2 Kolofon “Grutte Gelf” is it doarpsblêd fan en foar Surhuzum Fiifentritichste jiergong, nûmer 7, 6 desimber 2022 Redaksje: Djoeke Postma-de Jong, Bonhommestrjitte 2, till. 351767 Meindert Brouwer, De Iennen 8, till. 352201 Auke Elzinga, Bonhommestrjitte 9, till. 365144 Beitske Tjeerdsma-de Vries, Pûsterwei 8 Kornelis van Dekken, till. 0513-684467 Kopij-adres: Grutte Gelf p/a Bonhommestrjitte 2 9283 VC Surhuizum E-mail: redactie@gruttegelf.nl Website: www.gruttegelf.nl Utjefte: Fjouwerwykliks Oplage: 480 stiks IBAN: NL27 RABO 0304 2716 91 De redaksje behâldt har it rjocht foar om ynlevere kopij te wegerjen of mooglik yn te koartsjen. Besoarging: Fam. Mulder, H.J. v.d. Veenstrjitte 1 T. Linker-IJtsma, till. 351663 Joop en Djoeke Postma, till. 351767
3 Wy binn’ de ljochtsjes fan de kryst. Sjoch ris hoe ’n soad der binne. De flamkes dûnsje op en del, it feest kin no begjinne. Wy binn’ de ljochtsjes fan de kryst en kinne elk wat skinke. Wy wolle skine yn ’e wrâld en ek om oaren tinke. Wy binn’ de ljochtsjes fan de kryst. Wy bringe goede winsken: dat alle bern te iten ha en frede foar de minsken. Wy binn’ de ljochtsjes fan de kryst, wy wolle helder skine en troch ús kearskes waarm en rea sil no de nacht ferdwine. Wy binn’ de ljochtsjes fan de kryst. Wy flonkerje fan wille. Wy hoopje dat ek yn ús hert de ljochtsjes skine sille. Gedicht troch Jelle Bangma út ‘De fersierde krystbeam’ Wy winskje al ús lêzers, donateurs en advertearders noflike krysdagen en in lokkich en sûn 2023 ta! Djoeke, Kornelis, Meindert, Auke en Beitske
4
5 Nijs fan Pleatslik Belang Piersma 100 jier 100 jier kafee/kafetaria/pankoekhûs Piersma dizze moanne. Aldert Tjibbe syn pake kocht it yn 1922 en siet der yn oant 1962. Willem en Anneke namen it oer foar de 37 jier dy 't folgen. Fan 1989 oant no hawwe Aldert Tjibbe en Marianne yn it pân sitten. En dan waard it pân mei boujier 1872 dizze moanne ek nochris 150 jier. Hiel bysûnder dus. In hoarekapân dat 100 jier yn de famylje is sjogge we net faak mear. Pleatslik Belang lokwinsket de famylje Piersma fan herte en we hoopje dat we noch lang fan se genietsje kinne. Stamppotbuffet Op freed 25 novimber wie it sa fier, it stamppot buffet foar allinnichsteanden, in moai inisjatyf fan Bouwe Kinderman en Popko de Vries. De organisaasje koe rekkenje op in bydrage fan Pleatslik Belang en sadwaande krigen wy ek in útnûging. Al mei al wiene der sa 'n 20 persoanen. Spontaan waard de telefyzje ek noch oan set, want Oranje moast fuotbalje. De wedstriid einige gelyk wat in bytsje teloarstellend wie, mar dat koe eins gjinien wat skille. Bouwe en Popko, dankewol foar it organisearjen. It wie in prachtige jûn. Fytspaadferljochting Koartwâld Wa’t bestjoerslid west hat fan Pleatslik Belang, wit dat foar guon ûnderwerpen in lange azem nedich is. As wy de argiven yndûke is te sjen dat der sa'n 30 jier lyn al in winsk wie om fytspaadferljochting te hawwen by Koartwâld. Sûnt dit jier is dêr wer wat beweging yn kaam. It lêste nijs dat wy mei jo diele kinne is dat der op 31 oktober in brief út it kolleezje fan b. en w. fan de gemeente Achtkarspelen wei ferstjoerd is nei Deputearre Steaten (provinsje) as ferfolch op de moasje fan de gemeenteried op 21 april 2022. In fragmint út dy brief: “Een goed alternatief is het plaatsen van ledverlichting in de as van het fietspad. De gemeente heeft hier goede ervaringen mee en past dit al veelvuldig toe op fietspaden in het buitengebied. Daarnaast heeft Plaatselijk Belang Surhuzum aangegeven dat deze vorm van oriëntatie verlichting ook bijdraagt aan de gestelde doelen en zij staan hier positief tegenover. De gemeente Achtkarspelen
6
7 verzoekt het college van Gedeputeerde Staten daarom om deze vorm van verlichting als pilot toe te passen op het fietspad tussen Buitenpost en Surhuisterveen.” It is al hiel bysûnder dat in gemeente mei in brief de provinsje benadere hat om 't it giet om in provinsjaal fytspaad. Wy binne dêrom tige wiis mei dizze boppeslach. Bestjoer Pleatslik Belang De Bistepôle Beste Surhústers, Zoals velen in ons dorp is ook Pleatslik Belang erg blij met de Bistepôle, ons prachtig mooie hertenkampje. Zelfs inwoners van ons buurdorp Surhústerfean komen speciaal naar Surhuzum vanwege de bijzondere dieren in ons hertenkamp. Al helemaal vanaf het begin wordt er met bijzonder veel oog voor detail gezorgd voor de dieren in de Bistepôle door Haaije Postma en Jan Visser. Het zal niet meevallen om dorpsgenoten te bedenken die meer uren besteden aan vrijwilligerswerk binnen ons dorp dan Haaije en Jan. Kortgeleden heeft PB contact gezocht met een lokale ongediertebestrijder. Veel Surhústers willen met de beste bedoelingen helpen moet voeren en gooien oud brood en aardappelschillen over het hek. Hier komt natuurlijk ook ongedierte op af. Daar doe je nu eenmaal niets aan. Enkele weken geleden zijn er bij PB meldingen binnen gekomen over ongedierte via de gemeente. Voor PB, maar des te meer voor de vrijwilligers, is het natuurlijk niet fijn dat dit via een omweg gebeurt. Na deskundig onderzoek van de ongediertebestrijder bleek dat er geen sprake is van bovengemiddelde aanwezigheid van ongedierte. Desalniettemin zal PB samen met de vrijwilligers maatregelen nemen. Wij zouden u willen vragen of u de volgende keer deze signalen rechtstreeks bij ons zou willen melden of bij de vrijwilligers van de Bistepôle zodat op die manier een hoop onrust en tijd bespaard kan worden. Freonlike groetnis, Bistepôle & Pleatslik Belang
8
9 Sint Maarten lopen Op school waren de kleintjes al druk bezig met lampionnen maken, terwijl ik nog geen snoepgoed in huis gehaald had, maar het stond al op mijn lijstje. Ook hebben de kinderen uit de laagste groepen van de school een bezoek gebracht aan de Soos in De Delfeart en hebben ze gezamenlijk met de ouderen een lampion gemaakt wat ontzettend gezellig was. Vooral onze jongste was erg bezig met Sint Maarten. Vorig jaar moest ik er aan geloven, in de motregen, met in de ene hand een lampion en de andere hand een tasje met snoep omdat ze er niet in slaagde de lampion goed vast te houden. Gelukkig ging ze nu met vriendinnen langs de deuren. Ik had de snoeptrommels maar alvast klaargezet, dat zal proppen worden. In de hoogste klas hadden een aantal kinderen geroepen dat ze “echt niet meer gaan lopen, want dat is kinderachtig!” Het is zo dat je “loopt” tot je naar de middelbare school gaat en onze stoere vent twijfelde nu dus. Ik weet dat ik me in het verleden wel eens heb geërgerd aan die grote slungels die op de stoep stonden, hun liedje afraffelend om maar zo snel mogelijk weer door te kunnen. Maar ja ik vind hem nog klein en gun hem zijn laatste Sint Maarten van harte. Ik heb hem dan ook gevraagd om zijn kleine zusje te helpen, heeft hij toch zijn Sint Maarten, met excuses waarom hij nog loopt. En... ik hoef niet meer naar buiten! Deze keer was het weer een gezellig feest met al die lampionnen in de straten, maar er was één meisje die er toch, wat het maken van een lampion betreft, boven de rest uitstak. Ze had met haar moeder een eenhoorn gemaakt van allerlei kleine stukjes crêpepapier met lichtjes overal en zelf had ze een rokje aan met allerlei lichtjes. Dit moest even op de foto worden gezet, want hier zaten heel wat uurtjes werk in. Top! Het is misschien voor het volgende jaar wel een idee een wedstrijdje te houden wie de mooiste lampion heeft gemaakt. Wie weet...
10
11 Stamppotbuffet in ‘de Delfeart’ Op initiatief van de heren Popko de Vries en Bouwe Kinderman werd er een Stamppotbuffet georganiseerd voor alleenstaanden op 18 november. Dit etentje werd ons aangeboden door Plaatselijk Belang. Dhr. Klaas Pool (voorzitter Pl. Belang) was op uitnodiging tevens aanwezig. Voor de voetballiefhebbers onder ons een geluk, hij wist nl. het scherm te activeren zodat we toch nog een beetje mee konden krijgen van de wedstrijd Nederland tegen Ecuador. Om 17.00 uur kwamen de gasten (totaal 18) druppelsgewijs binnen. Eerst even gezellig een drankje... natuurlijk was er aan praatstof geen gebrek. Soepje vooraf en daarna konden we genieten van de stamppotten: boerenkool, hutspot, rauwe andijvie met spekjes, worstje en speklap. Dus zoals u ziet voor elk wat wils. Dachten we dat dit het was, maar nee hoor, werden we ook nog verrast met een heerlijk toetje. Dit alles op voortreffelijke wijze klaargemaakt door Bouwe en Popko. Denk dat ik namens alle gasten spreek wanneer ik de heren Popko de Vries, Bouwe Kinderman en Plaatselijk Belang bedank voor dit heerlijke buffet en ook de gezelligheid van het samen eten. P.S. Alleen jammer dat Nederland gelijkspeelde tegen Ecuador! Een gast
12
13 Sint gaat als de brandweer in Surhuizum Sinterklaas kwam zaterdagmiddag 19 november aan in Surhuizum. Voorafgegaan door drumband De Marko’s uit Burgum reed Sinterklaas in een brandweerwagen door het dorp. De pieten zorgden voor een royale hand snoepgoed voor het publiek. Surhuizum beleefde een prachtige en zonnige intocht!
14 Gedicht van Sinterklaas Tot mijn grote verbazing lag er op zondag 27 november ’s avonds toch weer een cadeau van Sinterklaas op de deurmat. Nou ja, één letter op de mat en de rest daaraan verbonden met een touwtje door de brievenbus op de stoep. Sinterklaas stuurde tot nu toe ieder jaar zo’n cadeau met een prachtig gedicht dat vooral verwees naar het zoekplaatje en de mensen die een oplossing instuurden. Nu we daarmee zijn gestopt, had ik niet verwacht deze jaarlijkse verrassing nog een keer te krijgen. Verkeerd gedacht dus, blijkt wel uit bijgaand gedicht: Prachtig dat ik weer in Surhuizum ben geweest, het is voor mij elke keer weer een feest. Want het is en blijft apart, Surhuizum heeft een speciaal plekje in mijn hart. Zoals jullie wel hebben vernomen, ben ik in een mooie brandweerauto aangekomen. Na een rondrit door Surhuizum, zijn we geëindigd bij het dorpshuis, daarna ging ik moe maar voldaan weer naar huis. Eén keer per jaar maak ik één gedicht altijd zelf, dat is voor het zoekplaatje in de Grutte Gelf. Met een wijntje en wat pepernoten, heb ik weer van de zoekplaatjes genoten. Maar wat zullen we nu beleven??? het zoekplaatje is opgeheven!!! Maar wel begrijpelijk na twaalf en een half jaar, tijd voor iets nieuws, het zoekplaatje is klaar. MB, jij was benieuwd wie Sint nu in het zonnetje zou zetten, nou MB, moet jij maar eens goed opletten! Voor de allerlaatste keer ben jij dat dus, en voor de allerlaatste keer een kadootje in de brievenbus. Voor allen die ooit een bijdrage hebben geleverd aan het zoeplaatje: bedankt, maar speciaal voor Meindert Brouwer zeg ik: HEEL ERG BEDANKT. Dit gedicht is dus ook voor de allerlaatste keer, geen zoekplaatje meer, dan ook geen gedichten meer. Ik wens iedereen prettige kerstdagen en een liefdevol nieuwjaar, maar vooral, wees en blijf lief voor elkaar! Een lieve groet van Sinterklaas
15 Heerlijk natuurlijk, zowel om in het zonnetje gezet te worden, als heel erg bedankt te worden, als ook de lekkernijen die bij het gedicht zaten. En ook wel vergezeld van een nostalgisch gevoel, want de allerlaatste keer. En dat bracht bij mij de gedachte naar boven dat dat ook écht zo is. Een tijdje terug al heb ik namelijk mijn collega redactieleden verteld te gaan stoppen bij de Grutte Gelf. Ik ben niet zo van het bijhouden van aantallen jaren, maar het zijn er inmiddels al heel wat die ik met heel veel plezier heb besteed aan redactiewerk bij ons prachtige dorpsblad. Nog lang niet zo veel als sommige mede-redactieleden overigens, wat hun prestatie alleen maar groter maakt. Soms is iets uitgewerkt en klaar, zoals het zoekplaatje en als je dat dan ook zelf zo voelt en de inspiratie ook niet meer zo gemakkelijk tevoorschijn komt als je bent gewend, moet je er een punt achter zetten en ruimte maken voor nieuwe mensen met frisse ideeën vind ik. Want dat verdient ons prachtblad. Dat is al gelukt met Beitske als nieuw redactielid die al heeft laten merken een aanwinst te zijn met haar bijdragen en ideeën. Ik stop daarom ook niet direct, maar maak deze jaargang nog af, zodat er ook tijd is om een vervangend redactielid te zoeken. Mocht u denken dat is wat voor mij of ik weet misschien wel iemand die heel geschikt zou zijn of dat leuk zou vinden, dan kunt u dat natuurlijk aan mij of de andere redactieleden doorgeven. Tot mei volgend jaar kunt u van mij nog gewoon de gedachten van Gelf, de woordzoekers, de spreuken en de beelden uit heden en verleden verwachten. En ook vast nog andere bijdragen, met alle plezier! Meindert Brouwer
16 We geloven in de kracht van samen lichtjes maken, in verbinding, in dichtbij elkaar zien en raken. De vele lichtjes verwarmen stille tranen en een heldere lach. wetend zonder woorden delen in missen. Dat is wereldlichtjesdag. De mensen, groot en klein die niemand vergeten zal. Hun naam, hun verhaal, hun leven en de Liefde bovenal. Het hart reist iedere afstand en iedere grens voorbij. Dus zijn we verbonden, kunnen we zien en raken. Zijn in gedachten zij aan zij samen door lichtjes verbonden. Met stille tranen en een heldere lach dat, ook nu. Is wereldlichtjesdag.
17 Zondag 11 december a.s.: Lichtjesavond op de begraafplaats te Surhuizum Elk jaar, op de tweede zondag van december is het Wereldlichtjesdag. Samen staan we stil bij allen, op welke leeftijd en om welke reden dan ook, zijn overleden. Op deze manier hopen we een lichtpunt te bieden in donkere dagen. Samen eren en herinneren we hen door een kaarsje te branden en te luisteren naar muziek, troostende woorden en gedichten. Meedoen? Jullie zijn van harte welkom Als je iemand hebt verloren ben je van harte uitgenodigd. De pijn van het gemis en het verlies van hoop en dromen die niet uitkwamen blijven hetzelfde en verbinden mensen die elkaar verder niet kennen. Mensen van alle leeftijden, van jonge kinderen tot volwassenen. Broertjes, zusjes, grootouders en andere familieleden en mensen die zich verbonden voelen zijn allemaal welkom. De herdenkingsbijeenkomst begint om 18.15 uur in De Delfeart. Na het drinken van een kopje koffie/thee met wat lekkers en het voordragen van gedichten krijgt men een graflichtje uitgereikt en gaan we met z’n allen om 19.00 uur naar de begraafplaats waar men het graf van de overledene(n) kan bezoeken. Daarnaast is er een stiltetafel ingericht, waar men een kaarsje kan plaatsen, indien men iemand wil herdenken die elders is begraven of gecremeerd. Thuis herdenken Mocht je de herdenking niet kunnen of willen bijwonen, dan kun je ook thuis om 19.00 uur een kaars branden Wij stellen het op prijs als je anderen wilt oproepen om hetzelfde te doen. Ook mensen die zich nauw betrokken voelen, steken vaak een kaars aan om zo hun medeleven te tonen. Samen zorgen we ervoor dat er in de gehele wereld een lint van lichtjes ontstaat. Indien u een gedicht wilt voorlezen, zowel kinderen als volwassenen, dan dient u dit vóór 8 december door te geven aan onze voorzitter Jurjen Dijkstra tel. 0512-351872 of bij Djoeke Postma tel. 0512-351767. Email: info@de-laatste-eer-surhuizum.nl Namens het bestuur van de begrafenisvereniging “De Laatste Eer” bent u van harte welkom op deze lichtjesavond.
18
19 Gemeentepolitiek Een aantal jaren terug mocht ik voorzitter zijn van Plaatselijk Belang Surhuizum. Vrij vlot daarna ben ik als steunfractielid gevraagd in de gemeentepolitiek. Als steunfractielid ondersteun je de raadsleden in de voorbereiding op raadsvergaderingen. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in maart stond ik op de kandidatenlijst en bij de vorming van de coalitie mocht ik plaatsnemen in de gemeenteraad als raadslid. Tijdens de begrotingsvergadering mocht ik mijn maidenspeech houden voorafgaand aan mijn eerste motie. Deze motie gaat over het aanpassen van bestaande toeristische fietspaden om deze te verbreden naar de nieuwe adviesbreedte. Deze motie is unaniem aangenomen. In de afgelopen tijd ben ik veel oud-bestuursleden tegengekomen in de gemeentepolitiek. Klaas Pool als huidige voorzitter van Plaatselijk Belang weet de weg binnen de gemeente prima te vinden. Sita Land-Dotinga als oud-voorzitter is momenteel steunfractielid en staat hoog op de kandidatenlijst van de provinciale statenverkiezingen aanstaande maart. Henk van der Veen is steunfractielid en hij heeft onlangs een informatieavond verzorgd voor raadsleden. Mooi en vooral heel goed dat Surhuizum goed vertegenwoordigd is vanuit de verschillende politieke partijen. Waar de politiek in Den Haag voor veel mensen nog enigszins spannend is, roept de gemeenteraad al snel associaties op met stroperige bureaucratie en vergaderingen over huizenbouw, schone straten en de ozb. Toch gaat de gemeente lang niet alleen over deze thema’s en ook binnen de gemeentepolitiek kan het er vurig aan toe gaan. De gemeentepolitiek is vaak veel tastbaarder dan gedacht. Mocht je ergens mee zitten of loop je ergens tegenaan waar we in de gemeente iets aan kunnen doen, neem dan eens contact op met een van de bovengenoemde personen of met mij. Wij zetten ons in, ieder vanuit eigen visie en eigen speerpunten. Dit doen we omdat wij denken dat we het verschil kunnen maken. Voorafgaand aan iedere raadsvergadering is er ook de mogelijkheid om kort met de raadsleden of college te spreken (Inloopspreekuur ‘Moetsje en diele’ van 19:15-19:30). Raadsvergaderingen zijn openbaar en fysiek te volgen in de raadszaal in het gemeentehuis van Buitenpost of live via internet. Heb je vragen over de gemeentepolitiek dan hoor ik dat natuurlijk graag. Jacob Hooghiemstra, raadslid
20 Leerlingen uit groep 7/8 geven gymles aan de kleintjes In de Grutte Gelf van oktober heeft u al kunnen lezen dat zes leerlingen van de Johannes Looijengaskoalle wekelijks gymles geven aan kinderen uit groep 1 tot en met 4. Als volleerde meesters en juffen gaan ze het hele schooljaar met een kruiwagen vol materiaal aan de slag. “Vijf, vier, drie, twee, een. Ga maar op een rijtje staan”, zegt juf Jildouw tegen zeven kleuters die tegenover haar staan. De kinderen gehoorzamen en wachten af. Jildouw legt daarna uit welk spel ze gaan spelen. Tevreden kijkt Rianne Poortinga, de échte gymleerkracht toe. “It is de tredde kear dat se dit dogge, mar ik sjoch dat se al selsfersekerder binne”, zegt ze. Het is daarbij belangrijk dat de kinderen een beetje gezag uitstralen. “Se moatte net mei de hannen yn de bûsen sitte bygelyks of sitte te fimeljen. Dat makket echt ferskil”, weet Poortinga die naast gymlerares ook leerkracht is in groep ¾ op de school én beweegcoach voor de gemeente Achtkarspelen. Toen ze een paar jaar geleden als pabo-stagiaire onderzocht hoe kinderen het schoolplein gebruikten, ontdekte ze dat kinderen zich verveelden op het plein en veel te weinig tot beweging kwamen. Daarom ontwikkelde de Noventa, waar de Johannes Looijengaskoalle onder valt, samen met de gemeente Achtkarspelen een lesmethode met beweegactiviteiten voor op het schoolplein. Naast een beweegkroade bestaat dit uit een
21 miniopleiding voor kinderen uit groep 7 en 8 waarin ze de beginselen van het lesgeven aanleren. Naast theorielessen gaan de kinderen vooral aan de slag in de praktijk door tijdens pauzes beweeglessen aan te bieden voor kinderen uit de onderbouw. Het mes snijdt aan twee kanten. Kinderen bewegen zo meer op het plein en bovenbouwleerlingen krijgen de kans om aan andere vaardigheden te werken die je niet zomaar uit een boekje leert. Alle kinderen uit groep 7/8 hadden wel oren naar de opleiding. De keuze viel uiteindelijk op Edwin Roseboom, Jildouw Dijk en Teatske Elzinga uit groep 7 en Halbe Hartholt, Jelke van Kammen en Femke Storm uit groep 8. “Goed zo Sven. Goed bezig jongen”, moedigt Edwin een kleuter in zijn groepje aan. Als een meisje valt tijdens ‘highfivetikkertje’ ontfermt Halbe zich over haar. Hij buigt door zijn knieën en legt een arm om haar heen. De juf hoeft niet in te grijpen. En even later doet het meisje weer gewoon mee. Na de kleuters komen de kinderen uit groep 3 en 4 het schoolplein op en begint de beweegcaroussel weer van voor af aan. Na afloop vertellen de kinderen hoe leuk ze het project vinden waar ze aan mee mogen werken. “We hebben al best wat verantwoordelijkheid”, vindt Halbe. “En je leert kinderen dingen die ze nog niet wisten. Soms geven ze je ineens een knuffel”, vult Teatske aan. Jelke vindt het nuttig wat hij heeft geleerd. “Niet omdat ik later les ga geven hoor, maar je hebt er altijd wel wat aan. Wat je later ook gaat doen.” “Harren antwurden binnen sa profesjoneel. It liket wol oft wy it ynstudearre hiene. Mar dat is écht net sa”, zegt Poortinga. Dat de kinderen er tijd mee kwijt zijn, vindt Poortinga geen enkel probleem. “Se leverje wol wat yn oan ûnderwiistiid, mar fan de learkrêften hear ik dat de bern hjir soms mear leare as út in boek.” Na de proef in Surhuizum gaat Poortinga met de kruiwagen langs andere scholen van Noventa om de lesmethode uit te voeren. (Foto: Jilmer Postma) Dit artikel van Marianne Velsink is overgenomen uit het Friesch Dagblad. Stichting Oud-Achtkarspelen Dinsdag 10 januari 2023 geeft de heer Sian Wierda een lezing over Armoede en cultuur bij het heidevolk in het Fries-Groningse grensgebied. Om 19.45 uur in De Spitkeet, De Dunen 3 in Harkema.
22 Bijzondere berichten uit de media NAMEN Rabbelskûte is Fries voor roddelaar of kwebbel. Toen Garyp een kwart eeuw geleden zijn dorpskrant kreeg, kwam Lút van der Molen met deze naam op de proppen. Als postbode was hij veertig jaar lang langs de deuren gegaan. Dat had hem een vracht aan kennis opgeleverd. De Garypster kende bijvoorbeeld een keur aan scheldnamen voor dorpsgenoten, waarmee hij in de eerste jaren van de Rabbelskûte een rubriek wist te vullen. Qua naamgeving is er nogal een traditie in het dorp. In het op 4 november verschenen nieuwste nummer zoomt de krant in op de alternatieve namen die dorpsbewoners op bepaalde straten en wegen hebben geplakt. Zo gaan met name de wat oudere Garypsters ‘De broek om’. “Guon nije bewenners, snappe soms net net wêr’t de lju it dan oer ha’’, schrijft de Rabbelskûte. Bedoeld wordt een wandelingetje langs de Inialoane en De Broek en Mounehoek. Er is ook nog een korter rondje, dat in de Garypster volksmond ‘De koarte broek om’ genoemd wordt. Grutte Gelf seit... Yn Surhuzum binne de nammen fan de strjitten al moai fan harren sels: een slach om de Pûs of de Koai om klinkt dochs bjusterbaarlik!
23 Grutte Gelf woordzoeker Zoek het woord bij het bijzondere bericht uit de media
24
25 Hendrik van Doezum is Geschiedenisdocent van het Jaar VMBO-leerlingen zijn de toekomst bij de aanpak van de klimaatverandering. Dat is de boodschap van Hendrik van Doezum. Hij is zaterdag 12 november in Amsterdam uitgeroepen tot Geschiedenisdocent van het Jaar. Met zijn leerlingen van VMBO3 was de geschiedenisleraar uit Harkema in het Rijksmuseum, waar de jury de beste geschiedenisdocent van het jaar koos. Bij de verkiezing gaat het erom dat de docent met kennis en enthousiasme de leerlingen inspireert. Dat kan de 26-jarige Van Doezum wel. In zijn motiverende en interactieve lessen op het Lauwers College in Buitenpost wil hij dat de leerlingen zich laten verplaatsen in andere tijden en personen. “Een van de belangrijkste taken van een docent is om leerlingen nieuwsgierig te maken en te triggeren”, zegt de leraar, die nu in Surhuizum woont. De jury is het daarmee eens: “Van Doezum is een echte verhalenverteller en doet dat op een speelse manier”, concludeerde de jury na twee bezoeken aan het Lauwers College. “Hij brengt geschiedenis tot leven.” De leerlingen waarderen Van Doezum, deels vanwege zijn omgangsvorm, maar ook om zijn bevlogenheid. Hij neemt de leerlingen ook graag mee naar locaties die iets over de geschiedenis vertellen. En dat hoeft niet ver weg te zijn: De Spitkeet in Harkema noemt hij als voorbeeld. Dat geeft een goed beeld van de armoede in die omgeving, begin twintigste eeuw. “Het is goed om zoiets onder ogen te zien.”
26 Het enthousiasme voor het vak leverde hem een finaleplek op bij de verkiezing Geschiedenisdocent van het Jaar. De drie finalisten kregen zaterdag in het Rijksmuseum de opdracht om een les en excursie te bedenken waarin ze duurzaamheid koppelen aan geschiedenis. “Bij geschiedenis hebben we het altijd over het verleden, maar we moeten het vaker over het heden en de toekomst hebben”, zegt Van Doezum. Na een uur had de Harekiet wel iets bedacht. “Ik wil de leerlingen direct de les binnentrekken, dus ik vroeg of ze ’theorie van de kokende aarde’ kenden.” Het toont aan hoe Van Doezum zijn leerlingen actief houdt, door ze bij de les te betrekken. “Die theorie gaat erover dat een wetenschapper er al in 1902 achter kwam dat de temperatuur zo snel steeg, dat de wereld in de toekomst niet meer bewoonbaar is.” Hij maakt er een grafiek bij om te laten zien wanneer het onderwerp klimaatverandering voor het eerst in het nieuws kwam. Maar hij manipuleerde de grafiek, om zijn leerlingen te testen. “Zo wilde ik laten zien dat het ook altijd belangrijk is om naar de bron te kijken. Er wordt - zeker bij dit onderwerp - veel nepnieuws verspreid.” De les was voor leerlingen in VMBO3. Naast een les moest Van Doezum dus een excursie voor ze bedenken. “Deze groep kan iets doen tegen klimaatverandering. Niet alleen door korter te douchen of de kachel lager te zetten, maar ook door straks op het MBO een opleiding te kiezen waarmee werken aan verduurzaming.” Als locatie voor de excursie bedacht Van Doezum daarom om naar een bedrijf te gaan dat in die sector werkt. “De boodschap aan de leerlingen was: jullie zijn de toekomst als het om duurzaamheid gaat! In dat bedrijf was het de bedoeling dat ze de vragen stelden aan de baas om uit te vinden waar hun toekomst kan liggen.” Van Doezum presenteerde zijn plannen aan de vakjury, die onder
27 leiding stond van oud-Journaallezer Noraly Beyer. “Ze vonden het heel mooi dat ik de toekomst als insteek had gekozen. En wat wel mooi was: dat deden de andere twee finalisten ook. Die waren ook nog jong en maken zich ook echt sterk voor hun leerlingen.” De verkiezing van Geschiedenisdocent van het Jaar is een initiatief van het Rijksmuseum, omroep NTR en het Nationaal Archief. Dit jaar werd de verkiezing voor de negende keer gehouden. Uiteindelijk kwam Van Doezum dus als beste uit de bus. Hij mag zich nu Geschiedenisdocent van het Jaar noemen en daarmee is hij ook direct een jaar lang de ambassadeur van het geschiedenisonderwijs. In die rol staat er onder meer een ontmoeting met minister Wiersma op het programma. “Dan kunnen we gewoon Fries spreken. Twee Friezen onder elkaar, dat komt altijd goed!” Ook zonder titel was Van Doezum al een echte ambassadeur van het vak. Hij pakt het lesgeven op een aantrekkelijke manier aan. Toen hij begin 2020 online les moest geven, maakte hij video’s en vlogs over geschiedenisonderwerpen. “Je kunt iets heel moois doen met video’s”, vertelt hij. Het leverde hem, naast de titel van Geschiedenisdocent van het jaar, ook een nominatie op voor Filmleraar van het Jaar. Of hij die uitverkiezing eveneens wint, hoort hij komende week. Hij kan hoe dan ook nu van deze prijs genieten. Zijn klas heeft er ook nog iets aan, want die mogen nog een keer een bezoek brengen aan het Rijksmuseum. Zaterdag kregen de leerlingen al een voorproefje, vertelt Van Doezum. “Op het allerlaatste moment, toen het hele museum verder al dicht was, mochten we naar de Nachtwacht. Dat was wel heel bijzonder.” Dit artikel van Sybrand Grasdijk is overgenomen van Omrop Fryslân.
28
29 Woensdag 28 december elfde editie Slach om ’e Toer Na twee jaar afwezigheid staat tussen Kerst en Oud & Nieuw de Surhúster kuiertocht ‘Slach om ’e Toer’ weer op het programma. Vanuit MFC De Delfeart in Surhuizum is er weer een prachtige route uitgezet, die dit jaar in noordelijke richting voert. Vanuit Surhuizum gaan de drie routes richting Augustinusga, waarbij de twee langste routes het Prinses Margrietkanaal oversteken en de kortste route door de Surhuizumermieden voert. De wandelroutes voeren grotendeels over verharde wegen, met enkele passages over onverharde paden en door weilanden. Alle drie de routes eindigen weer in De Delfeart. Net als de voorgaande jaren verwacht de organisatie ook dit jaar weer veel deelnemers aan de start. Slach om ’e Toer is niet alleen een tocht voor de doorgewinterde loper, maar met name de kortere afstanden zijn ook uitermate geschikt om met het gezin te lopen. Ook de kinderen van de basisschool worden van harte uitgenodigd om bijvoorbeeld samen met hun juf of meester de tocht te lopen. Bovendien kunnen kinderen tot 12 jaar voor slechts € 3,00 deelnemen aan de wandeltocht. Slach om ’e Toer is een goed verzorgde tocht met versnaperingen en voldoende rustpunten. Bovendien krijgt iedereen na afloop een warm bord snert en ligt er voor iedereen een fraaie herinnering klaar. De elfde editie van deze wandeltocht bestaat uit drie verschillende routes met afstanden van 8, 20 en 30 kilometer. Het inschrijfgeld (resp. € 7,00, € 8,00 en € 9,00) is inclusief snert en een fraaie herinnering. Kinderen tot 12 jaar € 3,00. De start en finish van de tocht is bij MFC De Delfeart aan de Bartemerwei in Surhuizum. De starttijden zijn: 30 km tussen 8.30 en 9.30 uur, 20 km tussen 9.00 en 10.00 uur en 8 km tussen 9.30 en 12.00 uur.. Het startbureau sluit om 16.30 uur. Meer informatie en het laatste nieuws kunt u vinden op www.slachometoer. frl of volg ons op Facebook en Twitter via slachometoer.
30
31 Donderdag 29 december tweede MTB tocht Surhuizum Het Surhúster Fyts Ploechje bereidt de Meint Beukema een die Classic mountainbike gehouden zal voor, tocht worden in de kerstvakantie op donderdag 29 december. Op de foto is te zien dat Loonbedrijf van der Schors in Surhuizum op hun industrieterrein aan de Uterwei twee schitterende beklimmingen realiseert, wat een van de vele uitdagingen op deze route zal zijn. Het is een aantrekkelijke route met wisselende landschappen door de Friese Wouden en het Westerkwartier. De route gaat bij boeren door het land, over dijken van waterschappen, over het erf van particulieren en door natuurgebieden van Staatsbosbeheer. De organisatie is blij met deze eigenaren die eenmalig hun terrein hiervoor willen openstellen. Het uitgangspunt is dat iedereen mee kan doen. Er zijn twee afstanden, een van 30 kilometer en een van 58 kilometer voor de iets meer getrainde deelnemers. Het is een bepijlde route met onderweg meerdere stops op prachtige locaties, waar een lekkere versnapering helpt om de energie op peil te houden. Het Surhúster Fyts Ploechje organiseerde in 2019 voor het eerst een MTB tocht, die boven verwachting veel deelnemers trok. In de 2 jaren daarna lagen de plannen weer klaar, maar moesten vanwege corona geannuleerd worden. Nu wordt alles in het werk gesteld om er dit jaar weer een succes van te maken. De start en finish is bij het MFC De Delfeart in Surhuizum, waar bij terugkomst een kop warme snert wacht. Inschrijving is mogelijk via de website www.surhusterfytsploechje.nl en op de dag zelf bij de start.
32
33 Sjoerd Kooistra ontwerpt ambtsketting kinderburgemeester Het cijfer acht - symbool voor verbinding - staat centraal in het ontwerp van de nieuwe ambtsketen voor kinderburgemeester Lisanne Hiemstra van de gemeente Achtkarspelen. Ontwerper Sjoerd Kooistra uit Surhuizum legt uit hoe hij tot het winnende ontwerp van de kleurrijke ambtsketting is gekomen. De ketting - samengesteld uit diverse typografische achten gemaakt van gerecycled plastic - ligt op tafel bij de ontwerper thuis. De 11-jarige kinderburgemeester Lisanne ziet ‘m voor het eerst en vindt ‘m heel mooi. Sjoerd legt uit wat zijn uitgangspunten waren bij het ontwerpen van de nieuwe ambtsketen. “Het cijfer acht heeft de vorm van een schakel en staat symbool voor verbinding. De kinderburgemeester is immers de verbinder tussen de burgemeester en de kinderen van Achtkarspelen. De verschillende achten in diverse kleuren verbeelden alle kinderen in al hun verscheidenheid. Maar de acht komt ook voor in het woord achting, in groep acht en is representatief voor de acht oorspronkelijke karspelen, waar de gemeente Achtkarspelen haar naam aan heeft ontleend: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel”, zo legt de Surhuizumer ontwerper uit. De ambtsketen werd donderdagavond 17 november tijdens de raadsvergadering officieel gepresenteerd. “Ik vind de ambtsketen heel kleurrijk en vind de
34
35 betekenis erachter heel mooi. Ik wil namelijk alle kinderen vertegenwoordigen in Achtkarspelen, ook de kinderen die het moeilijk hebben doordat ze minder te besteden hebben of gehandicapt zijn. Voor die kinderen wil ik me vooral inzetten. En de kleuren van de ketting geven de verscheidenheid mooi weer”, aldus de eerste kinderburgemeester van Achtkarspelen, die voor een jaar is gekozen en daarna de keten zal doorgeven aan haar opvolger. Sjoerd werkt als ontwerper en art director, maar vindt het leuk om zo nu en dan zelf kunstprojecten op te pakken onder de naam Studio a heart that works. “Het is leuk om impact te kunnen maken vanuit een klein dorpje als Surhuizum.” Voor de productie heeft Sjoerd de samenwerking gezocht met het nieuwe bedrijf Heart4Green. “Het bedrijf uit Surhuisterveen levert producten die ecologisch zijn geproduceerd, dus zonder gebruik te maken van chemische toevoegingen en methodes die schadelijk zijn voor mens, dier en milieu. Heart4Green heeft vervolgens een studente van NHL Stenden gevraagd de ketting te produceren. De ketting is gemaakt van gerecyclede doppen, die per kleur zijn omgesmolten tot een grote pannenkoek en daaruit zijn de achten in verschillende vormen gesneden met een laser. De hanger is een 3D print gemaakt van afval van MCL uit de coronatijd.” (Foto’s: Jildouw Struiving) Dit artikel van Yke Bremer is overgenomen uit De Feanster.
36
37 Briljanten huwelijk Lammert Postma en Jantsje van der Bij, voorheen Lustenburg, vierden woensdag 16 november hun 65-jarig huwelijksfeest. De twee ontmoeten elkaar tijdens de Winkelweken in Surhuisterveen. Het echtpaar kreeg een zoon en drie dochters en inmiddels is de familie uitgebreid met elf kleinkinderen en 21 achterkleinkinderen. Postma werkte aanvankelijk in de bouw, maar stapte na zijn diensttijd over naar Boersma Transport in Stroobos. Als chauffeur moest hij vaak naar Duitsland en was dan de hele week van huis. Jantsje, die voor haar huwelijk werkte als dienstmeisje bij de huisarts van Ternaard, had het huishouden en de kinderen. Toen de kinderen op de lagere school zaten heeft mevrouw een periode in het schoolbestuur gezeten. Burgemeester Oebele Brouwer bezocht het echtpaar in Surhuisterveen om ze te feliciteren met hun bijzonder jubileum. Het huwelijksjubileum werd gevierd met de kinderen en kleinkinderen. (Foto: Geert Huisman)
38
39 De gekraagde roodstaarten in Surhuizum broedden dit jaar minder succesvol dan vorig jaar In Surhuizum broedde de gekraagde roodstaart in 2022 minder succesvol dan voorgaande jaren. Dat blijkt uit onderzoek van de vereniging Noardlike Fryske Wâlden in samenwerking met Hogeschool van Hall Larenstein. De onderzoekers monitorden 100 nestkasten bij Surhuizum. Nabij Surhuizum werden 35 broedparen geteld, drie minder dan een jaar geleden. En ook hier was het broedsucces lager: 58 procent tegenover het gemiddelde van 67 procent. Volgens Noardlike Fryske Wâlden is het tegenvallende broedsucces vermoedelijk te wijten aan predatie door gaaien. Tijdens voorgaande jaren was dat veel minder een probleem, maar de vereniging vermoedt dat er dit jaar minder alternatief voedsel voorhanden was. (Foto: Marcel van Kammen) Opbrengst sipel- en ierappelaksje 2022 De sipel- en ierappelaksje heeft € 1251,90 opgebracht! Alle kopers, verkopers, rijders en helpers heel erg bedankt! Jeugdwerk PKN Surhuizum
40
41 Sfeervol kerstconcert Popkoor Akkoord en fanfare De Bazuin in Buitenpost Op zondagavond 18 december geven Popkoor Akkoord uit Surhuizum en fanfare De Bazuin uit Augustinusga een sfeervol kerstconcert. De Kruiskerk in Buitenpost vult zich dan met prachtige popsongs en kerstmuziek van nu en vroeger, zoals ‘Christmas Lights’ van Coldplay, maar ook ‘Feliz Navidad’ van José Feliciano. Onder leiding van dirigenten Rinze Ytsma en Gerk Huisma voeren we u mee op de klanken van all time klassiekers verwerkt in prachtige fanfaremuziek. En we nodigen u uit om met ons mee te zingen. Want juist in deze onzekere tijden, zorgt muziek voor verbinding. Het kerstconcert van Popkoor Akkoord en fanfare De Bazuin is op zondagavond 18 december vanaf 20.00 uur in de Kruiskerk in Buitenpost. Kaarten kosten € 7,00 per stuk en kunt u vooraf bestellen door te mailen naar popkoorakkoordsurhuizum@gmail.com. U kunt ook kaarten kopen op de avond zelf, mochten deze nog beschikbaar zijn. Slagge Op 13 oktober mocht Fenna Bouma fan it Súd har diploma yn ûntfangst nimme. Fenna is slagge foar har master Verplegingswetenschappen oan de Universiteit fan Utrecht. In geweldige prestaasje, fan herte lokwinske! Heit, mem en dyn suskes binne grutsk op dy. Oproep Ik zoek een wringer om mijn polsen en handen te ontzien. Kosten in overleg. Klaas de Jong, Lustenburg 2, Surhuizum Sinterklaas intocht Sinterklaas heeft laten weten aan de Sinterklaascommissie dat hij samen met zijn zwarte pieten een fijne intocht heeft gehad in Surhuizum. Strooigoed in overvloed, goed gevulde schoentjes en samen met de kinderen op de foto heeft hem goed gedaan. Deze intocht is ook nog mede mogelijk gemaakt door Jeltsje van De kappersaak Surhuizum. Vriendelijke groeten van de Sinterklaascommissie
42
43 De Evergreen Sjongers Hou je van zingen, en van muziek uit de jaren 60 en 70, dan is hier je kans, en zing met ons mee. Sinds september is er in De Delfeart een groepje zangers fanatiek aan het zingen met liedjes van onder andere Una Paloma Blanca, Ramona en El Condor Pasa. Echte evergreens. Onder bezielende leiding van Sietske Smid, wel bekent onder de Surhústers. Wij zouden het fijn vinden dat er nog wat zangers en zangeressen bij zouden komen. Dit voor een betere bezetting van de stemmen binnen het koor. Spreekt dit jou aan, kom dan gerust eens langs, we repeteren op donderdagavond vanaf 19.30 uur in het dorpshuis De Delfeart. Wil je wat meer informatie, bel gerust met Sietse Hansma uit Boelenslaan, tel.06-53463957. Spulwike Surhuzum zoekt penningmeester(es)! Op termijn gaat de huidige penningmeesteres van Spulwike Surhuzum met de VUT en zijn wij vanuit Spulwike Surhuzum op zoek naar iemand die deze rol graag op zich zou willen nemen. Houd je van het organiseren van een feestje en heb je affiniteit met pingping dan nodigen we je graag uit om deel te gaan maken van ons team. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Janette Talstra, tel 06-50123410. Met vriendelijke groet, stichting Spulwike Surhuzum Kerkcafé in “it Gebou” Op zondag 8 januari is er weer kerkcafé van 15.30 -17.30 uur in het gebouw bij de Doarpstsjerke. Een gezellig samen zijn voor iedereen uit het dorp, jong en oud! We gaan deze keer samen een film kijken met daarna een lekkere hamburger…. Je bent van harte welkom! Oant sjen! Evangelisatiecomissie PKN Surhuizum Spreuk van de maand De hazze en de slak hawwe op de selde dei âldjier
44 Voeren naar Verhogen Het adres voor: • • • • • • Silo-King- inkuilmiddel Spirit Lacation- antibioticavrije melkproductie Joint FX- vor soepel paarden Clino- toxinebinder Legmeel- voor hele lekkere eieren SchelpenkalkpH regulatie mosbestrijder in uw gazon genetische potentie van de levensduur, mindering van antibiotica gebruik, minder milieuverliezen, klimaatvriendelijker boeren, maar ook... een hoger rendement van uw eigen bedrijf. It Langpaed 2 9283 TD Surhuizum 0653 488 649 www.micronutritions.com Wilt u ook adverteren in de Grutte Gelf? Mail dan naar redactie@gruttegelf.nl voor meer informatie.
45 Heden en verleden Plaats: Doarpsstrjitte (met dank aan facebookpagina fotohoek Surhuizum e.o.)
46 Servicerubriek Alarmnummers Politie, buurtagent Hendrik de Haan, tel. 0900-8844 Misdaad Anoniem, tel. 0800-7000 Alarmnummer, tel. 112 Dorpsbibliotheek Surhuizum Openingstijden: dinsdagochtend van 10.00-12.00 uur en iedere eerste donderdag van de maand van 19.00-20.00 uur. Klachten openbare ruimte Geeft het door aan de gemeente Achtkarspelen via Fixi, www.fixi.nl/8ktd, email: gemeente@achtkarspelen.nl of tel. 140511. Plaatselijk Belang Klaas Pool, voorzitter Abdoul van der Meer, secretaris, email pbsurhuzum@surhuzum.nl Gerrit de Jong, penningmeester Aafke Rijpma Treja Boersma MFC De Delfeart Marten Kloosterman, secretaris Baukje Boekema, waarn. voorz. en penningmeester Jan Rodenhuis Dennis Kolthof Sjoerd Kooistra Willem Boersma Rianne Alma, agendabeheer en vrijwilligerscoördinatie Informatie, vragen en reserveringen: email: info@delfeartsurhuizum.nl of tel. 06-33335137 (Rianne Alma). Iedere dinsdagavond om 19.30 uur schilderclub in ‘De Delfeart’. Iedere donderdag om 9.30 uur gezellige koffieochtend in ‘De Delfeart’. Begrafenisvereniging “De Laatste Eer” Voorzitter Jurjen Dijkstra, onderhoud begraafplaats, tel. 351872, info@de-laatste-eer-surhuizum.nl. Uitvaartverzorgster: Hiltsje van der Brug, tel. 06-10542628. Kijk voor meer informatie op www.surhuzum.nl/verenigingen
47 Wurklist 10 december 10 december 11 december 11 december 16 december 24 december 28 december 29 december 29 december 30 december 31 december 6 januari 8 januari 10.00-10.45 uur va. 17.00 uur 15.30-17.30 uur 18.15 uur 19.30 uur 21.30 uur va. 8.30 uur 9.30-10.00 uur Kabouter voetbal op sportpark Easterbuorren in Augustinusga. Dorpscafé in De Defleart. Kerkcafé in It Gebou. Wereldlichtjesdag in De Delfeart. Klaverjassen in de Praetkoer, voor leden en donateurs kv. DTS. Kerstnachtdienst in de Doarpstsjerke m.m.v. gospelband Sinjael uit Donkerbroek. Slach om ’e Toer met start en finish in De Delfeart. Kerk op schoot: Kerst voor de allerkleinsten bij de Doarpstsjerke. Meint Beukema Classic met start en finish bij De Delfeart. 19.00 uur 13.30 uur 19.30 uur 15.30-17.30 uur Oliebollenmixtoernooi in De Delfeart. Oudjaars klaverjassen in de Praetkoer, voor leden en donateurs kv. DTS. Klaverjassen in De Delfeart Kerkcafé in It Gebou. Oplossing Grutte Gelf woordzoeker Antwoord: blok om Kopijsluiting Nieuwe kopij kunt u tot maandag 2 januari 2023 inleveren bij: Djoeke Postma-de Jong, Bonhommestrjitte 2 (zie ook kolofon) of telefonisch doorgeven op nummer 351767 of mailen naar: redactie@gruttegelf.nl óók online op www.gruttegelf.nl
1 Online Touch