Cardia MAGAZINE Muziek brengt herinneringen boven Alle versjes uit het hoofd Van nachtegaal tot adelaar Thema: Muziek DEC 2021
Inspiratie Zie de sterren aan de hemel waar het duister van de nacht door hun schijnsel wordt verdreven tot een nieuwe dag die lacht. Zie de takken aan de bomen, waar het jonge groen ontluikt tot een stralend nieuwe zomer waar de vredebloesem ruikt. Zoals bomen mensen tonen dat er kracht tot groeien is zal de zoon der mensen komen die de boom des levens is. Zoals sterren mensen melden dat geen nacht te donker is zal een kind ons komen redden dat het licht der wereld is Tekst: Henk Jongerius Lied 462, vers 3-6 uit Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk 2 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 Gedicht
Inhoud 2 3 Gedicht Van het bestuur 4-6 Muziekagogen | Muziek gaat om herinneringen Inspiratie 7 8-9 De Thuishaven, waardering 10-11 Landscheiding, ik ken alle versjes uit mijn hoofd 12-13 Onderwatershof, huiskamerviering 14-15 Floriadehof, Bbruin café 16-17 Kerstverhaal 18-20 Tabitha, Loosduinse Nachtegaaltjes 21 Muziek & boeken rubriek 22-23 De Thuishaven, ouderen met dementie vertellen over kerst 24-27 Huishoudelijke verzorging bij mensen thuis 28 29 30 31 32 Koffiekoffer en muziek Vriendenfonds Cardia Dansen is plezier Medewerker aan het woord Cliëntenraad 33 Wet zorg en dwang 34-35 Vrijwilliger in het zonnetje 36-37 Recepten 38 Klantenbureau 39-40 Puzzels Muziek is niet weg te denken uit ons leven. Als jonge gemotiveerde ouders probeerden wij thuis onze oudste te stimuleren om een instrument te bespelen. Eerst naar algemene muzikale vorming, daarna dwarsfluit en tot onze verrassing ook nog pianoles. Bij nummer twee was onze aandacht al wat verslapt. Naar muzikale vorming bleken alleen maar meisjes te gaan. Laat maar zitten voor hem. We gaven hem wel op voor pianoles. De pianoleraar kwam al snel tot de conclusie dat dat niets voor hem was. Alles was leuker dan oefenen op de piano. Het wordt ons nog steeds ‘verweten’ dat onze jongste van ons geen enkele aansporing voor muzikale ontwikkeling kreeg. Inmiddels zijn we jaren verder. De kinderen vinden hun eigen muzikale weg. Terwijl ik dit stukje schrijf speelt nummer twee gitaar en loopt de jongste met zijn onlosmakelijke koptelefoon te genieten van zijn favoriete nummers. Dochterlief komt in haar drukke studentenleven niet meer toe aan het zelf muziek maken. Colofon UITGAVE | Cardia Magazine verschijnt 3 x per jaar en is een uitgave van Stichting Cardia. www.cardia.nl REDACTIE | communicatie@cardia.nl Diana Boerefijn Melanie Hazenberg Jasmijn Soppe Hanny van der Stelt VORMGEVING EN DRUK | Reclamebureau christiaanhoogeveen.nl COPYRIGHT | Cardia kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het Cardia magazine. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zondervooraf schriftelijke toestemming van de redactie. Ongetwijfeld heeft u ook een persoonlijk muzikaal verhaal. Het is fantastisch dat we als mensen hier allemaal uniek in zijn. Luisteren naar muziek geeft een bijzondere beleving, het roept emoties op en brengt mensen in contact met zichzelf en anderen. Prof. dr. Erik Scherder heeft aangetoond dat muziek een positief effect heeft op de verbindingen tussen gebieden in de hersenen: taalgebieden, het geheugen, het bewegingscentrum en gebieden waar betekenis wordt gegeven aan zintuiglijke prikkels. Binnen Cardia besteden we steeds meer aandacht aan muziek. Mensen met diepgevorderde dementie krijgen door het luisteren naar muziek herinneringen terug. In dit magazine wordt prachtig beschreven hoe dat in de praktijk wordt vormgegeven. Het jaar 2021 loopt naar een einde. In muzikale termen was muziek nodig voor troost als we weer eens door corona moesten leven met beperkingen, ziekte en afscheid. Maar ook was er muziek als uiting van blijdschap. De redelijk zorgeloze zomer waarin we onze cliënten, medewerkers en vrijwilligers beschermd wisten door de vaccinaties. Al met al ben ik dankbaar voor de veerkracht binnen Cardia. Het applaus voor zorgmedewerkers is publiekelijk verstomd. Maar binnen Cardia klappen we door. Ook wil ik u als cliënt of mantelzorger danken voor uw flexibiliteit en medewerking. Want zoals Richard Nixon ooit zei: “Als je mooie muziek wilt maken, dan moet je de zwarte en witte toetsen samen bespelen”. Ik wens u hele fijne feestdagen en een gezegend 2022. Hartelijke groet, Henriëtte Bertels CARDIA MAGAZINE DEC 2021 3 Beste cliënten, Van het bestuur
Muziekagogen | Muziek gaat om herinneringen “Je komt dichterbij dan ooit” Momenten van geluk, vreugde, liefde, verdriet en boosheid. Het zijn emoties die we tegenkomen in ons leven. Vaak gaat zo’n emotie gepaard met een herinnering. Een herinnering aan een gebeurtenis, maar het kan ook een herinnering zijn aan een lied. De muziekagogen van Cardia brengen door middel van muziek dit soort herinneringen bij cliënten naar boven. Marlot, Karin en Yvonne zijn muziekagoog in De Thuishaven, Landscheiding en Onderwatershof. Ze vertellen wat muziek betekent voor de bewoners en nemen ons mee naar hun muzikale activiteiten binnen Cardia. De Thuishaven Marlot Dieker (29) is sinds een jaar muziekagoog in De Thuishaven. Ze heeft aan het Conservatorium gestudeerd en daarna Sociaal Pedagogisch werk. Haar werk als muziekagoog bij Cardia ziet ze als een mooie combinatie van muziek en hulpverlening. “In het begin stond ik vooral op de vierde etage. Vanwege de lockdown ging ik toen niet door het hele huis. Inmiddels is dit veranderd en verzorg ik muziek in het hele verpleeghuis. Per etage is het verschillend wat ik doe. Op de eerste en vierde etage wonen mensen met dementie. Hier speel ik vaak kinderliedjes op m’n gitaar, terwijl ik op de tweede en derde verdieping andere liederen zing. Ik heb veel christelijke muziek ingestudeerd, de meeste bewoners kennen dat erg goed!” Creëren van ruimte in de geest “Muziek is belangrijk voor de bewoners en betekent veel. Vooral voor de mensen met dementie gaat muziek echt om herinneringen”, vervolgt Marlot. “Als we een liedje hebben gezongen, komen er herinneringen boven. Ik was laatst bijvoorbeeld bij een mevrouw die fan is van André Hazes. Na het 4 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 eerste liedje van André Hazes begon ze al te huilen. Toen ik vroeg hoe dat kwam, zei ze: “Het is gewoon zo mooi.” Later hoorde ik van haar dochter dat het nummer dat ik speelde op de begrafenis van haar man was gedraaid. Deze mevrouw wist dan niet meer precies waar het nummer vandaan kwam, maar wel dat het lied iets voor haar betekent. Muziek zorgt er echt voor dat mensen opbloeien. Er was ook iemand die alleen maar voor zich uit kon kijken. Maar zodra er opera muziek werd gedraaid, leefde ze helemaal op. En het leek ook wel alsof deze bewoner zich anders gedroeg na de opera muziek. Muziek creëert echt ruimte in de geest. Daarom is muziek zo belangrijk voor deze mensen.” “Je hebt geen woorden nodig, alleen de woorden die je zingt. Hierdoor kom je dichterbij dan ooit,” vertelt Marlot Dieker, muziekagoog in De Thuishaven.
Landscheiding Het is vrijdagmorgen 10:00 uur. In de huiskamer op de derde etage zijn een aantal bewoners een broodje aan het eten. Karin Verheij, de muziekagoog van Landscheiding, haalt haar gitaar tevoorschijn. Aan mevrouw De Jong geeft ze een trommel en aan mevrouw Van de Heijden geeft ze de klankstaven. Andere bewoners krijgen ook een eigen muziekinstrument. Zo doet iedereen mee met de muziek, ieder op zijn of haar eigen manier. “Als bij dementie sommige hersenfuncties verloren gaan, blijft het gedeelte waar muziek is opgeslagen het langst in tact. Daarom is het zo’n mooi middel om mensen te bereiken, het blijft nog erg lang in het geheugen,” vertelt Karin. “Goedemorgen mevrouw …. en welkom bij de muziek” Samen met Ineke van der Velde, welzijnsmedewerker, verblijdt Karin de bewoners met liederen op deze vrijdag. Ze begint met een liedje voor elke bewoner, zodat ze zich persoonlijk welkom geheten voelen bij de muziek. “Goedemorgen lieve Roos, welkom bij de muziek. Welkom lieve Roos en welkom bij de muziek.” Terwijl ze dit zingt kijkt ze de betreffende bewoner aan. Hierdoor voelen ze zich welkom en gezien. Het persoonlijke laat ze ook terugkomen door de liedkeuze. Zo komt mevrouw Antheunis uit Friesland. Daarom zingt Karin speciaal voor haar een liedje in het Fries. Je ziet direct dat mevrouw Antheunis het herkent en opleeft. Een liedje in de taal waarmee ze is opgegroeid! Elke bewoner beleeft de muziek anders. Zo zijn er ook bewoners die stilletjes genieten. Eén van de bewoners tikt met haar hand zachtjes mee op het ritme van de muziek, terwijl een ander uit volle borst meezingt. Onderwatershof “Toch is muziek gewoon het einde voor mij!” Dat is het eerste wat muziekagoog Yvonne van Cappelle zegt bij aanvang van de activiteit op de Onderwatershof. Het is de laatste regel van het lied dat net uit de luidspreker klonk en waar mevrouw Simurina altijd zo mooi en sierlijk op beweegt. Het lied is op barok muziek van Bach geinspireerd en tevens een bekende tune van de radio. “Veertig jaar lang werd dit muziekstuk elke zondagochtend gedraaid tijdens de ‘MuziekMozaïek van Willem Duys’’. Een paar bewoners herkennen het en knikken instemmend. “Vandaag gaan CARDIA MAGAZINE DEC 2021 5
we ook een soort MuziekMozaïek doen,” vertelt Yvonne. Ze werkt hier nu een jaar met heel veel plezier. “We beginnen met Falderie, Faldera.” Dit liedje kennen de bewoners van de tweede etage wel. De één begint uit volle borst mee te zingen, terwijl de ander rustig meetikt met haar voet op het ritme van de muziek. Mevrouw Simurina beweegt haar armen zwierig in de lucht. Je kunt wel zien dat ze vroeger op klassiek ballet heeft gezeten. Bij elk nummer maakt ze prachtige dansbewegingen! Vooral veel plezier “Ik heb nieuwe schoenen aan,” zegt Yvonne enthousiast terwijl ze wijst naar haar schoenen en meestapt tijdens Falderie, Faldera. Vervolgens gaat ze weer verder met het volgende couplet.. “Ik heb mijn wandelschoenen aan, ik ben opgewekt en blij…” De bewoners lachen en sommigen nemen de stapbeweging over op de maat van de muziek Zo probeert Yvonne iedereen te betrekken bij de muziek. Ze maakt de teksten aansprekend, wat ook zorgt voor herinneringen en vooral veel plezier. “Ik mis een beetje het zonnetje vandaag,” zegt Yvonne terwijl ze verder tokkelt op haar gitaar. “Het zonnetje?,” zegt iemand. Vervolgens gaat Yvonne verder met het volgende lied? “Word wakker het 6 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 Muziek is belangrijk voor de bewoners van Cardia. Het brengt veel herinneringen naar boven. En het belangrijkste … het tovert een lach op hun gezicht. Dat is waar de muziekagogen het voor doen. Het zijn steeds weer “muzikale reisjes” die we met elkaar maken om te ontdekken wáár en hoe we elkaar kunnen “ontmoeten in muziek.” zonnetje is al op..,” zingt ze. “Word wakker, word wakker.” Al snel doet iedereen mee. Zo genieten alle bewoners van de muziek. Aan het eind van de muzikale activiteit geeft Yvonne meneer Lieffering altijd nog een momentje om een lied te zingen. De bewoners van de 2e etage luisteren ademloos naar het Ave Maria. Meneer Lieffering heeft jarenlang op een koor gezeten en zingt tijdens de liederen die Yvonne speelt ook prachtig mee in de tweede stem.
Inspiratie “Gaan we weer zingen?” Een van onze bewoners komt vrolijk naar me toe. “Jazeker, mevrouw. Elke vrijdag om half vier!” Mevrouw loopt snel naar de chique loungebank in de woonkamer. “Het is vandaag weer zingen! Doe je ook mee?”, vraagt ze haar buurman in huis. Hij kijkt verward op. “Zingen? Vandaag?” “Ja, zingen!” “Oh ja!”, zijn ogen beginnen te fonkelen. ”Doen we dat lied van die wolken? Dat ken ik nog van de zondagsschool”. Ik hoor het en glimlach. Ja, dat lied van de wolken. Dat blijft favoriet: Daar ruist langs de wolken een lieflijke Naam, Die hemel en aarde verenigt tezaam (JdH, nr. 33). En het wonderlijke is, of ik nu gitaar of piano speel, het laat horen gezongen door een traditioneel gemengd koor of in een moderne versie van Joke Buis & Band, er wordt altijd enthousiast meegedaan. Net als bij het lied van de toekomst (Wat de toekomst brengen moge) en het lied van samen (Komt allen tezamen, jubelend van vreugde). Muziek. Het is bekend, dat muziek een positief effect heeft op ons welbevinden, op onze ziel en op onze hersenen. In 2017 schreef Prof. dr. Eric J.A. Scherder (hoogleraar Bewegingswetenschappen en Neuropsychologie) een opzienbarend boek, getiteld: Singing in the brain. Over de unieke samenwerking tussen muziek en de hersenen. Muziek haalt herinneringen op. Muziek kan kalmerend werken als je onrustig bent of juist stimulerend als je moeite hebt met beweging of spraak. En een positief effect voor een groep – vooral van samen zingen – is, dat heel wat mensen tegelijkertijd geluid voortbrengen, zonder te vervallen in een discussie. Een verbindende vorm van samenzijn, dus. Over verbinding gesproken: elk jaar is december voor mij dé maand van de muziek. Vooral van blijde muziek waarin Christus als Vredevorst wordt bejubeld. Of dat nu in de supermarkt is, op de hoek van de straat, in een winkel, tijdens een eredienst of in een viering: let maar eens op. Overal klinkt Joy to the world, Gloria in excelsis Deo of Silent Night. Soms in wonderlijke muziekstijlen, maar altijd opbeurend en feestelijk. En dat laatste brengt mij weer terug bij mijn werk voor Cardia. Want wat een zegen dat wij bij Cardia mogen putten uit een rijkdom aan muziek, zowel liedjes van vroeger van de radio als het christelijke lied uit de dagen van onze jeugd. En dat we daar God mee mogen eren. De apostel Paulus schrijft in de brief aan Efeze: “En spreekt tot elkaar in psalmen en lofzangen en geestelijke liederen, zingend en jubelend in uw hart tot de Heer” (Efeziers 5:19). Van harte wens ik u allen toe dat we in de donkere én feestelijke maand van het joodse feest Chanoeka en van de christelijke Advent als opgewekte mensen elkaar bemoedigend uitnodigen om enthousiast mee te doen, op weg naar het Feest van het Licht, de geboorte van Christus (Kerstmis). En daarna het oude jaar uitluidend het nieuwe jaar in. Heil & Zegen; Vrede en alle goeds gewenst! Sandra Hermanus-Schröder Predikant-geestelijk verzorger Floriadehof CARDIA MAGAZINE DEC 2021 7
DE THUISHAVEN locatienieuws ‘Waardering is het mooiste cadeau dat je kunt geven’ “Het woord trots is niet aan de orde. Ik ben blij en dankbaar dat ze zich heeft ontwikkeld in een richting die bij haar past, de muziek.” Meneer Van Klaveren woont in De Thuishaven. Met zijn dochter Marijke heeft hij een liefdevol tweegesprek. Marijke: “Zingen heb ik met mijn vader en moeder altijd al gedaan. Achterin de lelijke eend op weg naar opa en oma. En in de kerk. Bij mijn vriendinnetje Trudy hadden ze thuis een harmonium. Ik vroeg meteen een orgel voor mijn zevende verjaardag. Mijn ouders zeiden: laten we beginnen met een blokfluit. Binnen een paar maanden mocht ik het wekelijkse psalmversje op school fluiten. Voor mijn achtste verjaardag vroeg ik weer een orgel. Toen kwam er een Solina C orgel, en later een van het merk Eminent. Ik vond het prachtig. Mijn ouders hebben met oprechte aandacht me steeds gestimuleerd orgel te spelen. Op mijn 10e zei een orgelleraar tegen me: je moet iets doen met je talent. Tot die tijd had ik nooit beseft dat ik talent had.” Ze had het wel degelijk: Marijke is nu docent aan de Academy of Vocal Arts en dirigeert diverse koren. Met de paplepel ingegoten? Moeder Lies speelde enthousiast altfluit. 8 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 Daarnaast zong ze tot een paar maanden voor haar overlijden in het ‘Dagkoor Voorburg’ met als dirigente haar dochter Marijke. “Vrouwen van verschillende leeftijden zijn lid van het dagkoor,”vertelt Marijke. “Ook wat oudere dames.” In de huidige situatie is dit één van de weinige koren die nog bij elkaar kunnen komen. “Mooi is het dat een koor ook een gemeenschap is waar mensen zorg dragen voor elkaar. Sommigen vinden het nu te spannend om zelf te komen. Daarom is elke repetitie via een livestream te volgen en zing ik ook met ouderen via Zoom.” Hoewel haar moeder dus erg muzikaal was, denkt Marijke toch dat ze haar artistieke talent eerder van haar vader geërfd heeft. Naast zijn baan als onderwijzer schilderde meneer Van Klaveren ook, en hij ontwierp tuinen. Als we hem vragen of hij trots is op zijn dochter, zegt meneer Van Klaveren, zorgvuldig formulerend: “Het woord trots is niet aan de orde. Ik ben blij
en dankbaar dat ze zich in deze richting heeft kunnen ontwikkelen. Alles kwam vanzelf. Maar zelfs als je prestatie beperkt is, kun je de inzet waarderen. Waardering is het mooiste cadeau dat je iemand kunt geven.” Muziek als verbindingstaal van de ziel Marijke: “Een jarig koorlid mag altijd een lied kiezen. Vanochtend bij de repetitie was dat ‘The Lord bless you and keep you’ van John Rutter. Dan zing je samen het onzegbare en word je even opgetild, de stilte na afloop is vol vrede en vervulling.” Gevraagd naar een bijzonder muziekmoment in de relatie met haar ouders vertelt ze over de viering van het 40-jarig huwelijk van haar ouders met familie en vrienden. “Mijn vader nam het woord en zing-zegde het kerklied ‘Neem mijn leven, laat het Heer, toegewijd zijn aan uw eer. Neem mijn handen, maak ze sterk, trouw en vaardig tot uw werk’. In dat lied en dat moment kwam alles samen; de liefde van mijn ouders voor elkaar, voor mij, de geborgenheid van familie en de muziek als verbindingstaal van de ziel. Wat mijn vader ook nu nog typeert is de zorgvuldige aandacht voor het kleine, het goede van het moment. Dat is me zeer dierbaar.” Kerst Gevraagd naar een lied dat hem in deze kersttijd na aan het hart ligt, citeert meneer van Klaveren meteen met fonkelende ogen uit Gezang 280: ‘Voor elke dag mij hier gegeven, breng ik U een reiner loflied toe’. Dochter Marijke denkt aan de Engelse carrol ‘Away in a manger’. “De laatste twee regels zijn: Bless all the dear children in Thy tender care – And fit us for Heaven to live with Thee there. Oftewel: Bereid ons voor op de hemel om daar met U te leven. Mijn moeder is een aantal jaren geleden in de tijd voor kerst overleden en ik zong dit helemaal alleen voor haar, op haar sterfbed. En ik kan het niet zingen zonder tranen in m’n ogen te krijgen….” CARDIA MAGAZINE DEC 2021 9
LANDSCHEIDING locatienieuws “Ik ken alle versjes uit m’n hoofd” Tijdens een vakantie op een Grieks eiland ontmoette mevrouw Boezelijn (86) zwerfpoes Dolly. Dolly nam mevrouw Boezelijn als het ware mee over het eiland en mevrouw fantaseerde dan dat Dolly haar verhalen vertelde. Verhalen die ze altijd graag doorvertelde aan haar 3 kinderen, haar kleinkinderen en achterkleinkinderen. Het verhaal over Dolly schreef ze zelfs op, zodat andere kinderen ook van de avonturen van de kat kunnen genieten. “Dolly Dapper zit op een muurtje naar de zee te staren. Ze is een beetje verdrietig want het is herfst. Daarna komt de winter en daar houdt Dolly niet zo van …. Dolly woont in Griekenland op een mooi eiland. Op dat eiland komen veel mensen op vakantie als het zomer wordt. Dat vindt ze wel fijn, want ze weet een hele mooie tuin te vinden, daar staan huizen waarin mensen gaan wonen als het zomer is. Die mensen geven haar weleens eten. Daar zit zij nu aan te denken op het muurtje bij de zee.” (Uit: Dolly Dapper op Avontuur, 2011) We doen alsof we naast Dolly op het muurtje bij de zee zitten, en samen kijken we naar mooie herinneringen van mevrouw Boezelijn. Naast verhalen vertellen is muziek ook altijd belangrijk voor haar geweest. “Ik was 8 of 9 jaar toen ik begon met het leren van de toonladders op de piano. Ik had toen een ouderwetse leraar. Die kon nog weleens tekeer gaan. Het was een oudere man. Hij 10 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 vroeg soms of mijn zus en ik hem konden helpen met schoonmaken van de Katholieke Kerk. Wij zeemden dan de ramen en hij gaf ons pianoles,” vertelt mevrouw Boezelijn. Ze vond het erg fijn om piano te spelen, maar hoefde er niet bekend mee te worden. “Ik speelde thuis of voor een klein clubje. Als ik voor veel mensen zou moeten spelen, was ik veel te bang om foutjes te maken. Maar ik haalde er altijd veel plezier uit.” Mevrouw Boezelijn woont nu een maand in Landscheiding. Sinds kort heeft ze haar hobby weer opgepakt en is ze weer begonnen met piano spelen. “Ik vind het belangrijk dat kinderen leren zingen” Behalve piano spelen was mevrouw Boezelijn ook altijd aan het zingen. “Toen ik een jaar of 5, 6 was ging ik op een kinderkoortje. Ik kende alle versjes uit mijn hoofd. Het stelde niet zoveel voor, maar iedereen vond het prachtig. Omdat iedereen het zo leuk vond, werd het ook steeds groter,” vertelt mevrouw Boezelijn enthousiast. Ze vindt het erg belangrijk dat kinderen leren om te zingen en daar
plezier uit halen. Ze vond het zelf ook altijd erg leuk! “Ik zou graag willen dat er op televisie programma’s zijn met liedjes voor kinderen en dat ze dit op school leren. Maar ze moeten natuurlijk doen waar ze veel plezier van hebben.” Kapperszaak aan de Sinaasappelstraat Plezier haalde Nellie Boezelijn ook uit familie. Ze is erg dankbaar voor haar jeugd en heeft het altijd erg fijn gehad. “Ik ben een gezond mens. Door mijn ouders is altijd goed voor mij gezorgd. We hadden het niet rijk. Mijn vader had een eigen kapperszaak. In de zomer hielp ik daar weleens. Dat was altijd erg fijn,” vertelt mevrouw Boezelijn. Ze wordt emotioneel. “Ook als je zo oud bent als ik kun je je nog aan je vader gehecht voelen. Hij was altijd zo lief voor mij. Dat hij is overleden, vind ik heel erg moeilijk,” vertelt ze. “Hij heeft altijd zo goed voor mij gezorgd.” Mevrouw Boezelijn is een rijk en dankbaar mens. Ze heeft 3 kinderen, 2 dochters en een zoon. Daarnaast heeft ze 4 kleinkinderen en 4 achterkleinkinderen. De oudste dochter is zelfs al oma. Mevrouw Boezelijn geniet nog elke dag van haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen en hoopt dit nog lang te kunnen doen. CARDIA MAGAZINE DEC 2021 11
ONDERWATERSHOF locatienieuws Huiskamerviering in Onderwatershof ‘Muziek maakt emoties los’ Het is donderdagmiddag half vier. In Onderwatershof komt een groepje bewoners bij elkaar op de tweede verdieping. Ze verzamelen zich in de hal rond de piano en wachten rustig af wat er komen gaat: een huiskamerviering, geleid door geestelijk verzorger Mirjam Röhling en met muziek van pianist Arthur. Dit keer is er ook een trompettiste bij. Iedere week houdt Mirjam een huiskamerviering voor bewoners met dementie, steeds op een andere afdeling. “We doen dit heel kleinschalig en eenvoudig”, vertelt Mirjam. “We houden in Onderwatershof ook kerkdiensten voor alle bewoners en huurders, beneden in de theaterzaal. Maar voor sommige bewoners geeft dat teveel prikkels. Daarom organiseren we dus ook deze kleinschalige vieringen op de afdeling.” De groep ‘kerkgangers’ van deze middag hebben allerlei religieuze achtergronden: katholiek, protestant, sommigen uit orthodoxe kring, anderen met een meer vrijzinnige achtergrond. Het maakt voor de huiskamerviering niet uit, iedereen kan meedoen. Mirjam regelt alles zelf: ze sjouwt eigenhandig een tafeltje naar de hal en tovert dat met een kaars, kleed en een icoonschildering om tot liturgische tafel. Ondertussen overlegt de pianist met de trompettiste over de liederen die in de viering op het programma staan. Ze spelen voor het eerst samen en dus moet er letterlijk en figuurlijk wat afgestemd worden. Al snel klinken de klanken van ‘Vaste rots van mijn behoud’, als voorspel voordat Mirjam aan de viering begint. 12 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 De storm op het meer ‘Dank u, voor deze nieuwe morgen’. Dat lied kennen de meesten wel. Mirjam heeft de tekst geprint voor alle aanwezigen en er wordt enthousiast meegezongen onder begeleiding van de trompeten pianoklanken. Het gaat in deze viering over een verhaal uit Mattheus 8: de storm op het meer. Jezus ligt te slapen in de boot terwijl de discipelen doodsangsten uitstaan vanwege de storm waarin ze met hun schip verzeild
zijn geraakt. Mirjam heeft er een mooie afbeelding over meegenomen. Als de discipelen Jezus wakker maken, maant hij de wind tot kalmte en komt alles tot rust. Mirjam legt uit: “Als je in je leven met stormen te maken krijgt, kun je op de Heer vertrouwen, hij geeft rust.” Dat herkennen de toehoorders wel. Er is een mooi, oud lied dat past bij dit verhaal. Mirjam hoeft de eerste woorden van het lied maar te noemen, of een mevrouw vult de tekst direct aan: Als g’ in nood gezeten, geen uitkomst ziet, wil dan nooit vergeten: God verlaat u niet. Een lied dat veel losmaakt bij de aanwezige bewoners. Dat geldt eigenlijk voor alle muziek die deze middag klinkt. “Muziek is belangrijk voor de beleving van geloof”, zegt Mirjam. “En bij sommige bewoners liggen favoriete liederen nog goed in het geheugen.” Dat blijkt als Mirjam een meneer vraagt het Ave Maria te zingen. Het vraagt even concentratie maar al snel klinkt de heldere tenorstem van meneer door de ruimte. Zijn gezang ontroert de anderen en het applaus na de slotnoot is dan ook gemeend. Een lach en een traan Dat muziek emoties losmaakt is deze middag goed te merken. De één zit te stralen bij de klanken van ‘Daar ruist langs de wolken’. Een ander laat een traan als na afloop van de viering de muziek van ‘Abba Vader’ gespeeld wordt op piano en trompet. Emoties die er mogen zijn in de vieringen in Onderwatershof. Mirjam gaat hierover ook kort met de aanwezigen in gesprek, als iedereen een lichtje mag aansteken voor een dierbare. Zo denken de bewoners aan hun man of vrouw, hun kinderen en soms denken ze ook terug aan hun ouders. Eén mevrouw steekt het lichtje aan “voor iedereen die hier woont”. Het is mooi om deze middag mee te maken hoe al deze mensen zich door de muziek verbonden voelen met hun eigen verleden. Ze genieten volop als Arthur tot slot nog een stukje pianomuziek laat horen. Enkele aanwezigen krijgen er geen genoeg van. “Ik wil nog wel een uur blijven luisteren’, zegt een mevrouw. Maar dat kan helaas niet – de avondmaaltijd staat al bijna klaar. De klep van de piano gaat dicht, tot de volgende viering… CARDIA MAGAZINE DEC 2021 13
FLORIADEHOF locatienieuws Bruin café Geen verhaal maar een gevoel Donderdagmiddag om 16:00 uur is de activiteitenruimte op de derde etage in Floriadehof niet meer te herkennen. De ruimte is omgetoverd in een écht bruin café, het “Floriadecafé”. Aan de muur hangen platen van onder andere artiesten als George Baker en Nana Mouskouri, en op de tafels liggen Perzische kleedjes en diverse gezelschapsspelletjes. De bezoekers krijgen een hapje en een drankje aangeboden. Geen alcohol, maar wel 0.0% bier in een bierglas. Net als in een echt café. Om 16:00 uur hoor je de gezellige muziek al uit de platenspeler, en de boodschap is duidelijk: komt allen naar het Floriadecafé! Nico Bink organiseert als vrijwilliger het Floriadecafé. Zodra de muziek aangaat om 16:00 uur, staat hij al klaar met de hapjes en drankjes. De bierglazen die hij gebruikt om de bezoekers een drankje te geven, heeft hij gevonden bij de Kringloop. Ook de bierviltjes heeft hij ergens op de kop getikt. “Ik ben de winkels langsgegaan en heb het idee uitgelegd, dan hoef je er niet zoveel geld voor te betalen,” aldus Nico. Na het drankje verdeelt hij de lekkere hapjes en draait hij de platen. De handen gaan al snel in de lucht en de bezoekers zingen lekker mee. Het is duidelijk te zien: ze halen veel plezier uit dit middagje ‘kroeg’. “Je geeft ze misschien geen verhaal mee, maar wel een gevoel. De vrolijkheid die we terugzien bij de mensen, zowel tijdens het Floriadecafé als daarna, dat is zo mooi om mee te maken,” vertelt Nico enthousiast. Van DJ naar Bruin Café Nico Bink woont in de wijk Rokkeveen, dichtbij Floriadehof. Hij kan vanwege ziekte niet meer werken. Vrijwilligerswerk is daarom voor hem een mooie manier om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Iets wat hij graag wil. Vlak voor de 14 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 zomer zag hij een affiche op het pand van Floriadehof; ‘Vrijwilligers gezocht’ stond erop. Nico was direct enthousiast en gaf zich op. Hij ging samen met de Coördinator Vrijwilligers in gesprek over de mogelijkheden van vrijwilligerswerk bij Floriadehof. “Ik had het onder andere over fotograferen en muziek. Ik ben bijvoorbeeld diskjockey geweest in het wijkcentrum in Meerzicht. Al pratend kwamen we op het idee van een bruin café en ik dacht gelijk ‘dat is echt iets voor mij’! In de zomer ben ik naar kringloopwinkels gegaan. Daar heb ik Perzische kleedjes gehaald, langspeelplaten, bierglazen en nog veel
meer. Allemaal om het gevoel van een bruin café in Floriadehof te krijgen. Ik heb later ook een biljarttafel via een vriend geregeld. Maar daar kwamen toch andere mensen op af; het is vooral een mannenactiviteit. We hebben toen besloten om het biljarten voorafgaand aan het café te organiseren. De eerste keer waren het er 3, de afgelopen keer waren er 6 mannen die kwamen biljarten. Het was erg gezellig!” Elke keer een andere sfeer “De sfeer is elke keer anders in het Floriadecafé”, aldus Nico. “Het is in het begin een beetje zoeken wat je precies gaat doen. De vorige keer kwam er bijvoorbeeld een echtgenoot van een bewoonster mee met allemaal CD’tjes die we opgezet hebben. Een andere keer hebben we vooral met elkaar gekletst. Je zit toch even in een andere omgeving. Ik vind het mooi om te zien dat de mensen die hier wonen er allemaal iets van willen maken. Sommige mensen hebben weinig familie, dat lijkt me erg zwaar. Maar ze zijn allemaal positief en halen heel veel plezier uit het Floriadecafé. Daar doen we het voor. Voor de bewoners.” Nico is één van de onmisbare vrijwilligers die elke week klaar staan om de 64 bewoners in Floriadehof te verblijden met leuke activiteiten. Misschien is vrijwilligerswerk ook iets voor u? Meld u dan aan! Samen met de Coördinator Vrijwilligers bekijkt u welk vrijwilligerswerk er bij u past. Bent u goed in muziek maken? Dan gaan we kijken naar een muzikale activiteit. Vindt u het leuk om te koken? Dan is er een mogelijkheid om te helpen bij de maaltijden. Zo is er voor iedereen wel iets te doen. Bent u enthousiast geworden en wilt u ook vrijwilliger worden? Neem dan contact op met Marjoke van der Veen, via mvanderveen@cardia.nl of via 06 1488 1098. CARDIA MAGAZINE DEC 2021 15
16 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
CARDIA MAGAZINE DEC 2021 17
TABITHA locatienieuws De Loosduinse Nachtegaaltjes Van nachtegaaltje tot adelaar “Iedere bries zo teder. Aan elke dans begonnen ze. De dagen zijn hemels.” Deze woorden klinken in Tabitha, aan het begin van de repetitie van het bewonerskoor. Het is de Nederlandse vertaling van een paar zinnen uit het beroemde Napolitaanse lied ‘Santa Lucia’. Muziekagoog Ad Katee leest de vertaling op dichterlijke wijze voor. “Zo weten de koorleden wat ze zingen”, vertelt Ad. “Het maakt het herkenbaar”. Nu is het koor klaar om ‘Santa Lucia’ te zingen. De gitaar en de accordeon zetten het eerste akkoord in en het bewonerskoor begint. Het lijkt net of we even zelf in Napels zijn.
Er zijn veel muzikale bewoners in Tabitha. Mevrouw Haazebroek en mevrouw Giffard hebben vroeger altijd gezongen in koren. Ad merkte de behoefte om meer te doen met muziek en richtte daarom het bewonerskoor op. “We hebben een harde kern van 10 koorleden die er al bij zijn vanaf het begin. Maar er komen elke keer nieuwe nachtegaaltjes bij.” Zo is mevrouw Gerritsen nu al een paar keer bij het koor wezen kijken. “Steeds vaker komen er bewoners kijken bij onze repetities. Sommigen willen zich graag bij het koor aansluiten. Dat kan zodra ons debuutoptreden achter de rug is. We doen met elkaar alle stemmen, zo zijn we sopraan, alt en tenor in één,” vertelt Ad enthousiast terwijl hij de koormappen uitdeelt. “We hebben een hele reeks zeemansliederen in ons repertoire. Bijvoorbeeld ‘Als de Zuidwester Loeit’, ‘Als de klok van Arnemuiden’ en ‘Aan het Noordzeestrand’. Maar ook ‘Meisje, ik ben een Zeeman’ en ‘Op de Woelige Baren’. Het zijn liederen die iedereen wel kent en leuk vindt om te zingen. De allerbelangrijkste nummers zijn de echte oud-Hollandse liederen. De koorleden hechten veel waarde aan deze liedjes. Herinneringen uit hun jeugd komen terug,” vertelt Ad. Het koor heeft 12 liederen uitgekozen om te zingen tijdens hun eerste, echte optreden. De Loosduinse Nachtegaaltjes, zo is het koor inmiddels genoemd, mochten op 6 december optreden tijdens de opening van het Grand Café in Tabitha. Het was een groot succes! CARDIA MAGAZINE DEC 2021 19
TABITHA locatienieuws “Hoe vaker het zonnetje schijnt, hoe meer ze gaat tsjilpen” Als de Zuidwester loeit De repetitie gaat verder. Na ‘Santa Lucia’ staat ‘Als de Zuidwester loeit’ op het programma. Ad vertelt eerst meer over het lied zodat alle Nachtegaaltjes de tekst begrijpen en zich in kunnen leven. Het lied gaat over de vissers op zee en hoe de achterblijvers bidden voor een veilige terugkomst. De accordeon en de gitaar zetten weer in en het bewonerskoor zingt uit volle borst mee met dit nummer vol herinneringen. Het laatste akkoord van de gitaar is nog maar nét klaar wanneer mevrouw Compier zegt: ‘’Je maakte een foutje.” “Ik was de stilte vergeten”, zegt Ad, “goed dat u het hoort.” “Ik let op hoor”, vult mevrouw Compier nog aan, maar ook de andere koorleden hadden het ook in de gaten. Ad waardeert de oplettendheid van zijn koorleden. Hij vertelt dat het belangrijk is om nog even stil te zijn aan het einde van een nummer. “Als we onze nummers op een CD’tje willen opnemen, horen de mensen gelijk geklets na het lied. Dat is natuurlijk niet handig.” Bij het volgende nummer zijn alle koorleden stil aan het einde, maar heel lang houden ze het niet vol. Het is ook zo gezellig, met elkaar zingen! Vink, adelaar en mus “We hebben het koor ‘De Loosduinse Nachtegaaltjes’ genoemd. Dat roept natuurlijk vogelnamen op. Zo is mevrouw Molenkamp de adelaar, mevrouw Vink natuurlijk de vink en mevrouw Velders een kanariepietje. Toen werd ik uitgemaakt voor mus”, vertelt Ad lachend. Zo hebben we allemaal een vogelnaam. Samen zijn we de Loosduinse Nachtegaaltjes, het bewonerskoor van Tabitha. We bestaan nu een halfjaar en we hopen dat het nog lang door mag gaan!” Op dit moment bestaat het koor De Loosduinse Nachtegaaltjes uit de volgende leden: Mw. Haazebroek, Mw. Vink, Mw. de la Cour, Mw. Velders, Mw. Compier, Mw. Molenkamp, Mw. Stam, Mw. Corving, dhr. Groenewegen en als hoog gewaardeerd ere-gastlid, iemand die afwisselend meedoet, Mw. Giffard. 20 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Muziek & boeken rubriek In deze rubriek belichten we muziek & boeken. De Nationale Kerstavond - Edsilia Rombley, Tommie Christiaan en Samantha Steenwijk De kerst-cd van 2021: een prachtige cd waar echte kerstklassiekers worden gezongen door topartiesten als Edsilia Rombley, Tommie Christiaan en Samantha Steenwijk. Gratis te bestellen op de website www.daaromkerst.nl Geef licht - Stef Bos (2020 editie) ‘Geef licht’ van Stef Bos. Intense liederen die in de huid kruipen van Bijbelse personages, zoals alleen Stef Bos dat kan! Gratis te bestellen op de website www.daaromkerst.nl VerpleegThuis - Teun Toebes Op 21-jarige leeftijd maakte Teun Toebes de keuze om op de gesloten afdeling van een verpleeghuis te gaan wonen. Niet alleen om te ervaren hoe de zorg voor mensen met dementie geregeld is, maar ook om het beeld van dementie te veranderen. Teun heeft een boek geschreven over zijn ervaringen: VerpleegThuis. Op ontwapenende en ontroerende wijze beschrijft hij de systemen die in de zorg en de samenleving heersen. Hij wil graag dat wij met zijn allen een nog mooiere toekomst krijgen als wij zelf zorg nodig hebben en tegelijk wil hij dat de zorgverleners zoveel mogelijk plezier en geluk hebben op de werkvloer. Want als je geen plezier hebt in je werk kan je het ook niet geven aan de mensen die het verdienen. Het boek VerpleegThuis kost 20 euro en kunt u kopen in de meeste boekhandels en ook online bestellen. Een aanrader! Heeft u zelf een boekentip? Graag horen we wat u een mooi boek vindt dat u aan de lezers van het Cardia magazine wilt aanraden. Stuur dan een mailtje aan communicatie@cardia.nl CARDIA MAGAZINE DEC 2021 21
DE THUISHAVEN locatienieuws Ouderen met dementie vertellen over thuis en kerst ‘Je kreeg een kerstkransje of een sinaasappel mee’ Hoe is het om op een verpleegafdeling voor demente bejaarden te wonen; is het een ‘thuis’ voor de bewoners? In De Thuishaven hebben geestelijk verzorger Hanny van der Stelt en welzijnsmedewerker Anieke Hakvoort wekelijks gesprekken met bewoners die lijden aan dementie. Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het blad ‘Kerk in Den Haag’ ‘Welke spreekwoorden of gezegdes kent u waarin het over thuis gaat?’ Predikant Hanny van der Stelt schenkt koffie en thee in, terwijl Anieke Hakvoort met de koekjes rondgaat. We zitten huiselijk in een kring in de kleine ‘bezielingsruimte’ die hiervoor is ingericht. Op een schoolbord staat de veelzeggende tekst geschreven: ‘Wie alles verloren heeft kan alleen nog maar winnen.’ Enkele bakken met sanseveria’s markeren de ingang naar de zitruimte. ‘Hoe vierde u vroeger thuis kerst?’ vraagt Van der Stelt. ‘Een kerstboom mocht niet, dat was goddeloos’, reageert iemand. Een uitgebreide kerstmaaltijd was ook niet aan de orde, daar was geen geld voor; je at net als op andere zondagen. Degenen die op de zondagsschool hebben gezeten weten het nog: daar vierden ze kerst in de kerk en kregen na afloop een leesboekje mee en een kerstkrans of nog luxer: een sinaasappel. Een mevrouw memoreert dat ze de sinaasappel niet opat maar meenam naar huis: ‘voor moeder, want er was bijna geen eten.’ Vuurtoren De vijf bewoners blijken allemaal geboren en getogen Scheveningers te zijn. ‘Mijn wiegje stond bij de vuurtoren’, roept een mevrouw enthousiast. Enkele dames brachten 22 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
hun jeugd door in Duindorp. ‘Dat was een fijne buurt. Iedereen zorgde voor elkaar. Dat gaf een veilig gevoel.’ De gesprekken worden regelmatig onderbroken door met elkaar bekende gezangen te zingen. Hakvoort deelt de teksten uit, in grote letters. Sommigen kennen de liederen uit hun hoofd. Van der Stelt maakt een sprong in de tijd van de plek ‘waar je wiegje heeft gestaan’ naar het hier en nu. ‘U merkte toen u ouder werd dat alles niet meer zo gemakkelijk ging als vroeger. De kinderen vroegen of het niet beter was dat u op een plek terechtkwam waar er op u gelet werd. En zo kwam u terecht in De Thuishaven. Was het moeilijk om die stap te zetten?’ Bij een mevrouw biggelt een voorzichtige traan over de wang. Ze heeft het er nog steeds moeilijk mee. Een ander meldt blijmoedig dat ze zelf voor deze stap gekozen heeft omdat ze zich thuis erg alleen voelde. Anderen beamen dat: men heeft hier veel gezelligheid aan elkaar. ‘Wat maakt dat je je ergens thuis voelt?’ vraagt Van der Stelt. ‘Dat je je eigen spulletjes om je heen hebt’, zegt iemand. ‘Dat er anderen zijn die om je geven’, vult een ander aan. Een pagina uit het boek De jongen, de mol, de vos en het paard van Charlie Mackesy gaat de kring rond en wordt uitvoerig bekeken: ‘Soms voel ik me verloren’, zei de jongen. ‘Ik ook’, zei de mol, ‘maar wij houden van je en liefde brengt je thuis.’ Eerst de kinderen Van der Stelt vraagt de aanwezigen voor wie zij een kaarsje willen opsteken. ‘De kinderen’, klinkt het uit verschillende monden. ‘Eerst de kinderen, dan de echtgenoot.’ Er wordt gelachen: de moeders herkennen dit. ‘Voor mijn jonggestorven man, die mij achterliet met zes kinderen’, zegt een ander verdrietig. Bij elke naam wordt een kaarsje aangestoken. In het afsluitende gebed worden opnieuw de namen genoemd. ‘We hadden vroeger geen kerstboom, dat was goddeloos’ Een op de vijf ouderen krijgt dementie, is de onrustbarende boodschap in de media. Maar in De Thuishaven is zichtbaar dat er liefdevolle zorg voor hen is. Greet Kappers CARDIA MAGAZINE DEC 2021 23
Huishoudelijke verzorging bij mensen thuis: daar zit muziek in! Een groep van zo’n 160 medewerkers is bij Cardia werkzaam als huishoudelijke hulp. Zij komen bij mensen thuis om hen te ondersteunen bij huishoudelijke klussen. Ramen lappen, stofzuigen of de badkamer soppen: onze huishoudelijke hulpen draaien hun hand er niet voor om. Om dit allemaal in goede banen te leiden, zijn er drie teamleiders, vier intakers en drie planners die er samen voor zorgen dat de huishoudelijke hulpen hun werk goed kunnen uitvoeren én dat de cliënt centraal staat. Op deze pagina’s vertellen zij over zichzelf en hun werk. Over één ding zijn zij het roerend eens: er zit muziek in de huishoudelijke verzorging die Cardia biedt! 24 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Marleen, Lilian en Jeanthal zijn de teamleiders Huishoudelijke Verzorging. Zij zijn er in de eerste plaats voor de medewerkers. De teamleiders nemen personeel aan en zorgen dat de medewerkers hun werk zo goed mogelijk kunnen doen. Marleen Quakkelaar Marleen houdt van veel soorten muziek: van de klassieke Vivaldi tot de blues van Gary Moore en de Haagse rockband Golden Earring. “De huishoudelijke hulpen zijn vaak méér dan alleen een schoonmaker”, vertelt Marleen. “Er wordt regelmatig ook een bijzondere band opgebouwd. Wij hechten veel waarde aan de klik tussen de hulp en de cliënt. Die moet er op kunnen vertrouwen dat de hulp elke week weer voor de deur staat voor een goed schoonmaakresultaat én een gezellig kopje koffie. Zo kunnen mensen langer thuis blijven wonen en voelen ze zich comfortabel in een schoon huis!” Lilian Hafkamp Jeanthal Hunting Lilian houdt net als Marleen ook van verschillende soorten muziek, zoals gospel, klassiek, pop en rock. Ze is naast teamleider HVZ ook verantwoordelijk voor de collega’s in de ontmoetingscentra binnen Cardia. Ze vindt het belangrijk dat de cliënten kunnen rekenen op resultaat, maar ook op een stukje persoonlijke aandacht. Lilian denkt graag mee over nieuwe ontwikkelingen en verbeteringen. “Een wens van veel ouderen is om zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving te blijven wonen. Daarom is het goed dat onze huishoudelijke hulpen niet alleen zorgen voor een schoon en leefbaar huis maar ook een signalerende rol hebben. Zij zien vaak als eerste als er iets in de situatie van een cliënt verandert. Wij kunnen dan snel de juiste hulp inschakelen.” “Ik vind het heel belangrijk dat de juiste medewerker op de juiste plaats werkt”, vertelt Jeanthal. “Dat is fijn voor de cliënten, maar zo hebben medewerkers het ook naar hun zin. Dat versterkt elkaar. De hulpen maken de cliënt blij en kunnen van het schoonmaken echt een fijn moment in de week maken.” Er zit echt muziek in de huishoudelijke verzorging van Cardia, vindt Jeanthal. “We zorgen voor scholing van onze medewerkers en hebben de bereikbaarheid van de planners verbeterd. En binnenkort gaan de hulpen in herkenbare bedrijfskleding werken.” Muziek en schoonmaken horen voor Jeanthal een beetje bij elkaar: “Als ik zelf mijn huis schoonmaak draai ik vaak muziek waarop ik hard kan meezingen. Nederlandstalig bijvoorbeeld, maar Italiaanse muziek is mijn favoriet!” CARDIA MAGAZINE DEC 2021 25
De intakers Peter-Paul, Conny, Elise en Randal gaan op huisbezoek bij nieuwe cliënten. Zij stellen een ondersteuningsplan voor hen op en doen een zo passend mogelijk aanbod. Dat is echt maatwerk, want de redenen waarom cliënten huishoudelijke hulp nodig hebben zijn heel verschillend. Zo helpen de intakers de cliënten om hun leven weer op de rit te krijgen. Dankzij de ondersteuning kunnen zij langer zelfstandig blijven wonen. Peter-Paul Wagener houdt van het persoonlijke contact met de cliënten, én van de muziek van Pink Floyd, The Police, U2 en The Rolling Stones. “Muziek is voor mij een klankbord, en kan helpen contact te maken met mensen. Het maakt mensen vrolijk. In mijn werk vind ik het mooi om de verbinding te maken tussen cliënten en de huishoudelijke hulp. Ook dat kan mensen vrolijk maken. De hulp die over de vloer komt neemt toch ook de stilte weg, net als muziek.” Conny van BusselMeinesz: “Wat ik vooral merk tijdens mijn huisbezoeken is dat mensen vaak behoefte hebben aan een luisterend oor.” Dat is wat mijn werk zo waardevol maakt. Veel mensen zijn eenzaam en zijn blij als iemand naar hun verhaal luistert. Ik geef dan ook vaak adviezen, bijvoorbeeld waar ze nog meer hulp kunnen krijgen, naast de huishoudelijke hulp. Het is heel dankbaar werk en ik ga vaak met een blij gevoel naar huis.” Daar luistert Conny graag naar muziek van ABBA, the Bee Gees en Michael Jackson. “Maar ik heb ook nog lp’s en singeltjes van oude bands als The Rubettes en Mud. Heerlijk die nostalgie!” Elise Schenk: “Samen met mijn collega intakers verzorg ik de regelzaken en de administratie die bij de huishoudelijke zorg komt kijken. Ik vind het belangrijk dat cliënten tijdens het huisbezoek gezien en gehoord worden. Voor de één is dit het delen van zijn of haar persoonlijke situatie, voor de ander is dat bespreken waar die persoon (on) tevreden over is.” Elise luistert graag naar de behoefde van de clienten kijkt naar de mogelijkheden, zodat de zorg zoveel mogelijk aansluit. “Als cliënten tevreden zijn over de huishoudelijke zorg klinkt mij dat als muziek in de oren. Ik vind het fijn hieraan een bijdrage te kunnen leveren.” Randal Freeth is naast zijn werk bij Cardia ook gitarist in een band. Hij weet het werk van de HVZ goed te vertalen naar muziek: “Als HVZ team moeten we regelmatig improviseren, net als jazz muzikanten. Soms lijken klanken niet bij elkaar te passen en dan proberen wij het zo te veranderen dat iedereen de klank weer begrijpt. Wij als medewerkers zijn als tonen die een harmonie vormen. Het is onze taak om hier een melodie van te maken waar de cliënten graag naar willen luisteren.” Randal speelt zelf graag Rythm & Blues, Soul, Hip-Hop en funkmuziek, maar kan ook genieten van country muziek. “Dat is mijn ‘guilty pleasure’. Het brengt mij dan weer even dichtbij opa en oma.” 26 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Linda, Marjon en Sylvia zijn de planners van de huishoudelijke verzorging. Zij plannen de medewerkers in en zorgen ervoor dat onze cliënten de huishoudelijke verzorging krijgen die zij nodig hebben. Linda van der Heijden-Verwijk “Ik werk sinds 1 mei bij Cardia als planner HVZ. Samen met mijn collega’s doe ik mijn best om alle cliënten te voorzien van huishoudelijke hulp. Voor de cliënten is het heel fijn als hun huis weer netjes is en vaak vinden ze het ook leuk om de medewerkers over de vloer te hebben. Ze bouwen een band op en dit is natuurlijk gezellig voor beiden.” Linda luistert graag naar Nederlandstalige muziek, maar houdt van veel soorten muziek. “Het is maar net wat mijn bui is.” Marjon van Leeuwen Sylvia Tetteroo-Rolfes “Als planner ben je de belangrijkste schakel tussen de client en de medewerker. En dat geeft mij energie. Cliënten bellen vaak met vragen en ik vind het fijn ze hierin te kunnen ondersteunen en een luisterend oor te bieden. De grootste uitdaging is om de juiste medewerker aan de juiste zorgvraag te koppelen. Het doet mij veel plezier als dat lukt.” Plezier haalt Marjon ook uit muziek. “Ik heb geen uitgesproken voorkeur. Een draaiorgel op de markt in Delft kan me even veel plezier geven als een waanzinnig concert van Bruce Springsteen.” Sylvia luistert graag naar Ed Sheeran en muziek uit de jaren ’70 en ’80. Ze houdt ervan om mensen tevreden te stellen en problemen op te lossen. “Onze medewerkers doen hun best om te luisteren naar cliënten en hun werkzaamheden goed te verrichten. Wanneer er een telefoontje binnen komt dat de cliënt tevreden is over de hulp, kan ik daar heel trots op zijn. Want uiteindelijk moeten we met z’n allen ervoor zorgen dat cliënten zolang mogelijk thuis kunnen blijven wonen, in een schone en leefbare woning. Heeft u een vraag voor het team van de huishoudelijke verzorging van Cardia? • Peter-Paul Wagener: U kunt dan contact opnemen via de volgende nummers: • Als u vragen heeft over de planning, zoals afzeggen van de zorg of een vraag over een medewerker, dan kunt u bellen naar het nieuwe centrale telefoonnummer 070 - 8008 396. • Voor vragen over uw WMO- of WLZ-indicatie of het opstarten van huishoudelijke hulp kunt u de intakers bereiken. Hun mobiele telefoonnummers: 06 - 343 86 329 • Conny van Bussel-Meinesz: 06 - 343 86 343 • Elise Schenk: • Randal Freeth: 06 - 390 07 297 06 - 270 65 805 • Als er vragen zijn waar u niet met de planning uitkomt, zullen zij u doorverbinden met de teamleiders. Dit gaat ook via het vaste nummer 070 - 8008 396. CARDIA MAGAZINE DEC 2021 27
Koffiekoffer en muziek in de ontmoetingscentra Het afgelopen half jaar klonk er regelmatig muziek in de Ontmoetingscentra van Cardia. Irma Hundepohl verzorgde in zowel het ontmoetingscentrum Mariahoeve, als in Rijswijk, Loosduinen en Scheveningen themaochtenden met haar ‘koffiekoffer’ vol met voorwerpen van vroeger en zong daarbij liedjes van toen. “Met de koffiekoffer komen gesprekken op gang over vroeger”, vertelt Irma. “Aan de hand van de voorwerpen en foto’s uit mijn koffer, worden herinneringen opgehaald. Zo mooi om te zien dat mensen met elkaar in gesprek gaan en hun verhalen van vroeger delen. Ik zet daarbij regelmatig liedjes op, die daarbij passen. Vooral de liedjes van Wim Sonneveld, zoals Het Dorp en Op de step, zijn populair. En natuurlijk Er zaten twee motten in mijn oude jas van Dorus. Dat wordt altijd uit volle borst meegezongen.”Regelmatig hoor je ‘ah, weet je nog?’ tijdens de koffieochtenden in de ontmoetingscentra. De bezoekers vertellen elkaar wat ze vroeger deden, waar ze woonden en bijvoorbeeld ook naar welke dansschool ze gingen. Ze raken soms niet uitgepraat. En dat allemaal dankzij de koffiekoffer van Irma. 28 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Het bestuur van het Vriendenfonds, v.l.n.r.: Stef Beun - voorzitter, Ria Roelands - lid, Marnix Overwater - penningsmeester, Florina van der Kraan - lid, Peter Lugthart – lid en financiën. Vriendenfonds Vriendenfonds Cardia Veel van de activiteiten in onze locaties worden mogelijk gemaakt door fondsenwerving. Dat geldt ook voor de vele activiteiten in de ontmoetingscentra, zoals de koffiekoffer van Irma Hundepohl. Het Vriendenfonds van Cardia is opgericht om de fondsenwerving te ondersteunen. Want Cardia wil een aantrekkelijk welzijnsaanbod kunnen bieden en daar is nu eenmaal geld voor nodig. Dankzij het werk van het Vriendenfonds kunnen onze cliënten andere mensen blijven ontmoeten, aan activiteiten deelnemen en vooral blijven genieten van wat er allemaal nog kan. U kunt het Vriendenfonds Cardia helpen met suggesties voor fondsenwerving en ook is er de mogelijkheid om zelf een donatie te doen. Het rekeningnummer van het Vriendenfonds Cardia is NL 71 INGB 0001 0870 82. U kunt ook contact met ons opnemenvia vriendenfonds@cardia.nl. CARDIA MAGAZINE DEC 2021 29
Dansen is plezier voor iedereen “Komt u dansen?” In Onderwatershof wordt deze vraag regelmatig gesteld aan de bewoners. Danseres Ingeborg van der Meer en beweegagoog Mirit Willems gaan elke twee weken op de dinsdagochtend met bewoners dansen. De ene week in een huiskamer, de andere keer beneden in het restaurant van Onderwatershof. Voor het dansen in de huiskamer neemt Ingeborg haar iPad mee. Bewoners kunnen dan zelf de muziek uitzoeken. “Vroeger heb ik me toch wat afgedanst!”, verzucht een mevrouw bij het uitkiezen van een nummer. “Ik probeer zoveel mogelijk muziek te gebruiken uit de tijd waarin deze mensen jong waren,” vertelt Ingeborg. “Dat verschilt nog best wel per bewoner, maar rock-’n-roll, klassiek en jazz, daar houden de meeste bewoners wel van. Je ziet dat de muziek iets in hen losmaakt, waardoor ze uiteindelijk gaan dansen.” Het is geen bezwaar als iemand niet meer goed ter been is of in een rolstoel zit, want dansen kan ook zittend. “Hierdoor is dit voor iedereen een toegankelijke manier van bewegen.” Eén keer in de maand wordt er in het restaurant van Onderwatershof gedanst. Als het dansen om tien uur begint zitten sommige bewoners er al klaar voor. Anderen sluiten nog snel aan. Zodra Mirit en Ingeborg de muziek aanzetten beginnen sommige aanwezigen al met de voeten te wiebelen op het ritme van de muziek. Iedereen die wil meedoen, komt aan de beurt voor een dansje met Mirit, Ingeborg of één van de personeelsleden die maar wat graag ook even mee komen doen. Met de muziek komen herinneringen naar boven, maar het geeft de bewoners vooral veel plezier. En ze krijgen zo wat gezonde beweging. Het uur dansen vliegt voorbij… er wordt door velen al weer uitgekeken naar de volgende keer. 30 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Medewerker aan het woord Birgit van de Weijer Birgit van de Weijer werkt nu een jaar bij Tabitha als eerste medewerker Catering. Geen baan waar ze in eerste instantie aan had gedacht toen ze begon met haar muziekstudie aan het conservatorium in de jaren ’80. Gelukkig kan ze haar passie voor muziek combineren met haar functie als cateringmedewerker. Ze vertelt graag over wat muziek voor haar betekent. “In de jaren ’80 ben ik in Den Haag aan het conservatorium gaan studeren. Als bijvak koos ik dwarsfluit. Tijdens mijn studie ging ik een jaar naar Israël. Daar ontmoette ik muzikanten die volksmuziek maakten. Met deze mensen heb ik de hele wereld over gereisd na mijn studie. Dat was een mooie tijd. In die tijd ben ik ook stewardess geworden. Zo kon ik werken, reizen en ondertussen optreden. Ik ben ook een tijdje reserve fluitist bij het Residentie Orkest geweest en ik heb in allerlei koren gezongen,” vertelt Birgit enthousiast. “Maar dwarsfluit is natuurlijk een solo-instrument. Je hebt er vaak maar 2 of 3 nodig in een orkest, dus het is moeilijk om als fluitist een aanstelling te krijgen. Lukt dat niet, dan kun je van ‘de fluit’ niet leven. En les geven is niets voor mij,” lacht Birgit. “Dus ik moest wat anders bedenken. Toen ben ik massage therapeut geworden.” Fantastische uitgangsklep “Als je talent hebt, dan kun je er iets mee. Op welk niveau dan ook. Muziek is voor mij een fantastische uitlaatklep en een andere manier om met mensen te kunnen communiceren. Ik ben vooral liefhebber van Italiaanse aria’s. Het is heerlijk om er klanken mee te maken en mooi om in die dramatiek te kunnen zingen. Maar ik houd ook van de Duitse taal. Op dit moment ben ik nog veel bezig met muziek maar door corona ligt er natuurlijk ook veel stil. Ik heb bijvoorbeeld auditie gedaan voor een opera, maar die is helaas gecancelled.” Grand Café als bruisend hart Birgit heeft het ontzettend naar haar zin bij Tabitha. Ze vindt het ook erg fijn dat ze de vrijheid krijgt om met haar muzikale talenten aan de slag te gaan. Als het wat rustiger is bij de catering zoekt ze graag de muziekagoog op om samen met hem te kijken naar muzikale activiteiten. “Ik kijk zo uit naar het nieuwe Grand Café in Tabitha. Ik hoop dat het echt een bruisende plek mag worden, waar niet alleen gegeten wordt maar ook concerten gegeven worden. Ik heb daar ook een muziekplan voor gemaakt. Talenten worden echt gewaardeerd binnen Tabitha. Dat is ook voor de bewoners erg leuk. Ze zien dan dat wij als medewerkers ook mensen zijn buiten ons werk, met hobby’s en kennis over dingen en dat wij het leuk vinden om dat te laten zien.” Muziek is het langste toegankelijk Muziek is belangrijk voor iedereen, dat merkt Birgit ook binnen Tabitha. “Wanneer je brein beschadigd raakt door ouderdom of door dementie is muziek nog het langst toegankelijk. Het is hét communicatiemiddel waar mensen nog bij kunnen. Je merkt dat sommige bewoners ineens aanhaken in de gesprekken of reageren op vragen na een muzikale activiteit of het luisteren van een lied. De muziek heeft dan iets in ze opgeroepen wat ervoor zorgt dat ze bijvoorbeeld ineens vertellen wat ze graag willen eten. Iets wat in een gewoon gesprek nog niet was gelukt. Er komen bij muziek ook allemaal herinneringen naar boven. Zo hoorde ik pas van een bewoner die op een trekschuit woonde met haar vader en moeder en veen vervoerde door het land. Door muziek en samen zingen komen de herinneringen van vroeger naar boven. Het is één van de belangrijkste communicatiemiddelen.” CARDIA MAGAZINE DEC 2021 31
Cliëntenraad Van de Centrale Cliëntenraad Deze editie van het Cardia magazine is gewijd aan muziek. Muziek is er altijd al geweest. Weliswaar waren de instrumenten vroeger nog eenvoudig maar het maken van muziek was een belangrijk onderdeel van ons dagelijks leven. Muziek en dansen zorgden voor de nodige ontspanning. Er is veel veranderd op dat gebied. Vroeger kwam de muziek het huis binnen door de radiodistributie. U weet het vast nog wel: een knop op de muur waaraan u kon draaien en dan kon kiezen uit 2 of 3 zenders. Daarna kwam de radio al snel op. Wie heeft er niet een Philips radio gehad met buizen. Die buizen moesten eerst warm worden. Maar dan had u wel veel meer keuze in zenders en dus meer muziekaanbod. De ontwikkelingen gingen snel in elkaar over. Van buizenradio naar transistorradio en nu gebeurt alles op de telefoon. Van langspeelplaat, single naar cassetteband, en via de CD en DVD naar het streamen van muziek via internet. Dat maakt een oneindig aanbod aan muziek mogelijk. Muziek verbindt, ontspant en geeft ons veel plezier. Soms ook wel eens minder plezier als het te hard is of niet helemaal uw smaak. Maar u kunt met een koptelefoon of ‘oortjes’ uw eigen wereld creëren. Er is altijd wel muziek, denk maar aan de arbeidsvitaminen van vroeger en uiteraard de prachtige muziek tijdens de kerkdiensten. Muziek geeft aanleiding tot bewegen. Meepraten in de cliëntenraad, iets voor u? Cardia vindt het belangrijk om cliënten intensief te betrekken bij het organisatiebeleid. Daarom heeft elke locatie een cliëntenraad en is er een centrale cliëntenraad. De cliëntenraad behartigt de gemeenschappelijke belangen van de cliënten en geeft gevraagd en ongevraagd advies over diverse onderwerpen. De raad bestaat uit cliënten van Cardia, familieleden en/of andere betrokkenen. De lokale cliëntenraad gaat met de manager in gesprek over ontwikkelingen bij de desbetreffende locatie. Deze kunnen op veel verschillende gebieden liggen, van de maaltijden tot verbouwingen. De raad is de spreekbuis namens de cliënten. De manager informeert de cliëntenraad over beleidsinhoudelijke aangelegen32 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 Ook als je niet gaat dansen dein je als het ware mee op de maat van de muziek. Muziek kan ook rust brengen. Het is toch heerlijk om naar een mooi nummer te luisteren. Nederland heeft veel goede muzikanten voortgebracht in de loop van vele jaren. Maar het soort muziek is wel erg veranderd. Van Teddy Scholten naar Di-rect. Van de Selvera’s naar Bløf. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Belangrijk is dat we er plezier aan beleven, aan het luisteren of zelf muziek maken. Of genieten van het bewegen op muziek. Maar gewoon in stilte genieten kan natuurlijk ook! Gelukkig is er bij Cardia regelmatig muziek te horen. Er worden soms optredens georganiseerd, het wordt gebruikt om contact te maken en sommige cliënten maken ook zelf muziek. Zo zie je maar: muziek is er altijd! Hartelijke groeten, Peter Olierook, Voorzitter Centrale Cliëntenraad Cardia heden die voor cliënten van belang zijn. De cliëntenraad brengt hierover advies uit op basis van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen. Ook wordt zij betrokken bij benoemingen van managers en teamleiders. De voorzitters van de lokale raden vormen gezamenlijk met de onafhankelijke voorzitter de centrale cliëntenraad. De CCR voert overleg met de Raad van de Bestuur van de organisatie en geeft advies over organisatie brede ontwikkelingen. Voor enkele locaties zijn wij op zoek naar nieuwe leden voor de cliëntenraad. Misschien iets voor u? Neem dan contact op met het bestuurssecretariaat van Cardia via secretariaat@cardia.nl of tel. 070-8008611.
Wet zorg en dwang Wat is de Wet zorg en dwang? De Wet zorg en dwang gaat over het toepassen van onvrijwillige zorg en vrijheidsbeperkingen. Het uitgangspunt in deze wet is dat onvrijwillige zorg niet toegepast mag worden. Als cliënt heeft u het recht om zoveel mogelijk zelf te beslissen. De Wet zorg en dwang beschermt deze rechten. Soms is het toch nodig om tot onvrijwillige zorg over te gaan. Bijvoorbeeld als een cliënt een gevaar is voor zichzelf of voor een ander. In de Wet zorg en dwang staat welke regels een zorgorganisatie dan moet volgen. Wet zorg en dwang Wat kan de clientvertrouwenspersoon voor u betekenen bij onvrijwillige zorg? Toelichting Er wordt een zorgplan gemaakt. In dit zorgplan staat de zorg die u of uw naaste nodig heeft. Dit zorgplan houdt rekening met uw wensen en voorkeuren. Soms is het in uw belang noodzakelijk dat de zorgverlener zorg biedt waarmee u of uw vertegenwoordiger niet instemt. Dit noemen we onvrijwillige zorg. Wanneer dit punt wordt bereikt dan moet Cardia het stappenplan uit de Wet zorg en dwang doorlopen. Wanneer u vragen of zorgen heeft over de onvrijwillige zorg dan kunt u dat bespreken met uw behandelaar, EVV’er of teamleider. Misschien vindt u het lastig om uw zorgen te bespreken met iemand van Cardia. In dit geval kunt u contact opnemen met de cliëntvertrouwenspersoon Wet zorg en dwang. De cliëntvertrouwenspersoon is er voor u en uw vertegenwoordiger en is onafhankelijk van Cardia. Wat doet de cliëntvertrouwenspersoon voor u? • Luisteren naar uw verhaal. • Helpen om uw vraag of klacht te verhelderen en zo nodig doorverwijzen. • Informatie en uitleg geven over uw rechten binnen de Wzd. • Ondersteunen bij het zoeken naar oplossingen van uw vraag of klacht. • Ondersteunen bij het schrijven van een klachtbrief, of meegaan naar gesprekken waar de klacht besproken wordt. Hoe kunt u de cliëntvertrouwenspersoon bereiken? Peter van de Laar, cliëntvertrouwenspersoon Wzd M 06 40 85 31 91 T 088 678 10 00 E p.vandelaar@zorgstem.nl CARDIA MAGAZINE DEC 2021 33 at kan de cliëntvertrouwenspersoon voor u betekenen bij onvrijwillige zorg? In dit filmpje kunt u kennismaken met Peter van de Laar, cliëntvertrouwenspersoon voor de Wet zorg en dwang: scan onderstaande QR-code. Cliëntvertrouwenspersoon Wanneer u vragen of zorgen heeft over de onvrijwillige zorg dan kunt u dat bespreken met uw EVV’er. Misschien vindt u het lastig om uw zorgen te bespreken met iemand van Cardia. In dit geval kunt u contact opnemen met de cliëntvertrouwens-persoon Wet zorg en dwang. De cliëntvertrouwenspersoon is er voor u en voor uw naaste en is onafhankelijk van Cardia. In dit stappenplan leest u hoe en wanneer u de cliëntvertrouwenspersoon kunt benaderen.
Vrijwilliger in het zonnetje Titia van der Klei - Russel Het was 2011 toen Titia van der Klei – Russel (58) voor het eerst als vrijwilliger bij Cardia ging werken. Toen nog als activiteitenbegeleider in Landscheiding. Inmiddels werkt ze met veel plezier al 7 jaar bij het Ontmoetingscentrum Mariahoeve. Elke woensdag staat ze klaar om de deelnemers een leuke dag te bezorgen. Nu is het tijd om Titia in het zonnetje te zetten en haar beter te leren kennen. Wilt u ook vrijwilligerswerk doen bij Cardia? Bij de Ontmoetingscentra of één van de locaties van Cardia zijn we altijd op zoek naar meer vrijwilligers. U kunt helpen bij het organiseren van de activiteiten maar ook helpen bij de maaltijden. Kijk op: www.werkenbijcardia.nl/vrijwilligerswerk voor meer informatie. 34 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Titia is gelukkig. Ze heeft een man, twee volwassen kinderen en vrijwilligerswerk waar ze het erg naar haar zin heeft. “Ik heb verder geen betaalde baan, maar zorg voor mijn familie. Ik ben jarenlang mantelzorger geweest van een familielid. Daarnaast wilde ik graag vrijwilligerswerk doen. Zo zag ik 10 jaar geleden een advertentie in een krantje. Dat was naar aanleiding van de Dag van de Zorg. Dat sprak mij aan en ik solliciteerde gelijk. Ik heb Logopedie gestudeerd, dus ik ben gewend om iets te doen voor mensen. Toen kwam ik als vrijwilliger bij Landscheiding. Ik werkte op verschillende afdelingen en begeleidde activiteiten. Daarnaast heb ik bijvoorbeeld kookworkshops gegeven,” lacht Titia. “De kookworkshops waren wel lastig. Ik kon niets verhitten. Ik moest dus creatief zijn. Dus maakten we tapas, salades en milkshakes.” Ontmoetingscentrum Mariahoeve Na 3 jaar maakte Titia de overstap naar het ontmoetingscentrum. Daar komen ouderen die nog thuis wonen voor een dagbesteding. Ze worden naar het Ontmoetingscentrum doorverwezen door de huisarts of de gemeente. Titia is er elke woensdag te vinden, samen met Liesbeth van Dijk, de activiteitenbegeleider. Op andere dagen zijn er andere activiteitenbegeleiders en vrijwilligers. Maar als er extra activiteiten georganiseerd worden op andere dagen is Titia van de partij. “Als ik in de buurt ben, kom ik vaak even langs!” “We beginnen vaak met een kopje koffie en lezen met elkaar de krant. Sommige ouderen weten niet goed wat er speelt, daarom lezen we met elkaar de krant. Daarna gaan we op woensdag vaak bewegingsspelletjes doen. Liesbeth heeft bijvoorbeeld een keer een laken meegenomen met een gat. Je moest er dan voor zorgen dat de bal in het gat viel. Er is altijd enorm veel humor. Iedereen heeft erg veel plezier,” vertelt Titia. Op de overige dagen zijn er vaak andere activiteiten. “Er worden ook muzikale of creatieve activiteiten georganiseerd. De ene dag is het bijvoorbeeld knutseldag en de andere dag cakebakdag. Zo is er elke dag iets anders! Wanneer het mooi weer is, gaan we ook lekker naar buiten en lopen we naar de kinderboerderij.“ “De één is journalist, de ander heeft in de fabriek gewerkt” Titia leert veel van de ouderen, dat is ook de reden dat ze het zo fijn vindt om voor hen activiteiten te organiseren. “Ik vind de levenservaring interessant. De één is journalist en de ander heeft in een fabriek gewerkt. Er zijn veel verschillende achtergronden, dat maakt het ontzettend leuk. Wij leren ook veel van hen. De bezoekers kunnen bijvoorbeeld veel vertellen over voorwerpen van vroeger. Dan leggen ze ons uit hoe een oude koffiemolen werkt. Dat is erg interessant. En de ouderen hebben heel veel plezier in de activiteiten, dat is het allerbelangrijkste. Daar doe je het voor.” CARDIA MAGAZINE DEC 2021 35
Recepten Speciaal voor kerst hebben we dit keer twee recepten voor u, geselecteerd door Cardia medewerker Jeffrey Grooteman. Kleine gerechten die u kunt serveren als feestelijk tussendoortje of voor de kleine trek. Veel succes en plezier met de bereiding van deze hapjes! Vegetarische Arancini met truffelmayonaise en citroenpartjes Benodigdheden Arancini • 300 gram risotto rijst • 100 ml droge witte wijn • 1 liter paddenstoelenbouillon • 60 gram roomboter • 100 gram geraspte Parmezaanse kaas • 1 middelgrote ui, gesnipperd • 2 teentjes knoflook, gehakt • 400 gram paddenstoelen, gemengd of alleen champignons, redelijk klein gesneden • boter om in te bakken • kruiden naar smaak, tijm, peterselie • peper en zout om op smaak te brengen • 2 eieren, losgeklopt • Paneermeel • Frituurpan of eventueel een wok of braadpan met zonnebloem- of frituurolie. Bereiding Arancini 1. Smelt 60 gram roomboter in een pan, op een middel hoog vuur. Bak de ui glazig. Voeg dan de risotto rijst toe en roer goed. Bak de rijst even mee en voeg dan de witte wijn toe. Als deze is opgenomen door de rijst, doet u er een scheutje bouillon bij. Wanneer dat is opgenomen, doet u er weer een scheutje bij. Dit herhaalt u onder voortdurend goed roeren. Na ongeveer 20 minuten is alle bouillon opgenomen door de rijst en is de rijst gaar. Controleer dit door even iets te proeven. Voeg vervolgens de Parmezaan toe en roer deze er goed doorheen. 2. Bak de paddenstoelen met de knoflook in de boter. Breng op smaak met peper, zout en verse kruiden naar smaak. Roer de paddenstoelen door de risotto. Laat de risotto vervolgens door en door koud worden. 3. Doe de losgeklopte eieren in een diep bord. Doe paneermeel eveneens in een diep bord. 4. Vorm van de risotto een balletje ter grote van een golfbal. Haal deze eerst door het ei, en daarna door de paneermeel. Leg op een platte schaal of bakplaat of iets dergelijks. Dit herhaalt u tot alle risotto op is. 5. Frituur de balletjes op 180 graden goudbruin. Benodigdheden Truffelmayonaise • 2 eetlepels Griekse yoghurt • 2 eetlepels mayonaise • 1,5 theelepel truffeltapenade • Kruid naar wens met peper en zout 36 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 Bereiding Truffelmayonaise Serveer de Arancini met partjes citroen ernaast en de truffelmayonaise. Meng alle ingrediënten goed door elkaar en maak het op smaak met peper en zout. Voor de variatie en een afwisselende frisse smaak, kan er ook een scheutje appelsap worden toegevoegd.
Knoflook crostinis l Benodigdheden Pulled chicken • 1 kilo kippendijen • 2 uien • 1 paprika (geel of rood) • snuf zout • 2 theelepels paprikapoeder • 3 tenen knoflook • 8 eetlepels barbecuesaus • 50 ml water • 1 theelepel sambal met pulled chicken en rode ui compote Bereiding Pulled chicken 1. Snijd de ui in ringen en de paprika in ringen of blokjes. Verhit een scheutje olie of boter in een braadpan en fruit hierin 5 minuten de ui en paprika aan. 2. Doe de kippendijen in een schaal en kruid met een snuf zout en het paprikapoeder. 3. Meng de kippendijen samen met de barbecuesaus, de fijn geperste knoflook, theelepel sambal en het water. 4. Voeg nu de kippendijen bij de uien en bak even kort aan. Verwarm ondertussen de oven op 160 graden. Bak de kippendijen even kort mee totdat de oven is voorverwarmd. Schep de kippendijen met het uien-paprika mengsel in de braadpan en schuif deze in de oven (met deksel) en laat de kip ongeveer 1 uur tot 1 uur en 30 minuten sudderen in de oven. Schep halverwege het mengsel even om. Zodra de kip uit elkaar valt is het gaar. Benodigdheden Rode ui compote • 1 kg rode ui • 500 ml rode wijn • 50 ml rode wijn azijn • 1 eetlepel honing • 60 gram suiker Benodigdheden Crostini • 1 ciabatta brood • 1 teentje knoflook • 50 ml olijfolie • Zout en peper Bereiding Rode ui compote Bereiding Crostini Schil de rode ui en snijd deze in ringen. Bak de rode ui aan in een pan. Zodra de uien glazig beginnen te worden kunt u de overige ingrediënten toevoegen. Roer alles even goed door en laat het kort nog even bakken. Proef even of de ui compote op smaak is en vervolgens eventueel nog zout en peper toevoegen. 1. Verwarm de oven voor op 200 graden (hetelucht). Pak een bakplaat en bedek die met bakpapier. Rasp of pers de knoflook en doe dit samen met de olijfolie in een kommetje. Zet apart. 2. Snijd de ciabatta in dunne plakken van ongeveer 1 cm dikte. Leg de plakken op de bakplaat. 3. Pak een bakkwast en doop die in het knoflook olijfolie mengsel. Besmeer de bovenkant van de broodjes er royaal mee in. Te weinig olijfolie? Voeg een beetje extra toe, geen probleem! 4. Bestrooi de broodplakjes met wat zeezout en versgemalen zwarte peper. 5. Zet ze +/- 20 minuten in de oven tot ze goudbruin zijn. Afhankelijk van het type oven kan dit proces ook sneller gaan of iets langer duren. Zet voor de zekerheid een timer voor 10 minuten en controleer tussentijds. 6. Laat de crostini’s afkoelen. Serveer ze met wat rode ui compote en pulled chicken erbovenop. CARDIA MAGAZINE DEC 2021 37
Contactgegevens Klantenbureau Uw vraag… onze zorg Ons klantenbureau is het centrale punt waar u terecht kunt voor al uw vragen over wonen, zorg en welzijn bij Cardia. Wilt u meer informatie over ons producten- en dienstenaanbod of heeft u een vraag over één van onze locaties? Onze medewerkers staan u graag te woord of kunnen een rondleiding voor u regelen. facebook.com/cardiazorg instagram.com/cardiazorg youtube.com/cardiahartvoorzorg Centraal punt Voor al uw vragen Klantgericht Persoonlijk Ieder mens is uniek T 070 - 8008 888 @ klantenbureau@cardia.nl 38 CARDIA MAGAZINE DEC 2021
Puzzel Druivensuiker Infectierisico Na de middag (Lat. afk.) Lijfeigene Schrede evenement Voetbalin 2021 Naaldboom Bakje voor eieren Deel van een dak Dagdeel Snelle trein Juk Leer van het heldendicht Oever Neurologische ziekte (afk.) Deel van een Engels ontbijt Kledingmaat Volksgroep Russische topschaker Tropische vrucht Wandelplaats Maand Venster Vorstenvermaker Album van Kanye West Grote schade Laakbare daad Aantrekkelijk Rot Luchtig weefsel Generator Scherprechter Slechtgeluimd Heilige (afk.) Type Slaapziekte Japanse toptennisster Altijdgroene heester Biersoort Grieks gerecht Een mens Keukenkruid Kleurige gem Land in Azië Zangstem Buiten westen Symbool voor hectare Stad op de Krim Rivier in Vlaanderen Oostenrijkse neuroloog (1856-1939) Sfeerbrenger in april Naar dit land gaan of niet? Recht stuk in een rivier Sterrenbeeld Loofboom Vragend vnw. Kunstenaar Middenrifsamentrekking Middagvoorstelling Drukte Afdeling Metalen staaf Geen kitsch Stad in Senegal Voorverkoop (afk.) Groente Van Griekenland Boomstomp Vinylplaat Geliefde van Tarzan Alle kegels weg na twee beurten (bowling) ©Wim De Weerdt (23/3/2020) - www.wimdeweerdt.com Mistralachtige wind in Frankrijk 2 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 39 Gestolen waar Herkauwer Waternimf aan de Rijn Bevestiging Voorzetsel Duits fotomodel Kortingbewijs Lauren de actrice (1924-2014) Jong dier Hoeveelheid stro Zanger van U2 Staat in de VS Oogopslag Sporenplant Briefaanhef Lid van de EU Tijdelijk gebruik Griekse maangodin Toneelstuk Stad in de VS (afk.) Bieringrediënt Gezondheidszorg Gegevens Sketch Het zuiden van Frankrijk Geneesmiddel voor diabetici Eiland in de Ierse Zee Kriebelend gevoel Overwinning Sierplant Italiaans eiland Kleur Oosters gerecht Edelgas Naar aanleiding van (afk.) Serie met Don Johnson Spaanse toptennisser Christen Belangstelling Padvinder Niet doden Nachtvlinder Afwasbak Beeldpuntje Deel van een hotel Watervogel Sterrenbeeld Symbool voor natrium Erg klein Voermansroep Symbool voor xenon Baksel Afstandsmaat (afk.) Natuurlijk haarkleurmiddel Mag niet! Aanschaf Buur van Roemenië Groot, ruim Terabyte (afk.) Nuttige dieren Verkeerd Carnavalsleider Breuk in een vestingmuur Wereldrecord (afk.) Oude lengtemaat Griekse god Overzedig Slap
Puzzel KRUISWOORDPUZZEL HORIZONTAAL 1 Kleinigheid 9 Gierigheid 14 Psychische aandoening 16 Aartsvader 17 Onaangenaam hard praten 18 Iemand die de mode aangeeft 19 Stroomgeleider 20 Keukenkruid 21 Muziekfestival in 1969 23 Delfstof 26 Tandrad 27 Volkenkundige 28 Keukenkruid 31 Opperwezen zoals Thor 34 Sloop 38 Lid van een Aziatisch volk 39 Opera van Puccini 40 Manier om druk verkeer te vermijden 43 Rockgroep van Kurt Cobain 44 Sportvereniging 45 Aardewerk 46 Romeinse dichter 47 Lid van de EU 48 Houtsoort 49 Staat in de VS 50 Dor land 53 Tocht langs stadsgrachten 58 Kruidenbitter 60 Schildermiddel 62 Klaviertoets 63 Frankeermiddel 67 Fanatiek 68 Braziliaanse oud-topvoetballer 69 Werkelijkheid 70 Gewas van grote Amerikaanse vlaktes 72 Versleten 73 Belangstelling 74 Opperwezen 75 Kerkelijk feest 76 Chaotisch. VERTICAAL 2 Van een oud volk 3 Theezakje 4 Vogel (Lyrurus tetrix) 5 Zonder tussenpozen 6 Massaal neerkomen (fig.) 7 Behoefte aan fysieke aanrijking tijdens quarantaine of zelfisolatie 8 Kleur 9 Driftkop 10 Met wolken bedekt 11 Persoon die niet van hier is 12 Iteratie 13 Aanhangwagen 15 Niet compleet 22 Opera in Milaan 24 Telwoord 25 Rekbaar 29 Een (boos) voorteken inhoudend 30 Water onder de Afsluitdijk 32 Ontvangen, verdienen 33 Kopie 34 Constructie 35 Automodel 36 Plaatjeszwam 37 Tak van sport 41 Jamaicaanse oud-topatleet 42 Niet giftig 47 Kauw 51 Gezelschap van acht musici 52 Wat je doet alvorens te vallen 54 Voordracht van personen 55 Slecht afgewerkt (doelkans) 56 Som ineens waarmee een persoon van een schuld finaal wordt gekweten 57 Achtenveertig uur durend 58 Chantage 59 Sportdiscipline 61 Goudland 64 Contact 65 Gracieus, elegant 66 Gegoten voorwerp 71 Toespraak. 40 CARDIA MAGAZINE DEC 2021 d d d
1 Online Touch