkons pas na de montage gemeten; vervolgens werden de membranen op maat aangeleverd en ter plekke verkleefd. “De EPDM wordt aan de randen en oplopende structuren omgeslagen en doorgerold. Vervolgens wordt de kim- en randfixatie gekleefd aangebracht. Dit zorgt voor een gegarandeerde water- en luchtdichte verbinding tussen de gevel en de balkonvloer,“ verklaart Ted Smit, Key-accountmanager regio West bij CARLISLE® CM Europe B.V..
# 22 BEZIENSWAARDIG // LEADSTORY NIEUWBOUW ASTRAZENECA CAMBRIDGE Puzzelen met prefab elementen // Op Cambridge Biomedical Campus in Groot-Brittannië is een architectonisch zeer uitdagend donutvormig gebouw met een zaagtanddak en -gevel verrezen. De complexe gevel- en dakelementen zijn door Scheldebouw BV in meerdere landen geprefabriceerd en geassembleerd en vervolgens verscheept naar Cambridge/GB. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 23 Het gebouw is een driehoekige glazen schijf met afgeronde hoeken die losjes de vorm van de site volgen. De schijf wordt gedefinieerd door een sheddak dat van oost naar west loopt en zorgt voor optimaal licht in het gebouw. Het sheddak loopt door naar de gevel en creëert een strakkere en grotere zigzaglijn langs de gevel. D e opvallende nieuwbouw in Cambridge herbergt het R&D-centrum en hoofdkantoor van het Brits-Zweedse biofarmaceutische bedrijf AstraZeneca. Dit bedrijf doet onderzoek naar en ontwikkeld levensreddende medicijnen. Het enorme gebouw (150 x 150 meter!) staat in het centrum van de Cambridge Biomedical Campus (CBC). Deze centrale positie reflecteert de ambitie van AstraZeneca om te functioneren als middelpunt van kennisuitwisseling en samenwerking met de andere bedrijven en instellingen op het CBC. Herzog & de Meuron uit het Zwitserse Basel heeft de ambitie vertaald in een transparant gebouw dat vanaf drie zijden toegankelijk is. De hoofdvorm is een driehoekige glazen schijf met afgeronde hoeken. De glazen schijf heeft een oostwest gericht zaagtanddak, waardoor er sprake is van een optimale daglichttoetreding in het gebouw. De zaagtanden zetten zich door in de gevel, waardoor het gebouw een zeer karakteristieke uitstraling heeft gekregen. De ovale schijf met zaagtanden is opgetild en Meer referenties: https://bit. ly/2uSdML5 heeft twee verdiepingen. In het midden van het gebouw bevindt zich een open ruimte waar de drie hoofdentrees liggen. Deze ruimte is straks toegankelijk voor publiek en wordt parkachtig aangekleed. Om de eenheid in het gebouw te vergroten is de diversiteit aan materialen minimaal gehouden.
# 24 BEZIENSWAARDIG Een mooie animatie van de ovale vorm van het gebouw en de omgeving die hierop aansluit. De gootverbinding tussen het sheddak en de opgaande glazen pui, ingewerkt met HERTALAN® EPDM. Opvallend daarbij is het veelvuldig gebruik van glas en hout in gevels, daken en binnenwanden en schoonbeton voor de overige constructieve elementen. Om de water- en luchtdichtheid van de totale gebouwschil te kunnen garanderen is maar liefst 20.000 m2 HERTALAN® EASY COVER van Carlisle Construction Materials B.V. in het gebouw verwerkt. Prefab elementen Om de bouwtijd te verkorten en de eindkwaliteit beter te kunnen sturen, is gekozen voor volledige prefabricage van dak en gevel. Bovendien is er op de bouwlocatie nauwelijks ruimte voor opslag. De keuze voor prefabricage heeft geresulteerd in 1.680 gevelelementen en 384 dakelementen. Scheldebouw (Permasteelisa Group) kreeg de opdracht deze elementen te vervaardigen. Dit bedrijf, gevestigd in Heerlen en Middelburg, heeft een lange geschiedenis en een goede reputatie op het gebied van ontwerp, fabricage en montage op de bouwplaats van éénmalige, specifieke gevels in het topsegment van de internationale bouwmarkt. Het bedrijf maakt daarbij gebruik van allerhande systemen, componenten en materialen, zoals zonweringsystemen, actieve en interactieve gevels met ventilatie, glas, aluminium, staal, rvs, koper, natuursteen, prefabbeton, keramische materialen en kunststoffen. “Omdat dak en gevel bij de nieuwbouw van AstraZeneca in Cambridge architectonisch één geheel vormen, hebben we ervoor gekozen ook de dakelementen te prefabriceren”, zegt Martijn Schins, project design De schijf zit op zes rechthoekige glazen dozen gegroepeerd in drie paren. Ze vormen een open binnenplaats, een traditioneel element bij de Cambridge-colleges. In combinatie met de laagbouwconstructie verwijst het ontwerp naar de historische colleges in het centrum van Cambridge. De binnenplaats is het centrale punt van de site, een ontmoetingspunt, dat open toegankelijk is vanaf drie verschillende kanten. manager bij Scheldebouw. Ook Remy Houben is aangeschoven, één van de designers van dak en gevel van dit project. Beide heren laten al vrij snel doorschemeren dat de complexiteit van dit project enorm was: “Hier komen zoveel disciplines bij elkaar, dat van alle betrokken partijen het uiterste werd gevraagd. Ga maar na: de roestvast stalen gootconstructies met EPDM-bekleding zijn geproduceerd bij Permasteelisa in Italië. De assemblage van de dakelementen vond plaats bij een staalbouwer in België, waarna ze via „De complexiteit van dit project was enorm, een grote uitdaging.“ Martijn Schins, project design manager Scheldebouw Oostende zijn vervoerd naar Cambridge. De gevelelementen met houten kozijnen zijn in Spanje gemaakt en vandaar direct verscheept naar Engeland. Mock-up Voordat de productie van de prefab elementen is gestart, is er eerst bij de vestiging Middelburg van Scheldebouw een zogeheten Visual Mock-up (VMU) deels op ware grootte gemaakt van een bouwdeel met dak- en gevelelementen: een element met BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 25 PROJECTBESCHRIJVING PROJECT OPDRACHTGEVER ONTWERP HOOFDAANNEMER GEVELBOUWER PROJECTBEGELEIDING EPDM AFDICHTING DAKAFDICHTING ENGINEERING PRIMAIR STAAL BEKLEDING DAKELEMENTEN PRODUCTIE GOOTCONSTRUCTIE BVO GEBRUIKTE MATERIALEN AstraZeneca, Cambridge/GB AstraZeneca, Cambridge/GB Architect Herzog & de Meuron, Basel/CH Skanska/GB Mace Group/GB Scheldebouw B.V./NL Bitasco Trading Vlissingen/NL Permasteelisa, Vittorio Veneto/IT Ingenieursbureau Stendess NV/BE Scheldebouw B.V./NL Permasteelisa, Vittorio Veneto/IT Ferrokonstrukt nv, Meulenbeke/BE 7.450 m² EPDM HERTALAN® EASY COVER 20.000 m² Geprefabriceerde 3D gootelementen Twee dakelementen met tussenliggende gootconstructie afmetingen van 10 x 7 x 9 meter (l x b x h). “Zelfs de convectorputten en eikenhouten vloerbekleding zat erin, om de aansluiting op de gevel te controleren. Datzelfde gold voor de gordijnen, trap en beglazing. Die beglazing is overigens wel in diverse varianten in de mock-up verwerkt, zodat de architect en opdrachtgever nog een keuze konden maken. Niets is aan het toeval overgelaten. Als die elementen op de bouwplaats aankomen na een lange reis, moet je wel zeker weten dat alles past”, vertelt Remy Houben, die ook hielp bij de assemblage van de mock-up. Uiteindelijk zijn alle opmerkingen verwerkt in een Performance Mock-up (PMU). Een grote uitdaging tijdens het ontwerpproces was de plaats waar ‘de knip’ tussen de elementen moest worden gelegd. Remy Houben over de keuze: “Uiteindelijk is ervoor gekozen om de scheiding te leggen tussen de verticale daglichtopeningen in de zaagtand dakelementen (sheddakelementen) en de Meer referenties: https://bit. ly/2uSdML5 gootconstructie van het volgende dakelement. Tussen de dakelementen bevinden zich namelijk brede horizontale goten voor de afvoer van het regenwater. De gevelelementen volgen die knip.” Een dakelement is gemiddeld 11 meter lang en past nog net op een vrachtwagen voor transport. Houben: “De dakelementen zijn zelfdragend. Sterker nog: in het werk is sprake van kolomvrije overspanningen van maximaal circa 30 meter, zodat sommige dakelementen dus vrij hangen tussen de naastgelegen dakelementen. De dak- en gevelelementen zijn in Heerlen bij Scheldebouw 3D gemodelleerd, in samenwerking met constructeurs en bouwfysische adviseurs op het gebied van onder meer akoestiek, waterdichtheid en luchtdichtheid. Vervolgens is de hele mock-up op water- en luchtdichtheid en statica getest in het laboratorium in Middelburg.
# 26 ACTUEEL Daarbij is de mock-up op onderdruk gebracht, om iedere lekkage uit te sluiten. Bovendien is met een grote ventilator de nodige stuwdruk opgewekt. De gehele constructie is zelfs 25 mm scheefgetrokken, om mogelijke scheefstand in de praktijk na te bootsen. Niets is dus aan het toeval overgelaten.” Dakelementen De staalconstructie van de dakelementen is geëngineerd door het Belgische Ingenieursbureau Stendess, dat vooral bekend is van uitdagende brugconstructies. De productie was in handen van het eveneens Belgische Ferrokonstrukt nv in Meulenbeke. De gootconstructies tussen de dakelementen zijn gemaakt bij Permasteelisa in Italië. Dit betreft een stalen zetconstructie, geïsoleerd met minerale wol en aan de bovenzijde afgedekt met aluminium plaatwerk. Deze gootbodem is in Italië voorzien van HERTALAN® EPDM, door middel van verlijming. “Hiermee creëren we een gegarandeerde waterdichting. We hebben in Italië eerst laten zien hoe de verlijming en bijbehorende voorbewerking uitgevoerd moesten worden. Datzelfde gold voor alle hoekafwerkingen met EPDM”, legt Schins uit. Op het EPDM zijn uiteindelijk een RVS gootbekleding aangebracht en de looproosters, in verband met onderhoud en inspectie van de dakconstructie in de gebruiksfase. “We hebben zelfs trappen en verlichting op sommige elementen aangebracht voor een veilige vluchtroute voor onderhoudsmensen over de zaagtanden heen.” Volgens Martijn Schins is de bijzondere beslissing genomen om bij staalbouwer Ferrokonstrukt Goed om te weten! Jaques Herzog en Pierre de Meuron zijn tevens de architecten van de Elbphilharmonie, concertzaal in de Duitse stad Hamburg. een volledige assemblagelijn voor de dakelementen op te zetten. “Wij waren daar aanwezig en Stendess ook. Hier zijn de staalconstructies opgebouwd en heeft men de prefab gootelementen in België op de staalconstructie bevestigd. Ook zijn hier de PAROC sandwichpanelen met steenwolisolatie op de dakelementen aangebracht. Deze zijn vervolgens volledig waterdicht bekleed met HERTALAN® EPDM en tot slot een witte aluminium beplating. Verder zijn de aluminium raambanden met triple beglazing geplaatst. Dat laatste vroeg de nodige aandacht, want je hebt altijd een sluitraam nodig, dat je pas na montage van twee dakelementen op het werk kan aanbrengen. Dan wil je niet dat het sluitraam ineens niet meer past. Je kunt namelijk nauwelijks meer stellen op de bouwplaats. Hetzelfde geldt voor de sparingen in de kozijnen, ten behoeve van de elektra voor de zonwerende screens. Die moeten ook exact aansluiten op de aansluitleiding naar de aansturing van de screens, die weer is weggewerkt achter de witte aluminium bekleding boven de gootconstructie. Feitelijk hebben we dus de eindsituatie gebouwd in België.” Gevelelementen De gevel van de opgetilde schijf is twee bouwlagen hoog. Deze is opgebouwd uit 1.680 elementen met een draagconstructie van gelamineerd eikenhout. “Meestal hangen we gevels op, maar deze gevelelementen zijn zelfdragend”, legt Martijn Schins uit. “De gevelelementen steunen op de betonnen verdiepingsvloer en zijn tevens gekoppeld aan de tweede verdiepingsvloer en dakconstructie. De BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
ACTUEEL # 27 glazen gevel van de begane grond wordt ter plaatse opgebouwd en heeft stalen gevelstijlen, die aan de buitenzijde zijn bekleed met hout.” Het hout voor de gevelelementen is in Spanje Bitasco Vlissingen vakkundig begeleid", gaat Houben verder. Montage gezaagd en ook daar verwerkt tot gelamineerde stijlen. “Wij hebben in Spanje de complete gevelelementen, inclusief beglazing, opgebouwd. Vervolgens zijn deze rechtstreeks verscheept naar Cambridge.” „Het voordeel van EPDM is de uitstekende verwerkbaarheid.“ Martijn Schins, project design manager Scheldebouw Waterdichting met EPDM Voor de water- en luchtafdichting van de dakconstructie is – zoals vermeld – grootschalig gebruik gemaakt van HERTALAN® EPDM. Feitelijk is het bijna een tweede huid voor de dichte delen te noemen. “Maar je vindt ook stroken EPDM bij de aansluitingen tussen de elementen. Er is veel aandacht besteed aan het water- en luchtdicht maken van talrijke in- en uitwendige hoeken en uitlopen. Het voordeel van EPDM is daarbij de uitstekende verwerkbaarheid”, zegt Schins. "De EPDM hebben wij in zowel Italië als België zelf op de verschillende dakelementen aangebracht, in totaal zo'n 20.000 m2. Dit hele traject en de opstart in Cambridge is door Gert-Jan Steenis van Inmiddels zijn alle elementen gemonteerd en is de afbouw in volle gang. Om alle dakelementen op de juiste plaats te krijgen en conform alle eisen aan te sluiten is gebruik gemaakt van digitale hulpmiddelen. Zo zijn alle dakelementen aan de binnenzijde voorzien van meetstickers. Deze zijn in Cambridge gebruikt om met behulp van een theodoliet de elementen op de juiste positie te krijgen. “Een uitdaging was ook de montage van de dakelementen, die tussen naastgelegen dakelementen hangen. Voor de montage van alle dakelementen zijn ondersteuningssteigers gebouwd, waarop de dakelementen exact op de juiste hoogte zijn gepositioneerd. Vervolgens is de verbinding met de naastgelegen elementen tot stand gebracht”, vertelt Houben. Verder is er voor iedere koppeling een stappenplan gemaakt. Ieder knooppunt in het werk is van te voren vastgelegd en alle bijbehorende koppelingen gaan uit van een variatie op een standaard stappenplan. “De grootste uitdaging blijkt dan toch om alle uitvoerders te doordringen van het belang om het stappenplan erbij te pakken. Veelal wordt er toch gewoon gestart, vanuit de ervaring die men heeft. Maar uiteindelijk is de zeer complexe puzzel voltooid. Een uniek project dat aangeeft dat industrieel bouwen de toekomst heeft”, besluit Martijn Schins. Frank de Groot
# 28 PRODUCTEN Iedere vijver verdient ECOLAN® Een mooi voorbeeld van stepping stones in een ECOLAN® tuinvijver. // EPDM is voor veel toepassingen inzetbaar. De meest bekendste toepassing is natuurlijk EPDM dakbedekking, maar ook in andere sectoren wordt EPDM veelvuldig toegepast. Dankzij haar unieke producteigenschapen is het ook een kwalitatief hoogwaardig afdichtingsproduct voor vijvers en bassins. Tijd om ECOLAN® EPDM vijverfolie een podium te geven. E COLAN® is de groene drijvende kracht in het merkenpallet van CARLISLE® CM Europe. Het geeft creativiteit en beleving in de markt van EPDM afdichtingen. Dit keer niet boven, maar onder het maaiveld. Wie zoekt niet zijn rust en ontspanning in en rondom haar woning? De tuin is hierbij een verlengstuk waar we onze rust kunnen vinden. Een vijver vervult hierbij een bepalend element. Zo Zie voor mooie inspiraties www.ecolan.nl kan een vijver meer diepte in de tuin creëren, een natuurlijke uitstraling geven of uitnodigen tot het nemen van een verkoelende duik. ECOLAN® is al lang niet meer voorbehouden aan enkel Nederland. Inmiddels heeft het merk ook internationaal haar vleugels uitgeslagen. Met partners in Duitsland, Frankrijk en binnenkort RusBLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
PRODUCTEN # 29 land zal ECOLAN® EPDM zo langzamerhand Europa veroveren. Zo bevindt zich één van de grootste projecten op de Balkan. Daar levert ECOLAN® een EPDM systeem voor een watergang van 4 kilometer, in totaal ruim 90.000 m2 EPDM bassinfolie. In Nederland is de afgelopen jaren meer dan 3 miljoen m2 EPDM vijverfolie van ECOLAN® verwerkt, een goed product dat zich dagelijks opnieuw bewijst. Er is geen verouderingsfactor en de EPDM heeft een verwachte levensduur van 30 jaar. Een duidelijk onderdeel van het ECOLAN® succes is de passie die onze medewerkers hebben voor het vak. Ze staan er mee op en gaan er mee naar bed en zijn vaak als eerste op een project aanwezig om de vijver in te meten, te kijken of de afvoeren op de juiste positie zitten of om advies te geven over het metselwerk. Door in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken te zijn bij het project is het vaak nog mogelijk om bij te sturen waar nodig. De kracht van ECOLAN® zit hem in de dienstverlening. Vooral in het leveren van drie dimensionale oplossingen. De kennis en ervaring wordt veelvuldig door relaties benut, een stukje toegevoegde waarde die met de folie wordt meegeleverd. ECOLAN® verricht vaak zelf de metingen en staat hiermee garant voor een optimale pasvorm. Daarnaast ligt de kennis niet enkel in Kampen, er is een korte lijn met de productie in Roemenië. In Baia Mare heeft CCM een productiefaciliteit voor de productie van zowel de EPDM dakbedekking en toebehoren als de EPDM vijverfolie . Bij 3D vijvers wordt vaak eerst een bodemmal gemaakt, deze wordt dan volledig in onze fabriek op de EPDM folie gelegd en alles wordt vervolgens thermisch aan elkaar gelast, ook de verticale wanden. Alles wordt keurig opgevouwen, verpakt en verstuurd. Het is alsof je een mooi cadeautje opgestuurd krijgt, dat je vervolgens mag uitpakken en in elkaar kunt zetten. ECOLAN® neemt kwaliteit zo letterlijk, dat medewerkers speciaal schoon schoeisel aan hebben om de EPDM liner niet vuil te maken. Een mooie vijver begint met een schoon stukje EPDM folie! Een complexe zwemvijver met meerdere niveaus. Riëtte Raijmakers 3D ontwerp- en productietechnieken van ECOLAN® maakt soms het onmogelijke mogelijk. ECOLAN® verovert Europa met een watergang van 4 kilometer in Servië.
# 30 BEZIENSWAARDIG NIEUWE FABRIEK VAN CARLISLE® CM EUROPE IN WALTERSHAUSEN Ontmoetingsplaats in het geografische middelpunt van Duitsland BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 31 // In Waltershausen is de nieuwe fabriek van CARLISLE® CM Europe geopend. Het nieuwe gebouw integreert op een totaaloppervlak van 11.600 vierkante meter een ultramoderne en flexibel uitbreidbare productie- en logistiekhal, kantoorruimtes en de CARLISLE® ACADEMY. Voor RESITRIX® betekent deze nieuwe locatie een verdubbeling van de productiecapaciteit en maakt CARLISLE® Construction Materials Europe klaar voor de toekomst.
Een markante blikvanger van het nieuwe gebouw is het elliptisch gebogen, royaal beglaasde front aan de straatkant. Vanuit de binnenzijde is er een weids uitzicht op de omgeving. M et RESITRIX® biedt CARLISLE® een uniek product dat de voordelen van de twee materialen EPDM en bitumen op ideale wijze combineert en zo een brug slaat tussen de traditioneel gebruikte afdichtingsproducten en EPDM dakbedekking. De afgelopen jaren heeft CARLISLE® continu geïnvesteerd in de uitbreiding van de productiefaciliteiten in Hamburg om de sterke ontwikkeling van het merk RESITRIX® te ondersteunen. Nu wordt de locatie in Thüringen op grote schaal uitgebreid. “Door de gestage groei volstonden de bestaande capaciteiten niet meer,” meldt Bruno Bauer, Director of Engineering bij CARLISLE®, die het bouwproject als verantwoordelijke projectmanager begeleidde. “Daarom hebben we besloten om een nieuwe fabriek te bouwen.” Er is een ultramoderne fabriek gebouwd op een perceel aan de oostkant van de plaats. Het terrein omvat ruim 50.000 m², waarvan de fabriek een oppervlakte van 11.600 m² behelst. Dit biedt de mogelijkheid om vanuit een strategisch oogpunt in de toekomst nog verder uit Meer informatie: www.bit. ly/carlisle_ waltershausen te breiden. Naast een productiehal voor RESITRIX® EPDM dakbanen bevindt zich op het terrein een logistieke hal en biedt het huisvesting aan het opleidingscentrum CARLISLE® ACADEMY. BMT-Planungsgesellschaft uit Hamburg kreeg in 2016 de opdracht om het project te ontwerpen en uit te voeren. CARLISLE® CM Europe was op zoek naar een communicatief gebouw met een hoge flexibiliteit, aangepast aan de materiaalstroom en modulair uit te breiden. De ontwerpers ontwikkelden een markant gebouw met verschillende volumes, dat zich via een elliptisch gebogen en royaal beglaasde voorkant richting de straat opent: “Met deze moderne architectuur willen we heel bewust de competentie en de prestaties van CARLISLE® als innovatieve fabrikant van afdichtingsbanen benadrukken,” aldus architect Volkart Felber van BMT. “De elliptische vorm zorgt voor een succesvolle integratie van het kantoor- en scholingsgedeelte in het fabrieksconcept. Bovendien verwijst het duidelijk BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 33 PROJECTBESCHRIJVING PROJECT LOCATIE ARCHITECTUUR OPDRACHTGEVER Een elegant gebogen metalen voorgevel dekt de opvallende silo's af en geeft het fabrieksgebouw ook op deze plaats een zekere luchtige transparantie. ALGEMENE AANNEMER DAKAFDICHTING VOLTOOIING naar een RESITRIX® rol en biedt het dankzij de uitnodigende transparantie ook verrassende uitzichten van buiten naar binnen.“ Andere belangrijke aspecten bij het ontwerp waren het creëren van een modern magazijn“De elliptische vorm zorgt voor een succesvolle integratie van het kantoor- en scholingsgedeelte in het fabrieksconcept.“ Architect Volkart Felber, BMT Planungsgesellschaft en materiaalstroomconcept met een gedeeltelijk geautomatiseerde opslagtechnologie. Het ontwerp voldoet aan de FM Global normen. TOTALE INVESTERING PRODUCTEN VOOR AFDICHTING Nieuwe fabriek van CARLISLE® in Waltershausen/Thüringen Gothaer Straße, Waltershausen BMT Planungsgesellschaft mbH, Hamburg CARLISLE® Construction Materials GmbH, Hamburg Goldbeck Ost GmbH Schwind Bedachungen und Holzbau GmbH, Werdau September 2018 Ca. 42 miljoen na voltooiing van alle fasen CARLISLE® Construction Materials Europe: EPDM dakbaan RESITRIX® SK W Full Bond ca. 2.800 m² EPDM dakafdichtingsbaan RESITRIX® MB ca. 10.700 m² ALUTRIX® FR dampremmer ca. 10.500 m² Het complex is in verschillende gebouwdelen onderverdeeld. Afhankelijk van de functionele oriëntatie bestaan de dakondersteunende lagen uit stalen trapeziumprofielen of gewapend beton. Om een dakafdichting met een langdurig hoge bestendigheid tegen veroudering en weersinvloeden in alle onderdelen te garanderen, zijn er overal RESITRIX® EPDM dakbanen toegepast. “De banen worden gekenmerkt door het feit dat ze elastisch en zeer flexibel blijven. Ze zijn flexibel bij lage temperaturen
# 34 BEZIENSWAARDIG tot -40 graden Celsius en hebben een rek bij breuk tot 600 procent,“ legt Roland Fritsch, advies-ingenieur Techniek bij CARLISLE® CM Europe GmbH uit. Bij de stalen trapeziumprofielen is eerst een primer FG 35 aangebracht en vervolgens de zelfklevende dampremmer ALUTRIX®FR. Het bouwproject is tot dusver een van de grootste investeringen van CARLISLE® in Europa: “Het stelt ons niet alleen in staat onze productiecapaciteit te verdubbelen, maar vormt ook een prestigieuze ontmoetingsplaats om onze klanten een kijkje achter de schermen van de productie “Het nieuwe gebouw stelt ons in staat onze productiecapaciteit te verdubbelen en vormt ook een prestigieuze ontmoetingsplaats.“ Bruno Bauer, Director of Engineering bij CARLISLE® Daarop is een isolatielaag van minerale wol mechanisch bevestigd en uiteindelijk de waterdichte afwerking met de EPDM dakbaan. In de delen van het gebouw waar de onderconstructie uit gewapend beton bestaat, is er gekozen voor de volledig gekleefde RESITRIX® SK W in een andere opbouw. van RESITRIX® te geven”, legt Bruno Bauer uit. “Tevens onderstrepen wij met de uitbreiding van het trainingscentrum van de CARLISLE® ACADEMY hier in het geografische middelpunt van Duitsland, dat we willen blijven investeren in de opleiding en bijscholing van onze relaties.“ Bij het uitgebreide trainingsconcept in Waltershausen staat vooral de praktische toepassing van de CARLISLE® producten centraal: “Het aanbod is echter bewust niet alleen gericht op de verwerkers, maar ook op de ontwerkers en architecten,” legt Frank Schrama, Sales Manager Roof CCM BV uit. “Ter plaatse kunnen zij de productie bekijken en persoonlijk ervaren wat de voordelen en toepassingsgebieden zijn van het hoogwaardige materiaal RESITRIX® en hoe het kan worden verwerkt. Zicht op de onderzijde van de draagstructuur in het productiegedeelte, bestaande uit stalen trapeziumprofielen. Toevoer- en afvoerluchtsystemen, openingen voor rook- en warmteafvoer en de sprinklerleidingen zorgen voor de nodige arbeidsveiligheid. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
BEZIENSWAARDIG # 35 Om een dakafdichting met een langdurig hoge bestendigheid tegen veroudering en weersinvloeden in alle onderdelen te garanderen, zijn er overal RESITRIX® EPDM dakbanen toegepast. Op het dak van de productiehal werd RESITRIX® MB mechanisch bevestigd. Klaar voor de toekomst In Nederland heeft het bedrijf zes jaar geleden al geïnvesteerd in een uitbreiding voor de productie van de HERTALAN® producten. Wij hebben een nieuwe productielocatie in Roemenië geopend met een vloeroppervlakte van bijna 15.000 m², 8 membraantafels en een aparte afdeling voor onze EPDM 3D-technologie. En aan de voorkant een tweede productielijn in Kampen voor de productie van “Ter plaatse kunnen zij de productie bekijken en persoonlijk ervaren wat de voordelen en toepassingsgebieden zijn van het hoogwaardige materiaal RESITRIX®.“ Frank Schrama, Sales Manager Roof NL EPDM moederrollen. Met al deze investeringen in de afgelopen jaren zijn wij klaar voor de toekomst om een betrouwbare partner te blijven in de toelevering van hoogwaardige en duurzame EPDM dak- en gevelafdichtingen. Robert Uhde De moderne, heldere architectuur van het gebouw gaat aan de binnenzijde verder.
# 36 INSIGHT CIRCULAIR BOUWEN MET EPDM toekomst Verleg de // De toenemende belangstelling voor duurzaamheid heeft er toe geleid dat het begrip “duurzaamheid” nagenoeg gedevalueerd is. Iedereen claimt duurzaam én circulair bezig te zijn, terwijl een gedegen onderbouwing vaak ontbreekt. Hoe zit dit eigenlijk bij EPDM dakbedekking? Wij durven met recht te beweren dat EPDM dakbedekking de meest duurzame dakbedekking is en nodigen u uit om samen met ons de toekomst te verleggen. BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
INSIGHT # 37 A ls producent van duurzame EPDM dak- en gevelsystemen geloven wij sterk in een transitie van een Lineair naar Circulair Bouwmodel en hebben wij de middelen en kennis in huis om hier handen en voeten aan te geven. Met meer dan 50 jaar ervaring zijn wij al jarenlang een voorloper met het leveren van een duurzaam bouwproduct. De noodzaak tot circulair bouwen heeft er toe geleid dat begrippen als duurzaamheid en circulariteit aan devaluatie onderhevig zijn. Iedereen claimt er mee bezig te zijn, terwijl een gedegen onderbouwing vaak ontbreekt. Wanneer we kijken naar het product EPDM dan zien we al snel grote verschillen met traditionele producten. Zo heeft EPDM een bewezen gebruiksduur van meer dan 50 jaar, is het toepaspaar in een circulair demontabel systeem, duurzaam gecertificeerd en is upcyclebaar tot een volwaardige grondstof. Niet voor niets is EPDM dakbedekking door de NIBE opnieuw beoordeeld als de meest duurzame dakbedekking. Hierbij is gekeken naar de totale schaduwkosten van een product zowel bij een mechanisch bevestigd systeem als bij een verkleefd systeem. In beide bevestigingssystemen heeft een EPDM folie met een dikte van 1,2 mm de laagste milieu-impact en is het in klasse 1a ingedeeld. Hiermee laat EPDM traditionele dakbedekkingen ver achter zich. Deze impact wordt bepaald aan de hand van de Levenscyclusanalyse (LCA) methodiek. Het meest milieuvriendelijke product wordt in milieuklasse 1a ingedeeld, de milieureferentie. Producten die in milieuklasse 1 of 2 vallen, komen ondermeer in aanmerking voor het DUBOkeur®. Met onze merken RESITRIX® en HERTALAN® leveren wij twee duurzame EPDM dakbedekkingsystemen. Beide merken zijn DUBO®keur gecertificeerd en bezitten over het Europese EPD certifcaat (Environmental Product Declaration). Centraal bij het EPD certificaat staat de “Levenscyclusanalyse” (LCA) aan de basis. Hierbij worden alle fasen van het productieproces, alsmede de gebruikte grondstoffen, transport e.d. onder de loep genomen. Aan de hand hiervan wordt de totale milieubelasting bepaald. De behaalde EPD scores behoren hierbij tot de beste in de bouwsector. Dit maakt CARLISLE® Construction Materials de bewezen koploper als het gaat om duurzame dakbedekking. Bij het DUBO®keur is de insteek anders, hier wordt de “schaduwprijs” berekend. Deze prijs komt tot stand door de kosten per m2 te berekenen van het herstel van de totale milieubelasting, veroorzaakt tijdens het productieproces. Zodra het gaat over duurzaamheid, dan valt al snel het woord “circulariteit”. Strengere eisen voor de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) en een verplichting voor een materialenpaspoort in 2020 doen de aandacht voor circulariteit toenemen. Op weg naar een circulaire economie staat de bouwsector voor een grote uitdaging. Om dit te bereiken is een andere manier van denken en handelen een vereiste. Ook hier biedt EPDM een helpende hand.
# 38 ACTUEEL RHINOBOND® EPDM DAKSYSTEEM Nieuwe dimensie in circulariteit Afdichting van het platte dakoppervlak gaat een nieuwe fase in met het HERTALAN® Inductiesysteem. Dit innovatieve bevestigingssysteem bestaat uit perfect op elkaar afgestemde componenten voor een perfect mechanisch EPDM daksysteem.W W ie kiest voor EPDM heeft ook op het gebied van circulariteit een troef in handen. Met ons HERTALAN® RhinoBond systeem bieden wij een volledig demontabel dakbedekkingsysteem. Het is een compleet systeem, waarbij de EPDM dakbedekking en deels de dakisolatie tegelijkertijd met een parker en een speciale drukverdeelplaat worden bevestigd aan de onderconstructie. Op basis van inductie wordt vervolgens de EPDM dakbedekking bevestigd aan die speciale drukverdeelplaat. Deze bevestigingstechniek maakt de dakbedekking demontabel en is hierdoor opnieuw te gebruiken. Dankzij de uitzonderlijke lange gebruiksduur van EPDM dakbedekking overstijgt deze vaak de levensduur van een gebouw. In dat geval kan een dakbedekking dus toe zijn aan zijn tweede leven. Een andere vorm van circulariteit is het terughalen van bestaande EPDM dakbedekking en deze als volwaardige grondstof weer opnieuw in het productieproces in te zetten. Deze vorm van upcycling is de ultieme vorm van circulariteit. Het teruggekomen materiaal wordt verwerkt tot een nieuw halffabricaat en zonder hierbij de kwaliteit van het eindproduct te degraderen, toegevoegd in de productie. Als producent hebben wij de kennis en middelen in huis om adequaat handen en voeten te geven aan het upcyclen van onze EPDM dakbedekking. Zo weten wij precies wat voor grondstoffen er in ons materiaal zitten en kunnen hier sturing aan geven. “Ervaar de nieuwe dimensie in circulariteit met het RhinoBond EPDM daksysteem“ Niek Schouten, Technisch Adviseur Het produceren van EPDM dakbedekking is een scheikundig proces. Vanuit grondstoffen maken wij in Kampen homogene EPDM dakbanen. De compound waaruit de dakbanen zijn opgebouwd is een zogenoemd “plastomeer”. Het is plastisch, wanneer je het uittrekt, keert het niet terug in zijn oude vorm. Eén van de kenmerkende eigenschappen van EPDM dakbedekking is de hoge elasticiteit. Door dit te bereiken wordt met behulp van een scheikundig proces de plastomeer omgezet in een elastomeer (deze BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
ACTUEEL # 39 keert wel terug in de oude vorm- als een elastiek). Dit proces wordt “vulkaniseren” genoemd. De EPDM dakbanen worden vervolgens fabrieksmatig aan elkaar verbonden, wat resulteert in het eindproduct: een EPDM dakbedekking membraan wat meer dan 50 jaar meegaat. Door het eindproduct, de uiteindelijke dakbedekking, in een later stadium te “devulkaniseren” wordt het weer een plastomeer compound, waaruit de EPDM dakbanen dus zijn opgebouwd. Deze kan vervolgens weer worden ingezet als volwaardige grondstof bij de productie van nieuwe EPDM dakbedekking. Zo creëren wij op de lange termijn onze eigen grondstofvoorraad. “Wie kiest voor EPDM heeft ook op het gebied van circulariteit een troef in handen.“ In de dakenmarkt wordt al geruime tijd dakbedekking retour gehaald. Het Bouwbesluit schrijft voor dat meerdere afvalsoorten aan de bron gescheiden moeten worden. Deze type dakbedekkingsoorten worden zodoende al jaren noodgedwongen separaat ingezameld en retour gehaald. Bij EPDM dakbedekking is dit anders. Dit product kan normaliter aangeboden worden bij het normale bouw- en sloopafval. Onze drijfveer om toch onze EPDM dakbedekking eind gebruiksduur retour te halen, komt dan ook volledig uit onszelf. Op dit moment is er geen noodzaak in de markt en wordt het niet veelvuldig aangeboden, maar wij geloven oprecht in een transitie van een Lineair naar Circulair Bouwmodel en dragen hier proactief aan bij. Zo hebben wij ons eveneens gecommitteerd aan het Grondstoffenakkoord . Een initiatief om samen met bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties aan de slag te gaan met een volledig Circulaire Economie in 2050. Erwin Wolff
# 40 ACTUEEL MIA/Vamil van toepassing op RhinoBond® EPDM systeem Profiteer met HERTALAN® EPDM optimaal van fiscale MIA/Vamil regeling VERLEG DE TOEKOMST B egin dit jaar is de Milieulijst 2019 verschenen, het “subsidie-handboek” voor de gebouweigenaar. De overheid stimuleert hiermee de De MIA-regeling biedt hier de mogelijkheid om investering in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen en maakt via twee regelingen (MIA en Vamil) het investeren met duurzame producten extra aantrekkelijk. Dit jaar is voor het eerst een EPDM dakbedekking opgenomen onder de regeling A6312: Duurzame recyclebare EPDM-dakbedekking. een deel van het investeringsbedrag af te trekken van de omzetbelasting die het bedrijf betaalt. De Vamil-regeling maakt het mogelijk om de investering volgens een willekeurig patroon af te schrijven. Hierdoor ontstaat onder andere een rente- en liquiditeitsvoordeel. De Milieulijst biedt onder strikte voorwaarden „Opdrachtgevers die kiezen voor het HERTALAN® RhinoBond systeem kunnen een fiscaal voordeel behalen“ de mogelijkheid een investeringsaftrek naar voren te halen (lees hiervoor de richtlijnen van Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland). Opdrachtgevers die kiezen voor het HERTALAN® RhinoBond EPDM dakbedekkingssyteem kunnen zodoende een fiscaal voordeel behalen. Benno Nijenhuis BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
ACTUEEL # 41 VOLLEDIG ASSORTIMENT VOOR LUCHT- EN WATERAFDICHTING STRUCTASEAL® The Premium Choice // CARLISLE® Construction Materials introduceert met STRUCTASEAL® een premium merk gericht op de zelfwerkzame aannemer, houtbouwer, zzp’er en zelfstandige installateur, die werkt aan daken, goten of gevels. E en complementair assortiment voor kier- en luchtafdichting bij woningbouw, waterafdichting bij uitbouwen, garages, overkappingen en bij bak- en kilgoten. Hiermee anticipeert STRUCTASEAL® op het feit dat het lucht-, en waterdicht inwerken van bouwkundige afdichtingen en details een lastige klus is binnen het huidige productaanbod. Een gemiste kans, zeker gezien de trend dat luchtdicht bouwen, maar ook het dakdekken zonder open vuur, vaak een vereiste is. In de Bouwmaterialenhandel komt het vaak neer op een combinatie van verschillende materialen en merken, ieder zo met zijn eigen instructies, voorwaarden en uitleg. Niet altijd direct met adequate certificering vanaf de producent. STRUCTASEAL® maakt hier een eind aan. Het merk staat voor snel, eenvoud en veilig; een veelzijdig en compleet pakket voor water-, vocht- en luchtafdichting in de bouw. Eén producent en één aanspreekpunt, maar wel één met meer dan 50 jaar ervaring in afdichtingen op platte daken en gebouwafdichtingen.
# 42 IMPRESSUM DE CARLISLE® ACADEMY Kennisvoorsprong door bijscholing IMPRESSUM Uitgever en contact CARLISLE® Construction Materials B.V. Benno Nijenhuis, sr. Marketing Manager Industrieweg 16, 8263AD Kampen +31 (0) 38 339 3333 E info.nl@ccm-europe.com www.ccm-europe.com Nederlandse CCM redactie Erwin Wolff (content) Benno Nijenhuis (content en coördinatie) Riëtte Raijmakers (beeldvorming) Druk Zalsman B.V., Zwolle www.zalsman.nl Beeldrechten CARLISLE® CM Europe Herzog & de Meuron (pagina 4 rechts, pagina 22-27) MVRDV (pagina's 16-17) EVDA Amphia by Erald van der Aa (pagina 14 boven) Amstel Toren by 3D Studio Prins (pagina 15 onder) Rogers, Stirk, Harbour + Partners (pagina 11) Rogers, Stirk, Harbour + Partners by Joas Souza (pagina 4 links, pagina 5 boven, pagina 6-9) Vos Tuinvisie by Joop Luimes (pagina 29 onder) Oplage 8.000 exemplaren // Platte daken zijn diverser dan alle andere dakvormen en bieden architecten uitstekende ontwerpmogelijkheden. Tijd om de vooroordelen over platte daken eindelijk uit de wereld te helpen. Wij helpen u er graag bij! A ls extra maaiveld boven op het gebouw, zonder de beperking van het schuine dak, als begroeide daken om een stuk natuur terug in de stad te krijgen, of zelfs als water- of retentiedak om overvloedige regenval op te vangen, naast architecten zien steeds meer opdrachtgevers de voordelen van een plat dak. Sinds enkele jaren maken platte daken, die in de jaren zeventig al een grote vlucht namen, een renaissance in de architectuur door. Er zijn vele vooroordelen die hun oorsprong hebben in deze gebouwen uit de jaren zeventig. Er was destijds vaak een gebrek aan praktische ervaring met niet-beproefde materialen, en dit leidde weer tot ernstige gebreken in de dakconstructie en binnendringend water. Sindsdien is er echter veel gebeurd: dakdekkers beschikken tegenwoordig over geavanceerde hightech-materialen en verwerkingstechnieken die gedurende vele jaren zijn geoptimaliseerd. Als Carlisle CM Europe zien wij het als onze plicht en uitdaging om onze kennis te delen. Dit doen we van ontwerp tot uitvoering. We begeleiden architecten en opdrachtgevers bij hun keuze voor een kwalitatief hoogwaardig dak, alsmede de verwerker met een stuk training in onze CARLISLE ACADEMY. Kom met ons in contact! In deze BLACKPRINT hebben wij u geïnformeerd over projecten en ontwikkelingen binnen CCM. Wij staan niet stil en gaan verder, waarbij we ook dit jaar weer mooie contacten zullen opdoen. Laat het geen gemiste kans zijn om wat meer te weten te komen over EPDM afdichtingen in het algemeen. + Meer informatie: www.academy. ccm-europe.com CARLISLE® Construction Materials GmbH Schellerdamm 16 21079 Hamburg Duitsland T +49 40 788933-0 F +49 40 788933-101 E info@ccm-europe.com CARLISLE® Construction Materials B.V. Industrieweg 16 8263 AD Kampen Nederland T +31 38 339 3333 F +31 38 339 3334 E info.nl@ccm-europe.com CARLISLE® Construction Materials Ltd. Millennium Business Park Mansfield Nottinghamshire NG19 7DW Groot-Brittannië T +44 1623 627 285 F +44 1623 652 741 E info.uk@ccm-europe.com BLACKPRINT – Het tijdschrift van CARLISLE®
ONZE TROTS Vos Tuinvisie - © Fotografie Joop Luimes Centraal Station Rotterdam - © Benthem Crouwel Architecten Molen De Walvisch Schi Verslavingskliniek Vossenloo Eelde - © IAA Architec Circl Amsterdam - © de Architecten Cie. Station Arnhem Centraal - © UNStu
hiedam ecten udio
1 Online Touch