Bestuursverslag 20 16 De wereld is in beweging Heilijgers is onderweg 1 > ai: studioPlots
De wereld is in beweging Heilijgers is onderweg In onze wereld lijkt verandering de enige de constante. Opdrachtgevers en eindgebruikers zien hun individuele wensen graag vertaald in onze projecten. Zo mogelijk is er al betrokkenheid in de ontwikkelfase. Al jaren kiezen we daarom voor customer intimacy. We denken van buiten naar binnen en realiseren ons maar al te goed dat er niets persoonlijker is dan de creatie van een ideale woon- en werkomgeving. Ons kwaliteitsoptimum weerspiegelt zich in de ogen van de klant. En daarvoor halen we elke steen boven. We kijken vooruit en zien andere tijden. Bouwen voor toekomstige generaties betekent duurzamer, groener en zuiniger. Dat roept de vraag op: hoe zit het met onze ecologische footprint? Steeds vaker gebruiken we duurzame bouwmaterialen, kijken we naar de herkomst ervan en doen we er alles aan om onze afvalberg te verkleinen. Door de toepassing van onder meer een zeer isolerende schil, duurzame energie en een slimme installatie voldoen onze woningen aan de hoogste energieprestatienorm (EPC). Wij vinden dat we de grens moeten blijven opzoeken. Zo blijven we met onze Heilijgers conceptwoningen (HCW’s) innoveren via energieneutraal naar volledig zelfvoorzienend. Moderne technologie heeft ons vak structureel veranderd en verbeterd. Door bijvoorbeeld gebruik te maken van e-marketing, virtual reality, het Bouw Informatie Model (BIM) en gebouwbeheersystemen ziet de wereld van ontwikkelen, bouwen, beheren en renoveren er toch aanmerkelijk anders uit dan gisteren. Al met al hebben we stevige stappen gezet. Het afgelopen jaar heeft Heilijgers zich verzelfstandigd. We trekken verder de wijde wereld in. En welke beweging we daarbij ook maken, één ding is zeker: we zullen u blijven verrassen. Heilijgers is onderweg! Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Inhoudsopgave Profiel 3 Voorwoord Directie Doelstelling Kernactiviteiten Juridische structuur Vooruitzichten Toepassing gedragscode Onderzoek en ontwikkeling Interne beheersing van processen en procedures Informatiesystemen Claims Gebeurtenissen na balansdatum Kerncijfers 2016 Ontwikkelingen gedurende het boekjaar Financiële instrumenten en risicomanagement Kasstromen en financieringsbehoeften Organogram Maatschappelijke aspecten van ondernemen 4 5 7 8 9 10 12 13 14 14 14 14 16 17 19 20 21 22
Profiel 4 Om te weten waar je naartoe gaat, moet je weten waar je vandaan komt. Al meer dan 125 jaar is Heilijgers een familiebedrijf. Na een periode van zestien jaar onder de vleugels van BAM zijn wij sinds 2016 weer terug in particuliere handen! Als projectontwikkelaar en bouwer realiseert Heilijgers verrassende huisvesting en staan wij voor hoge tevredenheid van onze bewoners, gebruikers en opdrachtgevers. Zelfstandig kan Heilijgers dat verschil nog nadrukkelijker maken. Korte lijnen met onze klanten en relaties verhogen onze creativiteit, zodat we wensen kunnen vertalen in inspirerende oplossingen. Ook na ruim een eeuw in business zal Heilijgers deze uitgangspunten niet verlaten, wel verbeteren! Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Voorwoord Directie 5 In lijn met het thema zouden we het afgelopen jaar rustig een bewogen jaar kunnen noemen. Het jaar waarin we ons afsplitsten van de beursgenoteerde Koninklijke BAM Groep. Heilijgers staat hiermee weer op eigen benen. Na een zorgvuldige voorbereiding van anderhalf jaar waarin de grondposities, de openstaande garanties, de lopende contracten, de liquiditeit en de solvabiliteit op degelijke wijze zijn geborgd, vond op 28 augustus 2016 de formele aandelenoverdracht plaats aan Heilijgers Beheer bv. De strategische keuze om te verzelfstandigen lag voor de hand, omdat Heilijgers een volledig andere marktstrategie hanteert dan het moederbedrijf. Door het bedrijfsprogramma “BAM Back in Shape”, dat zich in 2014-2015 ontvouwde, werd de toegevoegde waarde van BAM voor Heilijgers nog beperkter. Voor ons was dat het moment om met de Raad van Bestuur van BAM het gesprek aan te gaan. Als directie zagen wij als zelfstandig bedrijf een veel betere toekomst voor onze klanten en onze medewerkers. De Raad van Bestuur van BAM bood ons hierop de ruimte voor een management buy out. Afgezet tegen de dynamiek van de huidige markt is Heilijgers nieuwe stijl nu veel beter in staat om te anticiperen: flexibel, onafhankelijk en ondernemend realiseren we verrassend maatwerk voor onze opdrachtgevers en medewerkers. Kijkend naar de toekomst zien wij tal van trends. Zo is in korte tijd de vraag naar nieuwbouwwoningen explosief gestegen. De lage rente draagt eveneens bij aan de groeiende vraag, Ook is er een nijpend tekort aan sociale woningbouw. Dit in zowel ‘middenhuur’ als ‘koop’, zowel in het goedkope als het middensegment. Hoe de politiek hier na de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 op reageert, is nog onduidelijk. Zeker is wel dat verduurzaming van vastgoed en energieneutrale nieuwbouw inmiddels definitief op de kaart bij provincies en gemeenten staan. Dit zal de innovatie van bouwmethoden en materialen versnellen. Het verleggen van de verantwoordelijkheid naar de producent als het gaat om de kwaliteitsborging van gebouwen vraagt om vernieuwing in het bouwproces. Het zorgt er ook voor dat er andere verhoudingen ontstaan tussen opdrachtgever, vergunningverlener, opdrachtnemer en de complete bouwketen. Al deze veranderingen zien wij als een kans die we met onze ketenpartners voor en bij onze klanten zullen aanpakken. Anders gezegd: de markt is volop in beweging. Onze hervonden identiteit gaat ons helpen hier dynamisch op in te spelen.
Het Boekhuis: transformatie bibliotheek Zonnehof naar appartementen Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Doelstelling 7 Heilijgers streeft naar een klantgerichte benadering; het gaat er bij ons niet om hoe wij producten afzetten maar om welke producten de klant vraagt. Qua marktstrategie positioneert Heilijgers zich nadrukkelijk op het terrein van customer intimacy. De trend van individualisering en diversiteit in klantvragen omarmen wij. Dát is de toekomst! Wij onderscheiden ons zowel van bedrijven met een productgerichte benadering – standaardisatie - als van bedrijven met een strategie als cost leader, soms zelfs onder kostprijs. Ons uitgangspunt is maximale kwaliteit met een - binnen die bandbreedte - scherpe prijs. Een succesvolle aanpak de leidt tot hoge klanttevredenheid en een heldere koers. Ook de branche ziet dat zo. In 2016 werden we verkozen tot de op twee na beste bouwer van Nederland. Onze werkwijze vraagt niet om kwantitatieve groei maar om het verbreden en verdiepen van onze klantengroep. De waarde die we hierin opbouwen, straalt af op ons merk. Steeds meer marktpartijen, instanties en consumenten leren ons echt kennen. Ook zijn we met behulp van e-marketing en uitgekiende communicatie telkens bij de juiste partijen in beeld. Door een consistente boodschap en een consequente uitleg en profilering van onze projecten en diensten wekken we reële verwachtingen, die we tijdens de uitvoering trachten te overtreffen.
8 Kernactiviteiten Labels • Ontwikkelen Op binnenstedelijke locaties maar ook op uitleglocaties ontwikkelen we onder meer woningen, kantoren, bedrijfshuisvesting en retail. Naast nieuwbouw transformeren we bestaand vastgoed naar appartementen. • Bouwen Het bouwbedrijf realiseert zowel projecten uit eigen ontwikkeling als in opdracht van de markt. Dit zijn onder meer woningen, appartementen, kantoren, bedrijfshuisvesting en retail. • Renovatie en onderhoud Aan kantoren, bedrijfshuisvesting, winkels en woningcomplexen voeren we transformaties, renovaties, verbouwing en onderhoud uit. Steeds vaker is dat ook verduurzaming naar een hoger energielabel. • Vastgoedbeheer In opdracht van vastgoedbeheerders, VvE’s en eigenaren organiseren wij strategisch, technisch, commercieel en administratief vastgoedbeheer. Ook hier gaat het onder meer om woningen, kantoren, bedrijfshuisvesting en retail. 1,4% 0,6% 0,2% 0,0% 3,6% 4,0% 9,6% 62,0% 18,5% eigen ontwikkeling/particulieren overheden woningcorporaties overig zorginstellingen beleggers bedrijven ontwikkelaars beheerders Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Juridische structuur 9 Op 28 augustus 2016 heeft Heilijgers Beheer bv, opgericht op 15 maart 2016 en statutair gevestigd te Amersfoort aan de Displayweg 2, alle aandelen in Heilijgers bv overgenomen van Koninklijke BAM Groep nv. De activiteiten van Heiligers Beheer en de werkmaatschappijen bestaan voornamelijk uit projectontwikkeling, bouwen, vastgoedbeheer en renovatie. De besloten vennootschap staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. In de geconsolideerde jaarrekening van Heilijgers Beheer bv zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende vennootschappen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt uitgeoefend. De financiële gegevens van de geconsolideerde groepsmaatschappijen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. In de consolidatie van Heilijgers Beheer bv zijn de volgende deelnemingen begrepen (gegevens als bedoeld in de artikelen 2:379 en 2:414 BW). Heilijgers bv (tussenholding) met als werkmaatschappijen: 1 Heilijgers Bouw bv 2 Heilijgers Projectontwikkeling bv 3 Heilijgers Beheer en Onderhoud bv De bedrijfsactiviteiten van Heilijgers Beheer en Onderhoud bv zijn inmiddels geheel overgenomen door Heilijgers Bouw bv. Naar verwachting zal deze vennootschap in 2017 worden geliquideerd of fuseren met Heilijgers Bouw bv. De financiële gegevens van Heilijgers Beheer bv zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening zodat, gebruikmakend van artikel 2:402 BW, is volstaan met een verkorte winst- en verliesrekening in de vennootschappelijke jaarrekening. Voor het organogram verwijzen we u naar pagina 21.
Vooruitzichten 10 Onze orderportefeuille voor 2017 Wij verwachten iets lagere opbrengsten dan in 2016. De reden hiervoor is dat de nieuwe projecten pas starten in het vierde kwartaal van 2017. Ook het rendement zal iets lager zijn. Dit als gevolg van margedruk bij ons bouwbedrijf door de sterk stijgende kosten van onderaannemers en leveranciers op projecten die gestart zijn in 2015 en 2016. Onze ambitie is echter niet zozeer om te groeien, maar jaarlijks een geconsolideerde opbrengst te genereren tot € 60 miljoen met een resultaat voor belastingen van 4-5%. Welke projecten doen wij in 2017 • Woningen Benschop-Oost • Woningen De Tuin van Blaricum • Woningen Wolkerserf Soest • Woningen Kievitsnest Zeist • Woningen Nova Zembla Amersfoort • Woningen Valleipark Leusden (2017 en verder) • Appartementen transformatie ’t Boekhuis Amersfoort • Appartementen transformatie Carre Bloemendaal (2017 en verder) • Woningen & appartementen De Verborgen Tuinen Leusden (2017 en verder) • Woningen Zuidereiland Arnhem (2017 en verder) • Woningen Holzenbosch Voorthuizen (2017 en verder) • Appartementen, supermarkt, parkeerkelder Badhuisstraat Scheveningen • Renovatie en verduurzaming Energielabel A appartementen Eldorado Zeist • Renovatie en brandpreventie Kruytgebouw Universiteit Utrecht (2017 en verder) • Renovatie Mondriaanhuis Amersfoort • Restauratie Jongerius Utrecht • Kantoorrevitalisaties waaronder eX:plain en SVn Welke projecten staan op stapel na 2017 • Woningen, appartementen en commerciële ruimten Trapezium Amersfoort • Appartementen Hellestraat Amersfoort • Woningen Ridderkerk • Woningen Eemnes Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
11 Toekomstverwachtingen Naast het feit dat de bouw- en vastgoedsector door de transformatie en nieuwbouw van woningen weer in de lift zit, bieden ook de vele innovaties op het terrein van duurzaamheid ons de kans om verrassend te blijven ontwikkelen met of voor onze relaties en opdrachtgevers. Het resultaat is dat onze orderportefeuille zich tot en met 2019 nu al ruimschoots vult. Een belangrijk deel van onze commerciële activiteiten richt zich op de periode 2020-2024. Wij verwachten in die periode strategische allianties met (institutionele) vastgoedfondsen. Ook doen wij onderzoek naar mogelijk te verwerven locaties en investeren wij op verantwoorde wijze in de middellange termijn. Woningen Benschop-Oost
Toepassing gedragscode 12 Bij Heilijgers vinden wij maatschappelijk verantwoord ondernemen erg belangrijk. Integriteit en mededinging zijn hierbij de belangrijkste kernwaarden. Binnen de branche is goede beeldvorming cruciaal. Hiervoor zijn duidelijke spelregels nodig. Bouwend Nederland heeft deze regels vastgelegd in de Gedragscode Bouwend Nederland. Voor ons een prima leidraad. Binnen de interne organisatie van Heilijgers is bovendien een compliance officer benoemd. Deze kan onder geheimhouding klachten van medewerkers aanhoren en een eigen en onafhankelijk standpunt innemen en naar bevinden handelen. Deze compliance officer is Kim Meeuwissen. Badhuisstraat Scheveningen: Hoogvliet supermarkt, 66 appartementen en een tweelaagse parkeergarage Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Onderzoek en ontwikkeling 13 In onze doelstelling om kwalitatief werk te leveren past het principe om te werken met de modernste technieken en materialen. Mede op basis van de duurzaamheidsagenda van de overheid en consument verwachten wij de komende jaren veel innovaties op het terrein van duurzaamheid. In onze bedrijfsactiviteiten streven wij naar een optimum van duurzaamheid, betaalbaarheid en kwaliteit. Mogelijk resultaten zijn onder meer de reductie van CO2 -uitstoot, minder verbruik van bouwmaterialen, verbetering van de duurzaamheidsprestaties (GPR) of het streven naar gasvrije gebouwen. Op dit moment hebben wij de volgende activiteiten op onze onderzoeksagenda • Samen met diverse bedrijven en instellingen bekijken we de mogelijkheden om met 3D-printtechnologie betonelementen te printen. Op dit moment draait een proefopstelling. Op dit terrein verwachten wij op korte termijn nog geen concurrerende alternatieven voor bestaande bouwmethoden. Wel zien wij kansen in een andere samenstelling van bouwmaterialen in combinatie met 3D-printtechnologie. Ook bekijken we in hoeverre een digitale integratie vanaf het ontwerp tot en met het feitelijk printen mogelijk is. • De Heilijgers conceptwoning (HCW) is een reeds bestaand en gerealiseerd product. De technische mogelijkheden en wettelijke eisen verbeteren dit concept jaarlijks. Op dit moment zetten wij in op een energie ‘0’ woning. • Met de HCW ‘super duurzaam’ proberen wij een woning met zogenaamde ‘disruptieve’ elementen te produceren. Een gamechanger die woningmarkt zal veranderen. Deze woning verkeert momenteel in een experimentfase. Deze woning zal niet alleen 30% goedkoper zijn maar ook minimaal 30% minder bouwstoffen vergen dan de standaard HCW.
Interne beheersing van processen en procedures 14 Heilijgers is ISO 9001 gecertificeerd en heeft daarmee een dynamisch systeem van processen en procedures geïmplementeerd, het zogenaamde Heilijgers Kwaliteitssysteem (HKS). Een kwaliteitssysteem staat of valt met de wijze waarop het wordt gebruikt en welk onderhoud erop plaatsvindt. Bij ons betekent kwaliteit onder meer: • Dagelijks gebruik van fasedocumenten in projecten; • Dagelijkse ondersteuning van een medewerker Kwaliteit Arbo Milieu (KAM); • Interne audits van projecten en processen; • Projectevaluaties; • Externe audits van projecten en processen; • Stuurgroep Kwaliteit waarin directie periodiek bovengenoemde acties agendeert. Informatiesystemen Eind 2016 hebben wij onze ICT-omgeving losgekoppeld van het BAM-netwerk. Dit is zonder problemen verlopen. Wij hebben hierbij ons eigen ERP-systeem van Microsoft NAV behouden. Deze zal ook als basis blijven bestaan voor de komende jaren. Claims In het jaar 2016 en voorgaande jaren zijn er geen claims bij Heilijgers neergelegd die tot aanpassingen van het resultaat van 2016 of 2017 kunnen leiden. Die claims die ons hebben bereikt, betreffen enkele technische imperfecties. Deze zijn beperkt. Dit zowel in geld als in aantallen. Voor claims waarvan wij verwachten dat de impact hoger kan zijn dan € 10.000,- zijn voorzieningen getroffen. Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum die invloed kunnen hebben op het resultaat van 2016. Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Renovatie seniorenwoningen Eldorado Zeist naar Energielabel A
16 Kerncijfers 2016 Omzet In 2016 hebben wij een netto omzet gerealiseerd van € 56.305.699,-. Resultaat Het resultaat voor belasting bedroeg € 2.340.603,zijnde een marge van 4.2% van de omzet. Solvabiliteit De solvabiliteit per 31 december 2016 bedroeg 27% (garantievermogen / totaal vermogen). Liquiditeit De kasstroom in 2016 bedroeg € 5.506.978 positief. De current ratio per ultimo 2016 bedroeg 1.2 (vlottende activa / vlottende passiva). Medewerkers Per 31-12-2016 hebben wij in totaal 94 mensen in vast dienstverband (90,44 FTE) waarvan 56 UTA (52,84 FTE) en 38 CAO (37,60 FTE). Tuin van Blaricum Blaricummermeent vijf onder een kap Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Ontwikkelingen gedurende het boekjaar 17 Tijdens het proces van verzelfstandiging hebben wij een business case geschreven waarin omzet, resultaat, solvabiliteit en liquiditeit zijn vastgelegd. Met de realiteit van nu stellen we vast dat de cijfers van 2016 overeenkomen met deze prognose. In 2016 hebben wij een aantal eenmalige lasten gehad. Dit betreft kosten van adviseurs, implementatiekosten ICT, kosten van bankfaciliteiten en een eenmalige pensioenlast. De eenmalige kosten zijn grotendeels gecompenseerd door een eenmalige bate op projectresultaten. De belangrijkste transactie is een btw en overdrachtsbelasting van een transformatieproject waar in 2016 goedkeuring van de fiscus op is gekomen. Voornaamste bedrijfsrisico’s en onzekerheden Zoals gezegd kent Heilijgers drie hoofdactiviteiten: projectontwikkeling, bouwen en onderhoud en renovatie. Elke hoofdactiviteit kent zijn eigen risico’s en onzekerheden. Per activiteit noemen we de belangrijkste: Projectontwikkeling • Afzet- of marktrisico: als ontwikkelaar van woningen zijn wij sterk afhankelijk van het consumentenvertrouwen en de ontwikkelingen van de rente op de hypotheekmarkt voor de consument. Wij verwachten in 2017 geen significante wijzigingen die invloed kunnen hebben op het resultaat van Heilijgers op de korte termijn. Tegelijkertijd verkleinen wij voor de lange termijn onze afhankelijkheid van alleen de consument. We doen dit door meer huur- en sociale woningen te ontwikkelen en deze direct te verkopen aan professionele verhuurders, zoals beleggers en woningcorporaties. • Verkoopprijzen woningen: de afgelopen jaren hebben wij een sterke stijging gezien van de verkoopprijzen van koop- en huurwoningen. Dit als gevolg van een sterk stijgende vraag en een dalend aanbod in de regio’s Utrecht, Amsterdam en Amersfoort, waar Heilijgers voornamelijk actief is. Wij verwachten dat deze sterke prijsstijging zal afvlakken op de lange termijn. De belangrijkste reden is dat de betaalbaarheid van woningen door de beperking van hypotheekregels niet oneindig tot prijsverhogingen kunnen leiden. • Bouwprijs: de afgelopen periode zijn wij door de aantrekkende markt geconfronteerd met forse prijsstijgingen van de bouwprijs. Ook voor 2017 verwachten wij een verdere prijsstijging van de bouwprijs. Dit betekent dat wij alert blijven op het evenwicht van verkoop- en bouwprijzen om margedruk te voorkomen. Wij verwachten nog geen margedruk in 2017. Vanaf 2018 zou dit wel het geval kunnen zijn.
Ontwikkelingen gedurende het boekjaar 18 Bouw, Renovatie & Onderhoud • Medewerkers Door de sterk stijgende vraag is ook de vraag naar gekwalificeerde medewerkers gestegen. Wij signaleren daarbij drie risico’s: 1 het behouden van eigen medewerkers; 2 het aantrekken van jonge talentvolle medewerkers; 3 stijgende leeftijd van met name onze bouwplaatsmedewerkers. Medewerkers zijn ons belangrijkste kapitaal. Wij investeren in onze medewerkers op individueel niveau om de betrokkenheid te vergroten. Daarnaast proberen wij jonge medewerkers aan ons te binden door ze een persoonlijke uitdaging en groeiperspectief te bieden. Zorgelijk is de ontwikkeling waarbij een beperkt aantal jonge mensen kiest voor een opleiding in de bouw- en vastgoedsector. Voor de middellange termijn zal dit een zorg blijven. Wij verwachten veel van nieuwe productietechnieken en integrale procesvoering waarbij het aantal menselijke en routinematige handelingen kan worden geminimaliseerd. • Prijsstijging partners Door de aantrekkende markt wordt pijnlijk duidelijk wat de crisis met de sector gedaan heeft. Capaciteitsproblemen leiden tot sterk stijgende prijzen en leveringsproblemen. Wij verwachten dat dit zich in 2017 zal doorzetten. Wij streven ernaar om partners zo vroeg mogelijk bij onze werkzaamheden te betrekken. Dit om continuïteit te garanderen en prijs- en leveringsproblemen te voorkomen. Hiermee hebben wij in 2016, en naar verwachting ook in 2017, beperkt last van continuïteitsproblemen op onze bouwprojecten. Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Financiële instrumenten en risicomanagement 19 Heilijgers onderkent verschillende risico’s met betrekking tot financiële instrumenten. Denk daarbij aan zaken als projectrisico, prijs-, kwaliteits- en tijdsrisico en kasstroomrisico. Op alle niveaus binnen ons bedrijf worden deze risico’s bewaakt en gecoördineerd vanuit de directie. Kijken we specifiek naar financieel risicomanagement dan richt zich dit op actieve bewaking van de kasstromen op korte tot middellange termijn, bijvoorbeeld door het minimaliseren van de risico’s op financiële markten. De doelstelling van financiële investeringen op lange termijn zijn bedoeld om duurzame rendementen te genereren. Heilijgers is niet actief betrokken bij de handel in financiële activa voor speculatieve doeleinden of handel in opties. Het overige risicomanagement concentreert zich rond projectrisico’s die wij lopen bij onze ontwikkelingsen bouwactiviteiten. Van elk project maken we periodiek een gestandaardiseerd verslag waarbij de vooraf ingeschatte risico’s worden bewaakt en ingedamd. Naast de prijs- en kwaliteitsrisico’s onderkennen wij ook de tijdsrisico’s tijdens het ontwikkel- en bouwproces. Met behulp van efficiencytechnieken (LEAN) worden onze projecten gepland en gerealiseerd. Het risicomanagement kunnen we ook onderscheiden per activiteit: • Heilijgers Projectontwikkeling Voor wij onherroepelijke verplichtingen aangaan of directe investeringen doen, vindt onderzoek plaats op verschillende cruciale aandachtsgebieden. Denk aan problematiek rond ruimtelijke ordening, markt(prijs)onderzoek, worst case scenario’s of de verkoopsnelheid van een project in relatie tot rentekosten. De aandachtsgebieden worden samengevoegd in een investeringsaanvraag. Op basis van dit investeringsdocument neemt de directie een besluit. In 2016 zijn in verschillende stadia - van de investeringsaanvraag tot en met het investeringsbesluit - 8 projecten aangevraagd, hiervan zijn er 2 afgewezen en is niet tot aankoop overgegaan. • Heilijgers Bouw Voorafgaand aan de start van bouwprojecten vindt het calculatieproces plaats. Een essentieel onderdeel van het calculatieproces is de kansen- en risicomatrix. Dit model beschrijft de diverse kansen en risico’s, de wijze waarop de risico’s te beheersen zijn en hoe elk risico kan worden afgeprijsd. Het af te prijzen risico telt dan door in de kostprijs van het project wanneer deze niet voor 100% kan worden geneutraliseerd. Tijdens het realisatieproces monitoren wij volgens onze interne richtlijn de NIC factor (negatieve afwijking van eindprognose projectresultaat in jaar 2016) en de BIC factor (positieve afwijking van eindprognose projectresultaat in jaar 2016). In 2016 is de balans tussen deze ‘plussen’ en ‘minnen’ positief.
20 Kasstromen en financieringsbehoeften Heilijgers heeft het afgelopen boekjaar een positieve kasstroom laten zien van € 5,5 miljoen. Deze positieve kasstroom is terug te leiden naar drie belangrijke kasstromen: 1 Ontvangen achtergestelde lening: € 2,5 miljoen. 2 Realisatie rendement: € 2,4 miljoen. 3 Desinvesteringen vastgoedposities: € 1,0 miljoen. Voor 2017 verwachten wij een neutrale kasstroom. Dit komt omdat wij een deel van de achtergestelde lening willen aflossen. Daarnaast is een verdere verlaging van onze vastgoedposities niet wenselijk. Wij verwachten dat de vastgelegde middelen in vastgoedposities in 2017 licht zullen stijgen. Met Rabobank is overeengekomen dat er een solvabiliteit moet zijn van minimaal 25% en een current ratio van >1 voor wij de achtergestelde lening mogen aflossen. In 2016 hebben wij aan deze verwachtingen voldaan, ook in 2017 verwachten wij aan deze ratio’s te voldoen om in 2018 het resterende deel van de achtergestelde lening te kunnen aflossen. Wij verwachten geen aanvullende financiering nodig te hebben in 2017 en de daaropvolgende jaren. Wel kunnen wij, als dat nodig is, in overleg met de achtergestelde leningverstrekkers, aanvullende financiering opvragen. Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
Bijlage Organogram 21 Heilijgers Beheer BV Heilijgers BV Arjan van Asselt en Rob Jansen ICT Michel Spierenburg Finance & Control Michel Spierenburg (Directie)secretariaat HR Kim Meeuwissen M&C André Heeringa Projectontwikkeling Arjan van Asselt Bouw Rob Jansen Ontwikkelmanagement Projectmanagement Markt- en klantadvies Liza van Zanten Henk van Ruitenbeek Commercie Herman Broekhuizen Bedrijfsbureau Productie Bouw Piet Dekker Inkoop Gerard van de Bruinhorst Productie R&O Casper Helms Projectvoorbereiding Projectvoorbereiding KAM Dico de Pater Uitvoering Bouwservice After Sales Projectleiding Productie Uitvoering Calculatie Productie Edwin Kannegieter Materieeldienst Jan van Beek
Maatschappelijke aspecten van ondernemen 22 In onze bedrijfsvoering is maatschappelijk verantwoord ondernemen van wezenlijk belang voor de continuïteit van het bedrijf en onze medewerkers, maar ook voor onze klanten en de omgeving waarin wij werken. Onze activiteiten vormen nu eenmaal een zware belasting op die omgeving, Dit in de breedste zin van het woord. Volgens de duurzaamheidsrichtlijn huldigen wij daarom het principe van de drie P’s: • People: Van projectleiding tot en met realisatie werken we volgens de veiligheidsrichtlijnen bij het uitvoeren van projecten. Hiervoor zijn wij zowel VCA als OHSAS18001 gecertificeerd. Naast een externe audit voeren wij directie audits uit. Op onze bouwplaatsen geeft een thermometer de veiligheid aan, waarmee de situatie voor alle betreders van het terrein (onderaannemers en leveranciers) duidelijk is. • Planet: • Als bedrijf zijn wij deelnemer in het Kenniscentrum Duurzaam, een samenwerkingsverband van diverse branchegerelateerde bedrijven met als doelstelling het adviseren van bedrijven en instellingen in het verduurzamen van hun bezit met het oog op daadwerkelijke realisatie; • Heilijgers is voor houtgebruik FSC-gecertificeerd; • Op kantoor en op bouwprojecten gelden eisen voor scheiding van afvalstoffen; • In ons inkoopbeleid wordt gestreefd naar reductie van bouwafval en verpakkingsmaterialen; • Wij hebben op basis van kerngetallen onze CO2-uitstoot op onze projecten inzichtelijk om daar waar nodig actieplannen te organiseren. • Profit (Prosperity): • We maken de kostenvoordelen (Total Cost of Ownership) van verduurzaming van gebouwen inzichtelijk. Dit is een belangrijke incentive voor onze klanten en, bij opdracht, ook voor ons; • Wij kunnen bij projecten zonnevelden realiseren waardoor zowel de exploitatielasten voor de eigenaar of gebruiker als de duurzaamheidsdoelstellingen van de overheid zeer positief worden beïnvloed; • Onze HCW kan worden voorzien van een NOM-variant (nul op de meter). Dit is prijstechnisch zeer interessant en voldoet aan alle technische eisen. Wij verwachten de komende jaren dat de vraag naar NOM-woningen enorm zal toenemen. Heilijgers is onderweg > Bestuursverslag 2016
23 Het zal duidelijk zijn: ontwikkeling, bouw, vastgoedbeheer, renovatie en onderhoud houden ons volop in beweging. Een dynamisch speelveld vol projecten, uitdagingen en innovaties. Elke professionele keuze die we daarin vandaag maken, beïnvloedt onze wereld van morgen. Daar elke dag samen aan te mogen werken, geeft ons vertrouwen in de toekomst. Amersfoort, 21 april 2017 Arjan van Asselt Algemeen directeur Rob Jansen Algemeen directeur Michel Spierenburg Financieel directeur Transformatie en restauratie vml. ziekenhuis Meerenberg Bloemendaal naar stadsvilla’s en appartementen.
verrassendehuisvesting 24 Heilijgers Displayweg 2 3821 BT Amersfoort Postadres Postbus 340 3800 AH Amersfoort Telefoon +31 (0)33 454 57 00 Fax +31 (0)33 454 57 01 E-mail info@heilijgers.nl Tekst Addictions | Ontwerp Concreet geeft vorm
1 Online Touch