asko schönberg 2019 januari februari maart april mei juni juli
“One man’s trash is another man’s treasure.” NL In Nederland produceren we jaarlijks bijna 490 kilo afval per persoon, zonder dat dit opvalt. De enorme vuilnisbelten die ik mij nog uit mijn kindertijd kan herinneren, zijn de afgelopen decennia cosmetisch weggepoetst met sport- en recreatieterreinen. Is dit slecht? Menig archeoloog knijpt in z’n handen als er een vuilstort uit de prehistorie wordt ontdekt. Ontnemen wij, met onze recycledrift, toekomstige archeologen of buitenaardse beschavingen het plezier van te mogen graven en snuffelen in onze prullenbak? Gelukkig zijn er nog plekken waar we ongegeneerd ons afval dumpen, omdat we blijkbaar tot het tegendeel bewezen is, altijd zullen denken dat ons afval zichzelf op magische wijze weg zal toveren. Deze nieuwe vuilstort bevindt zich buiten de dampkring, in de oneindige ruimte. Hier zweeft al ruim een half miljoen kilo afval rond, en dat terwijl we nog maar aan het begin staan van onze deep space-expansiedrift. WetenENG We produce almost 490 kilogrammes of waste per person every year in the Netherlands, and it's barely noticeable. The huge rubbish dumps that I can still remember from my youth have been cosmetically tidied up over recent decades and turned into sports and recreation areas. Is this so bad? Many an archaeologist would rub his hands in glee when a prehistoric spoil heap was uncovered. With our passion for recycling, are we depriving future archaeologists – or extra-terrestrial civilisations – of the pleasure of being able to dig up and root around in our rubbish bins? Fortunately, perhaps, there are still some places where we continue relentlessly dumping our waste because we seem to think, until the contrary is proven, that our waste will somehow magically make itself disappear. This new dumping ground is beyond our atmosphere, in the infinity of space. There are already over half a
schappers brengen de brokstukken in kaart, onder meer omdat een satelliet of raket die door een stuk afval op drift geraakt wordt, onherstelbaar beschadigd kan worden. Wat heeft dit in hemelsnaam met Asko|Schönberg te maken vraagt u zich nu af. Afval en kunst zijn zeker in de twintigste eeuw onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zet de Badende vrouw uit 1654 van Rembrandt maar eens naast Fountain, het gesigneerde urinoir van Marcel Duchamp, of De Slaapkamer van Vincent van Gogh naast het besmeurde My Bed van Tracey Emin. De Eerste Weense School versus Amerikaanse componisten zoals John Cage, die in de 20ste eeuw lege tinnen blikken en afgedankte trommelremmen gebruikte als percussie. Afval als inspiratie voor kunst, afval verheven tot schoonheid, afval getransformeerd tot prachtige muziek. De Australische componiste Kate Moore is gefascineerd door ruimteafval. Zij gebruikt wetenschappelijke data betreffende het ruimteafval voor haar nieuwe compositie Space Junk, een opdracht voor Asko|Schönberg die in première wordt gebracht op het Minimal Music Festival in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Haar vader is één van die wetenschappers die het rondvliegende afval vangt in kaarten en grafieken. Wij kijken in ieder geval erg uit naar het ‘ruimteafval’ van Kate Moore, maar daarnaast zijn er nog andere maatschappelijke thema’s die in de programmering terugkomen. Zoals The Gender Agenda over sekse en identiteit en Brave New World 2.0 over robotisering. Deze laatste is de nieuwe voorstelling van regieprijswinnaar Guy Weizman waaraan K[h]AOS meewerkt, ons ensemble voor jonge muzikanten. We verheugen ons, tot slot, op de stukken van Louis Andriessen en de composities million kilos of waste floating around up there, and we're only just on the brink of our expansion into deep space. Scientists are now charting the detritus, partly because a satellite or rocket could be irretrievably damaged if it were to collide with a piece of this waste. So, what in Heaven's name has this to do with Asko|Schönberg, you may well ask? Waste and art certainly became inextricably linked during the twentieth century. Just juxtapose Rembrandt's Lady bathing from 1654 with Fountain, the signed urinal by Duchamp, or Vincent van Gogh's The Bedroom with the soiled My Bed by Tracey Emin. The First Viennese School versus American composers like John Cage, who used empty tin cans and discarded drum brakes as percussion instruments in the 20th century. Waste as an inspiration for art, waste elevated to beauty, waste transformed into beautiful music. Australian composer Kate Moore is fascinated by space waste. She is using scientific data on space waste for her new composition Space Junk, a commission by Asko|Schönberg that will be given its premiere at the Minimal Music Festival in the Muziekgebouw aan 't IJ. Her father is one of those very scientists who are pinning down the orbiting waste in charts and graphs. We're really looking forward to Kate Moore's space waste, much as we're keenly anticipating the performance of Georges Aperghis' Die Hamletmaschine Oratorio, the pieces by Louis Andriessen and the pieces inspired by his work during the Andriessen Festival in May, or Brave New World 2.0, the new production by prize-winning director Guy Weizman, which
geïnspireerd door zijn werk tijdens het Andriessen Festival in mei. Fedor Teunisse Artistiek leider Asko|Schönberg involves K[h]AOS, our ensemble for young musicians. Fedor Teunisse Artistic manager Asko|Schönberg Go to askoschoenberg.nl/en for news, agenda and more information on upcoming performances. #1 The Sonic Great Wall 7/1 MA 19•00 21•30 HUANG RUO The Lost Garden Chamber Concerto No 2 The Sonic Great Wall - A Resonant Theatre for Thirteen Musicians and Audience ASKO|SCHÖNBERG THE DREAM UNFINISHED ORCHESTRA dirigent Huang Ruo FERUS FESTIVAL New York City, National Sawdust nationalsawdust.org In Nederland werkte Asko|Schönberg al met Huang Ruo, die in 2017 Composer in Residence was bij Het Concertgebouw. Nu voert het ensemble stukken uit van deze Chinees-Amerikaans componist uit in New York. Op 5 januari is het ensemble uitgenodigd door Juilliard School of Music om daar een workshop te geven en werken van compositiestudenten uit te voeren. Met steun van Art Mentor Foundation Lucerne en Ministerie van Buitenlandse Zaken.
The Sonic Great Wall #2 i c o n 8/1 DI 20•00 9/1 WO 20•00 12/4 VR 21•00 13/4 ZA 21•00 4/5 ZA 18•30 21•30 9/5 DO 20/5 MA 12/6 WO Luxemburg, Grand Théâtre Luxembourg Lissabon, Calouste Gulbenkian Foundation Antwerpen, De Singel Maubeuge (Fr), Théâtre de Manège – Scène Nationale de Maubeuge OPERADAGEN ROTTERDAM Rotterdam, Rotterdamse Schouwburg ALDEBURGH FESTIVAL Snape Maltings (Suffolk, GB) FREDERIK NEYRINCK i c o n LOD MUZIEKTHEATER ASKO|SCHÖNBERG dirigent Joey Marijs sopraan Lieselot De Wilde acteur Tibo Vandenborre libretto Sabryna Pierre regie & scenografie Atelier theatres.lu gulbenkian.pt/musica desingel.be lemanege.com operadagenrotterdam.nl snapemaltings.co.uk/ season/aldeburgh-festival Na bijna anderhalve eeuw blijft het dodenmasker van L’Inconnue de la Seine fascineren. De mysterieuze glimlach op het gelaat van deze jonge, onbekende vrouw, die in de Seine zou zijn verdronken, verwierf een cultstatus. i c o n verplaatst haar mythe naar de hedendaagse beeldcultuur en creëert een universeel verhaal over schoonheid, vergankelijkheid en dood.
Bildraum (Charlotte Bouckaert & Steve Salembier) i c o n is een hybride mix van een fotoshoot, een filmset en een concert. Op scène wordt live geportretteerd en foto en film verschijnen direct op het witte doek. De opera werpt zo een licht op hoe wij vandaag, in de 21ste-eeuw waarin de selfie niet meer weg te denken is, met het menselijk portret omgaan. De grens tussen de kunstenaar op de scène en de toeschouwer in het publiek vervaagt. Icoon wordt aanschouwer, model wordt fotograaf, man wordt vrouw en slachtoffer op zijn beurt dader. Droom en werkelijkheid worden inwisselbaar. Atelier Bildraum schept een architectonische ruimte waarin de afstanden tussen performers, musici en publiek tot een minimum worden gereduceerd. Wat zich hierin afspeelt, is geïnspireerd op de events die plaatsvonden in The Factory, Andy Warhols club/atelier, waar hij in de jaren ’60, ’70 en ’80 van de vorige eeuw mythes en popiconen creëerde. De jonge veelbelovende componist Frederik Neyrinck creëerde voor deze 21ste-eeuwse opera een veelzijdige partituur, waarin expressionisme, popmuziek en serialisme hun sporen hebben nagelaten. Productie: LOD muziektheater, Coproductie Fundaçao Calouste Gulbenkian Lissabon, Asko|Schönberg Amsterdam, Vooruit. Met de steun van ENOA : Creative Europe Programme of the European Union. i c o n
#3 Im wunderschönen Monat Mai 16/1 WO 20•30 Amsterdam, Paradiso paradiso.nl 020 6264521 REINBERT DE LEEUW Im wunderschönen Monat Mai driemaal zeven liederen naar Schumann en Uitvoering van de bekende, onder meer met een Edison bekroonde romantische liedcyclus. Reinbert de Leeuw bewerkte liederen van Schubert en Schumann tot een eigenzinnige, kwetsbare en
Schubert ASKO|SCHÖNBERG vocaliste/actrice Katja Herbers piano Reinbert de Leeuw wonderschone muziektheatrale cyclus voor stem, piano en ensemble. De Leeuw zelf speelt piano en op zijn verzoek neemt actrice Katja Herbers het Sprechgesang voor haar rekening, een partij die het midden houdt tussen acteren en zingen. Door die keuze voor een niet geschoolde stem, komt juist het kwetsbare van de liederen naar voren en wordt de dramatiek cruciaal. Alle menselijke emoties komen voorbij in deze reis door het leven en de tragische liefde. Im wunderschönen Monat Mai ging in 2003 in Paradiso in première met Barbara Sukowa als zangstem. Meer dan 15 jaar en talloze successen later is dit een uitgelezen kans om het werk live te zien op de plek waar het voor het eerst uitgevoerd is. Im wunderschönen Monat Mai
#4 Duet 5/2 DI 20•30 Tilburg, De Link in Het Cenakel delink.nl Asko|Schönberg werkt samen met Fontys, het conservatorium in Tilburg, om specifieke kennis en technieken voor het uitvoeren van hedendaagse muziek over te dragen aan de studenten. Onze musici David Kweksilber (klarinet/saxofoon) en Tjeerd Oostendorp (tuba) werken in deze editie op basis van stukken van Guus Janssen, Mischa Mengelberg en Louis Andriessen aan improvisatie. Het resultaat is deze avond op het Tilburgse podium De Link te zien en te horen. Duet
#5 Schaatskoorts 6/2 WO 20•00 Amsterdam, Het Zonnehuis askoschoenberg.nl/concertagenda/20182019/schaatskoorts BERNADETTE VERHAGEN Altviool Van Bach tot nu en de parallellen tussen altviool spelen en schaatstechniek fortepiano Bart van Oort klarinet Frank van den Brink piano Ivo Janssen saxofoon Arno Bornkmap Altvioliste Bernadette Verhagen neemt na ruim 25 jaar afscheid van Asko|Schönberg. Dat doet ze met een speciaal concert waarvan ze het programma zelf samenstelt. Haar concert laat met behulp van de altviool de geschiedenis van de klassieke muziek horen. Ze is altijd gefascineerd geweest door de verschillende stijlen en stemmingen van barokke, klassieke en moderne muziek. In de oude muziek verdiepte ze zich in het authentieke instrumentarium om de stukken van stof te ontdoen en weer nieuw te laten klinken. In de meer dan 25 jaar dat ze met Asko|Schönberg speelde, bevond ze zich juist in de voorhoede van de nieuwe muziek. Als schaatsliefhebber ziet ze veel parallellen tussen het schaatsen en altviool spelen. De terugkerende rituelen als het slijpen van de ijzers en harsen van de strijkstok bijvoorbeeld. Als ze nadenkt over overeenkomsten en verschillen tussen toonhoogte en stemming enerzijds en snelheid en techniek anderzijds, komen dergelijke begrippen in een ander daglicht te staan. Het concert vindt plaats in Het Zonnehuis, een monument in Amsterdam Noord. Geen entree, na afloop van het concert kunt u zelf uw bijdrage bepalen.
Schaatskoorts #6 Muziekgebouw Park 24/2 ZO 12•00 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ muziekgebouw.nl 020 7882010
Asko|Schönberg voert met gitarist Raphael Vanoli zijn stuk K. Kalinausko g. 3, Vilnius uit tijdens deze editie van Muziekgebouw Park. Muziekgebouw Park laat iedereen die in muziek geïnteresseerd is, op een informele manier kennis maken met verschillende genres en vormen. Het Muziekgebouw zorgt voor de muziek, de kleden en de kussens. Zelf neemt u uw picknick en vrienden en familie mee. Muziekgebouw Park #7 Th G d
The Gender Agenda 27/2 WO Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ PHILIP VENABLES The Gender Agenda ASKO|SCHÖNBERGS dirigent Manoj Kamps presentatie Naomi van der Linden Een interactief concert in de vorm van een muzikale spelshow, waarin het thema gender een prominente rol speelt. Leerlingen van het voortgezet onderwijs spelen tijdens het concert een spel en laten zich leiden door de muziek en presentator. Klassen nemen ook deel als spreekkoor. Bezoek aan het concert wordt gecombineerd met lesmateriaal, een nagesprek en eventueel een workshop. Met steun van Art Mentor Foundation Lucerne, in samenwerking met London Sinfonietta, Ensemble Modern, Remix Ensemble. The Gender Agenda Asko|Schönberg voert voor een publiek van middelbare scholieren THE GENDER AGENDA van Philip Venables uit . The Guardian omschreef hem als ‘one of the finest composers around’, een componist van briljant, extreem werk dat je vastpakt en niet meer laat gaan. Philip Venables’ muziek houdt zich vaak bezig met geweld, politiek en spraak in muziek en opera. Hij is
vaak bezig met geweld, politiek en spraak in muziek en opera. Hij is een sociaal en politiek bewust persoon en heeft al eerder producties gemaakt waarin raakpunten zijn met thema’s uit de LGBTQ-gemeenchap. ko|Schönberg vindt het belangrijk om n bijdrage te leveren aan een goede atschappelijke en culturele bewustding. Daarbij is het is een essentieel ediënt dat je leert open te staan voor schillende manieren van leven. pelijk helpt dit concert scholieren e zich anders voelen ook om dit te unnen uiten. We willen een dialoog met jongeren starten " Of je alle middelbare scholieren ook echt betrokken krijgt, weet je van tevoren nooit. Het enige wat je kunt doen is voorwaarden scheppen waardoor je geloofwaardig wordt. Presentatrice Naomi van der Linden is zelf een zeer sociaal betrokken jonge maker, die erg goed begrijpt waar jongeren zich toe verhouden. Ze is open en oprecht geïnteresseerd in dit onderwerp, maar begrijpt ook de gevoeligheden bij jongeren rondom dit vraagstuk. Dit geldt ook voor de dirigent Manoj Kamps. De muziek is een knipoog naar “showtunes”, hopelijk sluit dit op een grappige manier aan bij hun ervaring. We willen een dialoog met jongeren tarten. We hebben bewust gekozen voor aomi omdat zij min of meer neutraal in deze scussie staat, maar een zeer open mentalit heeft. Het Muziekgebouw is een plek waar geren niet snel zullen komen, daarom is het ken naar een fijne balans tussen uitdaging en vertrouwen "
j g g en vertrouwen. De middag is voor ons geslaagd wanneer de jongeren na afloop buiten het Muziekgebouw aan 't IJ al discussiërend over dit onderwerp weer in de bus stappen. #8 Brave New World 2.0 7/3 DO 20•15 8/3 VR 20•15 9/3 ZA 20•15 t/m VR 18/5/19 TRY OUTS Groningen, Stadsschouwburg Groningen PREMIÈRE Groningen, Stadsschouwburg Groningen Arnhem, Rotterdam, Gouda, Den Haag, Leiden, Enschede, Assen, Dordrecht, Zwolle, Meppel, Utrecht, Amsterdam, Heerenveen, Leeuwarden, Delft, Breda, Heerlen, Drachten, Groningen. nite.nl, ssbg.nl 050 3680368 askoschoenberg.nl/ concertagenda NOORD NEDERLANDS TONEEL CLUB GUY & RONI ASKO|SCHÖNBERGS K[H]AOS SLAGWERK DEN HAAG regie Guy Weizman tekst Rik van den Bos choreografie Roni Haver compositie Jonathan Reus arrangementen Kyle Evans decorontwerp Ascon de Nijs dramaturgie Robbert van Heuven Toneelschrijver Rik van den Bos en regisseur Guy Weizman nemen ons in Brave New World 2.0 mee naar de nabije toekomst waarin mensen worstelen met liefde, leven en lijden ten tijde van algoritmes. Brave New World 2.0 (vrij naar Aldous Huxley) is een dystopie voor hen die hopen op het beste, maar het ergste vrezen. Nog even en de mens houdt op te bestaan. Dan gaan we op in de computer, worden we onsterfelijk via implantaten, of vindt een reuze intelligent en zelflerend algoritme dat we niet meer nuttig zijn. Hoe blijf je in een wereld van nullen en enen vasthouden aan wat je menselijk maakt? Regis
seur Guy Weizman maakt er een overrompelende, in your face theaterervaring van met een cast van 25 spelers, dans, live muziek en toneel. Muziek tot stand gekomen met steun van Fonds Podiumkunsten K[h]AOS, het initiatief van Asko|Schönberg voor jonge musici, speelt in deze voorstelling met Americana en elektronische muziek. Het is de derde voorstelling die regisseur Guy Weizman maakt met Noord Nederlands Toneel, Club Guy & Roni en K[h]AOS. Voor Salam ontving hij in 2018 de regieprijs van het Nederlands Theater Festival. Brave New World 2.0 IS DE HUISDRAMATURG VAN NNT EN IS IN DIE HOEDANIGHEID AL VANAF HET BEGIN BETROKKEN BIJ HET UITDENKEN EN MAKEN VAN DE VOORSTELLING BRAVE NEW WORLD 2.0 VAN GUY WEIZMAN. BRAVE NEW WORLD 2.0 IS EEN INTERDISCIPLINAIRE VOORSTELLING MET SPEL VAN NNT, DANS VAN CLUB GUY & RONI EN MUZIEK VAN ASKO|SCHÖNBERGS K[H]AOS EN SLAGWERK DEN HAAG. VOOR DE VORIGE VOOR STELLING IN DEZE SAMENSTELLING, SALAM, WON WEIZMAN DE REGIEPRIJS VAN DE NEDERLANDSE TONEELJURY. ROBBERT VAN HEUVEN
"DE EEN ZIJN UTOPIE IS DE ANDER ZIJN DYSTOPIE, OM HET ‘De voorstelling Brave New World 2.0 begon eigenlijk met een vraag die regisseur Guy Weizman zichzelf stelde: ‘Als deze wereld zo complex en ingewikkeld en gevaarlijk wordt, welke prijs ben ik dan bereid te betalen voor mijn veiligheid?’ Als er vluchtelingen deze kant op komen en het klimaat verandert, welke offers ben ik bereid te brengen?’ Grappig genoeg is Brave New World van Aldous Huxley als je het nu leest, bijna een utopie. Ik bedoel: je hoeft in die wereld niet te werken en het is eigenlijk best gezellig met die drugs die je van de overheid krijgt. De wereld is zo chaotisch en gevaarlijk aan het worden dat Brave New World ineens veel minder dystopisch lijkt. Naast Huxley is ook de Israëlische auteur Yuval Harari van belang geweest bij het schrijven van de voorstelling. In zijn boek Homo Deus stelt hij zich de vraag wat het betekent voor het humanisme dat de ‘oude’ mens aan het verdwijnen is. Dus we kunnen onszelf straks uploaden in computers en we worden steeds meer cyborgs en straks zijn we misschien wel onsterfelijk. Zijn we dan nog steeds dezelfde mens? Rik van den Bos, de schrijver van het script van de voorstelling, kwam met het idee om de ideeën uit deze twee boeken te combineren. Voor het script heeft hij wel bepaalde elementen uit Brave New World gebruikt, bijvoorbeeld dat er twee samenlevingen zijn, een die meegaat met de vooruitgang en een die achterblijft. Maar bij ons gaat het ook over de mens die steeds meer verdwijnt in algoritmen. We stellen ons de vraag: welke mens komt er voort uit deze technologische ontwikkelingen? Huxley schreef later dat hij terugkijkend op zijn eigen boek zich verbaasde over hoe snel de ontwikkeling ging en dat hij zijn eigen boek wel wat naïef vond. Maar de vragen die er achter zijn boek schuil gaan, zijn voor ons nog steeds heel belangrijk geweest. Wat voor mens ben je als je voor je geboorte al geselecteerd of verbeterd kan worden? Hoe verandert dit onze relatie tot de dood, of tot geboorte? Dingen die we nog niet zo lang geleden nog als iets Goddelijks zagen.’ ‘De een zijn utopie is de ander zijn dystopie, om het maar eens zo te zeggen. Als wij een gesloten Europa willen, dan kan dat voor sogen een utopie zijn, maar voor een vluchteling in een bootje op de Middellandse is het meer een dystopie. Ons vertrouwen in onze eigen vooruitgang draagt ook een dystopie in zich, want het is eigenlijk altijd zo dat het slechter uitpakt dan wij denken.’ ‘Guy heeft het idee, en dat delen we hier met zijn allen, dat deze tijd om een nieuwe theatertaal vraagt. De wereld is zo ingewikkeld dat je die niet meer alleen met teksttheater kan bespreken. Met die interdisciplinaire voorstellingen kun je tegelijkertijd zowel het hart raken als het hoofd. Dus het verdwijnen van het humanisme is iets waar je ook heel rationeel over kunt nadenken, maar het doet ook iets diepers met je wat je niet kunt uitleggen. Juist die combinatie van muziek, theater en dans zorgt ervoor dat je al die lagen tegelijkertijd kunt aanspreken.’
JONATHAN REUS OM HET MAAR EENS ZO TE ZEGGEN" IS COMPONIST EN EEN VAN DE MUZIKANTEN DIE DEELNEMEN AAN BRAVE NEW WORLD 2.0 – HOEWEL HET NIET METEEN VOOR DE HAND LIGT OM REUS EEN MUZIKANT IN DE TRADITIONELE ZIN VAN HET WOORD TE NOEMEN. ZIJN INSTALLATIES VERKENNEN NIEUWE MANIEREN VAN MUZIEK MAKEN VANUIT INTERDISCIPLINAIRE EN OP ONDERZOEK GEBASEERDE VORMEN. NIEUWE TECHNOLOGIE, CODERING, OUDE EN NIEUWE MEDIA EN PERFORMANCE ZIJN ALLEMAAL ONDERDEEL VAN ZIJN PRAKTIJK. 'Toen ik gevraagd werd om deel te nemen, dacht ik dat het een interessante kans zou zijn, maar wel een uitdaging. Ik werk normaal gesproken in een ander discours en in andere groepen. Ik ga een hoop nieuwe dingen leren door in zo’n groot ensemble te werken. Fedor Teunisse, de artistiek directeur van Asko|Schönberg en van Slagwerk Den Haag, vroeg me om aan het project mee te doen. Ik heb met hem gepraat over het theatrale van mijn werk en ik denk dat dit iets is wat hij me wil helpen ontwikkelen. Het is interessant, omdat ik mijn werk meer zie als performance art dan als muziektheater, in zoverre dat het opvoeren van een concept belangrijker is dan het maken van een muziekstuk.' 'Ik denk veel na over theatraliteit, maar voor mij is dat meer een podium scheppen om iets te laten gebeuren. Daarbinnen is altijd een element van improvisatie, van serendipiteit. Het is mijn voorkeur dat de uitkomst nooit helemaal hetzelfde is en ik hoop dat hiervoor ruimte is in het stuk. Dat het ensemble een improviserende eenheid wordt en in staat is om responsief en intuïtief samen te spelen. Formeel gezien hoop ik om dit onverwachte in de structuur van het stuk te integreren door met het idee van verzamelen en opnemen te werken. Door alles op te nemen en te verzamelen, zowel digitaal als op analoge tape. Vervolgens kunnen we dat remixen en terugspelen in het stuk en zo als het ware te bouwen aan toekomstige hercombinaties van het materiaal. Eerdere uitvoeringen van het stuk vinden zo hun weg naar latere versies, zodat geen enkele uitvoering muzikaal hetzelfde is.' ‘De andere spelers zijn meer een soort Americana-groep. Zeker weten dat er een banjo bij zal zijn, een van mijn favoriete instrumenten toen ik meer traditionele muziek speelde in de VS. Waarschijnlijk komen er ook een pedal steel guitar en een stel wasborden, en fiddle viool, stampen en klappen zullen ook een rol spelen. Maar meer dan dat, zal de muziek voortkomen uit een selectie van archiefopnamen van folkmuziek. Een groot deel van de muziek zal een herbewerking en heropname zijn, om zo een nieuwe stem voor deze opnamen te vinden. Americana is een genre op zich geworden. Het is misschien beter om onze rol te zien als het continueren van die folktraditie.
'Ik verwacht ook niet dat de muziek netjes in genre Americana zal passen gezien wie er in het ensemble plaatsnemen. Een stel klassiek geschoolde muzikanten, een multi-instrumentalist met een avant-jazz-achtergrond, en ik, veel meer bezig met elektronische dingen. Dit gaat ook naar voren komen als we die muziek gaan spelen. Folktradities zijn natuurlijk vooral orale tradities. De ‘opnameapparatuur' van folkliedjes zijn de collectieve herinnering en interpretaties van de mensen die ze spelen. Maar wanneer je die liedjes begint op te nemen op tape, dan wordt die opname een soort canonieke versie. Dus daar#9 om vind ik het relevant dat we onze eigen versie doen van die opgenomen bronnen. Waarschijnlijk zal ik zelf een soort meesterbrein worden op het podium, ervoor zorgend dat de juiste signalen naar de juiste plekken gaan en dat de digitale en analoge technieken die we gebruiken, correct werken. Best een complexe set-up gaat het worden. We gaan ook oude bandrecorders als instrumenten gebruiken. Ik ga signalen doorsturen naar die recorders vanuit andere opnameapparaten en vanaf sommige muzikanten. Het meeste digitale materiaal ga ik live coderen met een laptop. En misschien ga ik ook een beetje banjo spelen.’ Schatkamer Louis Andriessen 10/3 ZO 20•15 WARM UP VOOR HET ANDRIESSEN FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ LOUIS ANDRIESSEN Zilver, Blokken LOUIS ANDRIESSEN & MARTIJN PADDING Gesprek ASKO|SCHÖNBERG muziekgebouw.nl 020 7882010 In de schatkamer van Asko|Schönberg liggen de parels van de twintigste-eeuwse muziek. In de nieuwe reeks Schatkamer neemt een interessante gastspreker het publiek mee op reis door de muziek van de vorige eeuw. Waarom is deze muziek zo belangrijk? Hoe spreekt ze nu nog tot ons?
agenda 2019 #1 The Sonic Great Wall i c o n 7/1 MA 20•00 #2 8/1 DI 20•00 9/1 WO 20•00 12/4 VR 21•00 13/4 ZA 21•00 4/5 ZA 18•30 21•30 9/5 DO 20/5 MA 12/6 WO FERUS FESTIVAL New York City, National Sawdust nationalsawdust.org Luxemburg, Grand Théâtre Luxembourg Lissabon, Calouste Gulbenkian Foundation Antwerpen, De Singel Maubeuge (Fr), Théâtre de Manège – Scène Nationale de Maubeuge OPERADAGEN ROTTERDAM Rotterdam, Rotterdamse Schouwburg ALDEBURGH FESTIVAL Snape Maltings (Suffolk, GB) #3 16/1 WO 20•30 Im wunderschönen Monat Mai Amsterdam, Paradiso #4 5/2 DI 20•30 Duet Schaatskoorts #5 6/2 WO 20•00 #6 24/2 ZO 12•00 Tilburg, De Link in Het Cenakel theatres.lu gulbenkian.pt/musica desingel.be lemanege.com operadagenrotterdam.nl snapemaltings.co.uk/ season/aldeburgh-festival paradiso.nl 020 6264521 delink.nl Amsterdam, Het Zonnehuis askoschoenberg.nl/concertagenda, 020 5191855 The Gender Agenda Muziekgebouw Park #7 27/2 WO Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ muziekgebouw.nl 020 7882010 Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ
Brave New World 2.0 #8 7/3 DO 20•15 8/3 VR 20•15 9/3 ZA 20•15 TRY OUTS Groningen, Stadsschouwburg Groningen PREMIÈRE Groningen, Stadsschouwburg Groningen t/m 18/5 in o.a. Arnhem, Rotterdam, Gouda, Den Haag, Leiden, Enschede, Assen, Zwolle, Utrecht, Amsterdam, Heerenveen, Leeuwarden, Delft, Breda, Heerlen, Drachten, Groningen. #9 10/3 ZO 20•15 WARM UP VOOR HET ANDRIESSEN FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ Schatkamer Louis Andriessen Space Junk #10 3/4 WO 20•15 MINIMAL MUSIC FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ 4/4 DO 20•00 Utrecht, TivoliVredenburg, Hertz nite.nl, ssbg.nl 050 3680368 nite.nl, ssbg.nl 050 3680368 askoschoenberg.nl/ concertagenda muziekgebouw.nl 020 7882010 muziekgebouw.nl 020 7882010 tivolivredenburg.nl 030 2314544 Horseless Carriage #11 6/4 ZA 13•15 ZATERDAGMATINEE Amsterdam, Het Concertgebouw, Kleine Zaal Hamletmaschine #12 25/4 WO 20•15 30/4 DI 21•00 DONDERDAGAVONDSERIE Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ ACHT BRÜCKEN Keulen, Kölner Philharmonie #13 Grenzeloos Drie decennia Andriessen 17/5 VR 20•15 #14 23/5 DO 20•15 25/5 ZA 20•00 29/5 WO 20•15 Ter ere #15 25/5 ZA 13•00 ANDRIESSEN FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ muziekgebouw.nl 020 7882010 muziekgebouw.nl 020 7882010 achtbruecken.de concertgebouw.nl 0900 6718345 Amsterdam, Het Concertgebouw, Kleine Zaal concertgebouw.nl 0900 6718345 DONDERDAGAVONDSERIE Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ muziekgebouw.nl 020 7882010 ANDRIESSEN FESTIVAL OPENINGSCONCERT Utrecht, TivoliVredenburg, Grote Zaal ANDRIESSEN FESTIVAL OPENINGSCONCERT Nijmegen, Stadsschouwburg De Vereeniging tivolivredenburg.nl 030 2314544 stadsschouwburgendevereeniging.nl 024 3221100
De eerste editie van Schatkamer gaat over Louis Andriessen, Nederlands grootste componist van dit moment met een enorme internationale reputatie. Naast de stukken die gespeeld worden, zien we beelden uit het leven en werk van Andriessen, zijn er interviews en gesprekken. In 2019 viert Louis Andriessen zijn tachtigste verjaardag. Het Muziekgebouw eert Louis Andriessen van 23 tot en met 26 mei met een vierdaags festival, dat de kracht en reikwijdte toont van een ontzagwekkend oeuvre. Op deze avond kunt alvast in de stemming komen voor dit unieke evenement. Na het festival speelt Asko|Schönberg muziek van Andriessen in Utrecht en Nijmegen. Schatkamer Louis Andriessen
#10 Space Junk 3/4 WO 20•15 4/4 DO 20•00 MINIMAL MUSIC FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ Utrecht, TivoliVredenburg, Hertz muziekgebouw.nl 020 7882010 tivolivredenburg.nl 030 2314544 KATE MOORE Klepsydra The Art of Levitation Space Junk* Wereldpremière (opdracht Asko|Schönberg) ASKO|SCHÖNBERG dirigent Marzena Diakun *met steun van Fonds Podiumkunsten Space Junk (ruimteafval) is het nieuwste werk van Kate Moore, dat deze avond de wereldpremière beleeft en het startschot vormt voor het Minimal Music Festival 2019. De uitgesproken geëngageerde Moore componeerde het speciaal voor Asko|Schönberg. Het werk is van alles tegelijk: een broeierige harmonie van sferen, maar ook de verklanking van een milieuramp én een spannend ruimteverhaal verteld met graphic novel-technieken. Moore, dit seizoen Zielsverwant van het Muziekgebouw, liet zich inspireren door het interactieve 3D-model dat door mensen gemaakt ruimteafval in kaart brengt. De milieu-impact van dit afval is enorm. Naast Space Junk speelt Asko|Schönberg twee eerdere ensemblestukken van Moore, die eveneens over tijd, de kosmos en transcendentie gaan. Het werk is onderdeel van Kate Moores onderzoek naar de materialiteit van klank – zo vraagt het werk om instrumenten van water en porselein. Space Junk
(1979) KATE MOORE Hoe gaat het met je? Je bent druk geweest, of niet? is een Australische componiste die momenteel in Nederland werkt. Haar werk is geworteld in wetenschap en natuur en toont veel interesse in natuurlijke vormen en de materialiteit van geluid, hoewel het ook aan thema’s als religie en spiritualiteit raakt. In 2018/2019 is ze de Zielsverwant van het Muziekgebouw aan ’t IJ. Als onderdeel van die residentie heeft ze Space Junk gecomponeerd voor Asko|Schönberg. 'Ja, erg druk. November Music is net achter de rug, waar ik het Bosch requiem heb mogen doen met een stuk getiteld Lux Aeterna: VIVID, dus dat heeft de afgelopen tijd veel ruimte ingenomen in mijn hoofd. Ik kijk er erg naar uit om weer in Space Junk te duiken, hoewel het wel een beetje voelt alsof twee enorme universa mijn leven opslokken. Dus ik kom nu uit het ene universum en moet de overgang maken naar het andere.' Zijn de twee stukken voor jou in een andere muzikale taal geschreven? 'Ja, erg verschillend, bijna diametraal tegengesteld. Het werpt ook licht op mijn eigen innerlijke conflict. Het Bosch requiem gaat heel erg over spiritualiteit en mysterie en Space Junk heeft te maken met wetenschap en het tastbare en onze huidige moeilijke positie als levende wezens op onze planeet. Het stuk is geïnspireerd op ruimteafval dat in een baan om de aarde draait, achtergelaten door de mens. Op een bepaalde manier draaien de twee composities in een baan om elkaar heen, maar op een andere manier zijn ze met elkaar in tegenspraak.' Is ruimteafval misschien ook het meest spirituele afval dat er is? Het zweeft daarboven, in de hemel. Wat gebeurt er als je naar stukken ruimteafval afzonderlijk kijkt? Er is een foto van de verloren handschoen van astronaut Ed White. De handschoen draaide een paar maanden om de aarde heen voordat hij opbrandde in de atmosfeer. 'Het is bijna allesomvattend. Je kijkt omhoog naar de hemel en je ziet de sterren, maar dan gaan ze op een rare manier bewegen en realiseer je je dat het geen sterren zijn maar satellieten en andere dingen die wij daar naartoe gebracht hebben. Ze verhinderen dat we de echte sterren zien, het zijn valse profeten.' 'Die voorwerpen zijn erg suggestief. De handschoen, bijna huiveringwekkend, niet? Als een reliek dat daar rondzweeft, of een geest. Aan de ene kant is het die wetenschappelijke, modernistische manier van zijn die ons in staat stelt om het universum te ontdekken en de aarde te verlaten. Maar tegelijkertijd laten we overal waar we komen een spoor van afval achter, waarmee we onze plek in het heelal ook veranderen. Briljant, maar achterlijk tegelijkertijd. Componeren heeft voor mij daar mee te maken, het lijkt veel op wetenschap in de zin dat het diep graaft in nummers en structuren. Op een bepaalde manier is het als een blauwdruk voor een ruimteschip, niet? En wanneer je de compositie dan uitvoert en met de muzikanten aan het werk bent, dan maak je het een fysieke realiteit. Een echt ruimteschip.'
En het afval in deze vergelijking, wat zou dat zijn? 'Haha, de instrumenten misschien? Ik bedoel, waar komen die vandaan en waar gaan ze heen? En afval maakt fantastisch geluid natuurlijk.' Zie askoschoenberg.nl/concertagenda/20182019/space-junk voor een uitgebreid gesprek met Kate Moore over Space Junk. #11 Horseless Carriage 6/4 ZA 13•15 ZATERDAGMATINEE Amsterdam, Het Concertgebouw, Grote Zaal MAYKE NAS Horseless Carriage wereldpremière, opdracht ZaterdagMatinee, met steun van Fonds Podiumkunsten STRAVINSKY Suite uit Pulcinella BEETHOVEN Eerste pianoconcert in C, op. 15 DE FALLA El amor brujo ASKO|SCHÖNBERG MAHLER CHAMBER ORCHESTRA dirigent Pablo Heras-Casado piano Alexander Melnikov mezzosopraan Marina Heredia concertgebouw.nl 0900 6718345 Mayke Nas, Componist des Vaderlands, schrijft prettig gestoorde muziek waaraan altijd een ironisch rafeltje zit. In de ZaterdagMatinee klinkt een ode aan Henry Ford, die niet alleen de ‘allesmans-auto’, maar ook de eindeloos repeterende beweging aan de lopende band uitvond. Minimal music, maar dan neo. Het Mahler Chamber Orchestra vult de rest van deze middag met werk van Stravinsky, Beethoven en De Falla.
Horseless Carriage #12 Hamletmaschine 25/4 WO 20•15 30/4 DI 21•00 DONDERDAGAVONDSERIE Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ ACHT BRÜCKEN Keulen, Kölner Philharmonie GEORGES APERGHIS Die HamletmaschineOratorio ASKO|SCHÖNBERG SWR VOKALENSEMBLE dirigent Bas Wiegers sopraan Sarah Aristidou bariton Romain Bischoff bariton Holger Falk altviool Genevieve Strosser slagwerk Christian Dierstein muziekgebouw.nl 020 7882010 achtbruecken.de De Griekse componist Georges Aperghis werd gefascineerd door de dramatekst Die Hamletmaschine van de Duitse toneelschrijver Heiner Müller. Deze is losjes gebaseerd op Shakespeare’s Hamlet, maar dan gesitueerd in de kring van intellectuelen in de DDR. Het gaat in de kern over de verscheurdheid tussen denken en handelen. Deze indringende tekst vormde voor Aperghis de aanleiding voor het monumentale werk Die Hamletmaschine-oratorio. Hij weet een beklemmende spanning op te bouwen die het hele werk
door wordt volgehouden. Met zijn speciale schrijfwijze voor de stem (solisten en koor) die soms versmelt met de instrumenten, bereikt hij een heel directe expressie, soms mooi en zacht, maar ook ruw en hard. Hamletmaschine
#13 Grenzeloos 17/5 VR 20•15 Amsterdam, Het Concertgebouw, Kleine Zaal concertgebouw.nl 0900 6718345 TANSY DAVIES Nieuw werk, wereldpremière opdracht Concertgebouw Salt Box LOUIS ANDRIESSEN Hout PETE HARDEN At Pappa's Altar opdracht Asko|Schönberg, met steun van Fonds Podiumkunsten LOUIS ANDRIESSEN & MARTIJN PADDING Gesprek ASKO|SCHÖNBERG ism Ensemble Academy Een programma dat letterlijk en figuurlijk over grenzen gaat. Tussen hoge kunst en pop, bijvoorbeeld. Composer in residence van Het Concertgebouw Tansy Davies schrijft een nieuw stuk voor Asko|Schönberg. Hierin wil ze zowel Britse als Nederlandse invloeden verwerken, ‘en de chemie daartussen’. Pete Harden, vertegenwoordiger van een nieuwe generatie eclectische componisten/muzikanten, schreef een stuk geïnspireerd op het werk van Frank Zappa. Gesprek van Louis Andriessen en Martijn Padding wordt gevoerd tussen twee musici die van hun taal een instrument en van hun instrumentarium een taal maken. Het dynamische werk Hout van Andriessen is in principe een canon, maar de opeenvolgende stemmen liggen zo dicht bij elkaar dat het eerder een unisono-melodie met vertakkingen is. Grenzeloos De tussenruimtes van ☠ ☝
ruimtes van Tansy Davies Tansy Davies is een componist die telkens grenzen overschrijdt. Van het ene genre naar het andere bewegen en weer terug is slechts deel van die mentaliteit: bijna altijd functioneert haar muziek als een communicatiemiddel tussen verschillende werelden en verschillende manieren van zijn. Als onderdeel van haar residentie in Het Concertgebouw in 2018/2019, gaat ze een nieuw stuk schrijven voor Asko|Schönberg. Om recht te doen aan de transcendentale aard van haar muziek, vroegen we haar om te reageren op tegengestelde of juist complementaire begrippenparen en op zoek te gaan naar de ruimte tussen de twee. Op beide heb ik geïmproviseerd. De hoorn was mijn hoofdinstrument. Daarbij draait het allemaal om de mond en om ademhaling, terwijl het bij de gitaar om het hele lichaam gaat, de heupen en de ledematen. Gitaar heb ik nooit gestudeerd, dat heb ik gewoon opgepikt. Ik denk erover om me op de gitaar te concentreren in mijn nieuwe stuk voor Asko|Schönberg. In dit stuk wil ik het Nederlands-Indonesische deel van mijn familiegeschiedenis onderzoeken. Mijn gedachten gaan patronen en lauit dat deel van bijvoorbeeld gaik zie duidelijke met hoe ik over Contrapunt is Contrapunt is veel meer mijn ding dan harmonie denk. ook richting de gen in de muziek de wereld, zoals melanmuziek, overeenkomsten muziek veel meer mijn ding dan harmonie. De hoorn is harmonie voor mij, de gitaar veel meer contrapunt. Mijn plan is om een hele coole gitaar te kopen die ik gezien heb in een winkel hier om de hoek en op die gitaar te componeren als een soort autobiografische reis. De patronen uit dat deel van de wereld in het rijk van de gecomponeerde muziek, dat voor mij het rijk van de hoorn is. Mijn familie hier in Nederland heeft me geholpen om mijn verleden te onderzoeken en we zijn duidelijk van gemengde afkomst, dus dat maakt het voor mij persoonlijk belangrijk om verschillende perspectieven op dat koloniale verleden te incorporeren. Ik ben geen expert, maar ik ben gefascineerd door tarotkaarten. Ik ben geïnteresseerd in systemen die erop gericht zijn om het ontastbare te onderzoeken. Ik denk dat muziek precies dat is: een soort wetenschap, maar toch ook niet. Het is een van de meest spirituele kunstvormen, maar tegelijkertijd ook erg technisch. Ik denk aan de Magiër, een van de Grote Arcana-kaarten uit het tarotspel. Zijn tafel ligt vol instrumenten en hij wijst met een hand omhoog en met de andere naar de aarde. Hij is heel duidelijk een geleider tussen werelden. hoorn die wereld deze wereld gitaar
cave sjamaan architectuur muziek componist undertow Het soort systemen dat ik ontwikkel, zijn communicatiesystemen, een vertaalgereedschap tussen twee verschillende talen. Door de muziek en de dramatische momenten in die muziek, kun je je als het ware voorbereiden op transcendentale momenten. Als we kijken naar het traject van mijn carrière tussen mijn vroege werk en vandaag, dan zou dat ongeveer zijn dat ik vanuit de modernistische periode, met componisten als Ligeti en Boulez, me ontwikkeld heb naar een manier van werken die meer en meer een manier is om met elkaar te daarin kanaliseerde fysieke en wat ligt. Underspeeleen gaat. is die helemaal maken ik in 2012 het ik voor de eerste keer extreem persoonlijke gevoelens in muziek twee werelden verbinden, het daar voorbij tow uit 1998 se interactie over patronen Toen schreef stuk Nature en daarin kanaliseerde ik voor de eerste keer extreem persoonlijke gevoelens in muziek, op een hele heldere en directe manier. Van daar ging ik naar Between Worlds, dat een soort explosie van diepe emoties is en dan naar Cave, waarin ik op dat traject door ga. Between Worlds en Cave zijn beide opera’s, iets wat ik niet eens zou hebben overwogen in het begin van mijn carrière. Misschien staat opera voor het spirituele en voor het emotionele en wanneer ik terug ga naar instrumentale muziek, kan ik me weer ritmisch uiten en aards en een beetje vies zijn. Cave is aards en fysiek, maar ook heel spiritueel. Het stuk gaat over afdalen in een grot om spirituele verlichting te bereiken. Dat is hetzelfde, ze zijn hetzelfde. Die hebben heel veel met elkaar te maken. De een maakt een fysieke ruimte, de andere een verbeelde. Muziek is een soort rituele ruimte, maar voor mij was het noodzakelijk om het te zien als een fysieke ruimte. Ik hou van het idee van muziek als een soort huid om het publiek heen, een gemeenschap die iets ervaart binnenin een onzichtbare ruimte.
#14 Drie decennia Andriessen 23/5 DO 20•15 25/5 ZA 20•00 29/5 WO 20•15 DONDERDAGAVONDSERIE Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ ANDRIESSEN FESTIVAL OPENINGSCONCERT Utrecht, TivoliVredenburg, Grote Zaal ANDRIESSEN FESTIVAL OPENINGSCONCERT Nijmegen, Stadsschouwburg De Vereeniging LOUIS ANDRIESSEN Dances Hoketus La Passione ASKO|SCHÖNBERG dirigent Reinbert de Leeuw film Jaap Drupsteen zang Cristina Zavalloni, Claron McFadden viool Frederieke Saeijs muziekgebouw.nl 020 7882010 tivolivredenburg.nl 030 2314544 stadsschouwburgendevereeniging.nl 024 3221100 Op 6 juni 2019 wordt Louis Andriessen 80! Alle reden om deze grootse componist in de schijnwerpers te zetten. Drie composities tonen in vogelvlucht zijn carrière. Het oudste stuk van de avond, Hoketus (1976), ontstond vlak na Andriessens internationale doorbraakwerk De Staat. Van de radicale ‘beukmuziek’ van Hoketus is het een unieke reis naar de zinnelijke klankwereld van La Passione (2002). Andriessen schreef het extatische Dances oorspronkelijk in 1991 voor een choreografie van Bianca van Dillen. Dances, voor sopraan en ensemble, voert de luisteraar mee naar de wereld van de paranormale waarneming – een gave die gepaard gaat met angst en dramatiek. In La Passione (2002) voor stem, viool en ensemble achtervolgt de viool op een diabolische manier de stem. Andriessen baseerde het op het claustro
fobische universum van de Italiaanse gedoemde dichter Dino Campana. Ontwerper en videomaker Jaap Drupsteen (denk aan het logo van de VPRO, de Nederlandse bankbiljetten en postzegels) voorziet het hele concert van visuals. Zijn video bij Dances is een wereldpremière en bij Hoketus is hij zelf de VJ. Drie decennia Andriessen NOODZAKELIJKE SYNCHRONITEIT JAAP DRUPSTEEN IS GRAFISCH ONTWERPER EN WAS DAARNAAST JAZZBASSIST. HIJ WORDT BESCHOUWD ALS EEN PIONIER OP HET GEBIED VAN MUZIEKVISUALISATIE. TIJDENS DRIE DECENNIA ANDRIESSEN MAAKT HIJ DE VISUALS VOOR LA PASSIONE, DANCES EN HOKETUS. ‘Ik werkte lang geleden bij de televisie, maar ik ben ook jazzbassist geweest en het is wel iets dat me altijd tegen de borst stuitte, de manier waarop ze bij de tv muziek opnamen. En ik dacht, dat moet anders kunnen, als ik ooit de gelegenheid krijg. Later kreeg ik die gelegenheid en toen heb ik me geconcentreerd op het vinden van manieren om muziek door middel van beelden inzichtelijk te maken. Nu pas ik mijn ontdekkingen vooral nog toe bij live uitvoeringen van contemporaine muziek. Als je kijkt naar de visuals bij La Passione dan heb je een de indruk van wisselende gemoedstoestanden. De tekst hoef je niet of nauwelijks te illustreren, maar je moet wel meegesleept worden in verhalende ontwikkelingen. Het aardige is dat je elektronische effecten, die meestal worden gebruikt om te imponeren, hier heel effectief kunt inzetten. Zo maak je beelden die als het ware meegesleurd worden door de muziek. Kijk, ik werk zowel met filmische beelden als abstracties of stileringen omdat muziek eigenlijk net zo werkt. La Passione is een soort muziektheater. Vaak wordt er in drie zinnen een gebeurtenis samengevat maar de vervoering en de emotionele gelaagdheid worden uitgewerkt in een muzikale taal. De muziek neemt daar de tijd voor. De filmtaal daarentegen heeft omwegen nodig om die tijd te vullen: een kabbelend beekje, razende wolken, of wat extra drama door acteurs die wind en regen trotserend veelbetekenende blikken uitwisselen. Ik hou er niet van. Daarom trek ik die beelden uit de realiteit of laat ze oplossen in abstracties. Ze moeten een soort hyperwereld worden die tegen de muziek aan kruipt. En vooral als er alleen muziek klinkt moeten ze naar muziek verwijzen en naar niks anders.
Ik begin natuurlijk met conceptueel te denken en te besluiten, je moet een beetje kanaliseren en dingen uitsluiten, maar het is vooral de muziek die veel bepaalt. Het is ook een kwestie van zoeken, dus ik luister naar de muziek en dan ga ik net zo lang vormen en structuren maken tot ze tot leven lijken te komen. Dat zijn telkens weer de magische momenten. Als je zover komt, kun je de beleving van die muziek echt intensiveren en verbijzonderen. Van Dino Campana, de dichter op wiens werk La Passione gebaseerd is, heb ik maar drie foto’s kunnen vinden en die heb ik natuurlijk gebruikt. Zijn portret laat ik aantasten om zijn gemoedstoestanden te verbeelden door het beeld te manipuleren en in de soep te jagen. Een productiebudget om acteurs in te huren of in een studio te werken heb ik niet, dus ik werk vaak met gevonden materiaal. Ik had het geluk dat ik een oude documentaire vond uit Engeland over gekkenhuizen, daar zitten een aantal scènes waar de rillingen je van over de rug lopen. Ik gebruik stukjes van losse scènes als compositorisch materiaal. Met elektronische manipulaties verbind ik alles aan elkaar tot er een stilistische samenhang ontstaat. Dat werkt veel beter bij muziek dan realistische filmerij.’ ‘Muziek visualiseren doe ik al heel lang en op veel verschillende manieren. Voor Hoketus heb ik een heel ander recept toegepast. Ik heb al veel tijd en moeite besteed aan het beheersen van live synchroniteit bij house en techno-muziek. Die ervaringen en technieken kon ik voor een groot deel ook hier toepassen, maar met een live spelend orkest is het nog een stukje lastiger. Hoketus is, met die geniale constructies van wisselende maatsoorten, tempi en plotselinge overgangen, wat dat betreft wel de overtreffende trap. Bij stukken met zo’n sterke puls vind ik de synchroniteit van beeld en muziek heel belangrijk omdat dan de impact echt verdubbelt. Als je ziet dat iemand zijn handen tegen elkaar klapt en je hoort dan een bel, een zucht of een keiharde knal, dan geloof je dat. Wanneer je dat sync-principe toepast en je stelt snelheid van beweging en maat goed af, dan weet je dat het effect onontkoombaar is. In elk geval is dan de kans op een hypnotisch effect heel groot. Ik ben blij dat ik nu wel met het werk van Louis bezig kan zijn. Het heeft een enorme vormkracht en een hele heldere opvatting die er steeds uit spreekt. Vooral zijn latere werk is ook heel mooi georkestreerd. En daarvoor was het vooral ruig en direct. Louis deelt componisten ook in: zij die wel en
zij die niet van jazz houden. Componisten die wel die ruige randen toelaten zoals hij, ja die houden ook van jazz, dat kan niet anders.' 'Het heeft misschien iets idealistisch wat ik doe met die beelden, maar ik vind het niet alleen zinnig, maar zelfs noodzakelijk om te doen. De invloed die muziek en beeld op elkaar hebben is erg groot, maar het probleem is dat het effect ervan zo enorm kan verschillen. Elke filmmaker weet; als je er een goed muziekje onder plakt dan wordt je film meteen twee keer beter. Een ander muziekje verandert die beleving. Een goeie filmmuziekcomponist kan er erg veel mee teweeg brengen. Er is echter ook een omgekeerd effect. Beelden kunnen ook speciaal bij muziek worden gemaakt. Ik laat de videoclip even buiten beschouwing, maar als er een verhalende film bij orkestmuziek wordt gemaakt kunnen we onze conditioneringen niet ineens opzij zetten. We horen filmmuziek. Zelfs een grootse uitvoering van zeer autonome muziek wordt gereduceerd tot filmmuziek. Dat effect treedt niet op als beelden zo zijn ontworpen dat ze zich bewust tonen van de muziek. Als ze de muziek continu reflecteren kan er die haast hypnotische magie ontstaan. Dan is de som meer dan de delen geworden. Ik weet langzamerhand wel een beetje hoe ik dat voor elkaar kan krijgen, maar ik weet nog lang niet genoeg.' #15 Ter ere 25/5 ZA 13•00 ANDRIESSEN FESTIVAL Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ MARY FINSTERER Nieuw werk, wereldpremière muziekgebouw.nl 020 7882010 Louis Andriessen is dé toonaangevende Nederlandse componist van de afgelopen 50 jaar. Een aantal collega-componisten eert hem in dit con
ROZALIE HIRS parallel world and sea* deel 1 iov Universiteit van Amsterdam en het Concertgebouworkest, deel 2 iov Asko|Schönberg PETE HARDEN At Pappa's Altar* opdracht Asko|Schönberg MARTIJN PADDING Last Words* geschreven voor Doris Hochscheid en Asko|Schönberg * tot stand gekomen met steun van Fonds Podiumkunsten ASKO|SCHÖNBERG dirigent Reinbert de Leeuw harp Godelieve Schrama, Ernestine Stoop cello Doris Hochscheid cert met hun werk. Ze kennen hem persoonlijk én volgden ooit zijn compositielessen. Mary Finsterer (Australië), Rozalie Hirs, Martijn Padding en Pete Harden hebben iedere een zeer eigen en onderling verschillende signatuur. Van de veelvuldig bekroonde Australische componist Mary Finsterer wordt een gloednieuw werk gespeeld. Eerder schreef zij In Praise of Darkness voor Asko|Schönberg, waarvoor ze de belangrijkste compositieprijs van Australië ontving, de Paul Lowin Orchestral Prize. De Nederlandse componist en dichter Rozalie Hirs componeerde een concerto voor twee harpen en ensemble. Pete Harden, vertegenwoordiger van een nieuwe generatie eclectische componisten/muzikanten, schreef een stuk geïnspireerd op het werk van Frank Zappa. Het celloconcert Last Words schreef Martijn Padding (onder meer bekroond met de prijs van het International Rostrum of Composers) speciaal voor Asko|Schönberg en soliste Doris Hochscheid. Ter ere M Kan je iets meer vertellen over je relatie met Louis Andriessen? ‘Ik heb Louis in 1991 ontmoet. Omdat ik net gewerkt had voor het International Society for Contemporary Music festival in Zürich, had ik veel te bespreken met hem over de verschillende muziekstijlen die ik gehoord had. Het ary Finsterer (Canberra, 1962) is een van de belangrijkste Australische componisten van hedendaagse muziek. Ze schrijft concertmuziek sinds de late jaren tachtig en werkt ook als filmcomponist. Haar eerste opera, Biographica, werd laaiend enthousiast ontvangen op het Sydney Festival van 2017 en won de 2018 APRA|AMCOS Art Music Award for Vocal Work. Voor Ter ere schrijft ze ter ere van Louis Andriessen een nieuw stuk in opdracht van Asko|Schönberg. was erg leuk om met hem te praten over esthetiek, filosofie en natuurlijk over Nederlandse muziek. Sinds die tijd, 27 jaar geleden, is Louis een goede vriend gebleven. Ik was erg geïnteresseerd in de manier waarop Louis een theatraal element in zijn werk bracht en door de manier waarop hij vanuit diverse invloeden een unieke stem wist te smeden. Zijn doel is altijd duidelijk, geholpen door zijn kenmerkende compositionele techniek. Louis is ook extreem vrijgevig. Hij maakt altijd tijd vrij voor me als ik in Nederland ben. Ik hou van onze gesprekken. Goede vriendschappen hebben een bepaalde tijdloosheid: het maakt niet uit hoeveel tijd er verstrijkt tussen conversaties.’
Je hebt eerder met Asko|Schönberg samengewerkt bij het maken van In Praise of Darkness. Hoe heeft het werken met het ensemble het uiteindelijke werk mede bepaald? ‘Asko|Schönberg is een opwindend ensemble om mee samen te werken. Uiteraard zijn het allemaal geweldige muzikanten. Wat hen echter inspirerend maakt, is hoe ze als groep en individueel met componisten samenwerken. Ze zijn erg gul. Als componist was ik erg dankbaar wanneer een muzikant me inzicht bracht in haar of zijn ervaring, hun wereld met het instrument. Het tot leven brengen van de muziek werd hierdoor meer een collectief proces en dit was een erg waardevolle ervaring.’ In 2009 werd je stuk Afmaeli gespeeld tijdens het Holland Festival, als eerbetoon aan Louis Andriessen voor zijn zeventigste verjaardag. Heb je ooit nagedacht over de tien jaar die verstreken zijn tussen deze twee uitvoeringen van je werk op deze verjaardagspartijen? ‘Verjaardagen draaien om het vieren en Afmaeli is absoluut een feestelijk stuk! Het materiaal is folk-achtig en verwijst naar de eerlijke en onconventionele manier waarop big band-muziek in veel van Louis’ werk aanwezig is. In de tien verstreken jaar die zijn, heb ik diep nagedacht over de verschillende gesprekken die ik met Louis heb gehad over muzikale stijl en hoe dit verbonden is met het leven. Ik zou zeggen dat ik minder bang ben om met elementaire tertsen te werken. Ik wil op een transparantere manier componeren. Het modernisme was dominanter in mijn stijl aan het begin van mijn bestaan als componist en hoewel ik nog steeds dergelijke com"ik hoop daarom dat hij mijn nieuwe stuk hoort zoals het bedoeld is, vreugdevol en opbeurend, misschien zelfs verheffend" positionele gereedschappen gebruik, begint mijn werk meer invloeden van vroege muziek te vertonen. Louis houdt ook van vroege muziek en ik hoop daarom dat hij mijn nieuwe stuk hoort zoals het bedoeld is, vreugdevol en opbeurend, misschien zelfs verheffend.’ Ga je meer schrijven voor Asko|Schönberg in de komende jaren? ‘Dit nieuwe werk dat ik maak voor Louis is nauw verbonden met mijn volgende grote project. Het is mij een genoegen om te zeggen dat dit een samenwerking is met Asko|Schönberg en Sydney Chamber Opera in Australië. Het is een opera getiteld Antarctica. Na het premièreseizoen van mijn eerste opera, Biographica, leek het idee van een opera over de Zuidpool me op een vreemde manier een logische keuze. Biographica ging over één man en zijn zoektocht naar kennis over het universum en de sterren. Ik wilde mijn blik plek op richten op een aarde met een immengelijksoortige siteit, een plek die mensen geprobeerd hebben te doorgronden, waar wetenschap en mythologie elkaar ontmoeten. Antarctica vertegenwoordigt het einde van de wereld, een universum, een eindeloze vlakte van witte nietsheid. Als plek is het onbewoonbaar voor mensen, we kunnen er geen beschaving stichten. Hierdoor heeft Antarctica een iets vreemds en onwerelds: niet zo ver verwijderd van het idee van een hiernamaals. Het veroorzaakt verwondering, fascinatie en angst. En toch is het hier gewoon, een plek op aarde, intrigerend en mysterieus. Ik werk voor Antarctica nauw samen met onderzoekers van het Institute for Marine and Antarctic Studies (IMAS) van de Universiteit van Tasmanië en onderzoek hun resultaten met het doel om verwijzingen ernaar in de opera te incorporeren. Ik ben erg verheugd over deze samenwerking, omdat we
tenschappers een proces volgen dat analytisch en creatief denken combineert en dat niet eens zo heel ver verwijderd is van componeren. We laten ons allebei leiden door wijzen van onderzoeken en interpreteren. Ik wil een interdisciplinair werk maken dat het wetenschappelijke benadrukt en integreert op alle structurele niveaus van de muzikale compositie.’ #16 Zomerfestivals juni, juli 2019 Hoewel de programmering van de zomerfestivals pas later bekend wordt gemaakt, kunnen we alvast verklappen dat Asko|Schönberg te zien zal zijn op het Holland Festival. Op Wonderfeel, het buitenfestival op het prachtige terrein van Natuurmonumenten, waren we de afgelopen edities al met veel plezier te gast en ook komende zomer zijn we erbij. In juni 2018 ging Asko|Schönberg voor het eerst naar Zuid Afrika. Speciaal voor het National Arts Festival, het grootste festival in Afrika, bedachten we een nieuw programma met het thema muziek en circus, waarin we speelden met de rol van het publiek. Na het succes van 2018 is het ensemble uitgenodigd voor het komende festival. Voor de definitieve programma’s en kaartverkoop, hou onze website in de gaten: askoschoenberg.nl.
Blijf op de hoogte Geef u op voor onze nieuwsbrief via askoschoenberg.nl, of ga daarheen om de agenda te raadplegen, het laatste nieuws te lezen of fragmenten te zien en horen en interviews en biografieën te lezen. YOUT佇祑 Vrienden van Asko|Schönberg Word vriend van Asko|Schönberg. Het ensemble zet uw bijdrage om in muziek en kan uw steun goed gebruiken. Lees meer op askoschoenberg.nl/vrienden. VRIENDEN VAN ASKO|SCHÖNBERG Piet Heinkade 5 1019 BR Amsterdam EMAIL vrienden@askoschoenberg.nl TELEFOON 31 (0)20 519 18 55 IBAN NL32 ABNA 054 19 71 964
Ja, ik steun Asko|Schönberg met per jaar. €10 per jaar of meer; ik ben jonger dan 30 jaar en word Jonge Vriend van Asko|Schönberg. €40 per jaar of meer; ik word Vriend van Asko|Schönberg. €200* per jaar of meer; ik word Boezemvriend van Asko|Schönberg. €1000* per jaar of meer; ik word Toongever van Asko|Schönberg. * Met de fiscale voordelen van de Geefwet kunt u Asko|Schönberg meer schenken dan het u omgerekend kost. Lees meer op askoschoenberg.nl/vrienden of neem contact op (vrienden@askoschoenberg.nl, +31 (0)20 519 18 55) Ik kies de volgende cd als welkomstcadeau (zolang de voorraad strekt) Otto Ketting – Kammersymphonie Louis Andriessen – De Tijd Michel van de Aa – Spaces of Blank Robert Zuidam – Zuster Bertken Martijn Padding – Three Concerti Ik maak mijn bijdrage als volgt over Hierbij machtig ik de Stichting Asko|Schönberg om jaarlijks tot wederopzegging het ingevulde bedrag af te schrijven van mijn rekening. Ik maak zelf het bedrag over op NL32 ABNA 054 19 71 964 tnv Stichting Asko|Schönberg. Ik profiteer van de fiscale voordelen van een periodieke schenking Ja, ik steun Asko|Schönberg met een periodieke schenking voor een periode van 5 jaar. Nee bedankt. Mijn gegevens Naam Geboortedatum Adres Tel IBAN Handtekening Meld u nu aan door deze kaart te versturen naar: Asko|Schönberg t.a.v. Vrienden Piet Heinkade 5 1019 BR Amsterdam M V Mail Ten Name Van
MUSICI, TEAM, BESTUUR EN VRIENDEN VAN ASKO|SCHÖNBERG Reinbert de Leeuw dirigent Ingrid Geerlings fluit Jeannette Landré fluit Evert Weidner hobo Marieke Schut hobo David Kweksilber klarinet, basklarinet, saxofoon Margreet Bongers fagot Remko Edelaar fagot, contrafagot Serguei Dovgaliouk hoorn Jan Harshagen hoorn Koen Kaptijn trombone Tjeerd Oostendorp tuba Pauline Post piano Godelieve Schrama harp Ernestine Stoop harp Joey Marijs slagwerk Marijke van Kooten viool Joseph Puglia viool Liesbeth Steffens altviool Quirijn van Regteren Altena contrabas Anneke Jansen directeur Fedor Teunisse artistiek leider Yvonne Boon publiciteit & marketing Justus Vriesen productieleider Ymkje Koopal productieleider Loes van den Hoven bureaumanager Frank Wesstein financiële administratie Anita Lammertse controller Jacqueline Dubois bestuur, voorzitter Marli van den Broek bestuur, secretaris Bram Los bestuur, penningmeester Anthony Fiumara bestuur Gable Roelofsen bestuur COLOFON Concept, tekst en redactie Jeroen van Rooij en Yvonne Boon Ontwerp LAVA Fotografie Ada Nieuwendijk (voorkant, 1e pagina, #4, #6, laatste pagina, achterkant), Kurt Van der Elst (#2), Nielson & Claus (#3), Annelies van der Vegt (#5), Halie (#8), Francesca Patella (#9), Polle Willemsen (Vriendenpagina) Geportretteerden Joey Marijs (voorkant), Joseph Puglia (1e pagina), Katja Herbers, Reinbert de Leeuw (#3), David Kweksilber (#4), Bernadette Verhagen (#5), Raphael Vanoli (#6), Louis Andriessen (#9), Liesbeth Steffens (laatste pagina), Quirijn van Regteren Altena (achterkant) Beeld bij 'Drie decennia Andriessen' Jaap Drupsteen Tekst bij 'Im wunderschönen Monat Mai' Wilhelm Müller, Johann Wolfgang von Goethe, Ludwig Rellstab Wijzigingen voorbehouden. Kijk voor de laatste aanpassingen en updates op askoschoenberg.nl. Asko|Schönberg wordt meerjarig gesubsidieerd door
Asko|Schönberg Piet Heinkade 5 1019 BR Amsterdam +31 (0)20 519 18 55 info@askoschoenberg.nl www.askoschoenberg.nl
1 Online Touch