0

28e jaargang Nr. 2 ­ winter/voorjaar 2023 Prijs €4,25 Op pelgrimstocht in Berg en Dal Wandelvakantie in Wallonië Belgische Ardennen en meer Waterrijk wandelen Uitwaaien langs uiterwaarden Te voet naar de top van Tenerife Wandel mee in 2023 WANDELTOCHTEN in de spotlights

Namche Paclite® Jacket Ideaal voor mensen die het liefst buiten zijn. Met de Namche Paclite-jas, gemaakt van 100% gerecyclede stof en een fluorkoolstofvrije DWR, kun je op stap zonder een grote voetafdruk achter te laten. Het is een veerkrachtige maar ook ademende jas die makkelijk in je rugzak past en waar je op kunt vertrouwen wanneer het weer opeens omslaat. WWW.RAB.EQUIPMENT

Redactioneel Het was 2012 en ik maakte reisplannen voor Roemenië om daar al wandelend de Karpaten te bedwingen. Ik moet een mail hebben gestuurd naar Frank, de toenmalig hoofdredacteur van ‘te voet’. Of het magazine interesse had in een artikel over mijn avontuur. Een telefoontje volgde, net als groen licht, waarna ik naar het land van graaf Dracula afreisde. Mijn eerste artikel voor ‘te voet’ was een feit. Vele verhalen volgden, van een buitendijks wandelpad in Friesland tot een WOI-route in Zeeuws-Vlaanderen. Van gezinsvakantie in Oostenrijk tot culinaire wandeling in Wallonië. Een jarenlange relatie waarin mijn eeuwig ideeën aanreikend brein en ondernemende aard een prettig podium vonden. Tot ik tot mijn aangename verrassing werd gebeld door Eef, of ik Frank tijdelijk kon vervangen als hoofdredacteur. Anderhalf jaar lang zat ik wekelijks op het kantoor in Zeist waar ik jaarlijks zes papieren en vier digitale edities van ‘te voet’ maakte. Lichtvoetig Luchten vol vogels We woonden naast Scheveningen, dus vogels waren voor mij vooral meeuwen. Ze zweefden boven ons als we – mijn ouders, drie broers en hondje – genoten van zee en zand. Tegen de avond landde er een vlakbij. Dan begon het spel tussen meeuw en mens. Inzet was een stukje brood dat de meeuw wilde, maar de jongen pas gaf als de meeuw zo dichtbij mogelijk was. Veel later vroeg ik me af wat me toch zo aantrekt in onze gevederde medewezens. Is het hun vliegkunst? Zeker, daar zijn ze beter in dan wij, want zonder technologie vallen we als een baksteen op de grond. Maar insecten en vleermuizen vliegen ook. We verhuisden naar Baarn toen ik acht was. We waren bezig in de tuin van ons nieuwe huis. Mijn moeder zette haar vinger tegen de lip. Haar hand duwde een sparrentak weg. Daar zat een merelvrouw op haar nestje. Ze keek me aan met glanzende brutale oogjes. Kijken mag even, maar laat me wel met rust, zei merelvrouw met die dappere blik. Als ik buiten loop wandelen de vogels met me mee. In het najaar boven me vluchten vol vogels op de trek naar het warmere zuiden. Ganzen dikwijls in V-vorm elkaar toe-gakkend ‘hou nog even vol’, spreeuwen in een wonderlijke wolk zwenkend in veranderlijke vorm, koperwieken op hoge toon sriiee roepend in de maanverlichte vrieskoude nacht. In het voorjaar gaat die trek terug naar de broedplaatsen in het noorden. En in mei de druk babbelende zang van tuinfluiter in de vlier en de betoverende toonladders van de nachtegaal in de meidoorn. Tot in oktober het lieve deuntje van het zangertje dat zijn eigen naam eindeloos herhaalt: tjif-tjaf. ‘s Winters grote groepen nonnetjes en kuifeendjes dobberend op het weidse water van de randmeren. Als ik mijn schoongeklopte wandelschoenen over de drempel van mijn huis sleep, trekt onze tuinmerelvrouw mijn aandacht. Ze heeft me naar binnen zien gaan en bedelt met haar kopje scheef om voer. De blaarpijn aan mijn linker hiel verbijtend loop ik linea recta naar de bijkeuken om de trommel vogelvoer te halen. Misschien is dat de hoofdreden waarom ik val op vogels. In de broedtijd wagen ze hun leven voor hun kroost. Ze werken zich het schompes om hun gebied te verdedigen, hun jong groot te brengen, ook al is het er maar één en nagenoeg kansloos. Plicht, trouw, passie, genegenheid – het beste wat de mens te geven heeft blijkt ook te leven in een vederlicht diertje. En om snoep zeuren als kleuters kunnen ze ook. George Knottnerus Nadat Frank terug kwam, reisde ik weer door binnen- en buitenland om fijne wandelverhalen voor ‘te voet’ te schrijven. Totdat Frank de krant definitief gedag zei en ik opnieuw de post van hoofdredacteur mocht bekleden, nu zonder a.i. onder mijn handtekening. 10 En nu is dit dus de laatste papieren editie. Het was een heerlijke reis die ik maakte met ‘te voet’. Maar het is goed. Alles verandert van vorm. Niet alleen te voet, ook mijn loopbaan. Als kapitein van een eenmanszaak vind ik niets fijner dan meebewegen met alles wat zich aandient. Verveling is de doodsteek, uitdaging is mijn motor. En juist in die constante stroom zijn er altijd een paar constanten: natuur, schrijven en wandelen. Alleen de vorm verandert. Tialda Hoogeveen 27 Lidewey van Noord Italiaanse sneeuw 28 Waterrijk wandelen Uitwaaien langs uiterwaarden 31 9 bladzijden tips Wandeltochten in de spotlights 44 Escape tour Herontdek je stad Verder in dit nummer: Nieuws Wandelproducten Column John Jansen van Galen Koffie met melk Loopbaan Voetstuk Verrassende Randstad Wandeltips Utrecht 14 Wonderschoon Wallonië Zo dichtbij is het buitenland 22 Wandelen met de hond (on)mogelijkheden inhoud 4 Een nieuwe vorm Laatste printeditie ‘te voet’ 6/7 8 27 30 46 46 ‘te voet’ is een uitgave van Wandelwereld BV, Postbus 196, 3950 AD Maarn, T. +31 (0)6 45 969 850 • e-mail abonnee administratie: abo@wandelkrant.nl • e-mail redactie: redactie@wandelkrant.nl • website: www.tevoetonline.nl • Vanuit België: tel. +31 (0)6 45 969 850 • Advertenties: Tarieven op aanvraag bij bovenstaand adres • Uitgever: Eef van den Brink • Hoofdredactie: Tialda Hoogeveen • Vormgeving: Punt Grafi sch Ontwerp Utrecht, www.puntgo.nl • Foto voorpagina: Shutterstock • Aan dit nummer werkten mee: Theo Haerckens, Tialda Hoogeveen, Eva Hopstaken, John Jansen van Galen, Femke Jaarsma, George Knottnerus, Lidewey van Noord, Ronald van der Molen, Jan Fokke Oosterhof, Lisa Schonenberg, Elvira Werkman • ‘te voet’ nummer 2, achtentwintigste jaargang.

Na bijna 30 jaar de laatste geprinte editie van ‘te voet’ Tijden veranderen, en wij veranderen mee! Voor je ligt de allerlaatste geprinte editie van wandelkrant ‘te voet’. Na bijna 30 jaar en 220 gedrukte edities van het wandelmagazine zal uitgeverij WANDELWERELD zich vanaf 2023 voor 100 procent op het online platform tevoetonline.nl gaan richten. Hoofdredacteur Tialda Hoogeveen sprak tijdens een wandeling met uitgever Eef van den Brink over de ins en outs die tot deze beslissing hebben geleid. 4 Wat is de reden van deze beslissing? ‘Het zal niemand zijn ontgaan dat het medialandschap sterk is gewijzigd de laatste jaren. Mensen – en dus ook wandelaars – zijn meer en meer gericht op online-informatie. Dat is ook niet zo gek: je kan alles wat je weten wilt op het gebied van wandeltochten, wandelreizen, wandelroutes en equipment op elk gewenst moment gemakkelijk vinden op internet of via de social mediakanalen. Bovendien is online-informatie altijd up-to-date.’ Is het afscheid van de geprinte editie met pijn in het hart? ‘Ja en nee… Om met ‘ja’ te beginnen: we zullen het steeds weer euforische moment missen als er weer een nieuwe uitgave van de persen rolt. En verder zullen we simpele momenten missen: het in de winkel zien liggen van ‘te voet’, wandelaars die op de terugreis van een evenement ‘te voet’ in de trein aan het lezen zijn, het enthousiasme van wandelaars waarmee ze ‘te voet’ in ontvangst nemen op beurzen, expo’s en wandelevenementen. Aan de andere kant is het ook zo dat we willen publiceren voor een groot publiek. En het publiek dat we via tevoetonline.nl bereiken is inmiddels veel groter dan het aantal lezers van onze geprinte uit gaven. Verder is online informatie vele malen toegankelijker voor onze lezers. We kunnen ook flexibeler en actueler zijn. We kunnen wandelnieuws ‘à la minute’ delen met wandelaars en heel Nederland en België. Dit in ogenschouw nemend kunnen

we niet anders concluderen dat dit de juiste beslissing is.’ Speelt ‘zorg voor onze planeet’ een grote rol in deze beslissing? ‘Ja zeker. We willen graag ons steentje bijdragen aan de zorg voor onze planeet; ook wij willen onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk houden, zodat er een toekomst is voor onze kinderen en kleinkinderen. Wij leveren uitsluitend wandelgerelateerde producten en zijn altijd bezig met natuur, milieu, gezond leven en bewegen. Dan willen we ons daar als organisatie ook zoveel als mogelijk is naar gedragen. Die trend zien we ook duidelijk om ons heen. Het is goed te zien dat een sterk groeiend aantal buitensportorganisaties hiermee volop bezig is. Zo zijn bijvoorbeeld Rab, Lowe Alpine en Vaude, maar ook een evenementenorganisatie als Le Champion druk doende hun ecologische voetafdruk zo beperkt mogelijk te laten zijn. En ik vind dat er voor ons als mediabedrijf ook een taak ligt. Gedrukte media - en alles wat daarmee gemoeid is - belasten het milieu vele malen meer dan online publicaties. Denk daarbij aan bepaald niet milieuvriendelijke drukkerijen. En bijvoorbeeld ook aan de postbezorging, waarbij al dat drukwerk moet worden verspreid door heel Nederland én daarbuiten. Waarom zou je alles wat online vindbaar is nog eens een keer op papier zetten, er vervolgens drukwerk van maken en verspreiden?’ Waarom niet eerder? ‘Het is niet eenvoudig om het juiste moment te bepalen. We zijn dit moment vanzelfsprekend al enige tijd aan het voorbereiden; deze beslissing neem je niet van de ene op de andere dag. We hebben natuurlijk te maken met verplichtingen aan abonnees en met afspraken met onze adverteerders. De lopende abonnementen hebben we de laatste jaren al gelijkgetrokken qua vervalOok wij willen onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk houden, zodat er een toekomst is voor onze kinderen en kleinkinderen. datum en we hebben het laatste jaar ook niet meer op abonneewerving ingezet. Alle abonnementen lopen na deze editie voor iedereen af. En met adverteerders maken we in de meeste gevallen afspraken voor een kalenderjaar, dus ook met hen beginnen we in 2023 met een schone lei.’ Wat is het alternatief voor onze lezers? ‘De meeste informatie – en méér - die je in de krant kan vinden is ook te vinden op tevoetonline.nl. De laatste jaren hebben we online hard aan de weg getimmerd. We hebben al sinds een aantal jaren volledig ingezet op online groei: op méér websitebezoekers, méér ontvangers van onze gratis wekelijkse nieuwsbrief en méér Facebookvolgers. Ik vermoed dat 99% van onze lezers ons allang online weet te vinden. Interessante informatie voor wandelaars wordt direct via website en Facebook gedeeld en zo kan iedere wandelaar elke dag, 24/7, alles vinden over actueel wandelnieuws, wandelvakanties, wandel routes en wandel evenementen. Bovendien is al deze informatie gratis beschikbaar voor onze lezers.’ Wil je verder nog iets kwijt aan onze lezers? ‘Jazeker, ik maak graag van de gelegenheid gebruik om onze trouwe lezers hartelijk te bedanken voor het feit dat ze zich ooit bij wandelkrant ‘te voet’ aansloten. En daarbij in de meeste gevallen ‘te voet’ ook jaren achtereen trouw bleven. We hebben altijd met veel plezier onze uitgaven gemaakt en kregen daar van hen ook veel positieve respons op. We hebben er vertrouwen in dat we al onze abonnees van voldoende interessante en actuele informatie zullen blijven voorzien via ons wandelplatform tevoetonline.nl. En tot slot wens ik al onze lezers toch nog heel veel leesplezier met deze allerlaatste geprinte wandelkrant ‘te voet’.’ 5

nieuws www.meindl.de Ontdek België te voet Nog steeds meer klompenpaden Met het Uchtapad, Kelrepad en Veldpad is Neder land drie klompenpaden rijker. Het Eldensche Veldpad is het tweede Klompenpad in de gemeente Arnhem. Dit Klompenpad is een rondwandeling van vijftien kilometer door het buitengebied van Elden en Arnhem. De wandeling voert vanaf de Brink in Elden langs kolken, boomgaarden, de rivier en de uiterwaarden van Meinerswijk en Stadsblokken. Er is een overstaproute naar het Nederrijnsepad langs de rivier. Wandelen over dijken, langs Romeins verleden, door boomgaarden en uiterwaarden, met zicht op de skyline van Arnhem. Het Uchtapad loopt door het buitengebied van Ochten en Eldik. Het vertelt het verhaal van de streek, het landschap en haar bewoners. De route voert door de uiterwaarden van de Waal, over de zomer- en winterdijk en langs relicten van verdedigingswerken en oude sporen van dijkdoorbraken. Het Klompenpad leidt door een afwisselend landschap met water, boomgaarden, weilanden, akkers en door het dorp Ochten. Het Klompenpad Kelrepad loopt door het buitengebied van Kilder. De route voert je door het boerenland, het Bergherbos en glooiend landschap met biologische akkers. Wandelaars van Klompenpaden zijn te gast op het opengestelde terrein van grondeigenaren, daarom geldt de regel dat honden op sommige delen verboden zijn in verband met verstoring van vee en wild. Routenavigatie en informatie over landschap en cultuurhistorie is ook beschikbaar via de Klompenpaden app, klompenpaden.nl en Facebook. Wandelen in België volgend jaar? Deze handige jaarkalender helpt je dé ultieme parels voor jouw voeten te vinden. De wandelkalender Walking in Belgium 2023 geeft je 365 dagen lang wandelinspiratie. Om en nabij 1400 wandeltochten in Vlaanderen en Wallonië staan erin verzameld. Je leest er alles over de parcours, wandelafstanden, starturen, bereikbaarheid met het openbaar vervoer en nog veel meer. Door te wandelen kom je vaak op plaatsen waar je het bestaan niet van kent, zelfs in een land zo dichtbij Nederland. De routes lopen door het bos, in open veld, een natuurgebied, een park of en door de pittoreske steegjes van historische Vlaamse steden. Bergwandelaars vermist in Bosnië en Herzegovina Vrijwilligers maken Noordzeekust schoon Van 1 tot en met 15 augustus werd door 1.567 vrijwilligers in 30 etappes de héle Nederlandse Noordzeekust opgeruimd als deel van de Boskalis Beach Cleanup Tour van Stichting De Noordzee. De vrijwilligers ruimden in 15 dagen 4.408 kilo afval op van de stranden. Ook raapten ze 86.954 sigarettenpeuken op, dat zijn er bijna 30.000 meer dan vorig jaar. Alle peuken werden door de vrijwilligers apart gehouden en geteld. De grootste hoeveelheid is gevonden op het strand van Zandvoort: maar liefst 33.121 stuks. Strandafvalexpert Marijke Boonstra: ’Het strand is geen asbak en peuken horen niet thuis in de natuur. Eén peuk kan wel duizend liter water vervuilen, bestaat voor 95 procent uit plastic en zit vol giftige stoffen. Enorm schadelijk voor het milieu en gevaarlijk voor dieren.’ Ook dit jaar zijn er weer bijzondere vondsten gedaan. Zo werd er op Schiermonnikoog een appelsapverpakking gevonden uit 1983, al bijna veertig jaar oud. Ook is er een coronatest en een hoefijzer gevonden. Drieënhalf jaar na de container ramp met MSC Zoe, waarbij 342 containers boven de Waddeneilanden overboord sloegen, werd er ook dit jaar nog afval gevonden dat afkomstig is uit deze containers. 6 Twee Nederlanders zijn tijdelijk vermist geweest in Bosnië en Herzegovina. Het tweetal was gisteren vertrokken naar een berg in de Dinarische Alpen, een gebergte langs de Adriatische kust. Toen er niets meer van ze werd vernomen, sloeg de Nederlandse ambassade alarm, waarop de lokale reddingsdienst met twee teams en speurhonden op pad ging om de wandelaars te zoeken. Er is twaalf uur gezocht naar de Nederlanders. De twee waren na een nacht in de buitenlucht uitgeput en onderkoeld, meldde het Sarajevo Mountain reddingsteam. © Shutterstock

Groningen gezondste stad nieuws Groningen is de gezondste stad van Nederland en Rotterdam de ongezondste. Dat stelt advies- en ingenieursorganisatie Arcadis in de Gezonde Stad Index 2022. Op basis van gegevens van het RIVM heeft Arcadis van twintig gemeenten op een rijtje gezet hoe gezond ze zijn. De onder zoekers keken hierbij onder meer naar de gebouwde omgeving en de toegankelijkheid voor fietsers, voetgangers en reizigers in het ov. Verder werden zaken als luchtkwaliteit, geluidsoverlast en ruimte voor sociale interactie onderzocht. Volgens de onderzoekers wordt er flink geïnvesteerd in het verbeteren van groen in de openbare ruimte. Dat gebeurt mede omdat wandelen sinds de coronacrisis populairder is geworden. Vanwege stijgende temperaturen als gevolg van klimaatverandering is er ook steeds meer aandacht voor het tegengaan van hittestress in steden. Zo wordt in veel steden ingezet op meer groen om smog en slechte lucht te beteugelen. Dit jaar heeft Arcadis met Leiden, Zwolle, Haarlemmermeer, Den Bosch en Zoetermeer vijf extra gemeenten onderzocht ten opzichte van het onderzoek van twee jaar geleden. Onderzoeker John Boon: ‘Den Bosch en Zoetermeer eindigden beiden op plek 16. De aanname dat kleinere gemeenten automatisch in de top 5 terechtkomen, konden we hiermee dus wegnemen.’ Wereldrecord vrouwen Tachtig vrouwen schreven in juni geschiedenis in het Zwitserse Zermatt. Zij vestigden een wereldrecord op de Breithorn (Wallis) door de langste vrouwelijke touwgroep ter wereld te vormen. Het record is onderdeel van het initiatief ‘100% Women’, waarmee Zwitserland Toerisme samen met haar partners meer bekendheid en zichtbaarheid wil geven aan vrouwen in de berg- en buitensport, dat nog steeds een overwegend mannelijke sport is. Het initiatief wil de banden tussen de vrouwen Handige wandelgids Betuwepad Bloeiende bloesems, groene weides, slingerende rivieren, uiterwaarden en karakteristieke stadjes. Dat is de Betuwe ten voeten uit. Wandelen is de perfecte manier om de streek te ontdekken. Het nieuwe Betuwepad wijst je de weg. Het ‘kersverse’ Streekpad begint en eindigt bij het station in Tiel en is 146 kilometer lang. Het is een grote, rondgaande wandel route die is op te splitsen in kleinere etappes. Het Betuwepad biedt volop variatie. Graspaden, dijken en stille asfaltweggetjes leiden je door een kleinschalig rivierenlandschap met afwisselend boerderijen, molens, forten, dorpen en stadjes. In het voorjaar kun je genieten van bloeiende boomgaarden, in de nazomer wandel je langs fruitstalletjes. Het Streekpad is gemarkeerd door een groep enthousiaste vrijwilligers. Het Betuwepad is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de provincie Gelderland, de Regiodeal FruitDelta Rivierenland en het Regionaal Investeringsfonds van FruitDelta Rivierenland. 100% PASVORM …door MFS® Vakuum® technologie. De nieuwe defi nitie van pasvorm. Door de temperatuur van het lichaam vormt het MFS® Vakuum® schuim zich optimaal naar de vorm van de voet. Om een perfecte pasvorm te bereiken is het speciale PU-schuim tot in het tenengebied van de schoenen verwerkt. De Meindl Multigrip® rubber profi elzool met PU tussenzool zorgt voor maximale demping en een perfecte grip. b-dynamic technologie in de inlegzool. www.meindl.de 7 versterken en hen nieuwe mogelijkheden bieden om kennis te maken met activiteiten door en voor vrouwen. Die missie lijkt geslaagd. Tachtig vrouwen van alle leeftijden uit Europa, de Verenigde Staten, Iran, India, Zuid-Afrika, Kazachstan en Ecuador reisden af naar Zwitserland en bedwongen de 4.164 meters van de Breithorn. Door hun aanwezigheid in zowel traditionele media als op social media hebben de deelnemers ervoor gezorgd dat de opvallende beelden van dit record de wereld zijn rondgegaan. Via social media bereikten ze gezamenlijk een publiek van 24 miljoen mensen.

2 nieuwe n PRODUCTEN voor wandelaars 4 5 1 De teensokken van Injinji zorgen voor een goed beschermende laag tussen voet en schoen. De outdoor-collectie van deze winter is gemaakt van milieuvriendelijk premium merino wol. Ze zijn zacht, geurbestendig, helpen de temperatuur te reguleren voor maximaal comfort en elimineren blaarvorming. Ideaal voor elke wandeling. Adviesprijs € 23,95, injinji.nl 2 Of je nu een stedentrip maakt, over de horizon wilt turen of ieder continent wilt bedwingen: de Escape Trek rugzak van Lowe Alpine ondersteunt je bij al je avonturen. Met een inhoud van 60 + 10 liter, zo’n 2 kilo zwaar en rond de 53 centimeter land de ultieme reisgezel. Adviesprijs € 200,-, rab.equipment/ eu 3 Met Meindl al meanderent over voetpaden de winter door! Het kan met de dames- en herenschoenen van Telfs GTX en Quebec Mid GTX. De Telfs Lady GTX is een warme A/B categorie wandelschoen geschikt voor Nederlands winterweer én wintersport. De Quebec Mid GTX is een sportieve half hoge wandelschoen. Adviesprijs Telfs gtx € 244,90, Quebec mid gtx € 219,90, meindl.de 4 Een klassieker die het hele jaar door overtuigt, doet dat ook tijdens de koude wintermaanden. LOWA heeft daarom de renegade warm gtx mid nu ook beschikbaar voor de koude maanden. Uitgerust met een waterdichte en warme gore-tex panda-voering. De vbram® evo icetrek® buitenzool en het stabiliserende Support Frame zorgt voor optimale grip. Adviesprijs € 219,95, www.lowa.nl 5 De Namche GTX van Rab is een goed ademende jas, waterproof en voorzien van een betrouwbare gore-tex bescherming dus goed bestand tegen weer en wind. Niet alleen de ultieme outdoormetgezel, maar ook nog eens een duurzame keus dankzij de samenstelling uit gerecycled materiaal en productie met minder energie en water. Adviesprijs € 350,-, rab.equipment/eu 6 De Bluestrait ES van Hanwag is de ultieme winterschoen: multifunctioneel en slipvast. Met de waterdichte en PFC-vrije EcoShell membraan, de isolerende merinowollen binnenzool en het bovenwerk uit robuust Perwanger leer, is dit model een betrouwbare partner voor middelzware wandelingen in het winterse landschap. De Bluestrait is verkrijgbaar in de uitvoeringen halfhoog en hoog. Adviesprijs €229,95, www.hanwag.com 8

VELUWE OUTDOOR TOTAAL CONCEPT VOOR AL UW WANDELINGEN Het Veluwe Outdoor Totaal Concept heeft tot doel om de juiste schoen voor uw voeten te vinden voor uw wandeling. De vragen die daarbij beantwoord worden zijn: welke soort wandelingen gaat u maken, wat is de maatvoering van uw voet (lengte breedte wreefhoogte) en welk type inlegzool past bij u. Wandelt u met pijn? blaren? Dan zoeken we samen uit hoe uw wandelplezier nog groter wordt. VOOR IEDERE VOET EEN PASSENDE SCHOEN Wij zijn gespecialiseerd om voor alle type voeten zoals ‘standaardvoet’ ‘moeilijke voet’ ’brede voet’ en voor voeten met enkel- en gewrichtsproblemen een goed passende schoen te vinden. Dit doen we door te luisteren naar uw wensen en het maken van een voetscan. Door jarenlange ervaring kunnen wij u goed adviseren welke schoen voor u het meest geschikt is. Of u nu wandelt op asfalt, in het bos in de bergen of het lopen van een meerdaagse trektocht in het hooggebergte, wij hebben de juiste schoenen. Door onze voorraad van ca. 250 modellen van laag, halfhoog tot hoog en van soepel tot stijgijzervast hebben wij bijna altijd de schoen voor u! Maat 36 t/m 54 (UK 3,5 t/m 17). Mocht er een aanpassing nodig zijn aan de schoenen zoals oogjes i.p.v haakjes, extra verstevigde zolen, verhogingen i.v.m. beenlengte-verschil, klittenband-sluiting, wij verzorgen alles voor u inclusief exact op maat gemaakte steunzolen die meestal door uw aanvullende ziektekostenverzekering vergoed wordt. VOETSCAN VOOR ADVIES OP MAAT 250 MODELLEN OP VOORRAAD STATIONSLAAN 41A, 8071 CK NUNSPEET, 0341270847 WWW.BREDEWANDELSCHOENEN.NL WWW.VELUWE-OUTDOOR.NL 9

Zes verrassende wandel tips door Utrechtse natuur Hollandse IJsselpad ­ © Anne Hamers Utrecht is klein, maar heel fijn. Bossen, heide, graslanden met bloemen, rietlanden en plassen: de gevarieerde landschappen vervelen nooit. Wil jij jezelf ook blijven verrassen? Zet Eemland, de Gelderse Vallei, het Kromme Rijngebied, het Groene Hart, de Utrechtse Heuvelrug en de Vechtstreek dan zeker op je wandel­bucketlist! In dit artikel geven we je voor elk van deze zes bijzondere landschappen een wandeltip. Tekst: Lisa Schonenberg 1 Eemland – Wandelroute Eemland (8 km) In ‘vogelland’ Eemland spot je het hele jaar door trekvogels, weidevogels, watervogels en wintergasten. In het midden kronkelt de kleine rivier de Eem, de enige Nederlandse rivier die begint en eindigt in ons land en in verbinding staat met het schitterende Eemmeer. De Wandelroute Eemland voert over twee middeleeuwse dijken naar het Eemmeer waar je in de vogelkijkhut prachtig vogels kunt spotten. Tip: de Eem stroomt onder meer door de gemeente Bunschoten-Spakenburg, waar je de Spakenburg vissersroute kunt lopen. Spakenburg ontstond in de 15e eeuw en werd een belangrijke vissersplaats. Deze wandeling laat je kennismaken met dit pittoreske vissersdorp, uniek vanwege de klederdracht en museumhaven met authentieke vissersschepen. 2 10 De wandelroute start bij Fort aan de Buursteeg en loopt over de Grebbelinie. Dit was ooit een verdedigingslinie, maar is nu overgenomen door de natuur. Tussen de forten, loopgraven en andere overblijfselen leven boommarters, reeën en dassen. De bunkers in het landschap functioneren als overnachtingsplek voor vleermuizen. 3 Gelderse Vallei ­ Jufferpad (16 km) Tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe ligt een bijzonder natuurgebied: de Gelderse Vallei. Weidse panorama’s, blauwgraslanden en weidevogels: de natuur hier nodigt uit tot wandelen! Bijvoorbeeld over het Jufferpad, een klompenpad door oude en nieuwe landgoederen en langs forten en kastelen. Groene Hart ­ Hollandse IJsselpad (37 km) Het Groene Hart van provincie Utrecht kenmerkt zich door een oer-Hollands landschap: weids, waterrijk en groen, met veengebieden, molens, boerderijen en kaasmakerijen. Ook vind je hier de mooie historische steden als Woerden, Montfoort en Leerdam. Wil je dit landschap volop beleven? Dan is de meerdaagse wandelroute over het Hollands IJsselpad een must! Tijdens deze wandeling kom je langs oudHollandse stadjes aan de rivier met levendige havens, gezellige terrassen, mooie musea en winkels met ambachtelijke producten. Tussen de steden wandel je door authentiek boerenlandschap en vogelrijke natuurgebieden. En mooi meegenomen: je komt van alles te weten over de IJssel. Rondom elke stad zijn meerdere wandelroutes ontwikkeld om het verhaal van deze bijzondere rivier te vertellen.

Jufferpad, Grebbelinie ­ © Anne Hamers Wat voor wandelaar je ook bent, in de provincie Utrecht kun je terecht. Met meer dan 1.800 kilometer bewegwijzerd wandel netwerk ontdek je de mooiste plekjes. Meer informatie over wandelen in Utrecht, het wandel netwerk, handige startplaatsen en de mooiste routes vind je op routesinutrecht.nl/wandelen. Wandelen Kasteel Amerongen 4 iLOK Taartpunt Vredevoetpad ­ © Tamara Overbeek Kromme Rijnstreek ­ Kromme Rijnpad (29 km) Het Nationaal Landschap Rivierengebied ligt deels in de Gelderse Betuwe, deels in het Utrechtse Kromme Rijngebied. De rivieren, dijken en uiterwaarden in dit gebied maken de eeuwenoude strijd tussen mens en water tastbaar. Hier kun je een van de mooiste wandelroutes van Utrecht lopen: het Kromme Rijnpad! Je volgt de loop van de Kromme Rijn, die al zo’n 3.000 jaar door het Utrechtse landschap slingert. Hier geniet je van prachtige natuur en statige landgoederen. Je kunt verschillende wandelommetjes maken in de buurt van dorpen en steden, zodat je ook het gebied rondom het Kromme Rijnpad leert kennen. Deze lange wandeling kun je natuurlijk ook in gedeeltes lopen. 5 De wandelroute rond Kasteel Amerongen leidt je door de eeuwenoude bossen rondom het kasteel en over de Amerongse Berg. Sommige bomen zijn meer dan 100 jaar oud en op de Amerongse Berg zijn veel resten van grafheuvels gevonden uit de Midden en Late Bronstijd. Combineer deze wandeling zeker met een bezoek aan het mooie kasteel en de kasteeltuinen! 6 Utrechtse Heuvelrug ­ Wandelen rond Kasteel Amerongen (11 km) Het eeuwenoude Nationaal park Utrechtse Heuvelrug is een ware schoonheid. In deze oase van rust net buiten de randstad krijg je weer nieuwe energie! Je vindt hier heuvelachtige bossen, indrukwekkende landgoederen en levendige steden en dorpen. En niet te vergeten: sprookjesachtige kastelen! Zoals kasteel Amerongen. Vechtstreek ­ Vredevoetpad 7,5 km In de Vechtstreek draait alles om water. Hier vind je weilanden met weidevogels en zeldzame planten, open water, trilvenen, rietlanden en moerasbossen. De wandeling over het Vredevoetpad laat het je allemaal zien! Je start bij Streekmuseum Vredegoed in Tienhoven en loopt via dijkjes en langs poelen en geplagde percelen, die in 2016 als nieuwe natuur zijn ingericht. Ook wandel je langs de historische molen de Trouwe Wachter, de Tienhovense plassen en het karakteristieke dorp Tienhoven. Op verschillende punten heb je heel weids uitzicht over dit unieke wetland: hier spot je bijzondere moerasvogels! Kromme Rijn ­ © Jurjen Drenth en Hetty van Ooijen Eemnes ­ Eempolder ­ © Shutterstock Meer informatie over deze natuurwandelingen, zoals startplaatsen, bewegwijzering, GPX of routebeschrijving vind je op routesinutrecht.nl/natuur. 11

ontdek het plezier van samen wandelen De Wandelpool is er voor mensen die van wandelen houden, graag buiten en in de natuur zijn én het gezellig vinden om er met een groepje op uit te trekken. Want wandelen met andere liefhebbers is altijd leuker dan alleen! • maandelijks 100-150 wandeltochten • variatie in afstand en wandeltempo • ongedwongen sfeer • gezellig wandelen met anderen • abonnementen vanaf EU12 per jaar • onbeperkte deelname wandeltochten voor wandelpool-abonnees Eerst een maand gratis proberen? Wandelen met anderen. Ontdek het, beleef het, doe ook mee! www.wandelpool.nl 12 Neem een gratis proef abonnement! www.wandelpool.nl

Inspirerende wandelvakanties 2023 Weer breed aanbod van wandelreizen Dagen worden weer langer en in het begin van het nieuwe jaar komen vanzelf de vakantiekriebels. Het voorjaar lonkt en we willen weer naar buiten, dus waar gaan we wandelen tijdens onze vakantie(s) in 2023? Op de volgende pagina’s nemen we je alvast mee naar prachtige wandelbestemmingen in binnen- en buitenland. Samen met een aantal toon aangevende aanbieders van wandelvakanties hebben we een inspirerende presentatie voor je samengesteld van nieuwe en bestaande wandelbestemmingen. De artikelen over deze wandelreizen zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de aanbieders van deze wandelvakanties. stap reizen Bijzondere Wandelreizen Trektochten met bagagevervoer Wandelen en Eilandhoppen Wandelen vanuit Charmeverblijven Individuele wandelreizen FRANKRIJK SPANJE GRIEKENLAND ITALIË PORTUGAL TURKIJE www.stapreizen.nl | tel. 030 - 230 25 03 13 © Shutterstock TIP: meer inspiratie voor wandelbestemmingen vind je op tevoetonline.nl onder de button WANDELVAKANTIES.

De Belgische Ardennen en meer Wallonië van dichtbij bekijken Wie liever dicht bij huis op pad gaat, vindt bij onze zuiderburen bijzondere plekken waar rust en natuur centraal staan. Wandel en fi etsen langs rivieren, rotspartijen en kastelen. En door de bossen en charmante dorpen. Wij selecteerden vijf verschillende gebieden in Wallonië om tijdens een weekendje weg of langere vakantie van dichtbij te bekijken. 1 14 2 De Condroz De streek van de Condroz wordt ook wel de Valleien van de Smaken genoemd. Wandelaars volgen de kunstpaden (Sentiers d’Art), waar cultuur en natuur samenkomen. Onderweg ontdek je ongewone kunstwerken, zoals een lichtkathedraal en een vogel, dansend op de wind. Ook het Domein van Chevetogne is 600 hectare natuur op te wandelen en recreëren. In dorpen als Ciney en Havelange kun je heerlijk dineren in de restaurants. Dat smaakt naar meer! www.sentiersdart.be/nl 3 De Hoge Venen Het natuurreservaat De Hoge Venen-Eifel biedt haar bezoekers uitgestrekte heidevelden en veengebieden. Naast de natuur vind je hier ook uitzonderlijk erfgoed, zoals de burchtruïne van Franchimont, de Abdij van Stavelot en het benedictijnenklooster of Malmundarium, waar Malmedy haar geschiedenis belicht. In dit gebied speelt ook het water een cruciale rol. Spa is niet enkel wereldberoemd als drinkwater, maar ook de thermale baden zijn een aangename bron van ontspanning! www.ostbelgien.eu De Gaume In het uiterste Zuiden tegen de Franse grens ligt de Gaume, ook wel de Belgische Provence genoemd. Het lichtglooiende landschap geeft steeds opnieuw een andere blik op de groene omgeving. Deze streek heeft een microklimaat, authentieke dorpen met goudkleurige huizen en wijnbouw. Wijnliefhebbers bezoeken Torgny, een van de ‘Mooiste dorpen van Wallonië’. In Orval vind je de ruïnes van de abdij, waar een aangename rust heerst en trappistenbier gebrouwen wordt. www.soleildegaume.be 4 5 De Famenne Ardenne Het predicaat Global Geopark werd in 2018 door Unesco toegekend aan de streek Famenne Ardenne. De valleien van de drie rivieren Lesse, Lomme en de Ourthe tonen een afwisselend landschap volop natuurpracht boven én onder de grond. De wouden van Nassogne, de kastelen van Vêves en Lavaux-SainteAnne, de menhirs van Wéris en Durbuy en de beroemde Grotten van Han zijn slechts voorbeelden van bezienswaardigheden in deze bijzonder rijke streek. www.famenneardenne.be Het Land van de Meren Recreëren langs én in het water kan bij de meren van Eau d’Heure met 600 hectare water en haar stuwdam. Iets verder zuidwaarts vind je het natuurpark Viroinval-Hermeton met 300 kilometer bewegwijzerde paden en het bijzondere uitzichtpunt Fondry des Chiens. Andere aanraders zijn het kasteel van Chimay met 1000 jaar geschiedenis en het museumdorp Treignes met de stoomtrein van de drie valleien. Ook het dorpje Thuin is een plaatje met haar Unesco belfort en de hangende tuinen. www.cm-toursime.be © B. de Rothstein © WBT-J.L. Flémal

Wallonië en de Belgische Ardennen herbergen een grote afwisseling van bekende en onontdekte streken. Het aanbod van wandelmogelijkheden en bezienswaardigheden kenmerkt zich door een grote veelzijdigheid. De aangename Bourgondische levensstijl waarbij genoten wordt van culinaire streekgerechten, Belgische bieren en wijn, maakt een vakantie compleet. Het is de spreekwoordelijke kers op de taart. Acht redenen om Wallonië te bezoeken 1. Puur natuur: bossen, kronkelende riviertjes en uitzichtpunten. 2. Culinaire restaurants: bourgondisch Wallonië met uiteenlopende specialiteiten. 3. Markten en brocantes: van kunst tot lokale lekkernijen. 4. Speciale bieren: meer dan 500 verschillende Waalse bieren. 5. Cultuur: Kastelen, kerken, monumenten en musea. 6. Historie: herdenken in Waterloo, La Roche en Bastogne. 7. Fauna: de bossen in de Ardennen met herten, zwijnen en vossen. 8. Dicht bij huis, maar heel anders dan Nederland. NIEUW: profiteer van korting met de VISITWallonia.be Pass Vraag deze gratis digitale kortingspas direct aan en profiteer van uiteenlopende voordelen. De pass biedt aantrekkelijke kortingen op de toegang tot onder andere musea, grotten, kastelen en abdijen. Maar ook op overnachtingen bij verschillende hotels, B&B’s en bungalowparken. En op activiteiten! Kijk voor meer informatie op: www.visitwallonia.be/nl/pass Handige links over Wallonië: Info over wandelen: www.visitwallonia.be/wandelen Info over logies: www.visitwallonia.be/overnachten 15 © WBT - O. Bourgi © FT Province de Namur © O. Bourgi

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht. De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer eide eer eineer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer gebruikte bovenleer op www identity-leder.de volge en! mamer oen ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het .de volgen! Op het ORIGINAL Tessin Identity Linosa Identity www.identity-leder.de IDENTITY DEALERS IN NEDERLAND Alblasserdam - Antilope Outdoor • Alkmaar - Oosterbaan Orthopedie • Amsterdam - Carl Denig • Amsterdam - Bever Gelderlandplein • Amsterdam - Kathmandu Outdoor & Travel • Apeldoorn - Rene Vos De Wandelfabriek • Barendrecht – OutdoorXL • Beverwijk - Ronald Adventure Shop • Born - Mulders dé buitenspecialist • Den Burg - Mantje Lifestyle Stores Texel • Den Haag - Huna Camping & Outdoorshop • Den Haag - Bever The Globe • Drachten - Veneboer Camping & Outdoor • Duiven - Intersport Megastore Four Seasons • Emmen - Weggemans Golf en Adventure • Exloo - Schutrups Schoenen • Gorssel - René Vos Outdoor & Sports • Haarlem - Soellaart Outdoor • Haarlem - Bever • Helmond - Adventure Store Sport & Outdoor • Houten - Bever • Leersum - Steenwijk Schoenmode • Leeuwarden - Intersport Luxen • Meijel - Meeuwis schoenen - mode – sport • Nijmegen - Spac Sport • Nistelrode - Van Tilburg Mode & Sport • Nunspeet - Veluwe Outdoor • Raalte - Intersport Raalte • Roden - Kampeerhal Roden • Roermond - Ton Notermans Outdoor - Wandelsport - Travel • Roosendaal - Outdoor & Travel Outfi tters • Rotterdam - Bever Stadionweg • Schijndel - De Wit • ’s-Hertogenbosch - Schneider Outdoor • Sneek - Bij Folkert • Tilburg - Sportief Tilburg • Utrecht - Kathmandu Outdoor & Travel • Wageningen - Haagsman Schoenen • Woerden - Zwerfkei Outdoor & Travel Centre • Zwaag - Karsten Travelstore • Zwolle - Leerentveld Vrijetijd MEER WANDELCOMFORT MET WANDELSOKKEN VAN MEINDL Juiste sokken zijn voor wandelaars cruciaal. Meindl begrijpt de anatomie van de voet als geen ander en weet hoezeer de voet dagelijks wordt belast. Daarom heeft Meindl een sokkencollectie ontwikkeld die aan alle eisen voldoet qua functionaliteit, pasvorm en bescherming op criuciale punten: de MT1, MT2, MT3, MT4, MT6 en MT8. MTsocks zijn er in diverse kleuren en voor zowel dames als heren. Mtsocks: functioneel, perfecte pasvorm en beschermend 16 © Chiemgau Tourismus

De beste huttentocht in Trentino De Italiaanse Alpen zijn perfect voor een hut tot hut wandelervaring! Trentino is het thuis van verschillende berglandschappen. Het staat bekend om zijn warme gastvrijheid, authentieke natuur en goed gemarkeerde aantrekkelijke routes. IDTravel helpt je bij het kiezen van de reis die het beste past bij jouw verwachtingen en startniveau en brengt je naar de beste hotels en hutten met fi jne service. Dus geen zorgen! Jij maakt de wandeling, ID Travel doet de rest! Het Nationaal Park Stelvio is een uiterst waardevol natuurreservaat, overweldigend en gevarieerd. Het staat bekend als het land van gletsjers en meren. Het ligt buiten de meest gebaande paden en verrast door de authentieke sfeer die het uitstraalt dankzij de gastvrijheid van de beheerders van de berghutten. De hooggelegen bergpaden ademen pure rust. De landschappen van de OrtlesCevedale-berggroep verbinden wandelaars met ‘Moeder Aarde’ zoals weinig andere landschappen dat kunnen. IDTravel biedt verschillende wandeltochten aan in Nationaal Park Stelvio. De spectaculairste is ‘De tocht tussen de gletsjers van Ortles Cevedale’. De route begeeft zich op panoramische paden op een hoogte tussen 2.000 en 3.000 meter langs meren, gletsjers, besneeuwde bergtoppen en behendige alpenmarmotten. Deze tocht is goed voor zes wandeldagen en zeven overnachtingen, een goede conditie en bergervaring zijn noodzakelijk. Ook biedt IDTravel de mogelijkheid tot verschillende varianten op en verkorte versies van deze route, minder zwaar, met uitzondering van de oversteek van gletsjers. Stelvio Wandeltochten voor gezinnen en beginners zijn er ook. ‘De tocht tussen hutten en bergboerderijen (Malghe)’ bijvoorbeeld. Een makkelijke route, ook geschikt voor kinderen, waar je over onder meer alpenweiden wandelt en kinderen dicht bij koeien en andere dieren laat komen. Tijdens deze ‘Comfortwandeling/Malghe Tour’ verblijf je in berghutten met privékamers met badkamer en-suite. De Brenta Dolomieten, in het westen van Trentino, zijn de meest woeste en buiten de gebaande paden gelegen versie van de Dolomieten. Ze staan bekend om de indrukwekkende via ferrate, een zogeheten ‘ijzeren weg’, een met staalkabels uitgezet parcours langs een rotswand. Het para dijs voor ervaren klimmers en adrenaline zoekers, terwijl er tegelijkertijd makkelijk te bewandelen paden zijn ontwikkeld door IDTravel. Brenta Dolomites Meer informatie over de individuele huttentochten in de Dolomieten vind je op: www.idtravel.nl en www.huttentocht.nu. Meer informatie via info@IDTravel.nl en T. 073 511 23 14. Sala Dorigoni 17

Te voet naar de top van Tenerife Bij Tenerife denk je niet meteen aan grote hoogtes en goede hikes. Toch kan het er volop! In Nationaal Park El Teide bijvoorbeeld. De zee is altijd dichtbij, een warm bad om vermoeide wandelspieren in onder te dompelen. Om daarna neer te strijken op een van de vele fijne terrassen voor een fijne maaltijd voor de volgende klim. In Nationaal Park El Teide vind je landschappen die van een andere planeet lijken te komen. Je ademt er de zuivere lucht van de hoogste top van Spanje en wandelt er tussen vulkanische lava. Je voelt je piepklein in deze indrukwekkende omgeving die door de UNESCO tot werelderfgoed is uitgeroepen. Nationaal park El Teide ligt in het midden van het eiland, op een gemiddelde hoogte van 2.000 meter met een hoogtepunt van 3.718 meter, het hoogste punt van Spanje. Het is bijna 19.000 hectares groot. De vulkaan Teide-Pico Viejo is een lust voor het oog met zijn honderden kegels, lavastromen en grotten en de rijke plantenen dierenwereld. Las Cañadas del Teide vormen een gigantische caldeira - een vulkanische ketel - van zo’n 17 kilometer doorsnede waarop de Pico del Teide staat de twee na hoogste vulkaan ter wereld. De sneeuw op de top naast de uitgeharde lavastromen die via de hellingen omlaag vloeien bieden een fascineren aanzicht. Heb je minder tijd? Pak dan de kabelbaan omhoog. Vanaf het bovenste station op 3.555 meter hoogte loop je te voet over de krater naar het hoogste punt. Deze beklimming duurt 18

Praktische informatie Paradijselijke wandelopties Een volledige onderdompeling in de wilde natuur van het nationale park is mogelijk dankzij een wandelpadennetwerk met goede bewegwijzering waarop je zelf de route kunt bepalen. Begeleiding door een officiële gids is ook mogelijk. De tochten verschillen in lengte, duur en moeilijkheidsgraad. Deze is aan te vragen bij het kantoor van het nationale park via 922 92 23 71 of teide.maot@gobiernodecanarias.org of in de bezoekerscentra. Wandelingen met gids vanuit het kantoor in Portillo: • Arenas Negras 2-2,5 uur. • La Fortaleza 3,5 uur. • Risco Verde 3 uur. Vanuit bezoekerscentrum Cañada Blanco: • Roques de García 2-2,5 uur. • Degollada de Guajara 3,5 uur. • Guajara 5-6 uur. Vanuit beide punten is er een wandelroute naar: • Siete Cañadas 4-5 uur (alleen heen). Reserveer op tijd Zin om de top van Tenerife te beklimmen? Speciale toestemming vooraf is noodzakelijk. Dat kan via www.reservasparquesnacionales.es. Het is aan te raden om een of twee maanden van tevoren te reserveren, al naargelang de tijd van het jaar. De toestemming is gratis en geldt alleen voor de afgesproken datum. zo’n 40 minuten. Een uitdagende tocht, eenmaal boven is de voldoening groot. Op een heldere dag kun je genieten van het zicht op Gran Canaria, La Palma, El Hierro en La Gomera, naast natuurlijk Tenerife zelf dat aan je voeten ligt. Een absolute aanrader is een overnachting in 3.270 meter hoge berghut Refugio de Altavista. In de berghut krijg je beddengoed en kun je vloeibare levensmiddelen in de keuken opwarmen. De tarieven liggen tussen 10 en 20 euro, te reserveren via telefericoteide.com/altavista. Samara Een prachtroute om het nationaal park te ontdekken is Samara. De afstand is maar 5,1 kilometer lang. Maar vergis je niet! Het hoogste punt is 2103 meter en het laagste punt is 1873, dat is met een stijging en daling van 308 meter een ware kuitenbijter. Tip: loop deze route bij zonsondergang. Neem dan wel hoofdlampen mee voor de terugweg. Vind je het toch te kort? Dan vindt je aansluiting op de route Abeque. Als je de hoogtes van Tenerife in lente bewandelt, heb je het geluk de schitterende tajinaste rojo te zien. Dit tapijt met zijn duizenden piepkleine dieprode bloemetjes kan wel drie meter hoog worden. Een andere plant, het teideviooltje, is het trotse embleem van het park. Deze dappere plant groeit alleen boven de 2.500 meter hoogte. Een groot deel van de insecten die je hier ziet, vind je nergens anders. Net als de unieke reptielen, zoals de Canarische hagedis, de Delalandes-gekko of de Gran-Canariaskink. Ook voor vogelliefhebbers hebben we goed nieuws: hier vind je de torenvalk en de klapekster, de Tenerifse blauwe vink vind je nergens anders op de wereld. Meer dan wandelen alleen Naast de talloze wandelingen biedt het eiland heel veel vertier. Wat te denken van het observatorium? Hier heb je de helderste hemel om de sterren waar te nemen. Of wie het dichter bij de grond wil houden gaat naar de botanische tuin om daar plantensoorten van het Canarische hooggebergte te bestuderen. Wat je ook wilt gaan doen, de twee bezoekerscentra zijn een goed startpunt. Het bezoekerscentrum van El Portillo toont de geologische geschiedenis van het park en de relatie tussen de dieren die er wonen en hun omgeving. Het bezoekerscentrum Cañada Blanca toont de wisselwerking tussen de mens en Las Cañadas en El Teide. 19 Als je de nacht doorbrengt in de berghut Refugio de Altavista hoef je geen toestemming te vragen om de top te beklimmen en de zonsopgang te zien. Je moet dan wel vóór negen uur ‘s morgens het pad verlaten. Met andere woorden: sta vroeg op, klim omhoog en kom zo snel mogelijk weer terug!

Wandelavontuur Saar-Hunsrück-Steig Middeleeuwse kastelen en imposante natuur Prachtige landschappen, ontspannende stilte en schone lucht om diep in te ademen, dat is wat je in de Hunsrück vindt tijdens een wandeling. Vooral de Saar­Hunsrück­Steig is erg populair bij wandelaars. Deze premium langeafstandswandelroute loopt van Perl aan de Moezel over de Hunsrück naar Boppard aan de Rijn, met een aftakking naar Trier aan de Moezel. Met een lengte van 415 kilometer is het niet alleen een van de langste beklimmingen, maar ook het hoogste gecertifi ceerde langeafstandswandelpad van Duitsland. Geen van de 27 etappes is hetzelfde, elk heeft zijn eigen speciale aantrekkingskracht. Je wandelt over natuurpaden door donkergroene bossen, over uitdagende rotspaden en slingerpaden door weidse weidelandschappen. De uitzichten vanaf het pad zijn spectaculair. Boven Boppard kijk je uit op het werelderfgoed Midden­Rijndal en boven de dalen van de Baybach of de Ehrbach zie je diepe kloven en rotspartijen. Je doorkruist een lange geschiedenis op de Saar-Hunsrück-Steig, voetsporen door de eeuwen heen via de Kelten in het Hahnenbachtal, de Romeinen in Trier, de Middeleeuwen op het kasteel in Kastellaun of op de Ehrenburg in het Ehrbachtal en de Rijnromantiek in Boppard. Via een toegangsweg op etappe 19 en 20 is een indrukwekkende attractie te beleven: de hangbrug Geierlay. De vrij zwevende brug verbindt de twee steden Mörsdorf en Sosberg met elkaar. Het is gebouwd naar het model van Nepalese hangbruggen en schommelt 100 meter boven de diepe kreekvallei. Met een lengte van 360 meter was het na de De Saar-Hunsrück-Steig is onderdeel van tal van wandelarrangementen. Speciale aanbiedingen, waar je de hangbrug Geierlay, de prachtig gerestaureerde stad Kastellaun met zijn imposante kasteel of het romantische stadje aan de opening in 2015 anderhalf jaar lang de langste touwhangbrug van Duitsland. Tegenwoordig is het de op twee na langste in zijn soort en draagt het met trots de bijnaam ‘mooiste hangtouwbrug’. Om het te betreden, moet je een beetje dapper zijn, maar het uitzicht vanaf de brug en het voldane gevoel achteraf is onbeschrijfelijk. Nog een pluspunt: de hangbrug is gratis. Wie de brug niet goed durft over te steken, kan rustig de brug van onderen bekijken vanaf de SaarHunsrück-Steig. Rijn, Boppard of de kloofachtige dalen van Baybachtal en Ehrbachtal kunt beleven, kun je in Nederland boeken via Ecktiv Wandel & Fietsvakanties, www .ecktiv.nl/hunsruck. Meer informatie over de Hunsrück en de Saar­Hunsrück­Steig vind je via: Hunsrück-Touristik GmbH, T +49 6543 507700 info@hunsruecktouristik.de www.hunsruecktouristik.de © Klaus-Peter Kappest © Klaus-Peter Kappest © Dominik Ketz

Meer weten • Losloopgebieden: www.doggydating.com/ losloopgebieden • Natuurmonumenten en wandelen met je hond: www.natuurmonumenten.nl/ wandelen-met-de-hond • Toegangsregels natuurgebieden: www.staatsbosbeheer.nl/contact/ toegangsregels Wandelaar en hondenbezitter; twee parallelle werelden

Mijn vriendin en haar twee dochters wilden graag een hond. Ook ik ben hondenmens dus we laten een lang gekoesterde wens in vervulling gaan. Vol verwachting klopt ons hart als we vanuit Huissen naar het zuiden van Nederland rijden om een heerlijk klein pluizenbolletje uit het nest te plukken. We zijn op slag verliefd op onze Blue. Ze is een kleine Heidewachtel, een hond met Duitse roots die op wachtels in de heide jaagt. Een jachthondje dus en dan ook nog een drukke. De trainer noemt haar een springertje, zeg maar de ADHD­versie van een hond. Wij vinden haar gewoon enthousiast. De vraag is wel hoe en waar we veilig met haar (los) kunnen wandelen. Een verkenning. Jan Fokke Oosterhof Met Blue lopen is een uitdaging. Ze trekt je de armen uit de kom. Iedere vogel, ieder insect is een bron van trekken en heen en weer schieten over het pad. Zo bezien is iedere skater, fietser, paardrijder, hardloper of wielrenner een bron van onrust. Eenmaal probeerden we haar los te laten. Ze vliegt op anderhalve meter hoogte, enthousiast likkend een hardloopster aan vanuit het hoge gras die in flow rennend naar haar IPod luistert. Het zijn de momenten dat je jezelf hoort zeggen: ‘Ze doet niks hoor!’ en ‘Dat doet ze anders nooit!’. Je schaamt je kapot. Waar dan lopen? Op veel plaatsen mag de hond pertinent niet loslopen. Aan de ene kant heb ik daar begrip voor. Het wild moet in alle rust kunnen grazen en zijn. Sommige mensen zijn bang voor honden en hondenpoep zorgt voor overlast. Aan de andere kant moet een hond energie kwijt en daarvoor zijn parken uitgelezen plekken. Toch ligt een boete van 109 euro op de loer als je tegen een handhavingsteam aanloopt. uitdaging. Luid blaffend zit ze achter eenden aan. Bovendien zijn de losloopgebieden met bordjes begrensd en honden lezen vaak zo slecht. Ik moet denken aan mijn zwerftochten door de Alpen waarbij ik op de gekste plekken berensporen tegenkom, zoals de laatste keer met vriendin en haar dochters. ‘Ze zitten alleen in bepaalde beschermde natuurgebieden,’ krijg ik dan te horen. Maar weten die beren dat ook? Zelf ga ik nog wel eens naar het Rozendaalse veld op de Veluwe, een mooi losloopgebied van behoorlijke grootte, maar er lopen fietspaden om- en doorheen. Dat voelt toch niet prettig. Als je een erfhond hebt, is het geen bezwaar, die blijft bij de baas, bij de roedel. Die van mij… niet. Zo weet de hond niet van ‘fietsers’ en diezelfde fietsers niet van losloopgebieden. Dat is waar het gaat schuren. Twee parallelle werelden die niet van elkaars bestaan weten, maar ze treffen elkaar op de grens. Soms staart verraadt veelal de hond. Kwispelen is prima, dan is er niet zoveel aan de hand. De staart naar beneden, plat tussen de poten duidt op angst. Het beste is om maar even contact te zoeken met het baasje en te vragen of de hond aangelijnd kan worden. Het baasje is belangrijk. Heeft hij of zij de hond onder appèl? Ruimt hij of zij de uitwerpselen van het huisdier op? Dat zegt veel over het baasje en daarmee indirect over de hond. Wordt de hond teruggefloten of kort gehouden? Lach niet teveel zowel wandelaar als hondeigenaar, rekening met elkaar houden, zeker als het druk is op de paden. Voor de hondenbezitters: houd de hond aan een lange, flexibele lijn want 1. je hebt dan controle, 2. je viervoeter heeft bewegingsvrijheid en 3. angstige wandelaars kunnen de hond vermijden. Check ook de spelregels van het gebied. Die staan op internet of op de bordjes bij de ingangen. Vaak mogen honden aangelijnd, soms los, maar als je je niet Men in lycra Ik schreef eens een artikel ‘fijn samen recreëren’ naar aanleiding van enige ophef over middle aged men in lycra die zich nogal agressief profileerden op de fietspaden. Feit is dat we de drukke paden moeten delen met skaters, paardrijders, fietsers, wandelaars, hardlopers en… viervoeters. Dat vraagt soms wat geduld en begrip van iedereen. Nederland kent veel losloopgebieden. Vaak zijn ze klein en grenzend aan een fietspad, sloot of openbare weg. Dat kan met ons hondje niet. Een sloot is geen barrière maar een komt het dan tot een vervelend treffen tussen hond en fietser of hardloper of wandelaar. Met name hardlopers zijn de klos. Ze bewegen sneller, verrassen de hond, waardoor de hond schrikt en een keer hapt. Belangrijk dus om de hond traag te benaderen en liefst in een boog. Maak je aanwezigheid kenbaar en zorg dat je niet bedreigend overkomt. Resteert de vraag waarom een hond je interessant vindt. De ene hond is speels, de jachthond is alert op voortstuivend wild en een herder is alert op een vluchtende crimineel. De naar een hond, ontblote tanden worden door een hond gezien als grommen met opgetrokken lippen. Fluit of praat om je aanwezigheid kenbaar te maken. Het is geven en nemen voor aan de regels houdt, volgt een boete. Denk bijvoorbeeld aan het broedseizoen of het koude winterseizoen waarin vogels met rust moeten worden gelaten. Iedere keer dat een vogel dan teveel wordt gestoord en moet vliegen, kost dat kostbare (vet)reserves die nodig zijn om de koude te doorstaan. Zelf liep ik eens met mijn hondje in het Duitse Sauerland toen de boswachter me met verheven stem attendeerde op ‘Foxenklemmen’. Dan is het toch echt zaak om je eerst te oriënteren… een hond met drie poten zou immers de consequentie kunnen zijn. 23

bezoek Winterwandelen in Lochem en omstreken Trek je wandelschoenen aan en ga op pad in het westelijke gedeelte van de Wandelgemeente van het jaar 2022. Ontdek het Versailles van de Achterhoek. Bekijk één van de modernste sluizencomplexen van Nederland. Beleef de uiterwaarden van de IJssel. Bewonder de collectie van museum MORE in Gorssel. En warm je na een stevige winterwandeling aan een kop warme chocolademelk of bord erwtensoep in de plaatselijke horeca. Bezoek je de gemeente Lochem in de winter? Dan hoor je misschien wel de mystieke klanken van de midwinterhoorns over de velden en door de bossen zweven. Sluizencomplex Eefde Het is een indrukwekkend gezicht om te zien hoe de schepen de sluizen binnenvaren en het gigantische hoogteverschil tussen IJssel en Twentekanaal overbruggen. Het 90 jaar oude rijksmonument is van groot belang voor de scheepvaart en de watervoorziening in een groot gedeelte van Gelderland en Overijssel. Jaarlijks passeren er zo’n 15.000 schepen. Op pad met de spreekwoordelijke knapzak Kunst, cultuur en natuur is een uitstekende combinatie op het randje van De Achterhoek en Overijssel. Dat bewijzen de makers van de knapzakwandeling. Deze 18 km lange en volledig bewegwijzerde wandeling start in het centrum van Eefde op landgoed ‘t Haveke. Vanuit het onder de rook van Zutphen gelegen dorp ben je in een oogwenk op één van de vele historische landgoederen in de omgeving of in de uitwaarden van de IJssel. Tip! Het knapzakrouteboekje is o.a. verkrijgbaar bij restaurant De Sluis, BLOEM&meer, Dorpshuis ’t Hart en andere winkels in het dorp. Het Versailles van de Achterhoek Vorstelijke grandeur moest het pand uitstralen toen Arnold Joost van Keppel opdracht gaf een replica van Paleis het Loo te bouwen. Het pand kreeg in de volksmond al snel de naam ‘Het Versailles van de Achterhoek’. Een plek van plezier, waar menig belangrijk gast met alle egards werd ontvangen. En dat is tot de dag van vandaag nog steeds het geval. Over het parkachtige landgoed lopen verschillende lange maar ook kortere wandelroutes. Nabij gelegen landgoederen zijn Den Dam, het Velde en iets verderop De Velhorst. 24

onverwacht veelzijdig Gorssels goed In Gorssel is het leven goed. Het van oorsprong agrarische dorp heeft door de jaren heen een transformatie doorgemaakt. Statige laanbomen en prachtige villa’s flankeren de lanen die uitkomen in het knusse centrum. Midden in het kloppend hart – in het voormalige gemeentehuis - ligt museum MORE. Het museum bevat de grootste collectie Modern Realistische kunst van Nederland. Met de wisselende tentoonstellingen een echte publiekstrekker. Het centrum van Gorssel is bijzonder sfeervol, met haar knusse authentieke winkeltjes, fijne restaurantjes en een aantal leuke galerieën. Liefhebbers van cultuurhistorie laven zich aan de rijke geschiedenis van het dorp, tijdens de korte wandeling ‘Gorssels Goed’. Uiterwaarden Wandelen langs rivieren levert spectaculaire uitzichten op. Vooral met hoog water wanneer de waterspiegel schittert in de winterzon. Vogelaars kunnen hun hart ophalen aan de vele watervogels in het gebied. Ook de knapzakroute maakt een lusje door de uiterwaarden rondom het terrein van Pluryn. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om zelf een route uit te zetten via het Achterhoekse wandelnetwerk en bijvoorbeeld naar Gorssel of Deventer te wandelen. Gorsselse Heide De Gorsselse Heide hoorde vroeger bij de Marke Harfsen. Boeren lieten er hun beesten grazen en plagden de heide af. Daarna heeft het onvruchtbare heide gebied lang dienst gedaan als militair oefenterrein. Dankzij het natuurherstelplan b(l)oeit de heide weer als vanouds. Bossen, heide en water Gorssel is omgeven door bossen, heide en water. Het winterse uitzicht over de Ravenswaarden – de uitwaarden van de IJssel is wijds. De kerktorens van aan de ene kant Deventer en aan de andere kant Zutphen tekenen zich af aan de horizon. In de zomermaanden vormt het Dommerholstveer – voet-/fietsveer - de poort naar de Achterhoek. In de bossen rondom Huis ’t Joppe en op de Gorsselse heide is het fijn een frisse neus halen. Wandeltips: Knapzakroute Eefde (18 km) Gorsselse Heideroute (8 km) Rondje Eefde (7 km) Drie Kieftenroute (16 km) www.achterhoekseroutes.nl Opwarmen na het wandelen: De Sluis, Eefde Bij Janssen en Janssen, Gorssel De Zessprong, Joppe Zo en Nu, Gorssel Tip! Breng een bezoek aan het historische Landstadje Lochem en ontdek wat de omgeving te bieden heeft in het VVV Inspiratiecentrum op de Markt. Meer informatie: www.achterhoek.nl www.vvvlochem.nl www.gorssel.nl 25

Nieuw streekpad: Betuwepad Wandelen in de fruittuin van Nederland Bloeiende bloesems, groene weides, slingerende rivieren, uiterwaarden en karakteristieke stadjes. Dat is de Betuwe ten voeten uit. Letterlijk zelfs, want wandelen is een perfecte manier om de streek te ontdekken. Het nieuwe Betuwepad wijst je de weg. route Afstand: Markering: 146 kilometer geel-rood Begin­ en eindpunt: Tiel Scan de QR-code voor de GPXbestanden van de trajecten of ga naar https://bit.ly/3iyofHn aanbieding De gids is voor lezers van ‘te voet’ te bestellen in de webwinkel op https://bit.ly/3UiU1W9 € 15,00 incl. verzendkosten (normaal € 21,34) met de couponcode: Flipje Je kunt ook gebruik maken van onderstaande bon. Vul de bon in en stuur deze naar Wandelnet, Antwoordnummer 21, 3800 VB Amersfoort (een postzegel is niet nodig). Na ontvangst van de bestelling wordt de gids naar je toe gezonden, een factuur wordt bijgesloten. Eenvoudig naar de webwinkel? Scan de QR-code en je kunt direct bestellen. De route Het ‘kersverse’ Streekpad begint en eindigt bij het station in Tiel en is 146 kilometer lang. Het is een grote, rondgaande wandelroute door de Betuwe die is op te splitsen in kleinere etappes. Zo kun je er een meerdaagse tocht van maken. Het Betuwepad biedt volop variatie. Graspaden, dijken en stille asfaltweggetjes leiden je door een kleinschalig rivierenlandschap met afwisselend boerderijen, molens, forten, dorpen en stadjes. In het voorjaar kun je genieten van bloeiende boomgaarden, in de nazomer wandel je langs fruitstalletjes, overal langs de weg. Fruit Naam: Adres: PC/Woonplaats: E-mail: Aantal gidsen: 26 Wie Betuwe zegt, zegt bloesems en fruit. Fruitbomen gedijen goed op de vruchtbare stroomruggen, ontstaan doordat de rivieren er eeuwenlang hun slib afzetten. Nergens in ons land wordt er zoveel fruit geproduceerd als in de Betuwe; zowel oude, traditionele rassen als nieuwe soorten. Laagstambomen zijn goedkoop en efficiënt, omdat het fruit laag aan de stam zit. Maar juist de ouderwetse hoogstamboomgaarden sieren de streek; ze zijn van cultuurhistorische waarde. Betuwepad Flipje Ken je Flipje nog? Jarenlang stond het bessenmannetje uit Tiel symbool voor het Betuwse fruit. De oudste jamfabriek van Nederland, de Betuwe zette Flipje in om haar product te promoten. Met succes, want Flipje werd razend populair. Totdat de fabriek begin deze eeuw uit de streek verdween. Flipje kreeg een standbeeld op de Markt in Tiel. Je vindt hem ook in het museum, nabij het begin- en eind punt van het Betuwepad. Onderweg Terug naar de route. Van Tiel loop je eerst naar Buren, het Oranjestadje waarmee de koninklijke familie een speciale band heeft. De Linge leidt je naar landgoed Mariënwaerdt, waar ze (h)eerlijke streekproducten verkopen. Tussen Culemborg en Rhenen loop je geregeld door de uiterwaarden, eerst langs de Lek, later de Nederrijn. Dorpjes als Maurik, Ingen en Lienden liggen aan het pad. Je kruist de A15 en de Betuwelijn – ja, die horen ook bij de Betuwe – en keert via de Waal weer terug naar Tiel. Deze bijdrage kwam tot stand door Genomineerd voor wandelroute van het jaar 2023

Column Sneeuw Lidewey van Noord (1985) is freelance journalist en schrijft boeken over uiteenlopende onderwerpen. Haar solowandelingen door de Piëmontese Apennijnen vormden de inspiratiebron voor haar meest recente boek Alleen op avontuur. Kijk voor meer informatie op lideweyvannoord.nl. De luiken voor mijn slaapkamerraam zaten dicht en daarom hoorde en zag ik het pas toen ik de woonkamer binnenkwam: die speciale stilte die ontstaat wanneer alle banale, dagelijkse geluiden worden gedempt door een dikke deken, die gloed die maar door een ding veroorzaakt kan woorden: de magische combinatie van zonlicht en sneeuw. Het landschap straalde en ik had meteen haast. Werkte snel een kom yoghurt naar binnen, trok kleren aan, mijn sneeuwlaarzen, mijn dikke winterjas, en liep naar buiten. Het dorp leek nog te slapen, of misschien deed het alsof het sliep, zat iedereen binnen bij de kachel moed te verzamelen om de oprit schoon te vegen. Het kraken van de sneeuw onder mijn zolen was het enige geluid. Ik liep richting het dennenbos, natuurlijk ging ik naar het bos. De besneeuwde versie kende ik nog niet, opnieuw zou alles wat ik zo goed kende anders zijn, onherkenbaar anders. De vormen waren er nog, maar alle kleur was uit het bos gezogen. Er lag zeker twintig centimeter sneeuw. De paden waren verdwenen, ik probeerde ze desondanks te volgen door uit de buurt te blijven van de begroeiing die in grillig wit uit vlak wit stak. Ik was de eerste, die wetenschap maakte me gelukkig, voor mij lag een onontdekte wereld op mij te wachten. Mijn voeten zakten diep weg in de richting van waar de paden moesten liggen, de beklimmingen waren loodzwaar, maar mijn uitgelatenheid dreef me voort. Op het moment dat ik dacht het toppunt van geluk te hebben bereikt, zag ik het eerste dierspoor in de sneeuw. Een hert had hier een stuk over het pad gelopen, was daarna omgedraaid en het bos in gegaan. Ik was niet de eerste en dat maakte me nóg gelukkiger. Het bos toonde een glimp van het leven dat zich hier afspeelde als de mensen sliepen. Een das was overgestoken. Een eekhoorn was uit een boom gekomen en een andere boom ingegaan. Een konijn had het pad een stukje gevolgd om tussen de bosjes te verdwijnen. Een vos had een enorme sprong gemaakt. Ik kon er geen genoeg van krijgen. Op de terugweg viel overal om mij heen smeltende sneeuw van takken en boomkruinen. Het bos kreeg hier en daar alweer kleur. Nog een paar uur, dan zouden alle sporen voorgoed zijn verdwenen. Ik had het gevoel dat het bos zijn diepste geheimen met mij had gedeeld. Lidewey van Noord Column Winwandelen John Jansen van Galen wandelt al zijn hele leven en schrijft daarover artikelen, columns en boeken. Levendig herinner ik mij het echtpaar dat we op een ochtend aantroffen in ons hotel te Gennep: druk bezig hun voeten stevig in te zwachtelen. Ze liepen net als wij het Pieterpad maar hadden zich, anders dan wij, voorgenomen het in één vakantie helemaal af te leggen: 500 kilometer in 14 dagen. Ze gingen het halen, zeiden ze met een zekere grimmigheid, maar ze hadden hun voeten inmiddels al kapot gelopen en het kostte ’s morgens een uur voordat ze die in zwachtels verpakt hadden. Nou, goede tocht gewenst! Ik geloof dat dit het moment was waarop wij ons voornamen: wandelen is mooi, maar het moet wel een pretje blijven. De notities in ons routeboekje van het Pieterpad wijzen uit dat wij in die dagen ook wel eens 33 kilometer op een dag liepen. Maar niet elke dag. En met het klimmen der jaren steeds minder. Er zijn mensen die, als ze hun trajecten moeten gaan bekorten, het wandelen opgeven. Dan voelen ze zich geen ‘echte wandelaar’ meer. Wie loopt er nou een kippeneindje van 22 kilometer op een dag? Maar het mooie van wandelen is nu juist dat het een sport is waarbij je niet kunt winnen. De afgelegde afstand doet er geen zier toe. Wij hebben het er nooit met elkaar over gehad, maar zijn ons stilzwijgend en vanzelfsprekend gaan beperken in de afgelegde afstanden. Ten tijde van die 33 kilometer waren we begin vijftig. Nu, dertig jaar verder, zijn onze ideale afstanden voor een dagtocht allengs gekrompen via een 25 naar 20 tot zelfs 15 kilometer. En wat we eerst niet doorhadden maar wat tegenwoordig een apparaatje je haarscherp laat zien: ook ons tempo slonk, van bijna 6 tot zo’n 4,5 kilometer per uur. Maar we wandelen! Ooit stuitten we in Doetinchem op twee jonge meiden: ’s morgens vroeg met hun gratis studentenkaart per trein uit Groningen naar Vorden gereisd, 20 kilometer van het Pieterpad gelopen (of uit Laren? dan 29 kilometer!), en nu monter huiswaarts. We voelden een zweem van jaloezie, maar ach, zo’n hotel in Doetinchem is ook leuk. Soms stappen jongelui ons tegenwoordig met ferme pas voorbij, de blik vastberaden voorwaarts gericht en in een oogwenk om de bocht verdwenen. Enigszins afgunstig kijken we hen na. Maar aan de andere kant: zij hebben in hun haast dat ijsvogeltje niet gezien. John Jansen van Galen 27 © Lode Greven 2020

Waterrijk wandelen en uitwaaien langs uiterwaarden Liefhebbers van het rivierenland kunnen hun hart ophalen in de uiterwaarden van de Lek bij Culemborg. Een voetveer helpt de rivier over te steken en met de gewone veerpont keer je terug naar het centrum van het pittoreske stadje in de West­Betuwe. Tekst en foto’s: Theo Haerkens ‘Kssst!’ De vrouw die de kaartjes voor het voetveer verkoopt en het bootje in de uiterwaarden van de Lek bij Culemborg aan de steiger legt, verjaagt een paar nieuwsgierige koeien die het betonnen pad naar het steigertje blokkeren. Het scheepje biedt plaats aan een dozijn passagiers en wat fietsen en onderhoudt tussen april en september een de verbinding tussen het Werk aan het Spoel (gemeente Culemborg), Fort Everdingen (gemeente Vijfheerenlanden) en Werk aan de Groeneweg (Schalkwijk, gemeente Houten). Het pontje dat door vrijwilligers wordt bemand, is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vormt een aantrekkelijke schakel in de wandeling rondom Culemborg door beschermd natuurgebied in de uiterwaarden aan beide zijden van de Lek. De Liniepont heeft twee aanlegsteigers aan de zuidkant: één ligt op de grens van Utrecht 28 en Gelderland vlak bij Werk aan het Spoel, een voormalig fort dat fungeert als culturele ontmoetingsplek waar fiets-, wandel- en struinroutes beginnen. Vanaf dit voormalige fort even ten noordwesten van Culemborg loopt een wandelpad door een boomgaardje met schapen de dijk af, recht naar de rivier. Even naar rechts ligt na een klein bruggetje over het slootje dat het water van de Lek verbindt met de gracht rondom het vestingwerk een steigertje waar je kunt opstappen. Verder naar het westen, even voorbij Fort Everdingen ligt het tweede opstappunt. Het pad tussen de twee vestingwerken is populair bij voge laars en andere natuurliefhebbers. Behalve karekieten, rietzangers en tapuiten zie je hier groepen putters die tussen de vlier bessen en meidoorns pendelen. In de kruidenrijke graslanden bloeien paarse orchideeën. Vogelparadijs De plassen verderop in de Everdingerwaard, vormen een waar vogelparadijs. Eenden, ganzen en zwanen delen dit water met visdiefjes, blauwe- en purperreigers en wie geluk heeft treft foeragerende lepelaars of een ijsvogel. Net voorbij het sluisje dat het waterpeil rondom Fort Everdingen reguleert, voert een paadje de uiterwaarden in. De aanlegplaats voor het voetveer gaat schuil achter een paar bomen waar wat jong vee staat te herkauwen. Een gezelschap fietsers manoeuvreert voorzichtig over het betonnen paadje langs de tweewielers van een jong stel dat het bootje juist op wil. De schipper wacht even af of zich meer passagiers melden en vaart dan stroomopwaarts naar de aanlegsteiger bij Werk aan het Spoel. Als hij daar twee dames heeft afgezet steekt hij de rivier over waar visdiefjes en meeuwen elkaar visgebied betwisten. Hoog in de lucht Nieuwe Hollandse Waterlinie In 1795 werd de Lekdijk bij het Werk aan ’t Spoel doorgestoken om de achterliggende polders onder water te zetten en de oprukkende Fransen te stuiten. De zware artillerie die er opgesteld was, wist de Fransen echter niet tegen te houden, waarna zij de strategische positie overnamen en de ‘coupure’ in de dijk weer sloten. Veertig jaar later werd alsnog de Nieuwe Hollandse Waterlinie aangelegd, een zone van Muiden tot aan de Biesbosch die onder water kan worden gezet. Niet meer dan veertig centimeter water zou sloten en andere obstakels onzichtbaar maken, evenals wegen en paden.

cirkelen twee paragliders die aan het eind van de middag plaats maken voor ballonvaarders. Aan een strandje ligt een zeilbootje en poedelen wat kinderen in het water. Het wandelpad voert naar het oosten. Houten opstapjes maken het gemakkelijk over de afrastering met schrikdraad heen te stappen. Het pad splitst zich, wie wil kan de zomerdijk volgen en loopt rechtstreeks naar de veerpont die Culemborg en Houten verbindt. Het pad naar links in de Schalkwijker Buitenwaard voert over een zomerdijkje naar de hogere winterdijk. Het blijkt een etalage van biodiversiteit met boterbloemen, klaver, allerlei soorten grassen en kruiden waar blauwe en oranje vlindertjes rondfladderen. Een ganzenfamilie zwemt tussen de rietvelden. Graffiti Bij het volgende hek is het zaak de afrastering rechts te passeren, anders wordt het lastig er overheen te komen. Een vaag pad in het hoge gras geeft de richting aan. Gele lissen markeren een natte greppel in het weiland. Net voor de spoorbrug wijst een oranje pijl de weg dwars door de uiterwaard naar de rivier. Het hoge gras maakt het lastig koers te houden, maar verdwalen kan hier niet. De spoorbrug met veelkleurige graffiti op de pijlers vormt een handig oriëntatiepunt. Zodra je er onderdoor bent, wandel je naar de zomerdijk en kan het niet anders of je komt bij de veerpont uit. Dagjesmensen in cabrio’s, motorrijders, fietsers en wandelaars varen in luttele minuten naar de overkant waar in een oude pipowagen uitstekende koffie wordt geschonken. Vanaf de aanlegplaats gaat de wandeling langs de voor malige sigarenfabriek van Graaf Egbert met de arbeidershuisjes ernaast. Die kijken uit over de jachthaven en in een minuut of tien wandel je naar het hart van het pittoreske Culemborg waar achter het stadhuis de terrasjes wachten. Hoe & waar? Culemborg is goed bereikbaar met de trein vanuit Den Bosch en Utrecht. Elk kwartier stopt er een sprinter. Vanaf het station onderhoudt buslijn 146 de verbinding met Vianen, uitstappen bij de halte Schootsveldpad om de route te beginnen bij het Werk aan ’t Spoel. Lopen naar Werk aan het Spoel (3,5 km) kan ook: verlaat het station aan de westkant en loop parallel aan de spoorlijn naar het noorden, waar de boogbrug over de Lek al snel in beeld komt. Wie geen zin heeft in de drukte op de dijk, kan via de uiterwaard in westelijke richting lopen. Zie ook: www.werkaanhetspoel.nl/werkaanhetspoel/ plattegrond-route 29

koffiemetmelk Testrapport Na een inspannende wandeling door het Noord­Hollandse duin gebied is het goed toeven bij theehuis het Hof van Kijk­Uit. Deze cultuurhistorische duintuin met het oude jachthuis van Jonkheer Gevers ademt historie en rust. Adresgegevens Oude Schulpweg 4, 1901 NV Castricum 0251-673657, info@hofvankijkuit.nl www.hofvankijkuit.nl Openingstijden Wo’dag t/m zo’dag 10.00 – 17.00 uur. Ma’dag en di’dag gesloten. Exterieur Een open plek te midden van groen aan de rand van duinen en Castricum, op de website omschreven als de cultuurhistorische duintuin met het oude jachthuis van Jonkheer Gevers. Interieur Een knus pand met de gezellig ingerichte huiskamer van Jonkheer Gevers. Prijzen Een eenvoudige kaart met koffie, huisgemaakte soepen, ambachtelijk gebakken broodjes, taarten en enkele bites tegen nette prijzen. Koffie of espresso € 2,50, cappuccino of koffie verkeerd € 2,80, een kan limonade € 5,00, broodje beenham € 8,00, punt appelgebak € 3,00, dadeltaart € 3,60 (tip). Bediening De hoofddoelstelling van het Hof van Kijk-Uit is een dagbesteding te bieden aan mensen met een beperking. De sfeer is bijzonder gemoedelijk en de bediening vriendelijk en goedlachs. Hof van Kijk­Uit, Castricum Voordat het duingebied in Castricum eigendom werd van de provincie Noord-Holland, behoorde dit toe aan de familie Gevers. De familie Gevers had veel geld geïnvesteerd in de aanleg van de Russische spoorwegen. Omstreeks 1932 verjoegen de Russen alle buitenlanders en werden de investeringen van de familie Gevers waardeloos. Zij verloren dusdanig veel geld, dat er niets anders opzat dan een groot deel van hun bezittingen te verkopen. Bij deze verkoop behoorde het duinterrein van Castricum met het daarin gelegen jachthuis. In dit jachthuis dat in 1925 als een van de eerste prefab woningen van Nederland werd gebouwd heeft tot en met 1983 jonkheer Frits Gevers gewoond. Bij de verkoop werd bedongen dat de jonkheer voor niets in dit huis met grote tuin mocht blijven wonen. Het jachthuis heeft na het vertrek van de jonkheer enkele jaren dienst gedaan als onderkomen voor de boswachters van PWN. Sinds 2010 is het een theehuis met dagbesteding voor mensen met een beperking. 30 Vanaf het terras van het theehuis wandel je letterlijk alle richtingen op. Je kunt afwisselende wandelingen maken door bosgebied, (zand)duinen en over smalle trails. Er zijn talloze gemarkeerde wandelroutes die met gekleurde pijltjes worden aangegeven, variërend van 2 tot 17 kilometer, maar je kunt rustig verder naar het noorden je wandeling uitbreiden. De basis is bestaat uit de heerlijke duinen van het Noordhollands Duinreservaat aan de westkant van Castricum. Zo ver je kunt kijken zie je glooiende duinen, afgewisseld met eikenbossen, kleine duinmeertjes en slingerende paadjes. Het natuurgebied is ook in gebruik voor de waterzuivering. Het terras bestaat uit zestien tafeltjes met kleurrijke plantjes erop en comfortabele stoeltjes. In de groene binnentuin is het genieten van de vogelgeluiden die van alle kanten tot je komen vanuit de statige bomen terwijl je je welverdiende drankje tot je neemt en oplaadt voor… nog een wandeling. Tekst en foto’s ­ Jan Fokke Oosterhof Prijs­kwaliteit De prijs-kwaliteitverhouding zijn gezien de centrale ligging in duin- en strandgebied netjes. Hygiëne Nette toiletten bij betreden van het terrein, ook toegankelijk voor de passerende wandelaar. Wandelmogelijkheden Talloze meer of minder lange wandelronden mogelijk tussen Bergen en Zandvoort: ‘De slag om Castricum’ (3,7 km), NS rondwandeling Noordhollands Duinreservaat (15 km); bijna 50 gemarkeerde routes van 2 tot 17 km (natuurwegwijzer.nl). Bereikbaarheid en parkeergelegenheid Goed te bereiken via NS-station Castricum. De auto kun je kwijt op parkeerplaats de Zanderij. Kosten Toegangskaartje voor het duingebied is verplicht. www.pwn.nl/PuurNatuur/ErOpUit/Toegang Beoordeling Locatie: 9,5 Consumpties: 9 Inrichting: 9,5 9,2

Op de volgende pagina’s zet wandelkrant ‘te voet’ een aantal mooie wandeltochten voor je in de schijnwerpers. Stuk voor stuk wandelingen die we warm kunnen aanbevelen. Tochten die eruit springen door de sfeer en de gezelligheid of juist door het kleinschalige karakter en de natuurbeleving. De artikelen over de uitgelichte wandel tochten zijn tot stand gekomen met de initiatiefnemers ervan. Het is verstandig om vóór inschrijving – bijvoorbeeld via de website – te checken of de verstrekte gegevens van betreffende wandeltocht nog wel actueel zijn. Wandeltochten in de spotlights Wandel mee in 2023 31 © Le Champion

Wandel jij met ons mee? Wandelevenementen 2023 21 & 22 januari Egmond Wandel Marathon 18 februari Zandvoort Light Walk 25 maart 30 van Zandvoort 13 mei Haarlem City Walk 18 mei Oer-IJ Expeditie Castricum 14 t/m 17 juni Wandel4daagse Alkmaar 24 juni Mar-athon Sneek 19 & 20 augustus Soester Wandelweekend 16 september Pink Ribbon Dam tot Dam Wandeltocht 14 oktober Amsterdam City Walk 24 & 25 november Fjoertoer Egmond 30 van Zandvoort Bekijk alle wandelevenementen op lechampion.nl

WANDEL MEE IN 2023 Heuvelrug Natuurwandel4daagse 2023 Ontdek de mooiste plekjes van de Heuvelrug De Heuvelrug Natuurwandel4daagse speelt zich af in de natuur in hartje Nederland. Je bewandelt op de prachtige Utrechtse Heuvelrug vier wandelroutes die voor 95% over onverharde paden gaan. En vooral niet alleen via bewegwijzerde ‘paaltjesroutes’… Integendeel, de routes hebben stuk voor stuk veel avontuurlijke elementen: fraaie ‘eenpersoonspaadjes’, verrassende hoogteverschillen en een heerlijke diversiteit in landschaps stijlen. De routes zijn uitermate gevarieerd en uitgezet door erkende routemakers, die ieder paadje van Heuvelrug op hun duimpje kennen… Wandelen wanneer je wilt De Heuvelrug Natuurwandel4daagse wandel je alleen of met een kleine groep – partner, volwassen, kinderen, vrienden en/of vriendinnen. Bovendien wandel je wanneer jij dat zelf wilt; je mag namelijk zelf bepalen wanneer je deze vierdaagse wilt volbrengen. En je kan dit op geheel eigen wijze invullen. Je hoeft deze Heuvelrug Natuurwandel4daagse namelijk niet in vier aaneengesloten dagen te doen; je mag de vier dagen uitsmeren over het hele jaar 2023. Je bepaalt je eigen tempo, ritme en tijd voor vier heerlijke wandeldagen. Tipje van de sluier Tijdens de Heuvelrug Natuurwandel4daagse 2023 doe je een aantal prachtige gebieden aan. Zo wandel je onder andere door de Kaapse Bossen, Bornia en Heidestein, Boswachterij Austerlitz, Den Treek en het Leersumse Veld. En alles onverhard via de mooiste ‘highlights’ van de Heuvelrug. Vertrek en aankomst zijn altijd vanuit het centrum van Maarn, op 100m afstand van het NS-station. Nieuwe routes voor alle afstanden Voor editie 2023 zijn er wederom vier nieuwe routes op álle afstanden (4 x 10, 15, 20 en 25 km) van deze Natuurwandel4daagse gemaakt. Routes die je laten kennismaken met de allermooiste plekjes van de Heuvelrug… Ervaar het zelf en wees erbij in 2023! Inschrijven kan via de website van tevoetonline.nl via de button NATUURWANDEL4DAAGSE 33

WANDEL MEE IN 2023 Tijdens de 5 Eilanden Wandeltocht WANDELEN OP ALLE VIJF WADDENEILANDEN In één week Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog rondwandelen is een uitdaging van formaat. Niet zozeer vanwege de totale afstand, maar vooral hoe je er komt. Stichting Friesland Beweegt heeft hier al sinds 2010 dé oplossing voor. Je scheept in Harlingen in op een vloot historische zeilschepen. Hiermee vaar je een week lang, naar iedere dag een ander Waddeneiland. Hier zet je na een stevig ontbijt voet aan wal voor een verrassend andere wandeltocht van naar keuze rond de 20 of 30 km. Je wandelt door prachtige natuur, gezellige dorpjes en langs stempel- en EHBO-posten. Terug op het schip wordt er gezamenlijk gegeten en vaart de hele vloot over het betoverende Wad naar het volgende eiland. Nog even ‘Yn it waar sjen’ en dan onder zeil. Onderweg moet je niet bang zijn voor natte voeten of zand tussen je tenen. De routes zijn prima te doen, maar schuwen een stukje strand of een half drooggevallen zandbank niet. IJs en weder dienende wordt er onderweg ook nog drooggevallen op een Wadplaat en kun je op de terugweg het Elfsteden jaagpad Dokkum-Leeuwarden lopen. In 2023 steekt de 5 Eilanden Wandeltocht op 28 juli van wal en is op 4 augustus weer terug in Harlingen. Naast deze tocht heeft Friesland Beweegt ook nog een aantal natuuredities op het programma staan. En met namen als Wad ‘n Vogels, Wad ‘n Natuur en Wad ‘n Zwerftocht is wel duidelijk waar de focus van deze excursie-zeiltochten op ligt. Meer informatie en inschrijven op www.WaddenTrips.frl WANDELEN DOEN WE SAMEN Met een groepje wandelliefhebbers af en toe of regelmatig een mooie wandeltocht maken? Meld je dan aan voor de gratis wandelagenda en maak een mooie strand-, bos- of heidewandeling met De Wandelsite. En na afl oop nog even gezellig napraten onder het genot van een drankje en/of een hapje op een fi jn terras… NU GRATIS TWEE KEER UITPROBEREN - WWW.DEWANDELSITE.NL 34

WANDEL MEE IN 2023 VERLIEFD OP GRONINGEN Ontdek de (verdwenen) Pronkstukken van Groningen Het Pronkjewailpad bestaat inmiddels uit vier routes: Noord, Zuid, Oost en West. Samen goed voor meer dan 1000 kilometer Groningse wandelkilometers. In de afgelopen jaren hebben honderden wandelaars alle vier de Pronkjewailpad routes uitgelopen. Daarmee zou je misschien zeggen dat het klaar is. Maar niets is minder waar, want in 2023 opent een compleet nieuwe Noordroute. Gastvrijheid Uniek aan het Pronkjewailpad is de samenwerking met zo’n 500 (toeristische, recreatieve en culturele) ondernemers op de route. Zij fungeren als stempelpost en bieden de wandelaars daarnaast een gastvrij gebaar aan. Bijvoorbeeld iets te proeven, te beleven of te ontdekken. Erg leuk voor de wandelaar en een mooie kans voor de ondernemer om zijn ‘visitekaartje’ af te geven! Verbindend thema Ieder jaar staat het Pronkjewailpad in het teken van een typisch Gronings thema. De afgelopen jaren hebben bijvoorbeeld Groninger kerken, molens en het landschap centraal gestaan. In 2023 zal het centrale thema te maken hebben met (verdwenen) borgen en kloosters: de kastelen in Groningen. De route loopt zoveel mogelijk langs en door locaties waar borgen en kloosters staan (of hebben gestaan). In elke borg kun je als wandelaar een borgenvraagstuk oplossen. Als dat lukt, dan krijg je een uniek ‘borgstuk’ mee. Heb je alle stukken verzameld, dan wacht je na afronding van de hele route nog een bijzondere verrassing! Etappe van de maand Het wandelen van een Langeafstand wandelpad is niet voor iedereen weggelegd. Daarom wordt op het Pronkjewailpad de ‘Etappe van de Maand’ geïntroduceerd. Hiermee wordt de volledige route opgedeeld in kleinere etappes van 15 tot 20 kilometer. Hier worden gedurende een maand extra activiteiten en arrangementen georganiseerd. Omdat je ook los voor deze etappes kunt aanmelden, is het voor (bijna) iedereen mogelijk om eenvoudig kennis te maken met wandelen op het Pronkjewailpad. Ambitie Het Pronkjewailpad gaat verder dan alleen wandelen en wil mensen verliefd laten worden op Groningen. Misschien smelt jij wel weg bij de verbluffende schoonheid van het Groninger erfgoed. Of voel je je aangetrokken door het typische Groninger karakter, zijn authenticiteit of de pioniersgeest. Alles komt samen op het Pronkjewailpad. Ben jij klaar om verliefd te worden op Groningen? 35 Meer informatie over het Pronkjewailpad is te vinden op www.Pronkjewailpad.nl

WANDEL MEE IN 2023 17e Achterhoekse 11-14 juli 2023 12, 20, 30 of 40 km deelname per dag mogelijk 1, 2, 3 of 4 dagen meelopen Wilt u geen vier dagen meewandelen, dan is het ook mogelijk om één of meerdere dagen mee te doen. www.4daagseapeldoorn.nl SPORTWANDELSCHOOL - WANDELREIZEN 2023 24-29 april 2023 27 januari-5 februari 2023 10daagse wintersport Aachensee in Tirol Wintersport in een ideaal gebied (veel zonuren) voor alle vormen van wintersport. Waar de één gaat skiën gaat de ander lekker winterwandelen, langlaufen of nordic walken. Ideaal voor 40-plussers en voor partners met verschillende interesses. VANAF € 765 17-22 september 2023 6daagse wandelbusreis Eislek Trail in Ardennen (B) Prachtige route van 106 km van Kautenbach naar La-Roche-en-Ardenne door een schitterend deel van de Ardennen. Het eerste wandelpad in de Benelux, dat werd ontworpen volgens de strenge Europese normen voor een ‘Leading Quality Trail’. VANAF € 695 19-24 maart 2023 6daagse wandelbusreis Transardennaise Trail België NIEUW - NIEUW - NIEUW Wandelen door het epicentrum van de Belgische Ardennen. Het pad kronkelt door wouden en dalen, langs bochtige beekjes en guitige velden. Van La Roche-en-Ardennen aan de Ourthe naar Bouillon aan de Semois. VANAF € 725 29 september-6 oktober 2023 8daagse wandelbusreis Dutch Mountains in Limburg Meerdaagse bergwandeltocht dwars door Zuid Limburg. Een wandelroute van meer dan 100 km lang in het Limburgse heuvelland. Bijna volledig onverhard, langs steile kalkwanden, over heerlijke slingerpaadjes en glooiende hellingbossen... VANAF € 645 6daagse wandelbusreis Wandel4daagse Luxemburg De routes gaan over de Mullerthal Trail. Met o.a. plateau van Beaufort, Consdorf, Berdorf en Bollendorf, Müllerthal en Schiessentumpel (watervalletje). Tevens door Süd Eifel, langs Türkenkopf en Teufelsschlucht. Eeuwenoude wandelroutes uit de Romeinse tijd! VANAF € 450 23-26 oktober 2023 Wandel4daagse Schoorl SCHRIJF NU IN Tijdens deze uiterst groene Wandel4daagse wandel je overwegend door de ongerepte natuur van het Noordhollands Natuurreservaat. Je doet o.a. de Hondsbossche Zeewering aan met een geheel nieuw stuk strand tussen Camperduin en Petten. ZIE WEBSITE 25-30 juni 2023 6daagse wandelbusreis Wandel4daagse Lieser Bijzonder fraaie route langs De Lieser. De rivier stroomt 74 km door het Vulkaan-Eifel gebied, vanaf de oorsprong in Boxberg naar de rivier de Moezel. Het Lieserpfad is een prachtige wandelroute in de Eifel en een absolute aanrader! Maximaal 50 deelnemers. VANAF € 645 5-12 november 2023 8daagse wandelbusreis Mullertal Trail in Luxemburg Routes door ‘Klein Zwitserland’ en Süd Eifel. Door bossen en weiden, afgewisseld met indrukwekkende kloven en langs bizarre rotsen. Het wandelgebied in Süd-Eifel ligt aan de andere kant van de rivier der Sauer. Ruig, ongecultiveerd en prachtige natuur. VANAF € 795 MEER INFO: WWW.SPORTWANDELSCHOOL.NL 36 Wandeldagen 17, 18, 19 en 20 mei 2023 Afstanden 12 km | 20 km | 30 km | 40 km Inschrijven en informatie: Op weg naar het mooiste wandelevent van Nederland! www.aw4d.nl Royaal wandelen op de groeneVeluwe!

WANDEL MEE IN 2023 Ervaar de bloeiende heide tijdens het Soester Wandelweekend Op zaterdag 19 en zondag 20 augustus staat de 5e editie van het Soester Wandel weekend op de agenda. De prachtige natuur gebieden en histo rische bezienswaardig heden in de omgeving van Baarn en Soest vormen het decor van dit zomerse wandel evenement, georganiseerd door Sport organisatie Le Champion. weekend op beide wandeldagen nieuwe en vooral ook mooie plekken. De keuze is reuze: deelnemers kunnen twee dagen dezelfde afstand wandelen of elke dag een andere. Een ultieme beleving Met indrukwekkende routes, veel gezelligheid onderweg en een sfeervolle finish is het Soester Wandelweekend een echt wandelfeest. Maar het kan nog leuker! Organisator Le Champion heeft een speciale app gelanceerd waarmee deelname aan het Soester Wandelweekend nog specialer wordt. Zo kunnen deelnemers Op zaterdag genieten de wandelaars van Vorstelijk Baarn en op zondag staat de Soester Duinendag op de agenda. Deelnemers kunnen op beide dagen kiezen uit drie prachtige routes van 10, 20 en 30 km. Op zondag kan er ook een rolstoelvriendelijke route van 3,5 km gewandeld worden, die ook geschikt is voor gezinnen met jonge kinderen. Afwisselende routes De routes brengen de deelnemers onder meer over Landgoed De Paltz, langs Paleis Soestdijk, over Vliegbasis Soesterberg, door de duinen en bossen en over de bloeiende paarse heide. Deelnemers van de afgelopen edities lieten weten dat het prachtige heidegebied een van de mooiste plekken is waar zij ooit gewandeld hadden. Dankzij de grote afwisseling in routes ontdek je tijdens het Soester Wandelmet de LiveTracking-functie in de Le Champion App onderweg meer te weten komen over bijzondere plekken langs de routes en ontvangen zij ook andere leuke en nuttige informatie rechtstreeks op hun telefoon. Ook andere fiets-, hardloop- en wandelevenementen van Le Champion zijn in de app terug te vinden. Weekendje weg in eigen land Combineer jouw deelname aan het Soester Wandelweekend met een weekend weg en het Soester Wandelmenu (www.soesterwandelweekend. nl/wandelmenu). Met een verblijfsarrangement kun je het hele weekend genieten van Soest en omgeving. Schuif na je wandeling lekker aan bij één van de deelnemende restaurants. Inschrijven Inschrijven is mogelijk t/m 7 augustus of tot de deelnemerslimiet is bereikt via www.soesterwandelweekend.nl. 37

WANDEL MEE IN 2023 Proeven van gastvriendschap TOCHT OM DE NOORD 2023 - MOI’N WESTERWOLDE De Tocht om de Noord (TodN) is een wandelfestival dat kriskras van west naar oost en van zuid naar noord door de provincie Groningen gaat. Een culturele ontdekkingstocht, die de wandelaar jaar in jaar uit verrast met een nieuw Gronings avontuur! Wandelgemeente Op zaterdag 23 en zondag 24 september 2023 is TodN te gast in Westerwolde. Deze gemeente in zuidoost Groningen werd in 2020 uitgeroepen tot Wandel gemeente van het Jaar. Niet alleen vanwege de ruim 300 kilometer aan prachtige wandelroutes, maar ook vanwege de verrassende variatie aan landschappen, oeroude glooiingen en aangezichten van majestueuze boerderijen. Grenzen verleggen Via de Vesting Bourtange zal de route deels door Duitsland lopen. We gaan erachter komen waar de naam ‘Westerwolde’ vandaan komt (het ligt immers in Oost-Groningen...). Ook ontdekken we de vele overeenkomsten die er bestaan tussen inwoners en ondernemers in beide gebieden. Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop men elkaar begroet: ‘moi’ in Groningen en ‘moin’ in Duitsland. Gastfreundschaft In Duitsland kennen ze een mooi woord dat alles te maken heeft met het thema van TodN 2023: Gastfreundschaft. Een kruisbestuiving tussen ‘gastvrijheid’ en ‘vriendschap’, oftewel: gastvriendschap. www.TodN.nl 38

Fiets en Wandelbeurs 2023 boordevol inspiratie Nieuwe routes, bestemmingen én... nieuwe ontmoetingen. De komende Fiets en Wandelbeurs op 24, 25 en 26 februari in Jaarbeurs in Utrecht biedt volop inspiratie voor het nieuwe seizoen. Duitsland staat als themaland extra in de schijnwerpers tijdens deze editie. Wandelen is populairder dan ooit. Vele actieve vakantiegangers zullen ook in 2023 weer op pad gaan in binnen- en buitenland. En elk jaar is dit groeiende wandellegioen op zoek naar nieuwe ervaringen, routes en ontmoetingen. Ontdek themaland Duitsland Themaland Duitsland heeft prachtige natuurlandschappen en biedt eindeloze mogelijkheden voor actieve en ook duurzame vakanties. Met 16 nationale parken, 16 UNESCObiosfeerreservaten en 106 natuurreservaten kent het land een grote afwisseling aan flora en fauna. Voor actieve vakantiegangers is het een topbestemming, die je via 300.000 kilometer aan wandelpaden kunt verkennen. Daarnaast is Duitsland dichtbij. In minder dan vier uur sta je al midden in de Duitse natuur. Door te voet, met de fiets, trein of bus te reizen, beperk je je ecologische voetafdruk. Als bestemming heeft Duitsland alles in huis voor een bijzondere en duurzame vakantie. Zo besteden veel hotels aandacht aan het milieu. Kampeer je liever? Er zijn tal van leuke (eco)campings in de natuur. In het Themaland Paviljoen op de beurs kun je kennismaken met de vele wandel- en fietsmogelijkheden bij onze oosterburen. Verrassende routes Uiteraard ontbreken overige prachtige wandelroutes niet in het aanbod op de beurs. Genieten van een zonsondergang na een wandeltocht door de Catalaanse bergen, langs de fjorden van Denemarken struinen of lekker op pad in eigen land: er is nog een wereld aan wandelmogelijkheden te ontdekken. Infomarkten Mensen ontmoeten doe je bij uitstek op de infomarkten, Extra korting voor lezers Lezers van ‘te voet’ profiteren van 5 euro korting in de voorverkoop (t/m 23 februari), via deze link: www.fietsenwandelbeurs. nl/ticketshop/tevoet. Of scan de QR-code. waar tientallen vrijwilligers klaarzitten om al je vragen te beantwoorden. Welke tent past bij een rugzaktocht, wat zijn de mooiste routes, hoe zit het met overnachten onderweg? De beste tips vind je niet op internet, maar krijg je in een persoonlijk gesprek met deze liefhebbers. Ook is er volop informatie over pelgrimsreizen in het Pelgrims Paviljoen. Outdoor en lezingen Snuffel ook eens rond in de stands van outdoormerken. Wandelschoenen kun je prima uittesten op het wandelparcours. Of volg bijvoorbeeld een workshop hangmatkamperen of navigeren met de smartphone. Het lezingprogramma van de beurs telt tientallen presentaties en dompelt je onder in de avonturen en belevenissen van tientallen ervaren fietsers en wandelaars. Voor meer informatie: www.fietsenwandelbeurs.nl. 39 © DZT / Axel Brunst © DZT / Ben Wiesenfarth

Op pelgrimstocht in Berg en Dal Wandel naar buiten, keer naar binnen In deze tijd van het jaar geeft de natuur ons een inspirerend voorbeeld. Ze laat los, is minder kleurrijk en uitbundig en gaat zuinig om met haar energie. In menselijke taal: de natuur neemt rust. Maar hoe doe je dat als mens met een volle agenda? Het antwoord: ga op pelgrimstocht! En waar kan dat? In Berg en Dal! Walk of Wisdom Je hoeft voor een pelgrimstocht niet naar een ver land. Je kan ook een Walk of Wisdom lopen in Nederland. Dit is een pelgrimsroute van 136 kilometer rond Nijmegen. De Walk of Wisdom voert door een divers landschap met on-Nederlandse hoogteverschillen. Je loopt door twee landen, drie provincies en elf gemeenten. Het grootste deel is onverhard en de contouren van de route lijken op een vliegende vogel. Begin- en eindpunt is de door velen geliefde Stevenskerk (1273) in Nijmegen. Toch is de pelgrimsroute niet verbonden aan een religie. De Walk of Wisdom gaat uit van het idee dat alle mensen verbonden zijn met elkaar en met de natuur. Iedereen maakt in zijn leven in zekere zin een walk of wisdom. Daar hoef je geen pelgrimsroute voor te lopen. Maar als je geen tijd neemt om over je ervaringen na te denken, word je er waarschijnlijk niet wijzer van. Deze route geeft je de ruimte om te bezinnen. Ruimte vind je in jezelf en in de natuur om je heen. Vanuit het centrum van Nijmegen ga je de natuur in, de Ooijpolder. Daar wandel je via boerenlandpaden en het kleinste dorpje van Nederland (Persingen) richting de Heerlijkheid Beek. Via de Elyzeese velden en het schilderachtige dorpje BeekUbbergen wandel je naar de Duivelsberg. Vanaf de Duivelsberg ga je via de rand van een oud landgoed over boerenlandpaden naar Kranen burg (Duitsland). Vervolgens loop je het grote bosoppervlakte van het Reichswald in... Ben je al enthousiast geworden? Op de website van de Walk of Wisdom vind je een volledige routebeschrijving. Kijk voor leuke overnachtingsplekjes op vvvbergendal.nl. Meer informatie over de route vind je op: walkofwisdom.org 40 © David Brand © David Brand

Jacobspad Het Jacobspad van Millingen aan de Rijn naar Kranenburg vormt één van de 10 etappes van de Pelgrimsweg naar Sint Jacob. Wat veel mensen waarschijnlijk niet weten is dat Santiago staat voor Sant Yago. En dit betekent: Sint Jacob. Het aantal trektochten naar de middeleeuwse bedevaartsplaats Santiago de Compostela in Noord-Spanje neemt al jaren toe. Dit traject van ongeveer 16 kilometer maakt dus onderdeel uit van die lange route naar Sint Jacob. Je wandelt vanuit de Nederlandse grensplaats Millingen aan de Rijn tot aan het eindpunt van deze etappe door De Duffelt. Direct na Millingen is er een alternatieve route door de Millingerwaard. Het is enkele kilometers langer, maar zeker de moeite waard. De dijk volgend, passeer je Kekerdom met haar St. Laurentius kerk, de enige buitendijks gelegen kerk in Nederland. Vanaf Zyfflich leidt de Via Romana je naar het Kranenburger Bruch. Vervolgens beland je in het bekoorlijke stadje Kranenburg. Mooi is de middeleeuwse stadsmuur die het stadscentrum van Kranenburg omringt. Het Jacobspad is gemarkeerd, ook is er een routeboekje te koop. Meer informatie op wandelen in bergendal.nl en www.stjacobspad.nl. Om stil van te worden… De Cenakelkerk in Heilig Landstichting Als je door de groene heuvels tussen Nijmegen en Groesbeek wandelt, verrijst plotseling een fata morgana. Een wit gepleisterd, oriëntaals aandoend gebouw steekt met zijn grote koepel en twee torens boven de bomen uit. Ondanks de oosterse uitstraling gaat het hier wel degelijk om een Nederlands kerkgebouw. Geïnspireerd door een pelgrimsreis naar het MiddenOosten maakten architect Jan Stuyt en kunstenaar Piet Gerrits aan het begin van de twintigste eeuw dit rooms-katholieke kunstwerk. Van binnen en buiten een prachtig schouwspel! Begraafpark Heilig Landstichting Op het Begraafpark Heilig Landstichting komen begraven, gedenken, cultuur en natuur op bijzondere wijze samen. Bij de aanleg van dit park (1911) heeft beeldend kunstenaar Piet Gerrits een grote rol gespeeld. Naast grafmonumenten van zijn hand treft de bezoeker ook vroegere museumobjecten aan zoals de Bergrede, de Hof van Olijven, de Kruiswegstaties, Golgotha met het Heilige Graf en de Hemelvaartkoepel. Het begraafpark als geheel is één groot kunstwerk waarbij elke boom en elk graf met zorg is gedrapeerd in het fraaie landschap. Wandelgemeente van het jaar 2020 Berg en Dal is bekroond met de titel Wandelgemeente van het jaar 2020. Laat je voor een mooie route informeren en inspireren op www.wandeleninbergendal.nl. 41 © Marja Hakoer © David Brand © David Brand © David Brand

het UNESCO werelderfgo Sinds 1994 maken de voormalige vestingwerken van de stad Luxemburg en haar oude stadswijken deel uit van het UNESCO wereld erfgoed. We verkennen te voet de hoofdstad van het Groothertogdom en wandelen door de groene stad, langs middel eeuwse, maar ook klassieke en heden daagse bouwwerken. Wandelschoenen aan en gaan. Tekst en foto’s: Eva Hopstaken Hoog torent ze boven ons uit, Gëlle Fra, de gouden vrouw van Luxemburg. Een betere plek om de wandeling te beginnen is er eigenlijk niet. De vergulde dame, een beeld ter nagedachtenis aan WOI, kijkt op ons neer, terwijl wij vanaf het Beck bastion juist naar beneden kijken. Het uitzicht plateau op Place de la Constu42 tion geeft uitstekend zicht op de Petrusse vallei onder ons en de belangrijke Pont Adolphe brug. In de stad wemelt het overigens van de fijne uitzicht punten. Neem Plateau Bourbon, nabij het station of Plateau du Saint Esprit, waar oorspronkelijk een klooster huisde. Naar Grund We spannen onze kuitspieren stevig aan en maken de afdaling naar Grund, door insiders het meest pittoreske deel van de stad genoemd. En wat ons betreft hebben ze daar gelijk in. Vakwerkhuizen, oude wegen, indrukwekkende panden en alles lijkt er geschiedenis te ademen. Het oude klooster in dit deel van de stad, doet thans dienst als Cultureel Ontmoetings centrum. We onderbreken onze wandeling voor een kort bezoek aan het Nationaal Museum voor Natuurgeschiedenis en staan direct bij binnenkomst oog in oog met een dinosaurus. Pas bij het verlaten, valt het ons op dat de toegangspoort een beziens waardigheid op zich is. De gedecoreerde toegang is een overblijfsel van een voormalig hospitium – een onderdeel van een klooster dat passanten en reizigers onderdak bood – uit het jaar 1308. Je hebt mooi, je hebt mooier en je hebt mooist, maar het superlatief is wellicht niet eens voldoende om ‘het mooiste balkon’ van Europa te beschrijven. De Corniche, die deze bijnaam al jarenlang met verve draagt is, en met name het uitzicht, een plaatje. Wie goed oplet, ontdekt er ook een vrouwspersoon. Een dame luisterend naar de naam Melusine, de mythe die aan haar kleeft, speelt een belangrijke rol in het ontstaan van de stad. Waarom ze aan de waterkant van rivier de Alzette zit? Wie dichterbij komt, snapt het. Melu sine is geen gewone vrouw maar een zeemeermin. We stappen de panoramaweg verder af. Een traject dat we sneller af hadden kunnen leggen ware het niet dat we keer op keer stilhouden om van het betoverende uitzicht te genieten. Bock In de 10de eeuw was op de rots waar we ons nu bevinden een kasteel. Helaas, werd het domein van de graven van Luxemburg in de 16de eeuw verwoest en een eeuw later opnieuw opgetrokken. De kazemat is een militaire schuil

o oed van Luxemburg-stad plaats onder dit voormalige kasteel en bestond voorheen uit een ondergronds, en deels bovengronds, netwerk van zo’n 23 kilometer. De Luxemburgse kazematten zijn de langste ter wereld en waren ideaal voor opslag en het verdedigen van het kasteel en de stad. Helaas, staan we tijdens ons bezoek voor een gesloten poort, de kaze matten zijn tijdelijk gesloten. Geen probleem, dan wandelen we gewoon weer een stukje verder, naar de helling van Kirchberg. We zwaaien bij Dräi Eechelen, het gerestaureerde reduit van het Fort Thüngen, met onze LuxembourgCard en duiken in de geschiedenis van deze voormalige vesting. Eenmaal terug in het daglicht besluiten we nog een stukje verder te wandelen en een bezoek te brengen Zelf op pad in Luxemburg­stad Zelf een keer deze route wandelen? Check www.visitluxembourg.com/nl/te-doen/kunstcultuur/werelderfgoed-unesco. Hier tref je in pdf een brochure met alle achter grondinformatie over de route. Ben je al in Luxemburg? Bij de toerist office is de brochure eveneens verkrijgbaar. LuxembourgCard Veel van de bezienswaardigheden op deze UNESCO-wandeling zijn gratis of tegen gereduceerde toegang te bezoeken met de zogeheten LuxembourrgCard. Deze kaart schaf je aan voor 1,2 of 3 dagen. Per persoon of als groep/gezin (maximaal 5 personen per kaart). Meer info: www.visitluxembourg.com/nl/luxembourg-card Dwalend door de straten van de stad, passeren we de Kamer van de Volksvertegenwoordigers en hoppen even binnen bij het Lëtzebuerg City Museum. Gaan op de foto met (het standbeeld van) Groothertogin Charlotte en rusten even uit op de trappen van het stadhuis. In de verte doemt de toren van OLV Kathedraal van aan MUDAM. Het museum voor Moderne Kunst, vormt op onze wandeling enigszins een vreemde eend in de bijt. Moderne, strakke architectuur voeren voornamelijk de boventoon, maar echter wel omringd door oude verdedigingswallen. Van kasteel naar promenade Het is simpelweg ondoenlijk alle prachtige panden, bezienswaardigheden en bijzondere plekken te delen. Zelf ervaren dat is het beste. Als je in Luxemburg-stad bent, vervolg dan zeker, net als wij, je wandeling richting de oude binnenstad. Glip er een kerk binnen, bezoek de vismarkt of woon de wisseling van de wacht voor de deur van het Groothertogelijk Paleis. Wist je trouwens dat de residentie van de Luxemburgse regering in 1572 eigenlijk gebouwd werd als stadhuis? Luxemburg op. Het einde van onze UNESCO dwaaltocht door de stad is in zicht. Onze lieve vrouw OLV Kathedraal van Luxemburg heeft een geschiedenis om U tegen te zeggen. Gebouwd als gotische kerk, met renaissance trekjes. Paus Pius IX doopte de kerk om tot kathe draal en sindsdien werden er belangrijke bisschoppen begraven. Daarnaast zijn in de crypte van de kathedraal diverse leden van de groothertogelijke familie begraven en bevindt zich er ook het grafmonument van de middeleeuwse graaf Jan de Blinde. Eenmaal, na het verlaten van de kerk, op het kerkplein, schittert daar weer de gouden dame op haar sokkel. We zijn rond. Een hoop stappen en een boel informatie rijker. 43

Herontdek je eigen stad ‘Do not go where the path may lead, go instead where there is no path and leave a trail.’ Een prachtige uitspraak van één van de meest invloedrijke denkers van de Verenigde Staten: Ralph Waldo Emerson. En hoewel ik zo nu en dan graag de gebaande paden verlaat, doe ik voor een keer precies het tegenovergestelde. Samen met mijn vaste wandelmaatje Ester ga ik op een zogenaamde Escape Tour door ‘ons eigen stadsje’ Leeuwarden. Tekst: Femke Jaarsma Beelden: Ester Zoomers­Van Zandvoort Op Escapetours.nl lees ik dat de Escape Tour een unieke manier is om samen met vrienden of familie een stad te ontdekken. Amsterdam, Deventer, Haarlem, Tilburg, Zwolle maar ook buitenlandse steden zoals Londen, Berlijn, Parijs, Lissabon, Barcelona, Warschau en zelfs New York en Los Angeles. Het zijn zomaar wat steden waar je zo’n tour kunt doen. Mocht je deze plaatsen al kennen, wees gerust. Tijdens de ‘escape the citygame’ ontdek je geheel nieuwe kanten van zo’n stad. Althans, zo wordt ons beloofd. Ik koos daarom bewust voor mijn oude vertrouwde hometown Leeuwarden. Ook al staan ons beider huizen nu onder de rook van de Friese hoofdstad, we zijn nog altijd dol - en hartstikke ‘grutsk’ (trots) - op onze voormalige woonplek. Aldus togen we op een doordeweekse herfstdag richting stad. Geheime uitgang Van tevoren heb ik me ingelezen via de mail die ik, na mijn reservering, van Escape Tour ontving. Naast de nodige praktische informatie, lees ik het doel van deze queeste: we gaan de stadhouder van Friesland helpen met het vinden van de geheime uitgang van Leeuwarden. De reden waarom is overigens wel wat… discutabel. Hoe dan ook. Het klinkt best spannend. Jammer dat we de kinderen niet mee konden nemen. Ook al is de tour bedoeld voor volwassenen en jongeren, die 9-jarigen van ons - toevallig ook nog eens beste vrienden - hadden dit vast geweldig gevonden. Lekker samen speuren en zonder restricties (lees: geen opgelegde schermtijd) op de smartphone zitten omdat we die nu eenmaal nodig hebben. Nu zijn wij moeders minstens zo enthousiast. Vol goede moed starten we aan de tour. Goed voorbereid ook. In de instructiemail stond Informatie Een Escape Tour speelt zich af in het centrum van de desbetreffende stad. Met de speciale app op je smartphone, maak je een wandeling langs unieke plekjes. Je hebt twee uur de tijd om alle raadsels op te lossen, aanwijzingen te ontcijferen en vragen te beantwoorden. Op www.escapetours.nl vind je een overzicht van de beschikbare steden. De tour is bedoeld voor 2 tot 4 personen, kost € 29,95 per team en je kunt de game op ieder moment starten. 44

namelijk: gebruik voor de bijbehorende Loquiz-app een recente mobiele telefoon met een volle batterij. Ester heeft een vrij nieuwe smartphone die volledig opgeladen is. Check. Ze heeft zelfs een powerbank mee. De held. Dan lijkt er een kink in de kabel. Wanneer we het spel proberen te starten, geeft de app (of de telefoon, dat kunnen we niet met zekerheid zeggen) kuren. We laten ons niet het veld uitslaan - we zijn tenslotte de Amazing Mama’s - en pakken mijn ‘antiekje’ erbij. Warempel: het werkt! Nu kunnen we echt los. Ons startGratis stadswandeling Wil je meer weten over de Friese hoofdstad? A Guide to Leeuwarden organiseert verschillende gratis stadswandelingen. De lokale gidsen kennen de verborgen plekken van de stad. Naast historische weetjes, vertellen ze je over de leukste winkelstraten en waar je de mooiste street art kunt vinden. Meld je van tevoren aan via aguidetoleeuwarden.nl. Overnachten Logeren in een oud postkantoor hartje binnenstad? Bij Hotel & Grand Café Post-Plaza slaap je op de beste bedden en geniet je van een prinsheerlijk ontbijt. Om er daarna gelijk op uit te gaan en Leeuwarden verder te ontdekken. Boek je kamer op www.post-plaza.nl. Altijd al eens willen weten hoe het voelt om ‘vast’ te zitten? Slaap dan een nachtje in het Alibi Hostel in de Blokhuispoort, de oude gevangenis van Leeuwarden. Een cel reserveren doe je op www.alibihostel.nl. punt is het Bonifatiusplein, vlak vóór de indrukwekkende Sint-Bonifatiuskerk met zijn enorme toren. Na een aantal vragen over onder andere de kerk beantwoord te hebben, lopen we via winkelstraat de Voorstreek naar de Turfmarkt en vanaf daar richting Jacobijnerkerkhof. Hier en daar stoppen we voor het beantwoorden van vragen. De stad herontdekken Dat onze kennis van de Leeuwarder geschiedenis ons niet in de steek laat, geeft ons - competitief als we zijn - een voldaan gevoel. Volgzaam laten we ons leiden door de navigatie in de app. Dankzij de vragen ontdekken we allerlei nieuwigheden over de stad. Iets waar we stiekem een beetje op hoopten. Naast de uitdaging van de game zelf, genieten we van het moois waarlangs deze Escape Tour ons leidt. Zo wandelen we onder andere door het Joods Cultureel Kwartier. Bij een vraag over dit prachtige stukje stadscentrum, sta ik even stil. Om zo een hofje te ontdekken dat me nog niet eerder was opgevallen. Het blijkt een voormalig gasthuis waar arme jodinnen destijds een rustige levensavond vonden. Zo wijst elke vraag ons naar een volgend punt, alwaar een nieuwe vraag of opdracht volgt. Toegegeven: sommige vragen zijn makkelijker dan andere. Bij de opdrachten wordt wat meer van ons denkvermogen gevraagd. Dat vinden we zowel leuk als ietwat frustrerend. Zeker vanwege de deadline. We moeten, nee willen, het spel wél binnen die twee uren afronden. Hoewel we diezelfde tijdsfactor tegelijkertijd jammer vinden. Vooral omdat er zoveel te zien is. Plekken waar we gewend aan waren en die we nu weer met andere ogen bekijken. Een aantal keren komen we er gewoon niet uit. Desondanks weten we toch voldoende letters te verzamelen. Na wat puzzelwerk komt er een woord tevoorschijn dat ons uiteindelijk bij de geheime uitgang brengt. Binnen de tijd! Naderhand krijg ik een mailtje van Team Escape Tours. ‘Jullie hebben er 01:37:42 over gedaan. Met deze tijd zijn jullie 377e geworden van de 870 gespeelde Escape Tours in Leeuwarden.’ Oké. Geen record dus. Het overwinningsgevoel is er niet minder om. We spreken elkaar bemoedigend toe dat meedoen belangrijker is dan winnen. Daarbij, we hebben genoten van de wandeling door ‘ons’ stadje. Voor herhaling vatbaar? Zeker. Volgende keer New York maar dan? 45

Wandeldeformatie... loopbaan Jan Fokke Oosterhof (1975) is ondernemer, extreemsporter, avonturier, schrijver, spreker, expeditieleider, poolreiziger en… loper. Om te aarden en het hoofd leeg te krijgen, gaat hij lopen. Liefst lang, conform het adagium van Kierkegaard: ‘I have walked myself into my best thoughts, and I know of no thought so burdensome that one cannot walk away from it.’ De titel van zijn laatste boek is dan ook Rennen voor je leven. Het kan altijd verder en langer. Eerder schreef ik al eens een column over paratrooper Karl Bushby die van Canada naar de Bering Strait liep, die als eerste ter wereld overstak en nu ergens in Rusland loopt op weg naar zijn woonplaats Londen. Zelf ben ik gemaakt om te lopen. Het is mijn manier om weg te rennen van pesters en rust te vinden in het hoofd. Wij allemaal zijn gemaakt om te lopen. De mens is de meest efficiënte loper op deze planeet, goed geventileerd en een optimale zuurstoftoevoer. Wij kunnen ieder dier doodlopen als we het maar uit de schaduw blijven verjagen. Ziedaar de meer dan 50 procent overgewicht onder de Nederlandse bevolking. We zitten teveel achter ons bureau, we moeten weer meer naar buiten. Bewegen. Lopen. Mijn laatste avontuur was een (hard)looptocht van ruim 5.000 kilometer van Apeldoorn naar het Spaanse Santiago. Na terugkomst trainde ik op hoogte voor een non-stop (hard)loopwedstrijd in september van 1.001 kilometer door Duitsland, Tsjechië en Oostenrijk. ‘There is no longer race on a marked hiking path on this planet’, aldus de organisatie. Tot mijn spijt moest ik de dag voor de race terugtrekken vanwege een ontsteking in mijn kaak. Onafgebroken dertien dagen en nachten rennen, kan niet met een ontsteking. Teleurstelling kreeg nieuwe dimensies. Nieuwe plannen dus maar, terugveren en naar de tekentafel. Op 1 februari 2023 start ik met collega-avonturier Geert van Nispen het Munro-project. Samen gaan we (hard)lopend alle 282 Munro’s aan elkaar knopen, een tocht van 4.500 kilometer, meer dan 200.000 hoogtemeters en een miljard midges. We willen de snelste Nederlandse Munro-baggers worden. Een Munro is een Schotse berg of heuvel met een hoogte van minstens 3000 voet ofwel 914,4 meter. Munro Bagging verwijst naar het aftikken van Munro’s. Iemand die zijn toppen bijhoudt, noem je een Munroist. Als je de top van alle 282 Munro’s bereikt hebt, ben je een completionist. De eerste deed dit in 1901 en inmiddels hebben ruim 7.000 mensen dat herhaald, waaronder zes Hollanders. Waarom deze uitdaging vraag je? Het antwoord is van verrassende eenvoud: omdat de ruige, desolate Schotse natuur ons intens gelukkig maakt. We gaan 282 keer genieten van prachtige beklimmingen in weer en wind en de elementen in ons gezicht voelen. Want zoals de Schotten plachten te zeggen: ‘The weather in Scotland has four seasons in one day... and it can be a wee bit chilly’. We love it! We verklappen vast dat er een drone meegaat en dat er een boek komt. Binnenkort meer te lezen op onze websites... Fokke: Expeditionlife.nl en Geertje: Geertvannispen.nl Jan Fokke Oosterhof voetstuk Naam: Ronald van der Molen Leeftijd: 56 jaar Beroep: Ondernemer in Drachten Bijzonderheden: Door het wandelen kom ik tot inzichten die ik nooit voor mogelijk had gehouden. Ik ga altijd door drie fases. Fase 1 is piekeren over van alles. Fase 2 is nadenken over van alles. En fase 3 is het loslaten en de rust en kalmte ervaren van de omgeving en mijzelf. 46 Wandelt sinds: 2019 gemiddeld 10 kilometer per dag. Ik ben begonnen tijdens de eerste lockdown, sindsdien ben ik door het wandelen 30 kilo afgevallen. Waarom: Door het wandelen verlies ik mijzelf in de tijd en vergeet ik alle dagelijkse beslommeringen. Mooiste: ‘s Zomers om 5 uur beginnen en de zon zien opkomen. Nooit meer: Zonder wandelen. To do: Gewoon eens een jaar ‘weglopen’.

voor wie echt van wandelen houdt… tevoetonline.nl inspireert. 47 © Shutterstock

Wandelen fi etsreizen Vraag nu onze brochure aan of bel 071 - 512 64 00

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48

Home