0

30e Jaargang • no. 6 • juli 2022 06 Bistro de Kruidentuin Geesteren herrijst uit de as Pagina 06 HTB Constructiebedrijf kiest voor nieuwbouw op Vletgaarsmaten in Holten Taakstellend budget forse uitdaging bij nieuwbouw brandweerkazerne Almelo

Inhouds opgave 06 49 06 32 59 05 Voorwoord: “Ambivalente gevoelens” 06 13 16 19 24 28 31 Nieuwbouw de Kruidentuin Geesteren Bistro de Kruidentuin herrijst uit de as. En hoé! Alles in balans bij ontwerp en uitvoering van Bistro de Kruidentuin Veel specialistisch werk in de Kruidentuin voor Combi Glas Bistro de Kruidentuin; “opschalen en vedan” Complexiteit en snelheid kenmerkend voor de Kruidentuin De Kruidentuin wordt misschien wel het mooiste restaurant van Overijssel Column KienhuisHoving: "Veiligheidsglas vereist in de gehele woning?" 32 Nieuwbouw brandweerkazerne Almelo Taakstellend budget strakke leidraad bij nieuwbouw brandweerkazerne 37 43 46 Nieuwbouw brandweerkazerne hangt samen met nieuwe technieken Stevige stalen basis voor nieuwe brandweerkazerne Column Danny van Hal: "Nederland anno 2022? Van crisis naar crisis!" 49 57 59 65 68 69 70 Nieuwbouw HTB Constructiebedrijf Holten HTB Constructiebedrijf kiest voor nieuwbouw op Vletgaarsmaten in Holten Onopvallende effectieve zonwering voor HTB constructie De Bouwklup: "De ‘volhoudbare’ samenleving. Is cash nog steeds King?" Samenwerkingsovereenkomst spoorzone Hengelo, Hart van Zuid, getekend op Provada Warmtepomp minst populair in Overijssel Nobel nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen Vacatures Bouwen in het Oosten 03

4 Bouwen in het Oosten

Voorwoord Voorwoord Door: Gerard van Leeuwen Ambivalente gevoelens Met het aanbreken van het reces in Den Haag zal hopelijk een periode aanbreken met wat meer rust. Het hypen is inmiddels tot kunst verheven en het lijkt alsof “de maatschappij” zich de laatste tijd alleen nog bezighoudt met het reageren op “de andere partij”. Als je als Twittergebruiker alle opmerkingen op een rijtje zet twijfel je soms aan je gezond verstand. Alles en iedereen is “aan de beurt”, zaken worden vrijwel altijd uit hun context gehaald en fake news ligt continu op de loer. Met het reces verdampen de problemen natuurlijk niet als sneeuw voor de zon, en ik moet me wel heel erg vergissen als de dames en heren politici niet voor september hun opwachting zullen maken in de Residentie. Of het nu de energiecrisis, stikstofcrisis, koopkrachtcrisis of de Oekraïnecrisis betreft, het zijn zonder uitzondering explosieve dossiers. Ook onze sector heeft te maken met deze materie. Gezien het onvoorspelbare karakter ervan is het haast onmogelijk om een zorgvuldige en zinvolle analyse te maken voor de nabije toekomst. Maar gelukkig is er altijd nog het Economisch Instituut voor de Bouw. Onlangs publiceerde het EIB de periodieke cijfers over de werkvoorraad en dat is altijd een redelijke graadmeter, al zegt het uiteraard niets over het rendement van al deze geplande activiteiten. Wel zegt het iets over het (consumenten) vertrouwen. In de burgerlijke en utiliteitsbouw nam de werkvoorraad toe met drie tiende maand tot 12,2 maanden. Meer dan een jaar dus. De grond- en waterbouw sector scoorde een daling van drie tiende naar 8,3 maanden en de wegenbouw kende eveneens een daling, namelijk 0,2 maanden waarmee een totaal bereikt werd van gemiddeld 6,2 maanden. Zestig procent van de bedrijven meldde een stagnatie te ondervinden. In de B&U sector was personeelsgebrek het belangrijkste argument; in de GWW-sector was dat een gebrek aan orders. Als je alles op een rijtje zet is de conclusie gerechtvaardigd dat de meeste ondernemers in de sector met ambivalente gevoelens de bouwvak in gaan. De onrust op de prijzenmarkt is nog steeds een hot item en zal dat ook nog wel enige tijd blijven. Een helder beleid zou een rustgevende factor kunnen zijn. De hoeveelheid proefballonnen en streefcijfers die af en toe in de publiciteit worden gelanceerd door het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening leveren en daar nu niet direct een bijdrage aan. Misschien is zo’n reces nog niet eens zo’n slecht idee…… Gerard Op de cover De “hoofdrolspelers” in het nieuwbouwproject van bistro de Kruidentuin Vlnr: Mark Lenferink (Loohuis Installatietechnieken), Dinant Oude Lenferink (Building Design), Jivar Misakian (eigenaar De Kruidentuin/opdrachtgever) en Tim Dijkstra (Bouwbedrijf Steggink) Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: Bouwen in de regio v.o.f. Postadres: Postbus 204, 8600 AE, Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d, Sneek Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen en Jolanda Groothuis Eindredactie: Joeri van Leeuwen Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Accountmanagement: Digna Schoonen (06 - 442 099 10) Erik Kuipers (06 - 196 859 76) en Rob van Luit (06 - 184 483 55) Vormgeving & opmaak: Nanno van Leeuwen Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Post.nl Bouwen in het Oosten 05

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Bistro de Kruidentuin herrijst uit de as. En hoé! Jivar Misakian 06

Bistro de Kruidentuin Jivar Misakian zag 16 februari 2021 zijn levenswerk in rook opgaan toen Bistro de Kruidentuin verwoest werd door een fatale brand. De horecagelegenheid in Geesteren is een begrip in Twente en omgeving en menig gast zal beamen dat Misakian’s passie voor het vak tastbaar is in de gerechten die hij serveert. Ondanks het verdriet zat hij niet bij de pakken neer. Hij opende vrijwel meteen een vervangende locatie en oriënteerde zich op de juiste partijen voor de bouw van een nieuwe Bistro de Kruidentuin. Bouwbedrijf Steggink uit Reutum kreeg de opdracht om als hoofdaannemer op te treden. Tim Dijkstra Bouwen in het Oosten 07

Bistro de Kruidentuin 08 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin Tijdens het interview zitten de partijen bij elkaar; eigenaar Jivar Misakian, Dinant Oude Lenferink (eigenaar Building Design Architectuur), Tim Dijkstra (projectleider Bouwbedrijf Steggink) en Mark Lenferink (vestigingsdirecteur Loohuis Installatietechnieken). De setting is informeel, meer dan gemoedelijk zelfs. Het kenmerkt de onderlinge saamhorigheid waarin het gezamenlijke doel om met de nieuwe Bistro de Kruidentuin, een paradepaardje neer te zetten nadrukkelijk. Woord gehouden Jivar Misakian liet er na de brand geen gras over groeien. Het eerste contact met de gemeente Tubbergen werd reeds in de fatale nacht gelegd toen burgemeester Wilmien Haverkamp persoonlijk en op locatie haar medeleven toonde. Jivar: “Het zei heel veel over haar betrokkenheid, dat waardeerde ik enorm. Dat gold eveneens voor de medewerking en inzet van de gemeente Tubbergen tijdens het vergunningstraject ten behoeve van de wederopbouw. Dit is uitermate spoedig en correct verlopen. Tevens mocht ik rekenen op de nodige hulp en support van Bernhard Kreeft van Vloedgraven Expertise. Hij trad voor ons op als vertrouwenspersoon en contra expertise tijdens alle processen en keuzes die gemaakt dienden te worden.” Blijk van waardering Misakian werd binnen no-time benaderd door diverse partijen die hun diensten aanboden met het oog op de nieuwbouw, waaronder maar liefst twintig aannemers. Niettemin stond voor hem één ding buiten kijf: “De Kruidentuin is mede groot geworden dankzij de inwoners van de gemeente Tubbergen. Als blijk van waardering vond ik het wenselijk om voor lokale ondernemers te kiezen die staan voor kwaliteit.” Jivar Misakian: “Ik ben niet gaan pionieren maar vertrouwde volledig op mijn gevoel. Dat is tijdens het hele bouwtraject nooit beschaamd.” Bouwen in het Oosten 09

“Dit is een project dat ons nog lang zal heugen.” Selectieprocedure Jivar Misakian en Bernhard Kreeft startten de selectieprocedure op met drie lokale aannemers waarbij ze hun Plan van Aanpak en de financiële uitgangspunten toelichtten. Bouwbedrijf Steggink bleek het beste aan de selectiecriteria te voldoen. Bovendien was er direct sprake van een persoonlijke klik. Dit gold tevens voor Loohuis installatietechnieken, ook zij werden geselecteerd uit drie installatietechnische partijen. Recordtempo Jivar: “Al tijdens de eerste gesprekken die ik voerde met Building Design Architectuur, Bouwbedrijf Steggink en Loohuis Installatietechnieken voelde het goed. Gebaseerd op vertrouwen en uiteraard een eerlijke prijsvorming besloot ik om met hen in zee te gaan. Ik ben niet gaan pionieren maar vertrouwde volledig op mijn gevoel. Dat is tijdens het hele bouwtraject 10 Bouwen in het Oosten nooit beschaamd. Tevens was het contact met de gemeente Tubbergen lovenswaardig. Al op basis van het eerste ontwerp was de vergunning om op dezelfde locatie nieuw te bouwen in een recordtempo rond. Zij begrepen duidelijk hoe gedreven ik ben en zien de nieuwbouw zelf ook als een soort prestigeproject.” Voortschrijdend inzicht Het uitgangspunt van Jivar Misakian is om op 1 oktober Bistro de Kruidentuin officieel te openen. Dat gaat volgens projectleider van Bouwbedrijf Steggink, Tim Dijkstra lukken, ondanks dat deze nieuwbouw onderhevig is aan de nodige uitdagingen. Tim: “Het is een groot utiliteitswerk met een zeer hoog afwerkingsniveau, waarbij in de tijdlijn het nodige specialisme komt kijken. Niettemin is het een fantastisch werk waar werkelijk alle betrokken partijen zich voor tweehonderd procent inzetten.

Bistro de Kruidentuin /////////////////////////////////////////// Officiële opening Er was Bouwbedrijf Steggink veel aan gelegen om dit werk te mogen uitvoeren. Op basis van onze expertise en capaciteit kunnen we het ook aan. Dit wil niet zeggen dat alle aspecten zonder het nodige denk- en schakelvermogen verliepen. Zeker met het oog op de strakke bouwplanning, huidige prijsverhogingen en stagnaties in de levering van materialen waren we genoodzaakt continue oplossingsgericht te denken. Dat verliep in samenspraak met Jivar erg goed. Om bepaalde risico’s uit te sluiten was het soms noodzakelijk af te wijken van hetgeen we voor ogen hadden. Hierin gingen we strategisch te werk, we beslisten per onderdeel. Met het oog op het korte tijdsbestek waren we ons er allemaal van bewust dat voortschrijdend inzicht een must was. Met Jivar is het fijn communiceren, we voelen elkaar volkomen aan. Tijdens het hele bouwtraject is er geen overtogen woord gesproken. Ik wijd dit aan het feit dat we over alle facetten geheel transparant naar elkaar zijn geweest. En nog, maar zeker met een vechtersmentaliteit.” Bepaalde dynamiek Deze mentaliteit zit volgens de projectleider in alle vaklieden die meewerken aan de nieuwbouw: “Het is een enorm voordeel dat de meeste betrokken partijen uit de gemeente Tubbergen komen. We merken heel sterk dat alle mensen er trots op zijn onderdeel te mogen uitmaken van dit project. De bereidwilligheid en het verantwoordelijkheidsgevoel zijn hierdoor heel groot. Dat creëert een bepaalde dynamiek; een kick waar je u tegen zegt. Eigenlijk zou ik willen dat alle projecten zo zouden verlopen. Dit is er in ieder geval één die ons nog lang zal heugen.” Straks, na oplevering, kunnen passanten niet om de nieuwe Kruidentuin heen dat gelegen is op de oude vertrouwde ‘Knoefbakker-rotonde’ aan de Hardenbergerweg/ Denekamperweg in Geesteren. De landelijke uitstraling in combinatie met strakke elementen wordt van veraf een blikvanger. Maar niet alleen van buiten. De nieuwe Kruidentuin krijgt 250 zitplaatsen, hetzelfde aantal als het oude pand, waarin sfeer en kwaliteit de boventoon zullen voeren. Op de bovenverdieping komt een zaal voor onder andere bedrijfsuitjes of kleine feestjes tot maximaal 120 personen. Een groot deel van het pand is onderkelderd, waarvan straks een gedeelte in gebruik wordt genomen als wijnkelder. Op 1 oktober vindt de officiële opening plaats waarna twee open dagen worden gehouden. 5 Oktober start Jivar Misakian weer waar hij precies tien jaar geleden begon.” Tim Dijkstra: “We speelden over alle facetten open kaart, en nog, maar wel met een vechtersmentaliteit.” Bouwen in het Oosten 11 Een groot utiliteitswerk met een zeer hoog afwerkingsniveau...

Bistro de Kruidentuin 12 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin Van links naar rechts: Dinant Oude Lenferink, Dominique ter Braak en Martijn Wijnstra ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) / Artist Impressions: Building Design Architectuur Alles in balans bij ontwerp en uitvoering van Bistro de Kruidentuin De ruime ervaring en expertise van Building Design Architectuur maakte dat de eigenaar van Bistro de Kruidentuin, Jivar Misakian, al een week na de brand contact opnam met het architectenbureau uit Borne. Tijdens de eerste afspraak bleek al gauw dat er sprake was van een wederzijdse klik. Misakian vertrouwde volledig op de werkwijze, disciplines en projectaanpak van Building Design Architectuur en gaf het bureau de opdracht om het ontwerp te realiseren. Bouwen in het Oosten 13

Dinant Oude Lenferink: “Bistro de Kruidentuin mag zich straks onder één van de mooiste horecapanden van Twente scharen.” Dinant Oude Lenferink, eigenaar van Building Design Architectuur: “Persoonlijk kende ik Jivar Misakian niet, maar bistro de Kruidentuin was me welbekend. Ik ben woonachtig in dezelfde gemeente en heb er regelmatig een hapje gegeten. De locatie en uitstekende kwaliteit waren voor ons een bron van inspiratie. Maar, alvorens we aan de slag gingen met het eerste ontwerp, hebben we Jivar, samen met zijn collega’s, uitgenodigd voor een intake om te bepalen wat zij precies met het nieuwe pand wilden uitstralen. Deze avond werd geleid door onze architect Martijn Wijnstra, interieurarchitect Dominique ter Braak en mijzelf. Met de input die we ontvingen zijn we aan het werk gegaan. Ruim twee weken later vond de eerste presentatie plaats.” Landelijke uitstraling Hij vervolgt: “Het ontwerp is aangepast op het landelijke gebied waarin Bistro de Kruidentuin gelokaliseerd is. We hebben goed nagedacht over de richting van de kappen. Naast de landelijke uitstraling was het de wens om de punt in het dak van het oude pand terug te laten komen. Verder vraagt de locatie om een lage goot. Daarnaast hebben we de exterieurelementen doorgevoerd in het interieurontwerp. We hebben onder andere de buitenplafonds door laten lopen naar binnen waardoor een fijne akoestiek ontstaat. Tevens komt de kolommenstructuur terug in zowel het exterieur als het interieur. Door deze integrale aanpak ontstond er een passend totaalplaatje. Jivar was vol lof en ook de afdeling Welstand van de gemeente Tubbergen ging akkoord. Het gehele ontwerptraject verliep hierdoor bijzonder snel.” Geen standaard projectverloop Ondanks dat Building Design Architectuur de nodige ervaring heeft met het ontwerpen van vergelijkbare objecten is Bistro de Kruidentuin volgens Dinant Oude Lenferink wel het meest uniek. “In het verleden betroffen het vaak een aan- of verbouw van een horecapand. Deze opdracht is voor ons allesomvattend, maar dat is mede te danken aan de geweldige samenwerking tussen alle meewerkende partijen; de gemeente Tubbergen, provincie Overijssel, aannemers, onderaannemers en uiteraard de opdrachtgever. Doordat het eerste ontwerp zo positief werd ontvangen was het voor ons mogelijk om snel te kunnen schakelen en concrete stappen te zetten. Voor ons is dit geen standaard projectverloop en er zal naderhand zeker hier en daar

Bistro de Kruidentuin nog gefinetuned moeten worden, maar dat Bistro de Kruidentuin straks één van de mooiste horecapanden van Twente is, staat voor ons als een paal boven water.” Enorme motivatie Oude Lenferink benadrukt nogmaals de onderlinge betrokkenheid en bijzondere samenwerking tijdens dit project. Onze projectleider is geregeld op de bouwplaats te vinden en er is dagelijks mail- en telefonisch contact met de diverse partijen over het verloop van de bouw. Alle controlewerkzaamheden van aannemer en onderaannemers worden bij ons op kantoor beoordeeld. Eenieder staat op scherp om het gehele bouwtraject succesvol te laten verlopen. De motivatie is enorm en prijzenswaardig.” Warm welkom Op de vraag wat de gasten en medewerkers straks mogen verwachten van de nieuwe Kruidentuin spreekt Oude Lenferink de hoop uit dat het de kwaliteit is die er van af spat: “Evenals de gerechten die Jivar, samen met zijn team serveert. Alles is in balans. Ik heb er het volste vertrouwen in dat eenieder zich hier straks welkom voelt. Aan de warmte, gezelligheid, sfeer en gastvrijheid van Jivar en zijn medewerkers zal het niet liggen. Zij mogen terecht trots zijn op het eindresultaat en dat zijn wij ook; mee te mogen werken aan zo’n prestigieus en bijzonder project is een fantastische toevoeging aan ons referentiekader.” Het team: • Dinant Oude Lenferink (eigenaar) • Martijn Wijnstra (architect) • Dominique ter Braak (interieurarchitect) • Werner Schraa (projectleider) • Marco Beld (modelleur) • Lars Bijen (modelleur) • Wouter Mekenkamp (modelleur) • Berthil ten Voorde (Bouwbesluit toetsing)

"Wij vinden de Kruidentuin een mooie en uitdagende opdracht op een perfecte plek in Geesteren." //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Gerard van Leeuwen / Fotografie: Wim van ’t Hoff (Eyemagic) Veel specialistisch werk in de Kruidentuin voor Combi Glas Toen een brand Bistro de Kruidentuin in de as legde, duurde het niet lang voordat eigenaar Jivar Misakian alweer vooruit keek en plannen ontwikkelde om tot een tijdelijke vervangende locatie te komen en om nieuwbouw te plegen. In no-time waren de plannen geconcretiseerd en kwam ook Combi Glas, eveneens gevestigd in Geesteren, in beeld. 16 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin Dave Kreuwel, mede eigenaar van het bedrijf, spreekt van een mooie en uitdagende opdracht dat tot nu toe, ondanks de leveringsperikelen in de bouwsector, een soepel verloop kent. “Wat dat betreft een pluim voor uitvoerder Tim Dijkstra van Bouwbedrijf Steggink die hieraan een forse bijdrage levert. Hij heeft, mede op we al wat opdrachten voor Jivar uitgevoerd, zoals het vervangen van ruiten en vergelijkbare klussen. In het nieuwe pand verzorgen we de volledige beglazing, zowel binnen als buiten. Ook het glas bij de trappen en balustrades wordt door ons verzorgd. Er zit veel specialistisch werk in voor Dave Kreuwel: “We willen met alle bedrijven er iets moois van maken op deze locatie aan de Knoefbakker-rotonde.” verzoek van de opdrachtgever vrijwel alleen maar lokale partijen ingeschakeld. De meeste kennen elkaar bijvoorbeeld via de BGT, de bedrijvencontactgroep gemeente Tubbergen. We spreken letterlijk en figuurlijk dezelfde taal. We willen met alle bedrijven er iets moois van maken op deze locatie aan de Knoefbakker-rotonde. Wij zijn formeel door Bouwbedrijf Steggink bij het project betrokken geraakt, maar ook op de oude locatie hadden ons waarbij we werken volgens de richtlijnen qua brandwerendheid en veiligheid. Kortom: wij vinden de Kruidentuin een mooie en uitdagende opdracht op een perfecte plek in Geesteren. Tot nu toe hebben we beslist niet te klagen over de marktomstandigheden. Natuurlijk hebben we ook te maken met de forse prijsstijgingen, daar ontkomt niemand aan. Maar als ik naar onze orderportefeuille kijk dan zitten we behoorlijk vol. We werken voor vast opdrachtgevers zoals aannemers, timmerfabrieken en schildersbedrijven én voor de particulier. De laatste groep overspoelt de markt momenteel met de vraag naar isolatieglas. Die vraag is zo groot, dat we daar domweg niet aan kunnen voldoen; zeker niet voor de wintermaanden. De mensen die begin dit jaar opdracht verleenden kunnen we garanderen dat dit nog lukt, maar nu is dat helaas anders. We willen onze vaste opdrachtgevers, zowel in de woningbouw- als utiliteitssector, van dienst blijven. We werken met 23 vaste mensen en kennen geen flexibele schil. We willen graag alles in eigen hand houden. Daarentegen vinden we het wel belangrijk dat er van onderop jeugdige mensen willen instromen. Vandaar ook dat we laatst hebben meegedaan aan het BGT Talent Event . Ook dat is weer een gezamenlijk initiatief. Wij geloven in samenwerking.” Bouwen in het Oosten 17

Bistro de Kruidentuin KROEZE INTERIEUR VULT UW RUIMTE MET VISIE EEN DUURZAME WERKWIJZE INTERIEURS VAN KWALITEIT EEN OPTIMALE UITWERKING Lübeckstraat 3 7575 EE Oldenzaal +31 541 570 480 info@kroeze-interieur.nl www.kroeze-interieur.nl 18 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Bistro de Kruidentuin; “opschalen en vedan” Loohuis Installatietechnieken uit Fleringen werd -nadat duidelijk bleek dat Jivar Misakian op dezelfde locatie een nieuw horecapand zou gaan bouwen- benaderd om zich te presenteren en haar zienswijze te ventileren. Loohuis bleek de partij te zijn waar Misakian het beste gevoel bij had. Dit had onder meer te maken met het feit dat de organisatie de expertise in huis heeft voor het oplossen van alle installatietechnische vraagstukken binnen dit project. Tevens speelde de capaciteit en slagkracht om snel over te gaan tot uitvoering een grote rol. Mark Lenferink: “Het hoge afwerkingsniveau kenmerkt zich door mooie oplossingen, met name voor de sanitaire- en verlichtingsinstallaties.” Bouwen in het Oosten 19

Bistro de Kruidentuin 20 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Loohuis Installatietechnieken is verantwoordelijk voor het engineeren, leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van de volgende installaties: W-installaties: - Binnenriolering - Drinkwaterinstallatie - Grootkeukeninstallatie - Luchtbehandelingsinstallatie - Klimaatinstallatie E-installaties: - Elektrotechnische installatie - Verlichtingsinstallatie (incl. DALI-besturing met bijna 800 deelnemers) - Gebouwautomatisering (de gehele installatie bedienbaar via iPads) - Data-installatie - Brandmeld- en ontruimingsinstallatie - Inbraakinstallatie Vestigingsdirecteur van de locatie in Fleringen, Mark Lenferink: “Vanzelfsprekend waren we blij dat we de opdracht toegekend kregen. Bistro de Kruidentuin is een project waar we graag onze naam aan wilden verbinden. Het afwerkingsniveau is hoog en de planning strak, daar lagen zeker de nodige uitdagingen aan te grondslag. Maar dat kunnen we handelen. Tel daarbij op dat veel van onze medewerkers uit de gemeente Tubbergen komen en daardoor bekend waren met de situatie. Ook zij waren enorm gemotiveerd om dit project tot een mooi eindresultaat te brengen.” Mark Lenferink: “Er hangt vanaf de beginfase een strakke planning aan dit project.” Kort tijdspad Na de gunning werd vrijwel meteen gestart met het engineer- en ontwerptraject. De eerste werkzaamheden op de bouwplaats vonden vorig jaar direct na de bouwvak plaats. Mark Lenferink: “Vanaf het eerste moment is ook projectleider Jeroen Nijmeijer aangehaakt doordat de ontwerp- en uitvoeringsfase een behoorlijke tijd met elkaar opliepen. Dat was gezien het tijdspad een must, maar niet onoverkomelijk. Het ontwerpen en aanbrengen van de installaties hebben veel raakvlakken met het bouwkundig ontwerp. Dat moet ook, immers de installaties moeten wel ‘in het gebouw passen’. Dat is in nauw overleg met de bouwpartners uitstekend gelukt. Er hangt vanaf de beginfase een strakke planning aan dit project. Maar, onze omvang en capaciteit maakten het Bouwen in het Oosten 21

Bistro de Kruidentuin 22 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin mogelijk om op bepaalde momenten op te schalen. Zo waren er, ten tijde van de verdiepingsvloerfase, twintig vaklieden van ons werkzaam om de installaties in de vloer te kunnen aanbrengen. Dit maakte het voor Bouwbedrijf Steggink mogelijk om strak daarop aan te sluiten met de vervolgwerkzaamheden.” Niet aan getwijfeld Volgens Mark Lenferink zijn er voor Loohuis Installatietechnieken geen echte noviteiten aan de orde bij dit project, met dien verstande dat het hoge afwerkingsniveau zich kenmerkt door mooie oplossingen, met name voor de sanitaireen verlichtingsinstallaties. De organisatie heeft in het verleden dikwijls haar naam verbonden aan de nieuwbouw van horecagelegenheden. Toch is dit project volgens Lenferink behoorlijk uniek. Mark: “Dat heeft onder meer te maken met de manier waarop de samenwerking en onderlinge communicatie verloopt, zowel tussen de opdrachtgever als met de mensen van Bouwbedrijf Steggink. Bij elk project ontstaan er momenten dat er keuzes gemaakt moeten worden. Dat werkt hier letterlijk omdat alle neuzen dezelfde kant opstaan. De sfeer, zowel tijdens bouwvergaderingen als op de bouwplaats, is noemenswaardig goed; een prettige bijkomstigheid wanneer er in zo’n kort tijdsbestek een project van deze omvang gerealiseerd moet worden. Hier heb ik overigens geen moment aan getwijfeld. Met Bouwbedrijf Steggink werken we geregeld samen, zowel in de utiliteits- als in de woningbouw. We kennen elkaar en elkaars werkwijze. Dat vereenvoudigd veel zaken.” //////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Bedrijfsprofiel Mark Lenferink is reeds zestien jaar werkzaam voor Loohuis Installatietechnieken Sinds kort bekleedt hij de functie van vestigingsdirecteur op de locatie in Fleringen. De Loohuis Installatiegroep is een solide familiebedrijf met vestigingen in Fleringen, Heeten, Zwolle, Hengelo, Hardenberg, Raalte, Apeldoorn, Almelo, Denekamp en Rheine (Dld) en heeft daarnaast een advies-, service- en beveiligingsbedrijf. Mark: “Met meer dan vijfhonderd medewerkers bieden we onze opdrachtgevers een professionele en geïntegreerde aanpak voor ontwerp, realisatie, onderhoud en beheer van alle technische installaties in woningen, woongebouwen, de utiliteitsbouw, retail en industrie. Loohuis Installatiegroep is een familiebedrijf met een historie van ruim 65 jaar.” Mark Lenferink: “De sfeer, zowel tijdens bouwvergaderingen als op de bouwplaats, is noemenswaardig goed.” Bouwen in het Oosten 23

Complexiteit en snelheid kenmerkend voor de Kruidentuin Via Building Design Architectuur kwam het project de Kruidentuin in beeld bij directeureigenaar René Nijzink. “Bepaald geen standaard opdracht”, is de conclusie van Nijzink als we vragen hoe het project voor het Rijssense ingenieursbureau is verlopen. René Nijzink: “In hooguit twee maanden moest alles zorgvuldig en acceptabel worden afgerond.” 24 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin “Twee aspecten springen er wat dat betreft uit”, vertelt René Nijzink, Directeureigenaar René Nijzink van Bouwhuis Bouwtechniek. “De complexiteit en de hoge snelheid waarin onze werkzaamheden gerealiseerd moesten worden. In hooguit twee maanden moest alles zorgvuldig en acceptabel worden afgerond, omdat de planning voorzag in het maken van de fundering dat nog voor de bouwvak van 2021 moest plaatsvinden. In eerste instantie dachten we dat het onbegonnen werk was, maar we hebben onze schouders eronder gezet en in samenwerking met de architect en aannemer de opdracht met vier mensen in plaats van de gebruikelijke twee in goede banen geleid. We zijn gestart met een geotechnisch onderzoek, waaruit onder andere bleek dat er verschillende leemlagen zijn en de vraag rees of de fundering op palen of staal moest worden uitgevoerd. Eigenlijk was er gezien de tijdsdruk maar één optie. Het is een plaatfundatie geworden gekoppeld aan- en samenwerkend met de in het werk gestorte kelder. Qua draagkracht en eventuele zetting een acceptabele en snelle oplossing. Ook besloten we de fundering en de bovenbouw parallel aan elkaar te laten lopen. De wijze waarop we het hebben aangevlogen verschilt van de meer gangbare methode van eerst het (schets) ontwerpen door de constructeur van de constructie waarna de modelleur aan het werk gaat. We hebben eerst de Modelleur aan het werk gezet, om inzicht te krijgen in deze bewerkelijke constructie. Elk stramien in beide richtingen had hier in deze opdracht zijn eigen doorsnede en Bouwen in het Oosten 25

Bistro de Kruidentuin 26 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin draagstructuur. De 3D modellen hebben ons met de Kruidentuin veel gebracht. Elke week was er nauw overleg met de architect en we hebben de 3D modellen continu op elkaar afgestemd. Het is allemaal zeer geslaagd. Direct na de bouwvak kon de staalconstructie besteld worden en zo was de voortgang van het project gewaarborgd.” Dertig jaar vooruit Gevraagd naar zijn mening over het ontwerp, toont René Nijzink zich enthousiast. “Het is een erg fraai geheel. De bistro kan wel dertig jaar vooruit. Enerzijds heeft het pand iets karakteristieks, maar het heeft ook zijn moderne kanten. Persoonlijk vind ik het atrium heel goed geslaagd en ook de mooie, grote wijnkelder past perfect in het totaalplaatje. Wat ook opvallend is, en een prachtig effect geeft, is de zichtbaarheid van de gordingen. Het relatief weinig aantal kolommen geeft een grote mate aan vrije indeelbaarheid en maakt het helemaal af. Ik ben het project nauwgezet blijven volgen. Ook nu neem ik nog af en toe een kijkje. Als de Kruidentuin op 1 oktober opent zal er zonder meer een gevoel van trots bij ons overheersen.” Druk René Nijzink zegt nog weinig te merken van een eventueel negatiever sentiment in de bouw. “Het blijft onverminderd druk. De afgelopen jaren waren voor ons goed en ook dit jaar belooft een goed resultaat te geven. We kunnen zo’n drie manden vooruit kijken als ik de orderportefeuille analyseer. Veel appartementen, en woningen en industriële bouw, maar ook meerdere asfaltcentrale’s en een groot Wellness hotel worden op dit moment uitgewerkt. Van oudsher is de klantenkring van ons bedrijf divers en zijn de relaties langdurig. Wij houden ons bezig met projecten van klein tot middelgroot. Onze ambitie is om de verhouding wat meer te laten overhellen naar middelgroot. We zouden daarvoor best wat ondersteuning kunnen gebruiken van nieuwe mensen. Het is geen doel op zich, maar wenselijk is het wel." Bouwen in het Oosten 27 René Nijzink: “Als de Kruidentuin op 1 oktober opent zal er zonder meer een gevoel van trots bij ons overheersen.”

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Gerard van Leeuwen / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) De Kruidentuin wordt misschien wel het mooiste restaurant van Overijssel Directeur Danny Beuving en projectleider Tom Wigger van Beuving Afbouwgroep zijn erg te spreken over het tot nu toe geboekte resultaat in de realisatie van Bistro de Kruidentuin in het centrum van Geesteren dat op 1 oktober de deuren opent. Het afbouwniveau is erg hoog aldus de afbouwspecialisten die vorig jaar verkasten van Tubbergen naar Geesteren. In alle aspecten van het restaurant druipt de kwaliteit ervan af. 28 Bouwen in het Oosten

Bistro de Kruidentuin Het project kwam bij Beuving Afbouwgroep eigenlijk via twee kanalen in beeld. Danny Beuving: “Ik ken Jivar persoonlijk en wist dat hij snel na de brand weer iets nieuws ambieerde. Bouwkundig hoofdaannemer Bouwbedrijf Steggink is ook een bekende partij voor ons, waar we in het verleden ook wel mee samen hebben gewerkt. We waren er vrij snel uit. Voor ons is het een mooie entree in Geesteren want we zijn hier pas sinds oktober vorig jaar gevestigd. In Tubbergen hadden we ruimtegebrek omdat we met name de laatste vijf jaar snel gegroeid zijn. Toen er een pand aan de Lutkeberg vrijkwam hebben we besloten te verhuizen naar Geesteren." Tom Wigger vertelt dat het werk aan de Kruidentuin begin dit jaar startte. “Dat was in februari. We zijn gestart met het leveren en aanbrengen van de afwerkvloeren. Daarna konden we in een keer doorwerken met het stucwerk en het schilderwerk. Het accent lag zo in de maanden maart en april. We waren met gemiddeld vijf á zes mensen op de bouwplaats aanwezig. Het project kende voor ons een soepel verloop. De credits daarvoor zijn met name voor Bouwbedrijf Steggink. We hebben in gezamenlijk ons allemaal gecommitteerd aan de planning en dat heeft prima gewerkt. Van onze zijde was er geen enkel oponthoud, wat dat betreft zou ik zeggen “het zou altijd zo moeten lopen”. Zowel Beuving als Wigger zijn enthousiast over het resultaat. “Het is echt heel mooi geworden. Wij zijn nu klaar. Alleen moeten we voor Kroeze Interieurbouw nog enkele muren stucen in de kelder. Maar je kunt zien dat alles uit de kast is gehaald en er gekozen is voor de allerbeste uitstraling. Het is echt supermooi”, aldus Tom Wigger. Danny Beuving: “Het is echt mooi speciaal stucwerk geworden, maar ook in alle andere aspecten druipt de kwaliteit ervan af. Het wordt misschien wel het mooiste restaurant van Overijssel als je het mij vraagt. We zijn trots dat we ons steentje daaraan hebben mogen bijdragen. De samenwerking hebben we als “top" ervaren. Je spreekt letterlijk en figuurlijk dezelfde taal. De Kruidentuin is voor Beuving Afbouwgroep een Danny Beuving: “Je kunt zien dat alles uit de kast is gehaald en er gekozen is voor de allerbeste uitstraling.” klein uitstapje. Normaliter begeeft het bedrijf zich in de woningbouwsector en dan vooral in de luxe woningbouw. Danny Beuving: “We hebben ons toegelegd op de afbouw van luxe villa’s, appartementen en dergelijke. In het begin beperkten we ons tot het stucwerk, maar tegenwoordig bieden we een totaalpakket aan; direct aan particulieren en aan aannemers. Dan heb je het over afwerkvloeren, tegelwerk, stucwerk en sinds een paar jaar ook schilderwerk. Wij kunnen dus opdrachtgevers volledig ontzorgen. Het was ook onze visie om naar een totaalplaatje door te groeien en dat heeft ons geen windeieren gelegd. We zijn inmiddels gegroeid tot een bedrijf met 35 medewerkers. En we willen nog graag doorgroeien. We kunnen nog wel wat vakmensen gebruiken.” Bouwen in het Oosten 29

Bistro de Kruidentuin Bouwen in het Oosten voor alle professionals in de bouw Is Overijssel zakelijk interessant voor uw bedrijf? Bouwen in het Oosten werd in 1992 als titel Wilt u Bouwen in het Oosten kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweninhetoosten.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweninhetoosten.nl geïntroduceerd en heeft inmiddels een toonaangevende positie in de Overijsselse bouwen installatiewereld veroverd. www.bouweninhetoosten.nl redactie@bouweninhetoosten.nl

KienhuisHoving informeert Veiligheidsglas vereist in de gehele woning? Barstende ruiten, daar zit niemand op te wachten. Het leidt immers tot schade en mogelijk zelfs tot letselschade. Het plaatsen van veiligheidsglas is daarom zeker verstandig, maar is een aannemer hiertoe ook verplicht? Die vraag lag voor bij het hof Arnhem-Leeuwarden. Meer concreet ging het over de vraag of NEN-norm 2608:2011 in zijn geheel, dus inclusief het gedeelte dat ziet op het voorkomen van letselschade, van toepassing is op de aannemingsovereenkomst? Feiten Kopers hebben een koop- en aannemingsovereenkomst gesloten met Janssen voor de bouw van hun woning. Het Bouwbesluit 2012 is van toepassing. Op de overeenkomst zijn geen NENnormen van toepassing verklaard. Ongeveer een jaar na oplevering zijn enkele ruiten gebarsten. Kopers schakelen een deskundige in om de ruiten te laten onderzoeken. De deskundige is van oordeel dat de ruiten niet voldoen aan het Bouwbesluit 2012, omdat geen veiligheidsglas ter voorkoming van letselschade volgens NEN-norm 2608:2011 en NEN3569 is toegepast. Kopers spannen met succes een procedure aan bij de rechtbank. Janssen wordt veroordeeld om alle ruiten in de woning van kopers te laten beoordelen en om de ruit(en) die niet voldoet/voldoen aan de risicoanalyse conform NEN 2608:2011 kosteloos te vervangen. Janssen kan zich hierin niet vinden en gaat in hoger beroep. Oordeel Hof Het hof overweegt dat NEN-normen alleen van toepassing zijn als partijen dat zijn overeengekomen of als die -normen in dwingende erheidsregelgeving van toepassing zijn verklaard. In dit geval is de betreffende norm niet overeengekomen. Dan resteert de vraag of de NEN-norm van toepassing is op grond van het Bouwbesluit. De bepalingen uit het Bouwbesluit moeten objectief worden uitgelegd. Dit betekent dat bij de uitleg alleen omstandigheden mogen worden meegewogen die kenbaar zijn voor personen, die niet bij de totstandkoming betrokken waren. Vervolgens legt het hof de relevante bepalingen van het Bouwbesluit uit aan de hand van de tekst van de bepalingen en de (gepubliceerde) toelichting daarop. In het Bouwbesluit is bepaald dat de bouwconstructie niet bezwijkt bij de fundamentele en buitengewone belastingscombinatie als bedoeld in NEN-EN 1990, waarbij ook moet worden uitgegaan van NEN-EN 1991. Glas in de buitengevel, zoals aan de orde, is een bouwconstructie. De ruiten moeten dus aan deze norm voldoen. Tevens bepaalt het Bouwbesluit dat de NEN-norm 2608 wordt gebruikt bij de beoordeling van de fundamentele en buitengewone belastingscombinaties, zoals bedoeld in voorgaande norm. Dan komt het aan op de uitleg van de bepalingen ten aanzien van de fundamentele en buitengewone belastingscombinaties. Het hof overweegt dat het woord Deze column is geschreven door: Elske Veenstra, advocaat bouwrecht en aanbestedingsrecht. Haar e-mailadres is elske.veenstra@kienhuishoving.nl, haar telefoonnummer is 088 - 480 40 30. Bouwen in het Oosten 21 31 ‘letsel’ één keer is opgenomen in de tekst van en toelichting op NEN-EN 1990. De paragraaf waarin het woord ‘letsel’ voorkomt, houdt echter geen concrete norm in. Het woord ‘letsel’ komt in NEN-EN 1991 helemaal niet voor. NEN 1990 en 1991 geven normen ten aanzien van de constructie veiligheid. Zij zien niet op de gevolgen van het bezwijken van deze veiligheid, en dus niet op het voorkomen van letselschade. Daarnaast overweegt het hof dat deze uitleg wordt bevestigd door de Helpdesk Bouwregelgeving van de rijksoverheid. De helpdesk heeft drie keer duidelijk vermeld dat veiligheidsglas vanwege de letselveiligheid niet is vereist op grond van het Bouwbesluit. Conclusie Op basis van een objectieve uitleg is het hof van oordeel dat het Bouwbesluit 2012 de aannemer er niet toe verplicht om de letselveiligheid van de ruiten in de woning van kopers te bepalen, dan wel veiligheidsglas in de gehele woning van kopers toe te passen. Dit kan anders zijn, als partijen hierover afspraken hebben gemaakt in de overeenkomst. 1 Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 7 september 2021, ECLI:NL:GHARL:2021:8511.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Jolanda Groothuis / Foto's: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Taakstellend budget strakke leidraad bij nieuwbouw brandweerkazerne Almelo krijgt een nieuwe brandweerkazerne. Deze komt op de plek van de huidige kazerne, aan de Brugstraat middenin het centrum. De oude kazerne werd in 1975 in gebruik genomen en was inmiddels zo verouderd dat het niet meer geschikt bleek voor de huidige gebruiksdoeleinden. Projectteam ‘Noabers’ dat bestaat uit Leferink Architecten, Niehof Aannemersbedrijf en Lammerink Installatiegroep besloot in te schrijven op de Europese, niet openbare aanbesteding die samenhing met een zeer uitdagend taakstellend budget. Toch waren deze partijen het erover eens hun naam aan dit project te willen verbinden. 32 Bouwen in het Oosten

Brandweerkazerne Almelo De kazerne is centraal gelegen in Almelo, met goede uitvalswegen. Dat is ook de reden dat de nieuwe brandweerkazerne op dezelfde locatie wordt gebouwd. Het pand wordt 3000 m² groot, zo’n 800 m² groter dan nu. Rond de bouwvak vorig jaar werd de oude kazerne gesloopt door Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek en het terrein bouwrijp overgedragen aan Niehof Aannemersbedrijf. Taakstellend budget Hans Leferink, eigenaar van Leferink Architecten en Henry Bloemen, projectleider bij Niehof Aannemersbedrijf leggen uit hoe de gunning tot stand kwam: “Via Tendernet werden we op de hoogte gesteld van de op handen zijnde nieuwbouwplannen van de Veiligheidsregio Twente. Het schetsontwerp en het taakstellend budget waren hierin reeds vastgelegd. Naar aanleiding daarvan hebben wij als Noabers de koppen bij elkaar gestoken om ons te beramen of we dit project op ons wilden nemen. De grootste uitdaging lag hem in het taakstellend budget waarbij we ons afvroegen wat het ons waard was om onderdeel uit te maken van de selectieprocedure. Uiteindelijk waren we het erover eens; het is een herkenbaar overheidsproject, met een groot dienstverlenend karakter en bovendien voor ons alle drie gelegen in de regio. Deze factoren bij elkaar opgeteld maakten dat we de gevraagde competenties inclusief referentiekaders overlegden. Uiteindelijk voldeden we aan het Programma van Eisen en waren onze Plan van Aanpak en de prijs doorslaggevend voor de gunning. De kogel ging in het voorjaar van 2021 door de kerk.” In goed samenspraak Hans Leferink boog zich met zijn team over het bestaande schetsontwerp en vertaalde dat in een voorlopig ontwerp. Hans: “Dit deden we in goed samenspraak met de opdrachtgever en het bouwteam om uiteindelijk tot de juiste beslissingen te komen. En hoewel we niet spraakmakend aan het schetsontwerp hebben getornd kostte het ontwerptraject toch nog behoorlijk veel tijd en energie om een en ander goed passend te krijgen. Ook ten opzichte van de gemeente Almelo. Zij stond overigens van meet af aan welwillend tegenover de uiteindelijke plannen. Dat gold tevens voor het team dat hoofdzakelijk uit brandweerlieden bestond. Niet onbelangrijk, immers uiteindelijk zijn zij de gebruikers van het nieuwe pand.” Hans Leferink: “De brandweerkazerne wordt een gebouw met een stoere uitstraling, waarin functionaliteit de boventoon voert.” Bouwen in het Oosten 33

Van links naar rechts: Henry Bloemen, Mark Rikkink, Harry Bult en Hans Leferink Diverse gebruiksfuncties Het nieuwe onderkomen krijgt drie bouwlagen en wordt volgens Leferink een robuust stedelijk gebouw met een stoere uitstraling, waarin functionaliteit de boventoon voert. Hans: “In het nieuwe pand worden diverse gebruiksfuncties gevestigd. Het vroeg daarom vooral om een praktische indeling van waaruit snel en efficiënt te werk kan worden gegaan. Uiteraard verdiende de uitstraling ook de nodige aandacht. De blauw gekleurde glazen gevel refereert naar het onderdeel ‘duiken’ van de brandweer. Tegelijkertijd geven de blauwe glazen het (blus)water weer, maar ook de saamhorigheid tussen de verschillende onderdelen 34 waar de brandweer deel van uitmaakt. De bedrijfsdeuren zijn allemaal transparant en ‘onderbreken’ het sobere karakter op een passende manier. Van de oude slangentoren zijn we afgebleven. Deze toren werd altijd gebruikt voor het drogen van de brandslangen en blijft behouden zoals deze was.” Focus op inkoop Niehof Aannemersbedrijf startte in het najaar van 2021 met de bouw. Volgens de planning moet er op 1 november ‘uitgerukt’ kunnen worden vanuit het nieuwe pand. Projectleider Henry Bloemen: “Dit betekent dat vanaf dat moment alle essentiële ruimtes Bouwen in het Oosten operationeel moeten zijn. Tot op heden ben ik tevreden over het verloop van de werkzaamheden. We zitten momenteel in de overgang ruwbouwfase naar afbouwfase en daarmee op de piek van belasting. We werken hier nu met gemiddeld Een herkenbaar overheidsproject, met een groot dienstverlenend karakter...

Brandweerkazerne Almelo dertig vaklieden, inclusief onderaannemers. Dit is te overzien, maar dat heeft zeker te maken met de focus die we tijdens de voorbereidingsfase legden op het tijdig inkopen van materialen. Hierdoor lopen de zaken voortvarend door. De onderaannemers zijn hoofdzakelijk partijen die door Lammerink en onszelf zijn geselecteerd. Dit hebben we overigens in goed samenspraak gedaan met de Veiligheidsregio Twente. Uiteindelijk waren zij degenen die hiervoor goedkeuring gaven.” Niet onderschatten Volgens Bloemen wordt de brandweerkazerne bepaald geen blokkendoos: “Door de diverse gebruiksfuncties krijgen we te maken met veel bouwaspecten, dat maakt dit werk niet echt standaard. Bovendien moet het logistieke verhaal niet onderschat worden. Het is een binnenstedelijk project, dat maakt het redelijk complex. Toch is dat niet het meest ingewikkelde. Voor ons, als Noabers, lag en ligt de grootste uitdaging in het zo Henry Bloemen: “Door de focus die we tijdens de voorbereidingsfase legden op tijdige inkoop lopen de zaken nu voortvarend door.” efficiënt mogelijk bouwen tegen een voor ons alle drie acceptabele prijs. We hebben het project aangenomen voor een kleine vijf miljoen euro. Dit budget loopt als een rode draad door de werkzaamheden en verdient constant de nodige aandacht. Niettemin zijn we heel content met het feit dat we deze opdracht gegund kregen. Hiermee leveren we een mooie bijdrage aan de wijde omgeving. Maar niet alleen vanwege het sociale karakter. Ook bouwkundig is het een werk waarvan we over twintig jaar nog steeds met goed fatsoen kunnen zeggen; “Dat hebben we als Noabers mooi gerealiseerd.” Bouwen in het Oosten 35

Brandweerkazerne Almelo BURO-TWIN.NL 36 Bouwen in het Oosten

Brandweerkazerne Almelo Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Nieuwbouw brandweerkazerne hangt samen met nieuwe technieken Lammerink Installatiegroep uit Ootmarsum schreef samen met Niehof Aannemers-bedrijf en Leferink Architecten in op de niet openbare aanbestedingsprocedure ten behoeve van de nieuwe brandweerkazerne in Almelo. Deze drie Twentse familiebedrijven werken geregeld samen onder de naam ‘Noabers’ en waren het er al snel over eens dat zij een mooi project als deze, niet wilden laten schieten. Harry Bult: “De gezamenlijke kracht van Noabers heeft zich diverse keren bewezen.” Bouwen in het Oosten 37

Brandweerkazerne Almelo Tegels - Tegelzetbedrijf - Sanitair Kom kijen ar d zeer utgebed cleci in onz showroom. Wi neen d ij om en et  t kijen el tegels et et bi  pass en , dardoor wordt uw hus éht uw Thus! Twentepoort West 45 38 Bouwen in het Oosten

Brandweerkazerne Almelo ////////////////////////////////////////// Doelmatig, efficiënt, functioneel en herkenbaar. De prijs en het Plan van Aanpak waren voor de Veiligheidsregio Twente doorslaggevend om Noabers de opdracht te gunnen. Harry Bult, operationeel manager binnen Lammerink Installatiegroep: “Daar waren we heel content mee, temeer omdat dit project in de buurt ligt. We werken landelijk, met als gevolg dat onze vakmensen dikwijls lange reisuren maken. Dat is best intensief. De korte afstand naar Almelo is een prettige bijkomstigheid voor hen.” Nieuwe technieken Medio oktober vorig jaar startte Lammerink Installatiegroep met de eerste werkzaamheden. En hoewel dit later was dan het eerste uitgangspunt verloopt de uitvoering van de bouw tot op heden voortvarend. Harry Bult: “Momenteel zitten we in de ruwbouwfase. Met de concrete installatiewerkzaamheden starten we na de bouwvak. De bouw van de brandweerkazerne hangt samen met nieuwe technieken. Dat heeft onder andere te maken met de diversiteit aan gebruikersfuncties in het gebouw; kantoren, een 24-uursverblijf, de stallingsruimte voor de brandweerwagens, kantine en jeugdruimte, de werkplaats voor ademlucht en een wasruimte. Deze ruimtes verdienen unaniem aparte wensen en eisen. Dat maakt het interessant en is hierdoor zeker geen kwestie van ‘meters maken’ voor onze vakmensen. Tijdens de voorbereidingsfase Lammerink installatiegroep Lammerink Installatiegroep is verantwoordelijk voor het ontwerp, de aanleg en de oplevering van de complete installatiewerkzaamheden: W-Installaties: • Hemelwaterafvoeren • Riolering • Waterinstallatie • Sanitair • Verwarming en koelinstallatie • Luchtbehandelingsinstallatie • Uitlaatgasafzuiging • Regeltechniek E-Installaties: • Licht- en krachtinstallaties • Verlichting • Brandmeldinstallatie • Toegangscontrole • Data-installatie Bouwen in het Oosten 39

Hoewel Lammerink Installatiegroep niet eerder de installatietechnische werkzaamheden voor een brandweerkazerne realiseerde is de organisatie actief in de dienstverlenende sector. Momenteel wordt er met man en macht gewerkt aan de afrondende fase van de nieuwe 112-meldcentrale in Apeldoorn. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////// Harry Bult: “De gebruikersfuncties in het gebouw zijn zeer divers. Dat is niet ingewikkeld, maar wel uitdagend.”

Brandweerkazerne Almelo hielden zich vier mensen bezig met het ontwerp en de engineering. Nu zijn hier gemiddeld twaalf mensen werkzaam op de bouw. Dat is inclusief onderaannemers.” BENG-richtlijnen Volgens Harry Bult is er bij dit project voor Lammerink Installatiegroep niet direct sprake van noviteiten: “Uiteraard voldoet het gebouw straks aan de BENG-richtlijnen, maar echt spannend is het door onze expertise en ervaring niet. Dit is overigens, ten tijde van de aanbesteding, ook uitgesproken door de brandweer. De eisen die zij aan het gebouw stelde waren dat het sober, maar niet somber moest worden. Daarnaast diende het doelmatig, efficiënt, functioneel en herkenbaar te zijn. Daar konden wij, maar ook Niehof Aannemersbedrijf en Leferink Architecten, zich goed in vinden.” Prettig communiceren Over de communicatie tussen de Noabers laat Harry Bult zich positief uit: “Dit verloopt eigenlijk als vanzelf. We zijn alle drie partijen die houden van duidelijkheid en korte lijnen. Onze gezamenlijke kracht hebben we diverse keren bewezen, onder andere bij de nieuwbouw van gemeentehuis Dinkelland in Denekamp en sportcomplex Dorper Esch, eveneens in Denekamp. Maar ook de fijne samenwerking met de brandweer is het benoemen waard. De mensen erachter zijn enorm praktisch ingesteld en hebben de kennis en kunde in huis om te begrijpen waar we precies mee bezig zijn. Dat is prettig communiceren en leidt daardoor eenvoudiger tot een succesvol resultaat.” Overzichtelijke structuur Harry Bult is reeds 28 jaar werkzaam voor Lammerink Installatiegroep en kent de bedrijfsstrategie als geen ander: “Aandacht voor de mens en passie voor de techniek zijn de leidraden binnen onze organisatie. We streven ernaar om altijd vooruit te lopen in de techniek en om de kennis en vaardigheden op het hoogste peil te houden. Dit lukt ons door een overzichtelijke structuur te handhaven, maar ook door er heldere communicatielijnen op na te houden. Daarnaast mogen opdrachtgevers rekenen op een vast aanspreekpunt en een praktische hands-on mentaliteit.” Niet terugdeinzen Met het oog op de toekomst liggen er volgens Harry Bult de nodige uitdagingen in het verschiet: “Dat is in eerste instantie het genereren van goed personeel. De aanwas van medewerkers gaat niet vanzelf. Jongeren kiezen steeds minder vaak voor de techniek, terwijl de vraag alleen maar groter wordt. Hier steken we veel energie in. Daarnaast kampen we, evenals onze collega’s, met stagnaties in de leveringen van materialen. Dat zal voorlopig wel aanhouden. Hier slaan we ons echter wel doorheen. We zitten er bovenop, houden constant de vinger aan de pols en deinzen niet terug voor wat uitdagingen. We staan met ons hele team dan ook positief tegenover de toekomst.” Bouwen in het Oosten Oosten

Een mooi werk, met een groot sociaal aspect.

Brandweerkazerne Almelo Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ’t Hoff (Eyemagic) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Stevige stalen basis voor nieuwe brandweerkazerne Tasche Staalbouw uit Albergen kwam al gauw in beeld bij Niehof Aannemersbedrijf nadat Noabers de opdracht werd gegund om de nieuwbouw van de brandweerkazerne in Almelo te realiseren. De staalexpert onderhoudt al jarenlang een duurzame relatie met de aannemer uit Lattrop en bleek ook nu qua prijs en gestelde planning op het juiste spoor te zitten. Volgens projectleider Tom oude Voshaar mag er niet vanzelfsprekend worden uitgegaan dat, -ondanks de goede verstandhouding-, een opdracht op de blauwe ogen wordt toegekend: “We zijn er ons zeker bewust van dat ook aan een goede relatie constant gewerkt moet worden. Met betrekking tot dit project stond voor ons buiten kijf dat wij deze wilden uitvoeren. Het is een mooi werk, met een groot sociaal aspect en bovendien op steenworp afstand gelegen. Daar wil je geen bord van een con-collega op de bouwplaats hebben staan.” Vergelijkbare projecten Tasche Staalbouw realiseerde de opdracht in twee fases die inmiddels zijn afgerond. Tom: “De eerste fase bestond uit de productie en montage van het kantoor aan de voorzijde van het pand. Hiermee zijn we afgelopen januari gestart. Met de montage zijn we medio maart begonnen. Fase twee bestond uit de levering en montage van twee stallingen en een NSA-ruimte. De start van deze productie vond eind maart plaats, de montage hiervan medio april. In totaal ging met deze opdracht negentig ton staal gemoeid. Dat komt redelijk overeen met vergelijkbare projecten. In het verleden hebben we de volledige stalen constructie voor de brandweerkazerne in Hengelo gerealiseerd en binnenkort starten we met de brandweerkazerne in Wolfheze.” Extra aandacht Het project in Almelo is volgens Tom niet geheel standaard: “Dat heeft onder meer te maken met de aanwezigheid van samengestelde liggers, de zogenaamde thq-liggers. Tevens komen er een aantal voor die gewalst zijn omdat zij aan de bestaande bouw (de toren voor het drogen van de brandslangen) gemonteerd moesten worden. Bovendien bestaat het gebouw uit twee verdiepingen en een dakvlak. Tijdens de montage moest er derhalve op hoogte gewerkt worden. Dat verdient, zeker met het oog op de veiligheid, een extra vorm van aandacht. We wisten de planning, zoals Niehof deze voor ogen hield, goed na te streven, hoewel daar eigenlijk ook geen twijfel over Bouwen in het Oosten 43

Brandweerkazerne Almelo 44 Bouwen in het Oosten

Brandweerkazerne Almelo bestond. Met deze aannemer is goed overleg altijd mogelijk, ook bij eventuele onvoorziene omstandigheden. We stemmen de zaken continu op elkaar af waardoor ook bij dit project de werkzaamheden gestroomlijnd verliepen.” Efficiënte productie Hij vervolgt: “Aan de andere kant heeft het ook te maken met het feit dat we over de nieuwste generatie machines beschikken. Hierdoor zijn we in staat om snelle en nauwkeurige constructieleveringen te bereiken. De machines worden door Dstv / NC bestanden aangestuurd die door het 3D tekenpakket gegenereerd worden. Met deze machines worden de halffabricaten automatisch geproduceerd. Hierdoor is het mogelijk om zeer efficiënt te produceren en kan de doorlooptijd tot een minimum worden beperkt.” No-nonsense mentaliteit Tom oude Voshaar (31), zelf ook woonachtig in Albergen, is nu zes jaar werkzaam voor Tasche Staalbouw, maar was er vanaf zijn vijftiende al op de zaterdagen en in vakanties te vinden. Hij kent de organisatie door en door en voelt zich er nauw verbonden mee. Dit heeft volgens hem alles te maken met de no-nonsense mentaliteit die binnen het bedrijf heerst: “Tasche is een (h)echt familiebedrijf dat al negentig jaar gespecialiseerd is in de staalbouw, stalen trappen en stalinrichting. De jarenlange inzet en het klantgericht werken maken dat we met 65 vaste medewerkers landelijk opereren. Onze werkgevers, (Coen, Frank en Martin Tasche) staan tussen hun mensen en voelen zich absoluut niet boven hen verweven. We doen er allemaal toe, ieder in zijn of haar functie. De heren Tasche realiseren zich terdege dat een fijne, onderlinge samenwerking de basis is voor het succesvol afronden van mooie projecten. Deze waardering ventileren zij ook naar ons en dat motiveert.” Tom oude Voshaar: “We beschikken over de nieuwste generatie machines waardoor we in staat zijn om snelle en nauwkeurige constructieleveringen te bereiken.” Bouwen in het Oosten 45

Nederland anno 2022? In Nederland strompelen we van crisis naar crisis. Met corona nog maar net achter de rug (hoewel?) staan we nu met beide benen in de modder van de stikstofcrisis. Die boeren, ik begrijp ze wel. Okay, de acties zijn niet altijd fijnzinnig, maar het zal je maar gebeuren dat je straks jouw met blote handen opgebouwde bedrijf moet sluiten. Een afkoopsom lijkt altijd een hoop geld, maar als daar geen inkomen tegenover staat, smelt zo’n zak met geld weg als sneeuw voor de zon. We hebben een luchtbed-probleem Wat veel mensen zich niet realiseren, is dat je met de stikstofcrisis een soort luchtbed-probleem hebt. Je drukt hier, en verderop neemt de bubbel toe. Want met drastische maatregelen gaan we eerst hier de stikstof laten dalen. Maar mensen blijven vlees eten en melk drinken, dus die productie verschuift naar elders. We hebben maar één wereld, dus die extra stikstof in een ander land, tot en met in Afrika, gaat de totale optelsom van stikstof die Moeder Aarde belast echt niet verminderen. En neem de grensstreek met Duitsland, je zal er maar boeren. Als je naar je Duitse agrarische collega over de grens zwaait, weet je dat die collega nauwelijks met stikstofproblemen -en dus maatregelen- wordt geconfronteerd! Het ene probleem creëert het andere… Ik ken aannemers die uit eigen beweging projecten voor enkele maanden stilleggen om maar aan de verlaagde eis voor stikstofuitstoot te kunnen voldoen. Die stillegging helpt op haar beurt weer niet de immense woningnood lenigen. Zo strompelen we van crisis naar crisis en al die calamiteiten hebben ook nog eens onderling een versterkend effect op elkaar. En heeft u het ook gelezen? We hebben een dramatisch tekort aan stikstofexperts in Nederland. Dus wie gaan al die aanstormende maatregelen vanuit Den Haag eigenlijk specificeren, toepassen en handhaven? Als u het weet, mag u het zeggen… Overheid stelt 40 miljoen euro beschikbaar Uiteraard doet Den Haag het niet allemaal slecht, laat ik duidelijk zijn. Het Rijk stelt 40 miljoen euro beschikbaar voor de bouw van woningen voor statushouders. Zij hebben recht op een huis, maar door de woningnood zijn die huizen er niet. Daardoor blijven zij noodgedwongen zitten in asielzoekerscentra, waardoor die overvol zitten. Met dit bedrag is heel veel

Column Van crisis naar crisis! te doen, maar als je daarmee die huizen wilt bouwen, loop je weer tegen de stikstofcrisis op die door dezelfde overheid moet worden opgelost! De digitale wereld trekt steeds meer jeugd… Helaas moet ik er uit mijn eigen werkveld nog een crisis aan toevoegen: het wordt steeds ingewikkelder om goede vakmensen te vinden, zelfs uit het buitenland. Een ingrijpende reden hiervoor is dat de huidige jeugd digitaal is opgegroeid: ze willen niks meer met hun handen maken. Een job in de digitale wereld lijkt nu het hoogst haalbare. Ook in de landen buiten Nederland waarin wij werven, zien wij die tendens. Ik hoop dat Den Haag dáár eens de handen voor uit de mouwen steekt. Ik voorspel namelijk dat we op termijn alle stikstofnormen moeiteloos halen omdat er steeds minder wordt gebouwd! Dat lijkt mij toch echt de omgekeerde wereld. De zomervakantie nadert. Tijd om lekker uit te rusten. En als u een vliegtuig heeft geboekt vanaf Schiphol gun ik u van harte dat die daadwerkelijk vliegt! Om nóg maar eens een crisis te noemen, onder andere veroorzaakt door personeelsgebrek. Laten we de overheid veel wijsheid toewensen en vooral: ondernemend vermogen! Danny van Hal

HTB Constructiebedrijf Ingenieurs en adviseurs voor de installatie- en energietechniek Onze dienstverlening: Advies Engineering Rekenservice Metingen en inspecties Ingenieursbureau 2 Steps Ahead B Goorsestraat 14, Hengelvelde Telefoon: +31 (0)88-2384374 Email: info@2stepsahead.nl www.2stepsahead.eu Ahead B lde 74 nl Wij zoeken nog collega’s kijk op onze website voor de vacatur k op ur Adres per 22-08-2022: Kemperweg 2 | 7475 SX Markelo/ Rijssen | 0547 - 36 12 45 info@htbconstructie.nl | www.htbconstructie.nl 48 Bouwen in het Oosten Constructieweg 6, 7451 PS Holten 0548 - 212 252

HTB Constructiebedrijf Wilco ten Brinke: “Onze medewerkers mogen straks rekenen op een uitdagende en moderne werkomgeving. Dat verdienen ze.” ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Tekst: Jolanda Groothuis / Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) HTB Constructiebedrijf kiest voor nieuwbouw op Vletgaarsmaten in Holten

HTB Constructiebedrijf verhuist tijdens de bouwvak van Markelo naar het Holtense bedrijventerrein Vletgaarsmaten waar eigenaar Wilco ten Brinke een duurzaam en toekomstgericht pand heeft laten bouwen. Door de gestage groei van de organisatie bleek de huidige locatie in Markelo niet meer voldoende ruimte te bieden aan de toenemende bedrijfsactiviteiten. Ondanks dat er door de jaren heen diverse keren werd uitgebreid, bleek vorig jaar de tijd rijp om te kiezen voor nieuwbouw. Momenteel worden aan de Constructieweg in Holten de laatste werkzaamheden afgerond aan de nieuwbouw van het in het oog springende bedrijfspand. Wilco ten Brinke (de derde generatie HTB Constructiebedrijf) maakte een weloverwogen keuze om te kiezen voor industrieterrein Vletgaarsmaten: “Feitelijk was deze beslissing gauw gemaakt. Dit terrein biedt perspectief door de centrale ligging nabij uitvalswegen en creëert daarmee de mogelijkheden die wij nodig hebben. Mede dankzij de volledige medewerking van de gemeente RijssenHolten hebben we de kavel weten te bemachtigen die we op het oog hadden. Door ons hier te vestigen zijn wij in staat onze opdrachtgevers nog beter van dienst te kunnen zijn. Bovendien is deze plek ook voor onze medewerkers goed 50 Bouwen in het Oosten

HTB Constructiebedrijf te bereiken. Dat vinden we erg belangrijk.” Netjes volgens planning Eind mei 2021 ging de eerste schop de grond in. Bouwbedrijf Lichtenberg uit Rijssen trad op als hoofdaannemer, met dien verstande dat HTB alle werkzaamheden, gericht op de eigen bedrijfsvoering, zelf op zich nam. Wilco ten Brinke besloot, met het oog op de duurzame relaties binnen zijn klantenkring, de opdracht uit handen te geven door middel van een loting. Op het anderhalf hectare grote perceel komt een duurzaam, gasloos en tijdloos pand te staan waarbij onder andere warmtepompen op het dak zorgdragen voor de basisverwarming en koeling. Ondanks corona en de huidige veelal stagnerende leveringen van materialen, verliep het bouwtraject netjes volgens planning. Naar verwachting zal er komende bouwvak verhuisd worden. Over de onderlinge samenwerking met de vaklieden van Bouwbedrijf Lichtenberg en Lesscher Installatietechniek laat Ten Brinke zich positief uit: “Deze heb ik als zeer prettig ervaren. Ik heb daar overigens ook geen moment aan getwijfeld. Het zijn partijen waar we goede contacten mee onderhouden. We weten wat we aan elkaar hebben.” Veiligheid, kwaliteit en milieu zijn zaken die bij HTB hoog in het vaandel staan. De VCA- en MVO-certificaten bevestigen dat evenals het NEN-EN 1090-certificaat volgens executieklasse 3 en het lascertificaat ISO 3834-2. Uitdagende werkomgeving Volgens Wilco ten Brinke is de nieuwe productiehal een stuk efficiënter in te richten met als gevolg dat opdrachten sneller gerealiseerd kunnen worden: “Hierdoor ontwikkelen we ons nog meer als duurzame partner en co-maker in onze lange-termijn samenwerkingen. Maar, en dat vinden we tenminste net zo belangrijk; onze medewerkers mogen straks rekenen op een uitdagende en moderne werkomgeving, zowel in de bedrijfshal als op kantoor. Dat verdienen ze. De onderlinge betrokkenheid bij ons bedrijf is groot en de mentaliteit komt geheel overeen met de bedrijfsvisie die we erop nahouden. Ik realiseer me heel goed dat we dat moeten koesteren.” Innovatieve oplossingen HTB Constructiebedrijf richt zich met haar bedrijfsvoering op de utiliteits- en machinebouw, industrie, infratechniek en de particuliere markt. Wilco ten Brinke: “De onderlinge betrokkenheid bij ons bedrijf is groot en de mentaliteit komt geheel overeen met de bedrijfsvisie.” Bouwen in het Oosten 51

HTB Constructiebedrijf VS Prefab zorgt dat het past! Bent u op zoek naar een betrouwbare partij voor prefab daken en HSB-elementen? Dan kunt u nergens beter terecht dan bij VS Prefab. Bezoekadres: Wetering 7, 7641 LG Wierden Telefoon: 0546 - 248 000 I Email: info@vsprefab.nl Website: www.vsprefab.nl 52 Bouwen in het Oosten

HTB Constructiebedrijf werken veelal in BIM. Hier ondervinden we veel voordelen van. Het vereenvoudigt om doorsnedes en visualisaties te maken, bijvoorbeeld van een complex knooppunt in een staalconstructie. Bovendien zijn alle tekeningen consistent en worden eventuele faalkosten gereduceerd. BIM is voor ons een methode om lean samen te werken. Dit begint bij een goede werkvoorbereiding. Daarom worden onze machines CNC-aangestuurd vanuit ons geavanceerde 3D-pakket. Alle productie- en montagewerkzaamheden, van zowel staalconstructies als trappen en hekwerken, doen we in eigen beheer. Wij staan voor het leveren van maximale kwaliteit op een zo efficiënt mogelijke manier.” Wilco ten Brinke: “We opereren landelijk, waarbij we, door reeds in de ontwerpfase met de opdrachtgever in gesprek te gaan, de meest passende en innovatieve oplossingen ontwikkelen. We voeren veel totaalconcepten voor onze opdrachtgevers uit. Daar ligt onze kracht. Dus zowel de staalconstructies als de trappen en hekwerken.” In eigen beheer Hij vervolgt: “Tijdens de engineering-, productie-, en montagefase managen we op een professionele manier het project en nemen daarmee alle risico’s op ons. Tevens mogen onze klanten, indien gewenst, rekenen op innovatieve alternatieven op basis van de nieuwste rekenmodellen. We Persoonlijke groei Als vooruitstrevend technisch bedrijf heeft HTB de overtuigende intentie om bij te dragen aan de leefomgeving en maatschappij. Wilco ten Brinke: “Daarom kiezen wij ervoor om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Daarnaast hechten we veel waarde aan de persoonlijke groei van onze twintig medewerkers. Zij krijgen van ons alle ruimte om zich verder te ontwikkelen. Daarin staat een respectvolle omgang hoog in het vaandel binnen ons familiebedrijf. We denken met elkaar én met onze klanten mee. Met onze nieuwe, efficiënte en duurzame productiehal en werkomgeving zien we de toekomst vol vertrouwen tegemoet.” De trap, uiteraard door HTB gerealiseerd, is een ware eyecatcher in het nieuwe bedrijfspand en toont de hoogwaardige kwaliteit aan waar het bedrijf voor staat. Bouwen in het Oosten 53 Een uitdagende en moderne werkomgeving...

HTB Constructiebedrijf 54 Bouwen in het Oosten

HTB Constructiebedrijf Wilco ten Brinke: “Deze locatie biedt perspectief door de centrale ligging en creëert daarmee de mogelijkheden die wij nodig hebben.” Bouwen in het Oosten 55

HTB Constructiebedrijf 56 Bouwen in het Oosten

HTB Constructiebedrijf - ADVERTORIAL - Onopvallende effectieve zonwering voor HTB constructie Passende oplossingen voor ieder seizoen die de leef- en werkomgeving comfortabeler maken. Dat is in de kern waar Lugo voor staat. Met meer dan veertig jaar ervaring op het gebied van zonwering, overkappingen, raamdecoratie en garagedeuren is Lugo een partner met kennis van zaken. Met drie vestigingen in Oost-Nederland behoort Lugo tot één van de grotere aanbieders. Meer dan veertig jaar ervaring op het gebied van zonwering. Een hoge betrokkenheid bij ieder project is een kernwaarde van het familiebedrijf. Een prachtig nieuw bedrijfspand als dat van HTB Constructie voorzien van een onopvallende, effectieve zonwering is dan ook een project waar Lugo enthousiast van wordt. Voor dit project is gekozen voor windvaste screens, waarbij de constructie ingebouwd is achter het metselwerk. In opgetrokken toestand is de zonwering bijna onzichtbaar, terwijl deze in neergelaten toestand perfect afgestemd is op de architectuur van het pand. Het zonweringsdoek met een openheidsfactor van 3% zorgt voor een goede balans tussen daglichttoetreding en zonwering. Hierdoor blijft het binnenklimaat langer koel en is er een aangename werkomgeving. De zonwering wordt aangestuurd door motoren, waarbij er extra zon- en windsensoren zijn geplaatst om de zonwering volautomatisch en tijdig in en uit te sturen. Benieuwd wat Lugo voor uw project kan betekenen? Mail naar projecten@lugo.nl of bel ons voor een kennismakingsgesprek. Bouwen in het Oosten 57

Bouwen in Gelderland voor alle professionals in de bouw Is Gelderland zakelijk interessant voor uw bedrijf? Wilt u Bouwen in Gelderland kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweningelderland.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweningelderland.nl Bouwen in Gelderland is zeer recent als nieuwe titel geïntroduceerd. De verwachting is, dat het magazine een vergelijkbare toonaangevende positie in de Gelderse bouw- en installatiewereld gaat veroveren als Bouwen in het Oosten in deze regio. Het blad richt zich op de professionals in de bouw, zowel opdrachtgevers als uitvoerende, adviserende en controlerende bedrijven. www.bouweningelderland.nl redactie@bouweningelderland.nl

De Bouwklup Tekst: Ad Struik en Margreet Koster, Communicatieschakel / Beeld en fotografie: Ad Struik ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// De ‘volhoudbare’ samenleving Is cash nog steeds King? Onze economie is vooral gebaseerd op consumeren en ‘groei’. De vraag is: wanneer zijn we volgroeid? Hoeveel heeft iemand nodig om voldoende te kunnen groeien? Is groei essentieel voor een volwaardig en duurzaam leven? We consumeren wat af, en dat moet anders, ook in de bouw. Poster Cash is King? *Bewerking painting Marco Battaglini i.c.m. aardse globe cartograaf Vincenzo Coronelli. Bouwen in het Oosten 59

"Om volledig circulair te gaan is het nodig dat onze economie anders wordt ingericht. Welvaart zonder groei!" [Tim Jackson 1 ] Voor een volhoudbare samenleving zou de economie faciliterend moeten zijn aan milieu, maatschappij en de mens. Dit was het onderwerp tijdens de bijeenkomst van de BouwKlup ‘Cash is King? De kracht van waarde’. Meervoudige waardesystemen “Het is noodzakelijk anders te gaan denken over wat werkelijk van waarde is. Wat draagt bij aan een betere samenleving voor iedereen? Hiervoor dienen we buiten het klassieke financiële paradigma te kijken. Terug naar de kern van de economie, door het begrip waarde weer centraal te stellen”, openen Martin Huiskes (LKSVDD Architecten) en Wouter Huuskes (Trebbe) de bijeenkomst. Dit vraagt een fundamenteel andere manier van kijken naar waarde. Als we circulair willen slagen is naast financieel renderen ook ecologisch, sociaal en psychologisch renderen belangrijk. Niet alleen de dingen goed doen, maar vooral de goede dingen doen. Buiten het financieel economische perspectief om: efficiënter worden en meer vanuit het maatschappelijk nut redeneren. Hiervoor is inzicht nodig in de waarde die kan worden toegevoegd. En op de impact hiervan op verschillende schaalniveaus als het ecosysteem, de maatschappij, het individu en de faciliterende economie. 60 Bouwen in het Oosten

De Bouwklup Het is noodzakelijk anders te gaan denken over wat werkelijk van waarde is. Op basis hiervan kunnen we de meest efficiënte en effectieve investeringen doen voor een volhoudbare samenleving. Door op de genoemde verschillende schaalniveaus de efficiency en effectiviteit - en de samenhang hiertussen - op te zoeken zetten we stappen vooruit. Dat doen we door met ons ‘nuchtere boerenverstand’ vragen te stellen als: • Hoe bouwen we zo slim mogelijk? • Hoe schalen we het biobased bouwen op? • Hoe gebruiken we materialen zo zuinig en effectief mogelijk • Hoe houden we water op het terrein? • Kunnen we installatieloos bouwen? Met de juiste keuzes kunnen we op meerdere schaalniveaus positieve impact hebben. Van businesscase naar value case “Met het opzetten van een meervoudig waardenmodel - in de universele taal van het geld - maken we de impact van investeringen inzichtelijk. Ook wordt daarbij duidelijk wie hier voordeel bij heeft. Met deze manier van denken maken we de beweging van de klassieke business case naar een value case”, Wouter Huuskes (Trebbe) Het valt op dat kasstromen die op de ene plek als kosten worden bestempeld op een ander plek in de keten juist wat opleveren. Als de huurder bijvoorbeeld netjes met de woning omgaat dan heeft de woningbouwcorporatie daar financieel voordeel van. Als de bewoner gezonder leeft dan daalt zijn verzuim, met voordelen voor de werkgever en de ziektekostenverzekeraar. “Waarde gaat niet altijd over geld. Geld is maar een waardesysteem en is pas van waarde als je er iets goeds mee doet.” Martin Huiskes, architect en partner LKSVDD Architecten. De kracht van waarde. Marktconsultatie en Tender Hoe pas je deze manier van kijken naar ‘waarde’ toe in de praktijk? Leonie Meuwszen, directeur klant en markt BINX Smartility, neemt hiervoor als casus de ontwikkeling van Smart Z, een custommade gebouw voor Thales in Hengelo. Belangrijk uitgangspunt hierbij voor Thales: de bedrijfszekerheid hoog in het vaandel houden. Van daaruit is gestart met een marktconsultatie met veel aandacht voor de contractvorm. Gekozen is voor een prestatiegericht denken contract (UAV -gc of hybride, visie op design, build en maintain).De ervaring van BINX Smartility is dat, wil je optimaal waarde realiseren, het vroegtijdig onderkennen en maken van keuzes essentieel is. De vraag achter de vraag van de opdrachtgever en eindgebruiker blijkt daarin een cruciale sleutel om te bepalen wat die waarde is. BINX Smartility beantwoordt deze 1 Tim Jackson is een Britse ecologische econoom en hoogleraar duurzame ontwikkeling 2 Cash is King? De kracht van waarde. Op 18-05 bij Thales Nederland Bouwen in het Oosten 61

Wees nieuwsgierig en open minded Samenmeester laat mensen in de bouw & infrasector anders kijken naar hun vraagstuk op het gebied van HR, kwaliteit, beleid en vitaliteit. Samenmeester benadert duurzaamheid vanuit een ander perspectief en heeft een bredere kijk en unieke aanpak door een vrouwelijke touch. Inge Meester I inge@samenmeester.nl I 06 5580 4721 www.samenmeester.nl 62 Bouwen in het Oosten

De Bouwklup vragen vanuit data. Dit geldt voor de exploitatie, onderhoud, dienstverlening en beheer en overall voor de systeemwaarde van een of meerdere gebouwen, terreinen of gebieden. Het gaat uiteindelijk om het optimaal laten renderen hiervan. Met Cloud, IoT, Edge, AI en Digital Twins verbind je gebouwen, leer je van de data en het vermogen dat in die gebouwen zit. Op de lange termijn kun je de gebouwde omgeving zo in een ecosysteem samenbrengen. Goede ideeën worden onvoldoende benut Van wie is de data van het gebouw? Wiens gezondheid houden we in het oog? Welk ecosysteem passen we toe? Welke waarde voegen we toe? In de ideale situatie bepalen we die waarde met een groter collectief. Zover is het nog niet. Goede ideeën worden vaak onvoldoende benut. Meer partijen zouden al prestatiegericht samen moeten werken bij de start van een traject. Wat is haalbaar, bovenop de minimale eisen van het Bouwbesluit? “Maar liefst zeventig procent van de utiliteitsgebouwen is onvoldoende ‘gezond’, omdat de installatie-expert niet verantwoordelijk is bij de onderhoudsfase.” Leonie Meuwszen, BINX Smartilit verduurzaming van de Nederlandse economie”, aldus Han Mesters van de bank. “Daarvoor is samenwerking met overheid en bedrijfsleven essentieel.” “Bedrijven die alleen winst willen maken, vervreemden van stakeholders, verliezen het vertrouwen van klanten en jonge mensen willen zich niet meer aan hen binden.” Han Mesters, ABN AMRO zitten op het raakvlak van exploitation (procesoptimalisatie etc.) en exploration (innovatie etc.). Slechts twee procent van de bedrijven heeft deze competenties. De toegevoegde waarde van het management van nu is miniem. We houden nog zeker vijf jaar een structureel tekort aan mensen, ondanks de economische krimp. De werkloosheid blijft laag. Shrinking to greatness Veel bedrijven zitten in een fase van ‘shrinking to greatness’. De enige manier om aandeelhouders tevreden te houden is kostenbesparing. Om daarna nog waarde te kunnen realiseren moeten er overnames gedaan worden. De businessmodellen zijn op, de creatieve kracht is verdwenen. Vaste activa doen er niet meer toe. Het gaat om ‘intellectual capital’. De mens dus. Dat vinden we nergens terug in de financiële rapportages. Het businessmodel topt af in veel bedrijven. De zogenaamde S-curve vlakt af. Besparen op kosten is geen oplossing. Het is zaak na te gaan waar je zit in de S-curve. Ben je in staat jezelf opnieuw uit te vinden? Onhoudbaar groeimodel Het is belangrijk risicoscenario’s uit te werken en te bepalen wat de impact is. Over enkele jaren is alle financiering van de bank duurzaam en is maatschappelijke impact vereist. Het Angelsaksische model is daar niet geschikt voor, omdat het is gebaseerd op een onhoudbaar groeimodel. “Klassiek pace setting type management is de kalkoen voor kerstmis.” Han Mesters, ABN AMRO Financieren van waarde “De ABN AMRO transformeert van ‘geldscheppende instelling’ naar een instrument voor De belangrijkste competenties om dit te kunnen bereiken 3 Uniforme Administratieve Voorwaarden voor Geïntegreerde Contractvormen 4 Pace Setting= op mijn manier en voor de korte termijn managementstijl. Uitknijpen flexschil De huidige financieringsvormen zijn gebaseerd op de productiefactoren: arbeid, kapitaal en natuur. Dit is ‘oldskool’. Voor financiering keek de bank vooral naar kasstromen, het businessmodel, de kwaliteit van het management en het huidige en toekomstige verdienmodel. Bij lage-margebedrijven, zoals de bouw, wordt de winst voornamelijk bepaald door het ‘uitknijpen’ van de flexschil. Dit geldt ook voor kwetsbare groepen werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt in bijvoorbeeld de vleesverwerkende industrie. De vraag is of banken en andere financiers deze niet-duurzame manier van werken blijven financieren. De vraag stellen is ‘m beantwoorden… Bouwen in het Oosten 63 Van ‘geldscheppende instelling’ naar een instrument voor verduurzaming van de economie...

Vestigingen in: Almelo - Apeldoorn - Denekamp - Fleringen - Hardenberg - Heeten - Hengelo - Raalte - Zwolle - Rheine (D) 64 Bouwen in het Oosten

Algemeen Van links naar rechts: André la Rivière (senior ontwikkelingsmanager BPD) , Gosse Dousma (directeur Projectontwikkeling Van Wijnen), Joost Mulder (regiodirecteur BPD Bouwfonds Gebiedsontwikkeling) en Marten ter Haar (projectontwikkelaar Van Wijnen Oost) Samenwerkingsovereenkomst spoorzone Hengelo, Hart van Zuid, getekend op Provada Dinsdag 14 juni tekenden Gosse Dousma, directeur projectontwikkeling bij Van Wijnen en Joost Mulder, regiodirecteur BPD Bouwfonds Gebiedsontwikkeling de samenwerkingsovereenkomst voor de herontwikkeling in de spoorzone van Hengelo, Hart van Zuid. Bouwen in het Oosten 65

66 Bouwen in het Oosten

Algemeen In de komende jaren herontwikkelen zij een aantal van de voormalige industriegebieden nabij het station tot een nieuwe leefomgeving waar mensen kunnen wonen, werken, leren en ontmoeten. Er is volop aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit en het industrieel erfgoed, openbare ruimte, klimaatadaptatie, duurzaamheid en nieuwe mobiliteit. Met BPD als ervaren gebiedsontwikkelaar in het herstructureren van spoorzones op diverse plekken in Nederland en Van Wijnen als innovatieve ontwikkelende bouwer ontstaat een enorme slagkracht, waarmee Hengelo in totaal zo’n 600 woningen rijker wordt. Innovatief bouwen en ontwikkelen voor middeldure huur en betaalbare koop Een deel van de nieuwe leefomgeving zal bestaan uit betaalbare woningen, zowel appartementen als grondgebonden woningen. Hart van Zuid biedt ruimte aan jongeren die starten op de woningmarkt, maar ook Hart van Zuid plattegrond aan doorstromers die houden van een dynamische [leef] omgeving. Met de nieuwe appartementenlijn van Fijn Wonen, het woonproduct van Van Wijnen, wordt dit goed ingevuld. Fijn Wonen realiseert betaalbare, duurzame woningen die, ondanks dat ze uit de fabriek komen, absoluut geen eenheidsworst zijn. Met minder mensen, minder afval en snelle realisatietijd is dit product passend bij de vraag. Met het BPD Woningfonds kan het aanbod van koopwoningen worden aangevuld met betaalbare middeldure huurappartementen in het gebied. Volgens projectontwikkelaar Marten ter Haar van Van Wijnen Oost omvat de samenwerking drie deelgebieden van Hart van Zuid. “De eerste hopen we in de loop van volgend jaar op te starten. Dat zijn 68 woningen in De Appendage. Vervolgens ontwikkelen we gezamenlijk De Hijschveste dat in totaal circa driehonderd woningen en appartementen behelst. We hopen daarvan in 20242025 de realisatie op te starten. Het derde segment, De oude Ketelmakerij, zal ongeveer 230 wooneenheden zal tellen. Ook daarvoor geldt een geplande start in 2024-2025. Op dit moment bouwen we in Hart van Zuid in het deelgebied De Smelterij zestig woningen. Dat is een zelfstandige ontwikkeling. De vrije sector woningen zullen nog voor de jaarwisseling worden opgeleverd. in de loop van 2023 volgen de overige woningen." Bouwen in het Oosten 67 Betaalbare, duurzame woningen in een dynamische (leef)omgeving...

Warmtepomp minst populair in Overijssel Overijsselse huishoudens zijn het slechtst voorbereid op het besluit van het kabinet om de (hybride) warmtepomp vanaf 2026 verplicht te stellen. Slechts een op de 31 huishoudens in Overijssel heeft er namelijk al een. Landelijk gezien verwarmt een op de dertien Nederlanders met behulp van een warmtepomp. Dat blijkt uit onderzoek van energiebedrijf Zonneplan, in samenwerking met onafhankelijk veldwerkbureau Panel Inzicht. Aan het onderzoek deed een representatief panel van 2000 Nederlanders mee. De cv-ketel vormt in heel Nederland nog ruimschoots de boventoon. Afgezien van Flevoland ligt het aandeel van de cv-ketels als voornaamste verwarmingsbron grofweg tussen de 70 en 80 procent. In Overijssel heeft 80 procent van de huishoudens er nog eentje. Alleen in Zeeland ligt dit percentage nog iets hoger. Andere warmtebronnen waarvan een enkeling gebruikmaakt zijn onder meer hout- en pelletkachels, infraroodpanelen en zonneboilers. Warmtepomp populairst onder twintigers Kijkend naar de diverse leeftijdscategorieën valt uit het onderzoek van Zonneplan op te maken dat vooral de jongere groep Nederlanders zich bezighoudt met duurzamer verwarmen. Van de ondervraagden tussen de 18 en 29 jaar geeft namelijk 14 procent aan een warmtepomp te hebben, terwijl de cv-ketel een aandeel heeft van ‘slechts’ 65 procent. In alle andere leeftijdscategorieën ligt dit laatste getal boven de 80 procent. Opvallend 68 Bouwen in het Oosten is dat de ‘ouderwetse’ en zeer vervuilende houtkachel daarentegen alleen onder twintigers en dertigers (respectievelijk 6,1 en 4,7 procent) nog enige populariteit geniet. Terugverdientijd warmtepomp Bij de keuze voor een warmtepomp speelt de terugverdientijd vaak een rol. Uit het onderzoek van Zonneplan blijkt dat 26 procent van de ondervraagden die een warmtepomp overwegen willen dat de terugverdientijd hooguit vijf jaar bedraagt. Nog eens 25 procent neemt ook genoegen met een terugverdientijd van zes tot tien jaar. De grootste groep, ruim 40 procent, geeft echter aan nog niet te weten bij welke terugverdientijd zij een warmtepomp interessant acht.

Nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen / Lochem Prominente rol Bouwcenter Nobel nieuwbouw Natuurpark De Witte Bergen Voor BVL Bouw Verhuur Lochem leverde Bouwcenter Nobel al het bouwmateriaal. Van houten constructies tot de tegels. Een mooi project om een keer uit te lichten. Unieke woningen op een unieke plek In het mooie natuurpark De Witte Bergen in Lochem zijn twaalf prachtige nieuwe woningen gebouwd. Naast dat de plek waar deze woningen staan al uniek is zijn de woningen dat ook. De woningen zijn een combinatie van moderne bouw met traditionele materialen die echt sfeer brengen. “Wij mochten alle bouwmaterialen leveren voor dit mooie project. De woningen pakken heel mooi uit in deze omgeving, het zijn luxe bungalows met een traditionele uitstraling. Dat creëer je met het hout”, aldus aannemer Henk Kok. “Naast de eiken constructies leverden wij de fijn bezaagde eiken gevels. Deze gevels hebben een unieke uitstraling. Deze bekleding is onbehandeld, waardoor ze mooi vergrijzen en passen ze perfect in de natuurlijke omgeving van De Witte Bergen. Maar we zeiden het al, we leverden al het bouwmateriaal. Het is gaaf om te zien dat zoveel van onze producten hier toegepast worden, de pannen, dakplaten, tegels en ga zo maar door”, aldus accountmanager Wigbert te Brake. “Een mooi project waar we als Bouwcenter Nobel trots op zijn!” Bouwen in het Oosten 69

Vraag en aanbod VACATURE Ben je bijna of onlangs afgestudeerd in het Nederlands Recht en wil je je verder verdiepen in de praktijk? Wij hebben bij KienhuisHoving advocaten en notarissen een mooie startersfunctie als juridisch medewerker in het bouw- en aanbestedingsrecht. Wanneer het van beide kanten goed voldoet, kun je je verder ontwikkelen als advocaat-stagiair. Dat vraagt om hard werken, maar we vinden een goede balans tussen werk en ontspanning ook heel belangrijk. Dus misschien zien we jou binnenkort wel in onze eigen bruine kroeg ‘Bouke’s Corner’, tijdens één van onze borrels (als het weer kan en mag). Meer informatie vind je op onze website of je neemt contact op met mijn collega Marianne ten Feld-Sprik, advocaat bouw- en aanbestedingsrecht (marianne.tenfeld@kienhuishoving.nl). 70 Bouwen in het Oosten

Aveco de Bondt Vraag en aanbod VACATURE: Mechanisch Onderhoudsmonteur Werk jij graag buiten, aan en met zwaar materieel? Bij de Betoncentrale Twenthe zijn we op zoek naar een mechanisch onderhoudsmonteur om onze technische dienst te versterken. In deze functie ben je verantwoordelijk voor het oplossingen van voorkomende storingen bij verschillende productielocaties in het Noorden en Oosten van het land, met als standplaats Hengelo. Wat ga je doen? Onderhoud aan de mechanische onderdelen van centrales en overslagkranen. Zelfstandig technische storingen oplossen aan onze productiemiddelen. Uitvoeren van groot onderhoud en aanpassingen. Werkzaamheden in de werkplaats en op de productie locaties. Voorraad beheer en werkvoorbereiding. Werken met Onderhoud Management Software. Verantwoordelijk voor orde en netheid in magazijn en werkplaats. Wij vragen Je hebt een basisopleiding Metaal (MBO) met ervaring. Je hebt kennis van metaal bewerkingen en constructie bankwerken. Je kunt technische tekeningen lezen, beoordelen en uitvoeren. Je weet hoe je veilig moet werken, je bent serieus. Spreekt deze functie je aan en wil je meer weten? Neem contact op met Erik-Jan Vos, hoofd technische dienst Mobiel: 06 237 562 30 of e-mail: e.j.vos@betoncentrale.nl Bekijk de complete vacature op: www.betoncentrale.nl/twenthe/vacatures. Informatie over het plaatsen van een vacature: Neem contact op met Digna Schoonen: Telefoon: 06-442 099 10 Mail: digna@bouweninhetoosten.nl Bouwen in het Oosten 71

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68
69. 69
70. 70
71. 71
72. 72

Home