mandeguod mededelingen- en activiteitenblad van Mantgum 35e jaargang juli / augustus 2020
Yoga Pilates Bodyflow studio Fitaal 06 420 122 03 Workshops en retreats Stoelshiatsu Ontspannings- Yogamassage Kijk voor meer informatie op studiofitaal.nl
INHOUDSOPGAVE Prakkesaasjes fan de redaksje Afscheid van groep 8 Nieuws uit de dorpskerk “Sa wie it doe” Van de redactie Een uit de hand gelopen hobby 3 5 9 10 17 21 Verenigingen 25 Activiteiten 26 Bedankt Bram 26 Weekagenda 27 Instellingen 28 AED aanwezig Witte jim ..... dat??? Wat hinget der by dy oan ‘e muorre? “Waarom heb ik nooit leren vliegen?” Op zoek naar de spotvogel Doarpsmienskip Mantgum Kreatyf kompleks De Bistedokter Afmetingen advertenties 28 29 31 33 39 43 45 49 52 Politie 52 Colofon 52 Omslagfoto Twee meerkoeten die hun jongen voeren (Mantgumervaart) foto Adrie Jansen Het volgende nummer verschijnt voor 1 september 2020 Kopij inleveren uiterlijk de 14de van elke maand mandeguod@gmail.com www.mantgum.com MANDEGUOD 1
MANDEGUOD 2
Prakkesaasjes fan de redaksje In skofke lyn spruts ik mei Sipke Dijkstra fan Doarpsmienskip. It gie oer it belûken fan Mantgumers yn de leeftyd tusken de 25 en 45 by plannen foar it doarp. Want je kinne wol plannen meitsje foar dizze groep, mar dan moatte se wol meitinke en harren heare litte. Mar hoe berik je dizze groep? Se ha it faak drok mei wurk, gesin en alle aktiviteiten dy’t dêr by heare. Derom by dizze in oprop oan alle Mantgumers yn dizze leeftydskategory: Lit fan jim heare! As jim bygelyks behoefte ha oan nijbouwenningen, mear boartersplakken foar bern of bepaalde foarsjenningen misse yn it doarp, lit dit dan witte. Kom op in jierfergadering fan doarpsbelang of (sport)feriening, stjoer in mail of pak de tillefoan en belje. Fansels jildt dit ek foar alle oare Mantgumers: As der ris in lêzing of aktiviteit yn de Wjukken is, kom dan. Jo leare minsken kennen, drinke of ite wat en it is ek gewoan gesellich. Ha jo wat te kleien? Meld it dan. En as jo wat feroarje wolle, kom dan sels yn aksje. Mei elkoar binne wy it doarp en hâlde we de boel draaiende. As jo net komme, dan hâldt de levendigheid gau op. En as jim dan wat leuks belibbe of sjoen ha yn de natuer of mei de buert of bygelyks sels in bysûndere hobby ha, dan heare wy dat as redaksje graach. Want sa as jim sjen kinne yn dit nûmer, kinne we wol wat nijs of moaie ferhalen brûke. Ek jo prakkesaasjes of foto’s binne wolkom. Salang’t it mar in link mei Mantgum of Mantgumers hat. Want nettsjinsteande de Corona-situaasje stiet de wrâld net stil. Der bart fan alles. Dêr binne wy wis fan. Fierder winskje wy as redaksje elkenien in noflike simmer ta. Tink om elkoar, ek as Corona net de kop opstekt. Ut namme fan de redaksje, Maaike Kuipers MANDEGUOD 3
aanbieding juli - aug. familiezak kibbeling + iedere dinsdag bij de Poiesz in Mantgum van 15.30 tot 18.00 uur MANDEGUOD 4 1 kabeljauw lekkerbek e10,gratis saus dinsdag 11 augustus afwezig
Afscheid van groep 8 De laatste maanden op de basisschool zijn voor 8ste groepers altijd heel bijzonder. Er staan dan veel activiteiten op het programma, waaruit blijkt dat je echt klaar bent om de grote stap naar het voortgezet onderwijs te maken. Hoe zouden de kinderen deze laatste rare maanden hebben beleefd? Ik vroeg het aan mijn buurkinderen. Diny de Vries Mijn Coronaschooltijd in vogelvlucht Ik ben Kian en ik woon in Mantgum. Ik ben 12 jaar oud en zit op de school de Gielguorde in Mantgum. Ik zit in groep 8. Het was zondag toen ik hoorde dat de scholen dicht gingen. Daar was ik erg blij mee, maar toen ik te horen heb gekregen dat ik thuis moest werken, lachte ik wel een stuk minder. Eerst ging het erg soepel met thuis werken. Ik deed mijn ding en als ik iets te vragen had vroeg ik het mijn mama. Mijn mama hielp dan ook erg veel mijn broertje en mijn vader werkte tot half vijf boven op mijn kamer. Alleen vond mijn broertje het erg lastig zonder juf of meester. Ik miste erg mijn vrienden. Ik mocht ook een tijd mijn wijk niet uit, omdat mijn moeder bij Coronapatiënten werkt. Door de Corona mis ik de musical van groep 8 en het fietsexamen. Dat vind ik erg jammer. Toen het aantal Coronazieken minder werd mocht ik ½ naar school. Je moest je handen desinfecteren, maar dat kon ik niet omdat ik eczeem heb en dan jeuken je handen heel erg. Mijn huid gaat open totdat ik bloed krijg. Omdat het niet kon moest ik handen wassen. Dit vind ik erg irritant. Het zijn gekke regels die ik niet altijd snap. Vanaf deze week gaan we gewoon elke dag met de hele klas naar school. Het desinfecteren blijft wel, maar het is fijn iedereen te zien. I.p.v de musical heeft de juf nu iets anders bedacht en verkeers-examen krijgen we ook. maar dan anders. Mijn volgende school wordt YnSicht. Deze school is in Leeuwarden. Ik hoop dat ik daar heen kan zonder teveel maatregelen. Maar eerst vakantie. We zouden naar Zwitserland, maar nu gaan we naar Buren in Gelderland met de vouwwagen op de camping. MANDEGUOD 5
MANDEGUOD 6
Weer naar school. Hoi, ik ben Stientje Geertsma uit groep 8. Toen we hoorden dat de school dicht ging in maart waren we eerst heel blij, want we dachten natuurlijk: geen school! Maar nee, echt niet. Na een paar dagen kregen we een mail van juf met een planning voor het thuiswerken. Ik vond eerst het thuiswerken niet heel erg, want dat ging sneller dan op school. Na ongeveer 2 weken gingen we voor het eerst met juf en de klas videobellen. Dan ging juf uitleggen over de lessen die we daarna moesten maken. Het videobellen ging redelijk goed, maar ik vond het wel wat moeilijker opletten dan in de klas. Een keer zat ik even niet op te letten en gaf juf mij de beurt, maar ik wist het antwoord niet. Toen deed ik net als of mijn microfoon het niet deed en zei ik gewoon niks. Haha, eigenlijk heel dom! Na een paar weken was ik het eigenlijk wel zat om de hele tijd thuis te werken. Het begon wel heel saai te worden. Je kon bijvoorbeeld niet even gezellig met je vriendinnen kletsen. Gelukkig mochten we 11 mei eindelijk weer naar school met halve klassen. Het was wel heel rustig zonder de andere helft, maar wel veel gezelliger dan thuis. Ik moest vaak op dinsdag en donderdag naar school en soms op maandag. En dan op de dagen dat we niet naar school gingen werkten we gewoon thuis. We hadden 1 keer per week gym op het sportveld en verder hadden we gewoon les zoals we dat normaal ook hadden. 8 juni gingen we weer met zijn allen naar school. De eerste dag was echt heel leuk maar wel druk en chaotisch. Iedereen schreeuwde en praatte door elkaar heen. En juf werd daar ook een beetje chagrijnig van. We wisten al dat de eindmusical niet door ging, want er mogen niet zo veel mensen in de Wjukken komen kijken. Maar gelukkig heeft juf er iets anders op bedacht waar we nu elke dag mee bezig zijn. Meestal werken we in de ochtend en dan gaan we in de middag met de “eindmusical” bezig. Voor ons is het schooljaar al weer bijna voorbij. We hadden nog wel leuke dingen die we zouden doen die jammer genoeg niet doorgingen, zoals: onze stage, leuke uitstapjes met de klas en natuurlijk de eindmusical. Ik heb wel heel veel zin in volgend schooljaar. Ik ga met een paar vriendinnen naar een nieuwe school, RSG Sneek. Ik ben wel blij dat we het jaar afsluiten met de hele klas. Ik hoop dat ik het nieuwe schooljaar kan beginnen met al mijn nieuwe klasgenootjes. Stientje Geertsma MANDEGUOD 7
MANDEGUOD 8
Nieuws uit de dorpskerk van Mantgum & Skillaerd Liedjes van rouw, verdriet en troost Er gebeuren bijzondere dingen in de Mariakerk. Eind mei nam het trio Kobus, Van Erp & Van Beem in de kerk vijf liedjes op over rouw, verdriet en troost. Als hart onder de riem voor een ieder die dat nodig heeft in deze tijd. Het programma in vogelvlucht: 1. De tijd gaat voorbij van Liselore Gerritsen (in de Friese uitvoering) 2. Zeven maal om de aarde te gaan van Ida Gerhardt 3. Vandaag begraaf ik jou in mij van Belinda Meuldijk 4. I’m glad there is you van Ella Fitzgerald 5. Smile, though your heart is aching van Charley Chaplin U kunt dit liedjes programma vinden op de website van onze kerk: www.pkn-mantgum.nl en op de Facebook pagina. Wolkom elkenien op 5 july Zondag 5 july is weer de eerste viering in de Mariakerk. Alle zondagen in de maanden juli en augustus is er een korte bijeenkomst waar iedereen van harte welkom is. De diensten zullen anders zijn dan anders. Niet minder, niet meer, maar anders. De diensten zijn korter dan de zondagse vieringen die we gewend zijn en hebben het karakter van de getijden uit het klooster: meer ruimte voor bezinning en alternatieve vormen voor samen zingen. De viering begint om 9.30 uur, duurt ongeveer een half uur en daarna is er koffiedrinken. Dit koffiedrinken, uiteraard op 1,5 meter afstand, is nadrukkelijk ook voor dorpsgenoten die niet bij de viering aanwezig zijn maar graag elkaar weer willen ontmoeten.We verheugen ons hierop. Samen met u houden we ons aan de sinds maart bekende regels die erop gericht zijn de gezondheidsrisico’s zo laag mogelijk te houden. Houd onze website en facebookpagina in de gaten voor actuele informatie. Ontvangt u graag de wekelijkse nieuwsbrief, meldt u aan bij b.jilderda@gmail.com Of bel naar 058 289 85 02 dan bezorgen we de nieuwsbrief in uw brievenbus. Voor meer informatie: www.pkn-mantgum.nl en Facebook Pagina Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Hartelijke groet namens de kerkenraad, Gudula van Beem MANDEGUOD 9
Beste bewoners van Mantgum, Mijn naam is Maaike, geboren in de Súdwesthoeke van Fryslân, wonend in Italië. Ik wil jullie even schrijven over de zoektocht van een foto van mijn moeder in Mantgum. Mijn grootouders waren Rein Jaarsma (1871-1943) en Lolkje Couperes (18741910). Ze kregen 2 dochters: Maaike (1902) en Durkje (mijn moeder) in 1905. Rein en Lolkje woonden in Allingawier waar hun dochters zijn geboren, maar ze zijn in 1909 naar Mantgum verhuisd. Later hebben ze ook in Oosterlittens, Beetgumermolen, Spannum, Welsrijp en Bozum gewoond. Maar nu iets over Mantgum: Moeder sprak veel over Mantgum met een oudere zus van me. Ik was nogal wat jonger en had alleen maar oor voor de Beatle muziek..... Maar de naam Mantgum is me altijd bijgebleven. Ik vroeg me af of er ook oude foto’s zijn in Mantgum van schoolkinderen in die jaren. Dat ik heb via de site van Mantgum deze vraag gesteld. Dit mailtje kwam bij de Werkgroep Historie Mantgum terecht en werd zodoende doorgespeeld naar Frits, waarop ik al gauw een mailtje van Frits terugkreeg. Hij zou z’n best doen en ja, korte tijd later kwam er een mooie foto met leerlingen en namen van de Openbare Lagere School (1909-1914)! MANDEGUOD 10 Maaike Jaarsma en Durkje Jaarsma
En ja, daar stond inderdaad de zus van mijn moeder op: Maaike Jaarsma. Mijn tante Maaike dus. Maar nog geen spoor van Durkje .... Er kwam weer een foto zonder namen maar ik kon geen gelijkenis vinden met mijn moeder, zodat ik de hoop al bijna had opgegeven. Frits vroeg me of ik een foto had van mem toen ze klein was en inderdaad, ik had een heel oud fotootje van Maaike en Durkje samen, zo rond 1909. Dat fotootje heb ik opgestuurd naar Mantgum. En toen... kwam de langgehoopte mail van Frits. Hij schreef: “Als ik het goed heb, is je moeder het meisje dat voor de juffrouw staat op deze foto van de Bewaarschool (1909-1914).” Kon het amper geloven dat hij haar gevonden had, maar hij had gelijk, ik herkende haar, het is mijn mem Durkje. Ben zielsgelukkig met de foto en Frits verdient een dik compliment! Vermoedelijk is eentje van de juffen mej. Geertje Kuperus en Durkje Jaarsma staat rechts voor de juf. MANDEGUOD 11
Bovenste rij vlnr: Onderwijzer L. Goïnga, Neeltje Bosma, Taetske Kalma, Maaike Jaarsma, Annie Bosma, Trijntje Haan, ............., Middelste rij: Gellof van der Wielen, Sijtze Grouwstra, Tjitte Reitsma, Anne Kooistra, Roelof Lammers, Eize Groeneveld, Taeke Tjebbes, Pieter Kuperus, onderwijzer S.H. Talsma Onderste rij: Pietertje Houtsma, Adriana van Douwen, Tetje Talsma, Aaltje de Groot, Klaske Anema, Hendrikje Speekhout, Aafke Houtsma, Sas Rienk Fokma, Jentje Odinga, Doeke Odinga, ............, Hinne de Haan Maar er is nog iets: ik ben namelijk in het bezit van het poesiealbum van tante Maaike. Ze stuurde het me jaren terug. Een kostbaar bezit voor me. Toen Frits de foto met Maaike stuurde heb ik de namen vergeleken met de meisjes in het poesiealbum. Er staan nogal wat uit Mantgum in, nl. Neeltje Bosma, Adriana van Douwen, Annie Bosma, Déborah Anema, Klaske Anema, Tetje Talsma, Aafke Houtsma, Taetske Kalma, allemaal 1914. Ook Metje Bosma staat er in, maar zij staat niet op de foto. Deze naam komt me zo bekend voor. Zeker vaak genoemd ook door moeder, ik weet het niet. Ook een juffrouw Geertje Kuperus (hoofd Bewaarschool) schreef in het poesiealbum, maar zij staat vermoedelijk op de foto. Als er nog beppesizzers in Mantgum wonen, dan hier wat gedichten uit het poezialbum van Maaike. MANDEGUOD 12
MANDEGUOD 13
Pizza Food Truck Onze pizza`s worden ter plekke bereid met verse ingrediënten en gebakken in een steenoven. Iedere donderdagmiddag in Mantgum (bij de Poiesz). Van 17.00-19.00 uur. Bestellen kan telefonisch: 06-538 77 841 (v.a. 11.00 uur), of aan de wagen. www.sambrinipizzas.nl Menu kaart Margherita: tomatensaus, kaas, mozzarella, basilicum Verdura: tomatensaus, kaas, champignons, olijven, ui, knoflook, zongedroogde tomaatjes, mozzarella Quattro stagioni: tomatensaus, kaas, champignons, ham, olijven, artisjokken Vesuvius: tomatensaus, kaas, knoflook, olijven, jalapeño, pepers, spekreepjes, ei, mozzarella Salame: tomatensaus, kaas, salami Picanto: tomatensaus, kaas, salami, jalapeño pepers, champignons Pollo: tomatensaus, kaas, kipfilet, champignons, paprika, ui Della Casa: tomatensaus, kaas, zwarte olijven, knoflook, zongedroogde tomaatjes, spekreepjes, champignons, gorgonzola Hawaii: tomatensaus, kaas, ham, ananas Carbonara: tomatensaus, kaas, ham, salami, spekreepjes Prosciutto: tomatensaus, kaas, ham, paprika Shoarma speciaal: tomatensaus, kaas, shoarmavlees, ui, paprika Pescatore: tomatensaus, kaas tonijn, paprika, ui gorgonzola e 1,25 / vis e 2,25; bakje knoflooksaus e 1,00. MANDEGUOD 14 e 8,50 e 10,50 e 10,00 e 11,50 e 12,00 e 9,50 e 10,00 e 12,00 e 13,00 e 10,50 e 11,00 e 10,50 Sambrini: tomatensaus, kaas, champignons, paprika, ham, salami, spekreepjes, ui e 13,00 Shoarma: tomatensaus, kaas, shoarmavlees e 12,50 e 13,50 e 12,50 Naar wens kan de pizza met verse knoflook worden belegd en/of de rand met knoflookolie worden ingesmeerd. Extra kaas, groente, olijven, ei e 0,75; extra vlees, Quattro Formaggi: tomatensaus, kaas, mozzarella, gorgonzola, parmezaanse kaas e 12,00 Funghi: tomatensaus, kaas, mozzarella, champignons
In Mantgum woonde mijn familie op de boerderij Tsjeintgum 1 (1909-1914). MANDEGUOD 15
MANDEGUOD 16
Van de redactie: Ze is een geboren Bilker, maar woont al bijna 10 jaar in Mantgum. NynkeRixt Jukema. Haar beroep is architect met passie en overtuigingskracht voor duurzame ontwerpen die passen in de omgeving. Zo heeft ze de afgelopen tijd gewerkt aan ‘de bank van de nieuwe werkelijkheid’. Een ronde bank met plek voor 7 mensen die op 1,5 meter van elkaar kunnen zitten. Op vrijdag 12 juni is de bank ontbloot in Sneek op de Prins Hendrikkade tegenover nummer 1. Hij is geschonken door het bedrijf Accent Automatisering waar haar vriend, Albert Jonkman medeeigenaar van is. Vanwege het 25-jarig jubileum van het bedrijf, en het feit dat een feest vieren in Corona-tijd geen optie is, heeft het bedrijf deze bank geschonken aan de gemeenschap. Hieronder een artikel uit de Leeuwarder Courant van 15 mei 2020. Auteur is Gitte Brugman. Architect Nynke-Rixt Jukema ontwerpt 'bank van de nieuwe werkelijkheid’ In de anderhalvemetersamenleving voelen mensen zich ‘ûnwennich’. Ze weten niet altijd wat een veilige afstand is. Daarom bedacht architect NynkeRixt Jukema een nieuwe leugenbank. Na de vorige bouwcrisis trok het aantal opdrachten aan, vandaar dat architect Jukema uit MantMANDEGUOD 17
MANDEGUOD 18
gum nu volop bezig is in de openbare ruimte. Daar ziet ze dat mensen zich wat ongemakkelijk bewegen. Wat is een veilige afstand? Wat is toegestaan? De situatie vraagt om nieuwe inrichtingselementen. Ze ontwierp daarom de ‘bank van de nieuwe werkelijkheid’, met zitplaatsen die anderhalve meter uit elkaar liggen. ,,Sa kinne minsken fan inoar en dochs byinoar sitte.’’ Ze deelde het plan op internet en Architect.nl besteedde er aandacht aan. Half juni heeft Sneek ‘hooplik’ de primeur. Sponsor Het ict-bedrijf Accent Automatisering, waarvan haar vriend Albert Jonkman mede-eigenaar is, bestaat 25 jaar. ,,Mar sy kinne no gjin grut feest jaan. Wêrom sponsorje jim dan net in bank?’’, vroeg ze hem. Het bedrijf steunt meer culturele doelen. ,,Ik wit wol dat dit soarte inisjativen fan partikulieren komme moatte. Dat wie hûndert jier lyn ek al sa.’’ Vlak na de Eerste Wereldoorlog en de landbouwcrisis nam het Oud Burger Weeshuis het initiatief tot vernieuwing van het boerenbedrijf. ,,Myn oerpake hat dat doe ûntworpen, dy buorkerij stiet yn Snits.’’ Een paar jaar geleden was dat te zien op een duo-expositie over beide architecten in het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek. ,,Ik haw doe ûndersyk nei him dien, en dêr haw ik in soad fan leard.’’ Plek Een mooie toevalligheid is dat Sneek de beoogde plek is van Jukema’s nieuwste ontwerp, gemaakt door Smart Constructions in Heerenveen. ,,Wy binne yn goed oerlis mei de gemeente Súdwest-Fryslân en hawwe al in moai plak útsocht.’’ Dit prototype wordt uitgevoerd in staal en krijgt een ‘beukenboomrode’ kleur. De bank telt zeven zitplaatsen. Zeven is het internationale geluksgetal, het aantal planeten, kleuren van de regenboog, wereldwonderen en dagen in de week. Kortom een mooi getal. ,,Minsken moatte it earst ûnderfine, mar wy hoopje dat ek ynstellings se hawwe wolle.’’ MANDEGUOD 19
MANDEGUOD 20
Een uit de hand gelopen hobby DE JONKHEER Op het kaartje staat: Vaste planten kwekerij De Jonkheer. Daaronder: Robert Terwisscha van Scheltinga Ik maak een afspraak op de kwekerij gelegen in Mantgum aan de spoorlijn. Wie is die jonkheer? Dat moet wel een deftige meneer zijn met zo’n adellijke naam. Ik word begroet door een vrolijke man in een korte broek met een stevige haardos en een leuke bril. Van adel? “Ja, ergens rond het jaar 1200 duikt er een familiegeslacht op met die naam. Maar we doen er niets meer mee, hoor”. Maar er moeten toch nog wel nazaten zijn met landgoederen en grote boerderijen? Er is wel veel onderzoek gedaan naar de vele vertakkingen. (Met recht de stamboom). Op veel plaatsen in het land kom je de naam tegen. Soms wordt er een familiedag georganiseerd. Daar komen wel honderd neven en nichten. Bij Appelscha ligt een dorpje met de naam Terwisscha. En in Ter Idzard liggen Terwisscha’s begraven. Daar komt op sommige graven de naam Titus voor. Zo heet de vader van Robert ook. Roberts vader leeft nog, hij is 95 jaar. Hij was kok in Leeuwarden. Robert is daar geboren en getogen. Als jongetje was Robert al altijd in de weer met plantjes, stekjes en zaden. Hij had toen ook al een volkstuintje. Na de MAVO koos hij voor de Middelbare Tuinbouwschool in Hoorn. Uiteindelijk kwam Robert terecht bij BEJO in Warmenhuizen, een bedrijf dat zich bezighoudt met het ‘schonen’ van groentezaden. Om ze zo klaar te maken voor de verkoop. Daar werkt hij nog steeds. Vier dagen per week heen en weer over de Afsluitdijk! Robert is al 29 jaar samen met Hotze, in 1998 zijn ze getrouwd. Na wat omzwervingen kochten ze een huis in Mantgum. Vrijdag is zijn vrije dag en ook na zijn werk is hij vaak te vinden op de tuin. Hij kweekt een scala aan plantensoorten. Via zijn contacten in Noord-Holland nam hij steeds meer deel aan bloemenmarkten en fairs. Nadat hij zich 10 jaar geleden liet inschrijven bij de Kamer van Koophandel, ontmoette hij toenmalig burgemeester Liemburg. Zij moest vrolijk lachen om zijn opmerking dat hij zich op de bloemenmarkt in Leeuwarden voelde als een artist in Carré. MANDEGUOD 21
MANDEGUOD 22
Corona In andere jaren waren april en mei drukke tijden. Veel markten overal. Dit keer niets van dat alles. Vanaf 1 september is het weer toegestaan, maar Robert beschouwt 2020 als een verloren jaar. Wat hij als positief ervaart, is dat hij nu in alle rust eindelijk grote opruiming kan houden. Zijn perceel met vakken planten ziet er prachtig uit. Alles staat op worteldoek (vochtdoorlatend). Er is een irrigatiesysteem aangebracht. Niets te zien van de droogteperiode. De schaduwtuin ernaast komt nog aan de beurt. Ook heeft hij het aantal soorten teruggebracht. Kwaliteit en betere planten zijn belangrijk. Hij kweekt wat hij zelf mooi vindt. De mooiste plant is ‘Ruit”. Een leuke bijkomstigheid van het ‘thuiswerken’ in Mantgum: veel aandacht van mensen die even een wandelingetje langs de volkstuintjes maken! Vakantie? Dat komt er meestal niet van. Soms gaan ze in het najaar naar Italië, naar Toscane, om daar mooie terracotta potten op te halen. Dan plakken ze daar een vakantie aan vast. Nog 7 jaar, dan gaat Robert met pensioen. Blijft het Mantgum? Dat denkt hij zeker. Hij geniet van alles wat hij opgebouwd heeft in zijn tuin. Dus hij is een gelukkig mens? Hij gaat lachend op de foto. Diny de Vries MANDEGUOD 23
MANDEGUOD 24
Vereniging Verenigingen Contactpersoon Biljartvereniging Mantgum Bridgeclub Doarpsmienskip Mantgum Fûgelwacht Mantgum Gymnastiekvereniging Weidum Herensociëteit Vriendenkring Iisclub De Twa Doarpen M. Visser J. W. Verhoef S. Dijkstra K. Bosma Muziekvereniging Harmonie Weidum J. de Boer J. van der Werf Jeu de Boulesvereniging Wjukslach G. Kuperus Keatsferiening Jacob Klaver Korfbalvereniging WWC Loopgroep Rûnom Mantgum Mannenkoor Mantgumer Maten Mantgumer Tennisclub Merke Commisje Mantgum D. Lont J. Noorman P. Kuipers Fam. Nutma Ondernemersvereniging Mantgum W. Fopma Oudercommissie De Gielguorde Resitearkolleezje Frisia 1874 Soos 60+ Speeltuinvereniging De Pôle Stichting Freed Stichting Wjukken Uitvaartvereniging De Laatste Eer Voetbalvereniging Oosterlittens Werkgroep Historie Mantgum Wietwetterklup R. Heida J. Nijboer G. Terpstra D. Ottema B. Stienstra Jant van Dijk Telefoonnummer (06) 100 579 01 (058) 250 18 13 (06) 423 242 06 doarpsmienskip@mantgum.com E. van der Hem info@harmonieweidum.nl S. Cnossen (058) 251 96 81 (058) 251 93 93 (058) 251 94 02 (058) 250 15 97 (058) 250 11 44 (058) 250 40 97 (06) 130 43 474 (06) 204 94 345 (06) 512 21 165 (06) 150 47 798 (058) 250 22 41 (058) 850 63 92 (058) 250 20 26 ocgielguorde@gmail.com Frisia1874@gmail.com (058) 250 26 75 (058) 255 25 85 (058) 250 1090 Bestuur@wjukken.nl (058) 822 27 63 (058) 250 14 34 (058) 250 13 09 (058) 250 10 38 (058) 254 20 51 R.W. Steensma R. de Groot MANDEGUOD 25
Activiteiten Maand juli-augustus Woensdag 1 juli Wjukken weer open voor (aciviteiten met) maximaal 100 bezoekers Zondag Zondag Zondag Zondag Zondag Zondag Zondag Zondag Zondag Dinsdag Vanaf 21.00 uur ook toegankelijk voor niet-leden i.v.m. spreker energiecommissaris Bouw de Boer Donderdag 1 okt Jaar/Algemene Ledenvergadering Doarpsmienskip MFC Wjukken 20.00 uur Oud papier wordt 13 keer per jaar opgehaald. U kunt deze data terugvinden op de afvalkalender 2020 van Omrin. De data zijn ook te vinden op de Omrin-website. https://www.omrin.nl/bij-mij-thuis/services/afvalkalender. Of Googlen naar Afvalkalender Mantgum. Urker Vishandel Pizzabakker iedere dinsdag iedere donderdag Vakantie: Urker Vishandel, dinsdag 11 augustus afwezig Bedankt Bram In het mei/juninummer van de Mandeguod staat dat Bram Brouwer is gestopt als hoofdredacteur van de Mandeguod. Sinds april 2016 schreef Bram in elk nummer van de Mandeguod de rubriek “Van de hoofdredacteur”. Aanvankelijk bevatten zijn artikelen beschouwingen over Mantgumer aangelegenheden. Daarna ontpopte Bram zich als columnist. Hij schreef goed onderbouwde stukjes met bronvermelding over actuele zaken. Hij bracht onderwerpen die hem bezig hielden onder de aandacht van de lezers en zette hen daarmee aan om daarover na te denken. Hoewel Bram geen hoofdredacteur van de Mandeguod meer is, kan zijn mening over onderwerpen die zijn interesse hebben gevolgd worden via www.brambrouwer.nl. Bram bedankt voor vier jaar inzet voor de Mandeguod. Joost Lottgering MANDEGUOD 26 15.30-18.00 uur, bij de Poiesz 16.30 uur, bij de Poiesz 5 juli Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 12 juli Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 19 juli Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 26 juli Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 2 aug Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 9 aug Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 16 aug Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 23 aug Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 30 aug Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum 1 sept Algemene ledenvergadering Duorsum Mantgum MFC Wjukken 20.00 uur (onder voorbehoud)
Weekagenda maandag Bloedprikken huisartsenlaboratorium 09.00 - 09.15 uur, mfc Wjukken AMV 15.30 uur, OBS de Gielguorde fanfare ’Harmonie Weidum’ Mantgumer Maten Yoga Zenmeditatie dinsdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Judo, 4 t/m 7 jaar Judo, 7 t/m 8 jaar Judo, 8 t/m 9 jaar Judo, 10 jaar en ouder Bootcamp Medische fitness woensdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Kaartmiddag Biljarten 60+ Bodyflow, Studio Fitaal Pilates, Studio Fitaal Malletband ‘Harmonie Weidum’ donderdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Pianoles Kids swing 4 t/m 7 jaar Funky kids 7 t/m 10 jaar Modern dance 10 jaar en ouder Fifty + fit. door Sander Hageman Jeu de boules competitie Clinic beginnen met Hardlopen Yoga Yoga, YogaRutger vrijdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Bridgen Pilates, Studio Fitaal 19.30 - 21.00 uur, dorpshuis Weidum 20.00 uur, mfc Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma 19.45-21.30 uur, Dokter Fokkewei 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 15.45 - 16.30 uur, gymzaal 16.30 - 17.15 uur, gymzaal 17.15 - 18.05 uur, gymzaal 18.05 - 19.00 uur, gymzaal 19.30 uur start bij het plein van MFC De Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma Yogalessen Marian Ypma/Studio Fitaal 19.45-20.45 uur Basisschool Mantgum 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.00 - 16.00 uur, mfc Wjukken 14.00 uur mfc Wjukken 18.45 - 19.40 uur, basisschool De Gielguorde 19.45 - 20.40 uur, basisschool De Gielguorde 19.30 - 21.30 uur, dorpshuis Weidum 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.50 uur - 21.30 uur, mfc Wjukken 15.45 - 16.30 uur, gymzaal 16.30 - 17.15 uur, gymzaal 17.15 - 18.05 uur, gymzaal Gymnastiekzaal Mantgum 19.30 uur 19.30 uur, stal fam. Odinga Skillaerd 19.30 uur, bij mfc Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma 20.00 - 21.00 uur, basisschool De Gielguorde 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.00 - 17.30 uur, mfc Wjukken 09.00 - 09.55 uur, Dorpshuis Weidum Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) 09.15 -10.15 uur, mfc Wjukken Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) 10.30 -11.30 uur, mfc Wjukken Biljartcompetitie 19.30 uur, Café Bonnema zaterdag Bootcamp 09.00 uur start bij het plein van mfc De Wjukken MANDEGUOD 27
Instelling Buitenschoolse opvang De Vrijbuiters Kinderopvang It Flinterke Diëtistenpraktijk Leuk op Gewicht Dokterswacht Friesland Fysiotherapiepraktijk Mantgum Instellingen (088) 035 04 00 Peuteropvang ‘De Pukkewjuk’ (‘Kids First’) Mantgum Foar Inoar (088) 035 04 00 (088) 035 04 00 foarinoar@mantgum.com (06) 18 33 90 61 (0900) 112 71 12 (058) 250 14 14 Contact Contactpersoon E. Hartvelt E. Hartvelt E. Hartvelt C. Bruinsma J. Sybesma Apotheekhoudende praktijk H.B.Bergwerff, huisarts 0517-341272/0517342726 H.B. Bergwerff praktijkbergwerff@ezorg.nl apotheekbergwerff@ezorg.nl (058) 763 45 13 Gastouderopvang It Swânnennest Gastouderopvang Seerôvers en Lânrotten Gastouderopvang Us Wouterkes Logopediepraktijk Mantgum Studio Fitaal YogaRutger Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Sportcentrum Akkermans Tandartsenpraktijk Mantgum Mindfulnesstraining en zenmeditatie Gemeente Leeuwarden, klein leed K.lycklemaennijeholt@upcmail.nl (058) 250 15 23 (058) 250 19 52 (058) 250 13 63 (06) 270 649 94 (06) 420 122 03 info@yogarutger.nl (06) 519 689 90 rsdegroot@terphus.nl (0515) 42 56 12 (058) 250 17 81 (06) 128 227 12 (058) 257 66 66 G. van der Heide J. Wijnja R. van der Veen A. Wijnstra M. Ypma Rutger Feitsma R. de Groot V. Akkermans Eef Heinhuis Gezondheidscentrum It Kleaster Waar zijn in Mantgum AED’s aanwezig? MFC Wjukken (dag en nacht) hoofdingang gebouw Poiesz Supermarkt, alleen tijdens openingstijden Fysiotherapie Jelle Sybesma, werkdagen 08.00 - 18.00 uur Wat te doen bij een incident: eerst 112 bellen. MANDEGUOD 28
Witte jo dat… … der by David en Lys oan de Seerp van Galemawei in spjocht bret hat? Mids maart is in grutte bûntspjocht (grote bonte specht) begongen mei it meitsjen fan in nêst yn de iperenbeam yn it midden fan it hiem. It hat him twa wike koste om it nêst klear te krijen – mar dan sitst ek op in djipte fan krap 30 sintimeter de beam yn. Doe hat er in wyfke op ‘e kop tikke, en it gong oan mei brieden. Nei in pear wike koest in sêft gepiip heare: jongen! Dat gepiip waard hieltiid lûder, oant in jong op it lêst syn kopke nei bûten stuts om ris efkes yn it waar te sjen. Ynearsten hearde it op mear as ien jong, mar it is net dúdlik oft der mear as ien jonge spjochten útflein binne. Hoe dan ek: ien jong is útflein, ek al wie dat op ien fan de minst moaie dagen: it reinde en waaide krekt o sa, wylst it wikenlang moai waar west hie. Grote bonte specht bij nestingang MANDEGUOD 29
Eef Heinhuis - ervaren trainer Mindfulness categorie 1 MBSR - MBCL - IMP Zenmeditatie Meer weten? Telefoon: 0612822712 eefheinhuis@8je.nl - www.8je.nl Dokter Fokkewei 10/12, Mantgum MANDEGUOD 30
Een nieuwe Rubriek Wat hinget der by dy oan ‘e muorre? Les cheveux courts Toen Lys mij, alweer een paar weken geleden, belde met de vraag of ik het stokje voor deze rubriek van haar over wilde nemen, moest ik direct denken aan een litho van Kees van Dongen die bij ons aan de muur hangt. Het werk is van onze dochter Lidewij. Toen zij in Utrecht studeerde en op kamers woonde fietste ze bijna dagelijks langs kunsthandel Juffermans aan de Lange Jansstraat. Op een dag hing deze dame daar in de etalage. Bevlogen vertelde Lidewij over het kunstwerk: “Het lijkt wel of ze me nakijkt als ik langs fiets.” zei ze. Tijdens een van mijn bezoekjes aan Lidewij zijn we de kunsthandel binnen gestapt. Aan de alleraardigste eigenaar, Jan Juffermans, vertelde Lidewij dat ze erg onder de indruk was van “les cheveux courts”, want zo bleek het te heten. Gepassioneerd vertelde hij een en ander over het werk, liet ons een prachtig boekwerk met de beschrijving zien en gaf Lidewij een ansichtkaart van het werk mee. Ze besloot dat ze het van haar eerste salaris zou gaan kopen. Maar op een dag hing het er niet meer, het was verkocht. Wat een teleurstelling. Lidewij verhuisde naar Amsterdam en studeerde af. Op een dag fietste ze over de Spiegelgracht en daar zag ze “haar” Van Dongen hangen. Enthousiast belde ze ons om het te vertellen. Jan en ik besloten het haar cadeau te doen voor haar afstuderen én haar 25e verjaardag. Het heeft in veel Amsterdamse kamers gehangen en de dame was in de loop van de jaren een beetje scheef in haar lijst gezakt. Zonde natuurlijk. We hebben het meegenomen naar een lijstenmakerij in Sneek en daar is het prachtig hersteld. Toen we het op konden halen was er de “LockDown” en heeft het een paar weken bij ons aan de muur gehangen. Inmiddels hangt het weer te pronken in Amsterdam bij Lidewij en Willem, in hun eigen huis. Ik wil het stokje graag doorgeven aan Henny Tuinhout-de Leeuw. Ada Middelweerd. MANDEGUOD 31
Ambachtsbakker Sybesma * Mantgumer Preamke, een heerlijk lekkernij maar ook een leuke tip als kado. * Kadomand vullen naar keuze terwijl u wacht, u kunt deze ook bestellen. * Suiker/krentenbrood in cijfers. leuk voor kado verjaardag of trouwdag! Openingstijden Mantgum: Dinsdag t/m donderdag: 8.30 - 18.00 uur Vrijdag: 8.00 - 18.00 uur Zaterdag: 8.00 - 16.00 uur email: bakkerijsybesma@hetnet.nl Mantgum tel.: 058-2502070 / Boksum tel.: 058-2541323 / 06-22632617 * Reklame’s staan in de Skille vermeld. * Ontbijtservice. * `s Maandags kunt u gebak afhalen op bestelling in onze winkel te Boksum. Ook kunt u s`ochtends vroeg altijd in Boksum terecht om uw gebak af te halen of mee te nemen naar uw werk bijvoorbeeld. * Bestellen kan in de winkel of via telefoon of whatsapp of website www.ambachtsbakker.nl MANDEGUOD 32
“Waarom heb ik nooit leren vliegen?” “Dy mefrou wennet hjir yn Mantgum, is al fier yn de tachtich, en hat krekt al wèr in boek skreaun. Moaie gelegenheid om in stik oer har yn de Mandeguod te setten!” Sa waard ik troch de oare redaksjeleden op paad stjoerd. We koene mekoar net, Beatrix Baerken en ik, mar we ha in tige animearre petear hân. In frou dy’t genôch te fertellen hat, dat is wol dúdlik. Trije boeken hat se no op har namme stean, it earste boek is se in jier as tsien werom mei begûn, de lêste twa datearje út 2018 en 2019. Beatrix Brandon Bravo-Baerken – mar har famkesnamme Baerken brûkt se as skriuwersnamme. “Anders is het zo’n mondvol…” Beatrix wennet al in jier of 15 yn Mantgum, berne yn Bergen by Alkmaar, mar omdat dêr in militêr fleanfjild lei moast de famylje oan it begjin fan de Twadde Wrâldoarloch ferhúzje nei de omkriten fan Amersfoort. Doe’t de oarloch foarby wie, wie Beatrix in famke fan tolve jier, krekt âld genôch om de dingen fan doe noch helder foar de geast te hawwen. Beatrix en har man kamen eartiids al faak yn Fryslân mei harren motorboat, en omdat har man as marineoffisier al ridlik jong mei pinsjoen gie, sochten hja in plakje yn Fryslân. “We zijn op in druilerige dag in november in Fryslân wezen kijken, omdat we er vanuit gingen dat we – als we het met slècht weer al mooi vonden – het gebied met móói weer ook vast wel mooi zouden vinden.” En sadwaande hawwe hja harren - nei 8 jier yn Boazum - yn Mantgum ta wenjen set yn in saneamde kangoeroe-wenning, mei de húshâlding fan harren jongste soan en skoandochter ûnder it selde dak. Tige fertrietlik dat Beatrix har man mar in goed jier yn it nije hûs yn Mantgum wenne hat. Nei it ferstjerren fan har man trunen har bern har oan om dingen op papier te setten. Beatrix wist ommers noch in protte saken fan foarhinne, en al dy famyljeferhalen soene oars ferlern gien wêze. Se wie eartiids ek wol dwaande mei skriuwen, mar doe hat se it grut oppakt. Hja hat hiele stambeammen neipluze, de ferhalen opskreaun, foto’s der by socht en yn 2015 hat se dêr yn eigen behear in stik of 15 boeken fan printsje litten. De famyljekronyk ‘Mijn moeders moeder’. Foar har bern en de neiste famylje. Dat betsjutte ek dat se it omslach fan dat famyljeboek sels ûntwurpen hat. Hja hat dêrfoar it board brûkt dat troch har oerpake beskildere wie mei de ôfbylMANDEGUOD 33
zorgvuldig en met aandacht Dag en nacht bereikbaar T 0566 60 29 22 www.dejonguitvaartzorg.n .nl nl I www.dejonguitvaartzorg.nl MANDEGUOD 34
ding fan it steatlike hûs fan har foarfaren yn Waddinxveen. Dat board hinget no yn har hal, mei dêr ûnder de troch Beatrix sels skildere portretten fan har oerpake en -beppe. Troch har sels skildere? Ja, kloppet. Ien fan de oare saken dy’t Beatrix nammentlik oppakt hat doe’t hja allinnich kaam te stean wie skilderles by Janneke Hengst. Op oanrieden fan Janneke hat Beatrix letter ek noch skilderles hân by ûnder oaren Doet Boersma, en se skilderet no al mear as tsien jier. Beatrix mei foaral graach portretten skilderje, en har hûs hinget dan ek fol mei de prachtichste skilderijen. Doe’t Beatrix yn 2015 de famyljekronyk ôf hie, wie der oan de iene kant it gefoel: fijn dat it ôf is, mar oan de oare kant knage it ek: spitich dat it ôf is… It joech eins in leech gefoel. It skriuwen gong har lykwols maklik ôf, it bleaun har dan ek dwaande hâlden en sa kaam yn 2018 har earste roman ‘De geur van wilde marjolein’ út. Op oantrún fan har dochter sette Beatrix dêrnei op ‘e nij útein mei skriuwen, mei as resultaat ‘Een brief aan Kyra’, útkommen yn 2019. It wie ommers hast 75 jier lyn sûnt de befrijing yn 1945, en dat is ien fan de redenen dat har oantinkens út de Twadde Wrâldoarloch in rol spylje yn it earste part fan dizze roman. It twadde part fan de roman is situearre yn Noarwegen. “Jeg elsket deg” is it motto foaryn it boek – Noarsk foar “Ik hield van je”. “Als ik mijn verhaal ergens plaats, wil ik dat gebied ook echt kennen”, giet Beatrix fierder. Noarwegen is foar har bekend terrein: se giene faak nei Noarwegen op fakânsje, boppedat hat hja ek in skoft yn Denemarken wenne. De roman ‘De geur van wilde marjolein’ spilet yn de Auvergne, yn súd Frankryk. Dêr hat hja ea in tiid in skilderkursus folge (“Met het vliegtuig naar Lyon, auto gehuurd, en na de cursus weer met de auto naar Lyon, en het vliegtuig weer in.”) sadat hja har ek thús fielde by it skriuwen fan in ferhaal dat him yn de Auvergne ôfspilet. Lyts detail fan har boeken: omdat Beatrix alles yn eigen behear útjout, moatte je ek foarsichtich omspringe mei de finânsjes. Sadwaande stiet op de achterflap fan sawol ‘De geur van wilde marjolein’ as op de achterflap fan ‘Een brief aan Kyra’ deselde foto. Der hie noch wol in moaie mear resinte foto foar it twadde boek west, mar dat wie in foto dy’t makke wie troch in fotograaf – en ja, dan moat der djoer foar betelle wurde… MANDEGUOD 35
MANDEGUOD 36
It skriuwen fan dizze boeken ferge fansels ek in soad neisjen, korrizjearjen, redigearjen en nochris neisjen en trochlêzen. Lokkich krige hja dêr de help foar fan ûnder oaren har dochter en skoandochter. Boppedat ha je dan in soad kontakten mei resinsinten en oare minsken út de boekewrâld. It hâldt je skerp en by de tiid, fynt Beatrix. Dat se net echt skerp en by de tiid holden wurde hoecht, docht wol bliken út it feit dat se fan alles ûndernimt. Se is in pear jier lyn noch mei in postboat mei nei de Noardkaap fearn. Sa’n postboat kin in hûndert passazjiers bergje, en giet withoefaak oan lân, om – ja logysk – post te bringen of op te heljen. Neidat de Noardkaap berikt is, fart de postboat noch in eintsje fierder, oan Ruslân ta. Beatrix sjocht werom op in prachtige reis. Hja mei ek tige graach autoride, en se sei altyd: “Waarom heb ik nooit leren vliegen?” Dy winsk ha de bern letterlik oppikt, en 4 jier lyn krige se as jierdeispresintsje in fleanles op fleanfjild Lelystad. “Waren we hoog boven in de lucht, zegt die piloot: Nou, neem de stuurknuppel maar over…”. Har dochter siet opteard op it achterbankje fan it fleantúch en koe sa moai in foto nimme fan Beatrix as piloat. En och, leeftyd… “Je wordt niet oud zonder dat het begint te kraken”, seit Beatrix, mar dêr lit se har net troch út it fjild slaan. Fjouwer jier lyn hat se ek in nije hûn oantúgd. In Ingelske Springer Spaniel. No binne dy spaniels der yn twa soarten: in jacht- en in showlijn. Se hat foar dy lêste ferzje keazen – dy past kwa snelheid better by har, sa ornearre se. Ek it spinnen op har spinwiel hat se wer oppakt. “Ik heb net ook nog een nieuwe naaimachine gekocht, want misschien word ik wel honderd, en zo lang kun je toch niet zonder naaimachine?” Mei in stikmannich fan har skilderijen wie se ein novimber presint op de manifestaasje ‘Keunst yn Kanaän’ yn de Wjukken – in wykein mei keunst en workshops fan ynwenners fan Mantgum. As ik dit sa allegear besjoch, doar ik der hast wol om te wedzjen dat der de kommende jierren nòch in stikmannich romans fan Beatrix Baerken it ljocht sjogge. Enerzjy en ideeën genôch! Lys Scarse MANDEGUOD 37
MANDEGUOD 38
Op zoek naar de spotvogel Op Hemelvaartsdag sta ik met Veronica, Frouke (een vriendin van Veronica) en Ian Borwell mussen en merels te tellen in de voortuin van dorpsgenoten. Hoe is het zo ver gekomen? In de coronatijd blijken we andere hobby’s te ontwikkelen dan voorheen. Wij hebben de online cursus “Tuinvogels in Nederland” van de Vogelbescherming ontdekt en kunnen tot ons groot plezier nu het geluid van een winterkoninkje onderscheiden van een roodborstje. Laatst stonden we nog 10 minuten naar een zanglijster in de achtertuin te luisteren: dat beestje had er natuurlijk al honderd keer gezeten, alleen hadden we dat voorheen nooit in de gaten. Frouke vertelde ons dat ze met Ian was mee geweest op een vogeltelling. Ian, een fanatieke vogelliefhebber, is een Engelsman die zijn Nederlandse vrouw is gevolgd en beland is in Wytgaard. Voor meer info over zijn verhaal en zijn foto’s, zie zijn website www.stukjesnatuur.nl. Hij voert regelmatig vogeltellingen uit, waaronder de tellingen voor Sovon Liveatlas. Deze tellingen hebben tot doel de aan- en afwezigheid (verspreiding) en veranderingen daarin van soorten in heel Nederland vast te leggen. Je kunt de tellingen op verschillende manieren uitvoeren. Wij kozen voor de zogenaamde “één vierkante kilometer” methode, waarin je één uur lang op een van te voren gekozen vierkante kilometer gaat tellen welke soorten en aantallen vogels je ziet en/of hoort. In overleg komen we uit op het gebied aan de westkant van het dorp, het spoor en de volkstuintjes en de weg naar Tsjeintgum (zie het witte vierkant op de kaart). We vertrekken van ons huis over de Swannedrift naar de Seerp van Galemawei en zien vooral veel mussen, duiven en spreeuwen maar ook een huiszwaluwnest. Mocht u zich trouwens hebben afgevraagd waar een groepje van vier op Hemelvaartsdag naar stond te kijken in uw voortuin, dan weet u het nu. Ian vertelt dat hij overwoog om een hesje “ik ben vogelteller” aan te schaffen voor dit soort tochten in de bebouwde kom. Op de hoek met de Gibbeflecht houden MANDEGUOD 39
MANDEGUOD 40
we stil want Ian denkt dat hij de spotvogel heeft gehoord, een vogel die hij op zijn verlanglijstje had voor vandaag. Maar helaas, hij is gevlogen voor we hem konden bevestigen dus we kunnen hem niet noteren. Verder langs het spoor lopen we door de volkstuinen tot het eind van onze vierkante kilometer: onder andere tjiftjafs, een kwikstaartje en overvliegend (want die tellen ook) een aalscholver. Meer verrassende soorten ontdekken we nadat we over het brugje bij het station terug het dorp in zijn gekomen en naar het noorden gelopen naar het grasveldje met de heuvel bij it Spyk. Naar het westen kijkend (over het water) ontdekken we een paartje kneus (vooral het mannetje is bijzonder mooi) en horen we de zwartkop (bijzonder voor deze streek). We stappen op de fiets voor het eindje buiten het dorp richting Tsjeintgum, dat ook tot onze vierkante kilometer hoort. In de sloot langs de weg zitten verschillende eenden en we leren het verschil tussen wilde eenden en soepeenden (dat is dus echt een vogelsoort: alle eenden die een mengeling zijn van verschillende soorten). Nadat we bij Tsjeintgum kort zijn gestopt en ik alvast langzaam vooruit verder het dorp uit fiets, valt me in een boom links van de weg een geluid op dat ik in ieder geval in de Tuinvogel-cursus nog niet ben tegengekomen. Het intrigerende is namelijk dat het geluid duidelijk van één en dezelfde vogel afkomstig is maar de hele tijd varieert. Als Ian aansluit blijkt dat we beet hebben: het is de spotvogel. Hij was een week eerder voor het eerst in Nederland gesignaleerd dus Ian had al goede hoop hem te treffen. Heel kort zien we hem even op een tak zitten (een klein vogeltje met een gele borst) maar de 10 minuten daarna moeten we ons tevreden stellen met zijn concert van vogelimitaties zonder dat we hem nog te zien krijgen. Moeilijk te spotten, die spotvogel. Maar het geluid alleen al was geweldig. MANDEGUOD 41
Met hart voor dieren, in het hart van Fryslân Voor spoedgevallen 24 u./7d. bereikbaar. Oedsmawei 13, 9001 ZJ GROU Tel. 0566 - 60 14 64 E-mail: info@dierenartsgrou.nl Websites: www.dierenartsgrou.nl en www.bistedokter.nl Telefonisch spreekuur: maandag t/m zaterdag van 8.00 - 9.30 u. Spreekuren gezelschapsdieren uitsluitend op afspraak! Balie geopend: Maandag t/m vrijdag: 8.00 – 18.00 u. en zaterdag: 8.00 – 9.30 u. MANDEGUOD 42
In de bijgaande Tabel staat onze score voor een uurtje vogels tellen. Telling in kilometerhok 10-18-42 - Mantgum, Friesland Resultaten 21 mei 2020 van 09:00 t/m 10:00 teller: Ian Borwell Knobbelzwaan 2 Krakeend Wilde Eend Soepeend Waterhoen Meerkoet Grutto Houtduif 1 11 3 Blauwe Reiger 1 Aalscholver 1 1 11 1 8 Turkse Tortel 4 Torenvalk Kauw 2 Zwarte Kraai 1 Pimpelmees 2 Koolmees Tjiftjaf Boerenzwaluw 3 Huiszwaluw 12 Spotvogel 1 De Zwartkop: bijzonder in dit kilometerhok en/of in deze periode Mussen: hoog aantal voor deze soort In totaal 29 soorten waargenomen Rob Mangnus Doarpsmienskip Mantgum Vooraankondiging Jaarvergadering 2020 Het bestuur van Doarpsmienskip Mantgum nodigt hierbij alle inwoners van Mantgum van harte uit voor deelname aan de Jaarvergadering, tevens de Algemene Ledenvergadering. De Jaarvergadering van Doarpsmienskip Mantgum vindt dit jaar, onder voorbehoud van verdere Covid19 ontwikkelingen, plaats op donderdag 1 oktober 2020 om 20.00 uur in MFC Wjukken. Dit bericht is slechts een vooraankondiging. De officiële uitnodiging en de agenda zullen in Mandeguod van september worden geplaatst. De stukken zijn naar verwachting medio september te vinden op www.mantgum.com. Tijdens deze Jaar-/Algemene Ledenvergadering wordt onder andere de verdeling van het dorpsbudget besproken. Bovenstaande uitnodiging geldt daarom ook voor inwoners van Mantgum die geen lid zijn van Doarpsmienskip Mantgum. MANDEGUOD 43 Zwartkop Merel Huismus 2 Putter 1 2 Winterkoning 4 Spreeuw 5 Witte Kwikstaart 1 Vink Kneu 1 2 3 34 9 38
MANDEGUOD 44
Kreatyf kompleks Us doarp is segene mei in treinstasjon. Gewoanwei kinne wy hjir wol sa'n fjouwer kear yn 'e oere weikomme. Op it stuit is dat wat minder fanwege firusfratsen, mar hoe yntelliginter oft wy dy ôfbouwe hoe earder oft de wenstige skema's wer tapast wurde sille. Rutte cs. dogge harren bêst, mar wy binne der noch net... Mar no komt der de hiele dei troch in stim út 'e perronlûdsprekkers dy't hieltyd wer meidielt dat de gewoane fertrektiden net mear jilde en dat der oanpassingen binne fanwege koroana. Dat sil wol sa moatte fan 'e direksje mar net ien heart it mear. Oan de noardkant fan it stasjon leit by it spoar lâns in moai lytsskalich folkstúntsjeskompleks. De minsken dy 't dêr oan it wurk binne slane allang gjin acht mear op dy meidielingen fan de spoarjuffer. Se ha wol wat oars oan 'e holle, want de tún moat klear! Guon binne der net wei te slaan, mar de iene hat dan ek in folle grutter stik bou as de oare. Mar it is yn elk gefal folle drokker op 'e tunen as oare jierren. Opfallend binne de bousels dy't ferspraat oer it túnkompleks steane. Der binne hokjes, kassen, broeibakken, plestik tunnels, kompostbakken, der is in sitsje kompleet mei parasol en soarte feranda. Want "na gedane arbeid... ensafh." Der is sels in bousel dat wol wat wei hat fan it 'tiny-house' mar dan mei in glêzen dak en in knappe mar folslein dissonante foardoar. Alle materialen kinne by de bouwerij dus brûkt wurde. Der is bygelyks in grutte 'broeikas' dy't opboud is fan sloopkezinen mei glês fan allerhande ôfmjittingen, mar mei ferskate passtikjes en planken is der dochs in min of mear kreas gehiel fan makke. Sels de bopperútsjes kinne iepen foar frisse lucht. Sa’n túnhobby stimulearret de kreativiteit blykber geweldich. Der lizze lapen lânbouplestik om it túch op te kearen mei in pear kreaze rigen gatten njonken elkoar dêr't de ierdbeiplantsjes yn steane. In oare túnker hat in âld flierkleed oer klaai drapearre. Dêr komt echt gjin hynsteblom of jabikskrúswoartel trochhinne! Alle soarten beantsjestokken wurde der brûkt, bamboe, houten latsjes, tûken; as it mar lingte hat en net te tsjok is. Dy stokken wurde dan wer mei alderhande soarten tou en tried byelkoar bûn en yn 'e grûn ferankere. It is wol moai te sjen hoe't der oeral in oplossing foar fûn wurdt, wylst it allegear hast neat kostet. Itselde jildt foar de paadsjes tusken de ierappelrêgen en de tunen sels, alle soarten tegels en klinkerts en oare bakstiennen yn alderhande formaten lizze der yn de meast wûnderlike patroanen. Dat is ek it gefal mei de ôffredingen, alles wurdt der foar brûkt, fan rustige boumatten oant pleksyglês en grien nylongaas. It is fansels ek de sport om safolle mooglik opbringst te krijen mei sa min mooglik kosten en dan is it net bedoeling in protte jild oan datsoarte omballingen út te jaan. MANDEGUOD 45
MANDEGUOD 46
De lêste wiken is der hurd wurke op de túntsjes. Wilens liket it measte wurk dien te wêzen; ien dy 't regelmjittich by it spoar delgiet koe hast alle dagen de feroarings sjen. Yn febrewaris kamen de earsten al del om de ekers wer ynoarder te bringen. Froast hat der kwalik west sadat der noch aardich wat grûnwurk fersetten wurde moast. De kluten binne fyn makke en grutte bulten rûge dong binne der oer de tunen brocht. Der is siedde, der is plante, der is skoffele, der is wetterjûn en folle net genôch. By de measte túnkers leit it der kreas by. Der binne ek in pear 'rûge boeren' by, it sjocht dêr net út yn fergeliking mei de warbere buorlju. Wat sit dêr dan efter; gjin sin, gewoan fergetten, oare drokte, sykte, oare hobby? Wa sil it sizze... No’t it sa yn en út wat waarmer wurdt en alles de grûn útbrûst wurdt it de grutste taak ien en oar by te hâlden wat ûnkrûd oangiet, want dat brûst oer it algemien noch folle hurder as it gewaaks dêr't it om giet. En yn tiden fan drûchte moat der fansels wetterjûn wurde, in soad wetter. Mar it spoargat is djip, wetter genôch. En, alwer mei de noadige kreativiteit, is der in deeglik bjinstap boud dêr't elkenien gebrûk fan meitsje kin. Fûgels wurde besocht by it siedde guod wei te hâlden mei wapperjende plestikpûden en skriklint op prikken. Mar of't it helpt... It dûbele boerd by it yngongsstek 'Verboden voor onbevoegden' helpt yn elk gefal net. Of alle doarpsynwenners hawwe it foech krigen, mar dat berjocht heucht my net. Elkenien kuieret deagemoedereard oer dat túnpaad, sûnder soarch of noed. De kommende tiid moatte de túnkers mar net tefolle yn de folders fan de supermerken nei de oanbiedingen fan de seizoensgriente sjen, want faaks sakket de moed dan wol wat yn 'e hakken. En no mar hoopje dat de slakken, rûpen, blêdhoantsjes, ierappelkrobben en oar skealik bisteguod op ôfstan bliuwe. Leafst op oardel meter... Henk Nijp (Dit artikel wie op 25 maaie 2020 publisearre op de site fan tydskrift ‘ensafh’.) MANDEGUOD 47
MANDEGUOD 48
Dexter Bijna een sinister relaas, over Dexter. Onze Dexter is een zwartwitte ex-kater in de bloei van zijn asielzoekersleven. Met gelukkig niet het ambivalente gedrag van zijn moorddadige evenknie op TV. Tenzij je het voorval als eentje van suïcidaliteit wilt betitelen. Maar dat was het niet. Het was een kwestie van een onderzoekend zoetekauwtje, onwetendheid van baas Henk en onderzoeken en speculeren van de bistedokter en daarna de puzzelstukjes op hun plaats laten vallen. En de goede afloop werd gevierd met een borrel! Dexter was niet fit en belandde bij mij op het spreekuur. Kon weinig vinden en behandelde zijn misselijkheid puur symptomatisch met een prikje daartegen. Wellicht wat gegeten dat verkeerd was gevallen of zo. De volgende ochtend was ie nog zieker. Geen koorts, bleef overgeven en zo misselijk als een kat kan zijn. Bloedonderzoek wees op ernstig nierfalen. Waarom zo plotseling? Dexter is Hollands welvaren met zijn bijna 7 kilo lichaamsgewicht! De torenhoge nierfunctiewaarden met een bar slechte prognose weerhielden Henk en zijn eega, allebei kattenliefhebbers pur sang, er niet van dat ik een poging mocht wagen door de kater op te nemen en aan het infuus te leggen. Met het typisch naar beneden gebogen koppie, dat kenmerkend is bij een dergelijke aandoening, ging Dexter bij ons in de opname. MANDEGUOD 49
MANDEGUOD 50
Die rare knik in de nek was de volgende morgen verdwenen en de kater koekeloerde duidelijk helderder om zich heen. De hoge bloedwaarden waren gehalveerd en Dexter wilde zowaar wat eten. Ik belde met Henk en stelde hem op de hoogte van de hoopgevende vordering. “Ik heb de motor verkocht, dus ik heb geld om de behandeling te bekostigen”, meldde hij. Ik schrok daarvan. Dat had toch niet gehoeven, we hadden ook een regeling kunnen treffen? Maar nee, de vorige ernstig zieke kat was ondanks een behandeling bij de dierencardioloog gesneuveld en dat had meer dan duizend euro gekost. Daar hadden ze tijden krom voor gelegen en dat wilde Henk per sé niet weer. Dan die andere liefhebberij maar opofferen… Weer een dag later had Dexter genoeg van de infuusslangen aan zijn lijf en dus begon hij die zelf te verwijderen. De bloedwaarden waren nu bijna binnen de norm zodat het me verstandig leek het infuus dan zelf maar af te koppelen. Met een pakketje nierdieet ging de patiënt naar huis. Terwijl hij op de praktijk zo’n progressie vertoonde, ging ie thuis rare buitelingen maken. “Dit is niet goed”, hoor ik Henk nog zeggen… Onderwijl gingen we speculeren over de oorzakelijke factor. Ik opperde dat ik een dergelijk beeld kende van een hond die koelvloeistof had binnengekregen. Toen ging bij Henk een lichtje branden. Hij had in de garage ook dat goedje gemorst. En hij vond het al zo raar dat Dexter de zolen van zijn schoeisel had zitten aflikken. Dat spul is zoetig en dus aantrekkelijk. En een kat is nóg gevoeliger voor vergiftiging met koelvloeistof dan een hond. Dat moest haast de oorzaak wel zijn! Rigoureus als Henk is, verdwenen de sloffen in de container… De volgende dag ging het gelukkig alweer veel beter met onze patiënt. Als nazorg bedacht ik een speciale therapie. Alcohol werkt namelijk als tegengif bij ethyleenglycolvergiftiging. Aangezien Henk nagenoeg niet drinkt voorzag ik hem van een klein flesje zoet huppelwater met het hoogste promillage dat ik in onze eigen kelder kon vinden. “Tweemaal daags een neut”, aldus mijn recept. Met een spuitje lukte het prima om de kat dat in het bekkie toe te dienen. Thans maakt Dexter het gelukkig weer uitstekend. “Eigenlijk zelfs beter dan voorheen!”. Of ik het restant van de borrel terug wilde? Van mij mocht Henk die zelf opdrinken. Met mate(n), hè. Uiteraard, want hij is ‘toch zeker Gekke Henkie niet!’ © Juni 2020 menno@bistedokter.nl MANDEGUOD 51
Colofon Afmetingen advertenties hele pagina halve pagina kwart pagina staand kwart pagina liggend 180 x 128 mm 128 x 87,5 mm 87,5 x 61,5 mm 128 x 41,25 mm Iedere advertentie heeft standaard een rand, tenzij het design van de advertentie dit niet toelaat. Aanleveren advertenties en afbeeldingen Aanleveren van een advertentie kan in elk gewenst grafisch formaat zoals bijvoorbeeld BMP, TIFF, JPG, JPEG, PNG, etc. Aanleveren van een advertentie in WORD is ook mogelijk. U loopt dan wel de kans dat er afwijkingen optreden, met name in de fonttypes en fontgrootte. Mandeguod is een uitgave van Doarpsmienskip Mantgum en verschijnt 11 keer per jaar. Doarpsmienskip Mantgum Sipke Dijkstra, voorzitter. Ewoud Westrik, secretaris. Bert van der Weide, penningmeester. E-mail: doarpsmienskip@mantgum.com Website: www.mantgum.com Redactie Mandeguod Vacature hoofdredacteur, Lys Scarse eindredacteur, Maaike Kuipers redacteur, Diny de Vries redacteur, Frits Sieperda vormgever Financieel beheer Hotze Bonnema, penningmeester. Bankrek. Mandeguod: NL77 INGB 0005 0727 04 Verslaggever Siebolt Dijkstra korrektor Fryske teksten, Verspreiding Yme en Ary Meintema coördinatie. Verspreiding door veel vrijwilligers uit Mantgum. Druk: CSLdigitaal Tarieven Mandeguod Jaaradvertentie (binnenwerk) Hele pagina Halve pagina Kwart pagina e 160,00 e 85,00 e 47,50 www.mantgum.com Eenmalige advertentie (alleen binnenwerk) Hele pagina Halve pagina Kwart pagina e 27,50 e 15,00 e 11,00 Verenigingsmededelingen (alleen binnenwerk) Jaarbijdrage e 30,00 Oplage: 505 exemplaren. Inleveren kopij, uiterlijk de 14e van elke maand mandeguod@gmail.com. Algemeen Politie Service Centrum (0900) 88 44 © MANDEGUOD Overname van artikelen en foto’s alleen na verkregen schriftelijke toestemming van de redactie van Mandeguod. MANDEGUOD 52 In uw mail met de bijdrage(n) dient u - voor eventuele vragen - uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden. De bijdrage moet - tenminste - voorzien zijn van de naam van de afzender. De redactie behoudt zich het recht voor om uw tekst te redigeren, zo nodig in te korten of om uw bijdrage(n) eventueel niet te plaatsen. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van stukken die zijn geschreven door niet-redactieleden. Tevens dient u zich er rekenschap van te geven dat Mandeguod ook in pdf-formaat op www.mantgum. com geplaatst wordt. e-mailadres mandeguod@gmail.com
1 Online Touch