Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 2 • Mei 2017 02 In dit nummer: Nieuwbouw MSG De Garve in Lochem Pagina 10 Bouw appartementencomplexen Langs de Rijn Arnhem vordert Pagina 40 OPRA Turbines Hengelo breidt uit Pagina 56
02 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 03 05 09 Voorwoord: “Het bordje van Edith” Informatieve bijeenkomst De BouwKlup: “De kunst van het aanbesteden” Column KienhuisHoving “Hoge raad verstevigt positie verhuurder” 12 17 20 23 25 27 30 33 34 35 37 Nieuwbouw MSG De Garve in Lochem Een mooi, zuinige school ondanks beperkt budget Kreunen Bouw realiseert De Garve Bijzonder proces levert bijzondere school op ICSadviseurs betrokken vanaf visievorming tot de opening De Garve complexe opdracht voor TBOR Barendsen Staaltechniek betrokken bij De Garve Vrolijke kleuren zorgen voor positieve sfeer Roelofs integrale kennispartij voor infrastructuur Rol TIB Finishing in project De garve Column Jan Steggink: “Gelukscheck” Column SweetPepper: “Strategische marketing nut of noodzaak?” 35 Caspar Jansen Niemand heeft geïnvesteerd in nieuwe vakmensen” 40 43 46 49 50 53 56 59 61 62 64 Vesteda breidt Arnhemse portefeuille uit Nieuwe cycloontechnologie levert verbazingwekkende efficiëntie op Goede samenwerking kenmerkend voor project Langs de Rijn Dannenberg Tegelwerken verwacht drukke tijden Mardoors : bekend gezicht, nieuwe naam Column BIM4ALL: “Verkrijg nauwkeurig inzicht in uw bestaande gebouwen” Aan de Stegge Twello realiseert nieuwbouw OPRA Turbines Hengelo Nieuw gebouw OPRA 2 wordt comfortabel en energiezuinig OPRA Turbines thuiswedstrijd voor Morsink Constructie Prominente rol Gevel Design Beek in nieuwbouw OPRA Turbines Column Caspar Jansen: “Het FNV is net als Trump; we gaan weer kolen winnen…” Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 25e Jaargang • no. 2 • mei 2017 10 40 56
Voorwoord Voorwoord Het bordje van Edith De formatie is op dit moment van schrijven in volle gang. VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn de aftastende fase inmiddels doorgekomen en het wordt nu een kwestie van het overbruggen van meningsverschillen. En die zijn er meer dan voldoende. Ik ben bang dat een en ander nog een behoorlijke tijd zal vergen. De vraag is echter of we als BV Nederland die tijd wel hebben. Neem alleen al het punt de mobiliteit en een passende infrastructuur. Zeventien organisaties uit de handel en logistiek trokken aan de bel nadat uit een onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu bleek dat de Nederlandse infrastructuur vastloopt. Een van de organisaties, Bouwend Nederland, pleit er samen met de andere organisaties voor minstens één miljard euro extra te investeren in deze slimmere en nieuwe infrastructuur en heeft dit via een brief aan informateur Edith Schippers kenbaar gemaakt. Kern van de brief is dat voor economische groei, Nederland afhankelijk is van een efficiënte logistiek. Uit de analyses van het ministerie blijkt echter dat deze bij een hoge economische groei nóg verder vastloopt. Daar bovenop groeit het verkeer nu harder dan in de groeiscenario’s waarmee het ministerie rekent. Een nieuw kabinet moet volgens de brede coalitie daarom aanzienlijk meer geld voor infrastructuur uittrekken. Een oproep die ook in de Bouwagenda staat. Af te wachten is of deze vraag positief zal worden beantwoord. Van bordje van Edith Schippers zijn de randen inmiddels niet meer zichtbaar. Wensenpakketten vanuit een zeer diverse optocht van belangenbehartigers hebben de onderhandelingstafel inmiddels bereikt en te verwachten is dat deze stroom nog lang niet is opgedroogd. Zou een aantal concrete voorstellen misschien meer hout snijden? Op de cover Peter Steijsiger (l) (Kreunen Bouw) en Bas van Gageldonk (Gemeente Lochem) poseren voor MSG De Garve in Lochem. Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Fax: (0515) 429 422 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen, Joeri van Leeuwen Eindredactie: Elly Kroese Fotografie: Henny de Mönnink Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Frits Visser (06 - 533 394 89) Hester Wijenberg (06 - 485 673 09) Erna Sommer (06 - 512 315 23) Vormgeving & opmaak: Niels Visser Gerard van Leeuwen Redactie Nanno van Leeuwen Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Sandd GF Uitgevers BOUWEN IN HET OOSTEN 3
CitadelDecathlon Informatieve bijeenkomst van De BouwKlup in Rijssen Wat spreken we af? De kunst van het aanbesteden. Ad Struik opent de bijeenkomst. Het onderwerp van vandaag, aanbesteden, wordt uitgewerkt met de verschillende participanten van de ‘Bouwklup’. Vandaag is de aftrap. Spreekstalmeester Arjan te Lintelo introduceert de eerste spreker, Bert Stamsnieder, programmamanager bij de Woonplaats Enschede. Verslag: Margreet Koster – Text & Event | Fotografie: Erik van der Leij – Elan Foto & Video BERT STAMSNIEDER (DE WOONPLAATS ENSCHEDE), MARIANNE SPRIK (KIENHUISHOVING ENSCHEDE) EN JOHAN RIEZEBOS (TER STEEGE BOUW VASTGOED RIJSSEN). Innovatieve ideeën maken het verschil Een corporatie besteedt vastgoed aan vanaf 25K. Waren in het verleden vooral financiële criteria maatgevend, tegenwoordig is ook innovatie van belang. Dat moet een prikkel vormen voor de markt. Daarom staat de Woonplaats open voor innovatieve ideeën van partijen, mits deze voldoen aan de wettelijke normen (Woonkeur). Huurders kunnen bij aanbestedingsprocedures input leveren. Totaal vastgoed onderhoud is de toekomst! Kortom, vernieuwend aanbesteden – inclusief onderhoud - is actueel. Eventuele fouten kunnen vroegtijdig opgespoord worden. Daarbij is het van belang dat partijen al in een vroeg stadium in gesprek gaan, toetsmomenten inplannen en voldoende tijd nemen. Vanuit de zaal worden vraagtekens gezet bij deze ‘tussenvorm’. Wordt er niet juist meer onduidelijkheid gecreëerd? Johan Riezebos, directeur Ter Steege Bouw Vastgoed reageert op dit dilemma. Zaken die niet exact omschreven staan worden – bij traditioneel aanbesteden - als meerwerk betiteld en dat geeft BOUWEN IN HET OOSTEN 5
Citadel Decathlon vaak ergernis. De laagste prijs als uitgangspunt is alleen rendabel wanneer alle details in het bestek staan omschreven. Echter, bij design&build of engineer&build prevaleren andere criteria. We moeten voorkomen dat partijen elkaar op kosten jagen. Ter Steege werkt alleen mee aan aanbestedingen bij bekende opdrachtgevers, wil zelf kennis en expertise inbrengen, zorgt voor een selectieprocedure met lage kosten, zoekt vooraf uit of het project past in de plannen en doet alleen mee als het aantal inschrijvende partijen beperkt is. Riezebos werkte het volgende, fictieve voorbeeld uit: Een traditionele aanbesteding van een school kost de opdrachtgever ca. 260-360K en de opdrachtnemer in totaal 95K (inclusief leveranciers/partners). Kortom, een enorme druk op de AK van bouwbedrijven. Het kan echter ook anders: - Selecteer een partij waar je vertrouwen in hebt - Werk samen het project uit - Maak fatsoenlijke zakelijke afspraken. Het kostenplaatje is dan: opdrachtgever ca. 110K, opdrachtnemer 5-25K . Het is dus rendabel om te ‘bouwen aan vertrouwen’. De aanwezigen (h)erkennen dat hierin nog een slag te maken valt. In de praktijk is de laagste prijs toch nog vaak het doorslaggevende criterium. Is goedkoop duurkoop? Vertrouwen moet je verdienen. En door belangen ‘overlappend’ te maken, verbetert de samenwerking. Dit is bij projecten met een groot aantal deelnemers een uitdaging. Stimuleringsregelingen van de overheid omtrent duurzaamheid bieden mogelijk een opening. Marianne Sprik is advocaat aanbestedings- en bouwrecht. Er gelden tal van regels in dit vakgebied. Daarom is het van belang al in een vroeg stadium een jurist te betrekken bij een bouwproject. Men beseft niet altijd wanneer sprake is van een aanbesteding. Wanneer een consument meerdere offertes opvraagt zou zelfs dit al kunnen kwalificeren als een (private) aanbesteding. Private aanbesteders zijn onder meer beleggers, zorginstellingen, kerkgenootschappen. Over het algemeen wordt aangenomen dat ook woningcorporaties private aanbesteders zijn, hoewel hier vanuit juridisch perspectief anders over kan worden gedacht. Overigens hebben woningcorporaties wel de verplichting om maatschappelijk vastgoed aan te besteden. In beginsel geldt voor private aanbesteders contractsvrijheid. Zij moeten daarbij wel de precontractuele redelijkheid en billijkheid in acht nemen. Dit kan tot gevolg hebben dat zij ook de aanbestedingsrechtelijke beginselen van gelijkheid en transparantie in acht moeten nemen. Of dit het geval is, hangt af van de verwachtingen die partijen aan de procedure mochten ontlenen. Private aanbesteders kunnen de beginselen van gelijkheid en transparantie wel uitsluiten in de aanbestedingsstukken. BOUWEN IN HET OOSTEN 7
Citadel Bij private aanbestedingen kunnen (onder meer) de volgende vragen opkomen: - Welk gunningscriterium wordt gehanteerd? - Mag de inschrijfprijs na inschrijving nog worden aangepast? - Mag de private aanbesteder de opdracht wezenlijk wijzigen? - Wordt een opschortende termijn gehanteerd na gunning? - Mag de aanbesteder de aanbesteding ook intrekken en de opdracht vervolgens een-op-een gunnen? Vanaf 01-07-2017 dienen alle aanbestedingen digitaal te verlopen. Sinds 01-07-2016 is er al meer ruimte voor de toepassing van flexibele procedures, zoals de concurrentiegerichte dialoog en de mededingingsprocedure met onderhandelingen. Daarnaast kan tegenwoordig ook worden gegund op het criterium ‘laagste kosten’, waarbij gedacht kan worden aan levenscycluskosten. Verder is er veel aandacht voor circulair inkopen. Fata morgana of werkelijkheid? De markt biedt ruimte voor deze ontwikkelingen omdat traditioneel aanbesteden niet langer voldoet. Het spanningsveld tussen transparantie en kosten blijft echter, omdat veel partijen nog vanuit de ‘oude’ mindset werken. Conclusie, ondanks alle hobbels: de keten is er klaar voor. De Wet kwaliteitsborging zou voor een duwtje in de goede richting kunnen zorgen. Want projectoverstijgende samenwerking is al jaren de praktijk. 8 BOUWEN IN HET OOSTEN
KienhuisHoving informeert Hoge Raad verstevigt positie verhuurder Als de huurder failliet gaat, lijdt de verhuurder schade; Hoge Raad verstevigt positie verhuurder. Arrest Hoge Raad Op 17 februari 2017 heeft de Hoge Raad een belangwekkend arrest gewezen. De casus is als volgt. Na faillissement van een huurder roept de verhuurder de bankgarantie in voor de schade die hij als gevolg van dat faillissement lijdt. De bank keert uit aan verhuurder en roept op haar beurt de contragarantie in, waarmee de boedel wordt verarmd. De curator meent dat de verhuurder ongerechtvaardigd is verrijkt en vordert op die grond het bedrag terug van de verhuurder. Wat is de uitkomst? De praktijk Bij faillissement van een huurder kan de huurovereenkomst tussentijds worden opgezegd met drie maanden opzegtermijn. De verhuurder lijdt door het mislopen van de resterende huurtermijnen schade, de zogenaamde leegstandschade. Verhuurders proberen dit risico in de praktijk af te dekken door een schadebeding in de huurovereenkomst in combinatie met een bankgarantie die dekking biedt voor leegstandschade. De verhuurder claimt de leegstandschade onder de bankgarantie en de bank draait zich om naar de boedel op basis van de contragarantie. Deze praktijk heeft in de afgelopen jaren tot veel geschillen geleid waarvan er vier tot aan de Hoge Raad zijn uitgevochten, met als sluitstuk voornoemd arrest van 17 februari 2017. Eerdere lijn in jurisprudentie In de eerdere arresten heeft de Hoge Raad overwogen dat de verhuurder de leegstandschade niet kan verhalen op de boedel. Ook niet als huurder zich voor faillissement tot vergoeding van die schade heeft verplicht. Wel kan de verhuurder in dat geval de huurder zelf of een derde die zich garant heeft gesteld aanspreken, zolang de boedel maar niet wordt verarmd. Onbeantwoorde vragen Hiermee was nog geen duidelijkheid gegeven over de verhouding tussen enerzijds de verhuurder en de bank, en anderzijds de verhuurder en de curator. Moet de bank daartoe aangesproken uitkeren aan de verhuurder? Kan de bank in dat geval de contragarantie inroepen? Uitkomst De Hoge Raad oordeelt dat van ongerechtvaardigde verrijking aan de zijde van verhuurder geen sprake is. De verhuurder had tegenover de bank het recht bedongen om de leegstandschade onder de bankgarantie te claimen. Dit is een zelfstandige verbintenis van de bank jegens de verhuurder. Het feit dat de bank de contragarantie inroept ten laste van de boedel en de curator zich hiertegen niet heeft verzet, maakt niet dat de verhuurder ongerechtvaardigd is verrijkt. Kortom: de verhuurder kan de leegstandschade claimen onder de bankgarantie. Onduidelijkheid blijft over de verhouding tussen de bank en de curator, met het risico dat de bank wel moet uitkeren aan de verhuurder, maar het niet kan terughalen via de weg van de contragarantie. Gevolg Deze uitkomst zal ertoe leiden dat banken minder snel een bankgarantie zullen verstrekken die dekking biedt voor leegstandschade. In dat geval moet een verhuurder voor de leegstandschade andere zekerheden bedingen, zoals een borgstelling of een concerngarantie. Azize Eksen, advocaat Huurrecht | Mail: azize.eksen@kienhuishoving.nl | tel.nr. +31 53 480 47 60 Deze column is geschreven door: 9
De Garve Algemeen directeur Stichting poolster Han Colvoort Een mooie zuinige school ondanks beperkt budget De nieuwbouw van de brede school “De Garve” aan de Burgemeester Leenstraat in Lochem nadert de opleveringsdatum. Algemeen directeur Han Colvoort is tevreden over het resultaat. Zeker in het licht bezien van het krappe budget. “Door de goede samenwerking wordt het een mooie, zuinige school voor het onderwijs van nu én de toekomst.” 10 BOUWEN IN HET OOSTEN
De Garve Decathlon Han Colvoort: “Een meerlaags gebouw heeft positieve gevolgen voor onder andere het energieverbruik.” Als alles volgens plan verloopt zal de school in de loop van mei bouwkundig worden opgeleverd. De verhuizing vindt plaats in de week voor de zomervakantie. De voorgeschiedenis van de nieuwe school, waarin de huidige Mr. G. Propschool en de Prins Hendrikschool samengaan, was er een van de lange adem. Colvoort: “Die periode beslaat naar ik schat een jaar of tien. Door de jaren heen hebben er wel elf locaties de revue gepasseerd. Naast het beschikbaar stellen van het budget vormde de locatie eigenlijk de grootste bottleneck. De Mr. Propschool stond er al ruim honderd jaar en ook Prins hendrikschool was aan vervanging toe. De keuze voor de Burgemeester Leenstraat is in onze optiek niet de ideale oplossing. We waren liever in Lochem Oost gevestigd, mede vanwege de verkeerssituatie. Kinderen moeten nu een drukke weg passeren. Ook de ouders hadden het liever anders gezien. De gekozen locatie heeft ook directe gevolgen voor de nieuwbouw. De ruimte is hier erg beperkt en dat heeft nogal wat hoofdbrekens opgeleverd voor de architect en de uitvoerende partijen. De bouwvorm is mede hierdoor organisch en helemaal gekneed op deze plek. Er is daarom gekozen voor twee bouwlagen. Een meerlaags gebouw heeft positieve gevolgen voor onder andere het energieverbruik. Lage exploitatiekosten vormden een van de belangrijkste criteria van het Programma van Eisen. Het ontwerp voorziet in een hoge isolatiewaarde. Er is een dikke schil gecreëerd door onder andere de toepassing van speciale bekledingsstrips. Het ontwerp is verder speels met veel aandacht voor licht, lucht en ruimte en meer dan voldoende ventilatiemogelijkheden. Er hangt niet voor niets een klasse Bcertificering aan de school.” Nice to haves “In de aanbesteding waren er na een voorselectie vijf regionale aannemers overgebleven die een prijs gevormd hebben. Daarnaast hadden we een lijstje van “nice to haves” samengesteld; een wensenlijstje dat, waar mogelijk, binnen het budget ( circa twee miljoen euro, red.) gerealiseerd zou moeten worden. Dat is geweldig gelukt. Hierdoor hebben we straks een school met elektrische zonwering, marmoleum als lambrisering, een leerlingengarderobe, hangende in de plaats van vaste toiletpotten en last but not least een inbraakbeveiligingsinstallatie.”, aldus Colvoort. Soepel verloop Uitgezonderd enkele kleine problemen op installatietechnisch gebied, is de realisatie soepel verlopen. Colvoort: ‘We zitten nu in de afbouwfase. De puntjes moeten hier en daar nog op de i en Roelofs zal het exterieur aanleggen. Als we eind juli verhuisd zijn, kunnen we terugzien op een geslaagd project, waar we met een beperkt budget het optimale eruit hebben gehaald. Ook het feit dat we als gevolg van een prima samenwerking tussen twee scholen en de gemeente het maximale hebben uitgenut. Het mooie speellokaal is daarvan het meest sprekende praktische voorbeeld.” BOUWEN IN HET OOSTEN 11
De Garve Nice-2-haves met een gemaximaliseerde aanneemsom Kreunen Bouw Lochem realiseert nieuwbouw MSG “De Garve” De nieuwbouw van MSG “De Garve” aan de Burgemeester Leenstraat te Lochem schiet de grond uit. Nadat de bouwactiviteiten zich langere tijd in de grond afspeelden, wordt nu snel hoogte gemaakt. De bouw van de school, die de Mr. G. Propschool en de Prins Hendrikschool gaat vervangen is vorig jaar mei gestart. De oplevering staat gepland in Juni, zodat na de grote schoolvakantie de deuren voor de ruim vierhonderd leerlingen geopend kunnen worden. - Door: Jolanda Groothuis - 12 BOUWEN IN HET OOSTEN
De garve In 2012 besloot de gemeenteraad van Lochem tot nieuwbouw van de Mr. G. Propschool en de Prins Hendrikschool. Beide scholen waren verouderd en aan nieuwe huisvesting toe. Als locatie werd het terrein van voormalig sociaalcultureel centrum “De Garve” gekozen aan de Burgemeester Leenstraat in Lochem. Na het doorlopen van de planologische wijzigings-procedure en het vormgeven van het bouwplan, werd op 11 mei 2016 de omgevingsvergunning bouwen afgegeven. De bouw startte op 17 mei. Schoolzone Projectleider Bas van Gageldonk van de gemeente Lochem: “Er is een ontwerp gemaakt van de nieuwe schoolomgeving. In de Burgemeester Leenstraat wordt een schoolzone gerealiseerd die door materiaal- en kleurgebruik afwijkend is. Ook worden er aanduidingen geplaatst die de weggebruiker attenderen op de mogelijkheid van fietsende en overstekende kinderen.Tegelijkertijd met de aanpassing van de schoolomgeving vinden werkzaamheden aan het riool plaats.“ Veiligheid voorop “Een veilige schoolomgeving is een must. De gemeente Lochem zorgt Bas van Gageldonk (Gem. Lochem) voor heldere routes voor de auto en de fiets en past deze, daar waar noodzakelijk, voor opening van het schoolgebouw aan. Het is daarbij van belang dat scholen en ouders samen afspraken maken over hoe zij naar school gaan. Lopend en per fiets heeft de voorkeur. Met de auto kan, maar dan binnen de afgesproken spelregels Zo wordt voorkomen dat omwonenden parkeeroverlast krijgen of dat er onveilige situaties ontstaan. In de Burgemeester Leenstraat komen wel 17 zogenaamde kiss&ride plekken. Dit is voor het afzetten of ophalen van de kinderen die zelfstandig naar de auto kunnen lopen. Het parkeren van de auto is hier dus niet toegestaan, aldus van Gageldonk. “De school is slim en innovatief ontworpen” Binnen budget Kreunen Bouw Lochem bleek de laagste inschrijver voor de nieuwbouw van de school. Volgens projectleider Peter Steijsiger sluit dit project prima aan na de nieuwbouw van het kindercentrum in Ulft welke eind maart 2016 werd opgeleverd. Peter legt uit dat de aanbesteding plaatsvond op basis van een gemaximaliseerde aanneemsom. “Bovendien hebben de opdrachtgevers zogenaamde Nice-2-haves aangegeven. Dit zijn wensen die ze graag gerealiseerd wilden zien. Hoe meer Nice-2-haves punten je verzamelde binnen het budget, zoveel te meer punten. Wij, als Kreunen Bouw hebben kunnen inschrijven binnen het budget en alle Nice-2-haves kunnen invullen.” Decathlon Peter Steijsiger (Kreunen Bouw) Toekomstgericht bouwen De school blijkt slim en innovatief te zijn ontworpen door architect en adviseurs. Peter Steijsiger: “Zo is de hoogte van het gebouw zo laag mogelijk gehouden. Er zijn geen systeemplafonds toegepast maar een akoestische bekleding tegen de vloer. Alle leidingen zijn in de vloer gestort inclusief de ventilatiekanalen. De speelzaal is verdiept aangelegd om toch meer hoogte te krijgen. De verdieping- en dakvloer is uitgevoerd als een zogenaamde Airdeckvloer. Dit houdt in dat er gewicht besparende boxen zijn opgenomen in de vloer. De buitenzijde van het gebouw is geheel voorzien van STO-gevelisolatie, afgewerkt met ECO-shapes en spachtelputz. De houten kozijnen zijn fabrieksmatig afgelakt en beglaasd in concept 3 door Timmerfabriek Kreunen. De installaties zijn all-electric ontwerpen. En wat betreft de isolatiewaarden: deze zijn hoog; BG RC6,0/Gevel RC 8,0/Dak RC 10,00. Kortom, deze school is beslist toekomst gericht en zeer duurzaam gebouwd. Wij zijn trots dat we als plaatselijke aannemer dit project in Lochem mogen realiseren.” BOUWEN IN HET OOSTEN 13
De garve Missie en visie Kreunen Bouw Kreunen Bouw geeft inhoud aan de maatschappelijke rol die een onderneming heeft in de samenleving door middel van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. De organisatie houdt rekening met het effect dat het werk heeft op het milieu en op de mensen binnen en buiten het bedrijf. Kreunen Bouw streeft naar betere resultaten, zowel voor het eigen bedrijf als de gehele samenleving. Projectleider Peter Steijsiger: “Ons bedrijf garandeert de klant zekerheid. Omdat we zijn aangesloten bij overkoepelende organisaties zoals Bouwend Nederland en Stichting Bouw Garant: kwaliteitslabels voor vakmanschap en betrouwbaarheid . Daarnaast bouwen we woningen onder GIW-garantie en zijn we VCA** en ISO gecertificeerd. Onze activiteiten op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen lopen uiteen, van het opleiden van mensen tot afvalscheiding en duurzaam bouwen. Ook blijkt het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen uit ons sponsorbeleid, dat vooral gericht is op het steunen van sociaal maatschappelijke doelen.” Kreunen Bouw is op dit moment op diverse locaties actief in de utiliteits- en woningbouw, maar ook in restauratie, onderhoud en verbouw. Door de diversiteit van werken biedt de onderneming zijn vijftig werknemers afwisselend werk en bovendien een allround opleiding. Praktische opleidingen die ondersteund worden met de nodige theoretische cursussen om de kennis te vergroten zodat de werknemers op alle fronten bij blijven met de ontwikkelingen in de sector. Extra aandacht is er tevens voor energiezuinig- en energieneutraal bouwen met speciale aandacht voor lucht- en kierdicht bouwen. De Brede School MSG de Garve te Lochem Onderstaande bedrijven zijn betrokken bij de nieuwbouw van de Brede School MSG de Garve te Lochem: Opdrachtgever: Stichting Poolster/VCBO Laren-Lochem; Achritect: 19Het Atelier Architecten, Zwolle; Constructeur: Alferink – Van Schieveen, Zwolle; Projectmanagement: ICS Adviseurs, Zwolle; Opzichter: CBB Arnhem, Arhem; Aannemer: Kreunen Bouw Lochem BV, Lochem; Reclamebord: Jos Reclame, Zutphen; Schoonmaakbedrijf: DeltaCare, Brummen; Maatvoering: Geelink Bosch; Grondwerk/Rioleringswerk: Roelfos Wegenbouw BV, Den Ham; Mortelschroefpalen: AA Schroefpalen, Nijmegen; Doormeten Palen: Goorbergh, Breda; Wapening: Holterman Wapeningsstaal BV, Markelo; Beton lev. + storten: Jadi Bedrijfsvloeren: Kalkzandsteen elementen: BMN Bouwmaterialen, Hengelo; Kalkzandsteen Lijmeer: Gero Wilp BV, Wilp; BG-Vloer: BMN Bouwmaterialen, Hengelo; Verdieping/dakvloer: De Hoop Pekso, Oosterhout; Prefab kolommen beton: HCI Betonindustrie, Hengelo; Stalen lateien: Constructiebedrijf Rexwinkel BV, Zutphen; Buitenkozijnen/binnenkozijnen/binnendeuren: Kreunen Timmerfabriek, Lochem; Lichtkoepel: Heruvent BV, Cuijck; Dakluik: Retrog BV, Schagen; Overheaddeur: Matex deuren: Utrecht; Panelenwand: Multiwal, Alblasserdam; Stalen trappen en hekwerken: Barendsen Staaltechniek, Vorden; Dakdekkerwerk incl. beveiliging: ERDO dakbedekking, Capelle a/d Ijssel; Vensterbanken/dorpels: Anda Kunststeen, Utrecht; Kitwerken: Eurokit, Dinxerperlo; Gevelstuckwerk/stukadoorswerken: TBOR, Rijssen; Akoustich plafond: Acosorb B.V., Amstelveen; Tegelzetter/gietvloeren: Rowitt, Eibergen; Dekvloeren: Strack vloeren BV, Utrecht; Waterslagen: Roval Aluminium, Helmond; Systeemwanden/plafonds: TIB Finishing, Rijssen; Sanitaire Wanden: Kupan, Varsseveld; Schilderwerk: Dekker Schildersbedrijf, Vriezenveen; Vloerafwerking: Fastfloor, Doetinchem; Keukeninrichting: Nobel bouwcenter, Rijssen; Rolschermen: Zonex, Enschede; Glijbaan: Ijreka, Dalfsen; W + E installaties: ITW Installatiebedrijven, Eibergen; Liftinstallatie: Aesy Liften, Zevenaar. BOUWEN IN HET OOSTEN 15
De Garve De Garve, hoe een bijzonder proces een bijzondere school oplevert Twee scholen onder een dak, in dit geval de “Meester G. Propschool” en de “Prins Hendrikschool”, dat is momenteel niet zo bijzonder meer, ons bureau ontwerpt met grote regelmaat nieuwe onderkomens voor meerdere scholen. Aan de realisatie van “de Garve” in Lochem ging echter een bijzonder en leuk proces vooraf. - Amarens Reitsma en Rob Moritz, 19 het atelier architecten Zwolle - Dat begon al bij de architectenselectie. Natuurlijk hadden wij een prima presentatie in elkaar gezet, waarbij we ingingen op het programma van eisen (PvE), de locatie, de samenwerking en de financiën om de selectiecommissie ervan te overtuigen dat wij het meest geschikte bureau waren voor de ontwerpopdracht. Maar dat liep even anders…. De selectiecommissie was inderdaad aanwezig, maar werd bijgestaan door een grote groep leerlingen van de beide scholen. En zij namen het voortouw, de architecten werd het vuur na aan de schenen gelegd. Met vragen over de samenwerking, die ze beide niet zo zagen zitten, aanvullende eisen over het schoolplein, de klasgrootte, de leerpleinen, kleuren en waar de geëiste glijbaan in het ontwerp zou komen. In feite stelden de kinderen al de belangrijkste vragen en konden we na dit diepte-interview onze presentatie nog even doorlopen, waarna er niet zoveel te vragen overbleef. Behalve dan misschien nog de hamvraag, hoe we dachten met het wel uiterst scherpe budget een optimale school te ontwerpen. Ons antwoord kon alleen maar zijn: “Door heel goed samen te werken, in de eerste plaats met jullie en ook met de overige adviseurs en de gemeente.” Dat is dan ook het kenmerk geworden van de hele ontwerpperiode. In de eerste workshopsessie werden de gebouwmodellen van bij de presentatie, besproken waarbij het model “Barbapappa “ het uitgangspunt werd. De naam zegt het al, een gebouw dat vloeiend meebeweegt met de scholen en kinderen die het huisvest en BOUWEN IN HET OOSTEN 17
De Garve dat zich organisch voegt in de complexe situatie. Het PvE werd aangescherpt en de omgeving en verkeer besproken. Daarmee kon het ontwerpteam van architecten, constructeur en installatieadviseurs aan de slag. Dit vroeg om een nieuwe, niet traditionele ontwerpbenadering. Vanaf het begin af aan is er integraal ontworpen door alle betrokken disciplines. De resultaten werden dan weer in de “ontwikkelgroep” gepresenteerd en toegelicht. Ook daar nam een afvaardiging van leerlingen vaak het voortouw. Samen met de volwassen gebruikers hebben zij het hele proces intensief meebeleefd en samengewerkt. Op deze manier is het de school van iedereen geworden, in plaats van twee scholen onder een dak: het Meerscholengebouw “de Garve”. Het fysieke gebouw is door het integraal ontwerpproces ook buitengewoon geworden. Binnen het strakke budget is niet alleen een prettig gebouw gerealiseerd, het zit ook speciaal in elkaar. De zogenaamde “bubbledeck”vloer, waar kanalen en leidingen in zijn opgenomen, zorgt voor flexibiliteit en bespaart veel constructiehoogte. Het heeft ook een uiterst energiezuinig gebouw opgeleverd, niet alleen installatietechnisch, maar in de basis met de zwaar geïsoleerde buitengevels. Deze isolatielaag is bekleed met stucwerk en op meer kwetsbare plaatsen met zogenaamde ecoshapes. Een soort kunststof steenstrip, maar dan met een hele vrije vorm. Ons bureau heeft na een lange studie ontdekt, dat hiervoor met een net ontdekte vlakvullende vijfhoek een prachtig resultaat kan worden bereikt. Deze vijfhoek geeft een bijzonder patroon, dat aan korenaren doet denken en dat is nu precies wat de garve betekent: korenschoof. Voor de kleurkeuze hebben we ons laten inspireren door alle verschillende kleuren metselwerk van de omringende bebouwing, een scala aan bruintinten. Hierdoor voegt het gebouw zich naadloos in zijn omgeving. Daar draagt natuurlijk de Barbavormgeving ook aan bij. Binnen zijn de ruimten van de verschillende scholen nog te onderscheiden door het subtiele kleurgebruik. Maar van beide scholen zit de bovenbouw op de verdieping en de onderbouw op de begane grond. Samen delen ze het bewegingslokaal (met garagedeur voor uitvoeringen!), creatieve ruimtes en de bibliotheek. En er zijn inderdaad twee ingangen: een voor de onderbouw en een voor de grotere kinderen. En de glijbaan uit het PvE van de kinderen? Die is er ook gekomen! Adviseur constructies: Alferink van Schieveen, Zwolle I Adviseur installaties: Technion, Heerenveen Met dank aan het Kinderknooppunt Lochem en de kinderen, de teams en de besturen van de scholen, de gemeente Lochem, ICS adviseurs en de aannemer Kreunen Bouw: het was echt een bijzondere samenwerking en dat is te zien! BOUWEN IN HET OOSTEN 19
De garve ICSadviseurs betrokken vanaf visievorming tot de opening ICSadviseurs is ruim 60 jaar expert in advies en projectmanagement van onderwijshuisvesting en andere maatschappelijke accommodaties.Voor MSG Garve is ICSadviseurs door gemeente en schoolbesturen betrokken vanaf visievorming tot aan de opening. Onze werkzaamheden waren in dit project, het opstellen van het Programma van Eisen, selectie van ontwerp- en bouwteam als ook de begeleiding van het ontwerp- en bouwproces. De ICSadviseurs die bij dit project betrokken waren zijn, van boven naar onder: Erwin Veneklaas Slots, Rinske van Rijen en Rop Krist. Betrokkenheid van kinderen Gedurende het hele proces zijn, naast directie en docenten, ook de kinderen, volop betrokken. Zij zijn immers de toekomstige gebruikers van MSG de Garve. ICSadviseurs heeft hierin Ingrid Leufkens aan haar zijde gevonden. Ingrid heeft – naar aanleiding de bouw van het gemeentehuis – het initiatief genomen kinderen bij bouw te betrekken. Met de knoop als metafoor voor verbinding is dit het ®kinderknooppunt.nl geworden, een in wisselende samenstelling, groep kinderen van de beide scholen. Hun betrokkenheid bij dit project begon al vroeg met de sloop van het voormalige gebouw “de Garve” en is doorgezet bij de architectenselectie en zelfs het “pannenbier”. Een bijzondere opbrengst uit het kinderknooppunt project “ontwerp je eigen school” is dat er in de school een glijbaan gerealiseerd is. Betrokkenheid van lokale partners Een van de kernpunten in de aanpak van ICSadviseurs voor dit project was het betrekken van zoveel als mogelijk lokale deskundigheid en betrokkenheid. Daarom zijn zowel de ontwerpende partijen als de uitvoerende partijen meervoudig onderhands geselecteerd. Voor de aannemers is gekozen voor het meegeven van het budget en zou uiteindelijk Kreunen Bouw Lochem de meeste Nice-2-Haves aanbieden voor de scherpste prijs. Ontwerpen op budget De gemeente Lochem had in eerste instantie alleen het “normbudget” ter beschikking gesteld. Maar ook de ambitie meegegeven dat het gebouw duurzaam moest worden uitgevoerd. De beide schoolbesturen hebben vervolgens het bouwheerschap op zich genomen. Daarmee zijn zij verantwoordelijk voor het ontwerp en uitvoering binnen dit budget. Omdat scholen vanzelfsprekend geen geld verdienen met onderwijs geven, was een overschrijding van het budget niet toelaatbaar. Daarom is er voor gekozen het procesin te richten op maximale gebruikswaarde voor het budget. 20 BOUWEN IN HET OOSTEN
De Garve Nice-2-Have Zo is de staande toiletpot berucht bij de betrokkenen. Natuurlijk weet iedereen dat een hangende toiletpot veel voordelen biedt bij schoonmaak, maar is het nog steeds kostbaarder dan de “ouderwetse” toiletpot. Dit gegeven, functionaliteit voorop, heeft ook geleid tot de bijzondere keuze van vloersysteem en gevel door het ontwerpteam. Tevens is door de scholen een weloverwogen lijst gemaakt van “nice-2-have’s”. Wensen die wellicht buiten het budget vielen. Naast de hangende toiletten stonden hier bijvoorbeeld op: lambrisering, centraal bediende zonwering, voorzieningen voor PV panelen, maar ook de naam op de gevel. Rond het moment van aanbesteding heeft de gemeente extra budget ter beschikking gesteld waardoor uiteindelijk alle nice-2-haves in opdracht gegeven konden worden. Omvang : 2.295 m2 bvo Stichtingskosten : ca. 3,6 M€ Start bouw : Oplevering: mei 2016 mei 2017 “Voor de aannemers is gekozen voor het meegeven van het budget en zou uiteindelijk Kreunen Bouw Lochem de meeste Nice-2-Haves aanbieden voor de scherpste prijs.” BOUWEN IN HET OOSTEN 21
De Garve De Garve complexe opdracht voor TBOR Een opvallend aspect aan de nieuwbouw van brede school De Garve in Lochem is de in het oog lopende eco-shapes en sierbepleistering. Ten Berge Oude Rengerink (TBOR) uit Rijssen is verantwoordelijk voor het welslagen van dit onderdeel van het project. “Een behoorlijk complexe opdracht”, vertelt Peter ter Keurst, verantwoordelijk voor het management en acquisitie van TBOR. Hij licht toe: “Het ontwerp is zeer geslaagd, maar door de rondingen en de toepassing van de eco-shapes in patroon zeer bewerkelijk. In totaal hebben we in Lochem achthonderd vierkante meter buitengevelisolatie aangebracht waarvan circa vijftig procent is afgewerkt met eco-shapes en vijftig procent met sierpleisters in verschillende kleuren. Het project is tot stand gekomen via een aanvraag van Kreunen Bouw, waarvoor wij vaker werkzaamheden uitvoeren. Kreunen Bouw heeft vaak werk in de regio. In Lochem was overigens geen sprake van eigen inbreng. Alles stond omschreven in het bestek.” Volgens Ter Keurst past brede school De Garve uitstekend binnen de orderportefeuille. “Onze opdrachtgevers zijn met name aannemers. We werken zowel in de nieuwbouw als renovatie. Inclusief de vaste Inleners werken we in totaal met ongeveer negentig vakmensen. Onze werkzaamheden omvatten gevelstuc-, schilder-, spack- en sauswerk, het aanbrengen en monteren van glasweefsel, cellenbeton- binnenwanden en akoestische plafonds.“ Peter ter Keurst: “Een behoorlijke complexe opdracht” BOUWEN IN HET OOSTEN 23
De Garve Barendsen Staaltechniek betrokken bij De Garve Barendsen Staaltechniek Vorden b.v. houdt zich bezig met alles wat met staal te maken heeft. Ook de combinatie met glas, hout of aluminium is volgens directeur Henri Barendsen te realiseren. “Het bedrijf begon zijn activiteiten in 1902 als smederij. De werkzaamheden bestonden uit het repareren van kachels, landbouwwerktuigen en het beslaan van paarden. Als vanzelfsprekend nam de zoon van de dorpssmid het werk van zijn vader over, en ook zijn zoon. Tot uiteindelijk nu, de zesde generatie nog steeds actief is in het bedrijf”, vertelt Barendsen. Anno 2017 behoort Barendsen Staaltechniek Vorden BV met circa achttien medewerkers tot het moederbedrijf Dat Staat Beheer BV. (Hanzeweg 11-13, 7241 CR Lochem). Het beleid wordt gemaakt door de directie van Barendsen Staal Techniek Vorden BV en haar adviseurs. Kreunen Bouw uit Lochem is een zusterbedrijf van Barendsen. Opdrachtgevers zijn voornamelijk professionals in de bouw zoals aannemers en architecten. Henri Barendsen: “Onze werkzaamheden bestaan uit het ontwerpen, produceren en monteren van onder andere staalconstructies, trappenen trapleuningen, galerij- en balkonhekken, sierhekken en kantoormeubilair.” Henri Barendsen vertelt dat het bedrijf werkt volgens een vast stramien. “Na de verwerving en het gedetailleerde voortraject BOUWEN IN HET OOSTEN 25
De Garve vindt er een controle plaats waarbij nogmaals afmetingen, vorm en afwerking van het product worden gecontroleerd. Vervolgens worden de producten desgewenst nabehandeld , bijvoorbeeld thermisch verzinken of poedercoaten voordat ze de werkplaats daadwerkelijk verlaten. Alvorens de producten worden gemonteerd wordt met de opdrachtgever een afspraak gemaakt wanneer de montage gaat plaatsvinden. Alle veiligheidseisen worden tijdens de montage in acht genomen. Nadat de montage is voltooid, zal er samen met de opdrachtgever een oplevering plaatsvinden.” Maatschappelijk verantwoord ondernemen voor de organisatie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is voor het gerenommeerd familiebedrijf een vanzelfsprekendheid. Al lang voor de popularisering van MVO was Barendsen Staaltechniek Vorden BV zich bewust van haar rol en verantwoordelijkheid in de maatschappij. Henri Barendsen: “Dit neemt niet weg dat het belang van expliciet en aantoonbaar duurzaam ondernemen in de huidige tijd steeds belangrijker wordt. Dit wordt mede veroorzaakt door de snelle veranderingen in de economie, waarbij de omslag van groei en volume naar een meer duurzame groei met nieuwe duurzaamheidsoplossingen manifest is. Daarbij past het duurzaam ondernemen bij ons bedrijf omdat het de innovatie stimuleert. Barendsen Staaltechniek Vorden BV heeft de overtuiging dat een proactieve houding naar de markt en een open communicatie met alle betrokkenen van onderscheidend belang is in de huidige markt. Daarnaast houdt Barendsen Staaltechniek Vorden BV rekening met de impact die haar activiteiten hebben op het milieu en de maatschappij. Wij als Barendsen Staaltechniek Vorden BV zijn ons bewust van onze rol als ondernemer in de maatschappij en van onze verantwoordelijkheid naar alle belanghebbenden. Wij streven naar een optimale werkomgeving voor de medewerkers, een omgeving die een informele cultuur koppelt aan de vereiste zakelijkheid, om zo onze doelstelling te realiseren.” Henri Barendsen: “Wij houden rekening met de impact die haar activiteiten hebben op het milieu en de maatschappij.” 26 BOUWEN IN HET OOSTEN
De Garve Rowitt levert tegelwerk en gietvloeren in Lochem Vrolijke kleuren De Garve zorgen voor positieve sfeer Rowitt B.V. uit Eibergen levert in de brede school De Garve zowel de gietvloeren als het tegelwerk. Een mooie opdracht volgens eigenaar Rolf Wittebroek die na ruim vijftien jaar actief te zijn geweest in loondienst anderhalf jaar geleden koos voor het leven als zelfstandig ondernemer. Via Kreunen Bouw raakte Rowitt betrokken bij het nieuwbouwproject van de Lochemse brede school. In het verleden heeft Wittebroek diverse opdrachten voor Kreunen Bouw uitgevoerd. “Ik ken het bedrijf al geruime tijd. Toen ik vernam dat zij De Garve in opdracht hadden gekregen heb ik niet geaarzeld om contact met hun op te nemen om te proberen de opdracht te verkrijgen. Onze werkzaamheden bestaan uit tegelwerkzaamheden en het aanleggen van de gietvloeren in de sanitaire ruimtes, keukens en werk- en opslagruimtes. De wandtegels die hiervoor verwerkt zijn, zijn van Mosa. Deze zijn in vijf kleuren aangebracht. Geel, groen, oranje, blauw en paars. De keuken en de werkkasten zijn met witte wandtegels bekleed. In totaal circa 265 vierkante meter. Voor de vloeren die dezelfde kleur als de wandtegels van de desbetreffende ruimte hebben gekregen hebben we gekozen voor polyurethaan gietvloer van Arturo, een merk van Unipro uit Haaksbergen. Omdat wij al meerdere projecten succesvol met Arturo producten hebben uitgevoerd, hebben we bij De Grave ook voor deze vloeren gekozen. Door de fantastische kwaliteit en service van Arturo zijn we trots op onze samenwerking. Bij De Grave hebben we ongeveer 65 vierkante meter vloer gegoten. De vrolijke kleuren die zijn toegepast in dit project zijn voor een school als De Grave perfect om een positieve sfeer in de school te krijgen. Bij sommige vloeren is er door Rowitt voor gekozen om op de begane grond (waar een cementdekvloer is toegepast, red.) een glasvezelmat toe te passen waar twee gesmeerde vloeren bij elkaar komen om er zo voor te zorgen dat de kans op scheuren gering is. Tevens hebben we voor de zekerheid bij de wanden een stucadoorsgaas aangebracht bij de naden van de gipsgebonden platen. Wederom om scheurvorming te voorkomen. Een tegenvaller was dat het dak boven een toiletruimte niet goed gesloten was en de vloer daar meerdere malen nat is geworden tijdens het aanbrengen en uitharden. Iets wat funest is voor gietvloeren. We hebben deze meerdere malen opnieuw voor moeten behandelen.” De toekomst ziet er volgens Rolf Wittebroek voor Rowitt goed uit. “We merken dat we steeds meer aanvragen krijgen voor betonlook gietvloeren voor particulieren. Vooral voor woonkamers en badkamers zijn deze vloeren erg in trek momenteel. BOUWEN IN HET OOSTEN 27
De Garve Ook de exclusieve tegels die wij bij Rowitt B.V. verkopen lopen erg goed. De mensen gaan weer meer voor hun eigen smaak dan voor een standaard witte wandtegel te kiezen. Binnenkort gaan we de vloeren van een nieuwe brouwerij in België voorzien van zeskanttegels. Daarnaast lopen en komen er nog diverse projecten bij in opdracht van verschillende aannemers in de regio. Voordeel is ook dat we redelijk breed georiënteerd zijn. Wij zijn een bedrijf dat zich bezighoudt met tegelverwerking én verkoop. Wij kunnen op gebied van tegels het complete plaatje aanbieden van ontwerp tot oplevering. Ook voor sanitair en dergelijke kunnen klanten bij ons terecht. Daarnaast verwerken wij vloeren voor bedrijven (industrie) op basis van keramiek, epoxy en polyurethaan.” “We merken dat we steeds meer aanvragen krijgen voor betonlook gietvloeren voor particulieren” BOUWEN IN HET OOSTEN 29
De Gave Roelofs integrale kennispartij voor infrastructuur Locatie, Marleseweg in Den Ham ‘Wat kunnen we morgen beter doen?’ Onder dat credo werd familiebedrijf Roelofs (Den Ham, Overijssel) vanaf 1960 opgebouwd. In de beginjaren was het bedrijf vooral zand-transporteur, maar inmiddels is de onderneming uitgegroeid tot een toonaangevende professional op het gebied van infrastructuur en openbare ruimte. De woorden van oprichter Herman Roelofs vertolken in feite precies waar het ook tegenwoordig iedere dag om draait: partners meehelpen met steeds betere oplossingen op het gebied van infrastructuur. En zo samen bouwen aan een klimaatneutrale samenleving. Dát is de echte uitdaging. En dan moet je jezelf iedere dag afvragen wat er beter kan. Integrale kennispartij Roelofs is een integrale kennispartij voor infrastructurele vraagstukken die zich richt op duurzame en circulaire vernieuwing van de openbare ruimte: van ontwikkeling en ontwerp tot en met de uitvoering en beheer en onderhoud. Daarnaast is Roelofs (mede)eigenaar van maar liefst tien zandwinlocaties. Bij al die activiteiten heeft Roelofs de ambitie voorloper te zijn. “Daarbij wordt heel bewust de samenwerking gezocht”, vertelt Peter Gelink, rayonmanager oost bij Roelofs. “Samen met andere partijen zijn we bezig nieuwe dingen te ontwikkelen, waarbij we de samenleving duurzamer 30 BOUWEN IN HET OOSTEN maken. Zo willen we bijvoorbeeld in 2030 al volledig klimaatneutraal zijn, 20 jaar eerder dan de rest van Nederland.” Intensieve samenwerking Een intensieve samenwerkingsvorm die Roelofs graag toepast is de bouwteamconstructie. Een bouwteam is een samenwerkingsverband tussen opdrachtgever, ontwerper, aannemer, eventuele adviseurs en betrokkenen uit de omgeving. De opdrachtgever stelt hierbij de kaders en gaat op zoek naar een partner die het best past bij zijn wensen en behoeften. Vervolgens wordt van begin tot eind als een team aan het project Peter Gelink, rayonmanager oost
De Garve Roelofs in het kort Opgericht in 1960, door Herman Roelofs. Van oorsprong familiebedrijf. Vader Herman Roelofs en zoon en dochter zijn nog aandeelhouder. Huidige directie: Gerard Hoiting (algemeen directeur), Stephen Haverkamp (directeur bedrijfsvoering) en Marcel Grit (commercieel directeur). Slogan: ‘Meer waarde aan ruimte’ Vestigingen: Noord: Sneek, Stadskanaal, Steenwijk, Oost: Den Ham, Midden/West: Spijkenisse, Veenendaal. Klanten: vooral overheden, woningbouwcorporaties en onderwijsinstellingen Bijzonder: Roelofs Academy; een instituut op het hoofdkantoor in Den Ham waar aan de hand van kennissessies, gastcolleges en onderzoeksprojecten kennis wordt gedeeld met medewerkers, studenten en partners in het veld. Roelofs in de regio Roelofs is in Oost Nederland fysiek vertegenwoordigd door het hoofkantoor in Den Ham. Aan de Marleseweg in Den Ham zijn de werkplaats en het laboratorium gevestigd. vestigingen Zandwinlocaties gewerkt. “Binnen Roelofs wordt dit ervaren als een hele succesvolle manier van samenwerken”, legt Peter Gelink uit. “Niet alleen voor de opdrachtnemer, maar zeker ook voor de opdrachtgever en de omgeving. Door op een laagdrempelige manier te overleggen is er ruimte voor alle ideeën. De omgeving kan zo optimaal worden meegenomen in het traject en het resultaat. En een tevreden omgeving, daar gaan we voor.” Herinrichting buitenruimte MSG ‘De Garve’ in Lochem Momenteel is Roelofs in is een nieuw hemelwaterriool aangelegd. De diverse onderdelen zijn weergegeven het projectplattegrond op bovenaan de l aatste pagina van dit artikel. Bij dit project heeft de gemeente Lochem dus gekozen voor een bouwteamovereenkomst. Hierdoor is de ontwerpende aannemer Roelofs intensief en in een vroeg stadium bij het project betrokken. Bouwteamfase bij project MSG de Garve Roelofs hanteert een duidelijke gestructureerde werkwijze bij elke bouwteamovereenkomst vanaf Informatiebijeenkomst gemeentehuis Lochem bouwteamverband de buitenruimte rondom het nieuwe Multifunctioneel School Gebouw (MSG) De Garve in Lochem aan het inrichten. De locatie van het nieuwe gebouw is centraal gelegen aan de zuidrand van het centrum van Lochem. Binnen dit project wordt de openbare ruimte opnieuw en veilig ingericht. In de straat voor het nieuwe MSG wordt aanvullend daarop een speciale schoolzone met kiss&ride aangelegd door Roelofs en wordt een nieuw schoolplein gerealiseerd rondom het nieuwe gebouw. Voorafgaand aan deze herinrichting gunning van een opdracht tot en met de oplevering van een project. “Gezamenlijk met de opdrachtgever worden wederzijdse verwachtingen uitgesproken en worden projectdoelstellingen aan de voorkant, voorafgaand aan de start van het project, vastgesteld. Zo weet je goed wat je aan elkaar hebt en kun je je daarna volledig focussen op het project”, aldus Gelink. “Ook bij dit project is op basis hiervan gestart met de bouwteamfase van het project. Tijdens de uitwerking van het ontwerp is continue gestuurd op kosten, op planning, op risico’s en projectBOUWEN IN HET OOSTEN 31
De garve doelstellingen. Daarnaast werden verschillende belanghebbenden betrokken, zoals de verkeerscommissie, een schoolpleincommissie en de aannemer die verantwoordelijk is voor de bouw van het MSG. Op deze manier kunnen alle ontwerpaspecten goed en doordacht op tekening worden verwerkt, met als eindresultaat een doordacht uitvoeringsontwerp met aanbieding. Daarbij zijn bewoners en ondernemers uit de buurt twee keer uitgenodigd voor een informatieavond om het ontwerp te bespreken en te beoordelen. Op basis hiervan kon vervolgens het project gerealiseerd worden.” Uitvoeringsfase Bij de uitvoering past Roelofs een aanpak toe die wordt afgestemd op alle lokale omstandigheden. Peter Gelink vertelt hierover: “Het belangrijkste uitgangspunt is om te allen tijde de veiligheid voor zowel de gehele omgeving, alle verkeersdeelnemers als onze medewerkers te garanderen. Onze medewerkers realiseren zich goed dat ze te gast zijn in het projectgebied. De hinder voor de omgeving wordt tot een minimum beperkt en eventuele Projectomvang herinrichting buitenruimte MSG ‘De Garve’ klachten op een zo kort mogelijke termijn afgehandeld. Door onze proactieve houding en het intensieve communicatietraject worden kansen benut voor het verkrijgen en behouden van een breed draagvlak voor de werkzaamheden en een tevreden omgeving. Omgevingsmanagement is onze overkoepelende benaming hiervoor. Dat vinden we ontzettend belangrijk.” Omgevingsmanager Voorafgaand aan en tijdens de uitvoering is de omgevingsmanager van Roelofs verantwoordelijk voor de projectcommunicatie. Hij is het aanspreekpunt en zorgt ervoor dat de omgeving voortdurend up to date is van wat er allemaal in hun buurt gebeurd. Daarnaast maakt de omgevingsmanager gebruik van de Roelofs app. Belangstellenden kunnen de app gratis downloaden via de appstore om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen binnen het project. Het eerste onderdeel van het project is reeds uitgevoerd: de herinrichting van het kruispunt. De inrichting van het kruispunt is aangepast waarmee de verkeersveiligheid voor fietsers en voetgangers die willen oversteken vanaf en naar het nieuwe MSG gebouw toe is verbeterd. De oplevering van het gehele project staat in de zomer van 2017 gepland. 32 Maatregelen verkeersveiligheid kruispunt Nieuwstad – Zuiderbleek BOUWEN IN HET OOSTEN
De Garve Rol TIB Finishing in project De Garve De nieuwbouw van brede school De Garve in Lochem zit inmiddels in de afrondende fase. Ook TIB Finishing uit Rijssen leverde een bijdrage. Directeur Savio Strik vertelt dat de opdracht te danken is aan de goede relatie tussen hoofdaannemer Kreunen Bouw en zijn bedrijf. “We zijn goede bekenden van elkaar en hebben in het verleden vaker samengewerkt. In Lochem hebben we circa 115 vierkante meter systeemplafonds en 1400 vierkante meter MS-wanden geleverd en gemonteerd. Er was geen sprake van een eigen inbreng deze keer. Alles was in het bestek vastgelegd.” Strik is positief gestemd voor de nabije toekomst. “We zitten aardig vol tot de bouwvak. We hebben de laatste periode veel opdrachten mogen ontvangen. We werken landelijk, veelal in opdracht van bouwbedrijven en soms particulieren. Voor de komende tijd staan onder andere werken op de planning in Emmen (een pluimvee gebouw in opdracht van Voortman Steelgroup) en een ander project van Kreunen Bouw in Lochem ( nieuwbouw Ciculus- Berkel). Daarnaast zijn er projecten in uitvoer in Groningen (Bouwmaat, in opdracht van Ter Steege Bouw), Opel dealer Wolves in Wierden en een zorgcentrum in Duiven. De laatste in opdracht van Bramer uit Vriezenveen.” Savio Strik: “Er was geen sprake van een eigen inbreng deze keer. Alles was in het bestek vastgelegd.” BOUWEN IN HET OOSTEN 33
Column Jan Steggink (44) is geboren en getogen in het Twentse Reutum. Samen met zijn echtgenote Maaike, drie zoons en dochter vormt hij een gelukkig gezin. Tien jaar geleden startte hij zijn eigen onderneming; Stegginkinfra Projectmanagement en Advies. Hij woont en werkt op het erf van een oud boerderijtje. Eigenhandig heeft hij de woning omgebouwd tot een warm onderkomen. En daar waar vroeger het vee aan de ketting stond herrezen kantoren en een wegenbouwlaboratorium. Zijn privé- en zakelijke leven lopen compleet door elkaar. Dikwijls ervaart hij dat als fantastisch, Soms is het iets minder, want er is altijd volk om het huis, maar zo ging dat vroeger ook: een vorm van mantelzorg, met mekaar en veur mekaar. Gelukscheck Maandag 20 maart was de internationale dag van het geluk, voor mij een moment om stil te staan, waar het nu echt om draait in ons leven. Ver terug, in het oude Egypte, werd plezier al ervaren als meetmiddel voor toelating tot de hemel. Heb je een plezierig leven gehad? Maar minstens zo belangrijk: heb je je naasten plezier laten ervaren? Wat is de zin van je leven geweest, dat wordt op de proef gesteld. Het heeft alles te maken met tijd nemen voor de ander. Over echte liefde voor je medemens en aandacht voor elkaar. Plezier en geluk zijn beide subjectieve begrippen en kunnen oppervlakkig overkomen. Echter zijn het ook heel waardevolle begrippen, welke de zin van het leven in mijn ogen perfect weergeven. Wat voor mij plezier is, kan voor de ander gelden als een nachtmerrie. Ondernemers onder elkaar hebben hiermee ook te dealen: waar ondernemer A zweert bij het varen op intuïtie, doet ondernemer B alles op ratio. Daar waar de ene gedisciplineerd is, is de ander een complete chaoot. Waar de één het spreekwoordelijke dubbeltje drie keer omdraait, doet het de ander minder pijn om geld uit te geven. Wil de ene ondernemer het vertrouwen winnen, gaat de ander voor snel succes. Is de een rechtvaardig verklikt de ander jou. Gunt de één je alles, is de ander stik jaloers. Wil de één applaus voor zijn prestatie, gunt de andere het lintje liever aan zijn vrouw. Er is geen goed of slecht hierin, het gaat er maar om hoe je dit leven ziet en bewandelt. Het begint wel met vrede, want succes begint met geluk en geluk begint pas als er vrede is. Daarom is het belangrijk om bewust bezig te zijn met je eigen geluk, want je kunt daaraan zelf een grote bijdrage leveren. Geluk is voor een deels erfelijk, maar grotendeels heb je het zelf in de hand. De volgende negentien controlevragen vormen een quickscan die inzichtelijk maakt waaraan je nog aandacht kan besteden als het gaat om je eigen geluk. 1 Neem je jezelf serieus? 2 Beweeg je? 3 Mik je op haalbare doelen? 4 Eet je over het algemeen gezond? 5 Slaap je voldoende? 6 Ken je je sterke punten? 7 Besteed je weinig tijd op sociale media op zoek naar bevestiging? 8 Durf je soms uit je comfortzone te stappen? 9 Laat je wat anderen over je denken (grotendeels) bij die anderen? 10 Zet je door wanneer het moeilijk wordt? 11 Spreek je op een constructieve Een nieuw gezicht, een nieuwe visie. Het komende jaar zal Jan Steggink onder het motto “Aj d’r bint moj d’r ok wea’n” de lezer verrassen met zijn kijk op het (bedrijfs)leven. 34 BOUWEN IN HET OOSTEN manier met anderen? 12 Ga je er af en toe een helemaal uit? 13 Ben je omringd met mensen die van je houden? 14 Trakteer je jezelf van tijd tot tijd? 15 Is je blik op de toekomst gericht? 16 Kun je anderen vergeven? 17 Sta je geregeld stil bij je loopbaankeuzes? 18 Schenk je aandacht aan anderen? 19 Pieker je niet over dingen waar je geen controle over hebt? Heb je al deze vragen met een volmondig ja beantwoordt, dan doe je exact wat nodig is om te zorgen voor je eigen geluk. Heb je vragen met nee beantwoord, dan staat uitdaging te wachten. Succes! COLUMN
Haldu Groep Decathlon Caspar Jansen van Haldu Groep snijdt het heetste bouwhangijzer ooit aan: “Niemand heeft geïnvesteerd in nieuwe vakmensen, Haldu Groep wel!” Als lezer van Bouwen in het Oosten kent u uiteraard de spraak- en smaakmakende columns van Caspar Jansen van Haldu Groep. Dit keer snijdt hij een dermate heet bouwhangijzer aan, dat wij zijn ‘brandbrief’ álle redactionele ruimte geven in de vorm van een interview. Zijn stelling? “Niemand heeft geïnvesteerd in nieuwe vakmensen, Haldu Groep wel!” Caspar geeft geheel in zijn stijl een introductie tot zijn brandbrief in interviewvorm: “Kent u die van die twee kikkers die allebei in een glas melk vielen? Ze hadden geen bodem om eruit te springen en de randen van het glas waren te glad. De lijdzame kikker verdronk. En de actieve kikker? Die begon héél hard te trappelen. Daardoor werd de melk al snel harde boter en sprong hij zó het glas uit. Die tweede kikker probeer ik altijd te zijn. Als er zich een noodsituatie voordoet, verlam ik niet, maar word ik heel druk, denk dan aan mogelijke oplossingen en schakel mijn contacten in. Misschien niet altijd met een weloverwogen plan dat tien keer is uitgekauwd, maar ik dóe wel wat. Mijn overlevingsdrift is té groot. Gewoon beginnen en gaandeweg bijsturen. Ik heb het niet op school geleerd, maar in de harde praktijk. Het heet, geloof ik: ondernemen.” Wat houd je nu zo intens bezig? “Die oer reflex voel ik nu ook als ik kijk naar de wederom verschrikkelijk scheve weegschaal in de bouw en techniek. De ene schaal zit bomvol werk en zakt vervaarlijk door. Alle projecten die door de crisis ‘on hold’ gingen, persen zich nu allemaal tegelijk door een klein gaatje naar buiten. Want we hebben er in Nederland en de rest van de wereld weer massaal vertrouwen in en dus moet er nog meer worden gebouwd. En daarvoor is mankracht nodig. Dus hoe zit het dan met het schaaltje in de weegschaal met vakmannen die al dit werk moeten doen? Dat wordt steeds leger en zweeft eng hoog in de lucht bij de weegschaal. Instroom versus vergrijzing. De balans tussen opdrachten en beschikbaarheid is volkomen zoek en die krijgen we niet terug door eindeloos te vergaderen in gremia, platforms en commissies. Dat legt geen gewicht in die lege schaaltjes. In plaats daarvan vliegen wij uit bij Haldu Groep en speuren onze recruiters in het Oosten naar gemotiveerde vakkrachten. Helaas niet het Oosten van ons eigen kikkerland. Daar zijn alle goeie vakmannen namelijk niet thuis want die werken al, voor opdrachtgevers en heel vaak óók voor ons.” Waarom maakt Haldu Groep hierin het verschil? “Wij rijden net zo lang naar het Oosten door totdat we in landen als Duitsland en vooral Polen maar ook Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Bulgarije en Roemenië goede BOUWEN IN HET OOSTEN 37
Haldu Groep vakmannen vinden die de klus in Nederland kunnen klaren. Natuurlijk, ze hebben een andere cultuur, ze spreken onze taal niet en ze hanteren andere bouwtechnieken. Dus hoor ik opdrachtgevers al zeggen: die willen we niet bij ons op de bouw. Maar wie wil de kikker zijn die verdrinkt in de melk? Klanten van opdrachtgevers verwachten oplevering op tijd en binnen budget. En de vakmensen die wij voor opdrachtgevers in het buitenland vinden, kunnen die klus klaren. Dus onderneem nu actie sámen met Haldu Groep.” Is het belang van instroom grootschalig genegeerd door de branche? “Zeker! De sector heeft helaas jarenlang de ogen gesloten, vaak ook noodgedwongen door gebrek aan geld en werk, voor de tijdige instroom van jong bouwtalent. De redenatie daarachter begrijp ik tot op zekere hoogte, maar ik heb er voortdurend tégen geageerd en óp geacteerd. Er was geen werk en dus ook geen plek om nieuwe talenten te scoren. Laat staan een stageplek om werkervaring op te doen. Uiteraard is er her en der wel wat geroepen, maar veel te weinig de daad bij het woord gevoegd. Dat snap ik wel. De crisis deed de beurs op de knip als het ging om frisse instroom. Elke zuurverdiende euro konden we met elkaar maar één keer uitgeven.” Wat heeft Haldu Groep dan wel gedaan? “Tegelijkertijd, zelfs op het diepst van de crisis, zaaide Haldu Groep wél door. Met weinig budget, maar 100% doorzettingsvermogen, hebben we talent 38 BOUWEN IN HET OOSTEN gezocht, gevonden en zwaar in hen geïnvesteerd. Vooral in het buitenland selecteerden wij de juiste contacten die ons nu helpen om in hun eigen land de goede vakmensen te vinden en deze met opleiding en eersteklas begeleiding loyaal aan ons te binden en om de aansluiting met onze opdrachtgevers te optimaliseren.” Hebben de opdrachtgevers in jouw ogen al die tijd stilgezeten? “Ik constateer, zonder te wijzen, dat onze opdrachtgevers in diezelfde periode helaas niet hebben geïnvesteerd. Nu hoor Caspar Jansen: “De balans tussen opdrachten en beschikbaarheid is volkomen zoek.” ik hen weer roepen dat ze geen buitenlanders willen om de hierboven beschreven plausibele redenen. Maar we moeten écht iets doen, en dat moeten we vooral sámen doen. En in mijn optiek ligt de oplossing voor de korte termijn in het werven en selecteren van buitenlanders die morgen inzetbaar zijn op het werk van onze opdrachtgevers. Nog even terug naar de metafoor van de kikkers. In al die jaren voor de crisis zijn we enorm gulzig geweest. We doken zonder na te denken in elk glas melk dat ons maar gepresenteerd werd. Waardoor we bijna niet meer konden bewegen en het vaak zelfs te laat was. We verzopen. Dus moeten we nu op de blaren zitten, maar wel in actie komen. Mijn klacht is dat we niet én mogen klagen over te weinig Nederlands vakmanschap én tegelijkertijd niets willen doen aan de integratie van de buitenlandse arbeidskracht. Dat zet geen zoden aan de dijk en al helemaal niet op projecten. En intussen legt Haldu Groep superzware plaggen op diezelfde dijk en staat iedereen met de handen in de zakken toe te kijken.” Waarom zijn jullie buitenlandse vakmensen dan zo goed? “De buitenlandse vakmensen die wij selecteren, bársten van de motivatie. Daar kwamen we al direct achter. En natuurlijk, ze metselen anders en in aanvang langzamer. En natuurlijk weten ze vaak niks van veilig en gezond werken, laat staan dat ze in het bezit zijn van een VCA diploma. En natuurlijk kunnen ze instructies niet lezen. Maar al die beren op de weg wil en kán Haldu Groep snel en solide voor opdrachtgevers oplossen. Ze zouden in Den Haag eens moeten komen kijken hoe snel wij hier buitenlanders laten integreren! Ons ‘inburgeringsexamen’ voor op de bouw is hét toonbeeld van integratie. Uiteraard leren wij hen niet het Wilhelmus en dat je in Nederland allemaal fietst en hoe je boerenkool maakt. Weg met die flauwekul. Nee, we zenden hen direct na aankomst naar het gerenommeerde bouwopleidingsinstituut ReVaBo in Oosterbeek. Ze leren daar in no-time te metselen en te timmeren zoals wij. We huisvesten hen op goed
Haldu Groep Decathlon niveau, vertalen alle noodzakelijke communicatie en zorgen dat fiscaal-financieel alles tot achter de komma geregeld is. En eenmaal op de bouw? Dan zorgt onze Nederlandse voorman van Haldu Groep ervoor dat zij elke bouw- en veiligheidsinstructie net zo goed begrijpen als elke Nederlandse vakman. Gaat dan alles altijd meteen Hebben die buitenlandse vakmensen het tempo en de kwaliteit op Nederlands topniveau? “Die buitenlandse vakmannen maken met ons Nederlandse systeem uiteraard niet de productie die opdrachtgevers gewend zijn. Overigens, doet een leerling die net van school komt dit en snelheid genoegen nemen. En soms even wat verwarring. Maar die investering is het waard. Haldu Groep investeert hier momenteel heel zwaar in, gelukkig met de steun van een aantal opdrachtgevers dat dit probleem wél onderkent. Daarom zeg ik: haak ook aan, anders moeten we straks allemáál afhaken.” Caspar Jansen: “Mniej slow, wiecej dzialania! is Pools voor geen woorden, maar daden.” BOUWEN IN HET OOSTEN 39
Langs de Rijn Vesteda breidt Arnhemse portefeuille verder uit met 94 appartementen Vesteda en bouwbedrijf Vastbouw hebben een turnkey overeenkomst getekend voor in totaal 94 appartementen in Arnhem. Het project ‘Langs de Rijn’ bestaat uit twee woontorens en ligt in de wijk Malburgen. Het betreft een voormalige ontwikkelingsopgave van woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem. Vesteda heeft in nauwe samenwerking met Vastbouw een optimaal woonprodukt ontwikkeld. Oplevering van het project vindt naar verwachting plaats in het tweede kwartaal van 2018. Pieter Knauff, director Acquisitions bij Vesteda: “Het project vormt een mooie aanvulling op de bestaande woningportefeuille in Arnhem. Arnhem is een van onze kernregio’s en met de verwerving van dit project verbreden en verjongen wij ons aanbod in het middenhuursegment.” In de afgelopen jaren is het aanzien van de wijk Malburgen door de realisatie van diverse renovatie- en nieuwbouwprojecten sterk verbeterd. De bereikbaarheid van en 40 BOUWEN IN HET OOSTEN
Langs de Rijn het voorzieningenniveau in de wijk is goed. Het uitzicht van het project Langs de Rijn vanaf de dijk over de groene uiterwaarden is fraai. Het complex bestaat uit 94 appartementen verdeeld over twee torens met daartussen een parkeervoorziening. De appartementen hebben een gemiddelde woonoppervlakte van 85 m2 . Het complex bestaat uit 94 appartementen Over Vesteda Vesteda is een ondernemende belegger die zich richt op de vastgoedsector ‘woningen’ in Nederland. Vesteda belegt gelden van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars. Het totaal in vastgoed geïnvesteerd vermogen bedraagt ca. €4 miljard. De verhuurportefeuille omvat circa 22.750 woningen. De woningen van Vesteda liggen hoofdzakelijk in de kerngebieden de Randstad en de Brabantse Stedenrij. In 2015 boekte Vesteda met circa 200 medewerkers een resultaat van €316 miljoen. BOUWEN IN HET OOSTEN 41
Langs de Rijn Nieuwe cycloontechnologie levert verbazingwekkende efficiëntie op Het complex bestaat in totaal uit 94 appartementen welke zijn verdeeld over 2 torens. De Oost toren bestaat uit acht verdiepingen waarin 41 appartementen worden gerealiseerd. De West toren bestaat uit tien verdiepingen waarin 53 appartementen worden gerealiseerd. De gemiddelde oppervlakte per appartement bedraagt ca. 85 m² welke allen zijn voorzien van een vrij hangend balkon. Tussen de twee torens wordt een parkeergarage gerealiseerd met plaats voor 125 auto’s. Beide torens worden opgebouwd uit een casco van beton welke met behulp van een tunnelbekisting is gestort. Deze tunnelbekisting heeft een cyclus van een week, men ziet het gebouw dan ook per week met een verdieping “groeien”. De liftschachten en trappenhuizen worden uitgevoerd in prefab beton welke in dezelfde cyclus worden meegenomen. Aansluitend worden er aan de voor- en achterzijde van de gevels sluitende HSB elementen gemonteerd. De gevels worden wind- en waterdicht gemaakt door het aanbrengen van kunststof kozijnen en stootvoegloos metselwerk met een steen in Hilversums formaat. Binnenwanden, zowel ruimte scheidend als woning scheidend, worden uitgevoerd in metal stud. Deze wanden worden in de woning afgewerkt met behang, de algemene ruimtes worden voorzien van spackwerk. BOUWEN IN HET OOSTEN 43
Langs de Rijn Voor ons geldt elke dag: samen bouw je beter! Betrokken familiebedrijf, ontwikkelaar en bouwer in één Niels Hoonhorst, projectleider bij Vastbouw: “Vastbouw heeft sinds 1983 ervaring met het ontwikkelen, bouwen, renoveren en onderhouden van de meest uiteenlopende projecten. Wij werken vanuit onze waarden: klantvriendelijk, betrouwbaar, degelijk en vakmanschap. Het resultaat voor de opdrachtgever c.q. eindgebruiker staat centraal. Wij zijn ervan overtuigd dat er door een goede samenwerking en communicatie met onze bouwpartners mooie projecten gerealiseerd kunnen worden. Onze werkwijze is hierbij gericht op continuïteit, duurzaamheid en innovatie. Onze ca. 460 vakkundige medewerkers bieden wij kansen hun competenties verder te ontwikkelen. Vastbouw heeft vestigingen in Rijssen (hoofdvestiging), Arnhem, Bunschoten, Duivendrecht, Enschede, Groningen, Grou en Rijswijk. De vestigingen opereren zelfstandig en hebben hun eigen verantwoordelijkheid, waarbij kennis en kunde onderling wordt uitgewisseld. Daarnaast is Vastbouw ook buiten de grenzen van Nederland vertegenwoordigd. In Duitsland, Polen, Tsjechië en Hongarije onderscheidt Vastbouw zich met haar vaktechnische kennis. BOUWEN IN HET OOSTEN 45
Langs de Rijn Goede samenwerking kenmerkend voor Langs de Rijn project Via relatie Cevesin raakte Van de Blaak Elektrotechnische Installaties uit Harskamp betrokken bij het markante project Langs de Rijn van woningbouwcorporatie Vesteda en bouwkundig hoofdaannemer Vastbouw uit Rijssen. Bij monde van projectleider Bart van Santen roemt het bedrijf de onderlinge samenwerking in dit project. De opdracht bestaat uit het elektrotechnische werk aan de twee woontorens die onderling gekoppeld zijn door middel van een parkeergarage. Bart van Santen: “Het betreft een project gebaseerd op het tunnelbouwprincipe, welke wij in samenwerking met Vastbouw, Cascobouw Nederland en Cevesin hebben aangevlogen. 46 BOUWEN IN HET OOSTEN Met dit principe is in de ruwbouwperiode eigenlijk elke dag van begane grond tot en met de bovenste verdieping sprake van piekbelasting. Aan alle werkzaamheden is een strakke planning gekoppeld. De complexiteit van Langs de Rijn ligt voornamelijk in de samenvloeiing van de werkzaamheden en de goede uitwerking en voorbereiding om in de realisatiefase van het werk zelf zo min mogelijk problemen te ondervinden. Aangezien dit ons eerste tunnelbouwproject is, liepen we zoals iedereen denken wij, tegen bepaalde uitdagingen aan welke tijdens het werk opgelost werden. Hierin is het van essentieel belang dat we een zeer prettige werkploeg
Langs de Rijn buiten hebben die de uitdaging niet uit de weg is gegaan. De afstemming van alle partijen in de werkvoorbereiding is van groot belang aangezien eventuele fouten door het hele project kunnen doorlopen. Denk alleen maar aan de maatvoering.” Was er ook sprake van een eigen inbreng en advies? Bart van Santen: “Jazeker, de mensen van Vastbouw waar wij contact mee hebben, projectleider Niels Hoonhorst en werkvoorbereider Ron Muller, staan open voor eigen inbreng en dat wordt door ons zeer gewaardeerd. Alles wordt in goed overlegd in goede banen geleid om het werk voor iedereen zo gunstig mogelijk te laten verlopen. De centrale doelstelling is dat opdrachtgever Vesteda straks een goed aangelegd en goed te onderhouden pand heeft. Daar staan wij voor.” Goedgevulde orderportefeuille De orderportefeuille van het Harskamper installatiebedrijf zit er goedgevuld uit. Bart van Santen: “In Lunteren bijvoorbeeld installeren we installaties voor veertig zes- tot achtpersoonsvilla’s. Deze worden voorzien van ABB en Hager domotica/ knx en Busch-Jaegerfree@ home installaties. In Almere zijn we betrokken bij de nieuwbouw van e=commerce bedrijf TradeTracker Nederland. We leveren en installeren hier compleet nieuwe installaties bestaande uit licht, kracht als data voor de nieuwe vleugel. Inmiddels opgeleverd is een mooi en omvangrijk project in opdracht van zorggroep Hilverzorg in Hilversum. Een complex van 195 woningen, aanleunwoningen, en verpleeg-afdelingen. Ook voorzieningen als een huisartsenpraktijk, kapsalon, fysiotherapeuten, beweegruimtes en een restaurant behoren tot dit complex. We zijn dus zowel actief in de woningbouw als utiliteit, zorg en onderwijs.” BOUWEN IN HET OOSTEN 47
Langs de Rijn Dannenberg Tegelwerken verwacht drukke tijden Het Rijssense tegelwerkbedrijf Dannenberg is door Vastbouw betrokken geraakt bij het nieuwbouwproject Langs de Rijn van woningcorporatie Vesteda. “Een mooi project en we ervaren Vastbouw als een hele fijne aannemer”, vertelt directeur Gerben Dannenberg. “Maar dat weten we al langere tijd. We werken met enige regelmaat voor Vastbouw.” Het werk in Arnhem omvat ruim vierduizend vierkante meter. Dannenberg “Iets meer zelfs. Om exact te zijn 4350 vierkante meter. Er is gekozen voor Mosa wand- en vloertegels. De tegellijm hebben we zelf mogen kiezen. Wij gebruiken Kiwitz tegellijm, een merk waarvan we zelf overigens ook dealer van zijn. Onze piekdrukte ligt naar verwachting in de periode rond week 27. Dan zullen de meeste van onze veertien medewerkers in Arnhem werkzaam zijn.” Steeds drukker Gerben Dannenberg, die het bedrijf samen met zijn broer Marc vijf jaar geleden overnam van zijn vader, verwacht de komende tijd een toename van de activiteiten. “Onze verwachting is dat dat de markt steeds meer aantrekt. We zitten dit jaar al aardig vol en we zijn ervan overtuigd dat het nog drukker gaat worden. Dat geldt zowel voor de verkoop vanuit onze showroom aan de Kryptonstraat in Rijssen als het tegelzetten op locatie.” BOUWEN IN HET OOSTEN 49
Dannenberg Mardoors Mardoors schuifdeursystemen ontzorgt iedere partner Bekend gezicht, nieuwe naam De markt van schuifdeuren kent sinds enige tijd de Mardoors schuifdeursystemen. Het unieke van dit concept is dat iedere partner in de bouwkolom wordt ontzorgd op het gebied van schuifdeuren Het adviseren, vormgeven, produceren en installeren van schuifdeuren is een waar specialisme en dient op die manier ook te worden benaderd. Drijvende kracht achter dit concept is een oude bekende in dit vak: Marc Verhelst. Nu Nederland weer langzaam begint te denken aan nieuwbouw en renovatieprojecten in de zorg, is het tijd nader kennis te maken met dit innovatieve en dynamische bedrijf. Mardoors schuifdeursystemen richt zich volledig op het adviseren, ontwikkelen, produceren, plaatsen en onderhouden van schuifdeursystemen in de zorgsector en zorg-gerelateerde organisaties en instellingen. Met name de toepassing van de in de zorg specifieke logistieke concepten, met die hierbij behorende ontsluiting van de ruimtes, drijft Mardoors tot een intensieve advisering in de voorfasen bij gezondheidsprojecten. Naast het informeren van opdrachtgevers, architecten en gebruikers over de toepassing van de schuifdeursystemen, maakt het bedrijf aangepaste plattegronden waar de voordelen van het gebruik van Mardoors schuifdeursystemen naar voren komen. Sliding into the future Met haar motto “Sliding into the Future” zegt het bedrijf waar het in gelooft: een brede en algemene toepassing van schuif-deursystemen vanwege de ruimtewinst, het bedieningsgemak en de bedrijfszekerheid, veiligheid en hygiëne. Zo draagt het gebruik van in de wand schuivende deuren in (zorg) woningen bij aan langer zelfstandig wonen. Ook het benodigde vloeroppervlak bij de verschillende ruimtes kan drastisch worden verlaagd. Bij een woonappartement van 45 m2, kan bij het toepassen van de Mardoors Easycare, dit al snel zo’n 8 m2 effectief vloeroppervlak worden gewonnen. Hierbij is dan nog niet het voordeel van het vrije gebruik van de wandoppervlakken meegerekend. Ook in de ziekenhuiswereld levert het gebruik van schuivende deuren veel voordelen. Naast de al genoemde winst aan vloeroppervlak, zijn schuifdeursystemen veel vriendelijker in gebruik bij openbare gebouwen. Wie herkent zich niet in de situatie dat je in een ziekenhuis goed moet opletten dat je niet tegen een automatische draaideur oploopt. Zo bewegen schuifdeuren altijd voor je weg, van welke kant je ook komt. Ook vragen geautomatiseerde schuifdeuren minder onderhoud en zijn ze vaak met energiezuinigere aandrijvingen uitgerust. Kortom genoeg redenen om met deze deuren de toekomst in te schuiven. Uiteraard worden de Mardoors producten duurzaam geproduceerd en gaan de meeste producten een leven lang mee. Marktbenadering In de marktbenadering wordt BOUWEN IN HET OOSTEN
Mardoors BOUWEN IN HET OOSTEN 51
OPRA Turbines EVERT VEERMAN PAUL SCHOLTEN FRANK SANDERS Aan de Stegge Twello realiseert nieuwbouw OPRA Turbines Hengelo Onlangs is de bouw gestart van het nieuwe moderne bedrijvencomplex voor OPRA Turbines op het Twentse High Tech Systems Park in Hengelo. Het bouwplan voor OPRA bestaat uit een nieuw hoofdkantoor in combinatie met bedrijfsruimte voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Deze bestaan uit een magazijn, werkplaats en testruimten. De voorzijde van het pand bestaat uit een transparante kantorenstrook ter grootte van 1.000 m2 van circa 3.200 m2 Door: Jolanda Groothuis Frank Sanders, General Manager, Operations bij OPRA Turbines, Evert Veerman en Paul Scholten van Aan de Stegge Twello ronden de wekelijkse bouwvergadering af. Ze zijn duidelijk tevreden over de gang van zaken op het bedrijventerrein van Thales. De werkzaamheden verlopen -ondanks dat er ook onwerkbaar weer meespeelde- naar volle tevredenheid. De opleverdatum die staat gepland op 31 mei moet dan ook haalbaar zijn. Het heeft volgens de heren voornamelijk te maken met de juiste onderlinge samenwerking tussen bouwbedrijf en overige partijen. “Dat wérkt.” Internationaal karakter OPRA, ontwikkelaar en producent van gasturbines sinds 1991 is een 54 bedrijf met een sterk internationaal karakter. Het bedrijf levert voornamelijk aan de olie- en gasindustrie. Tevens behoren bedrijven uit de voedingsindustrie tot hun klantenbestand. Frank Sanders: “De reden dat we kozen voor nieuwbouw op het High Tech Systems Park in Hengelo is dat we uit ons jasje zijn gegroeid. Momenteel opereren we nog op . Aansluitend wordt de assemblage, werk- en magazijnruimte ter grootte gepositioneerd. De werkzaamheden zijn in volle gang en verlopen volgens planning. BOUWEN IN HET OOSTEN
OPRA Turbines “Op deze locatie kunnen we onze groeiplannen realiseren.” het bedrijventerrein Twente-kanaal Zuid, eveneens in Hengelo. Daar zitten we qua capaciteit op slot. In tegenstelling tot het High Tech System Park. Hier kunnen we onze groeiplannen realiseren. Behalve de ruimte heeft dit park een hogedrukgasleiding. Die hebben we nodig voor het testen en ontwikkelen van onze producten. Bovendien kunnen we hier gemakkelijker samenwerken met andere technologiebedrijven.” De start van het High Tech Systems Park verliep een paar jaar geleden door de economische crisis moeizaam, maar nu begint het bedrijventerrein duidelijk op stoom te komen. Hoogste punt Met het monteren van de staalconstructie van de overkapping werd 17 maart het hoogste punt bereikt Na de officiële handeling was er voor iedereen een hapje en een drankje. bij de nieuwbouw. OPRA bedankte daarbij voor de prettige samenwerking waarna Frank Sanders de vlag hees onder toeziend oog van de medewerkers van OPRA, Loohuis Installatiegroep, Aan de Stegge Twello en alle meewerkende partijen. Aan de Stegge Verenigde Bedrijven Aan de Stegge Twello maakt deel uit van Aan de Stegge Verenigde Bedrijven. ASVB is een netwerk van ruim twintig innoverende bedrijven die actief zijn in de woningbouw, utiliteits- en bedrijfshuisvesting in Nederland, België en Duitsland. De ASVB-bedrijven zijn middelgrote, regionaal verankerde bouwbedrijven. Ze kenmerken zich door een hoge mate van autonomie en ondernemerschap. ASVB behoort tot de top van de grootste bouwgroepen in Nederland. BOUWEN IN HET OOSTEN 55
OPRA Turbines Aan de Stegge Twello Aan de Stegge Twello is gespecialiseerd in de ontwikkeling en turnkey realisatie van bedrijfsmatig en commercieel vastgoed. Hierbij beheerst de onderneming het gehele proces van eerste planontwikkeling tot en met de uitvoering van de feitelijke bouw, veelal in bouwteam met de opdrachtgever, architect en installateur. De ervaring van Aan de Stegge Twello leert dat het fundament voor een goede samenwerking meer is dan een simpele rekensom. Evert Veerman: “Het gaat erom dat in alle opzichten recht wordt gedaan aan de specifieke wensen van de opdrachtgever. Hoe heeft de onderneming zich ontwikkeld? Hoe ziet onze klant zijn bedrijf in de toekomst? Wat verwachten zijn klanten? Hoe ontwikkelt de markt zich? Het zijn allemaal vragen die resulteren in een passend antwoord op de huisvestingsbehoefte. Een oplossing voor nu en de toekomst. Vanaf het allereerste contact is open communicatie over alle aspecten van bouwen een vereiste. Alleen dan is het mogelijk weloverwogen keuzes te maken op het gebied van vormgeving, doelmatigheid, logistiek en materialisatie van het bedrijfsgebouw. Kwaliteit is snelheid en klasse. Dat is ons devies bij turnkey bedrijfshuisvesting. Duur bouwen is geen kunst. De uitdaging is juist zo kostenefficiënt mogelijk te bouwen in relatie tot hoogwaardige kwaliteit. Een combinatie van expertise, inventiviteit en samenwerkende specialisten vormen daarbij onze toegevoegde waarde.” BOUWEN IN HET OOSTEN 57
OPRA Turbines Nieuw gebouw OPRA 2 wordt comfortabel en energiezuinig De nieuwbouw van OPRA Turbines op het Twentse High Tech Systems Park in Hengelo is voor de Loohuis installatiegroep vorig jaar juni gestart met een opdracht voor het eigen adviesbureau Loohuis Energie & Installatie Advies te Tubbergen. De advieswerkzaamheden bestonden uit het opstellen van een Programma van Eisen en het uitwerken van een technische omschrijving. De opdracht van OPRA was helder. Het nieuwe gebouw moest comfortabel en energiezuinig worden waarbij de nadruk moest liggen op een overzichtelijk installatieontwerp met lage exploitatiekosten. Het project wordt in bouwteam gerealiseerd met bouwkundig aannemer Aan de Stegge uit Twello en installatiebedrijf Loohuis-Meulenbeld Installatietechnieken uit Almelo. Leijh, Kappelhoff, Seckel, Van den Dobbelsteen architecten uit Hengelo is verantwoordelijk voor het ontwerp. Lucassen Bouwconstructies uit Hengelo 58 BOUWEN IN HET OOSTEN is betrokken bij de engineering van het bedrijfsgebouw en Fore-C Vastgoed uit Rijssen heeft samen met OPRA het bouwteam begeleid. Het is een groot voordeel gebleken dat zowel het ontwerp als de uitvoering door de ‘Loohuis Installatiegroep’ gerealiseerd kon worden. Vooral in de korte voorbereidingsperiode is dit gunstig gebleken, omdat het project reeds binnen de Loohuis Installatiegroep bekend was. Op 1 november zijn de contracten getekend en kon worden begonnen met de voorbereiding van de uitvoeringswerkzaamheden
OPRA Turbines Om een zo hoog mogelijk comfort te behalen is het kantoor voorzien van een combinatie van vloer-verwarming met luchtverwarming en luchtkoeling. De assemblage, werk- en magazijnruimte ter grootte van 2.500m² bevindt zich achter het kantoor. Deze ruimten zijn volledig voorzien van vloerverwarming. De energie voor het verwarmen van deze ruimten wordt geleverd door een slim warmtenet. van de complete W-, E- en B-installaties. De opdracht voor de bouwteampartners was duidelijk: Uiterlijk 1 juni moesten het kantoor en de assemblage, werk- en magazijnruimte gereed zijn. Een mooie uitdaging voor bouwkundig aannemer Aan de Stegge uit Twello en installateur LoohuisMeulenbeld uit Almelo. De voorbereiding is in sneltreinvaart opgestart. Begin 2017 is gestart met de fundering en op 2 maart kon het hoogste punt gevierd worden. Het kantoor bestaat uit een transparante kantorenstrook verdeeld over twee verdiepingen ter grootte van 1.000m². Vooral op het gebied van verlichting en klimaat zijn energiezuinige installaties toegepast. De energiezuinige investeringen leveren naast de lagere energierekening ook fiscaal voordeel op omdat ze vallen onder de regeling Energieinvesteringsaftrek (EIA). De verschillende gebouwen op het High Tech Systems Park kunnen op deze wijze warmte en koude uitwisselen. Deze warmte en koude wordt uit lokale bronnen opgewekt, zo wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de restwarmte van AkzoNobel. In het gebouw worden ook een aantal testcellen gebouwd waar de gasturbines met een vermogen van 2MW getest worden. Hiervoor is er een 6 bar gasleiding aangelegd naar een nabijgelegen onderstation van de Gasunie. Onderstaande bedrijven zijn betrokken bij de nieuwbouw van OPRA Turbines BV te Hengelo; Hoofdaannemer: Aan de Stegge, Twello; Nevenaannemer: Demag-Van den Berg Transporttechniek Den Haag; Constructiewerk: Lucassen Bouwconstructies BV; Inrichting bouwplaats: BPI Bouwplaatsinrichters; Machine verhuur: Boels, Hengelo; Fundering: B-smart fundering B.V. Eindhoven; Vloeren: Van Berlo Bedrijfsvloeren B.V. Veghel; Beton en staal: Vebo Beton & Staal Bunschoten-Spakenburg; Prefab Bouwsystemen: Fabiton BV, Leeuwarden; Vloeren: VBI verkoop maatschappij BV Huissen; Isolatie en cellbeton: Xella Nederland BV Gorinchem; Betontrappen en speciaalproducten: MBS B.V. Soest; Advies voor staalcontructies: Klurakon B.V. Terborg; Staalcontructie: Morsink Constructie Enter; Aluminium bewerking: Gevel Design Beek BV, Beek; Geluidsbeheersing: Merford Special Doors B.V. Gorinchem; Professionele Daktoegang: Staka Dakluiken Oosterhout; Ontwerp en Montage: PIB Holland b.v. Nijkerk; Aluminium constructies: Jomy Roermond; PVC Dakbedekkingen: Primadak Roosendaal B.V. Oud Gastel; Afbouw en inrichting: Intramax bv Dedemsvaart; Bouwmaterialen: Raab Karcher, Vriezenveen; Stoffering: Stofferingsbedrijf D. Fama BV Apeldoorn; Installatietechniek: Loohuis-Meulenbeld Installatietechnieken B.V.,Almelo. BOUWEN IN HET OOSTEN 59
OPRA Turbines OPRA Turbines thuiswedstrijd voor Morsink Constructie Enter In 1998 startte Morsink Constructie met het leveren en monteren van allerlei soorten staalcontructies, (luxe)trappen en hekwerken. Anno 2017, bijna twintig jaar later is de onderneming uitgegroeid tot een middelgroot constructiebedrijf. In opdracht van ADST is de Enterse staalspecialist betrokken geraakt bij het nieuwbouwproject van OPRA Turbines in Hengelo. Tevreden Erik Morsink toont zich content: “Ik ben tevreden over hoe we ons de afgelopen periode hebben ontwikkeld. In de komende maanden is de orderportefeuille goed gevuld en zijn de vooruitzichten voor ons bedrijf positief. Het project voor ADST Twello is voor ons niet uit de lucht komen vallen. We werken regelmatig voor ADST en zodoende lopen de lijntjes regelmatig gezamenlijk”, aldus Morsink. Hij vervolgt: “Bij OPRA Turbines hebben we circa 240 ton staal in verschillende constructies geleverd en gemonteerd. Ook de trap- en hekwerken verzorgen we. Qua complexiteit is de opdracht eenvoudig, waardoor het voor ons een niet al te lastig project is.” Landelijk opererend Morsink Constructie is in de loop der jaren gegroeid tot een landelijk opererend bedrijf. “We werken met gemiddeld ongeveer 25 medewerkers die door heel Nederland heen aan het werk zijn bij diverse projecten. Daarnaast werken we, vanuit geografisch oogpunt dichtbij, in een deel van Duitsland. OPRA Turbines is voor ons dus een project ‘om de hoek’. De komende periode zijn we ook actief bij projecten in Enter, Heerenveen, Zeewolde, Groenekan, Groningen, Harderwijk en Ede. We hebben in onze eigen werkplaats in Enter de beschikking over een volwaardig geavanceerd machinepark. Een voorwaarde om alle opdrachten tot in detail goed af te wikkelen”, besluit Morsink. BOUWEN IN HET OOSTEN 61
OPRA Turbines Prominente rol Gevel Design Beek in nieuwbouw OPRA Turbines In het Hengelose nieuwbouwproject van OPRA Turbines is een belangrijke rol weggelegd voor Gevel Design Beek (GDB). Bouwkundig hoofdaannemer Aan de Stegge Bouw uit Twello (ADST) betrok de gevelspecialisten uit Beek mede vanwege de goede ervaringen uit het recente verleden. Directeur Ton ten Brincke licht toe. ”Aan De Stegge Twello en GDB hebben al decennia lang een goede relatie. We kennen elkaar goed en weten wat we van elkaar mogen en kunnen verwachten. Alle facetten van een relatie spelen hier een rol. De wederzijdse verwachtingspatronen worden hierbij projectmatig ingevuld. In november 2016 kwam het verzoek voor een offerte met de mededeling dat het qua planning kort dag was. Het betekende dat de uitwisseling van technische 62 BOUWEN IN HET OOSTEN gegevens, behoefte bepalingen en de uiteindelijke offerte op korte termijn werden gerealiseerd. Kort daarop volgde de uitnodiging om aan tafel het project door te spreken en een haalbare planning op te zetten. Daarin werden duidelijke afspraken gemaakt, onder meer over waar de controlepunten kwamen te liggen en deze werden vervolgens vastgesteld met projectleider Paul Scholten, werkvoorbereider Henry Vreeman en inkoper Timen Steunenberg. Het schema bestond verder uit het aanbieden en goedkeuren, het retourneren van de definitieve tekening en de inkoop. Ook werden er afspraken gemaakt over de start van de productie en de montage. Dit proces wordt afgestemd tussen beide bedrijfsbureaus, Henry Vreeman namens ADST en Edwin Waanders van GDB. Verjongde stijl In dit project, welke bestaat uit
OPRA Turbines puien met koudebrug onderbroken kozijnprofielen en vliesgevelprofielen van het merk Alcoa Kawneer, was er extra aandacht voor de grote vliesgevel waarbij de stijlen op begane grond en verdieping verspringen. Gebruikelijk is dat de stijl over de volledige hoogte wordt toegepast en bij de verdieping wordt verankerd. In deze situatie hebben we een speciale “verjongde stijl” oplossing toegepast. Verder is de beglazing voorzien van een warmtewerende coating, letsel- en doorvalveilige beglazing. De montage is in eigen beheer, middels kranen, hoogwerkers en ander materieel. Positieve wending De markt heeft zich volgens Ten Brincke redelijk tot goed hersteld. “Gelukkig wordt deze positieve wending door veel bedrijven in de keten ook waargenomen. De markt zal zich moeten voorbereiden dat de orderportefeuilles bij iedereen zich over een langere termijn gaat vullen. Dit betekent dat er meer geanticipeerd moet worden, eerder ingekocht et cetera. Sinds anderhalf jaar is ook de utiliteitsbouw aan het toenemen. De projecten werden sinds medio 2015 concreter en werden er meer werken opgestart. Die flow heeft zich doorgezet naar 2016 en houdt dus ook nu nog aan. Zelfs ontstaan er zelfs op bepaalde onderdelen een krapte qua capaciteit. Veel belangrijker is de “mindsetting”. Zoals gezegd moet de hele keten er weer in geloven. Men komt erachter dat kwaliteit en betrouwbaarheid in alle facetten van het zakendoen een belangrijke rol speelt. Kortom betrouwbare stabiele partners in de keten zoeken elkaar (weer) op. Wij werken door heel Nederland, waarbij het middelpunt van de cirkel in midden Nederland ligt. Vanuit de aanbestedingsmarkt zijn aannemers onze opdrachtgevers, daarnaast werken we ook aan projecten in bouwteam waarin in een vroeg stadium al een beroep wordt gedaan op onze kennis en kunde. Wij kunnen dan mee schakelen in de gevraagde prestatie tegen het daarvoor beschikbaar budget. Deze aspecten tellen anno 2017 zwaar in de besluitvorming. Al met al beloven het drukke, interessante tijden te worden.” BOUWEN IN HET OOSTEN 63
Vinden, binden en verbinden van vraag en aanbod door Haldu Groep tussen werkgevers en vakmensen in de bouw, techniek en automotive. 100% gecertificeerd, 100% begeleid en vooral: 100% professioneel & persoonlijk. Dat is ook wat Caspar Jansen, directeur en mede-eigenaar van Haldu Groep doet in deze rubriek. Het professioneel belichten van dearbeidsmarkt,maar wel persoonlijk. Serieus maar ook gelardeerd met een knipoog, geïllustreerd met cases uit de praktijk van alledag. Het FNV is net als Trump: we gaan weer kolen winnen… Als de financieel-economische crisis één positief gegeven heeft opgeleverd, dan is het wel de versnelde flexibilisering van de arbeidsmarkt. Ik voorspel u: die hardwerkende geest gaat niet meer terug in de fles. Want opdrachtgevers hebben de smaak te pakken van risico’s spreiden en mijden. Zij maken van hun vaste personeelskosten variabele kosten. Die stap draagt al direct aantoonbaar bij aan hun bedrijfseconomische doelstelling. Deze trend zagen we overigens jaren geleden al ontstaan. Het klassieke voorbeeld is het eigen bedrijfsrestaurant dat werd uitbesteed aan cateraars. Niet meer de eigen vertrouwde kleffe gehaktbal zwemmend in een berg jus, maar een heerlijk belegd broodje gezond geserveerd door specialistische bedrijven die er hun levenswerk van hebben gemaakt. En deze sneeuwbal rolt inmiddels al dikker wordend van de hoge berg af en er is geen ontkomen meer aan. Het accent is van levenslang werken voor één werkgever verschoven naar long term relationships met het uitzendbureau. Het voordeel ziet u al in één oogopslag terug op uw winst- en verliesrekening: u hoeft niet meer zelf te investeren in een dure recruitment machine. Sneller en slimmer schakelt u hiervoor gespecialiseerde en gecertificeerde uitzendbureaus in die hiervan hun core business hebben gemaakt. En graag schaar ik mij onder deze uitzendbureaus. NEN4400-1 gecertificeerde uitzendbureaus die het SNA (Stichting Normering Arbeid) keurmerk dragen; een veilige en betrouwbare keuze, want deze conformeren zich aan alle vigerende eisen die de Nederlandse wetgever aan het uitzenden van personeel stelt. Een vooruitziende stap voorwaarts, want de flexibilisering zet ondubbelzinnig door. Uitzenden en tegelijkertijd investeren in medewerkers: dé gouden Haldu Groep combi Het werkgeverschap verschuift, want de echte nieuwe werkvoorzieners zijn uitzendbureaus die hun processen lean en mean maken, die zich richten op duurzame partnerships en hun medewerkers vinden, binden en boeien. In Nederland en uit alle andere landen die tot de Europese Economische Ruimte behoren. En bovendien ook willen meedenken en daadwerkelijk investeren in de opleiding van medewerkers. Dit laatste argument kan ik voor u, as we speak, hard maken. In dezelfde uitgave van Bouwen in het Oosten waarin u nu mijn column leest, keer ik met een veel uitgebreider interview terug over hoe wij als één van de allereerste uitzendbureaus zwaar investeren in het vinden van de beste buitenlandse vakkrachten. We testen hen op hun basisvaardigheden en scholen hen hier na aankomst eventueel direct om bij het gerenommeerde ReVaBo. Daarmee borgen wij dat er altijd vakmannen beschikbaar zijn om uw project naar behoren te starten én af te ronden. Uitzenden en tegelijkertijd investeren in medewerkers: dé gouden Haldu Groep combi. Ondertussen strompelt de bijna uitgestorven FNV dinosaurus log over de bouwplaatsen… En wat doet ondertussen het FNV? Deze bijna uitgestorven dinosaurus strompelt log en ook heimelijk over de bouwplaatsen waar op dat moment tientallen uitzendkrachten de zolen onder hun schoenen vandaan werken. Met achterhaalde argumenten uit de tijd van de Verolme stakingen uit de jaren ’80, trachten zij in de tijd van onze opdrachtgever zieltjes te winnen. Hun argument voor ‘echte banen’ verwaait direct in de wind. Deze tijd is al lang passé. Het FNV denkt nog steeds dat ze op moeten komen voor mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen. Dit idee van ‘wij weten wat goed is voor de achtergestelde massa’ stamt nog uit de tijd dat mensen met hun broodtrommel op de fiets naar hun werk gingen. Het FNV is ontgaan dat de tijden ingrijpend veranderd zijn. Omdat mensen mondiger zijn geworden en prima voor zichzelf kunnen opkomen, is het ledenaantal in de laatste jaren drastisch gedaald. Maar ze blijven stug zieltjes winnen op basis van verouderde of zelfs verkeerde informatie. Ze lijken op Trump die ook terug wil naar kolen, terwijl iedereen weet dat er veel betere alternatieven zijn. En zal ik u iets verklappen? Voor echte banen moeten werknemers nu en in de toekomst aankloppen bij uitzendbureaus die continu werk hebben en in staat zijn om te binden en boeien. En de uitzendbureaus met een gedegen reputatie zorgen er echt wel voor dat hun naam niet besmeurd wordt. Wij hebben het FNV werkelijk niet nodig om binnen de lijntjes te kleuren, want wij werken uitsluitend met kleurpotloden waarvan de punten zijn geslepen. Ik verzeker u, daar hoeft u geen punt van te maken. FNV? Weg ermee? En dan nog iets. Als wij hier de betrokkenen op aanspreken en met hen willen aansturen op een open dialoog, dan kun je bellen en mailen wat je wilt naar het FNV, maar dan krijg je 0 op het rekest. Zowel van de betrokkene die zijn visitekaartje achterliet op de bouw, maar zelfs ook het betreffende regiokantoor werkt niet mee en hult zich in stilzwijgen. En ondertussen blijft het FNV ons wel benaderen of wij nog een advertentie in hun blad willen zetten ter waarde van € 3.000,-. Snoepen van twee walletjes, als je het mij vraagt. Dus FNV? Nee. Tenzij wij kunnen discussiëren met een open vizier, want anders schiet je jezelf in de voet. Niet stoppen, maar stimuleren Mijn stelling is dat je bovenstaande ontwikkelingen niet kunt tegenhouden en niet krampachtig moet vasthouden aan oude principes die over de houdbaarheidsdatum zijn. Nee, dan moet je samen optrekken en investeren in een nieuwe arbeidsmarkt die baat heeft bij flexibilisering en hier ook heel nadrukkelijk voor heeft gekozen. Je gaat toch ook niet met oogkleppen op investeren in gashaarden, terwijl iedereen weet dat de gaskraan in Nederland gestaag maar zeker dicht gaat? En als geen ander beseffen wij dat hierbij het belang van de medewerker voorop staat. Maar het mag zo langzamerhand toch genoegzaam duidelijk zijn dat wij voor de medewerker, maar óók voor flexibiliteit in de bres springen. Gecertificeerd en wel én maatschappelijk betrokken. Want wij zijn er voor personeel. Zo, ik heb mijn hart gelucht, dus geheel opgewarmd door deze column nodig ik uit in deze uitgave van Bouwen in het Oosten ook mijn interview te lezen over de broodnodige aanwas van buitenlandse vakmensen op uw projecten. Zij hebben nog nooit gehoord van het FNV. En dat is maar goed ook… Caspar Jansen COLUMN
1 Online Touch