» Vrienden Dienst november 2019 N°24 WWW.VRIENDENNSM.NL
» Index COLOFON VAN DE REDACTIE BIJ DE OVERDACHT VAN DE KAMEEL AAN HET SPOORWEGMUSEUM VRIENDENRIT 22 JUNI 2019 VERENIGING VRIENDEN VAN HET SPOORWEGMUSEUM Opgericht 26 mei 1970 BESTUUR R. Weurding - Voorzitter P.W. van der Vlist - Secretaris M.J.C Bogaard - Penningmeester F. Heijnen - Lid F. Storm van Leeuwen - Lid E.J. Numann - Lid J.G.P. Van Dorp - Lid D.A.H. Brandwagt - Lid SECRETARIAAT Kamperzand 13 1274 HK huizen secretaris@vriendennsm.nl LEDENADMINISTRATIE Van Hogendorplaan 23 3332 JD zwijndrecht ledenadministrateur@vriendennsm.nl REDACTIE Peter van der Vlist redacteur@vriendennsm.nl FOTO’S IN DE VRIENDENDIENST Peter van der Vlist Tenzij anders aangegeven Facebook Martijn Bijvoet | facebook@vriendennsm.nl Website Piet Meijer | webmaster@vriendennsm.nl PRIKBORD Digitale Vriendendienst Rick Meijer | redactie@vriendennsm.nl Bankrekeningnummer NL24 FVLB 0699 3103 18 T.n.n. Penningmeester Vrienden Spoorwegmuseum www.vriendennsm.nl facebook.com/vriendennsm ONTWERP www.bsonline-offline.nl bianca@bsonline-offline.nl DRUK Drukkerij de Gans Amersfoort 2 Coverfoto: Stilleven in het museum op 14 maart 2015. CHEQUES VOOR RESTAURATIE VAN DE RD 7659 RESTAURATIE VAN DE RD 7659 OPENING TENTOONSTELLING ‘KINDEREN VAN VERSTEEG’ LOCOMOTIEF 1010 IS 70 JAAR! VAN SNEUE LIJNTJES EN VERDACHTE DIJKJES SCHILDEREN IN HET MUSEUM DE POSTZEGEL UITGIFTES VAN ONZE VERENIGING ONZE DROOM 8 9 10 11 12 13 14 15 16 3 4 6
» Van de redactie Een mooie Vriendendienst ligt voor u, vergeeft u mij mijn ‘beroepstrots’ als redacteur. Een bijzondere Vriendendienst, niet alleen vanwege de gevarieerde inhoud, maar zeker vanwege de overstap naar een andere vormgever en drukker, voorlopig bij wijze van proef. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat een aanzienlijke kostenreductie ten opzichte van de tot nu gevolgde werkwijze doorslaggevend is geweest. Daarnaast was het veranderen van de creatieve inbreng bij de vormgeving ook de moeite van het proberen waard. Uiteraard is het oordeel van de lezers belangrijk en dat hoor ik misschien nog wel eens. Dat kan via het email adres redacteur@vriendennsm.nl Zoals ik al zei: een gevarieerde inhoud. Er zijn voldoende ontwikkelingen die het vermelden in de Vriendendienst waard zijn. Natuurlijk de overhandiging van de cheque namens de Vrienden als bijdrage aan de restauratie van de RD plan D, inmiddels zijn de werkzaamheden in Blerick in volle gang. Dan waren er de aankomst van de Kameel in het Spoorwegmuseum en onze Vriendendag met de rit achter de 1312 (met dank aan Edward Bary voor zijn verslag). Op 2 oktober was er weer een zeer geslaagde presentatie, dit keer met als onderwerp ‘Van sneue lijntjes en verdachte dijkjes’. De 1010, vertegenwoordiger van de eerste serie elektrische locomotieven bij NS is in mei dit jaar 70 jaar geworden. Ik heb de vrijheid genomen iets uitgebreider stil te staan bij deze ‘verjaardag’. Zoals in de ledenvergadering op 4 juni door onze voorzitter Richard Weurding werd aangekondigd hebben we als vereniging ons een ‘droom’ veroorloofd: een iconisch project dat we als Vereniging willen ondersteunen. En dat dan ook passend bij het 50 jaar bestaan van onze vereniging volgend jaar. Het is een droom en misschien wordt het werkelijkheid. Natuurlijk is er nog veel overleg nodig over de realisatie van die TEE-droom. Kortom, als redacteur ben ik tevreden. Elke keer weer is het de vraag of er wel een gevuld exemplaar op de mat komt te liggen, welnu het is dit keer weer gelukt. Veel leesgenoegen. Met redactionele groet, Peter van der Vlist VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 3 «
» Bij de overdacht van de Kameel aan het Spoorwegmuseum Onderweg naar Haarlem Op 4 juni 1954 maakt President Directeur F.Q. den Hollander de eerste rit met de DE 20, de Kameel. Vele inspectieritten volgen en ook latere directies van NS hebben de Kameel voor dit doel gebruikt. In 1973 wordt het rijtuig geschilderd in de huisstijlkleuren en het interieur aangepast. De ‘inspectie’fase van de loopbaan van de DE 20 is afgelopen, het rijtuig krijgt de VIP-status. Het rijtuig kan worden gehuurd voor bijzondere gebeurtenissen. De laatste (commerciële) rit in dit verband vindt plaats op 31 januari 1991. Op 8 maart rijdt de NS-directie voor het laatst met de Kameel. Het rijtuig wordt formeel buiten dienst gesteld en gestald in de bekende Utrechtse dieselloods. Helaas krijgt de Kameel daarna geleidelijk aan de status van ‘plukrijtuig’: belangrijke onderdelen moeten worden verwijderd om de nog rijdende Blauwe Engelen rijdbaar te houden. Daarom gaat de 20 naar Zwolle voor het uitnemen van bruikbare onderdelen, zoals tractie- en dieselmotoren. Als een hulpeloos voertuig wordt de Kameel terug gesleept naar Utrecht en krijgt, na een bezoek aan de werkplaats in Roosendaal, vanaf 27 juli 1991 weer een parkeerplaats in het Spoorwegmuseum. Om de conditie van de Kameel te bewaken (en toen al met het ideaal de 20 ooit weer op de baan te krijgen) wordt door een groep enthousiaste vrijwilligers van het Spoorwegmuseum aan de restauratie van het rijtuig begonnen. Er wordt ook een grondige inventarisatie van de technische staat gemaakt. 4 We zijn een aantal jaren verder en gelukkig blijkt er bij de NS-directie toch nog de wens te bestaan te kunnen beschikken over een eigen rijtuig. Als gevolg van het afvoeren van de vloot donkerblauwe rijtuigen van NS Internationaal verdwijnen namelijk ook de restauratie- en barrijtuigen. En dat waren ideale rijtuigen om met speciale gasten op pad te kunnen gaan. Aankoop van nieuwe rijtuigen is financieel geen haalbare kaart en Peter-Paul de Winter, nu Hoofd Collecties van het Spoorwegmuseum, maar toen nog werkzaam bij NS Chartertrains, kwam met de suggestie het (her)gebruik van de Kameel nader te onderzoeken. Het rijtuig stond weliswaar in het Museum, maar was formeel nog steeds eigendom van NS.
Dankzij de hoeveelheid onderdelen die vrij kwamen na het afvoeren van de DE2-en konden noodzakelijke onderdelen voor het herstel van de Kameel worden gereserveerd. De restauratie van het rijtuig wordt op 22 mei 2005 in de werkplaats Haarlem afgerond en op 4 juni dat jaar speelt de Kameel een prominente rol bij de heropening van het geheel vernieuwde Spoorwegmuseum. Daar wordt ook bekend gemaakt dat de DE 20 weer rijvaardig gemaakt zal worden. Deze zo’n drie jaar durende klus wordt uitgevoerd door de Tilburgse werkplaats van het NS-bedrijf NedTrain. Op 18 maart 2008 wordt de Kameel op eigen kracht overgebracht naar het Spoorwegmuseum waar in de Koninklijke Wachtkamer de ‘eigendomspapieren’ door de directie van NedTrain overhandigd worden aan de NSdirectie. Na deze formaliteiten wordt het rijtuig omgerangeerd van spoor 1 naar het achterterrein van het Museum om de loods van Wereld 4 te kunnen binnen rijden. De foto op de postzegel (zie bladzijde 14) toont de Kameel tijdens die rangeerbeweging. Geheel in de lijn met zijn ‘vorige’ leven wordt de Kameel na 2008 regelmatig ingezet bij diverse manifestaties. En met het oog op de 65e verjaardag van het rijtuig wordt eind 2018 door NS besloten om de DE 20 af te staan en in rijvaardige toestand over te dragen aan het Spoorwegmuseum. Begin 2019 krijgen de motoren daartoe nog een revisie die financieel mede mogelijk wordt gemaakt door een bijdrage van de Vrienden. Dinsdag 4 juni was het dus op de dag af 65 jaar geleden dat toenmalig President Directeur Den Hollander met ‘zijn’ directierijtuig op stap ging. Nu, een pensioenleeftijd later, reed de Kameel van Utrecht, via de Oude Lijn en Noord Holland naar het Spoorwegmuseum. Zoals niet helemaal correct in de diverse persberichten werd geschreven gaat de 20 niet echt met pensioen, noch was er sprake van ‘de laatste rit’. Het rijtuig werd weliswaar door NS overgedragen aan het Museum, maar met de afspraak dat er een aantal dagen per jaar door NS nog gebruik zal worden gemaakt van het karakteristieke rijtuig, bijvoorbeeld voor de succesvolle ‘SpoorweNSdagen’. De rit op 4 juni was ingedeeld in etappes waarbij NS steeds aan groepjes genodigden de gelegenheid bood een etappe mee te reizen. De uitvraag via onze website en facebook leverde binnen korte tijd voldoende belangstellenden op en zo konden de eerste acht Vrienden mee van Rotterdam Een welkom door een naast familielid Aankomst in het Spoorwegmuseum Peter-Paul neemt met een dankwoord de 20 ‘in ontvangst’ naar Leiden. In Leiden wisselden de groepjes genodigden en werd door gereden naar Haarlem. Uiteindelijk werd rond tien voor half vijf het Museum bereikt waar een grote groep belangstellenden en pers de Kameel stond op te wachten. Na de gebruikelijke speeches werden de sleutels overgedragen aan Peter-Paul de Winter (Hoofd Collecties van het Museum) en keerde uiteindelijk de rust op het achterterrein van het Museum terug. Naast de Kameel was de DE1 41 opgesteld en waarschijnlijk hebben die twee nog even nagepraat over hun roemruchte dieselleven bij NS. VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 5 »
» Vriendenrit 22 juni 2019 De 1312 met de twee rijtuigen gereed voor vertrek in het Spoorwegmuseum (foto E.M.Bary) Edward Bary Stationnement in Rotterdam CS 6 De jaarlijkse Algemene Ledenvergadering was dit jaar gepland op zaterdagmorgen 22 juni, weer in de Bedrijfsschool in het Spoorwegmuseum. De vergaderstukken, de keycard met barcode voor de poortjes en de dienstregeling voor de middagrit waren tijdig op de website beschikbaar gesteld. De agenda liet de gebruikelijke onderwerpen zien. Maar er was ook verrassend nieuws te melden: het bestuur heeft in het kader van het 50-jarig bestaan van de Vereniging (volgend jaar mei) de gedachten laten gaan over het opzetten van een iconisch project. Elders in deze Vriendendienst wordt nader ingegaan op de ‘droom’ om het TEE-materieel te gaan restaureren.
De Vriendenrit begon om 12:53 uur en eindigde om 19:50 uur in het Spoorwegmuseum met uiteraard onder weg een aantal fotostops. Op de heenweg was gelegenheid tot instappen in Amsterdam CS, op de terugweg was nog een stationnement in Hilversum gepland. Ook dit jaar had het museum materieel beschikbaar gesteld: eloc 1312 en de rijtuigen AB 7709 (plan D) en C 6703 (plan E). De ook geplande mP kon vanwege een klein mankement helaas niet mee. Dat betekende in ieder geval dat bij het kopmaken in Rotterdam Stadion en Uitgeest de 1312 zou moeten omrijden. Dit weekend waren veel werkzaamheden gepland. Na veel gepuzzel bleek een rit over de Oud Lijn via Haarlem, Leiden, Den Haag HS en naar Rotterdam wel mogelijk met als keerpunt Rotterdam Stadion. Vanuit het museum werd via Den Dolder – Soest - Baarn de Gooilijn opgezocht en kon worden doorgereden naar Amsterdam CS en verder. Om 15:27 uur werd als trein IC 28235 Rotterdam CS bereikt (spoor 7), waar de fotogenieke combinatie sterk contrasteerde met de moderne stations Belangstelling bij het combineren in Uitgeest outillage. Vanwege de benodigde extra keertijd in Stadion (nu omlopen eigen loc) werd eerder dan gepland uit Rotterdam CS vertrokken. Op het perron van het Stadion heerst doorgaans een serene rust, die alleen bij voetbalwedstrijden en bijzondere evenementen “verstoord” wordt. Het naastgelegen voetbalstadion heeft zijn eigen OV-verbinding. Een bezoek van spoorwegliefhebbers levert toch een andere sfeer op. De rust werd danig verstoord toen met een behoor lijke knal een dakveiligheid op de 1312 ‘ontplofte’. Het leverde weliswaar spectaculaire beelden op maar ook even angst bij de organisatoren over het hier noodgedwongen eindigen van de rit. Maar het defect leverde gelukkig geen verdere consequenties op voor het vervolg van de rit. Kopmaken in Rotterdam Stadion Om 16:39 uur werd vertrokken naar Uitgeest. Met slechts een korte stop in Rotterdam CS en Den Haag HS liet de 1312 zien geen enkele moeite te hebben met de twee rijtuigen. Ook bij hogere snelheid blijkt de 47 ton wegende AB 7709 nog steeds een comfortabel rijdend rijtuig te zijn. Met het vanaf Haarlem Goederen via de Zuidelijke en Noordelijke splitsing rijden, werd het kopmaken in Haarlem vermeden en via de Velsertunnel en Beverwijk werd op tijd Uitgeest bereikt. Dat vakmanschap meesterschap is, werd ook hier bewezen: met een snelle rangeer beweging werd de 1312 omgereden, waarna keurig op tijd richting Amsterdam kon worden vertrokken. Daar had de bijzondere extra trein veilig dóór (met dank aan de treindienstleiding van ProRail) maar zo kwam onverwacht de toch echt geplande stop te vervallen. Voor de eventuele uitstappers werd dat in Muiderpoort gelukkig weer goedgemaakt. Al met al een boeiende, bijzondere rit en een uitstekende organisatie, met dank aan Harry Peters, Peter van der Vlist en het dienstdoende rijdend personeel. En het fraaie zomerweer speelde ook nog op aangename wijze mee. Het besef dat je als lid van de Vriendenclub niet alleen een leuke dag hebt meegemaakt, maar ook een substantiële bijdrage levert aan het behoud van de collectie van het Spoorwegmuseum, gaf ook na een paar honderd kilometer rondtoeren, een voldaan gevoel... VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 7 »
» Cheques voor restauratie van de RD 7659 Het Spoorwegmuseum kan mede dankzij donaties van Stichting Goede Doelen Nh1816 en de Vereniging Vrienden van het Spoorwegmuseum een grote wens in vervulling laten gaan: het restaureren van de RD 7659. In de recent verschenen Vriendendienst werd al uitgebreid aandacht geschonken aan dit project en aangekondigd dat de Vrienden een substantieel bedrag ter beschikking hadden gesteld. Op 5 juni konden Hein Aanstoot, voorzitter van Stichting Goede Doelen Nh1816 en Richard Weurding, voorzitter van de Vriendenvereniging, cheques van respectievelijk 100.000 en 30.000 euro overhandigen aan Nicole Kuppens, directeur van het Museum. Voorzitter van de Vriendenvereniging Richard Weurding: “Dit Plan D-restauratierijtuig is een icoon in de spoorgeschiedenis. We krijgen nu de mogelijkheid om dit restauratierijtuig in de originele staat terug te brengen. We vinden het heel belangrijk om hier aan bij te dragen.” De werkzaamheden aan de RD in Blerick zijn begonnen, op de volgende bladzijde een paar foto’s. 8 De cheque wordt namens de Vrienden door Peter van der Vlist en Richard Weurding overhandigd aan Nicole Kuppens, directeur van het Spoorwegmuseum. (foto Spoorwegmuseum) »
» Restauratie van de RD 7659 (foto’s van Rolf van Gent, tenzij anders aangegeven). De werkzaamheden aan de RD 7659 zijn in volle gang. Zoals bekend wordt de restauratie van dit rijtuig mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Vrienden en de Goede Doelen Stichting Nh1816. In en aan het rijtuig is in de loods in Blerick al behoorlijk gewerkt. Alles ter voorbereiding op wat toch een soort revisie gaat worden: de bak wordt geschuurd, gestraald en geschilderd en het interieur wordt onder handen genomen. Op 21 augustus was er een belangrijk moment: het onder de bak weghalen van de draaistellen die voor een revisie naar een bedrijf in Duitsland zijn gebracht. De bak werd met hulp van twee grote kranen van de draaistellen gelicht en tijdelijk op bokken geplaatst. De RD staat vanaf medio juni 2020 ‘in volle glorie’ centraal in een grote tentoonstelling over eten en drinken in de trein. Het is de bedoeling dat de Vrienden regelmatig op de hoogte worden gehouden van de voortgang van deze imponerende klus. Kijkt u dus regelmatig op onze website www.vriendennsm.nl of onze facebookpagina facebook@vriendennsm.nl. Daarnaast zal natuurlijk ook in onze maandelijks verschijnende digitale Nieuwsbrief aandacht aan dit project worden geschonken. Foto: Ivo Rigter van de firma BAIV 19 N 9 »
» Opening tentoonstelling ‘Kinderen van Versteeg’ Op 17 september werd de permanente tentoonstelling ‘Kinderen van Versteeg’ geopend. Een historische datum: op die dag begon 75 jaar geleden de Spoorwegstaking. Op de grote wand in Loods Nijverdal wordt een gevarieerde collectie objecten uit de Tweede Wereldoorlog getoond. Er zijn vijf thema’s, lopend van de mobilisatie tot aan de bevrijding. Al deze informatie is ook te raadplegen via www.kinderenvanversteeg.nl. Tijdens het symposium “De Nederlandse spoorwegen in de Tweede Wereldoorlog” dat ook op de 17e september werd georganiseerd werd het eerste exemplaar van het boek ‘De Nederlandse Spoorwegen in oorlogstijd 1939-1945. Rijden voor Vaderland en Vijand’ aangeboden aan NS directielid Bert Groenewegen. Journalist Ad van Liempt interviewde op het symposium David Barnouw (was als onderzoeker verbonden aan het NIOD), Dirk Mulder (oud-directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork) en Guus Veenendaal (oud-bedrijfshistoricus van de Nederlandse Spoorwegen). De auteurs zijn experts om de rol van de NS in deze zwarte bladzijde van de geschiedenis van verschillende kanten te belichten. Het boek is inmiddels te koop in de museumwinkel. bron: Nieuwsbrief Spoorwegmuseum Tijdens het symposium vertelde Evelien Pieterse (conservator Kunst en Cultuurgeschiedenis van het Spoorwegmuseum) leven van de Limburgse NS-er en verzetsheld Jo Lokerman en NS machinist en verteller bij de ‘Stichting Na de Oorlog’, Robert Duizend, vertelde het aangrijpende verhaal van zijn Joodse ouders. alles over ‘Kinderen van Versteeg’. Historicus Marie-Cécile van Hintum vertelde over het 10 »
» Locomotief 1010 is 70 jaar! Het gaat misschien te ver om te zeggen dat het de machine niet aan te zien is, maar de 1010 is dit jaar 70 geworden. De locomotief behoorde tot een serie van tien. ‘Onze’ 1010 werd op 17 mei 1949 in dienst gesteld en ingezet in de zomerdienstregeling van dat jaar, de eerste waarin alle 1000-en waren ingedeeld. Met gebruikmaking van het boek ‘Elektrische locomotieven serie 1000 van Henk Bouman (uitgave Stichting Railpublicaties in 1992) hieronder een korte schets van de inzet van deze markante locomotieven. Hoewel de 1000-en zeer actief waren met het pakket sneltreinen naar Limburg en Arnhem waren er ook in de eerste maanden van de nieuwe dienstregeling opvallend veel meldingen van vaste remmen. Dat euvel had de 1010 ook al op 23 mei. Het bleek dat dat het afstellen van de rem niet gelijkmatig was gebeurd en na een kleine constructiewijziging aan de remblokhouders kwamen vaste remmen bijna niet meer voor. De 1010 legde sinds de indienststelling tot 1 februari 1951 267.000 km af. Het maandelijkse gemiddelde van alle 1000-en in die beginperiode kwam uit op ruim 11.500 km. Al in de zomerdienst van 1952, waarin zeven 1000-en waren gepland, bleek dat ze geleidelijk werden verdrongen door de nieuwe locomotieven van de series 1100 en 1200. Ingaande de winterdienst van 1952 werden de 1000-en gedegradeerd tot goederentreinlocomotieven met slechts een incidentele reizigerstrein. Hoewel in augustus 1969 in een intern NS-rapport nog werd gepleit voor het weer meer toelaten van de 1000 in de reizigersdienst bleef het bij aanbevelingen. Het was de planning dat de 1000-en in 1978/1979 zouden worden afgevoerd. Op 14 augustus 1974 werd de 1002 al ‘opgeofferd’ om onder - delen te leveren voor de rijdende collega’s. Wat betreft het werkpakket van de 1000-en moeten de forfaitaire treinen nog worden genoemd: in de winterdienst 1978/ 79 werd bijvoorbeeld de Bergland - expres door een 1000 getrokken. In de zomer dienst van 31 mei 1981 waren nog zes locomotieven ingedeeld. Ook de nieuwe 1600-en waren toen in dienst: een bedreiging voor de 1000en. In de daarop volgende winterdienst waren er nog maar vier ‘oudjes’ en vanaf september dat jaar begon de aftakeling serieus. Dat het echt was afgelopen met de eerste serie elektrische locomotieven was voor de NVBS aanleiding op een besneeuwde 12 december 1981 een afscheidsrit te organiseren: de 1001 reed toen met vijf steenkoude rijtuigen van Utrecht via Amersfoort, Barneveld en Hilversum terug naar Utrecht. Op 19 april 1982 werden de overgebleven 1000-en buiten dienst gesteld. De locomotieven werden gesloopt op de 1010 na, die was gered door de in 1979 opgerichte Stibans. Op het prikbord op de achterpagina aandacht voor de 70-jarige 1010. De 1001 in Den Haag HS op 23 naart 1969 (foto H.P. van Keulen) De 1004 met een excursietrein in Amsterdam op 9 oktober 1976 (foto H.P. van keulen) De 1004 passert met een goederentrein Borne op 1 september 1970 (foto T.Hobma) De 1010 bij NS 150 in juni 1989 (foto G.Kuschy) Alle foto’s komen uit archief NVBS Railverzamelingen VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 11 »
» Van Sneue Lijntjes en Verdachte Dijkjes Een wederom succesvolle presentatie voor de Vrienden op woensdag 2 oktober Groesbeek Ruim zestig belangstellende Vrienden luisterden op 2 oktober in de voor deze gelegenheid gebruikte Restauratiezaal in het stationsgebouw naar de verhalen van Michiel ten Broek en Victor Lansink. Al meer dan 25 jaar doen zij onderzoek naar verdwenen spoorlijnen, zowel in archieven als “in het veld”. Een opgeheven spoorlijn kan al tientallen jaren geleden opgebroken zijn, maar altijd is de loop ervan terug te vinden en nooit verdwijnt hij helemaal uit het landschap. Onder dat motto belichtten de sprekers een aantal bekende en minder bekende binnen- en buitenlandse voormalige spoorlijnen. Soms is een spoorlijn nog vaag herkenbaar in de vorm van een “verdacht dijkje” in een weiland. Geoefende ogen herkennen zo’n dijkje meteen als een spoors relict. spoorlijn, die niet zelden al na enkele decennia werd gesloten omdat de opbrengsten van het vervoer niet aan de verwachtingen voldeden. De sprekers hebben het dan over een “sneue spoorlijn”, een mislukking zogezegd, maar wel eentje met een interessante geschiedenis en idem overblijfselen. Vlodrop Met actuele beelden en historisch fotomateriaal werden de bezoekers meegenomen op een speurtocht door dit deel van de spoorweghistorie. Aan bod kwamen Nederlandse lokaal- en hoofdspoorwegen en lijnen van internationale allure, zoals de NBDS-lijn. Ook enkele spectaculaire en militair-strategische, maar niettemin verdwenen spoorlijnen in Duitsland en Frankrijk kwamen aan de orde. Makkelijker herkenbaar zijn de stationsgebouwen, wacht - posten, bruggen en brughoofden die de loop van een voormalige spoorlijn verraden. Soms zijn er grootse infra structurele werken verricht voor de bouw van een 12 De sprekers van deze avond zijn de auteurs van de succesvolle “Atlas van de Verdwenen Spoorlijnen in Nederland“ en makers van de website Railtrash. Van de gelegenheid gebruik makend konden de aanwezigen het nu gesigneerde boekwerk ter plaatse aanschaffen. »
» Schilderen in het Museum Vanaf 30 september kunnen we in het Museum de schilderwerkzaamheden volgen aan het postrijtuig, de AB plan D en de drie rijtuigen materieel ’24. In een daarvoor gebouwde tent over het spoor naast de loods is een steigerconstructie gemaakt. In de week van 30 september werd door schildersbedrijf Sleper werkmateriaal aangevoerd, o.a. een schaftwagen en een douchewagen. Het echte schilderwerk startte op 7 oktober en zal ongeveer twee maanden gaan duren. Voor begin van Winter Station is deze klus afgerond, althans voor deze vijf rijtuigen. Het is de start van een groot conserveringsprogramma dat zeker in 2020 een vervolg zal krijgen. VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 13 »
De eerste... De tweede... De derde... » De postzegel uitgiftes van onze vereniging PIET MEIJER Het zal vele Vrienden ongetwijfeld zijn opgevallen, maar sinds februari dit jaar geeft de Vereniging een postzegel uit. Deze zegels worden vervaardigd door Post NL en zijn een legitiem frankeermiddel, ze staan officieel geregistreerd in het archief van het postbedrijf. Kort na de uitgifte van de eerste zegel, die in een oplage van 50 setjes van 5 zegels werd gedrukt, bleek dat er grote belangstelling was voor deze toch wel bijzondere postzegels. Deze eerste zegelset was al snel geheel uitverkocht. Zelfs de Vereniging van Persoonlijke Postzegels Verzamelaars (http://www.vppv.nl/), een vereniging waar wij tot dat moment nog niet van hadden gehoord, bleek al snel lucht te hebben gekregen van onze actie. Omdat er kennelijk veel belangstelling is voor dergelijke zegels heeft de Werkgroep Communicatie besloten drie keer per jaar een bijzondere zegelset uit te brengen in oplages van maximaal 50 setjes. Dit met het oog op de verzamelaarswaarde. Na de eerste zegeluitgifte werd er een tweede set uitgebracht ter gelegenheid van de overdracht van de NS 20 aan het museum op 4 juni van dit jaar. Ook deze 50 setjes zijn inmiddels zo goed als uitverkocht. Steevast schenken wij de collectiehouder in het Museum steeds 1 setje voor de museale postzegelverzameling. De derde zegel van dit jaar wordt uitgegeven ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van locomotief 1010, de vertegenwoordiger van de eerste serie elektrische locomotieven van de NS. Ook deze zegel wordt weer in een beperkte oplage van 50 zegelsetjes aangeboden in onze Vriendentoko. Als Vriend kunt u na inloggen op onze website (www.vriendennsm.nl) in de Vriendentoko een bestelling plaatsen. U leest daar bij elke zegelset ook de volledige omschrijving van de gebruikte afbeelding. In februari 2020 hopen we weer een nieuwe uitgifte te verzorgen. Het thema van die set blijft nog even een verrassing. De opbrengst van de verkoop via onze eigen Vriendentoko komt vanzelfsprekend ten goede aan onze doelstelling: ondersteuning van het behoud van het museummaterieel. 14 »
» Onze droom DE4 1001 staat op 5 juni 1974 bij de loods van de lijnwerkplaats Utrecht; foto J.A.Bonthuis (archief NVBS Railverzamelingen) In de ledenvergadering op 22 juni werd naast vele andere interessante onderwerpen ook het nieuwe Beleidsplan van onze vereniging besproken. In dat verband kwam het voorstel aan de orde om een iconisch project ter hand te nemen. Aansluitend op al eerder uitgesproken wensen ging de voorzitter voorzichtig in op wat wij dan een ‘iconisch project’ zouden willen noemen. Vervolgens toonde hij dia’s van het roemruchte TEE-materieel. De zaal reageerde met duidelijk hoor- en zichtbaar enthousiasme: wat zou het mooi zijn als enkele rijtuigen van het enige overgebleven TEE-treinstel behouden zou kunnen blijven, met recht een iconisch project. Er werd gesproken over een droom. En natuurlijk komen dromen wel eens niet uit, maar over iets moois dromen kan ook ook uitmonden in werkelijkheid: een vertegenwoordiger van dit materieel in het Spoorwegmuseum. Ondersteund door de aanwezigen in de vergadering werd besloten dat we als Vrienden willen gaan bijdragen aan de uitwerking van dit plan. De realiteit is dat er veel overleg nodig zal zijn, met vele partijen en mensen, maar dat is de inspanning meer dan waard. Als bestuur van de Vereniging willen wij ons er sterk voor maken: volgend jaar bestaat de vereniging 50 jaar en misschien is dat het begin van het uitkomen van een droom. VRIENDENDIENST - NOVEMBER 2019 N° 24 15 »
» Prikbord In augustus 1981 werd het de twee jaar eerder opgerichte Stibans duidelijk dat een 1000 toch niet in het Spoorwegmuseum bewaard zou worden. Er zou tijdelijk een 1000 bewaard blijven tot de komst van een 1100. Toen deze plannen alsnog niet door gingen werd een actie gestart om toch een vertegenwoordiger van deze locserie te bewaren. Zo werd in mei 1982 de 1010 van NS gekocht en dankzij de hulp van Werkspoor kon de loc tijdelijk in Amsterdam worden gestald: de machine diende namelijk van het NS-net afgevoerd te worden. Na het gastoptreden in Utrecht in 1989 bij ‘150 jaar Spoorwegen in Nederland’ was de museale toekomst van de 1010 een stuk zekerder. De 1010 kwam op 4 mei 1990 naar het Museum en op 15 december werd het bruikleencontract getekend. Inmiddels is de 1010 al weer enige jaren het eigendom van het Spoorwegmuseum. De 1010 ‘onder dak’ in het Spoorwegmuseum; 18 april 2004 (foto: G.Kuschy; archief NVBS Railverzamelingen) De net drie jaar geworden 1010 in de werkplaats Tilburg; 24 mei 1952 (foto J.A.Bonthuis; archief NVBS Railverzamelingen) De 1010 staat in Tilburg klaar voor vertrek naar Werkspoor in Amsterdam; 17 november 1982 Alle nog aanwezige 1000-en bij elkaar op de ‘Open Dag’ in Tilburg op 15 mei 1982 16 Het is 15 december 1990, de dag van de overdracht in bruikleen aan het Spoorwegmuseum. De 1010 wordt naar binnen geduwd (foto J.A.Bonthuis; archief NVBS Railverzamelingen) De 1010 wordt de Czaar Peterstraat in Amsterdam over geduwd en is een paar meter verwijderd van de poort van Werkspoor; 17 november 1982 De 1010 is de slagboom bij de poort van Werkspoor gepasseerd en vindt hier een veilig onderkomen
1 Online Touch