3e Jaargang • nr. 6 • juli/augustus 2022 Bouwen in Careaz locaties Antoniushove en Rapenburgerhof Lichtenvoorde gereed Gelderland 06 Prominente rol Gelderse bedrijven in project UvA in centrum Amsterdam Pagina 07 Eerste woningen De Zagerij Elspeet opgeleverd
In dit magazine Inhoudsopgave 16 06 07 35 05 Voorwoord: Ambivalente gevoelens Nieuwbouwproject De Zagerij Elspeet 07 Eerste woningen De Zagerij Elspeet opgeleverd 14 Nieuw concept Budding Sfeermakers levert win-win situatie op Renovatie, restauratie en nieuwbouw UvA bibliotheek Amsterdam 16 “Dit wordt een iconisch gebouw, dat staat vast” 29 Digitaal bouwen leidt tot besparing van tijd en geld Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde 31 Prominente rol Bouwcenter Nobel nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen 32 Column Danny van Hal: “Nederland anno 2022? Van crisis naar crisis.” 35 Nieuwbouw Antoniushove en Rapenburgerhof gereed 39 Column KienhuisHoving: “Veiligheidsglas vereist in de gehele woning?” Bouwen in Gelderland 03
Algemeen 4 Bouwen in Gelderland
Voorwoord Voorwoord Ambivalente gevoelens Met het aanbreken van het reces in Den Haag zal hopelijk een periode aanbreken met wat meer rust. Het hypen is inmiddels tot kunst verheven en het lijkt alsof “de maatschappij” zich de laatste tijd alleen nog bezighoudt met het reageren op “de andere partij”. Als je als Twittergebruiker alle opmerkingen op een rijtje zet twijfel je soms aan je gezond verstand. Alles en iedereen is “aan de beurt”, zaken worden vrijwel altijd uit hun context gehaald en fake news ligt continu op de loer. Met het reces verdampen de problemen natuurlijk niet als sneeuw voor de zon, en ik moet me wel heel erg vergissen als de dames en heren politici niet voor september hun opwachting zullen maken in de Residentie. Of het nu de energiecrisis, stikstofcrisis, koopkrachtcrisis of de Oekraïnecrisis betreft, het zijn zonder uitzondering explosieve dossiers. Ook onze sector heeft te maken met deze materie. Gezien het onvoorspelbare karakter ervan is het haast onmogelijk om een Door: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// zorgvuldige en zinvolle analyse te maken voor de nabije toekomst. Maar gelukkig is er altijd nog het Economisch Instituut voor de Bouw. Onlangs publiceerde het EIB de periodieke cijfers over de werkvoorraad en dat is altijd een redelijke graadmeter, al zegt het uiteraard niets over het rendement van al deze geplande activiteiten. Wel zegt het iets over het (consumenten)vertrouwen. In de burgerlijke en utiliteitsbouw nam de werkvoorraad toe met drie tiende maand tot 12,2 maanden. Meer dan een jaar dus. De gronden waterbouw sector scoorde een daling van drie tiende naar 8,3 maanden en de wegenbouw kende eveneens een daling, namelijk 0,2 maanden waarmee een totaal bereikt werd van gemiddeld 6,2 maanden. Zestig procent van de bedrijven meldde een stagnatie te ondervinden. In de B&U sector was personeelsgebrek het belangrijkste argument; in de GWW-sector was dat een gebrek aan orders. ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Op de cover ASB Bouw en Ontwikkeling ontwikkelt en realiseert Plan De zagerij in Elspeet. V.l.n.r. Projectleider Gerrit Hop, directeur Arie Slingerland, uitvoerder Dennis van Ommen en projectmanager en klantbegeleider Teunis van de Pol. Colofon Bouwen in Gelderland Uitgever: Bouwen in de regio v.o.f. Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d, Sneek Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweningelderland.nl E-mail: redactie@bouweningelderland.nl Redactie: Gerard van Leeuwen en Jolanda Groothuis Eindredactie: Joeri van Leeuwen Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic), Gerard Burgers Fotografie Accountmanagement: Digna Schoonen (06 - 442 099 10), Erik Kuipers (06 - 196 859 76) en Rob van Luit (06 - 184 483 55) Vormgeving & opmaak: Hannique de Jong Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Post.nl Bouwen in Gelderland 05 Als je alles op een rijtje zet is de conclusie gerechtvaardigd dat de meeste ondernemers in de sector met ambivalente gevoelens de bouwvak in gaan. De onrust op de prijzenmarkt is nog steeds een hot item en zal dat ook nog wel enige tijd blijven. Een helder beleid zou een rustgevende factor kunnen zijn. De hoeveelheid proefballonnen en streefcijfers die af en toe in de publiciteit worden gelanceerd door het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening leveren en daar nu niet direct een bijdrage aan. Misschien is zo’n reces nog niet eens zo’n slecht idee……
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet • Centrale verwarming • Lood- en zinkwerk • Kunststofdakbedekking • Electra • Sanitair (showroom) • Riolering • Tuinberegening en toebehoren WERKEN OP HOOG NIVEAU Nunspeterweg 106a • 8075 AD Elspeet t. (0341) 55 06 40 Montage, demontage en verhuur van steigers. WWW.ABS-STEIGERBOUW.NL ABS Steigerbouw BV Zuiderkruisweg 27 8938 AP Leeuwarden Tel.: (058) 288 20 04 E-mail: info@abs-steigerbouw.nl 06 Bouwen in Gelderland
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet Tekst: Gerard van Leeuwen / Foto’s: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Eerste woningen De Zagerij Elspeet opgeleverd ASB Bouw realiseert nieuwe wijk in eigen dorp Nog voor de bouwvak zal ASB Bouw en Ontwikkeling de eerste woningen opleveren in het fraaie Plan De Zagerij in het centrum van het Veluwse dorp Elspeet. Het zijn de eerste woningen van in totaal ruim zeventig rijtjeswoningen en twee-onder-eenkappers die in deze fase gebouwd worden. In het eerste kwartaal van 2023 start het Elspeetse bouwbedrijf met de realisatie van twaalf appartementen. De animo voor de woningen is, geheel conform de huidige woningmarkt, zeer behoorlijk en overtreft het nieuwe aanbod. Bouwen in Gelderland reisde naar de bouwplaats en sprak met directeur Arie Slingerland, projectontwikkelaar Teunis van de Pol die in dit project ook de kopersbegeleiding voor zijn rekening nam, projectleider Gerrit Hop en uitvoerder Dennis van Ommen. Bouwen in Gelderland 07
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet 8 Bouwen in Gelderland
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet Een echte thuiswedstrijd is het voor ASB Bouw en Ontwikkeling: de realisatie van Plan De Zagerij in het “eigen” dorp Elspeet. In totaal 73 woningen, rijtjeswoningen en twee-onder-eenkap woningen, zijn in aanbouw. Als de planning goed blijft lopen zal de huidige fase begin 2023 worden afgerond, waarna nog de bouw van twaalf appartementen volgt. Eind volgend jaar is dan het gehele project afgrond. Voordat de eerste werkzaamheden eind vorig jaar startten, was er een behoorlijke voorbereidingsperiode. Arie Slingerland: “De houtzagerij was al verhuisd naar Oldebroek. Daarna zijn diverse plannen de revue gepasseerd maar om diverse redenen haalden deze plannen nooit het punt van concretisering. Bij ons kwam het project ruim vijf jaar geleden in beeld toen we in gesprek raakten met de erven van de eigenaar van de houtzagerij. Deze bleek tweederde van de grond in eigendom te hebben. De andere grond was in handen van De Bunte Vastgoed. Met deze partner en de architect zijn we om in gesprek tafel gegaan en uiteraard de gemeente Nunspeet waar Elspeet onder valt. De gemeente gaf aan dat men graag één omvattend plan voor het hele gebied wenste en daar zijn we mee aan de slag gegaan. Samen met SRO zijn we tot een stedenbouwkundige schets gekomen en daarna verliep alles vrij snel.” Teunis van de Pol: “Het overleg was soepel. Het draagvlak om nieuwe woningen te bouwen was en is erg groot. De woningbehoefte in deze regio is groot. Politiek gezien Dennis van Ommen Gerrit Hop Teunis van de Pol Arie Slingerland Bouwen in Gelderland 09
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet was het geen groot issue. Zowel het college als de gemeenteraad waren erg positief over de plannen. Er zijn gedurende het proces een aantal criteria aangegeven. De belangrijkste daarvan was de implementatie van twintig sociale koop- en huurwoningen. Deze zijn in de planvisie verwerkt en daarna volgde het groen licht vrij snel. We hadden geen marktonderzoek nodig omdat de woningmarkt dusdanig is dat we zeker wisten dat er voldoende animo was. De sociale huurwoningen worden overigens door ons zelf in exploitatie genomen. Voor ons is dat een primeur. We hebben natuurlijk wel de kennis in huis om zoiets in goede banen te leiden.” Toen de plannen een definitief karakter kregen, was Gerrit Hop nauw betrokken bij het zoeken “Wat je ook ziet is dat bij een project van deze omvang de functies van projectleider en uitvoerder steeds dichter bij elkaar komen.” van de juiste bouwpartners in de vorm van leveranciers en onderaannemers. Gerrit Hop: “Dat is in de huidige constellatie geen sinecure. Leveringstijden zijn een continu punt van aandacht en ook “de handjes” leveren soms problemen op waardoor bepaalde planningen bijgesteld moeten worden. We hebben in dit project ook te maken gehad met uitval van mensen door Covid. Daarop zijn we geen uitzondering op andere projecten. We hebben de oorspronkelijke planning in grote lijnen kunnen aanhouden. We hebben veel vaste relaties ingeschakeld bij De Zagerij. Je weet wat je aan elkaar hebt en je spreekt letterlijk en figuurlijk dezelfde taal.” Dennis van Ommen: “Wat in de realisatie echt veel tijd heeft bespaard is het werken met prefab casco’s. De ruwbouwfase werd daar echt positief door beïnvloed. Het is de toekomst. Het zal ook wel moeten omdat de bezetting op de bouwplaatsen kwantitatief een steeds groter probleem wordt.” Hop: “Wat je ook ziet is dat bij een project van deze omvang de functies van projectleider en uitvoerder steeds dichter bij elkaar komen. Communicatie wordt steeds belangrijker. Een mogelijk probleem direct benoemen en proactief oplossen is 10 Bouwen in Gelderland
“Betaalbaarheid zal voor de komende tijd sowieso een hot item blijven. Enerzijds de inkoop van grondstoffen en de kosten voor energie, maar anderzijds ook voor de consument.” tegenwoordig van essentieel belang. Bouwen wordt steeds meer een logistiek proces.” Een ander aspect aan de actuele situatie in de bouwsector zijn de sterke prijsschommelingen en dan met name in opwaartse zin. Slingerland en Hop prijzen zich gelukkig dat De Zagerij hiervan grotendeels gevrijwaard bleef. “De inkoop was eigenlijk afgerond voordat de echte prijsexplosies plaatsvonden in het laatste kwartaal van vorig jaar. Achteraf gezien was dat een gelukkige bijkomstigheid. Betaalbaarheid zal voor de komende tijd sowieso een hot item blijven. Enerzijds de inkoop van grondstoffen en de kosten voor energie, maar anderzijds ook voor de consument. Het is voor iedereen koffiedik kijken. Hoe verloopt de oorlog in Oekraïne, wat gebeurt er op de energiemarkt, hoe pakt de stikstofdiscussie uit? Het zijn allemaal factoren waarop je als individueel bedrijf geen invloed hebt.” Arie Slingerland is ondanks deze onzekere factoren optimistisch gestemd voor de toekomst. “Als ik naar onze werkvoorraad zie dan kunnen we twee jaar vooruit kijken. Dat we een zelf ontwikkelend bouwbedrijf zijn is een voordeel. Je kunt zelf meer Bouwen in Gelderland 11
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet Wij zorgen voor de fi nishing touch van je project!! otale ontzorging van architect, aannemer en consumen Wij brengen het interieur aan vóór oplevering van de woning; sleutelklaar voor de nieuwe eigenaar. Budding Sfeermakers, aannemer op gebied van interieur. Wij maken af waar de aannemer mee begonnen is! udding Sfeermakers oltweg 8, 8071 CZ 0341 217 195 I buddingsfeermakers.nl Bouwen in het Oosten voor alle professionals in de bouw Is Overijssel zakelijk interessant voor uw bedrijf? Bouwen in het Oosten werd in 1992 als titel Wilt u Bouwen in het Oosten kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweninhetoosten.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweninhetoosten.nl geïntroduceerd en heeft inmiddels een toonaangevende positie in de Overijsselse bouwen installatiewereld veroverd. www.bouweninhetoosten.nl redactie@bouweninhetoosten.nl 12 Bouwen in Gelderland raam- en wandbekleding achels | interieurbouw
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet sturend opereren. We werken in een denkbeeldige cirkel van zo’n 75 kilometer rond Elspeet en incidenteel daarbuiten met vaste opdrachtgevers. Er staan onder andere projecten op stapel in Harderwijk en Hoevelaken. Ook in Elspeet verwachten we nog interessante ontwikkelingen. We richten ons zowel op de woningbouw als de utiliteitssector. We zijn breed georiënteerd.” Dennis van Ommen is van mening dat De Zagerij een echt voorbeeldproject is voor ASB even binnenkijken Bouw. “Bouwen op deze schaal kent haar uitdagingen, maar ik ben erg tevreden hoe een en ander verloopt. Allereerst zijn het mooie woningen om te bouwen. Goede kwaliteit, hoge isolatiewaarde, de toepassing van warmtepompen, gasloos bouwen. Maar dat goede gevoel heeft ook te maken met de wijze van communiceren zoals als eerder werd aangegeven. De omgang met onze bouwpartners.” Arie Slingerland: “Ik kan dat volmondig beamen. Het zijn niet alleen goede partners maar ook gewoon leuke mensen om mee samen te werken. En wat het Plan De Zagerij betreft: het is een plaatje geworden.” Gerrit Hop: “Die goede samenwerking waar Dennis het over heeft is wel een voorwaarde als je bouwt op deze schaal. In de piekperiodes lopen hier toch als snel meer dan vijftig mensen rond.” Teunis van de Pol denkt dat de vraag naar nieuwe woningen niet snel zal afnemen. Als je ziet hoe snel het hier ging en hoeveel mensen interesse toonden in nieuwbouw in onze omgeving, Op de 36 koopwoningen hadden we bijna 200 inschrijvingen. Dat versterkt mijn idee dat wanneer er zich kansen voordoen om woningen te realiseren deze redelijk probleemloos verkocht zullen worden.” Bouwen in Gelderland 13
Nieuwbouw woningen De Zagerij / Elspeet Tekst: Gerard van Leeuwen / Foto’s: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Nieuw concept Budding Sfeermakers levert win-win situatie op Sfeerproeven ... Het project De Zagerij in Elspeet noord vormt voor het Nunspeetse Budding Gerben Budding Sfeermakers de introductie van een nieuw concept. Directeur-eigenaar Gerben Budding vertelt dat de respons van de nieuwe bewoners van de nieuwbouwwijk boven verwachting is. Het totaal ontzorgen van aannemer én bewoner zal volgens de interieurspecialist een steeds belangrijke rol innemen in de toekomst. Budding Sfeermakers werd in 1999 opgericht door de vader van Gerben Budding onder de toenmalige naam Sfeerhuys Budding dat destijds gevestigd was in 14 Bouwen in Gelderland Elspeet. Oorspronkelijk beperkte het bedrijf zich tot het leveren van haarden en kachels, anno 2022 is het assortiment fors uitgebreid met onder andere wand-, raambekleding en vloeren. “Wij leveren hoofdzakelijk in een straal van zeventig kilometer rond Nunspeet, maar incidenteel reizen we met onze vaste relaties ook naar andere delen van het land. Zo voeren we momenteel voor een vaste opdrachtgever een project uit in Capelle aan den IJssel. We werken met acht vaste krachten en kunnen daarnaast bij piekdrukte een flexibele schil inzetten. Opdrachten
zijn afkomstig rechtstreeks vanuit de particulier, maar in toenemende mate ook vanuit aannemers uit de regio. Het project in Elspeet kwam tot stand na een vroegtijdig contact met ASB Bouw. We zijn met elkaar om tafel gegaan met twee centrale vraagstukken: wat kunnen wij voor ASB Bouw betekenen en wat zijn de mogelijke voordelen voor beide partijen. Daar zijn we mee aan de slag gegaan en heeft geleid tot een mooi concept. De nieuwe bewoners kunnen kiezen uit drie pakketten; goud, zilver en brons. Een pakket bestaat uit onder andere een vloer, raamdecoratie en eventueel uitgebreid met een haard of kachel. Wij leveren de mensen desgewenst een totaalpakket inclusief montage. We hebben bij de samenstelling van de pakketten gebruik gemaakt van data die we verzameld hadden in de drive thru die we tijdens een lockdown, begin 2021, op de locatie hadden georganiseerd met ASB Bouw en de makelaar. Ik kan niet anders zeggen dat het een groot succes geworden is. De respons was zo’n zestig, zeventig procent. Ik denk dat de wijze waarop we dit concept hebben uitgerold steeds vaker zal worden toegepast. Aannemers willen ontzorgd worden en niet met teveel opleveringspunten geconfronteerd worden, bijvoorbeeld bij de vloerafwerking. Wij kunnen daarin in een belangrijke rol spelen. Eindgebruikers, de bewoners, willen vooral snel kunnen verhuizen omdat men anders onnodig geplaagd worden Bouwen in Gelderland 15 “De nieuwe bewoners kunnen kiezen uit drie pakketten. Een pakket bestaat uit onder andere een vloer, raamdecoratie en eventueel uitgebreid met een haard of kachel.” door dubbele woonlasten. Zo zitten er voor alle partijen winstpunten in. En voor de klanten geldt ook nog eens dat ze bij de calculatie van de nieuwe woonlasten een all-inn budget kunnen bepalen en dus niet met onverwachte kosten te maken krijgen. Je merkt dat de markt toe is aan een dergelijke aanpak. Het welslagen van een nauwe samenwerking met een aannemer valt of staat met een juiste en accurate communicatie. De planning moet perfect lopen en dat is hier in Elspeet het geval. We hebben alles zorgvuldig in kaart gebracht en er is frequent overleg tussen ons en uitvoerder Dennis van Ommen. We starten zo ongeveer medio juli met onze werkzaamheden.” Gerben Budding is gematigd optimistisch gestemd voor de komende jaren qua doorontwikkeling van zijn bedrijf. “Een bedrijf in onze branche is voor een niet onbelangrijk deel afhankelijk van het consumentenvertrouwen en het aantal woningmutaties, al dan niet gekoppeld aan nieuwbouwprojecten. In die laatste factor schuilt het gevaar niet. De vraag naar (nieuwe) woningen zal de komende jaren niet afnemen. Wat er gebeurt met het consumentenvertrouwen is niet te voorspellen. De afgelopen lockdowns hebben ons een zeer drukke agenda en fraaie jaaromzetten gebracht. De allergrootste hectiek is er inmiddels vanaf, maar we zitten uitstekend in het werk en vervelen ons beslist niet!”
Het gevelscherm bestaat uit bronskleurige letters die een zin uit het gedicht ‘Awater’ van Martinus Nijhoff weergeven. De zin “Lees maar, er staat niet wat er staat” is vertaald in de 24 talen waarin de UvA doceert. ▼ 16 Bouwen in Gelderland
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Tekst en foto’s: Gerard van Leeuwen / Artist impressions: MVSA Architecten en Architectenbureau J. van Stigt ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// “Dit wordt een iconisch gebouw, dat staat vast” Bouwen aan dit project is Champions League In de historische binnenstad van Amsterdam, tussen de Nieuwe Doelestraat, Binnengasthuisstraat en Vendelstraat, is het integraal bouw- en installatiebedrijf BINX Smartility uit Groenlo betrokken bij een omvangrijk, spraakmakend project. De gedeeltelijke renovatie en nieuwbouw van de nieuwe Universiteitsbibliotheek van de UvA (Universiteit van Amsterdam, red.). Binnenstedelijk bouwen op een van de allerdrukste stukjes Nederland heeft de nodige voeten in de aarde. Maar er zijn meerdere complicerende factoren. Het betreft meerdere monumentale panden die gerenoveerd moeten worden samengevoegd met respect voor het verleden maar in verduurzaamde vorm een toekomstbestendige status krijgen. Een nieuwe funderering, het aanleggen van een nieuwe fietskelder, een nieuwbouwvleugel en een moderne overkoepeling die de samenvoeging moet bewerkstelligen completeren de opdracht. Reden genoeg om af te reizen naar de hoofdstad en een gesprek aan te gaan met projectleider Alex ter Haar van de UvA, Ed Kranenburg, teamleider Installaties en Leon Damen Teamleider Bouw van BINX Smartility. De planvorming rond de nieuwe Universiteitsbibliotheek omvat maar liefst drie decennia. Alex ter Haar: “De bestaande gebouwen die nu gerenoveerd en samengevoegd worden kwamen begin jaren tachtig vrij door de verhuizing van het Binnengasthuis en het zusterhuis naar het AMC. Alex ter Haar In eerste instantie werden de leegstaande panden tijdelijk gebruikt door onder andere de Toneelschool, de dansacademie en als cultureel centrum. Het eerste planontwerp, op basis van een Spaanse architect, ging uit van sloop en nieuwbouw. De vergunningen waren al verleend toen, parallel aan dit traject er oppositie ontstond, zowel intern als vanuit de gemeenteraad van Amsterdam. Juridische procedures eindigden in laatste instantie bij de Raad van State en die concludeerde dat de motivatie om tot sloop en nieuwbouw te komen onvoldoende was gemotiveerd. Inmiddels waren de gebouwen tot Rijksmonument verklaard, dus sloop was überhaupt al geen optie meer. Dat was in 2006. Daarna werden blijkbaar hier en daar de wonden gelikt want er volgde een vijftal jaren waarin geen nieuwe initiatieven Bouwen in Gelderland 17
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Duurzaam investeren met een zonnig rendement Zonnenpanelen Investering in de toekomst Lever een positieve bijdrage Een schoner milieu Een éénmalige investering Geld besparen Onze zonne-energie systemen worden compleet geleverd inclusief alle nodige montage- en bekabelingsmaterialen van A-kwaliteit. Hierbij kunt u zelf de keuze maken voor hellend of platdak opstelling! Slim Solar Systems B.V. is een jong en innovatief duurzaam installatiebureau uit Nunspeet opgericht in 2011. Marconiweg 18Z • 8071 RA Nunspeet • T 0341 265088 E info@slimsolarsystems.nl • W www.slimsolarsystems.nl info@nedcam.com I 0513 65 64 00 I www.nedcam.com Nedcam Building Solutions Voor duurzame gevelsystemen 18 Bouwen in Gelderland
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam De begane grond van het atrium met de servicebalie. ▲ “Het werd al snel duidelijk dat de UvA erop stond dat een campus zonder bibliotheek niet aan de orde was.” werden ontplooid. Ter Haar: In 2011 werd de handschoen weer opgepakt met als centrale vraag: En wat nu? Het werd al snel duidelijk dat de UvA erop stond dat een campus zonder bibliotheek niet aan de orde was. Er volgde een structuurontwerp dat uitging van een tweelaagse kelder, een renovatie van de huidige monumentale gebouwen en een klein stukje nieuwbouw. Een en ander zou één geheel moeten worden door middel van een glazen overkapping. Een atrium zodat de voormalige binnentuin benut zou kunnen worden. Andere criteria waar onder andere dat het kenmerkende torentje volledig in het zicht moest blijven. De glaskap mocht de 23 meter hoogte niet overstijgen en er Bouwen in Gelderland 19
Renovatieproject 31 appartementen / Vaassen Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam /////////////////////////////////////////////////////////////////////////// GESPECIALISEERD IN DE UITVOERING VAN BETONCONSTRUCTIES Wij hebben ruim 35 jaar ervaring in de uitvoering van funderingen, betonwanden, betonkolommen, betonvloeren, trappen, laad- en loskuilen en alle overige onderdelen die in het werk gemaakt en ter plaatse gestort kunnen worden. Onze speerpunten zijn: • kwaliteit • vakmanschap • flexibiliteit • organisatie en reële planning /////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Inzetbaar in heel Oostzeestraat 14 A, 7202 CM Zutphen T 0575 - 51 81 82 • F 0575 - 51 94 22 E info@knbetonwerken.nl • I www.knbetonwerken.nl Nederland MBB TWENTE, UW TOTALE BLIKSEMBEVEILIGER! MBB Twente, opgericht in december 1994, is Uneto-VNI installateur en sinds april 2010 gecertificeerd volgens de BRL 1201, de beoordelingsrichtlijn voor het Bliksem Veilig keurmerk. Wij houden ons bezig met het ontwerpen,aanleggen en inspecteren van bliksemafleiderinstallaties / aardingssystemen / overspanningbeveiliging en potentiaalvereffening. Wij werken landelijk en zijn een klein en dynamisch bedrijf. MBB Twente is een sterke concurrerende totaalpartner voor alle projecten. Onze jarenlange ervaring staat garant voor een perfecte realisatie van uw project. MBB Twente • Gruttostraat 85 • 7478 ER Goor • www.mbbtwente.nl • info@mbbtwente.nl • 0547 - 352698 20 Bouwen in Gelderland
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam De kelderverdieping van het atrium met studieruimte. ▲ moest nog een trafo verplaatst worden. Financieel gezien bedroeg het budget, 65 miljoen euro. Een bedrag dat ook aan de orde was bij het, gesneuvelde, eerste plan. In de uitvoeringsfase hebben we de opdracht opgeknipt in drie kavels. De eerste was een inpandige sloop en asbestsanering. Kavel II betrof de vernieuwing van de fundering en het realiseren van de kelder en Kavel drie is de bovengrondse bouw. Ook dit tweede plan belandde, mede door een interne discussie op de UvA, in een tijdelijke stilstand van twee jaar uiteindelijk voor de vergunningen ook bij de Raad van State. Het toenmalige College van Bestuur ruimde het veld. Studenten vonden het een prestigeproject en vonden dat het geld ook anders aangewend kon worden. Na een academische discussie waar alle geledingen hun zegje mochten doen werd het gezamenlijke plan van architect MVSA en Architectenbureau J. Van Stigt goedgekeurd en kon de aanbesteding van de eerste en de tweede kavel eindelijk beginnen. Zoals uit een voorstudie al was gebleken kreeg de UvA te maken met de nodige tegenvallers bij de sloopwerkzaamheden en werd men bij het werk aan de fundering en de kelder geconfronteerd met vervuilde grond die uiteraard zorgvuldig diende te worden afgevoerd. Ter Haar: “We hebben sterk overwogen om, net zoals BINX nu doet met Kavel III, vervoer en afvoer over het water te laten plaatsvinden, maar dat was technisch en financieel gezien niet uitvoerbaar. Volker Staal en Funderingen en Van Hattum en Blankevoort hebben de civieltechnische 2019 2020 2021 Bouw fundering, kelder en begane grond Bouw nieuwbouw, atrium en afbouw Interieur Inhuizing Opening 2022 2023 2024 Bouwen in Gelderland 21 Planning
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Gegarandeerde connectiviteit binnen jouw organisatie Altijd en overal een mobiele verbinding The best of ICT with a human touch axians.nl t 071 301 62 39 | info@monks.nl | www.monks.nl Al 40 jaar mooi met... 22 Bouwen in Gelderland
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam De voormalige Snijzaal wordt onderwijsruimte. ▲ Ed Kranenburg werkzaamheden uitgevoerd en hebben dat best wel voortvarend aangepakt. Toch was het een bewerkelijk verhaal. Alleen met het afvoeren van de grond gingen al honderd dagen gemoeid. De gebouwen kwamen volledig op vijzels te staan om de nieuwe kelder te plaatsen. De oorspronkelijke ontwerpvisie was tussentijds aangepast. De tweelaagse kelder werd eenlaags door de sprinklerinstallatie te laten vervallen en te vervangen door een vernevel-mist systeem. De kelder, met een oppervlakte van 3500 vierkante meter, wordt nu voor een derde benut voor duizend fietsen en voor het overige creëren we leerplekken voor zowel individuele studie als zalen voor gezamenlijke projecten, loungeplekken en zitjes. De keus voor zalen is een antwoord op een duidelijke trend in academisch Nederland.” Aanbesteding Ruim twee jaar geleden kwam de aanbesteding voor Kavel III in beeld bij BINX Smartility. Ed Kranenburg maakte het als Teamleider Installaties vanaf het eerste moment mee. “Het is voor ons by far het grootste project wat we hebben aangenomen en we hebben veel intern overleg gevoerd óf we echt serieus mee wilden dingen en hoe onze aanvliegroute zou moeten zijn. We hebben het hier wel over de Champions League om het zo maar eens te noemen. Niet alleen de omvang, maar ook “Het is voor ons by far het grootste project wat we hebben aangenomen en we hebben veel intern overleg gevoerd óf we echt serieus mee wilden dingen.” Bouwen in Gelderland 23
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Studiezaal met hoge boekenkasten. ▲ qua complexiteit, diversiteit aan werkzaamheden en logistiek. We hebben een goede, reële prijs berekend en een gedegen Plan van Aanpak ingeleverd dat een goede basis vormde om de opdracht te krijgen.” Alex ter Haar: “Het Plan van Aanpak, met onder andere het aspect van het toepassen van emissieloos aanvoeren en verwerken van de bouwstroom gaf de doorslag. Meer nog dan de prijs. Zo stond het ook in ons wegingsprotocol. Dat tilde 24 jullie voorstel uit boven de enige overgebleven concurrent.” Ed Kranenburg: “Toen de opdracht bijna definitief was, zijn we in Groenlo met negen mensen binnen de organisatie om tafel gaan zitten om de centrale vraag te beantwoorden “kunnen en willen we dit écht?” Een van de negen had zijn twijfels en benoemde die ook. De conclusie destijds was eveneens dat de keuze om de tender samen met Koninklijke Woudenberg, dat gespecialiseerd is restauratie, op te pakken de juiste was geweest. We hebben ook gezamenlijk de inschrijving met prijsopgave geconcretiseerd.” Ter Haar: “Als UvA hebben we de referenties van de kandidaten uitvoerig en gedetailleerd bekeken en gewogen. In het geval van BINX was dat de LocHal in Tilburg. De bevindingen gaven ons het vertrouwen dat het goed zat.” Leon Damen: “Als bedrijf voelen we ons thuis in uitdagende, complexe omgevingen. Bouwen in Gelderland
Leon Damen Meedenken en soms mee ontwerpen zit in ons DNA. Dat verwachten we ook van onze onderaannemers die we overigens liever BINX-makers noemen omdat nog eens extra te accentueren. Wij vragen ook van hen maatwerkoplossingen voor hun deeltraject. Alles in transparantie. Het is gebleken dat zoiets ook noodzakelijk is, in een project als de Universiteitsbibliotheek. Constructief zijn we tijdens de rit best wel regelmatig voor verrassingen komen te staan die in gezamenlijkheid met constructeurs van beide zijden opgelost moesten worden. Ik heb nu de indruk dat we de grootste hobbels achter de rug hebben, maar een garantie voor een probleemloze voortzetting is dat niet. Kijk maar eens wat er de laatste maanden gebeurd is qua leveringszekerheid en inkoopprijzen. En wat te denken aan “de handjes”? Niemand weet hoe de ontwikkelingen zullen zijn in Oekraïne en wat de impact van Covid zal zijn vanaf het najaar?” Ed Kranenburg: “Het klinkt je misschien gek in “Als bedrijf voelen we ons thuis in uitdagende, complexe omgevingen. Meedenken en soms mee ontwerpen zit in ons DNA.” V.l.n.r Alex van Pelt (verkeersbegeleider), Leon Damen, Alex ter Haar en Ed Kranenburg. ▲ Bouwen in Gelderland 25
de oren, maar als we volgend jaar in Q2 in de afbouwfase zitten, lopen er hier geen vijftig mensen op de bouwplaats zoals nu, maar ongeveer tweehonderd. Daar zijn we nu al mee bezig.” Leon Damen: “En dat geldt ook voor afspraken op het gebied van de logistiek. We hebben hier een logistiek manager die daar dag en nacht mee bezig is.” “Trots op het proces, maar ook op het team. Een project als dit doe je echt samen.” Zitjes in de gangen. 26 ▲ Bouwen in Gelderland Vertrouwen is groot Ondanks het feit de bouw ook gekenschetst wordt door de nodige vertragingen en (financiële) tegenslagen is het vertrouwen op een succesvolle afronding rotsvast. Alex ter Haar: “Het wordt een iconisch gebouw, dat staat vast. Dat het een lang traject is geweest en dat er geen garanties zijn voor een probleemloze voortzetting is eveneens een feit. Maar dat het prachtig wordt is duidelijk. Ik kijk uit naar begin januari 2024 wanneer de oplevering gepland staat. Ik zal dan zonder enige twijfel erg blij zijn met het feit dat ik mijn bijdrage heb kunnen leveren aan het welbevinden van de studenten.” Leon Damen vult aan: “Ik zal in mijn nette pak genieten van een lekker glas champagne als ik tegen die tijd terug ga blikken. Trots op het
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam proces, maar ook op het team. Een project als dit doe je echt samen. Alleen kom je er niet. Daarnaast vind ik het prachtig om op deze locatie heb mogen werken. De plek waar ik ook ooit gestudeerd en gewoond heb.” Ed Kranenburg: “Ik zal allereerst vieren dat ik overeind gebleven ben in een vrij hectische periode. Drie jaar werken op deze plaats betekenen een aanslag op je gestel en geest. Het is inderdaad Champions League in de stad van Ajax. Om daarna eventueel twee stappen terug te doen richting KeukenKampioendivisie zou ik kunnen accepteren. Ik kom uit Den Haag en ben met ADO al het een en ander gewend!” De UvA clustert haar faciliteiten en voorzieningen op vier campuslocaties. Roeterseiland, Sciencepark, AMC en het Universiteitskwartier waartoe de Universiteitsbibliotheek behoort. In het Universiteitskwartier worden de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) en universiteitsbrede voorzieningen zoals de aula en de Universiteitsbibliotheek gevestigd. De nieuwe bibliotheek komt hiermee terug op de locatie waar de UvA als Athenaeum Illustre begonnen is in 1632. Het wordt een inspirerende ontmoetingsplek waar je kunt studeren, onderzoeken en werken. Een plek waar de hele academische gemeenschap zich thuisvoelt. Het pand bestaat uit drie delen: de voormalige chirurgische kliniek, het voormalige zusterhuis en een deel nieuwbouw. Het ontwerp laat de bestaande monumentale bouw in haar waarde en voegt daar een spectaculair glazen dak en een nieuwbouwvleugel aan toe. De drie delen worden samengevoegd tot één gebouw voor de bibliotheek. De bibliotheek biedt ruimte aan zeven kilometer boeken i een fraaie open opstelling in studiezalen en entresols. Met deze opstelling wordt een oude wens van de FGw vervuld: één bibliotheek geesteswetenschappen waarin alle vakgebieden zijn opgenomen. De erfgoedcollecties blijven in het Allard Pierson museum. Bouwen in Gelderland 27 Weetjes
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam De samenwerkingsruimte in het nieuwbouwdeel. ▲ EERLIJK ADVIES OP MAAT Warmtebouw weet als geen ander dat geen enkel gebouw hetzelfde is. Warmtebouw adviseert, ontwerpt, realiseert en beheert klimaatinstallaties, sanitair installaties en sprinklerinstallaties. FOCUS OP 2030 Warmtebouw stelt alles in het werk om te zorgen dat u de juiste keuzes kunt maken en kan voorbereiden op de toekomst. ÉÉN TEAM, ÉÉN TAAK Met ons team kunnen we elk project aan, hoe uitdagend ook. Samen kunnen we immers meer dan alleen. Middenwetering 1, Utrecht, T 030 - 248 3030 E info@warmtebouw.nl, W www.warmtebouw.nl 28 Bouwen in Gelderland
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Tekst: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Digitaal bouwen leidt tot besparing van tijd en geld De renovatie van de Chirurgische Kliniek en het voormalig Zusterhuis vergt een grote uitdaging, waarbij de monumentale panden in verbinding staan met nieuwe, moderne architectuur. Met de nieuwe Universiteitsbibliotheek is Amsterdam een toongevend gebouw rijker. 3D-laserscannen Om de restauratie en renovatie goed aan te laten sluiten bij de nieuwbouw, met respect voor de geschiedenis, heeft BIM4ALL de bestaande panden ingemeten door middel van 3D-laserscanners. De verkregen point cloud vormde de basis voor het ‘as-is’ BIM-model, wat inzicht geeft in hoe de werkelijke situatie nu is. Het bood de mogelijkheid om, passend op en rekening houdend met de monumentale aspecten, het imponerende dak van het atrium uit te werken. Installatietechniek Naast het in kaart brengen van de huidige situatie heeft BIM4ALL ook de installatietechnische W-(werktuigbouwkundige) BIM-modellen ontwikkeld. De gehele nieuwe indeling van de ruimtes in het gebouw en de beperkte ruimte voor installaties in combinatie met monumentaal behoud van bepaalde elementen, bracht een uitdaging met zich mee. De installatietechniek is zo gemodelleerd dat deze geen afbreuk doet aan de esthetische elementen, zoals de prachtige plafonds. Vroegtijdig inzicht Het voordeel van ‘digitaal bouwen’ bij dergelijke unieke projecten zit in het verkrijgen van vroegtijdig inzicht. Zoals in dit geval bij de realisatie van een immens atrium, wat naadloos aan moet sluiten op de bestaande situatie. Door voorafgaande aan de realisatie digitaal inzicht te krijgen in het project, door middel van een as-is model of een 3D BIM-model, is het mogelijk om in een vroeg stadium eventuele risico’s en fouten die op kunnen treden de weg te helpen. Met als resultaat een hogere kwaliteit van bouwen en een besparing van tijd en geld. “Het voordeel van ‘digitaal bouwen’ bij dergelijke unieke projecten zit in het verkrijgen van vroegtijdig inzicht.” Bouwen in Gelderland 29
Renovatie en nieuwbouw Universiteitsbibliotheek UvA / Amsterdam Bouwen in Gelderland voor alle professionals in de bouw Is Gelderland zakelijk interessant voor uw bedrijf? Wilt u Bouwen in Gelderland kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweningelderland.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweningelderland.nl www.bouweningelderland.nl redactie@bouweningelderland.nl Bouwen in Gelderland is in 2020 als nieuwe titel geïntroduceerd. De verwachting is, dat het magazine een vergelijkbare toonaangevende positie in de Gelderse bouw- en installatiewereld gaat veroveren als Bouwen in het Oosten in deze regio. Het blad richt zich op de professionals in de bouw, zowel opdrachtgevers als uitvoerende, adviserende en controlerende bedrijven. Vacatures voor de toekomst GeoComfort werkt aan een toekomst waarin we onze bodem op een slimme manier gebruiken voor duurzame energie. Met zo’n 30 medewerkers zijn we actief in de sterk groeiende markt van bodemenergie en warmtepompen. Vanuit onze thuisbasis in het Achterhoekse Wichmond, realiseerden we al projecten voor ZiggoDome, Unilever, Calvin Klein, LocHal Tilburg en de RUG en UvA. Wij zoeken een… • Junior verkoopadviseur (binnendienst) bodemenergie • Allround servicetechnicus bodemenergie • Specialist vergunningen (geohydroloog) • Senior Adviseur duurzame installatietechniek GeoComfort is een prachtige plek om je te ontwikkelen in een markt die volop in beweging is. Heb je interesse in techniek die bijdraagt aan een schonere toekomst? Gebruik je naast je hoofd en hart, ook graag je handen? Vind je het een uitdaging om ‘on the job’ te leren? Vertel ons jouw dromen en ambities. Stuur je motivatie naar Rinie Heuvelink, heuvelink@geocomfort.nl. GeoComfort maakt onderdeel uit van de ‘Installectbedrijven’, een samenwerkingsverband van vier bedrijven die actief zijn op gebied van duurzame technologie en energiesystemen. geocomfort.nl/vacatures 30 Bouwen in Gelderland
Nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen / Lochem Prominente rol Bouwcenter Nobel nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen Voor BVL Bouw Verhuur Lochem leverde Bouwcenter Nobel al het bouwmateriaal. Van houten constructies tot de tegels. Een mooi project om een keer uit te lichten. Unieke woningen op een unieke plek In het mooie natuurpark De Witte Bergen in Lochem zijn twaalf prachtige nieuwe woningen gebouwd. Naast dat de plek waar deze woningen staan al uniek is zijn de woningen dat ook. De woningen zijn een combinatie van moderne bouw met traditionele materialen die echt sfeer brengen. “Wij mochten alle bouwmaterialen leveren voor dit mooie project. De woningen pakken heel mooi uit in deze omgeving, het zijn luxe bungalows met een traditionele uitstraling. Dat creëer je met het hout”, aldus aannemer Henk Kok. “Naast de eiken constructies leverden wij de fijn bezaagde eiken gevels. Deze gevels hebben een unieke uitstraling. Deze bekleding is onbehandeld, waardoor ze mooi vergrijzen en passen ze perfect in de natuurlijke omgeving van De Witte Bergen. Maar we zeiden het al, we leverden al het bouwmateriaal. Het is gaaf om te zien dat zoveel van onze producten hier toegepast worden, de pannen, dakplaten, tegels en ga zo maar door”, aldus accountmanager Wigbert te Brake. “Een mooi project waar we als Bouwcenter Nobel trots op zijn!” Bouwen in Gelderland 31
Nederland anno 2022? In Nederland strompelen we van crisis naar crisis. Met corona nog maar net achter de rug (hoewel?) staan we nu met beide benen in de modder van de stikstofcrisis. Die boeren, ik begrijp ze wel. Okay, de acties zijn niet altijd fijnzinnig, maar het zal je maar gebeuren dat je straks jouw met blote handen opgebouwde bedrijf moet sluiten. Een afkoopsom lijkt altijd een hoop geld, maar als daar geen inkomen tegenover staat, smelt zo’n zak met geld weg als sneeuw voor de zon. We hebben een luchtbed-probleem Wat veel mensen zich niet realiseren, is dat je met de stikstofcrisis een soort luchtbed-probleem hebt. Je drukt hier, en verderop neemt de bubbel toe. Want met drastische maatregelen gaan we eerst hier de stikstof laten dalen. Maar mensen blijven vlees eten en melk drinken, dus die productie verschuift naar elders. We hebben maar één wereld, dus die extra stikstof in een ander land, tot en met in Afrika, gaat de totale optelsom van stikstof die Moeder Aarde belast echt niet verminderen. En neem de grensstreek met Duitsland, je zal er maar boeren. Als je naar je Duitse agrarische collega over de grens zwaait, weet je dat die collega nauwelijks met stikstofproblemen -en dus maatregelen- wordt geconfronteerd! Het ene probleem creëert het andere… Ik ken aannemers die uit eigen beweging projecten voor enkele maanden stilleggen om maar aan de verlaagde eis voor stikstofuitstoot te kunnen voldoen. Die stillegging helpt op haar beurt weer niet de immense woningnood lenigen. Zo strompelen we van crisis naar crisis en al die calamiteiten hebben ook nog eens onderling een versterkend effect op elkaar. En heeft u het ook gelezen? We hebben een dramatisch tekort aan stikstofexperts in Nederland. Dus wie gaan al die aanstormende maatregelen vanuit Den Haag eigenlijk specificeren, toepassen en handhaven? Als u het weet, mag u het zeggen… Overheid stelt 40 miljoen euro beschikbaar Uiteraard doet Den Haag het niet allemaal slecht, laat ik duidelijk zijn. Het Rijk stelt 40 miljoen euro beschikbaar voor de bouw van woningen voor statushouders. Zij hebben recht op een huis, maar door de woningnood zijn die huizen er niet. Daardoor blijven zij noodgedwongen zitten in asielzoekerscentra, waardoor die overvol zitten. Met dit bedrag is heel veel 32 Bouwen in Gelderland
Column Van crisis naar crisis! te doen, maar als je daarmee die huizen wilt bouwen, loop je weer tegen de stikstofcrisis op die door dezelfde overheid moet worden opgelost! De digitale wereld trekt steeds meer jeugd… Helaas moet ik er uit mijn eigen werkveld nog een crisis aan toevoegen: het wordt steeds ingewikkelder om goede vakmensen te vinden, zelfs uit het buitenland. Een ingrijpende reden hiervoor is dat de huidige jeugd digitaal is opgegroeid: ze willen niks meer met hun handen maken. Een job in de digitale wereld lijkt nu het hoogst haalbare. Ook in de landen buiten Nederland waarin wij werven, zien wij die tendens. Ik hoop dat Den Haag dáár eens de handen voor uit de mouwen steekt. Ik voorspel namelijk dat we op termijn alle stikstofnormen moeiteloos halen omdat er steeds minder wordt gebouwd! Dat lijkt mij toch echt de omgekeerde wereld. De zomervakantie nadert. Tijd om lekker uit te rusten. En als u een vliegtuig heeft geboekt vanaf Schiphol gun ik u van harte dat die daadwerkelijk vliegt! Om nóg maar eens een crisis te noemen, onder andere veroorzaakt door personeelsgebrek. Laten we de overheid veel wijsheid toewensen en vooral: ondernemend vermogen! Danny van Hal Bouwen in Gelderland 33
Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde Tekst nog te doen Innovatieve en energiezuinige oplossingen? Wassink Installatie. Precies. Wassink Installatie (0543) 51 79 25 info@wassink.nl www.wassink.nl Of het nu gaat om een woonhuis, een utiliteitsgebouw, een bedrijfspand of gebiedsontwikkeling… bouwen is het waarmaken van een ambitie, het realiseren van een droom. Maar bouwen is ook een complex proces. Alle stappen daarin - ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, exploiteren, onderhouden - bepalen uiteindelijk sámen het succes van een bouwproject. Bouwen is daarom méér, de KlaassenGroep biedt u die meerbouwwaarde. www.klaassen.com klaassencom 34 Bouwen in Gelderland
Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde Artist impressions: FAME Architecten ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Nieuwbouw Antoniushove en Rapenburgerhof opgeleverd Een nieuwe mijlpaal! Medio juni 2022 zijn de locaties Antoniushove en Rapenburgerhof door de aannemer opgeleverd, een kleine anderhalf jaar na de start van deze nieuwbouw in het centrum van Lichtenvoorde. De zomermaanden worden gebruikt om het gebouw in te richten en geheel woonklaar te maken. Ook wordt de buitenruimte aan de achterzijde van de gebouwen aangelegd. Definitieve aanplanting ervan volgt in het najaar. In de loop van de zomer zal een open dag worden georganiseerd waarop geïnteresseerden de gebouwen kunnen komen bezichtigen. Op de foto: Matthijs Bulsink (KlaassenGroep) overhandigt symbolisch de sleutels aan Ard-Jan Bolijn (Careaz) in bijzijn van Berné Vulkers, Arno Hoogeveen en Bob Hebben (HevoFame). ▲ Bouwen in Gelderland 35
Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde 36 Bouwen in Gelderland
Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde De bewoners van de tijdelijke huisvesting van Antoniushove en de bewoners van Patronaatshof verhuizen in de tweede helft van september, na de Lichtenvoordse kermis, naar hun nieuwe appartementen. Het woonzorgcomplex bestaat uit twee locaties. Het pand dat direct naast de kerk is gebouwd heeft een eigen ingang aan de Rapenburgsestraat. Deze locatie heet Rapenburgerhof. De rest van het woonzorgcentrum, met de hoofdingang aan de Varsseveldeweg, blijft zoals voorheen Antoniushove heten. Het nieuwe Antoniushove en Rapenburgerhof hebben gezamenlijk 104 ruime appartementen (45 m2) en het wordt een fijne plek om te wonen mét alle zorg die nodig is. Er komt een mooi park en op een van de gezellige buurtpleinen treft u altijd andere bewoners om een praatje mee te maken. Wilt u weten hoe het eruit gaat zien? In dit artikel een aantal mooie foto’s en impressies van de nieuwe gebouwen. Een impressie ... Bouwen in Gelderland 37
Nieuwbouw woonzorgcomplex Careaz / Lichtenvoorde Het ontwerp Het ontwerp is geïnspireerd op historische panden die hebben gestaan op de locatie van het huidige Antoniushove. Zo is er onder andere een imposant gebouw dat refereert aan het oorspronkelijke klooster St. Joseph met daarin vanaf 1912 de meisjesschool. En een dorpse villa geïnspireerd op de historische villa van Van Basten Batenburg. “Het gevelmetselwerk met de verschillende stenen en voegkleuren geeft een mooi beeld.” 38 Bouwen in Gelderland
KienhuisHoving informeert Veiligheidsglas vereist in de gehele woning? Barstende ruiten, daar zit niemand op te wachten. Het leidt immers tot schade en mogelijk zelfs tot letselschade. Het plaatsen van veiligheidsglas is daarom zeker verstandig, maar is een aannemer hiertoe ook verplicht? Die vraag lag voor bij het hof Arnhem-Leeuwarden. Meer concreet ging het over de vraag of NEN-norm 2608:2011 in zijn geheel, dus inclusief het gedeelte dat ziet op het voorkomen van letselschade, van toepassing is op de aannemingsovereenkomst? Feiten Kopers hebben een koop- en aannemingsovereenkomst gesloten met Janssen voor de bouw van hun woning. Het Bouwbesluit 2012 is van toepassing. Op de overeenkomst zijn geen NENnormen van toepassing verklaard. Ongeveer een jaar na oplevering zijn enkele ruiten gebarsten. Kopers schakelen een deskundige in om de ruiten te laten onderzoeken. De deskundige is van oordeel dat de ruiten niet voldoen aan het Bouwbesluit 2012, omdat geen veiligheidsglas ter voorkoming van letselschade volgens NEN-norm 2608:2011 en NEN3569 is toegepast. Kopers spannen met succes een procedure aan bij de rechtbank. Janssen wordt veroordeeld om alle ruiten in de woning van kopers te laten beoordelen en om de ruit(en) die niet voldoet/voldoen aan de risicoanalyse conform NEN 2608:2011 kosteloos te vervangen. Janssen kan zich hierin niet vinden en gaat in hoger beroep. Oordeel Hof Het hof overweegt dat NEN-normen alleen van toepassing zijn als partijen dat zijn overeengekomen of als die -normen in dwingende erheidsregelgeving van toepassing zijn verklaard. In dit geval is de betreffende norm niet overeengekomen. Dan resteert de vraag of de NEN-norm van toepassing is op grond van het Bouwbesluit. De bepalingen uit het Bouwbesluit moeten objectief worden uitgelegd. Dit betekent dat bij de uitleg alleen omstandigheden mogen worden meegewogen die kenbaar zijn voor personen, die niet bij de totstandkoming betrokken waren. Vervolgens legt het hof de relevante bepalingen van het Bouwbesluit uit aan de hand van de tekst van de bepalingen en de (gepubliceerde) toelichting daarop. In het Bouwbesluit is bepaald dat de bouwconstructie niet bezwijkt bij de fundamentele en buitengewone belastingscombinatie als bedoeld in NEN-EN 1990, waarbij ook moet worden uitgegaan van NEN-EN 1991. Glas in de buitengevel, zoals aan de orde, is een bouwconstructie. De ruiten moeten dus aan deze norm voldoen. Tevens bepaalt het Bouwbesluit dat de NEN-norm 2608 wordt gebruikt bij de beoordeling van de fundamentele en buitengewone belastingscombinaties, zoals bedoeld in voorgaande norm. Dan komt het aan op de uitleg van de bepalingen ten aanzien van de fundamentele en buitengewone belastingscombinaties. Het hof overweegt dat het woord Deze column is geschreven door: Elske Veenstra, advocaat bouwrecht en aanbestedingsrecht. Haar e-mailadres is elske.veenstra@kienhuishoving.nl, haar telefoonnummer is 088 - 480 40 30. 21 ‘letsel’ één keer is opgenomen in de tekst van en toelichting op NEN-EN 1990. De paragraaf waarin het woord ‘letsel’ voorkomt, houdt echter geen concrete norm in. Het woord ‘letsel’ komt in NEN-EN 1991 helemaal niet voor. NEN 1990 en 1991 geven normen ten aanzien van de constructie veiligheid. Zij zien niet op de gevolgen van het bezwijken van deze veiligheid, en dus niet op het voorkomen van letselschade. Daarnaast overweegt het hof dat deze uitleg wordt bevestigd door de Helpdesk Bouwregelgeving van de rijksoverheid. De helpdesk heeft drie keer duidelijk vermeld dat veiligheidsglas vanwege de letselveiligheid niet is vereist op grond van het Bouwbesluit. Conclusie Op basis van een objectieve uitleg is het hof van oordeel dat het Bouwbesluit 2012 de aannemer er niet toe verplicht om de letselveiligheid van de ruiten in de woning van kopers te bepalen, dan wel veiligheidsglas in de gehele woning van kopers toe te passen. Dit kan anders zijn, als partijen hierover afspraken hebben gemaakt in de overeenkomst. 1 Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 7 september 2021, ECLI:NL:GHARL:2021:8511.
1 Online Touch